Beelden in Meerssen Fietsroute

Fietsroute: Beelden in Gemeente Meerssen

Deze fietsroute leidt u langs de kunst in de openbare ruimte in de gemeente Meerssen. De gemeente Meerssen heeft er de laatste decennia naar gestreefd om beelden te plaatsen op daartoe geëigende locaties. Doel van deze route is dus het opzoeken van deze beelden in de openbare ruimte. Kunst in tuinen en aan gevels, hoe aardig of verdienstelijk ook, is nu niet meegenomen. Waar de route leidt langs rijksmonumenten of andere bijzondere locaties, worden deze toegelicht. De start is bij het station Meerssen.

De route is circa 23 km lang en loopt van station Meerssen via Ulestraten en Geulle naar Bunde en langs Rothem weer naar het beginpunt. De route kan natuurlijk opgeknipt worden in delen (bijvoorbeeld per kern).

NB: De samensteller heeft zijn best gedaan om alles zo goed mogelijk na te trekken, maar gaat er vanuit dat er verbeteringen mogelijk zijn. Heeft u aanvullingen of correcties die naar uw mening de route verrijken, schroom dan niet om die door te geven aan [email protected] (Rouke van der Hoek, Meerssen).

Kern Meerssen

U start aan het station van Meerssen. Tussen het station en de overweg staat het eerste object.

• Het rode metalen sculptuur is 'Le Tourniquet' van Lo van der Linden. Het is in 2012 geplaatst en dus een van de meer recente aanwinsten in de Gemeente. Lo van der Linden (Klimmen 1937, woont in Puth-Schinnen) werkt vrijwel uitsluitend met metaal dat afkomstig is van oude machines, voertuigen e.d. Dit beeld is echt typerend voor het hele werk van Lo van der Linden. Industrieel erfgoed, gerecycled als een stoer beeld, hier passend bij het spoorgebeuren. De naam betekent draaihek en is (bedoeld of onbedoeld) een knipoog naar de plannen van de NS om de stations met draaihekjes af te grendelen. • Station Meerssen. Dit gebouw dateert uit 1901 (het eerste stationsgebouw stamt uit 1853, het jaar dat de lijn Maastricht – Aken in gebruik werd genomen) en is uitgevoerd naar een standaardontwerp dat gebruikt werd voor een hele serie stations. Afhankelijk van de behoefte werd er een grotere of kleinere versie neergezet. Stations van deze trant zijn nog te zien in Echt en Reuver. Station Meerssen is een ruimere versie, die goed bewaard is gebleven. De stijl is als romantisch te kenschetsen.

Staande met uw rug naar het station gaat u nu naar links, de Proost de Beaufortstraat.

Na circa 300 meter komt er aan uw rechterhand een ingang (bij het ‘insectenhotel’ ) naar een natuurparkje, met daarin twee overblijfselen van Marsna 1987. Twaalf beeldhouwers uit Nederland, Duitsland, België en Groot-Brittannië hebben in 1987 in de gemeente Meerssen enkele weken met mergel gewerkt. Elke deelnemer heeft een mergelsculptuur in de openbare ruimte afgeleverd. Van aanvang af was duidelijk dat de mergelsculpturen niet voor de eeuwigheid waren, want het motto van het symposium was “Alleen de verandering houdt stand”. Van de twaalf werken zijn er twee nog enigszins intact. Eén daarvan ziet u schuin links voor u, dicht bij de Geul.

• ‘Stonecircle’: Kees Bierman (1936; beeldhouwer en graficus uit Haarlem) heeft zich laten inspireren door archeologische monumenten als grafheuvels en dolmen. Hij maakte van mergelblokken een halve cirkel. Deze wordt gesteund door een muur die dwars op het middel van de halve cirkel staat. Deze muur is eigenlijk gebouwd als een spouwmuur, twee muurdelen met een open ruimte ertussen. In de halve cirkel is deze ruimte doorgezet: u ziet een verticale kier in de voorkant. Daarmee functioneerde het ook als een soort zonnewijzer. Door verstevigingwerkzaamheden is deze functie niet meer in tact. In het Oda-park in Venray is o.a. een later werk van Kees Bierman te zien (Landschap van de geest) dat aan de hier getoonde vorm doet denken. • Meer rechts ziet u nog een restant van het werk dat Jan L. Carlier (België, 1957) in het kader van Marsna 87 maakte: het is de piramidevormige heuvel, met boompjes erop. Aanvankelijk was de piramide glad, met in de kern een groot mergelblok dat zichtbaar werd aan de bovenzijde. Op dit blok was een spiegel geplaatst (vastgehouden door vier stukken ijzerdraad naar de grondhoeken van de piramide), zodat de lucht in de spiegel weerkaatst werd. Onder het mergelblok heeft Carlier een doos

begraven met een mes. In het lemmet staat een boodschap gegraveerd. Met deze verborgen boodschap heeft de kunstenaar een mythe aan deze plek willen toevoegen.

U neemt hier de eerste straat rechts, de Proost Willemstraat en neemt dan weer de derde straat rechts, de Proost Falcostraat. U komt nu op de Bunderstraat en gaat naar links. Op de volgende splitsing even aandacht voor de volgende bijzonderheden:

• Aan uw rechterhand, aan de overkant van de straat de St. Joseph bidkapel, gebouwd rond 1930 met neogotische accenten. De tekst verwijst naar St. Joseph, maar de architectuur en het materiaal (mergelsteen) zijn een vingerwijzing naar de basiliek. Ontwerp van August Hoen (Meerssen). De kapel moet gezien worden in samenhang met de woningen aan de Bunderstraat en de westelijke zijde van de Hoogveldweg. Dit was het eerste complex sociale woningbouw van de Woningvereniging Meerssen (nu: Woningstichting Meerssen), gebouwd rond 1920 naar ontwerp van Jan Stuyt, de architect die ook veel van de mijnwerkerskoloniën in de Limburgse mijnstreek heeft vormgegeven. Merk op dat de nieuwe arbeiderswoningen buiten de oude kern van Meerssen zijn geplaatst, zo ontstond Meerssen- West. Patroonheilige van de nieuwe wijk: St Joseph de arbeider. • Op de punt van de splitsing staat een grote groene zuil. Dit is een replica van een verdeelstation voor elektriciteit dat hier lang heeft gestaan en gold als ontmoetingsplaats voor de bewoners van Meerssen-West: ‘de ketel’. Op deze plek was vroeger de halte van de bussen die personeel naar en van de mijnen brachten. Misschien geen kunst, wel een bijzonder herkenningspunt met symbolische waarde. De replica is hier geplaatst in 2010 op initiatief van een aantal buurtbewoners.

Op de splitsing gaat u links, de St. Josephstraat in en rijdt deze uit tot de rotonde op de Maastrichterweg.

• Midden op de rotonde staat de ‘Stier Lascaux 1’ van Paul Beckers, hier geplaatst in 2002. Lascaux is de naam van de locatie in de Franse Dordogne waar in 1940 een grot werd ontdekt met prehistorische afbeeldingen van dieren, o.a. stieren (gedateerd 15.000 tot 10.000 v.Chr.). In de zuil van het beeld zijn (aan twee zijden, noord en zuid – in het verlengde van de Maastrichterweg) de oorspronkelijke afbeeldingen van de stieren uitgezaagd. Het beeld bovenop is een op deze oertekens geïnspireerde driedimensionale versie. Het beeld is gemaakt van Cortenstaal. Veel kleine staalplaatjes zijn op elkaar gelast. Het formaat is aangepast aan de locatie. Paul Beckers (Roermond 1954, woont en werkt in Meerssen) is actief als schilder en beeldhouwer. Zijn beelden zijn veelal van staal of brons en vaak zijn dieren het onderwerp. Het maakproces van dit beeld is te zien op de website van de kunstenaar: http://www.paulbeckers.com/meerssen.html.

Uit de St. Jozefstraat komende gaat u nu via de rotonde naar rechts (Maastrichterweg in noordelijke richting) en komt op de volgende rotonde.

• Zowel op deze rotonde, als op de rotonde aan de andere zijde van de A2 (onder de viaducten door richting Bunde) ziet u de Bomen van Xander Spronken (Beek 1956; woonachtig / atelier in Geulle). Xander Spronken werkt voornamelijk met ijzer dat hij smeedt. Zijn beelden van bomen zijn herkenbaar aan de vaak rechte, vierkante stam, waarop uitwaaierende bladen prijken. (Andere interpretatie: we zien uitwaaierende waterplanten; dat zou dus betekenen dat we op de bodem van een zee staan….). Hier aan de afrit en de oprit van de A2 vormen deze werken een herkenningspunt voor automobilisten die Meerssen binnenkomen / verlaten. Zie ook: www.xanderspronken.com. Overigens: de kern van de rotonde aan de kant van Bunde is bedekt met maaskeien: verwijzing naar de Maas. Die aan de Meerssense kant is bedekt met silex (vuursteen), verwijzing naar de Geul.

Op de rotonde (oost van de A2) gaat u rechtdoor, niet de snelweg op, maar schuin naar rechts, en dan weer rechts, de Pastoor Dominicus Hexstraat in. Op de hoek van de Vliegveldweg en de Dom. Hexstraat ziet u een Mariakapel uit de jaren 60. U volgt nu de Past. Dom. Hexstraat en als er aan uw rechterhand een plein komt, gaat u hier op.

