افغانستان زنده است افغانستان ژوندی دی Alive

دوهمه شمیره دلو 1386 شماره دوم دلو 1386 Number 2 February 2008 Afghanistan Alive February 2008 Page 1 Albanian Restaurant & Hi! My Name is Sameer

Sports Bar I'm the marketing officer at STREET 15, LINE 4 (TURN LEFT), WAZIR AKBAR KHAN, KABUL Afghanistan Alive. Continuing the traditions, tastes & quality of the Advertising with us offers you Springfield • low cost marketing

Our pizzas are second to • country wide none in Kabul distribution Try one today and you’ll be back for more • marketing to more than 10,000 readers

I am happy to discuss your marketing needs FREE HOME DELIVERY Contact me at (within 5km of the restaurant) 0799 234 606 0799 001 520 or 0799 150 044 [email protected] Check our menu at www.afghanistanalive.com/Rest.htm Afghanistan Alive February 2008 Page 3 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 2 Contents محتویات کتاب های بالدار یک موفقیت! HAMIDI SUPER MARKET وزر لرونکی کتابونه: 24 یوه بریالیتوب! 6 A Success! Books With Wings

دارالترجمه قطب زاده سالنگ د قطب زاده دارالترجمه 28 سالنګ A new address 8 but the same high quality service Salang Qutbzadah Translation Center and great variety of products اسالمی تارخی عمارتونه غزنی بنا های تاریخی اسالمی 33 غزني 16 Ghazni Historic Islamic Builings Cosmetics from آموختن برای بازی کردن و بازی کردن world famous companies برای آموختن تخت رستم زده کړه دلوبی لپاره اولوبی دزده کړی لپاره 37 د رستم تخت 20 Groceries and household Takht-i-Rustam Learn to Play & Learn goods

من هرروز مانند یک سیاح هستم Electric زه هره ورځ د یوه ګرځندوی په شان یم goods 40 I’m Like A Tourist Every Day Publsher - Afghanistan Alive Manager - S. Haris Gisawi Journalist - Hamayoon Kamal Marketing - Sameer Tanah Design - Higgins Design 0799 234 606 Photographs - © Afghanistan Alive Printer - Translation - Qutbzadah Translation Center Advertising - [email protected] Website - www.afghanistanalive.com FRONT COVER: Contact - 0799 234 606 Children learning to play Email - [email protected] educational games (See Shar-e-Naw, Zarghona Maidan, Park Plaza Page 37-39) 0799 556 565 or 0700 275 894 Afghanistan Alive February 2008 Page 5 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 4 پیشنهاد ات شما را برای مضا pdf.com/AAM1 کی یک مین خوش آمدید میگوئیم. یوه موجود دی. ًفعال این مجله توسط آن موږ ددغه مجلی وده د موفقیت! اشخاصی خریداری می گردد بریالیتوب! افغانستان د پرمختګ اود ملی که باوردارند که این به این ویاړ په لورد یوه مثبت ګام په شماره اول مجله ما یک کشور کمک کرده می توا ند ، زموږد مجلی لمړنی چاپ توګه ګورو. موفقیت بزرگ بود. ما اما ما به اعال نا ت نیازداریم یوه لویه بریا لیتوب وه. موږد داد خلکو دپاره ښه ده توصیف ها وتبریکات زیاد که آن مصارفی را دربردارد. مبارکی اود ستا ینی ډیری چی د مسئلو اوستونځو څخه رادریافت کرده ایم. ما میدانیم افغانستان زنده است یک پیغامونه ترالسه کړ موږ ها خوا نظرواچوی. موږ که این شماره کامل نبوده ولی طریق بزرگ به بازاراست، پوهیږو چه هغه بشپړ نه وو هیله کووترڅود توان او ښه با گذشت زمان بهبود خواهد نه تنها درکابل بلکه ازطریق خوموږ به دوخت په تیریدو شیانو یوه ګډه لید لوری چه !A Success یافت. انترنیت درسرتاسر کشور سره په دی کی ښه والی زموږهدف دی، هغی ته وده مجله درسرتاسرکشور وبیرون ازکشور. راولو. ورکړو. The first edition of things that are part of our توزیع گردیده ودرشکل PDF که ددی مجلی بریالیتوب په .our magazine was a country درصفحه انترنیت .www دامجله دهیواد په ګوټ great success. We تشکر ازمطا لعه مجله ما اوږدو مودوکښی وی نو موږ If the magazine is afghanistanalive. have received many وامید وارهستیم تا شما با ما ګوټ کی خپور شوی دی ستا سو مرستی ته اړتیا لرو. to be a success in the pdf.com/AAM1 compliments and موجود اود پی- ډی- ایف په څیرد long term we need your بوده ویک حمایت کننده دایمی موږ congratulations. We know .support است. با شید. انترنیت په ویب پاڼه .www afghanistanalive. it was not perfect but we We welcome your will improve as time goes ما این مجله را بحیث یک on. success stories and ٍ .suggestions for articles همکاری مثبت درانکشاف و The magazine is being افتخارملی افغانستان می بینیم. circulated across the Currently the magazine FIVE STAR country and is available is being paid for by in PDF Format on people who believe it این برای مردم خوب است the internet at www. can contribute to this تا با التر ازسطح مسایل STORE afghanistanalive.com/ country. But we need ومشکالت را مشاهده نمایند. FOR FRIENDLY AND HELPFUL SERVICE .AAM1.pdf. advertising to cover costs ما امیدوارهستیم تا یک رویا Afghanistan Alive is a We see the magazine great way to market, not ی مشترک توانمندی ها We stock a huge range of as a positive contribution just in Kabul, but across واشیای خوبی را که بخشی از the latest to development and the country and beyond, national pride in کشورما هستند ارتقا دهیم. on the internet. DVD Movies Afghanistan. Thank you for reading اگر مجله دردرازمدت It is good for people to our magazine and we look beyond the problems باعث موفق باشد ما به حمایت Computer Software hope you will stay with and difficulties. We شما نیازداریم. CDs us and be a permanent are hoping to promote supporter. a shared vision of the ما داستان های موفقیت و Mobile Phones strengths and good

Afghanistan Alive February 2008 Page 7 افغانستان زنده است 065 652 070 دلو or 1386 131 821 0791 صفحه 6 joint development of the سالنگ را بطور مشترک آغاز یوموافقه لیک الس لیک کړ Salang Salang road. The tunnel نمایند. ترڅو د سالنګ ګډ سړک was opened in 1964 and پراخه کړی. تونل په ۱۹۶۴کال درین موقع سال کوه سالنگهای دکال په داوخت کی دسالنګ At this time if the provided a year-round تونل درسال 1964 افتتاح کی پرانستل شواونژدی د یو connection from the North هندوکش را برف پوشانیده هندوکش غرونه له واورو year the snow covered گردیده و یک اتصال دور کال په موده کښی دشوروی and the Soviet Union است که در حالت بسیار خوب سره پټ شی په ډیر ښه حالت Hindu Kush mountains یکساله را از شمال و اتحاد پخوانی اتحاد دافغانستان دشمال to Kabul. The project با نمای حیرت انگیز خود از که حیرانوونکی منظرو سره are at their best with involved drilling 2.7 شوروی به کابل فراهم نمود. اوکابل سره ونښلول. په دی جمله بهترین مناظر افغانستان افغانستان له خورا ښه منظرو wonderful views of kilometers through the پروژه کی د ۲،۷ کیلومترپه می باشند. پروژه شامل برمه کاری .څخه وی .some of Afghanistan’s heart of the Hindu Kush ژوروالی دهندوکش په زړه کی .best scenery 2.7 کیلومتر درقلب هندو کش The completion of a کوتل سالنگ یا درۀ سالنگ میباشد. د سالنګ کوتل یا دره ۳۸۷۸ .برمه ترسره شو Kotal-e Salang or tunnel reduced travel 3878 متر ارتفاع دارد. این متره لوړ والی لری. دا یوه پخوادافغانستان د شمال سیمی Salang Pass has an time between Kabul and درۀ مهمی است که شمال تکمیل تونل وقت سفر بین مهمه دره ده چه د افغانستان څخه تر کابل پوری دشیبرله .elevation of 3878 metres. the north to a few hours افغانستان را با والیت کابل کابل و شمال را به چند ساعت شمال د کابل له والیت سره It is the major pass ً الری سفرکول دری ورځی Previously access to the وصل می سازد. دره از کاهش داد. قبال رسیدن به شمال .نښلوی connecting northern north through the Kotal-e وخت نیول او اوس دسالنګ هندوکش گذشته و از سال از طریق کوتل شیبر 3 روز را .Afghanistan and Kabul Shibar took three days دا دره د هندوکش له د ټونل له بشپړیدوسره سم د 1964 به این طرف از طریق در بر می گرفت. .province غرڅخه د ۱۹۶۴ کال څخه ااوږده سفرپه څوساعتونو The road through the تونل سالنگ عبور می نماید. The pass crosses the Salang Pass and Tunnel سرک و تونل راه درۀ را پدی خوا دسالنګ د تونل .راټیټ شویدی Hindu Kush and since played critical roles این بلند ترین و طوالنی سالنگ نقش های بسیار مهمی له لیاری تیریږی چه د ۱۹۷۳ دسالنګ ددری د سړک passes through the during the 25 years of 1964 ترین سرک تونلی تا سال را در طی 26 سال جنگ، میالدی کال پوری تر ټولو لوړ اوتونل الر د ۲۵ کلن جګړه Salang tunnel. This was fighting, including the 1973 بود تا وقتیکه ایاالت بشمول تجاوز شوروی، جنگ اواوږد تونلی سړک وؤ کله the world’s highest and )دشوروی اتحاد یرغل، Russian invasion, the متحدۀ امریکا تونل طویلتر از داخلی، طالبان و حمله ایالت چه دامریکی متحده ایالتونه له longest road tunnel until civil war, the Taliban داخلی جګړی، دطالبانورژیم آن را اعمار نمود. تاجکستان متحدۀ امریکا بازی نمود. هغی نه یواوږد تونل جوړکړ. when the USA built and US invasion. The 1973 اودمتحده ایاالتو د حملی( په هم چنان یک تونل طویلتر از منطقه جنگ شدید و بمباردمان همدارنګه تاجکستان هم دیو a longer one. Tajikistan area experienced heavy ً اوږدو کی یومهم رول لوبلولی is also building a longer آن را اعمار می نماید. را مشاهده نموده و وسیعا مورد اوږد تونل په جوړلو بوخت fighting and bombing and دی. دا سیمه د سختو جګړو tunnel. was used extensively by استفادۀ وسایل نقلیۀ نظامی .دی .heavy military vehicles تونل تاکنون کمی برق داشته سنگین قرار گرفته است. اوبمباردمانوترخه تجربه The tunnel still has و پس سفر از آن طریق یک تراوسه پوری تونل داړتیا وړ لری اوپه پراخه توګه د درند little lighting and so the At the end of the war سرگذشتی بایک احساس آرامش دراخیر جنگ، سرک و برښنا نلری له دی کبله په هغه ونظامی نقلیه وسایطو په journey through it is an the road and the tunnel می باشد وقتیکه شما "در اخر تونل به حالت بدی قرار داشته الره کښی سفر کول دیوهوسايي واسطه استعمال شو یدی. د adventure with a sense were left in bad condition و ترمیمات آن تا کنون ادامه جګړو په آخرکی سرک اوتونل of relief when you see and repairs are still آن برق" را می بینید. ارتفاع احساس سره دیاد لووړپیښه ده the light at the end.” It“ آن به 3363 متر رسیده و 2،7 دارد. طوفان ها در سال 2006 کله چه په آخر کی تاسی رڼا په یوبد حالت کی پریښودل continuing. Floods in ً reaches an altitude of 2006 damaged parts کیلو متر طول دارد. بیش از آن قسمت جاده را که جدیدا وینی. دهغه لوړوالی ۳۳۶۳ شواود بیا رغاونی چاری یی .meters and is 2.7 of the newly laid road 3,363 1000 وسایل نقلیه روزانه از ترمیم شده متضرر ساخت. اواوږدوالی یی ۲،۷ کیلومترته تراوسه پوری دوام لری.د km long. More than 1000 Repairs to the road and طریق این تونل عبور و مرور ترمیمات سرک و تونل سفر را رسیږی. په ورځ کی له زرو ۲۰۰۶ کال طوفانونه د نوی vehicles pass through the the tunnel have made the می نمایند. بیشتر یک سرگذشت مستریح څخه زیات نقلیه وسایط په دغه بیارغاول شوی سړک ځینی tunnel daily. trip a more comfortable تبدیل ساخته است. .الر باندی تیریږی برخی یی ژوبل کړی دی. adventure. In 1955 Afghanistan and در سال 1955 افغانستان و دسړک اوتونل بیا رغاونی the Soviet Union signed اتحاد شوروی یک موافقتنامۀ په ۱۹۵۵ کال کی افغانستان سفرکولوته نورهم خورا هوسا an agreement to initiate را امضا نمودند تا توسعه جاده اودشوروی پخوانی اتحاد .اوراحت وربښلی دی Afghanistan Alive February 2008 Page 9 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 8 Afghanistan Alive February 2008 Page 11 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 10 الیاس بسیا موبائیل سنتر کوته سنگی فضلی مارکیت دروازه غربی دوکان نمبر Kabul-e-News 66 A weekly e-newsletter of news and events in Kabul & Afghanistan with a circulation of 4,000 email addresses Elyas Bassia Mobile Shop Shop 66, (enter at Western Door)Fazili Market, Kot-e-Sangi

