Gelġġmġġ ÜLKELER Ve Seçġlmġġ Gelġġmekte OLAN ÜLKELER ÜZERĠNE BĠR ĠNCELEME
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ ĠKTĠSAT ANABĠLĠM DALI ULUSLARARASI PAY PĠYASALARI ARASINDAKĠ GETĠRĠ ve VOLATĠLĠTE YAYILIMI: GELĠġMĠġ ÜLKELER ve SEÇĠLMĠġ GELĠġMEKTE OLAN ÜLKELER ÜZERĠNE BĠR ĠNCELEME DOKTORA TEZĠ Samet GÜRSOY 1240202501 DanıĢman Prof. Dr. Bekir GÖVDERE Isparta, 2017 (GÜRSOY, Samet, Uluslararası Pay Piyasaları Arasındaki Getiri ve Volatilite Yayılımı: Gelişmiş Ülkeler ve Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Bir İnceleme, Doktora Tezi, Isparta, 2017) ÖZET Günümüzde gelişmiş ülkelerdeki fon yatırımcıları, hem portföy çeşitlendirmesi hem de risk yönetimi açısından fonlarını aktaracak düşük korelasyonlu yatırım araçları ve finansal piyasa arayışına girmiştir. Bilginin finansal piyasalar arasındaki hızlı yolculuğu piyasalardaki dalgalanmaların şiddetlenmesine ve böylelikle olası finansal krizlerin daha hızlı bir şekilde diğer ülkelere bulaşmasına sebep olmaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki getiri ve volatilite yayımlarının tespit edilmeye çalışıldığı bu araştırmada, Ocak 2006 - Eylül 2017 aralığındaki günlük veriler kullanılmıştır. Kurulan çok değişkenli VAR-EGARCH modeli ortalama denklemi sonuçlarına göre; ABD başta olmak üzere İngiltere ve Japonya pay piyasalarından örnekleme dahil edilen tüm gelişmekte olan ülkelere doğru güçlü bir getiri yayılımın olduğu, volatilite yayılımı açısından ise bu ülkeler üzerinde Fransa ve İngiltere’nin daha baskın olduğu tespit edilmiştir. Diğer bir taraftan gelişmiş ülke pay piyasalarında oluşan bir hareketlilikten en çok etkilenen piyasanın Endonezya pay piyasası, en az etkilenen piyasanın ise Güney Afrika pay piyasası olduğu bulgusu elde edilmiştir. Gelişmekte olan ülkeler arasında kurulan çok değişkenli VAR-EGARCH model sonuçlarına göre getiri yayılımı açısından ülkeler arasında çok yönlü öncül/ardıl ilişkilerinin olduğu gözlemlenmiştir. Volatilite yayılımı açısından bakıldığında ise Türkiye dışındaki dört ülkeye ait pay piyasaları arasında dikkate değer bir volatilite etkileşimi görülürken Türkiye’nin diğer ülkelerde oluşan volatilite akımlarından en az etkilenen ülke olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Pay Piyasaları, Getiri yayılımı, Volatilite yayılımı, VAR-EGARCH, Kırılgan Beşli. i (GÜRSOY, Samet, Return and Volatility Spillover among International Equity Markets: An Examination of Developed Countries and Selected Developing Countries, Doktorate Thesis, Isparta, 2017) ABSTRACT Today, fund investors in developed countries are looking for low-correlated investment instruments and financial markets that will transfer their funds in terms of portfolio diversification and risk management. The rapid travel of information between financial markets causes exacerbation of fluctuations in the markets, thus causing prospective financial crises be contagioned to other countries more quickly. In this study which attempted to determine the returns and volatility spillover between developed and developing countries, daily date between January 2006 and July 2015 was used. According to the results of the multivariate VAR-EGARCH model mean equation, it has been found that the UK and Japan share markets, especially the US, have a strong return spillover to all developing countries including sampling, while France and the UK are dominant over volatility spillover. On the other hand, the finding that the most affected market was the Indonesian share market and the least affected market was the South African share market that was the most affected one by the mobility of the developed country's share markets. According to the multivariate VAR-EGARCH model results established among developing countries, it has been observed that there are multi-dimensional lead/lag relations among the countries in terms of return spillover. In terms of volatility spillover, there is a remarkable volatility interaction among the share markets of the four countries outside Turkey and it is seen that Turkey is the least affected country by the volatility flows in other countries. Key Words: Equity Markets, Return Spillover, Volatility Spillover, VAR- EGARCH, Fragile five. ii ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET ............................................................................................................................ i ABSTRACT ................................................................................................................ ii ĠÇĠNDEKĠLER ......................................................................................................... iii TABLOLAR DĠZĠNĠ ................................................................................................. v GRAFĠKLER DĠZĠNĠ .............................................................................................. vi KISALTMALAR ..................................................................................................... vii ÖNSÖZ ..................................................................................................................... viii GĠRĠġ .......................................................................................................................... 