• Kerk St. Jozef Arbeider. Charles Eyck (Meerssen, 1897 – Schimmert 1983) , een zeer bekende en productieve kunstenaar (schilder, glazenier, beeldhouwer), heeft gedurende een groot deel van zijn loopbaan monumentale religieuze kunst gemaakt. Talloze kerken in de regio (maar ook daarbuiten, o.a. Jeantes in Picardië) bevatten schilderingen of ramen van Charles Eyck. Op enig moment kreeg hij behoefte om zelf een kerk te bouwen, zowel het uiterlijk als de inrichting. Deze kans kreeg hij in 1958

toen Meerssen-West door de uitbreiding na de oorlog toe was aan een eigen parochiekerk: St. Joseph- Arbeider. Voor de bouwkundige kant werd architect Harry Koene (1908 – 1995) aangezocht. Samen hebben zij dit ‘gesamtkunstwerk’ gerealiseerd. Naast Charles Eyck hebben ook de kunstenaars Daan Wildschut, Frans Gast, Gerard en Huber Mesterom en Piet Killaars bijdragen geleverd. Het eindresultaat werd door ‘kerkrecensenten’ positief gewaardeerd als ‘een moderne gemeenschapskerk met veel licht, passend bij de nieuwe mentaliteit van eerlijkheid en eenvoud’ (bron: het boek Ware schoonheid of louter praal, van Jos H. Pouls over kerkelijke bouwkunst in Limburg in de twintigste eeuw). Op www.kerkgebouwen-in-limburg.nl is een uitgebreide beschrijving te vinden van deze kerk. We beperken ons nu tot de buitenkant: de deuren met Bijbelse taferelen en de reliëfs aan de zijde van het plein en de Dom. Hexstraat zijn van Frans Gast (Maastricht 1927 – 1986). De opmerkelijke windvaan op de toren is van Charles Eyck zelf.

U gaat verder langs de Pastoor Dom. Hexstraat; op de eerste kruising rechts (Charles Eyckstraat). Het volgende beeld staat aan uw rechterhand.

• Moeder en kind, Charles Eyck. De beschouwer zou geneigd zijn dit beeld te zien als onderdeel van het ‘gesamtkunstwerk’ Kerk St. Jozef Arbeider, maar het is echter later aangebracht en wel in 1976, toen deze straat de naam van Charles Eyck kreeg.

U keert nu om en gaat terug naar de kruising, daar rechts (vervolg van de Pastoor Dom. Hexstraat). Als u niet meer verder kunt gaat u even links (Pastoor N. Creftenstaart) en daar staat het volgende object.

• Wachten op volle maan van Hans Bartelet (Maastricht, 1948 – 2007). Het bestaat uit twee elementen, te weten een piramidaal element van gepolijste Naamse steen en een figuur van brons. Het beeld werd in 1992 geplaatst. Bartelet was zowel schilder als beeldhouwer. Van hem is de uitspraak: ‘ik beeldhouw om te aarden en schilder om de sterren van de hemel te plukken’. Bartelet heeft ook een aantal ‘sterrenkijkers’ gemaakt; koppen die omhoog kijken naar de kosmos. Ook hier, in dit beeld speelt de spanning tussen aarde en kosmos een rol.

Hier draait u om en volgt de Pastoor N. Creftenstraat in zuidelijke richting. Bij de ingang van de begraafplaats stapt u af en gaat de begraafplaats op.

• Nog een beeld van Charles Eyck: als u door de poort rechtdoor loopt naar het midden, treft u op de kruising van paden nabij de grote grafstenen / graftombe aan uw linkerhand een Piëta. Piëta (Italiaans voor 'compassie' of 'piëteit' ) is de benaming voor een afbeelding of uitbeelding van de dode Christus vergezeld door Maria of engelen. Dit beeld heeft Charles Eyck in 1954 als grafmonument voor zijn zus Clara en schoonbroer Hubert. Het is geschonken aan de gemeente bij gelegenheid van de honderdste geboortedag van Charles Eyck (in 1997). Andere beelden van Charles Eyck in Meerssen zijn van hardsteen, dit is gemaakt van hard gebakken klei.

U gaat vanuit de ingang van het kerkhof verder naar rechts, naar de volgende T-splitsing, hier gaat u linksaf, de Bunderstraat op, richting centrum. Aan uw linkerhand ziet bij het kantoor van de woningbouwvereniging een fors beeld.

• ‘Grote Levensbol’ van Louis Wierts (1944, Schinnen, woont en werkt in Schimmert). Het beeld werd hier geplaatst in 1993 bij gelegenheid van het 75-jarig jubileum van de woningvereniging / woningstichting Meerssen. Basisvorm is het ei; dit wordt gezien als een ideale vorm, symbool voor vruchtbaarheid en vernieuwing. Het beeld is ontworpen volgens de holle en bolle vormgevingstechniek, hol staat voor negatieve zaken en bol voor positieve zaken, hetgeen resulteert in een scherpe lijnvorming. Deze lijnvorming loopt door en rond het hele beeld. Men kan de lijn op elk willekeurig punt beginnen en volgen, men komt steeds weer bij het beginpunt uit. Een tweede versie in groter formaat ( hoogte 2,5m.) is internationaal bekroond en stond ruim twee jaar voor het ziekenhuis van de stad Kevelaer (D). (Zie verder: www.louiswierts.nl).

U fietst nu door tot de volgende kruising en gaat hier rechts, de Stationsstraat in. Na circa honderd meter gaat u naar links, over de beek het Proosdijpark in (gelieve te lopen met de fiets aan de hand).

• Het Proosdijpark was oorspronkelijk de tuin van de Proosdij, verblijfplaats van de kerkelijke gezagdragers. De vijver is voortgekomen uit de gracht rond de Proosdij (die op de plek van de Nieuwe Proosdij tegenover de basiliek stond). In de Franse tijd kwamen gebouw en park in handen van particulieren, die het Park inrichten in de Engelse landschapsstijl met vijver, fraaie ingangspoorten, theekoepel (de Gloriëtte) en een stenen brug (een zgn. folly, maar ook een verbinding over het van oudsher openbare pad, dat u nu terugziet als fietspad aan de kant van de spoorlijn). De brug is mede gebouwd met stenen van de ingestorte toren van de basiliek. Het park bevat een aantal monumentale bomen, meest opmerkelijk is de tulpenboom nabij de andere ingang (voorbij de Gloriëtte). • Als u na binnenkomst in het park rechts aanhoudt, richting theekoepel, ziet u aan uw linkerhand het beeld ‘Relatie’ van Sjra Schoffelen (1937, Roosteren, woont en werkt in Jabeek). Aanvankelijk stond hier een bronzen ‘Relatie’; dit echter in december 2009 gestolen. De gemeente heeft daarna de beeldhouwer de opdracht gegeven om een vervanger te maken van steen. In september 2013 is dit beeld onthuld tijdens de afsluitende dag van ‘Meerssen in de ban van ...’. De beeldhouwer meldt over dit beeld: “De grote sterke buitenvormen beschermen de kleinere gevoelige binnenvormen. Elke beweging, elk gebaar is naar binnen gericht. Het is een sterkte relatie, sterke schouders , een rechte rug; menselijke waarden en waardigheid.” Zie www.sjraschoffelen.nl. Nabij de OLV-kerk in Maastricht staat eveneens een beeld uit de serie ‘Relatie’ van Schoffelen.

U loopt door en ziet op het centrale grasveld van het park, aan de voet van de heuvel met de Gloriëtte, een sculptuur van mergel.

• Nog een werk dat is voortgekomen uit Marsna ’87. Het is gemaakt door Michel François (1956, Sint Truiden, woont en werkt in Brussel). In de tijd dat hij dit beeld maakte was Michel François bezig met gebruiksvoorwerpen. Hier zien we een robuuste muur met een uitstekend object, dat de vorm heeft van een gesloten sleutelgat: het sleutelgat zit dus niet in de muur en is dicht in plaats van open. Michel François is nog steeds actief als beeldhouwer, conceptueel kunstenaar en vormgever. Het is de moeite waard om op internet zijn huidige werk te bekijken.

U gaat (staande voor het sleutelgat) naar links, onder de stenen brug door, en buigt (voor u door de uitgang gaat) naar links, om de vijver heen. Hier staat het volgende beeld.

• Dit beeld met de titel ‘Verlangen’ is gemaakt door Willy Vossen (Meerssen, 1934). Na de opleiding tot edelsmid in Schoonhoven vestigde Willy Vossen zich in Maastricht als goudsmid en juwelier. Gaandeweg ontwikkelde hij zich ook in de disciplines schilderen en beeldhouwen. Vanaf 1993 is hij fulltime bezig als kunstenaar. Zijn driedimensionaal werk is meestal van brons, in grote en kleine formaten. De grote beelden zijn vaak gestileerde menselijke figuren die een bepaalde sfeer of emotie belichamen. De route zal u in Bunde bij nog een beeld van Willy Vossen brengen, het kruisbeeld (Corpus Christi) in de St. Agneskerk.

U gaat weer terug om de uitloper van de vijver heen en verlaat het park door de uitgang nabij de basiliek. U komt nu op de Kerksteeg. En gaat links. Op de open ruimte die u nu betreedt staat links de Vredeskapel.