عرضه کننده انواع موبائیل و پرزه جات آن و ترمیم و ثبت موزیک باز منودن کودهای داخلی و خارجی و فارسی سازی Importing all makes of mobile phones and spare parts Repairs, recovery of pin codes for locked phones, installing music and conversion to Dari language All the news We can visit your office with میتوانیم منونه های مبائیل را samples for organisations به دفاتر و ارگانهایکه به چندین ...... right where you need it . buying multiple phones. مبائیل ضرورت دارند عرضه منائیم on your desk top با ما به متاس شوید برای SUBSCRIBE AND RECEIVE A WEEKLY EMAIL WITH AFGHAN خدمات سریح، موثر و دوستانه NEWS - READ THE SHORT BLURBS OR CLICK ON THE LINK AND READ THE FULL STORY

You can subscribe at our website Contact us for fast, efficient, www.afghanistanalive.com/KeN.htm friendly service or email us at [email protected] Slaman 0700 201 444 or SMS your email address to +93 799 431 087 Salahudin 0786 336 799 Afghanistan Alive February 2008 Page 13 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 12 WCG World Construction Group Construction - Logistics - Security Opposite AIB Bank We provide and maintain a safe and healhty working Shar-e-Naw environment, including safe work systems, for all staff and visitors on our premises, sites and business operations. [email protected] [email protected] 0799 124 000 / 0799 125 000 Our Fleet Includes: 0202 203 091 • Dump Trucks • Trucks • Excavators • Graders Higgins Design • Vibrators A DIVISION OF AAM • Truck Mounted Cranes The majority of design, artwork and photography • Compactors in Afghanistan Alive Magazine is by • Concerete Mixers Higgins Design. (0.5m3) Let us give you a quote for your design needs including posters, stickers, brochures, business cards, advertising, basic web pages, signage as well as photography. Not the biggest, World Construction Group, Wazir Akbar Khan, Kabul, Afghanistan Call us on [email protected] but definitely the 0799 431 087 Afghanistan Alive February 2008 best rates Page 15 افغانستان زنده است 011 دلو 481 7991386 (0) 93+ صفحه 14 their second capital in غوريان هغه په 1173 خود قرارداند. غزنی دوباره Again Ghazni .1173 عيسوي كال كي خپل دوهمه ترقی نمود ولی بااالخره توسط flourished but was پالېمينه وګرځول. لشکر چنگیز خان به رهبری finally devastated by غزنی همم هغه ؤ چه غزني بيا از تاریخ باستان غزنی پسرش اوگدی خان در سال the armies of Genghis 1221 ویران گردید. مغل Khan led by his son پرمختګ وكړخو په پاي معلومات اندک بدسترس ها در قرن چهاردهم تاآمدن .Ögedei Khan in 1221 كي د چنګيز خان د لښكرو قراردارد. این شاید شهری از قرن هفتم به این طرف باشد تیمور در منطقه حکمرانی The Mongols ruled په واسۍه د هغه د زوي په ودر آن زمان یک مرکز ترقی مینمودند. اوالده وی تاوقتیکه the area until the مشري او ګدي خان نومي په 1221 كال كي وران شول. یافته بودائی بود. بابر تصرف صلح آمیز غزنی coming of Timur in را در 1504 بدست گرفت Ghazni the 14th century. His مغالنو په دي سيمه باندي په غزنی در قرن یازدهم و درتصرف اوالده وی descendants ruled until غزني ځوارلسمه پيړي كي د تيمور به حیث پایتخت امپراتوری Little is known of the Baber took peaceful تر راتګ پوي واكمني كولو. باقی ماند که دردهلی وآگره .early history of Ghazni غزنویان در عهد سلطان possession of Ghazni د غزني د پخواني تاريخ نه با تجاوز نادرشاه )1738( It has probably been د هغه اوالدي تر هغه پوري محمود غزنوی به اوج خود in 1504 and it remained ډير لږ معلومات شته ده. دا حکمرانی میکردند، وبعد از a city since the 7th چه بابر د غېني سولئيزه رسید که درسرتا سر هند in the hands of his ښايي د اووم پيړي نه را په وفات نادر یک قسمتی سلطنت Century and at that تصرف تر السه کړ او دهغه شمالی، فارس وآسیای مرکزی descendants, reigning دي خوا يو ښار وي او په هغه جدید افغانها تحت سلطه احمد time was a thriving تر واكمني الندي باقي پاتي at Delhi and Agra, till توسعه یافت. شاه درانی درآمد. .Buddhist centre وخت كي د بودا يانو يو پر شول چه په دهلي او آګره كي the invasion of Nadir مختللي مركز وو . غزنویان اولین خاندان It reached its peak Shah (1738), and د نادر شاه ) 1738( تر تيري در جریان جنگ اول افغان دا په يوو لسم پيړي كي پوري واكمني كول او د نادر شاهی اسالمی در افغانستان انگلیس، شهر در23 جوالی in the 11th century became after Nadirs بودند. این حکمرانان اسالم as the capital of the د غزنويانو د امپراتوري د د مريني نه وروسته يوه برخه 1839 در محاربه غزنی death a part of the new را به هند انتقال دادند وهمراه Ghaznavid empire, kingdom of the Afghans پالزميني په توګه د غزنوي د افغانانو د نوي پادشاهي د مورد هجوم واشغال قوای باثروت فراوان برگشتند. under Mahmud under Ahmad Shah محمود په وخت كي خپل اوج احمد شاه دراني تر واكمني انگلیس ها قرار گرفت. .of Ghazna, which Durani این شهر درآن زمان نهایت ته ورسيد چه په شمالي هند ، الندي راغي. آثار بودا در نزدیکی تپه stretched across ثروتمند گردید. During the First فارس او منځني آسيا كي پر northern India, Persia د لمړي افغان- انګليس سردار ازدوره قبل ازاسالم ,Anglo-Afghan War مختګ وموند. دراواخر قرن توسط and . The جګري په بهير كي ښار تر یکی از مهمترین ساحات the city was stormed عالوالدین غوری تاراج Ghaznavids were the غزنويانو په افغانستان كي حملي الندي راغي او په 23 بودائی افغانستان بوده که در and taken over by the گردید. غوریان آنرا در first Islamic dynasty لمړني اسالمي شايي خاندان جوالي 1839 كي د غزني جنگ داخلی تخریب گرد ید. British forces on July 1173عیسوی پایتخت دومی in Afghanistan. These پاتي شول چه نوموړي په مهاربه كي د برتانيوي 23, 1839 in the Battle rulers took Islam to .of Ghazni واكمنانو اسالم هند ته يوورل ځواكونو تر تصرف الندي India and returned او د ډير شتمنيو سره بيرته راغي. with riches. The city The Buddhist remains راستانه شول چه دا ښار په at nearby Tepe Sardar د بودايانو پاتي اثرونه د became extremely هغه محال كي ډير د نظر وړ - wealthy at that time. that predated Islam سردار د غنډي په نژدي والي one of Afghanistan's شتمني ته ورسيد. د اسالم نه مخكي د افغانستان Later in the century most important Buddhist د پيړي په وروستنيو كي د د يو خورا اهم بودايي سيمو it was sacked by the sites - was destroyed in عالوالدين غوري له خوا لوټ څخه وو چه په كورني Ghorid Ala'uddin. the civil war. The Ghorids made it او تاال شول. جګروكي وران شول .

Afghanistan Alive February 2008 Page 17 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 16 دومنار غزنی )بعضی اوقات برج های کامیابی خوانده میشوند( که تاریخ آن از وسط قرن دوازدهم آغاز میگردد. این منارها زمانی قسمتی ازمسجد بهرام شاه راتشکیل داده بود. اینها بیش از 40 متر ارتفاع داشته وبیشتر از 350 متر از هم دور واقع شده اند. منار شرقی برای مسعود سوم)جانشین محمود( ود یگرآن برای بهرام شاه ، آخرین سلطان غزنویان اعمارگردیده بود. این ها باد یزائن های خشت هند سی همراه با آیات قرآن عظیم الشان درقسمت باالئی آن تزئین گردیده اند. امروز بامهای آهنی آنرا پوشانیده اند اما توسط زلزله در قرن نزدهم خساره مند شد.

شهر کهنه ئیکه با دیوار احاطه شده وبه ارتفاع 45 متر قلعه باال حصار باالی شهرنو غزنی. تاریخ باال حصار از قرن سیز دهم آغاز میگردد.