1 BĠRĠNCĠ BÖLÜM SEÇĠLĠ ÜLKELERĠN FĠNANSAL PĠYASALARI ve PAY PĠYASALARI 1.1. Piyasa Kavramı ve Finansal Sistem ............................................................... 4 1.1.1. Emtia Piyasaları ......................................................................................... 5 1.1.2. Finansal (Mali) Piyasalar ........................................................................... 5 1.2. Finansal Piyasa Türleri................................................................................... 7 1.2.1. Finansal Varlığın Niteliğine Göre Piyasalar .............................................. 7 1.2.2. Finansal Varlığın İlk Kez Alınıp Satılmasına Göre Piyasalar ................... 8 1.2.3. Örgütlenme Durumuna Göre Piyasalar ...................................................... 8 1.2.4. Ödemelerin Hemen ya da Gelecekte Yapılmasına Göre Piyasalar ............ 9 1.2.5. Finansal Varlığın Süresine Göre Piyasalar ................................................ 9 1.2.6. Para ve Sermaye Piyasası Araçları ve İşleyişi ......................................... 10 1.2.6.1. Para Piyasası Araçları ve İşleyişi ...................................................... 10 1.2.6.2. Sermaye Piyasası Araçları ve İşleyişi ............................................... 11 1.2.6.2.1. Menkul Kıymetler ...................................................................... 12 1.2.6.2.2. Diğer Sermaye Piyasası Araçları ............................................... 13 1.2.7. Sermaye Piyasalarının Para Piyasaları ve Diğer Piyasalarla ilişkisi ........ 14 1.2.8. Sermaye Piyasasının Önemi ve Ekonomideki Yeri ................................. 15 1.3. Pay Piyasası Kavramı ve Pay Piyasası Tanımı ........................................... 15 1.3.1. Pay Piyasalarının Önemi ve Ekonomideki Yeri ...................................... 17 1.4. GeliĢmiĢ Ülkelerin Pay Piyasalarının Belirlenmesi .................................... 18 1.4.1. ABD ve S&P - 500 Endeksi ..................................................................... 18 1.4.2. Japonya ve NİKKEİ - 225 Endeksi .......................................................... 19 1.4.3. İngiltere ve FTSE - 100 Endeksi .............................................................. 20 1.4.4. Almanya ve DAX Endeksi ....................................................................... 23 1.4.5. Fransa ve CAC - 40 Endeksi .................................................................... 25 1.5. SeçilmiĢ GeliĢmekte Olan Ülkelerin Pay Piyasalarının Belirlenmesi ....... 26 1.5.1. Türkiye ve BİST - 100 Endeksi ............................................................... 29 1.5.2. Brezilya ve BOVESPA Endeksi .............................................................. 32 1.5.3. Hindistan ve BSE Sensex - 30 Endeksi ................................................... 34 1.5.4. Endonezya ve JKSE Endeksi ................................................................... 36 1.5.5. Güney Afrika ve INVSAF - 40 Endeksi .................................................. 38 iii ĠKĠNCĠ BÖLÜM PAY PĠYASALARI ARASINDAKĠ GETĠRĠ ve VOLATĠLĠTE ĠLĠġKĠSĠNE DAĠR LĠTERATÜR TARAMASI 2.1. Literatür ve Uygulama Örnekleri ................................................................ 40 2.2. Ülke Gruplarına Göre Yapılan ÇalıĢmalar ................................................ 53 2.2.1. Gelişmiş Ülkeler İle Gelişmekte Olan Ülkeler Arasında Yapılan Çalışmalar .......................................................................................................... 53 2.2.2. Gelişmekte Olan Ülkeler Arasında Çalışmalar ........................................ 56 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ZAMAN SERĠLERĠNĠN ÖNEMĠNE ve GEREKLĠLĠĞĠNE GENEL BĠR BAKIġ 3.1. Zaman Serileri ............................................................................................... 58 3.2. Zaman Serilerinde Durağanlık .................................................................... 59 3.2.1. Durağan Olmayan Zaman Serileri: Birim Köklü Seriler ve Birim Kök Testleri ............................................................................................................... 62 3.2.1.1. Genişletilmiş Dickey Fuller (ADF) Testi .......................................... 63 3.2.1.2. Phillips-Perron (PP) Testi ................................................................. 64 3.2.2. Durağan Zaman Serisi Modelleri ............................................................. 65 3.2.2.1. AR Modeli ........................................................................................