• De Vredeskapel is een ontwerp van de architect Jos Cuijpers (Roermond, 1861 – Meerssen, 1949) in traditionele (neogotische) stijl. Het initiatief tot de Vredeskapel kwam voort uit de mobilisatie voorafgaand aan WO II. De kapel werd gebouwd in 1941. Later zijn er de namen aangebracht van de in de oorlog omgekomen Meerssenaren. Op 4 mei vindt hier de dodenherdenking plaats. Jos Cuijpers was de zoon van Pierre Cuijpers (bekend van talloze neogotische kerken, maar ook het centraal station en Rijksmuseum in Amsterdam), werd opgeleid in de firma van zijn vader en nam deze in 1904 over. Jos Cuijpers bleef goeddeels trouw aan de stijl van zijn vader. Onder invloed van zijn compagnon Jan Stuyt maakte hij echter ook ontwerpen in neoromaanse stijl. In het laatste deel van zijn loopbaan liet hij expressionistische kenmerken toe, mede beïnvloed door de voorkeur van zijn zoon, de architect Pierre Cuijpers jr. In de kapel staat een klein beeldje van Maria met kind tegen een fraai glas-in-lood raam. De zilveren versierselen met cultivé parels en saffiertjes van het Mariabeeld werden gemaakt door Willy Vossen. • Op deze locatie staan drie werken van Jos Cuijpers vlakbij elkaar. Naast de Vredeskapel ontwierp hij het klooster (nu onderdeel van de Nieuwe Proosdij) en hij leidde de vergroting van de basiliek (samen met genoemde zoon, Pierre jr.). De oude kerk werd tussen 1936 en 1938 met drie segmenten verlengd naar het westen (in de richting van het klooster). Dit gebeurde met veel vakmanschap, waardoor het

nauwelijks opvalt dat dit deel van de kerk zoveel jonger is dan de rest. Wie goed kijkt ziet toch enkele (bewust aangebrachte) verschillen, zoals de vorm van de hekvormige ornamenten (mergel) aan de voet van het dak. Jos Cuijpers moet zich thuis gevoeld hebben in Meerssen. Toen in 1944 zijn huis in Roermond door een bom vernield werd, vestigde hij zich aan de markt in Meerssen, alwaar hij in 1949 overleed. • Links en rechts van de Vredeskapel staan vier voorstellingen van Maria: troosteres van de bedroefden, koningin van de engelen, koningin van de maagden, hulp van de Christenen. De beelden zijn van hardsteen, naar ontwerp van Charles Eyck gehouwen door Giel Lahaye en hier in 1950 geplaatst.

Staande voor de Vredeskapel, draait u zich om en gaat verder over de Kerksteeg, met aan uw linkerhand de keermuur van het terrein van de basiliek. Aan uw rechterhand komt nu een laag object van mergel.

• Nog een restant van Marsna 87: Loes van den Putte (Valkenswaard, 1953, woont en werkt in Amsterdam, o.a. als docent aan de Rietveld Academie) zette hier een afgezoomde ruimte neer, die werd gevuld met blokken. De binnenruimtes van het werk stonden centraal, de blokken zorgden ervoor dat de binnenruimtes niet konden worden betreden. Nu is alleen de rudimentaire vorm nog aanwezig.

U gaat nu rechtdoor over de Kerksteeg, langs basisschool de Gansbeek en dan rechtsaf, de Gansbaan op. Bij de kleine parkeerplaats even verder aan uw rechterhand staat het volgende object.

• Tweekoppige adelaar. Jenny Derksen (Oss) liet zich inspireren door het wapen van Meerssen. Maar haar adelaar lijkt veel vriendelijker dan het vervaarlijke dier op het wapen. Derksen legt veel accent op kleur. Met kleurige objecten wil ze een tegenwicht bieden tegen de uitbreiding van de (vaak kleurarme) infrastructuur en bebouwing. Derksen werkt vooral met moderne materialen, dit werk is van neolith (kunsthars). Het werk is hier in 2010 geplaatst in het kader van de gemeentelijke regeling ‘plaatsing tijdelijke kunstwerken’.

U keert nu om, gaat de Gansbaan af, houdt rechts bij de kruising met de Kerksteeg en gaat rechts de Herkenberg in. Aan het einde links (ook dit heet Herkenberg). U rijdt tot de rotonde boven.

• Bovenop de rotonde bent u dicht bij de locatie van de Romeinse villa ‘Onderste Herkenberg’. De fundamenten van deze villa werden in 1865 gelokaliseerd door Jos. Habets, priester met grote archeologische belangstelling en kennis. Het bewuste perceel ligt op circa 100 tot 200 meter van de rotonde, langs de Houtemerweg, tegenover de huidige bebouwing. De villa moet gezien worden in relatie tot de Romeinse weg die hier door het landschap liep van Noord-Frankrijk naar Keulen, de Via Belgica. Er is een project gaande om de Via Belgica en bijbehorende bebouwing beter toegankelijk / inzichtelijk te maken. In dit kader komen de fundamenten van deze villa in aanmerking voor restauratie en visualisatie, mogelijk deels voor reconstructie. • Midden op de rotonde staat het beeld ‘Matronis omnibus’ (1999) van Marc Truijen (Meerssen, 1961). In deze Romeinse vruchtbaarheidsgodin zijn een aantal zaken samengebracht: het Romeinse verleden van de plek, de relatie met de fruitteelt en de vondsten met betrekking tot de vruchtbaarheidscultus in de omgeving. Het bovenste deel van het beeld is een fruitmand, dan volgt de godin, die de blik heeft gericht op de locatie van de villa, het ronde element om het middel verbeeldt het Geuldal. Op het onderste deel heeft de beeldhouwer nog een Latijnse spreuk aangebracht. Uit het beeld spreekt ook de belangstelling van de beeldhouwer voor de primitieve / etnische kunst. Voor meer: zie www.marctruijen.nl.

De rotonde boven aan de Herkenberg neemt u driekwart en gaat de Volderstraat in. De eerste doorgang naar links brengt u op de Vauwerhof. Als u niet verder kunt, gaat u naar rechts, en ziet het volgende beeld.

• Bronzen koningspaar van de Belgische kunstenaar Dirk de Keyzer (Sleidinge, 1958, woont en werkt in Evergem). Tijdens zijn opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten in Eeklo ontdekte Dirk de Keyzer het werken met brons. Hiermee ontwikkelde hij een heel eigen stijl die in al zijn werken terugkomt: menselijke figuren (soms ook dieren) met expressieve, smalle gezichten in soms wat ongewone situaties. De homo ludens. Humor en lichtheid, ook bij dit beeldje, dat geplaatst werd in 1996 bij de voltooiing van de nieuwbouw aan het Vauwerhof.

U gaat even door en moet dan naar rechts en komt weer op de Volderstraat. Op de volgende kruising gaat u naar links, de Kruisstraat in en dan de eerste rechts (Markt) en dan vrij kort daarna weer rechts het kleine steegje in, de Hof van Oranje. Op een kleine binnenplaats staat:

• De bronzen ‘Kouros’ van Marianne Aartsen (geboren in Arnhem 1950, woont en werkt in Maastricht). Kouros is een term uit de Griekse beeldhouwkunst en duidt op het daar levende genre van geïdealiseerde afbeeldingen van jongelingen (vooral mannen / mannelijke goden). Marianne van Aartsen heeft uit deze traditie geput en hier een mannelijke Venus van Milo neergezet (geplaatst in 2001, bij de opening van de Hof van Oranje – een onderdeel van het centrumplan Meerssen). Marianne Aartsen is actief als graficus, schilder, ontwerper en beeldhouwer. Zie: www.marianneaartsen.nl.

U gaat terug zoals u kwam en gaat op de straat weer naar rechts, richting Markt. Op de Markt ziet u enkele rijksmonumenten:

• Basiliek St. Bartholomeus (Markt 25); in fasen gebouwd op de plek waar eerder een vroegmiddeleeuwse Karolingische paltskapel stond. De basiliek in huidige vorm is een voorbeeld van Maaslandse gotiek, uit de veertiende eeuw, met neogotieke aanpassingen uit de negentiende eeuw. Zoals al vermeld is het schip in de periode 1936 -1938 uitgebreid in westelijke richting. Toen is ook de huidige dakruiter geplaatst. Het interieur bevat een laatgotische sacramentstoren uit de zestiende eeuw, gebrandschilderde ramen van F. Nicolas (1897) en J. ten Horn en Charles Eyck (in het verlengde deel, circa 1950) en een beeld van St. Barbara (1500). Aan de buitenkant vallen een aantal beelden op. Centraal boven de twee rode poorten naar de markt (het noordportaal uit 1480) staat een Mariabeeld (van latere datum) met daarboven in een halve boog een aantal voorstellingen van vrouwelijke heiligen. Meer naar voren in het portaal is een halve boog met de beelden van de apostelen, die beneden wordt afgesloten met Petrus (links) en Paulus (rechts). Nog meer naar buiten, naast de hoofden van Petrus en Paulus, kunt u twee kleine maskers zien ‘met ongunstige gelaatstrekken’. Dergelijke duvelskoppen dienden de gelovigen er op te wijzen dat het kwade alom tegenwoordig was en dat men zich moest hoeden voor de verleiding…. Links van het noordportaal: een calvariegroep, waarbij opvalt dat de twee lager geplaatste beelden in heel andere stijl zijn uitgevoerd dan het kruisbeeld. Rechts van het noordportaal een steen met de stichtingsgegevens. Over de kerk is veel meer te vertellen dan in het kader van deze route mogelijk is. Wie meer wil weten kan in de kerk zelf terecht; als u door de deur naar rechts gaat vindt u een informatieblad voor een rondgang door de kerk. • Grafkapel Regout (Markt 17). In 1869 lieten Petrus Regout en zijn vrouw Aldegonda Hoeberechts deze grafkapel met grafkelder bouwen voor zichzelf en hun nazaten. Petrus Regout overleed in 1878. Hij was een van de eerste moderne industriëlen van Nederland, oprichter van een aardewerkfabriek (de Sphinx), een glasslijperij, een spijkerfabriek en een gasfabriek. Hij was ook betrokken bij de aanleg van de spoorlijn Maastricht – Aken. Als ‘nieuwe rijke’ oriënteerde hij zich op de levensstijl van de adel en kocht voor zichzelf en zijn kinderen een aantal oude kastelen en buitenplaatsen. Zelf woonde hij vanaf 1861 vrijwel permanent op Kasteel Vaeshartelt, dat toen nog in de Gemeente Meerssen lag. Vandaar de keuze voor deze plek, naast de basiliek. De kapel wordt nog steeds gebruikt om leden uit de familie bij te zetten. • Andere monumenten zijn: woning Markt 1, voormalig gemeentehuis (Markt 10, 1750), de Proosdijschuur – onderdeel van de voormalige Proosdij (Markt 27/29).