Afghanistan Alive February 2008 Page 19 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 18 Cave 1 (see photograph مغارۀ 1 )عکس را در صفحه دد وو عبوری الرو سره جوړ on next page) is a large آینده مشاهده نمائید( یک اطاق شوی چه د د وو الرو په مینځ -round room with two arch بزرگ مدور با دو طاق می باشد د رستم کی وړوکی کوټه یا حجره es which originally housed ً Buddha statues. The که اصال مجسمۀ بودا را جا موقعیت لری چه یووخت د domed ceiling is covered داده است سقف گنبد آن با یک راهبانوپواسطه ورنه کاراخیستل .with a carved lotus flower گل درخت نیلوفر حکاکی شده تخت کیدل. پوشیده شده است. د یولنډ سفرپواسطه له ایبک Cave 2 is made up of a څخه بودایی لرغونی معبد دریم سمڅ: همدارنګه یو double passage way with مغاره 2 ازدو راه عبوری اوګنبد ته رسیږی چه د سیمی ګنبدی سقف لری چه د بودا یوه vaulted ceilings. Between با سقف های گنبد دار ساخته مجسمه دهغی په لویه طاقچه the two passages are small خلک درستم د تخت په نامه یی شده. دربین دو معبر اطاق های کی وه. rooms or cells once used پیژنی. کوچک یا حجره های قرار دارد .by Buddhist monks څلورم او پنځم سمڅ د خلکو که در سابق توسط راهبان مورد رستم د شاهنامه فردوسی )د د حمام او صحرا ګشت د ځای په Takht-i- Cave 3 also has a استفاده قرار می گرفت. پاچاهانوکتاب( دجنګی شعرونو domed ceiling and would تخت اټل وؤ چه په ۱۰۱۰ کی دغزنی توګه استعمالیده. have had a Buddha statue مغاره 3 همچنان یک سقف په ښارکی لیکل شوی دی. داسی معبد سره مخامخ یو ستوپا .Rustam in a large arch گنبدی دارد که مجسمۀ بودا در A short drive from Aibak ویل کیږی چه رستم د سمنګان د )یوغټ کروی حکاکی شوی Caves 4 & 5 served as طاق کالن آن قرار داشت. is the ancient Buddhist رستم پاچا د لور سره دواده نه وروسته ډبره( ده. the bathhouse and lavatory monastery and stupa یک گردش کوتا از ایبک مغاره 4 و 5 بحیث حمام و ټوله شپه یی د نوموړی ګنبد په .for the community ستوپا دډبره پواسطه پری known to local people as معبد قدیم بودا و گنبد مقبره جای صحرا گشت جامعه کار سر د شرابو په څکلو ولمانځل. کړای شویده څرنګه چه د میال د Takht-i-Rustam (Rustam’s Opposite the monastery قرار دارد که به مردم محل گرفته میشد. در مقابل معبد یک .(Throne جاپانیان په ۱۹۵۹ او ۱۹۶۰ څخه مخکی په لمړی پیړی کی is a stupa (a large carved بنام تخت رستم شهرت دارد. rock mound). Rock cut گنبد )یک سنگ بزرک کروی کلونو کی کیند نه ترسره کړ. Rustam was the hero of په هند وستان کی لیدل شوی وؤ. stupas such as this were رستم قهرمان شعررزمی حکاکی شده( است. سنگ ستوپا the epic Shahnama (Book دوی داسی څرګند وی چه هغه seen in India as early as شاهنامه )کتاب شاهان( فردوسی را قطع کرده است چنانچه در داد ګنبد په څیر ودانۍ له of Kings) of Firdausi written ودانی دیفتلیانو پواسطه )یرغل the 1st century BCE. This بود که درسال1010 میالدی صیقل کړای شوی چونه یی ډبره in Ghazni c. 1010 CE. After هند درقرن اول قبل از میالد کوونکی له شمال څخه( د۴۶۰ dome-shaped structure of marrying the daughter of درشهرغزنی تحریر گردیده مشاهده گردیده بود. این ساختمان میالدی کال په شا وخوا کی د چونی د ډبرو په تپه کی په یو highly polished limestone ,the king of Samangan است. بعد ازازدواج وی با گنبد مانند از سنگ چونۀ جال دار غټ ډبره حکاکی کړای شوی ده is carved into the bedrock وران شو. Rustam was said to have دخترپا دشاه سمنگان، گفته میشد چه ۸ متر لوړ والی او ۲۸ متره of the limestone hill, 8 در سنگ کالن تپه سنگ چونه celebrated by drinking all دا معبد په څلورم او پنځم اوږد والی لری. meters high and 28 meters که رستم تمام شب را باشراب حکاکی گردیده است که 8 متر .night at the top the stupa میالدی پیړی کی د بودایی یو across. It has a two-meter نوشی باالی گنبد تجلیل مینمود. بلندی و 28 متر طول دارد. دا ګنبد پخپل الندینی برخه کی The Japanese excavated wide passageway at its پرمختللی ټولنه وؤ چه له پنځه جاپانی ها درسال 1959 این یک راه رو بعرض 2 د دوو مترو په سور یوه الره here in 1959 and 1960. base which was used for سمڅ څخه جوړ شوی دی. و1960 حفریاتی را درین محل متر در زیر خود داشته که برای لری چه د تګ راتګ او لمونځ -They suggested that the walking around and pray لمړی سمڅ: )عکس په complex was destroyed by ing. There are also other انجام دادند. این ها اظهارعقیده گشت وگذار و نماز خواندن از کولولپاره له هغی څخه کار the (raiders smaller caves and tunnels نمودند که تعمیرآن توسط یفتلی آن کار گرفته میشد. دیگر مغاره راتلونکی پاڼه کی ووینۍ( یوه اخیستل کیده. from the north) in about لویه ګرده کوټه له د وو طاقچو .around the stupa ها ) مهاجمین ازشمال( درحدود ها ی کوچک و تونل ها در دور نور وړوکی سمڅی او تونلونه .CE 460 سره چه په حقیقت کی د بودا The complex was only 460 میالدی تخریب گردیده گنبد نیز وجود دارد. تعمیر آن د ګنبد په شا و خواکی شته دی. This was a thriving Bud- slightly damaged during است. در طی سالهای جنگ فقط کمی مجسمه خوندی کړی دی. dhist community during the داګنبدی سقف له یوه حکاکی دهغه ودانۍ د جنګ د کلونو the years of war and it is این یک جامعه پیشرفته بودا آسیب دیده است و این ارزش .4th and 5th centuries CE. well worth a visit شوی نیلوفری ګل سره پوښ درقرن چهارم وپنجم میالدی آنرا دارد تا از آن بازدید بعمل په اوږدوکی لږ ویجاړ شوی The monastery is made up آید. کړای شوی. دی، او دلید لووړ دی. .of 5 caves بشمارمیرفت. معبد از پنج مغاره ساخته شده است. دوهم سمڅ : د ګنبد سقف Afghanistan Alive February 2008 Page 21 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 20 1 2 3 4&5

Afghanistan Alive February 2008 Page 23 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 22 در والیت بلخ زندگی می نماید. دی. زمونږ کورنی د پخوانی نامبرده 23 ساله است. و جوانترین شوروی اتحاد د یرغل په موده کی عضو فامیل خود است. وی چار هغه وخت چه زه یواځی دری کلن وم پاکستان ته ګډه یوړل. نوموړی برادر دارد که یکی از آنها داکتر خپل ښونځی په پاکستان کی سرته و است و دیگر آن در پوهنتون دهلی رسول. او بیا کابل ته راو ګرځید تر در هندوستان مصروف تحصیل څو د طالبانو د حکومت په موده کی تجارت و صنعت میباشد. د وترنری پوهنځی تر سره کړی. فرید وایی: » زما مور یو باعظمته او میگوید، در حال حاضر، من ښځه وه. هغه ما د درس ویلو لپاره یک محصل در فاکولته طب بلخ هڅول« او الرښونه یی کول. هستم. من در سال ششم بوده و د طالبانو له حکومت څخه انشاهللا سال آینده فارغ خواهم شد. وروسته هغه د نړیوال سازمان سره او شخص مسئول تماس کتاب های کار کول. نوموړی په کال ۲۰۰۷ بالدار در پوهنتون بلخ می باشد. کی کانادا ته الړ ترڅو په نړیوال احمد رشید عثمانی فرید ستانکزی انکشافی تحقیقات او نړیوال اړیکی فرید ستانکزی دروالیت باندی خپل تحصیل پدی هیله سرته لوگرولسوالی محمد آغه تولد گردیده فرید یک کارمند داوطلب کتابهای ورسوی چه په هیواد کی مثبت بدلون هغه وخت پیل شو چی ما د ښکاریدل، دا کتابونه په انګلیسی ژبه توپیرونه راولی. است. خانواده ما درجریان اشغال بالداراست که مسئول پوهنتون کابل وزر لرونکی منځنی آسیا سره کار پیل کړ. زما وؤ او د کانادا د محصلینو له خوا اتحاد شوروی سابق زمانیکه من میباشد. کورنی ما د پوهنتون لوستلو دپاره را ټول او مونږ ته راولیږل شو. په کانادا کی فرید له ډاکتر فقط سه ساله بودم به پاکستان نقل تشویقول. زه په کال ۲۰۰۴ کی د کتابونه له سرحدونو څخه والوته ریچارد ګارډان سره کتنه وکړه او د این مردان جوان افغان ازمناطق وزر لرونکی کتابونو په پروژه کی مکان نمود. نامبرده مکتب خود کتابونه: کندهار پوهنتون په انجنیری پوهنځی ترڅو مونږ ته راورسیږی.“ مختلف افغانستان یک نشان واقعی ګډون وموند. نوموړی داکتر ریچارد رادر پاکستان به اتمام رسانید و پس کی شامل شوم. نوموړی په کال یو ځل له ډاکټر ګاردان څخه است که افغانستان یک آینده بسیار وزر لرونکی کتابونه یوه پروژه ۲۰۰۶ د مارچ په میاشت کی له ګاردان د یو ډیر مهربان سړی په به کابل برگشت تا فاکولته وترنری ده چه په هغه کۍ د افغانستان او داسی پوښتنه وشوه چی آیا دا توګه بیانوی. چه غواړی دافغانستان زنده دارد. وزر لرونکی کتابونو سره په رضا کتابونه کله ولوستل شی، بشیر را درجریان رژیم طالبان بپیش کانادا زدکونکی برخه لری. دا کارانه توګه کار پیل کړ. د خلکو په باره واوری ولولی او ببرد. فرید میگوید:" مادرمن یک کتاب ها ی بالدار یک پروژه پروژه د داکتر ریچارد ګاردان څرګندوی چی د هرات دطب د څیړنه وکی او داسی څوک دی چه د منیتوبا پوهنتون یو استاد او په ۲۵ کلن بشیر احمد د هرات پوهنځی محصلینو یو عریضه لیکلی غواړی د ځوانو زدکونکو مالتړ شخص باعظمت بود. او کسی بود جاری است و درجستجوی داوطلبان په پوهنتون کی د طب د پوهنځی وو او په هغه کی۲۵۰ تنه محصل وکی. که مرا برای درس خواندن تشویق بیشتر است تا پروژه را در سایر هغه ځای کی د طب د محصلین په ابتکار پیل شو. محصل دی هغه د هرات خار ته السلیک کړی وؤ او غوښتل یی چی ، رهنمائی وتحریک مینمود." ماطق افزایش دهد. اگر شما در یک نږدی په یو کلی کی زیږیدلی دی. مونږ کتابونه غواړو. فرید د وزر لرونکی کتابونو رضا کار ده چه د کابل د پوهنتون پوهنتون افغانستان هستید و عالقمند څه دپاڅه ۱۷۰۰ درسی طبی نوموړی خپل فراغت لپاره چی په بعد ازدوره طالبان با سازمان کتابونه را ټول او دکابل د طبی احمد رشاد عثمانی په کابل کی مسؤل دی. هستید تا یک قسمتی این پروژه مارچ ۲۰۰۸ کی سرته رسیږی زیږیدلی دی خو اوس د مزار بین المللی کارمیکرد. نامبرده پوهنتون کتابتون ته را ولیږل شول. تیاری نیسی. باشید، لطفاً با داکتر ریچارد گاردان، شریف په ښار ) بلخ والیت( کی دا ځوان افغان سړي د افغانستان درسال2007 به کانادا انتقال نمود د مختلفو سیمو څخه یو واقعی نښه استاد پوهنتون منیتوبا تماس بگیرید. دغه پروژه د تورنتو، نیو فوند بشیر څرګندوی چی ”مونږ د ژوند کوی نوموړی ۲۳ کلن او په تا تحقیقات انکشاف بین المللی و لند او لویدیز آنتریو پوهنتونو ته طالبانو تر نظام الندی د راتلونکی خپل کورنی کی تر ټولو کوچنی ده چه ښایی افغانستان یو ژوندی روابط بین المللی را با یک امیدی کانادا: @gordon ال پراختیا موندلی. دا کتابونه د یو نا هیله ژوند مخته وړل“. کوم دی هغه څلور ورونه لری یو له راتلونکی لری. که تغیرات مثبت رادر کشور وارد cc.umanitoba.ca بلخ، کندهار، خوست، ننګرهار او شی چی مونږ ډیر ځوروی او مونږ هغوی څخه ډاکټر دی او یو بل تن وزر لرونکی کتابونه: داسی نماید تحصیل نماید. البیرونی پوهنتونوته سپارل شویدی. یی احساسوو هغه زمونږ جالوالی یی د هند د دهلی په پوهنتون کی د یو مخکښ پروژه ده چه په نورو تجارت او صنعت زده کړه کوی. ۲۶ کلن اعظم، د کندهار په او توپیر والی له نور نړی سره دی. سیموکی د پروژي دپراخیدو لپاره درکانادا فرید با داکتر ریچارد پوهنتون کښی شامل شویدی. هغه د د طالبانو له واکمنی څخه وروسته نوموړی وایی چه اوس زه د بلخ ډیرونورو رضاکارانو ته اړتیا لری. گاردان مال قات نمود و درپروژه کندهارد والیت د ارغنداب ولسوالی مونږ باید له صفر څخه پیل کړی پوهنتون د طب پوهنڅی د شپږم که تاسی دافغانستان په یوه پوهنتون وای. کتابهای بالدارشامل گردید. نامبرده په کوهک کلی کی زیږیدلی دی کال محصل یم. که خدای وغواړی کی یاست او که تاسی عالقه لری ِِِِ چه ددی پروژی یو غړی ووسی داکتر گاردان رابحیث" یک شخص ”زما مور او پالر زما په هکله یو هغه زیاته کړه چی زمونږ په په راتلونکی کال کی زه د فراغت طبی پوهنځی کی استادان ځنی ډیر مهربانی وکړی له ډاکتر ریچارد بسیارمهربان تعریف نمود، که خوب لیدلی وؤ. هغوی هیله درلود سند السته راوړم. چی زه کاش یو ډاکټر وای خو د پخوانی درسی کتابونه درلود مونږ ګارډان دمنیتابا پوهنتون پروفیسور دوست دارد درمورد مردم افغانستان هغوی خوب ریښتیا نه شو.“ په بدل هیڅکله د لوست دپاره د کتابتون په نوموړی دبلخ په والیت کی د سره اړیکه ټینګ کړی. بشنود، بخواند ومطالعه نماید وکسی کی اعظم مجبور وؤ چی خپل کار لور د تګ فکر هم نه دی کړی ځکه وزر لرونکی کتابونو د پروژی استازی دی. کانادا: @gordon است که دوست دارد از متعلمین وکړی او د خپل کورنی سره مرسته چی مونږ هیڅ کتابتون نه درلود. cc.umanitoba.ca جوان افغان حمایت نماید." وکړی. ”یوه ورځ زه کتابتون ته الړم او فرید ستانکزی د لوګر والیت د اعظم وایی زما په ژوند کی د کتابتون الماریو کی کتابونه نوی محمد آغه په ولسوالی کی زیږیدلی Afghanistan Alive February 2008 Page 25 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 24 years old during USSR 3 انکشافی آسیای میانه آغاز کرده ام invasion. He finished شروع به تغیر نموده است "فامیل school in Pakistan and من مرا تشویق می کردند تا پوهنتون moved back to Kabul to study Veterinary Faculty بخوانم. من در رشته سیول فاکولته .during the Taliban regime انجنیری در پوهنتون کندهار درسال Faris says: “My mother was 2004 شامل گردیدم" نامبرده کمک a great person. She was به کتابهای بالداررا طور داوطلبانه ,the one who encouraged در مارچ 2006 آغاز کرد. guided and motivated me to ”.study and study بشیر احمد 25 ساله یک محصل After the Taliban he در فاکولته طب هرات است. نامبرده worked with international در یک قریۀ نزدیک شهر هرات organization. He moved to تولد گردیده است. وی برای فراغت Canada in 2007 to study محمد اعظم بشیر احمد International Development در مارچ 2008 آمادگی میگیرد. started to change from the Canada. They had collected Study and International "ما تحت نظام طالبان یک Relations, with one hope to Books with day I began work with the books and sent them to زندگی بدون آینده داشتیم" بشیر Central Asia Development bring some positive changes ”us. The books had “flown کتاب های اظهار داشت، چیزیکه ما بیشتر از Group. My family was across the borders to reach in my country. .Wings motivating me to study in us!” In Canada Farid met Dr هرچیزی د یگر احساس می نمائیم university. I was admitted “Once Dr. Gordon was Richard Gordon and became جدائی ما و متفاوت بودن ما از بقیه Books with Wings” is to Civil Engineering in asked if these books would involved in the Books with“ بالدار جهان می باشد. بعد از طالبان ما a project which involves Kandahar University in ever be read,” Bashir Wings project. He describes "کتاب ها ی بالدار" یک پروژۀ باید از صفر آغاز می کردیم "وی 2004.” He began supporting Dr Gordon as “a very kind students in Afghanistan remembers, “our Herat ایست که شامل محصلین افغانستان ادامه داد" درمکتب طبی استادان ما and in Canada. It began Books with Wings voluntarily Medical Students wrote a person, who loves to listen, with Dr. Richard Gordon in March 2006. petition. 250 students signed read and study about Afghan و کانادا میباشد. این ابتکار توسط بعضی کتاب های درسی خیلی سابقه a Professor at Manitoba Bashir Ahmad, 25, is a saying they wanted the people and who loves to – داکتر ریچارد گاردان - پروفیسور داشتند. ما هیچ گاه در بارۀ رفتن به University - and medical Medical Student at Herat books!” support young Afghan پوهنتون منیتوبا و محصلین فاکولته کتاب خانه حرف نزده ایم زیرا ما ”.students there. Medical Faculty. He was Ahmad Rishad Osmani students طب آنجا آغازشد. بیش از 1700 کدام کتاب خانه نداشتیم. Over 1700 medical born in a village near Herat was born in Kabul but he Farid is the Books with کتاب درسی طبی جمع آوری و به now lives in Mazar-e-Sharif روزی، من به کتاب خانه رفتم textbooks were collected City. He is now preparing to Wings volunteer worker کتاب خانه طبی کابل فرستاده شد. and sent to Kabul Medical graduate in March 2008. in Province. He is 23 who is responsible for Kabul و الماری هائی را مشاهده نمودم years old and the youngest پروژه توسعه یافته است تا پوهنتون .Library. The project has “We had a futureless life University که درآن کتابهای جدید معلوم میشد. in his family. He has four expanded to involve the under the Taliban,” Bashir های تورنتو، نیو فوند لند و آنتریوی brothers one of whom is These young Afghan کتاب ها به لسان انگلیسی ازطرف Universities of Toronto, says, “The thing we felt more غربی را دربرگیرد . کتاب ها به a doctor and another is in men from different parts of متعلمین کانادا جمع آوری و برای ما Newfoundland and Western than anything else was our پوهنتون های بلخ، کندهار، خوست، India studying Commerce Afghanistan are real sign Ontario. Books have been separation, and our being فرستاده شده بود. کتاب ها با عبور and Business at Delhi that Afghanistan has a future ننگرهار و البیرونی عرضه گردیده supplied to Universities of different, from the rest of the از سرحدات به ما رسیده است. .University. and is very much alive است. Balkh, Kandahar; Khost, world. After the Taliban we “Currently,” he says, “ I Nangarhar and Al-Beeruny. had to start from zero.” He “Books with Wings” is یک مرتبه از داکتر گاردان am a student in the Medical اعظم 26 سال دارد و شامل continued: “In our Medical an ongoing project and is سوال شد که این کتاب ها گاهی .Azam, 26, and attends Faculty of Balkh University پوهنتون کندهار شده است. نامبرده School teachers had some looking for more volunteers خوانده خواهند شد. ,Kandahar University. I am in my sixth year and متولد کوهک ولسوالی ارغنداب very old text books. We to increase the project to He was born in Kohak, God willing, next year I will never talked about going to other areas. If you are at a کندهارمی باشد. "والدین من یک بشیر به یاد دارد، محصلین طب Arghandab District in graduate.” He is the contact the library because we did University in Afghanistan رویائی برای من داشتند که من هرات یک عریضه ای نوشتند که Kandahar. “My parents had person for Books with Wings not have one.” and interested in being a .a dream for me, they wanted at Balkh University داکتر باشم ولی خواب آنها راست نه در آن 250 محصل امضا نموده me to be a doctor but their “One day, I went to the part of this project please شد." در عوض اعظم مجبور بود اظهار داشتند که آنها به کتاب Farid Stanekzai was dreams didn’t come true.” library and saw shelves contact Dr Richard Gordon, ,born in Logar province تا فامیل خود را به کار خود کمک ضرورت دارند. Instead Azam had to support with books that looked new. a Professor at the University .Mohammad Agha district نماید. اعظم اظهار داشت: زندگی :his family by working. The books were in English of Manitoba, Canada احمد رشید عثمانی در کابل تولد Our family moved to and were from students in [email protected] من از روزیکه کار را با گروپ Azam says: “My life Pakistan when I was only گردیده ولی اکنون در مزار شریف Afghanistan Alive February 2008 Page 27 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 26 د قطب زاده دارالترجمه- دافغانستان په بیارغاونه کی یوه فعا له