U vervolgt uw weg langs de horeca en gaat dan rechts de Kerkstraat in. Gelijk links is nu een poort die op de binnenplaats van de Proosdijhoeve uitkomt. De Proosdijhoeve is eveneens een onderdeel van de oude Proosdij. Op de binnenplaats (tijdens werkuren geopend) vindt u:

• Vijf stenen beelden van Gene Eggen (Ulestraten 1921 – 2000): Paar (wit marmer), Vrouw en kind (groen marmer), Omhelzing (wit marmer), Staande vrouw (hard steen), Staand meisje (kalksteen). De belden zijn in 1986 aangekocht door de gemeente. In Ulestraten zullen we nog meer werk van Gene Eggen tegenkomen, en daar zal nog nader op deze kunstenaar worden ingegaan. • Ladderfontein. De ladder is van brons en suggereert met de vier sporten de samenvoeging van de vier voormalige gemeenten tot groot Meerssen Van boven uit de ladder stroomt water, waardoor het beeld ook een fontein genoemd kan worden. Het beeld is gemaakt door Godfried Pieters (Bunde, 1936, woont en werkt in Geulle). In Bunde zullen we meer werk van Godfried Pieters tegenkomen.

Terug door dezelfde poort naar de Kerkstraat, hier links en op de Beekstraat naar rechts. Gelijk rechts voor de HEMA (voorheen raadszaal van de Gemeente Meerssen), ziet u een groot beeld.

• ‘Gemeenschap’ van Fons Bemelmans (Maastricht 1938, woont en werkt in Eijsden) werd hier geplaatst in 1990 naar aanleiding van de nieuwbouw voor het gemeentehuis van Meerssen (afgerond in 1988). Herkenbaar zijn een mannelijke en vrouwelijke gestalte. De stijl kan omschreven worden als geabstraheerd figuratief. Dit beeld werd geplaatst in 1990 na de afronding van de nieuwbouw van het bestuurscentrum. Meer info: www.fonsbemelmans.nl.

U gaat nu door over de Beekstraat en neemt op de volgende kruising de weg naar links, de Kuileneindestraat. Na een honderd meter ziet u aan uw rechterhand de Synagoge.

• De synagoge dateert uit 1853 en is voor de eredienst gebruikt tot 1947. In de negentiende eeuw was er in Meerssen een grote Joodse gemeenschap. In de twinitigste eeuw nam deze af in omvang. In de periode 1940 tot 1945 zijn vrijwel alle Joodse inwoners van Meerssen in de concentratiekampen van het Duitse nazibewind omgekomen. De synagoge raakte in verval, maar is door toedoen van de Kring Vrienden van de Synagoge Meerssen (met als initiatiefnemers Max Hamburger en Tibor Berkowitz) gerestaureerd (1989). Bij de restauratie zijn de monumentale deuren van Appie Drielsma (Maastricht, 1937) geplaatst. Appie Drielsma zat als kind van een Joodse ouders tijdens WO II ondergedoken. Veel van zijn latere werk is door de oorlog en vervolging geïnspireerd. Hij maakte tal van herdenkingsmonumenten (diverse materialen). Dit is er één van. Op de deur vindt u de namen terug van de Joodse inwoners die in Meerssen in de loop der tijden hebben gewoond; uit het vlak komen de namen naar voren van de slachtoffers van de concentratiekampen.

U gaat nu de straat in die tegenover de synagoge op de Kuileneindestraat uitkomt, dit is de Kookstraat. Let even op: halverwege links is een Lourdesgrot, met Bernadette en Maria. De grot / rotswand is van vuursteen. Bijna aan het einde gaat u naar rechts, deze steeg heet aan Aan de Pletsmolen (zo genoemd naar de watermolen die hier functioneerde ter plekke van het witte appartementencomplex aan uw rechterhand). U komt uit op de Humcoverstraat, hier gaat u heel even links, dan direct rechts, de Pastoor M. Sterckenstraat in. Het laatste beeld in de kern Meerssen ziet u aan uw rechterhand in het driehoekig plantsoentje.

• Knoop (Granny’s Knot) van Shinkichi Tajiri. Tajiri (Los Angeles 1923 – Baarlo 2009) groede op als zoon van Japanse immigranten. In 1942, na de aanval op Pearl Harbor door de Japanners werden in de VS alle ingezeten met Japanse roots in kampen gedetineerd, ook Amerikaanse staatsburgers. De enige manier voor een jonge man om uit het kamp te komen was dienst te nemen in het Amerikaanse leger, hetgeen Tajiri deed. De etnische Japanners werden in speciale ‘vrijwillige’ troepen werden ingezet bij de harde grondgevechten in Italië. Tajiri raakte ernstig gewond in 1944 bij Castellina. Na de oorlog keerde hij terug naar de VS, voelde zich daar (ondanks decoraties) niet geaccepteerd en ging naar Parijs om de eerder gestarte kunstopleiding te vervolgen. Hij kreeg o.a. les van Zadkine en Léger. Via zijn Nederlandse vrouw kwam hij in ons land en settelde zich uiteindelijk in Baarlo. Zijn oorlogservaringen (of: trauma’s) leidden tot ‘de krijgers’, grote beelden van samurai-achtige gestalten. Op de Stadsbrug van Venlo zijn een aantal van deze beelden te zien. Als tegenwicht maakte hij knopen – een knoop hoeft geen verklaring, iedereen kan zien wat het is, was zijn motto. De gemeente Baarlo heeft een knopenroute; Meerssen heeft één knoop. De titel is volgens het gemeentearchief: “Granny’s knot”. In het Nederlands noemen we deze knoopvariant (eigenlijk een mislukte platte knoop): ‘oud wijf’.

Keer om en ga op de Humcoverstraat linksaf. U volgt nu de Humcoverstraat omhoog tot u bij het knooppunt 19 komt (fietsroutenetwerk). Vanaf hier volgt u de route naar knooppunt 20. Dit betekent dat u bij Humcoven naar rechts gaat, onderlangs de Wijngaardsberg, met aan uw rechterhand de Watervalderbeek. Links nog een ‘geologische typelocatie’ (informatiebord van Staatsbosbeheer): het zand van Waterval – onderdeel van de Formatie van Rupel. Door Waterval volgt u de verharde weg, die nu omhoog gaat, mee naar links en dan komt u op de Groenstraat nabij Genzon.

Kern Ulestraten

Op de Groenstraat, tegenover de Genzonweg, staat een kleine stenen kapel tussen twee linden.

• Centenkapelletje. In het hekwerk is een afbeelding van de Wonderbare visvangst verwerkt, naar een ontwerp van Gene Eggen. Gene Eggen (1921 – 2000) was geboortig en woonachtig in Ulestraten bleef trouw aan de wijsheid van zijn leermeester van Campendonk aan de Rijksacademie in Amsterdam dat hij in de omgeving waar hij geboren was alles zou vinden wat hij als kunstenaar nodig had. Eggen heeft vanuit zijn verbondenheid met Ulestraten bijdragen geleverd aan tal van kleine landschapselementen, wegkuizen, kapellen e.d. Op de website van de Stichting Gene Eggen (http://www.geneeggenfoundation.nl) is een wandeling opgenomen, de route die Gene Eggen zelf vaak aflegde. Hierin staan meer bijzonderheden. Eggen komen we in deze route tegen als beeldhouwer maar hij was opgeleid als schilder en graficus en voelde zich op de eerste plaats toch schilder. Als beeldhouwer werkte hij vaak met harde steen; een belangrijk uitgangspunt was: gebruik maken van de vorm van de steen zelf en daar op verder werken..

U gaat de weg tegenover de kapel in (Genzonweg) en komt in de oude kern Genzon op een driesprong (nog steeds op weg naar knooppunt 20).

• Op het driehoekig perceel bij deze kruising ziet u enkele aardige voorbeelden van volksdevotie: een witte Christus met stoere gelaatstrekken en op de punt een kapel gewijd aan Maria O.L.V. van Lourdes. Er staat ook nog een jongeling in korte broek.

Naar links over de straat die Genzon heet en overgaat in de Dorpsstraat. Als u bijna beneden bent heeft u aan uw rechterhand het gemeenschapshuis en Grand Café de Huppel. Opzij van de Huppel, aan de kant van de Dorpsstraat staan twee beelden.

• Two red figures, van Rob Stultiëns (Maastricht, 1922 – 2002, Bunde). Hier in 1996 neergezet bij gelegenheid van de renovatie van gemeenschapshuis de Huppel. Inderdaad, twee rode figuren. Er circuleert echter ook een andere naam voor het werk: moeder en dochter. Dat geeft een andere oriëntatie. Meer over Rob Stultiëns in Bunde. Neem nu even de tijd om deze twee rode figuren op u in te laten werken. • Even verder naar beneden staat een beeld van de Ulestraatse carnavalsvereniging, de Kuutebieters. Dit is de onvervalste Kuutebieter, gemaakt naar het logo van de CV en door de CV betaald van de verkoop van de CD’s met lokale carnavalsmuziek. Op de sokkel staat het relaas van de eerder vernielingen. Helaas.

Aan uw linkerhand is de Catherinakerk. U kunt hier even naar binnen gaan.

• Deze kerk is een rijksmonument en werd met elementen van de neogotiek rond 1904 naar een ontwerp van architect C.J.H. Franssen gebouwd. In het koor zijn vijf gebrandschilderde vensters, met scènes uit leven en lijden van Christus en het leven van Maria, uit het atelier van de gebroeders Nicolas te Roermond, deze dateren uit ca. 1905. Van de hand van Gene Eggen zijn de houten kruiswegstaties daterend uit 1966. In de afbeeldingen is het kruis niet dominant in beeld, zoals in veel traditionele staties. De focus ligt op de menselijke interacties die deel uitmaken van het lijdensverhaal.

Vanuit de Dorpsstraat (bij het beeld van de Kuutebieter) gaan we naar rechts en dan direct naar links, de Pastoor Halmansstraat in, even omhoog en dan direct links (Don Boscostraat), dan weer de eerste links (Kasteelstraat) en deze rijden we door tot aan de linkerhand basisschool de Triangel verschijnt.