ونډه لوبوی تاسیس سره سم نوموړی د مدیریت د کفیل په توګه وټاکل شو. نوموړی هغه وایی چه ”ما په کابل کښی ډاکټرسید وحید سادات په کال وایی ”هغه المل چی ما د ترجمی د ژوندی افغانستان مجله په دری، د یوه دارالترجمی د تاسیس اړتیا ۱۹۷۴ کی د لرغونی غزنی والیت سید عبد الهادی قطب زاده پښتو، اوانګلیسی ژبوکښی خپریږی. کارونه پیل کړ دادی چی دایو احساس کړ“ هغه څرګندوی ”ما د ده یک ولسوالی د رامک په کلی علمی کاردی اود ژبو په پوهه کی هدف ته د رسیدود پاره موږ په دی په دفتر کی ډیرمصروفیتونه درلود کښی زیږیدلی دی. نوموړی کله چی لړکښی هڅه وکړ ترڅو یوه داعتماد زیاتوالی راوړی.“ ادارې د دندې په سرته رسولو سر سره مینه پیدا شوه. په افغانستان او ددارالترجمی د کارونو د سرته ۸ کلن ووچه دهغه کورنی دپاکستان بیره، ددفتر لپاره د ژباړې یو شمیر کښی د منځ مهالی حکومت له وړاو با کیفیته د ژباړنی خدمتونه رسولو لپاره می وخت نه درلود. پیښور ته یی هجرت وکړاو نزدی ”ژباړنه یوه ډ یره مهمه هنر ده ترالسه کړو. نور کارونه هم سرته رسول." "ما جوړیدووروسته، بیرته خپل ګران پدی اساس دی فیصلی ته ورسیدم شل کاله یی هلته سرته ورسول. د اوزموږهیواد د ژباړنی کارپوهانوته په پوهنتون کې د تحصیل په دوران هیواد ته را ستون شوم اویو نوی ترڅو یوه بل ستایل شوی ژباړونکی ښوونځی ددوری څخه وروسته هغه اړتیا لری ترڅو له ناسمه ژباړو سید عبد الهادی قطب زاده کی پریکړه وکړه چی، د قطب زاده ژوند می پیل کړ. زما پالرپه دقطب زاده ددارالترجمی ))QTC پیداکړم ترڅو دغه پالن مخ ته دافغان پوهنتون د طب په پوهنځی څخه چه د متن ماهیت په بد اړخ له دارالترجمه سره کار وکړم. زه د وران کی، دیوشمیرسندونوپه داجراییه رییس دی. نوموړی په یوسی.“ کی شامل شوچه له نوموړی اړوی هغی نه مخنیوی وشی.“ زما دغه د سهارله خوا په پوهنتون کښی سبق ترجمه الس پوری کړاوماهم هڅه کال۱۳۵۱ کی د غزنی په لرغونی پوهنځی څخه په کال ۲۰۰۲ فارغ مقصد دادی چه د یو کارپوه ډاکټر تیرکال نوموړی تصمیم ونیول وایم اود ژباړی کارونه له غرمې وکړه چی د ژباړی په کار کی ښارد ده یک د ولسوالی په رامک شو. په څنګ کی یو ماهرژباړونکی هم ترڅود ژباړنی یوه مرکز پیل کړی وروسته او درخصتی په ورځو تجربه ترالسه کړم اواوس یی سرته کلی کی زیږیدلی دی. د ښوونځی ووسم ترڅو دخپل ګران هیواد لپاره او ډاکټرسید عبدالوحید یی د دی نوموړی د پوهنتون دلوستوسره کی سرته رسوم. دغه حقیقت چی، رسولی شم. زه اوس ځینی سندونه د منځنی دوری له فراغت څخه دخدمت جوګه وګرځم. مرکز د مسول په توګه وټاکل. سره دانګلیسی اوکمپیوټرکورسونه زه د کابل د ښوونی او روزنی په په خپله باندی ژباړلی شم. وروسته ثانوی تخنیک ))AIT کی هم تعقیبول.چه په هغه کی یی دعالی سید عبدالحبیب د کابل د ښونی پوهنتون کی ددری څانګی محصل څه شی د سید د تشویق المل شامل شو. وروسته له فراغت څخه د رجی ستاین لیکونه هم ترالسه او روزنی پوهنتون د دری څانګی یم، د ژباړې په کارونو کې له ما د اړیکو تفصیل: شو؟ ”زه په دی باوریم چی زموږ یی د اوبواوبریښنا د وزارت، د کړ. که څه هم هغه یو ستایل شوی یو محصل دی. هغه په ۱۹۸۴ کال سره مرسته کوی". د هیواد هروګړی دا دنده لری چه که تاسی د ژباړی لپاره کوم آی- آر- سی، یونیسف اود مهاجرت ډاکټردی خو د طبی ددندود نشتوالی کې زیږیدلی او په ۲۰۰۴کال کې ترڅو د اقتصادی بنسټ ،د پوهی او سید عبدالرشید دقطب زاده چاری لری کوالی شی دژباړی له د نړیوال سازمان سره دنده ترسره ددی المل شو چی ډاکټر وحید اونور د نادریی دلیسی نه فارغ شویدی. زده کړی د سطحی په لوړوالی، ددارلترجمی د کارموندنی په څانګه مرکز سره په دغو مبایل نمبرونو کړی دی. نوی ډاکټران په نورو برخوکی نوموړی د کابل د انګلیسی ژبې په دعلمی څیړنو، د محلی ژبو داد کی فعالیت کوی اود ځینو سندونود اوپه الندینی ای میل پته باندی کاروکی. مرکز )KELC( کی د انګریزی سید په ترجمه کی یواوږده بیاتو د ودی، د فرهنګی میراث، ژباړنی کارهم په مخ بیایی. هغه په اړیکی ټینګی کړی. سابقه لری چه دخپل د کاری ژوند ژبی لوړ کورسونه په کال ۲۰۰۲ کال ۱۹۸۶ کی د پاکستان په پیښور دود ،رواجونه اوځالنده تاریخ په بیا په ۲۰۰۴ میالدی کال کښی کې بشپړ کړی دی. کله چی له په اوږدوکښی لیکل شوی ژباړه، رغاونه کښی یوه فعاله اومثبت ونډ نوموړی د یو- این -او- پی- ایس ښارکی د هجرت په دوران کی ۰۷۷۴۴۱۴۱۵۶ ، تصحیح او لفظی ژباړه سرته ښونځی نه فارغ شو، په ۲۰۰۴ کال زیږیدلی دی . نوموړی ښوونځی ه ولوبوی.“ سره دغزنی په ښار کی کارپیل کړ کې، له یو – این – او – پی-ایس ،۰۷۹۷۲۷۰۰۷۷ رسولی دی. نوموړی دژباړی لپاره او وروسته دیوه کال څخه یی د ته دتګ په دوران کی په کابل ”اوس موږ دهغی په ګډون دری سره یو ځای شو او په ۲۰۰۷کال [email protected] سندونه له خپل د وستانو، خصوصی مالتیسرد صحی مرکز سره د طبیب سنتر)KELC( کی دانګلیسی دایمی ژباړونکی لرواو دری نور کې پوهنتون کی شامل شو. هغه شرکتونو، غیرحکومتی موسسو په توګه یوځای شول او ترتیرکاله ژبه زده کړه. ”داد لوړی سو یی دانتظار په حالت کی دی چی د دقطب زاده د دارالترجمې د بنسټ او حتی له سفارت خانو څخه چه پوری یی هلته دنده ترسره کول.. کورسونه وو“ نوموړی زیاته کړه:" د هغی د ژباړی له مهارت سره ضرورت په وخت کښی هغوی ته له پیل نه، په هغه کی کار کوی. پدی توګه، زما دانګریزی ژبی آشنایی درلود الس ته راوړل. هم بلنه ورکول کیږی..“ دقطب زاده د دارالترجمی د دی وایې: "زه په UNOPS کې د Afghanistan Alive February 2008 Page 29 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 28 یک دارالترجمه رادرکابل درک تادردیگرعرصه ها مصروف دارالترجمه نمودم" وی اظهارداشت " من کارشوند. دردفترخود مصروفیت زیادداشتم درسال 2004 وی کاررابا قطب که نمیتوانستم کارهای مرکز ترجمه یو-این-او-پی-ایس دروالیت غزنی راتعقیب نمایم، ًبناء به این فیصله آغازنموده ویک سال بعد ازان به رسیدم تا یک ترجمان الیق دیگررا مرکزصحی مالتیسربه حیث طبیب زاده- یک جستجونمایم تا این طرح رابه پیش پیوست وتا سال گذشته درآنجا ادامه ببرد." داد. نقش فعالی سال گذشته وی تصمیم گرفت باتأسیس دارالترجمه قطب زاده تحصیل مینمایم وکارهای ترجمه تا یک مرکز ترجمه را آغازوبدین نامبرده بحیث کفیل مدیریت آن رابعدازظهرورزهای تعطیل انجام رادراعمار منظورداکترسید عبدالوحید را مقررگردید. وی میگوید"دلیلکه من میدهم. این حقیقت که من محصل توظیف نمود تا این مرکزرا پیش کارهای ترجمه راآغازکردم این ادبیات دری درپوهنتون تعلیم وتربیه سیدعبدالحبیب مجدد بعهده ببرد. است که این یک کارعلمی بوده وبه کابل میباشم درانجام کارهای ترجمه مرایاری میرساند." چه چیز سید راتشویق کرد؟ "من دانش لسانها می افزاید." his working life Sayed میگیرد به این باور هستم که هرشخص "ترجمه یک فن بسیارمهم بوده سید عبدالرشید دردارالترجمه QTC - has translated, edited and درکشورمامسئولیت دارد تایک وکشورما به ترجمان های متخصص قطب زاده دربخش بازاریابی interpreted. He received مجله افغانستان زنده است به نقش فعال ومثبت رادراعمارمجدد نیازداردتاازترجمه های غلط که کارنموده وبه ترجمه بعضی اسناد Playing an documents from friends, private لسان های دری، پشتو، وانگلیسی زیربنای اقتصادی، بلند بردن سطح ماهیت متن رابطورناگوارتغیردهد نیزمیپردازد. وی متولد سال 1986 companies, NGOs and even نشرمیگردد. برای رسیدن به این تعلیم وآموزش، تتبعات علمی جلوگیری نمایند. مقصد من اینست پشاور پاکستان هنگام دوره مهاجرت from the embassies who were هدف ما درصدد دریافت خدمات وانکشاف ادبیات لسان های محلی، که درپهلوی یک داکترمتخصص میباشد. درجریان رفتن به مکتب .active role in familiar with his translation skills قابل اعتماد وباکیفیت ترجمه شدیم. میراث فرهنگی، رسوم وعنعنات بودن، من باید یک مترجم نامبرده لسان انگلیسی رادرکابل سنتر ))KELC فراگرفت."این I realized the need of a“ سید عبدالهادی قطب زاده رئیس وتاریخ درخشان بازی نماید." ماهرنیزباشم تا به کشورغزیزخود ”,translation center in Kabul کورس های سویه عالی بوده اند،" rebuilding اجرائیوی دارالترجمه قطب زاده "اکنون ماسه ترجمان بشمول مصدرخدمت گردم." he said, “I was so busy in my نامبرده اظهارداشت، وبنابرین QTC( Afghanistan Alive Magazine( میباشد. نامبرده متولد وی داشته وسه ترجمان درحال سیدعبدالحبیب یک محصل ,office I could not follow it up من به لسان انگلیسی عالقه مند is published in Dari, Pashto and سال 1351 قریه رامک، اولسوالی انتظارداریم." so I decided to look for another ادبیات دری پوهنتون تعلیم وتربیه گردیدم. بعدازتأسیس حکومت English. In order to achieve this دهیک، والیت باستانی غزنی qualified translator to go ahead داکترسید وحید سادات متولد کابل میباشد. وی متولد سال 1984 مؤقت درافغانستان مابه وطن we had to find a reliable and میباشد. بعد ازدوره مکتب متوسطه ”.with this planning سال 1974 قریه رامک، اولسوالی بوده ودرسال 2004 ازلیسه نادریه عزیزخود عودت نموده وزندگی .efficient translation service شامل تخنیک ثانوی) )AIT گردید. فارغ گردید. نامبرده درسال 2002 Last year he decided to ده یک والیت باستانی غزنی نوینی راآغازنمودیم. درطی Sayed Abdul Hadi Qutbzadah بعد ازفراغت با وزارت آب وبرق کورس های عالی لسان انگلیسی open a translation center and میباشد. نامبرده وقتیکه درسن این دوره پدرمن ترجمه بعضی is the Executive Director of the آی-آر- سی، یونیسیف وسازمان بین را درمرکز لسان انگلیسی کابل appointed Dr. Sayed Abdul هشت سالگی قرارداشت خانواده اسنادراآغازکرده ومن هم شروع Qutbzadah Translation Center الملی مهاجرت وظیفه انجام داده ))KELC به اتمام رسانید. بعد .Waheed to run it اش به پشاورپاکستان انتقال نموده کردم تا درترجمه بکوشم ودریافتم .(QTC) است. ازفراغت ازمکتب درسال 2004 با What motivated Sayed? “I ومدت بیست سال رادرآنجا سپری که آنراانجام داده میتوانم. اکنون من He was born in Ramak village یو-این-او-پی-ایس پیوست ودرسال believe that every individual سید درترجمه یک سابقه طوالنی نمودند. بعد ازختم دوره مکتب وی بعضی اسنادراخودم ترجمه کرده of Dehyak District, Ghazni 2007 شامل پوهنتون گردید. in our country has the داشته که درطول زنگی کاری شامل فاکولته طب پوهنتون افغان میتوانم. Province in 1951. After school وی ازآغازتأسیس دارالترجمه responsibility to play an خویش ترجمه تحریری، تصحیح گردید که ازآنجا درسال 2002 he attended the Afghan Institute قطب زاده درآن کارمیکند. تفصیالت تماس: active and constructive role وترجمه شفاهی را انجام داده است. فارغ التحصیل گردید. وی درخالل of Technology (AIT). Since then نامبرده میگوید،"برعالوه انجام in rebuilding the economic وی اسناد راازدوستان، شرکت های مدتی که پوهنتون میخواند کورس اگرشما کدام کارترجمه داشته he has worked for the Ministry of وظایف اداری درUNOPS من infrastructure, boosting the شخصی، مؤسسات غیردولتی وحتی های انگلیسی وکمپیوتررانیز تعقیب باشید میتوانید به مرکزترجمه ذریعه Water and Power, UNICEF and بعضی خدمات ترجمه رانیزبرای ,level of education and learning ازسفارت خانه هائیکه با مهارت مینمود که درآن تصدیق های سویه شماره تیلیفون 0797270077، the International Organisation دفترمینمودم،" "درخالل مدت research and development of های ترجمه اش آشنائی داشتند عالی رابدست آورد. گرچه وی یک 0774414156 یا به آدرس ایمیل .for Migration تحصیل درپوهنتون من فیصله نمودم ,our local languages literature دریافت مینمود. داکترورزیده است، نبود وظایف [email protected]. Sayed has a long history طبی باعث آن شد که داکتروحید تا با دارالترجمه قطب زاده کارنمایم. cultural heritage, traditions and وی میگوید"من ضرورت تأسیس تماس بگیرید. as a translator. Throughout ودیگر دوکتوران مجبورشدند من ازطرف صبح درپوهنتون Afghanistan Alive February 2008 Page 31 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 30 work in other fields. has worked with QTC since its Historic اسالمی تاریخی بنا های تاریخی .In 2004 he establishment began work with “Besides my administrative Islamic عمارتونه اسالمی UNOPS in Ghazni tasks with UNOPS I was doing Buildings دافغانستان ښکلی زیارتونه، زیارت های زیبا، مساجد و Province and a some translation services for ,The beautiful shrines جوماتونه او مذهبی عمارتونه بنا های مذهبی افغانستان به ,year later joined the office as well,” he said the Malteser “whilst studying at the university mosques and religious buildings of Afghanistan په ټینګ عقیده او دعا، د عقیدۀ قوی و دعا در حیات Health Center as I decided to work with QTC stand as a monuments خلکو په ژوندانه کی د یاد مردم بحیث آبدات قرار دارند. a Physician and centre. I am studying at the to the strong faith and ګار په توګه والړدی. د دوی از میان ایشان بعضی از قدیمی remained there until university in the mornings prayer in the lives of the په مینځ کی ځینی یی په اسالم ترین و زیبا ترین تعمیرات در last year. and do the translation in the people. Amongst them کی له خورا پخوانی او ښکلی اسالم می باشد. .When QTC was afternoons and on weekends The fact that I am a student are some of the oldest عمارتونو له ډلی څخه دی. established he was appointed the of Dari literature in Kabul and finest buildings in Acting Director. Education University helps me Islam. “The reason I to carry out translation work.” Herat جامع جومات مسجد جامع started doing Sayed Abdul Rasheed Friday Mosque دهرات جامع جومات د مسجد جامع هرات یکی translation work,” works at QTC in the field of افغانستان د معماری یو له نورو از گنج های دیگر معماری he says, “is that it Marketing and translates some is scientific work سید عبدالرشید The Friday Mosque خزانو څخه دی. اوسنۍ جومات افغانستان می باشد. مسجد فعلی documents. He was born in and increases Peshawar, Pakistan, during of Herat is another of د غوری پاچا سلطان غیاث توسط پادشاه غوری سلطان knowledge of the immigration period. Whilst Afghanistan’s architectural غیاث الدین در سال 1200 در treasures. The present الدین له خوا په کال languages.” going to school he attended ۱۲۰۰ کی په یو زوړاو خراب شوی باالی یک مسجد قدیمی تخریت English language classes at our brilliant history.” “Translaton is a very mosque was built by the Ghorid Sultan Ghiyasuddin جومات باندی جوړ شوی وؤ اود شده اعمار گردیده بود ودردوره important art and our country Kabul English Language Center in 1200 over an earlier تیموریانوپه دوره کی پراختیا تیموریان وسعت داده شده و با Now we have 3 translators (KELC). “These were high“ including him and 3 stand by is in need of specialized destroyed mosque and کاشی کاری مکمل پوشانیده شد. standard courses,” he said, “and وموندل او ټول له کاشی سره translators.” translators in order to avoid wrong translations that badly thus I was interested in English was enlarged in the کارشویدی. در سال 1943 یک پروگرام Dr Sayed Waheed Sadat was change the nature of the text. language. After the interim Timurid period and covered په ۱۹۴۳ کال کی with elaborate tile work. In ترمیم کاری بکارانداخته شد. born in Ramak village, Dehyak My aim is that, besides being an government was established in a massive restoration 1943 یوه پراخ د بیارغاونی کار کاشی قدیمی دو باره آغاز district of Ghazni province expert Doctor, I should become Afghanistan we returned to our .program took place کار ورباندی پیل شد تا کاشی های عنعنوی هراتی in 1974. When he was eight an expert Translator as well to beloved homeland and started a The old tile workshop شو. د پخوانی کاشی بسازند. years old the family moved to serve my dear homeland.” new life. During this period, my Peshawar, Pakistan, and lived father started to translate some was reopened to make کاری ورکشاپ Sayed Abdul Habib is a there for twenty years. After documents and I also started to traditional Herati Tiles. بیا پرانیستل شو student of Dari literature at finishing school he was admitted try translation and found that I Kabul Education University. He ترڅوهراتی دودیز to the Medical Faculty of Afghan could do it. Now I can translate was born in 1984 and graduated کاشی جوړشی. ”.University graduating in 2002. some documents myself from Naderia High School Whilst at university he in 2004. In 2002 he finished attended English and Computer advanced classes of English Contact Details classes and achieved advanced Language from Kabul English If you have a translation job certificates. Even though a Language Center (KELC). After you can contact the Centre qualified doctor, lack of medical graduation from high school on 0797270077 or by email to positions meant that Dr Waheed he joined UNOPS in 2004 and [email protected]. and others were obliged to find went to University in 2007. He

Afghanistan Alive February 2008 Page 33 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 32 -Masjid-I دحاجی پیاده مسجد حاجی Shrine of د حضرت زیارت حضرت Haji Piyada جومات پیاده Hazrat Ali علی کرم هللا علی )کرم هللا This mosque located این مسجد درنزدیکی بلخ -This shrine in Mazar near Balkh. It is now in داجومات بلخ ته نژدی پروت وجه زیارت وجه( موقعیت دارد. این اکنون روبه e-Sharif is one of ruins and covered with a دی. دا اوس دورانیدو په حال دا زیارت په مزارشریف کی Afghanistan’s best galavanised iron structure کی دی، اودیواوسپنیزملمع شوی خرابی است و با یک ساختار د افغانستان دیو خورا ښه ، ساتل این زیارت درمزارشریف یکی از preserved and most for protection. It is only 10 جوړښت پواسطه د سا تنی په آهنی ملمع کاری شده بخاطر بهترین بنا های محفوظ و قشنگ beautiful buildings. Hazrat شوی اوښکلی عمارتونوله ډلی meters square and was حفاظت آن پوشیده شده است. افغانستان است. حضرت علی خاطرپوښل شویدی. دا جومات Ali was assassinated in څخه دی.حضرت علی رض an intricately ornamented وسعت این مسجد فقط 10 متر )رض( در سال 661 میالدی یواځی ۱۰ مترمربع وسعت لری A.D. and buried at 661 په ۶۶۱ میالدی کال په شهادت mosque with nine domes. او په پیچلی توګه له نه ګنبد مربع می باشد و بطور مغلق با Kufa, Iraq. Local tradition ورسید اودعراق په کوفه کی بشهادت رسید و در کوفه عراق It is the earliest Islamic سره ښکلی کړای شوی وؤ. دا په نه گنبد تزئین گردیده است. این holds that his body was خاوری ته وسپارل شول، محلی دفن گردید. monument in Afghani- افغانستان کی یو لومړنی اسالمی قدیمی ترین آبده اسالمی در .eventually buried here رسم داسی نیولی چه دهغه مبارک stan. It was built during رسم محلی طوری می گیرند که یادګار دی. دا جومات د نهم افغانستان میباشد. این در اوایل In the 12th century the جسد بااالخره همدغه ځای کی the early years of the 9th جسد مبارک سرانجام درهمین سال های قرن نهم میالدی اعمار location was revealed خاوری ته وسپارل شو. په دولسم -century CE. Very few ex میالدی پیړی په لومړیو کلونوکی جا مد فون شد. درقرن 12 گردیده بود. .to a mullah in a dream پیړی کی ددفن ځای یومالته په -amples of mosque archi ودان شویوؤ. موقعیت آن درخواب یک مال The first shrine built in خوب کی راښکاره شو. لمړنی tecture exist any where in ددی اصلی نه ګنبدی غورځیدلی مثال های بسیار کم معماری آشکار گردید. اولین زیارت در but was destroyed 1136 زیارت په ۱۱۳۶ کال کی ودان the world from this early دی او دهغه فرش دیومترښښتو مسجد در هر نقطۀ جهان ازین by Genghis Khan a new سال 1136 اعمار گرد ید، اما period. Its original nine دورۀ باستانی موجود است. شوی وؤ خو د چنګیزخان د ټوټو اوپارچوالندی پروت دی shrine was erected in توسط چنگیز خان تخریب گردید domes have fallen and گنبد نه گانۀ اصلی آن فرو ریخته پواسطه وران شو. یو نوی زیارت چه د ستنوالند ینی نیمایی برخی Most of the tiling .1481 وزیارت جدید در سال 1481 بنا the floor is buried under په ۱۴۸۱ کال کی آباد شو. د چی پخوایی ګنبدونه په پښو و فرش آن در زیر یک متر تکه dates from the mid-20th کرده شد. a meter of rubble which ډیروکاشی ګانو نیټه دشلم پیړی درولی ؤ پوښ کړیدی. و پارچه خشت قرار داشته که Century and is from the covers the lower half of له نیمایی څخه دهرات د جامع نصف پایانی ستون هائی را که workshop of the Herat تاریخ بیشتری از کاشی ها از نیم the columns which once جومات له ورکشاپ څخه دی. قرن بیستم ورکشاپ مسجد جامع در سابق گنبد ها را به پا ایستاده .Friday Mosque .supported the domes بود پوشیده است. هرا ت می باشد. Afghanistan Alive February 2008 Page 35 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 34 زده کړه دلوبی لپاره اولوبی Shrine of دبابا ولی زیارت بابا Baba Wali زیارت ولی Just north of the city of د با با ولی زیارت فقط د فقط در شمال کندهار دزده کړی لپاره Kandahar lies the Shrine کندهار په شمال کی واقع ده. زیارت بابا ولی قرار دارد. of Baba Wali. He was نوموړی یو نامتو زاهد وؤ چه افغانان دماشومانوسره مینه ښوونکی بلنه ورکړل شو ترڅو دمنلو وړ، خورازښت ارزانه او یک زاهد مشهور بود که a celebrated saint who ۳۰۰ کاله پخوا په کندهار کی لری. د فاریاب والیت په کلیو، دلوبی د ګروپونو کتنه وکړی او بریالی منل شوی دی، د 300 سال قبل در کندهار می lived in Kandahar 300 اوسیده. زیارت د ارغنداب د سرپل، اوپه کابل کی دسیف د اوهغه ماشومانو چه دلوبی په کلیوکورنی لکه دفاریاب په زیست. زیارت در نزدیکی years ago. The grave of سیند غاړی ته نږدی موقعیت چلدرن دموسسی په حمایت مینه ډلو کی ګډون کوی هغوی هم والیت د بلچراغ په ولسوالی کنارۀ دریای ارغنداب موقعیت Hazratji Baba is about 8 لری. د حضرت جی بابا زیارت کول په یونوی ډول ورښيي. دلمړنیو ښونځیو لیدنه کوی. کی دکلیو کورنی هیله مند دی metres long (signifying تقریباً ۸ متره اوږده ده )چه د دارد. زیارت حضرت جی بابا داسی فعالیتونه ښوونځی ته his greatness) but it ً دا ټولنی د کورنی د چه نوروځوانو ماشومانوته هم نوموړی لوی والی ښیی( خو تقریبا 8 متر )که نشان دهندۀ دماشو مانو دشا ملیدلو-اود is undecorated apart ماشومانود ماشومتوب پیل دلوبی داامکانات کیدای شی چه پراخه هغه د اوږدو طوغ نه پرته له بزرگی اورا مینماید( طول نورپاتی شامل شوی - ماشومانو from tall pennants at its دپرمختللی دګروپ په شان شی . بل ذیب او زینت څخه بر خمن دارد ولی آن از ذیب و زینت احتمال زیاتوی. head. The terraces of وده ورکوی. دسترو ماشومانو سف دچلدرن د پروګرام څخه the shrine are shaded نه ده. د زیارت همواره ځمکه د بجز از طوغ های دراز در ترالرښونی الندی هغه فعالیتونه دداسی پروګرامونوپه الری په دی هیله مالتړ کوی چه کله by pomegranate انارو له ونی سره پټ شوی دی. باالی سر آن برخوردارنیست. چه هم تفریحی اوهم تعلیمی ده، اچولوسره د تنکی ځوانو دا د نوی سیستم نمونه پرمختګ shrubberies. Locals use د هغه ځای خلک له هغه سیمی سطح های هموار زیارت د لوبو د ګروپونو په شان یوه ماشومانولپاره دهغو کلونونه چه وکړی او ورته فرصتونه د the area as a picnic څخه د میله اوتفریحی ځای په توسط درختان انار پوشیده موثره او ارزانه الره ده، ترڅو دوی دلوبی په یوه ګروپ کی هیواد په ګوټ ګوټ پراختیا place on Fridays with توګه د جمعی په ورځو کی له است. مردم محل از منطقه به ماشومان هغه مالتړته چه اړتیا شاملیدل خوراډیرمثبت اغیزه ومومی. .family and friends خپل کورنی اوملګرو سره ګټه حیث یک جای میله و ساعت لری تر السه کړی. کوی، اودا چه دانوی سیستم اخلی. تیری در روزهای جمعه با تیرشوی کلونه په خاصه فامیل های خود استفاده می توګه دژیږید و نه تردری نمایند. کلنی پوری- دیوماشوم دژوند جوړونکی وی. دهمدغی مودی په اوږدوکی ده چی دزده ګړی اودکړه وړه نمونی پرمختیا مومی. په افغانستان کی یوتعداد محدود ماشومان دی چه د پرمختیا وړ فعالیتونوته الس رسی لری. دایولوی چیلنج ددی لپاره دی ترڅوډاډه شی چه ځوان نجونی اوهلکان وکوالی شی چه خپل بشپړپټ قوت ته ورسی. د ښونځیو، ځوان ماشومانو، اود ماشومانودموراوپالرترمینځ داړیکو دټینګښت لپاره،