• Bij de ingang van de school staat nog een beeld van Gene Eggen: twee kinderen. Samen houden ze iets (een vogel, duif ?) vast; de een kijkt de ander aan, de ander kijkt naar voren.

U gaat dezelfde weg terug, tot u weer onderaan de Pastoor Halmansstraat bent. Hier gaat u naar rechts over de St. Catherinastraat. Na enkele honderden meters, vlak voordat de Saveurstraat aan uw linkerhand op de Catherinastraat uitkomt, is een klein plein, met een oorlogsmonument.

• Het oorlogsmonument in Ulestraten is een heilig hart beeld van Jean Weerts. (Craubeek, 1902 – Maastricht, 1966). Weerts werd opgeleid als meubelmaker en bekwaamde later zich als beeldhouwer bij Artison Thissen te Roermond. In Limburg zijn tussen 1917 en 1956 circa honderd Heilig Hart beelden geplaatst, de meeste in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw. Traditioneel is het een Christusfiguur die de armen spreidt; de gangbare tekst luidt: “Komt allen tot mij.” Dit zullen we nog zien in Bunde, waar ook meer zal worden ingegaan op de betekenis van de H. Hart cultus. Na de oorlog zien we dat heilig hart beelden neergezet worden als oorlogsmonument. Jean Weerts heeft er tussen 1945 en 1951 liefst vijf gemaakt. Het opmerkelijke van deze beelden is dat ze in expressieve stijl zijn gemaakt. Christus is zelf geëmotioneerd, hij is in beweging, loopt naar voren en reikt als het ware zijn hart aan. Er is sprake van een plastische vorm van het kleed, met een grote plooi, terwijl voor de oorlog de plooien overvloedig en gedetailleerd van boven naar beneden werden uitgewerkt. Aardig detail: bij de meeste heilig hart beelden, en ook bij alle beelden van Weerts, komt er één voet onder het kleed uit. Dit geeft een zekere dynamiek, maar de toeschouwer ook de kans zich te vergewissen van de stigmata. Op de sokkel onder het beeld zien we iemand een gewonde (of stervende militair helpen, met daarboven een duif met stralen). De associatie is natuurlijk: ‘de barmhartige Samaritaan’. Het beeld is mede geplaatst om de verzetmensen te herdenken die o.a. geallieerde piloten op hun vluchtroute hielpen. Daarnaast worden ook de inwoners van Ulestraten herdacht, die in de oorlog stierven, o.a. door een bom die neerkwam in 1944. En Schotse soldaten die in ’44 omkwamen of gewond raakten. De tekst op de muren naast het monument luidt: ‘In mijn angst en kwellingen hebben uwe vertroostingen mijn ziel verheugd’ (psalm 94, vers 19). Het monument als geheel is vorm gegeven door Eugène Quanjel (Heerlen, 1897 –1998). Quanjel was als bouwkundige in dienst bij Staatsmijn Maurits maar ook actief als kunstschilder, glaskunstenaar, beeldhouwer en ontwerper.

Verder over de Catherinastraat. Aan uw linkerhand ziet u water uit een muur komen. Hier is het brongebied van een beek, die samenkomt met de Watervalderbeek en bij Meerssen in de Geul uitmondt. Als links de bebouwing ophoudt, ziet u rechts (vlak voor een grote witte gevel) een weg naar rechts omhoog gaan, met de naam Vliek.

• U bent nu in de buurtschap Vliek, onderdeel van Ulestraten. Aan uw linkerhand ziet u kasteel en landgoed Vliek. Zowel het park als de bebouwing heeft de status van Rijskmonument. Het hoofdgebouw (dat het beste te zien is als u nog even over de weg doorrijdt richting kern Meerssen) dateert van 1725 en is op de plaats van een oude burcht gebouwd in Louis XIV stijl.

U gaat nu naar rechts, omhoog over de weg die Vliek heet en als u bijna uit de bebouwing bent, ziet u rechts een grasveldje.

• Hier staat een beeld van Gene Eggen. Eerst een zelfportret, later aangepast en voorzien van de titel ‘Wachter’. Dit beeld staat voor de woning (Vliek 20) waar Gene Eggen werd geboren en waar hij van 1951 tot 2000 woonde en werkte. Ook het Mariabeeld dat geplaatst is links van het pand (gemaakt van steen uit een kapel die is verwijderd) is van Gene Eggen. Achter de kapel is het terrein van het atelier, waar u meer werken kunt zien. De Stichting Gene Eggen spant zich in om werk te verwerven, ten toon te stellen en te behouden; dit geldt ook voor woning en atelier.

U gaat door over de Nieuwe Vliekerweg, op weg naar knooppunt 18. De route leidt u om het vliegveld heen naar de Vliegveldweg, Hier gaat u even rechts en dan weer links, eerste viaduct over de A2, langs Bergrust over het tweede viaduct, dan Groeneweg en Wonckelestraat. Knooppunt 18 is aan de noordkant van Kasen.

Kern Geulle

U volgt nu de route naar knooppunt 16. Via de Wonckelestraat komt u uit op de Maastrichterweg, hier rechts. De Maastrichterweg gaat over in de Heerenstraat en zo komt u in Moorveld.

• Parochiekerk Moorveld (Geulle boven), 1954, architect Dings. Er is een ANWB-bord aan de kerk dat ruime toelichting geeft. De uitbeelding van Maria Onbevlekte Ontvangenis is van de hand van Arthur

Spronken (Beek, 1930, woont en werkt in Kelmond). Zijn vader en grootvader deden veel met paarden en hieraan ontleende hij zijn inspiratie: hij is bovenal bekend van zijn paardentorso’s. Na de kunstnijverheidsschool in Maastricht (met o.a. Charles Vos en Harry Koolen als docenten) trok Arthur Spronken voor enige tijd naar Italië, waar hij in aanraking kwam met Marino Marini, een specialist in beelden van paarden. Dit werk aan de kerk van Moorveld is enigszins atypisch omdat Spronken aanvankelijk vooral met hout werkte en later (vanaf 1961) in brons. Beelden van Spronken zijn in veel plaatsen te zien, o.a. in Maastricht. In 1995 maakte hij voor het Museum Beelden aan Zee in den Haag vijf monumentale portretten van het koninklijk gezin: Beatrix, Claus en hun drie zonen. Deze zijn permanent tentoongesteld in het museum.

Verder richting knooppunt 16. De Heerenweg wordt Heirweg. Op het kruispunt met de Cruisboomstraat gaat u rechtdoor, dit wordt de Hussenbergstraat (nog steeds op weg naar knooppunt 16). Na de eerste zijweg rechts komt u bij Ave Maria (zorgcentrum met aanleunwoningen en een wijkfunctie).

• Langs de straat staat een stenen monumentje, gewijd aan Ave Maria, aangeboden door de Buurtvereniging Hussenberg. Wat meer terug, op het plein tussen de bouwblokken van Ave Maria staat een blauw stalen beeld (P. Hermans) uit 2001. Het is een haan, met verwijzing naar water (de ribbel over de sokkel). Het is niet het enige beeld in Geulle dat verwijst naar het element water…

Verder over de Hussenbergstraat, deze gaat over in de Slingerberg en met een ruime lus komt u (onder het spoor door) beneden in Broekhoven. Hier op de driesprong, naast het café, staat in het gras langs de weg het volgende beeld.

• ‘Levensaderen’ van Nienke Koedijk (Rotterdam). Dit beeld is hier neergezet in het kader van het gemeentelijke project ‘tijdelijke plaatsing kunstwerken’, bedoeld om jonge kunstenaars een kans te geven. Nienke Koedijk (illustrator, beeldhouwer en fotografe) maakte een sculptuur van gebogen, gegalvaniseerde buizen die samenkomen in een soort golfvorm. Een verwijzing naar de bronbeken in de omgeving en de aanwezigheid van Maas.

U gaat nu verder, langs het café over de hoofdweg richting Geulle (Processieweg). Volg niet langer knooppunt 16, maar ga rechtdoor over de hoofdweg tot u op de markt van Geulle komt.

• Rond een van de bomen op de grens van het Marie Koenenhof (voorheen: Marktplein) en de Hulserstraat vindt u een sculptuur met verwijzingen naar instrumenten en het notenschrift rond een notenboom. Ook de banken en ijzeren kubussen langs de straatkant maken onderdeel uit van het object. Het is van Xander Spronken (van wie we ook al werk tegenkwamen op de rotondes langs de A2 bij Meerssen en Bunde – zie voor meer toelichting op de kunstenaar aldaar) en is door een erecomité aangeboden aan de Geulse bevolking bij gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Harmonie St. Ceacilia. Het beeld is van 1994; de Harmonie is opgericht in 1894. • Wat meer naar de zuidelijke kant van het marktplein vindt u op twee pilaren de plaquettes van Felix Rutten en Marie Koenen, gemaakt door Chris Rutten. Marie Koenen (’s Hertogenbosch, 1879 – Maastricht, 1959) was een bekende schrijfsters van (streek)romans met een religieuze inslag. Enkele titels: ‘De moeder’, ‘Korrel in de voor’, ‘Het hofke’. In de jaren 20 van de vorige eeuw was zij gehuwd met Felix Rutten. De echtelieden kozen Geulle als woonplaats. Het huwelijk was echter niet al te gelukkig en vanaf 1927 gingen beiden hun eigen weg. Felix Rutten (Sittard, 1882 – Rome, 1971) was journalist van beroep , hij schreef vooral reisverslagen. Als dichter bleef hij in de stijl van de tachtigers. Na zijn Geulse periode trok Rutten weer door Europa. Direct na WO II vertrok hij als correspondent voor verschillende bladen naar Rome, waar hij tot het einde van zijn leven verbleef. Dat Geulle in zijn gedachten bleef is op te maken uit de regel op de plaquette. Meer over Felix Rutten en Marie Koenen in Geulle kunt u lezen in het boek: “De abdis en de zwerver” van Adri Gorissen. Chris Rutten (Susteren, 1942) is vooral bekend als bestuurder (o.a. burgemeester van Nuth, Middelburg en Breda), maar is daarnaast actief als kunstenaar. Als student kwam hij in aanraking met het beeldhouwen en dat werd zijn passie. Hij werkt, zoals hier, vooral met brons. Chris Rutten kende Felix Rutten, er was een familieband. • Een paar stappen verder staat een monumentje ter ere van het 33-jarig bestaan van carnavalsvereniging de Bokkerieërs: met bok en veiligheidsspeld.