Afghanistan Alive February 2008 Page 37 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 36 Afghans love children. In villages Learn to Play & ,in southern Faryab آموختن برای بازی کردن و بازی Sar-i Pul and Kabul provinces, with the Play to Learn کردن برای آموختن support of Save the Children, that love is افغانها اطفال رادوست دارند. بعمل می آید تا از گروپ های یک مدل مساعد وبی نهایت being shown in a new درقریه جات والیت فاریاب، بازی و اطفالیکه در گروپ ارزان کامیاب ثابت شده، .way سرپل، و کابل با پشتیبانی های بازی اشتراک مینمایند والدین قریه جات چون آنانیکه موسسه حمایت اطفال محبت همچنان از مکاتب ابتدائی درولسوالی بلچراغ والیت These communities به یک طریقه جدید نشان داده بازدید نمایند. چنین فعالیت فاریاب امید وارهستند که -are developing home میشود. ها احتمال شامل شدن اطفال- فرصت هائی برای سایراطفال based early childhood ومتباقی آنانیکه شامل مکتب (development (ECD این جوامع انکشاف طفولیت جوان شان می تواند افزایش playgroups. Led by older ابتدائی خانگی )ECD( را شده اند، افزایش می دهد. یابد. children and based on بحیث گروپ بازی آماده می نشان دادن آن پروگرام ها موسسه حمایت اطفال activities that are both سازند. به رهبری اطفال برای اطفال بسیار جوان یک ,fun and educational به امید اینکه اگر این مادل the playgroups are an سالخورده تر وباساس فعالیت تأثیر بسیار باالتر از سالهای انکشاف یابد عین فرصت ها effective and low-cost هائی که هم شوخی و هم شمولیت شان در یک گروپ در سرتاسر کشور گسترش می way to provide young تعلیمی است گروپ های بازی بازی، وارد می سازد واینکه یابد، از آن حمایت مینماید. children with the support یک طریقه موثر وارزانی است .they need تا اطفال رابا حمایتی که آنها به آن نیازدارند آماده سازد. The early years— particularly from birth درسالهای قبل، مخصوصاً to age three—are and young children feasible and extremely از وقت تولد الی 3 سالگی- recognized as the most and parents, teachers low-cost model has been یک مرحله بسیار سازنده formative of a child’s are invited to visit the proven successful, the زندگی یک طفل می باشد. life. It is during these playgroups and the parents of villages such درطی همین سالهاست که دانش years that learning and children attending the as those in Belcheragh behavior patterns are playgroups also visit district of Faryab province آموزی ونمونه های رفتار developed. In Afghanistan primary schools. Activities hope that opportunities انکشاف می یابد. درافغانستان few children have access such as these increase for their young children تعداد کمتر دسترسی به فعالیت .to developmentally the likelihood of children can be increased های مناسب انکشافی دارند. appropriate activities. enrolling—and remaining بنابرین این یک چالش بزرگ It is a great challenge, enrolled—in school. Save the Children است، تا اطمینان حاصل شود therefore, to ensure that supports the program young girls and boys are By showing that in the hope that, as this تا دختران وپسران جوان به able to reach their full programs for very young model develops, the نیرومندی کامل خود برسند. potential. children can make an same opportunities can برای تقویت نمودن ارتباطات impact far beyond the be spread countrywide. In order to strengthen years they attend a بین مکاتب واطفال جوان links between schools playgroup, and that a ووالدین، از استادان دعوت

Afghanistan Alive February 2008 Page 39 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 38 سبب جنگ ها ناممکن بود. وی اسلم میگوید که وی تنها یک دالوتنی په دوران اود کښینا ستوپه میگوید، " این مانند رفتن از یک بار مشکلی د رطیاره داشت. اینها وخت کی هغه باندی عمل وکړو. کشوربه کشوردیگری بود". وی ازکابل پروازنموده وبسوی ماسکو زه هره تاسی نشی کوالی چی هیڅ یوشی هم اظهارمیدارد: می رفتند. بعد ازپرواز 10 میل له نظره وغورځوی ځکه مسافرین ازکابل یک ماشین غیرفعال گردید. په مونږباندی ډاډه دی چه هغوی به "بعد ازان که من دوباره به کا بل اینها توسط یک ماشین درست بدون ورځ د یوه حفاظت سره منزل ته رسوو.“ آمدم، طالبان آمدند وکابل را تصرف خطردرکابل بازگشته نشست نمودند. نمودند. پس برای دوسال دوباره من اسلم وایی چه هغه یواځی یو هیچ کاری نکردم، ودرخانه بودم. پرواز همیشه یک بخشی ګرځندوی وار په طیاره کی له یو مشکل سره با آریانا ازطریق یک دوست نزد اززندگی اسلم بوده است. پدروی مخامخ شویوو. هغوی له کابل څخه یکم از روزهائیکه با قوای هوائی برای مد ت 20 سا ل پیلوت طیاره پرواز کولو اودماسکو په لورروان کارمیکردم پیوستم. بعد ازدوسال شاه اسبق ظاهرشاه بود. وی برای په شان یم وو، له الوتنی څخه وروسته د طا لبان ترک گفتند ودولت جدید بیش از45 سا ل درطیاره های کابل څخه دلس میلو په واټن یوه بمیان آمد ومن با شرکت آریانا با مختلف پرواز نموده است. برادر محمد اسلم په افغانستان کی یوله ماشین له کاره وغورځید. هغوی پروازدادن طیاره 727 کارخویش اسلم نیزیک پیلوت است. وی کپتان خوراتجربه لرونکی پیلوټونوله ډ لی بیرته راوګرځید او دیو روغ ماشین را ادامه دادم." طیاره کام ایر767 است. څخه دی. پواسطه کابل ته ورسید او په حفاظت سره کښیناست. بعد ازدوسال دیگر اسلم ازآریانا اسلم درتمام زندگی خود بازحمت نوموړی د وردګ په وال یت کی به کام ایررفت. ازدوسال به این کارنموده واومسلماً کارخود چه ْتقریبا ۵۰ میله له کابل څخه الوتنه تل د اسلم دژوند يوه برخه طرف وی بوئینگ 737 را پرواز رادوست دارد: "من ازینکه جنوب طرف ته واټن لری زیږیدلی پاتی شویدی. د هغه پالرپیلوټ میدهد. پیلوت هستم لذت میبرم- من این ده ، خوپه اته کلنی کی دخپل کورنی وو اوترشلوکالو پوری د پخوانی کاررادوست دارم. من زمانیکه سره کابل ته راغلی وه. هغه ۴۱ پاچاه ظاهرشاه دطیاری پیلوټ پاتی اسلم میداند که پروازدادن یک ول. نو ددی لپاره چه ته په هوایی راستون شوم نوطا لبان راغلل اوکا درقوای هوائی بودم یک زندگی کاله عمرلری اومتاحل دی چه شویوو. هغه له ۵ ۴څخه ال ډیر طیاره با تعداد زیادی ازمسافرین ځواکونوکی پاتی شی پکاروه چه په بل یی ونیول. نوبیا تردوو کلونو خاص داشتم وازان بسیارلذ ت لرونکی دڅلورو ماشومانو دوه کلونو پوری په ډیرومختلفو ډولو یک مسئولیت بزرگ است. وی روسی ژبه پوه اوسی.“ هغه مجبور پوری زه په کورکی بیکارپاتی شوم. میبردم." وی اکنون بحیث پیلوت لوریانی ۱۳ کلن او۱۰ کلن اودوه طیارو کی الوتنه ترسره کړی دی. فشاروکشید گی مسئولیت های وو چه انګلیسی ژبه هم زده کړی ما د خپل دیو نږدی ملګری پوسیله شرکت هوائی تجارتی به عین شکل زامن ۸ کلن او۵ کلن دی. داسلم ورورهم پیلوټ دی. هغه د کام خود را به آرامی اداره میکند: "ما ځکه چه دا دهوانوردی نړیواله ژبه چی د هوایی ځواکونو سره د کار احساس خوشی مینماید. ایرد۷۶۷ د طیاری کپتان دی. درحدود 110 مسافرراانتقال میدهیم اسلم لمړنی ښوونځی ته داخل دی. کولو په زمانه کی راسره یوځای بناً این مسئله را باید بطور جدی من هرروز مانند یک سیاح شو اووروسته بیا له نظامی لیسی وو دآریانا دهوایی شرکت سره می اسلم خپل ټول ژوند کی له دمجاهدینو دحکومت په دوره درنظرگیریم." هستم، وکشورها وجاهای جدید څخه فارغ شو. هغه د هوایی پیوستون وموند. وروسته له دوو ځیارسره کارکړی اوپه څرګنده توګه کی دهوایی ځواکونو ټول طیاری رامیبینم. من تقریباً نصف جهان را ځواکونو دهوانوردی پوهنتون ته کلونو د طالبانورژیم له مینځه الړاو دخپل کارسره مینه لری: ”زه پدی "ما تدابیرزیاد حفاظتی داریم ویجاړشول اود پیلوټونو لپاره کوم بخاطریکه وظیفه ام ایجاب مینماید شامل شو اود میګ ۲۱ د یوجنګی نوی حکومت منځ ته راغی اوما خاطر چه پیلوټ یم ډیرخوښ یم - که آنرا قبل ازپروازدرجریان کارپاتی نه شو،” نو پدی اساس مشاهده نموده ام. اگرمن پیلوت پیلوټ په توګه د ۷ کلونو لپاره دنده دآریانا له هوایی شرکت سره د ۷۲۷ زه دغه کارسره مینه لرم. کله چه نشست وپروازباید عملی نمائیم، مونږ تر دوو کلونوپوری په کورکی نمیبودم هیچگاه نمیتوانستم این سرته ورسوله. هغه وایی چه " د الوتکه په الوزولو خپل کارجاری ما له هوایی ځواکونو سره کارکولو شما نمیتوانید که هیچ چیزی را بیکارپروت وو.“ کارراانجام دهم. بلی، من ازاینکه نیکه مرغه زه په طیاروکی هیڅکله وساتل. ډیرخوښ وم او هغه ډیرخاص ازنظربیندازید زیرا مسافرین باالی پیلوت هستم بسیار زیاد لذت میبرم. له کوم جنګی عمل سره مخامخ اسلم وروسته له هغه نه وو.“ هغه اوس د یو تجارتی هوایی ما اعتماد دارند تا به طور مصئون اسلم پوهیږی چه د یوه طیاری شوی نه یم." مزارشریف ته الړ اوتر د ووکلونو شرکت دیوپیلوټ په توګه هم هغه به منزل خود برسند." الوزول د ګڼ شمیر مسافروسره یوه پوری په نیمه نظامی الوتنو کی شان د خوښی احساس کوی. هغه په پښتو) مورنی ژبه( دری، لویه مسؤلیت په غاړه اخیستل دی. کارکولو. هغه له مزارشریف څخه اردو او انګلیسی ژبو باندی په روانه هغه د خپل مسؤلیتو نوفشاراوکشید زه هره ورځ د یوه ګرځندوی پیښورته پرواز کول ځکه چه په توګه خبری کوی. ګی په آرامی سره تنظیموی: په څیریم ؛ زه نوی هیوادونه او هغه وخت کی د ځمکنی الری له ”مونږبا ید ډیرجدی اوسو ځکه چه نوی ځایونه ګورم. مادخپل کارپه اسلم وایی،” کله چه زه د مزارڅخه ترکابل پوری د جګړو مونږپه یوه وخت کی ۱۱۰ مسافر خاطر نږدی نیمه نړی لیدلی دی. هوانوردی پوهنتون ته الړم ټول له کبله ممکن نوو. هغه وایی، ”داد انتقا لوو.“ که زه پیلوټ نه وای نومابه هیڅ کله طیاری اود هغه د الرښونی کتابچی یوهیواد څخه بل هیواد ته د تګ په داکارنشوکوالی. هو، پدی چه زه یو په روسی ژبه وو. په هغه وخت شان وؤ.“ ”مونږ ډیر حفاظتی تدبیرونه پیلوټ یم ډیر خوښ یم. کی ګڼ شمیرروسی مشاورموجود لرو چه باید مخکی له الوتنی څخه پس له هغه چی زه کابل ته بیرته

Afghanistan Alive February 2008 Page 41 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 40 ignore anything because I’m Like passengers are relying on us to get them safely to their destination.” A Tourist Aslam say he only ever had one problem Every in a plane. They took off from Kabul heading to Moscow. After take-off Day one engine failed 10 mile from Kabul. They turned and so were many of captured Kabul. So for من هرروز Mohammad Aslam around and landed safely the advisors at that time. two years again I did Wardak is amongst the in Kabul on the one good So you had to know the nothing, I was at home. most experienced pilots engine. in Afghanistan. Russian language to be I joined Ariana through مانند یک in the Air Force,” Aslam a close friend I had from Flying has always been He was born in Wardak, says. So he learned the my days in the Air Force. a part of Aslam’s life. His miles south of Kabul, language. He also had After two years the father was a pilot and for 50 سیاح but moved to Kabul with to learn English because Taliban left and the new 20 years was the pilot of his family when he was 8 that is the International government came and King Zahir Shah’s aircraft. years old. He is 41 years language of aviation. I continued to work with He flew for more than 45 هستم old and is married with Ariana, flying the 727.” years in many different During the Mujahideen four children, two girls 13 aircrafts. Aslam’s brother محمد اسلم وردک ازجمله مجرب اسلم میگوید، " زمانیکه من years all the Air Force After two more years and 10, and two boys 8 is also a pilot. He is the ترین پیلوت ها ی افغانستان است. درپوهنتون هوانوردی رفتم تمام and 5. planes were destroyed Aslam moved from Ariana طیاره ها وکتابچه های معلومات captain of the Kam Air نامبرده دروالیت وردک، بفاصله and the pilots were left and went to Kam Air. For آن به لسان روسی بود وتعداد زیاد .Aslam went to primary 767 50 میل درجنوب کابل تولد گردیده، with no work, “So we the past two years he has مشاورین درآن زمان موجود بودند. school and then ولی درسن هشت سا لگی با فامیل were jobless and at home been flying the Boeing Aslam has worked پس شما مجبوربودید تا برای اینکه graduated from the خود به کابل نقل مکان نموده است. for two years.” 737. hard all of his life and he در قوای هوائی باقی بمانید روسی Military High School . He او 41 سال داشته و متاهل است که :definitely loves his work رابدانید." پس وی لسان راآموخت. attended the Air Force Aslam then went to Aslam knows that it is دارای چهار طفل، دودختر، 13 I enjoy being a pilot – I“ وی مجبور بود که لسان انگلیسی Aviation University and Mazar-e-Sharif and a big responsibility flying ساله و10 ساله ودوبچه 8 ساله و5 love this work. I enjoyed رانیزبیاموزد زیرا این لسان بین flew as a Mig 21 fighter worked flying semi- a plane with so many ساله میباشد. ,being in the Air Force المللی هوانوردی میباشد. pilot for seven years. military flights for two passengers. He handles it was very special.” He اسلم شامل مکتب ابتدائیه شد Fortunately, he says, “I years. He would fly from the stress and strain of درطی دوره مجاهدین تمام طیاره feels the same now as a وبعدآ ازلیسه نظامی فارغ گردید. :never saw any fighting Mazar to Peshawar his responsibilities calmly های قوای هوائی تخریب گردیدند .commercial airline pilot وی شامل پوهنتون هوانوردی action in the planes.” because the road from “We are carrying around وپیلوت ها بیکارماندند، "پس قوای هوائی شد وبحیث پیلوت Mazar to Kabul was 110 passengers so we “I am like a tourist every مابرای مدت دوسال درخانه بدون He speaks fluent Pashto جنگی میگ 21 برای هفت سا ل impossible to drive due have to take this very day; I see new countries کارماندیم." his native language), to fighting. “It was like seriously.” and places. I have seen) انجام وظیفه نمود. وی میگوید که ً Dari, Russian, Urdu and going from one country to almost half of the world خوشبختانه "من هیچگاهی با کدام بعدا اسلم به مزارشریف “We have many safety English. another,” he says. because of my job. I عمل جنگی درطیاره ها مواجه رفت وپروازهای نیمه نظامی checks we have to do نگردیده ام." رابرای دوسال به پیش برد. “When I went to the would never have done After that I came before the flight, during“ نامبرده ازمزارشریف به پشاور .Aviation University all this if I was not a pilot وی به لسان های پشتو ) زبان back to Kabul. Then takeoff and during the پروازمینمود بخاطریکه ازراه of the aircraft and their Yes, I enjoy being a pilot مادری اش(، دری، روسی، اردو the Taliban came and flight. You cannot afford to سرک ازمزارشریف به کابل به ”.manuals were Russian very much وانگلیسی بشکل روان سخن میزند. Afghanistan Alive February 2008 Page 43 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 42 افغانستان زنده است دلو 1386 صفحه 44