U gaat nu vanaf de Hulserstraat (voor de Harmoniezaal) naar rechts (Essendijk) en rijdt door (merk aan uw linkerhand de visvijver op) tot over de brug over het Julianakanaal.

• Het Julianakanaal is aangelegd tussen 1925 en 1934 en is een schakel in de zgn. Maaskanalisatie. Belangrijkste drijfveer: efficiënt vervoer van Limburgse steenkool naar de rest van Nederland. Tussen Westbroek en Gank en ook verder op het tracé in Geulle moesten enkele huizen verdwijnen. Het kanaal ligt hier (in het winterbed van de Maas) boven maaiveld, het is dus niet zozeer gegraven als wel ‘opgezet’. Om weglekken van water door de grindige bodem te voorkomen is het kanaal bekleed met een waterremmende kleilaag. De klei werd lokaal gewonnen, de visvijver is daar een overblijfsel van. De bruggen waren standaard, allemaal hetzelfde ontwerp, zelfde lengte. Geklonken metaal met wegdek en landhoofden van beton. Door deze vroege toepassing van de combinatie van staal en beton zijn de oorspronkelijke bruggen (waaronder die van Bunde en Geulle) nu rijksmonument. In de oorlog zijn verschillende bruggen opgeblazen (o.a. de brug van Geulle). De bekende architect J. M. van der Mey (grondlegger Amsterdamse school en architect van het Scheepvaarthuis in Amsterdam), woonachtig in Geulle, heeft in die tijd een houten noodbrug ontworpen – het enige bouwwerk van zijn hand dat Geulle heeft gekend, afgezien van zijn woning (een verbouwde boerderij) aan de Snijdersberg.

Bij de brug bent u bij knooppunt 16. U volgt nu de route naar knooppunt 17. Over de brug gaat u de eerste weg rechts (Geulderlei) naar oud-Geulle / Aan de Maas. Aan uw rechterhand komt eerst het kasteel van Geulle.

• Het eigenlijke kasteel bestaat niet meer, wat u ziet is de kasteelhoeve die voor het kasteel stond (uit ca. 1620, in de negentiende eeuw ingericht als woonhuis) met gracht en stenen toegangsbrug. Kasteel Geulle was tot 1795 een zelfstandige heerlijkheid van de graven van Hoensbroek. De hoofdbouw bleek in 1847 bouwvallig en is toen afgebroken.

U gaat door over de Geulderlei en komt op het Kerkplein.

• De Martinuskerk. Oudste deel is de toren, deze dateert uit de veertiende eeuw. Rond 1620 werd de bestaande bouw vervangen door nieuwe kerk; waarvan alleen het koor nog over is. Rond 1920 werd dwars over de bestaande kerk de nieuwe kerk gebouwd, naar een ontwerp van architect van Groenendael uit Maastricht. Een bouwkundige oplossing die vaker werd toegepast (‘kleine kerk overvaren door grote kerk’). In de kerk zijn ramen uit het atelier van F. Nicolas en drie wandschilderingen van Eugène Laudy uit 1952. Eugène Laudy (Heerlen 1921 – 1995) was glazenier, schilder en beeldhouwer, werd gezien als lid van de Limburgse school (met Charles Eyck als voorbeeld) en maakte veel religieuze kunst (bekende werken zijn te zien in de Sint-Pancratiuskerk in Heerlen en de Emmauskerk in Den Haag). De kerk is normaal gesloten, maar vanuit de Mariakapel aan de oostzijde kan men door de glazen deur een blik op het interieur werpen.

Bij de boom voor het oude gemeentehuis is verscholen in de bestrating het volgende kunstwerk te zien:

• Bootcontour. Felix van de Beek (Roermond, 1938, woont en werk in Maastricht) heeft hier een aandenken neergelegd aan de boot die hier bij de boom lag. Dit deel van Geulle ligt in het winterbed van de Maas en bij hoog water werd deze boot werd gebruikt om bewoners te bevoorraden en te vervoeren. Na de overstromingen van 1993 en 1995 zijn er plannen gemaakt voor rivierverruiming (het Grensmaasproject als onderdeel van de Maaswerken) en zijn er dijken aangelegd. Geulle aan de Maas is nu ‘dijkring 88’. Felix van de Beek is schilder, beeldhouwer en conceptueel kunstenaar. In de late jaren zestig baarde hij opzien met een project om delen van de Siegfriedlinie een vrolijk kleurtje te geven (zie www.felixvandebeek.nl).

U gaat verder, aan het einde van het Kerkplein gaat u rechts (Kuipersstraat) en dan weer links (Aan de Maas).

• Tegenover het hek dat u naar het voet- en fietsveer naar Uikhoven brengt, ziet u de gemeenteboot, waarop Felix van de Beek zijn contour heeft gebaseerd (zie het vorige object). Er is een bord met meer toelichting.

U gaat nu door tot er aan uw rechterhand een grasveld in beeld komt (afgezoomd met heg). Op het grasveld staat het laatste object van Geulle.

• ‘Haan in rui’ van Vera de Haas. Op de twee zuilen zijn de waterhoogten aangeduid van de overstromingen van 1993 en 1995. Op de hoogste zuil heeft de haan zijn toevlucht gezocht. Vera de Haas (Noordwijk, 1954, woont en werkt in Schimmert) maakt vooral dieren en mensen in brons (zie: www.veradehaas.com).

U fietst even door en gaat dan links af, de Vissersweg. Op de volgende T-splitsing en links en dan gelijk rechts (Gank), zo komt u weer op de Geulderlei, onderaan het kanaal. U gaat hier rechts, dan links weer terug naar de brug over het Julianakanaal. Direct over de brug gaat u naar rechts (Westbroek). U volgt nu de route naar knooppunt 15. Dit bevindt zich in het gehucht Brommelen. Van hier volgt u de weg naar knooppunt 14. Zo komt u via de Bonaertsweg bij de rand van Bunde.

Kern Bunde

We komen Bunde binnen bij de kruising van Bonaertsweg, Kalverhof en Vonderstraat. U gaat hier rechts, de Vonderstraat. Dan de eerste links – Maasstraat – en deze volgt u tot u bij een vierkant stuk gemeentegroen komt. Hier gaat u rechts de Steinstraat in en op de hoek van het plantsoen staat het eerste object in Bunde:

• ‘Vogelcompositie’ van Egidius Knops. Een sculptuur van roestvrij staal, geplaatst in 1994, dat een opvliegende vogel verbeeldt. Egidius Knops (Simpelveld, 1945) woont en werkt al lange tijd in Berlijn en Potsdam en heeft vooral in Duitsland (maar ook in ons land) vele monumentale werken in de openbare ruimte gerealiseerd (zie www.egidius-knops.de en www.eknops.com).

U gaat even terug naar de Maasstraat, vervolgt deze en neemt de eerste straat links, de Heiligenbergstraat. U houdt deze straat tot u bij de oude kerk van Bunde komt.

• Opzij van de Auw Kerk, aan uw linkerhand staat een beeld dat is gemaakt in 2006 door verschillende kunstenaars, die samenwerken in de Stichting Beeldende Kunstenaars Bunde. Deze kunstenaars exposeren jaarlijks in de Auw Kerk. Het beeld is gemaakt ter herinnering aan de oorspronkelijke functie van de Auw Kerk (deze is nu een zalencentrum) en het oude kerkhof. Links naast de voorzijde van de kerk bevindt zich een bord met uitgebreidere toelichting. • De Auw Kerk is een rijksmonument. Er stond allang een kerk op deze plek; in 1822 was er brand en in 1842 werd de kerk heropgericht o.l.v. architect Jean Dumoulin (deze bouwde ook de kerk van Elsloo). De voorgevel dateert van 1904 toen de kerk werd uitgebreid en is ontworpen door de architecten N. Ramakers en N. Bingen (details in neobarok en neorenaissance).

Tegenover de ingang van de kerk ziet u een restant van Marsna 87, het eerder genoemde internationale symposium voor beeldhouwkunst uit 1987.

• De restanten die u hier ziet zijn van een sculptuur van Ansgar Nierhoff (Duitsland; 1941 – 2010). Op een rij even hoge mergelblokken (nu nog te zien als de rij stenen rechts) met afgeplatte bovenkant lag een ijzeren plaat. De rij links bestond uit mergelblokken met afgeschuinde zijde, waar een ijzeren plaat tegen aan leunde. De blokken zijn nu sterk verschillend van vorm en omvang. De twee ijzeren platen zijn er nog…. Ansgar Nierhoff was in Duitsland een vooraanstaand beeldhouwer, werkte als hoogleraar aan de Johannes-Gutenberg-Universiteit in Mainz en was betrokken bij de oprichting van het Holocaustmonument in Berlijn. Nierhoff werkte veel met herhalende patronen/vormen. Dat is terug te zien in zowel het werk hier in Bunde als (op veel grotere schaal) in het Holocaustmonument in Berlijn.

U gaat rechtdoor langs de voorzijde van de Auw Kerk en dan naar links (Patronaatstraat).

• Hier ziet u nog twee rijksmonumenten. Aan de overkant van de Patronaatstraat ziet u een neoclassicistische inrijpoort (donkerrood met gele vlakken). En aan de linkerkant (nummer 1) de oude pastorie uit 1896.

U komt uit op de Pletsstraat, deze steekt u niet over, maar gaat over het trottoir even naar links. Enkele meters van de hoek staat een Heilig Hart beeld.

• Dit beeld in de oude Pastorietuin dateert uit 1925 en heeft door zijn relatief gave staat en door de samenhang met de St. Agneskerk en oude pastorie de status gekregen van Rijksmonument. De Heilig Hart cultus stamt uit de dertiende eeuw en is tussen 1900 en 1930 nieuw leven ingeblazen als symbool van de nieuwe katholieke sociale doctrine, waarmee een antwoord werd gezocht op de sociale vraagstukken van die tijd en de opkomst van het socialisme. Het hart staat voor het leven en lijden van Christus, de vlam voor liefde en barmhartigheid. Het is niet bekend wie dit beeld heeft gemaakt. Tot in de jaren vijftig werden er ook in huishoudens nog heilig hart beelden ingewijd.

Nu terug over de Pletsstraat en de eerste weg links (Papenweg). Dan direct de eerste rechts (Sportlaan - de parallelweg naast de Maastrichterlaan).

• Direct rechts in het gras tussen Maastrichterlaan en Sportstraat ziet u een stenen sculptuur van Godfried Pieters met de titel Schakoe (schaap en koe). Godfried Pieters werd in 1936 in Bunde geboren, werkte in Bunde en verhuisde later naar Geulle. Veel van zijn werk in steen toont krachtige, gestileerde vormen (vooral torso’s en dieren). Het werk in metaal en brons (o.a. te zien in Kerkrade, Rolduc) is vaak meer naturalistisch. Godfried Pieters is niet alleen actief als beeldhouwer, maar maakt ook schilderijen en grafiek.

Volg de Sportlaan tot de eerste zijstraat, de Meidoornlaan. Ga hier naar links en ga dan weer naar rechts, de Kersenlaan in.

• Hier langs de Kersenlaan staan twee stenen beelden van Godfried Pieters: eerst abstract naakt, dan vogel. Het derde beeld in de rij, de torso met de titel kiemvorm van witte steen is van Henk van Straaten. Henk van Straaten (1935) heeft in Geulle gewoond en zich daar ontwikkeld tot beeldhouwer. Hij werkt nu in het zuiden van Frankrijk onder de naam Henri Marchon (http://vanstraatenart.com/henri/index.html). Alle drie de beelden zijn gedateerd rond 1997. Let op: het informatieplaatje op de sculptuur vogel is onjuist.

U fiets de Kersenlaan af en gaat dan op de kruising met de Lindenlaan naar links. Dan de tweede straat links (Wilgenlaan) tot u op de hoek van de Wilgenlaan en Papenweg komt.

• Hier op de hoek vindt u het beeld Energie van Piet Killaars (Tegelen 1922, atelier in Maastricht). Energie is een van de thema’s van Killaars (naast wording, golven, lopende vormen). Killaars begon in de keramische industrie, kreeg in de jaren veertig les in beeldhouwen, o.a. van Charles Vos en maakte na de oorlog veel grote werken in abstracte stijl. In veel steden is werk van Killaars te zien, in Maastricht o.a. de vijf verticale elementen voor het MECC.

U gaat op de Papenweg even naar links, en dan direct rechts, de Trichterstraat in. Vervolg de Trichterstraat tot deze uitkomt op de Sint Rochusstraat.

• Op de hoek met de Sint Rochusstraat ziet u aan de linkerhand een meerpaal met een meeuw erop (49). Dit was een onderdeel van de Nederlandse inzending aan de wereldtentoonstelling (Expo) van 1958 in Brussel (o.a. bekend van het Atomium). Het getal op de paal verwijst naar het jaar van de expo. Deze meerpaal stond in Brussel in een soort binnenzee met kunstmatige golfslag (!) ter zijde van het Nederlandse paviljoen, waar ook nog een vuurtoren prijkte. Nederland profileerde zich (binnen het centrale thema ‘mens en techniek’) op de relatie mens en water, een keuze die samenhing met de Nederlandse traditie op het gebied van waterbouw en dan vooral de inpolderingen in de voormalige Zuiderzee en de aanvang van de Deltawerken. De relatie van Bunde met de expo van 1958 in Brussel is opmerkelijk. De in Bunde woonachtige kunstenaar Daan Wildschut maakte ramen voor een van de paviljoens (zie verderop) en burgemeester van de Ven kwam via deze connectie al vroeg op de Expo (in de opbouwfase). Hier zag hij het agrarisch

paviljoen en kreeg het idee om deze te kopen en (na de Expo) in Bunde neer te zetten als gemeenschapshuis. De behoefte hieraan was groot omdat de firma Philips een bestaande en door veel verenigingen gebruikte zaal als productielocatie had gehuurd. De Stichting Wereldtentoonstelling Brussel 1958, Afdeling Nederland was blij met dit initiatief en gaf na aankoop van het paviljoen de meerpaal er als presentje bij. Let wel, een afbeelding van deze meerpaal was het officiële logo van de stichting en de Nederlandse inzending.

U gaat links de Sint Rochusstraat in. Aan uw linkerhand, in het groen voor de parkeerplaats voor de Expo-hal, vindt u opnieuw een sculptuur.

• Een intrigerend stenen beeld van opnieuw Godfried Pieters. Twee grote stenen; de een leunt op de ander, van beide is een kleiner deel ruw en een groter deel glad. Het heet: ovale vormen. • Achter het beeld ziet u een houten gebouw, dat o.a. dienst deed als gemeentekantoor, gemeenschapsruimte en supermarkt. Dit is het hierboven al gememoreerde agrarisch paviljoen in Brussel. (Op de website van het NAI vindt u foto’s van de oorspronkelijke situatie in 1958. Google: Nederlandse inzending expo Brussel 1958). De Nederlandse paviljoens zijn ontworpen door een team van bekende architecten: G. Rietveld, J.H. van den Broek, J.B. Bakema, J. Boks en F.P.J. Peutz (waarbij de laatst snel afhaakte i.v.m. drukke werkzaamheden elders). Het resultaat? Volgens het NAI: “Lichte en luchtige expositieruimten, die door nauwelijks zichtbare wanden van elkaar waren gescheiden. Gebouwen en buitenexpositie liepen op een natuurlijke manier in elkaar over. Door de glazen gevels en de overstekende daken en eindwanden werd de blik vanzelf naar buiten geleid. Tegenover de openheid van de gebouwen stond de geslotenheid van de koepel.” Volgens het vaktijdschrift The Architectural Review behoorde de Nederlandse inzending tot de zes beste paviljoens. Het tijdschrift waardeerde vooral het feit dat “de architectuur van het paviljoen werd bepaald door de aard van de tentoonstelling, en niet louter een omhulsel was voor de tentoongestelde waar.” Dit paviljoen is ontworpen door architect Boks (Rotterdam, 1904 – 1986).

U gaat door langs de kerk en op het St. Agnesplein aangekomen, gaat u naar links, naar de ingang van de St. Agneskerk. U treft daar voor de kerk twee sculpturen:

• Een beeld van de haverzak, symbool van de Bundese carnaval, op een zuil. Aangeboden door de gezamenlijke carnavalsverenigingen en gemaakt door Eliane van Oijen (België; woont en werkt in Stokkem-Dilsen). • Direct voor de kerk een beeld van de patroonheilige van Bunde, St. Agnes met lam uit 1961 in grès (hard gebakken klei). Agnes was een martelares van de vroege Christelijke kerk (derde eeuw na Christus); de naam Agnes betekent lam, daardoor wordt ze vaak met een lam afgebeeld. Maker is Rob Stultiëns (1922 – 2002, Maastricht en Bunde). Het feit dat St. Agnes hier heel anders afgebeeld is dan in de historische traditie (vergelijk dit beeld met het Agnesbeeld in de kerk) en horizontaal is gepositioneerd zorgde overigens voor enige discussie in het bisdom. De bisschoppelijke bouwcommissie vroeg zich in 1961 af ‘of dit nog een religieuze voorstelling was’. Uiteindelijk werd, na een pleidooi voor het beeld van o.a. Daan Wildschut en pater Rats akkoord gegaan met plaatsing van het beeld. Voor dit beeld zou Stultiëns zich hebben laten inspireren door de beelden van de Engels beeldhouwer Henry Moore. Rob Stultiëns (Maastricht 1922 - Bunde 2002) maakte sculpturen, tekeningen en reliëfs. Hij werkte in klei, steen en metaal, maar ook met moderne materialen zoals plexiglas en plastics. Hij werkte lange tijd in Bunde, samen met zijn vrouw, kunstenares Marijke Stultiëns-Thunissen (Princenhage, 1927), die nog steeds actief is en in 2013 door de Gemeente Meerssen werd geëerd met de Marsna Erepenning en een solotentoonstelling in de kapel van het voormalige klooster Overbunde.

U gaat nu de St. Agneskerk binnen. Overdag is de kerk vrij toegankelijk.

• De kerk is de opvolger van de Auw Kerk, die na WO II te klein en vooral te bouwvallig werd. In de toenmalige nieuwbouwwijk van Bunde werd deze kerk gebouwd (rond 1959) door de architecten Fanschamps en van der Pluym. Deze architecten hoorden tot de moderne vleugel in de kerkenbouw en waren beïnvloed door de Franse Art Sacré beweging die aansluiting zocht bij de toenmalige avant- garde hetgeen leidde tot abstracte kerkelijke kunst en een meer open, lichte en sobere architectuur. • De bronzen handvaten aan de deur, voorstellende twee apocalyptische ruiters (1980), zijn gemaakt door Fons Bemelmans (Maastricht 1938, woont en werkt in Eijsden).

De kerk bevat een aantal kunstwerken die de moeite waard zijn. We beginnen met de ramen.

• Geen glas in lood, maar glas in beton. Een in die tijd nieuwe techniek, toegepast door Daan Wildschut (Grave 1913 – Bunde 1995) die veel monumentale ramen, wandschilderingen en mozaïeken heeft gemaakt. Een deel van deze ramen heeft Wildschut gemaakt voor de Expo in Brussel (1958). Na afloop van de expo werden deze ramen door het kerkbestuur gekocht en in de nieuwe kerk geplaatst. Dit zijn de abstracte ramen die u ziet aan de linkerzijde (staande met de rug naar de ingang), van de muur tegenover de ingang tot aan de doopkapel. Omdat met deze ramen niet alle vensters konden worden gevuld, werd door een genereus aanbod van Wildschut, waarbij hij vrijwel zijn gehele honorarium liet vervallen, een nieuw glas-in-betonraam bijgemaakt; dit werd de voorstelling van de Ark van Noach bij de doopkapel. • Ook de ramen aan de rechterhand zijn voor deze kerk gemaakt door Wildschut. Deze zijn aangebracht rond 1985 en stellen voor: de verdrijving uit het paradijs en de wederopstanding van Christus. • Het doopvont is van Rob Stultiëns. • Het ranke bronzen kruisbeeld ‘Corpus Christi’ is van Willy Vossen (Meerssen, 1934). Dit beeld dateert van 2000. Het ontwerp van het ranke beeld was ontleend aan de tekst "Christus is kruis geworden". Het bronzen beeld is namelijk even smal als het houten kruis zelf. Dit symboliseert en versterkt daardoor de verbondenheid van Christus met het kruis. Voorts zijn de doornen van de kroon bewust (te) groot gemaakt om dit belangrijk detail zichtbaar te maken.

Uit de kerk rechts de Carteijnstraat in. Deze komt uit op de Vliegenstraat. Hier gaat u rechts en neemt dan het tweede pad links (Mgr. Theunissenplantsoen), tegenover de vestiging van AH. Hier komt u op een pleintje met een bronzen beeld:

• De Zonnestier van Wim Steins (Kerkrade 1953). De stier is een vast onderwerp in het werk van Wim Steins. Een paar honderd stieren heeft hij inmiddels uit het brons geschapen en van Knokke tot Singapore tentoongesteld en verkocht.

Vervolg dit pad en u komt uit op de Spoorstraat. Hier gaat u links, dan rechts het spoor over (Kloosterberg). U gaat nu de tweede straat rechts, de Prins Bernhardlaan in en rijdt deze tot u niet verder kunt. Dan gaat u even naar links en ziet het voormalige klooster Overbunde.

• Het voormalig klooster met pensionaat werd in 1875 gesticht op het landgoed "Overbunde" (al genoemd rond 1400) , nadat de laatste eigenaar het complex had afgestaan (na brand) aan de zusters Franciscanessen van Heijthuijsen. De Duitse tak van de orde moest als gevolg van de Culturkampf in Duitsland daar vertrekken en zocht een locatie in Nederland. Het klooster heeft verschillende functies gehad: school, pensionaat, herstellingsoord en LOM-school. Het geheel is nu rijksmonument wegens de bebouwingsgeschiedenis van het landgoed Overbunde, de sociaal-religieuze geschiedenis, de architectuur van de kapel en de glas-in-loodramen.

U gaat terug en dan even rechtdoor over de Kloosterweg tot de eerste zijstraat van rechts zich aandient. Hier op de hoek van de Kloosterweg en de Koningin Julianastraat staan drie figuren:

• ‘Tekeningen in de ruimte’ van Rob Stultiëns. Deze objecten zijn van ijzer, in de kleuren rood en zwart en zijn geplaatst in 1999. Half abstract, met figuratieve elementen.

U gaat nu door over de Kloosterweg, tot u op een voorrangsweg komt (Prinses Ireneweg). Hier gaat u links en neemt dan de eerste weg rechts (Oude Rijksweg / Fregatweg). Via deze weg gaat u eerst over de spoorlijn Maastricht /- Sittard, dan komt u over de Geul. Als u deze brug bent gepasseerd, neemt u direct de straat links: Weert. U rijdt nu het gehucht Weert in; links ziet u het fabrieksterrein van Meerssen Papier, al vanaf 1840 wordt hier papier gemaakt. Ooit begon dit in een watermolen, later breidde het complex zich verder uit. Verder rijdend door Weert verschijnt aan uw linkerhand de Villa Weert (na de fabriek, achter een vijver met parkje).

• Villa Weert werd in 1896 gebouwd in opdracht van de toenmalige directeur van de papier fabriek Leon Tielens. De villa maakt deel uit van de landgoederenzone: in het vroeger bos- en waterrijke gebied nabij Geul en Maas lieten vermogende personen buitenhuizen inrichten, o.a. dus de familie Tielens, maar ook de familie Regout. Leon’s zoon Jos Tielens volgde zijn vader op als directeur. Deze Jos Tielens

was echter ook actief als schilder; hij maakt deel uit van de Meerssense school – een groep jonge kunstenaars die in de periode van WO I les kregen van de gevluchte Vlaamse schilder Jan van Puijenbroeck. Andere leden van deze groep waren o.a. Charles Eyck, Alphons Volders en Harry Koolen. De recent opgerichte ‘Stichting de Meerssense School’ beijvert zich om meer kennis te verzamelen over deze schilders en hun werk tentoon te stellen. In 2013 werd hier in zijn ouderlijk huis werk van Jos Tielens geëxposeerd. Bij die gelegenheid verscheen ook een boek, gewijd aan de schilder en industrieel Jos Tielens.

U gaat door via Weert en ziet (na de bebouwing) aan uw rechterhand een villa waar Robert Tielens heeft gewoond (zelfde familie, Robert Tielens verwierf enige bekendheid als autocoureur). Daarna links de villa Klein Vaeshartelt (uit 1857), gebouwd naar ontwerp van Akense architect Wilhelm Wickop in opdracht van Petrus Regout. U gaat nu de eerste weg links (Oude Steeg) en deze brengt u bij de spoorwegovergang bij Rothem. U steekt deze over en gaat rechtdoor naar de kerk (Kerkweg). Vlak voor de kerk staat de kapelanie.

Kern Rothem • Kapelanie en Heilig Hart kerk. De kapelanie is in 1927 en de kerk in 1929 gebouwd naar ontwerp van de architect Jos. Wielders in een expressionistische stijl, die verwantschap heeft met de Amsterdamse school. Wielders (Sittard, 1883 – 1949) vond dat de constructie van een gebouw niet moest worden weggestopt achter ornamenten. Hij paste ook moderne materialen toe in de kerkenbouw zoals beton. In het interieur zijn dragende muren van beton verwerkt. In Heerlen (Schandelen) staat een andere H. Hartkerk van Wielders die opmerkelijke gelijkenis vertoont met deze kerk. De pastorie aan de rechterzijde van de kerk is eerder gebouwd (1924 / 1925) naar ontwerp van Alphons Boosten (Maastricht, 1893 – Utrecht, 1951). Het zou voor de hand gelegen hebben als Boosten ook de opdracht voor de kerk gekregen had, maar hij raakte (naar aanleiding van discussies over de door hem ontworpen Koepelkerk in Maastricht) uit de gratie bij de meerderheid van de Bisschoppelijke Bouwcommissie die vasthield aan de traditionele kerkenbouw (in de traditie van Pierre Cuijpers). Met de ontwerpen van Wielders was de commissie trouwens ook niet altijd blij….

U rijdt de Kerkweg uit en gaat dan op de Klinkenberg even rechts tot rotonde De Witte Hoek. Midden op de rotonde staat een object.

• Fontein, een opvallende constructie van roestvrij staal, steen en beton (bijna 5 meter hoog en 8 meter breed), waaruit water in een bassin sijpelt, ontworpen en gerealiseerd door hovenier Willy Smeets (Meerssen 1941). Een duidelijke markering op een van de rotondes die toegang geven tot de gemeente Meerssen.

Terug de Klinkenberg op. Tegenover de Kerkweg is er aan uw rechterhand een klein plantsoen.

• ‘Twee kolommen’, sculpturen van cortenstaal van de hand van Huub Bruls (Schinnen 1948). Bruls studeerde aan de kunstacademie in Maastricht en kreeg daar o.a. les van Appie Drielsma. Bruls werkt veel met staal in combinatie met beton. Dit beeld dateert uit 2002.

U rijdt nu verder over de Klinkenberg door Rothem en komt vanzelf over enkele blauwe bruggen.

• Om de bijzondere waterhuishouding in het Beneden Geuldal te accentueren –de Geul is hier over drie takken verdeeld (respectievelijk: het Geulke, dan de Kleine Geul en de Oude Geul) in verband met een aantal watermolens – heeft de Gemeente de bruggen over deze Geultakken blauw laten schilderen. Dat het watersysteem al heel oud is moge blijken dat Tussen de bruggen (zoals deze straat en omgeving heet) in de middeleeuwen al wordt genoemd als leen van Valkenbrug. • Aan de linkerkant (vlak voor de tweede blauwe brug) ziet u het Joodse kerkhof van Meerssen (zie de toelichting bij de synagoge). Dit kerkhof dateert van 1715. • Na de tweede brug heeft u rechts de villa ‘Poort der Geulvallei’: het eerste deel werd gebouwd rond 1760 in opdracht van de notarisfamilie van der Hooven. Uitgebreid tot landhuis rond een gesloten binnenplaats in 1824, zoals ook blijkt uit de poortsluitsteen. In het gebouw zouden schilderingen zijn die herinneren aan de slag van Leipzig – die leidde tot de val van Napoleon. U snapt waar de

sympathie van de toenmalige bewoners lag. Het pand heeft in de loop van de tijd verschillende functies gehad, o.a. klooster met meisjesschool en hotel.

U fietst verder over de derde brug en komt bij de overweg nabij het Station Meerssen. U bent weer terug op het beginpunt.