Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Załącznik do uchwały Nr ………...... z dnia ……….…………...... roku Rady Gminy Bartoszyce w sprawie zmian Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce.

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY BARTOSZYCE

Kierunki zagospodarowania przestrzennego

1

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. +48 87 5674313, fax. +48 875657675,

Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. +48 22 350 61 45

Opracowane wykonane przez zespół w składzie:

Generalny Projektant mgr inż. arch. Katarzyna Kuźniak – Okręgowa Izba Urbanistów z/s w Warszawie - WA-103 mgr inż. Anna Maria Serguć mgr inż. Tadeusz Kościuk mgr inż. arch. Paweł Fiann dr inż. Ludmiła Pietrzak mgr inż. Joanna Pietrzak lic. Maciej Jurewicz

I.Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów...... 4 I.1 Kierunki zmian w strukturze przestrzennej...... 7

2

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce II.Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy...... 12 III.Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk...... 12 IV.Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej...... 15 V.Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych...... 19 VI.Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny...... 19 VII.Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 )...... 20 VIII.Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej...... 20 IX.Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania mas ziemnych...... 21 X.Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym...... 22 XI.Obszary, dla których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym...... 23 XII.Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej...... 26 XIII.Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji...... 27 XIV.Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej...... 28 XIV.5 Lądowisko...... 32 XV.SPIS TABEL:...... 42 XVI.BIBLIOGRAFIA:...... 42

3

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

I. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządzane jest w celu określenia polityki przestrzennej gminy. Na etapie jego opracowywania zostają zidentyfikowane problemy związane z zagospodarowaniem przestrzennym oraz walory środowiska przyrodniczego, kulturowego i inne. Wszelkie prace związane z rozpoznaniem w/w elementów prowadzą do określenia kierunków rozwoju gminy w oparciu o zasady ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju. Kierunki zagospodarowania przestrzennego określone w Studium są wynikiem zarówno uwarunkowań zewnętrznych, jak i wewnętrznych wpływających na rozwój gminy. Uwarunkowania te zostały określone w dokumentach strategicznych, programujących rozwój gminy nie tylko w aspekcie lokalnym, ale także w aspekcie powiązań z obszarem powiatu, województwa oraz całego kraju. Podstawowymi dokumentami, uwzględniającymi uwarunkowania zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne wraz z postulatami istotnymi dla kształtowania struktury przestrzennej gminy Bartoszyce, są:

W zakresie uwarunkowań wewnętrznych: . Wieloletni Program Inwestycyjny Gminy Bartoszyce (załącznik nr 3, 3a do uchwały Nr XLI/299/2009 Rady Gminy Bartoszyce z dnia 18 grudnia 2009 r.), . Program Ochrony Środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011, . Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011, . Zaktualizowana strategia rozwoju gminy Bartoszyce z uwzględnieniem elementów zrównoważonego rozwoju.

W zakresie uwarunkowań zewnętrznych: . Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko-Mazurskiego, . Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego, . Program Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2006 z perspektywą na lata następne, . „Studium przebiegu korytarza głównego Trasy Rowerowej realizowanej w ramach Działania V.2 PO RPW” Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, (styczeń 2009), . Strategia Rozwoju Miasta Bartoszyce.

4

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Z wyżej wymienionych dokumentów wynika, iż kluczowymi dla przyszłości gminy zadaniami o znaczeniu ponadlokalnym są: . modernizacja drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa – – , z czego na terenie gminy (granica państwa – Bezledy – Bartoszyce - -granica gminy) do parametrów klasy GP — budowa obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce, Rogóż, Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Smolajny, Barcikowo, Kabikiejmy, Spręcowo, Dywity, z czego na terenie gminy miejscowości Bezledy i Bartoszyce, . budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: Lidzbark Warmiński – Bartoszyce DN 200, . modernizacja drogi krajowej nr 57 — Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk do parametrów klasy G, z czego na terenie gminy odcinka: Bartoszyce – Minty - Galiny- granica gminy, . modernizacja dróg wojewódzkich do parametrów technicznych klasy G: − nr 512 Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce, z czego na terenie gminy odcinek: Bartoszyce – – Tolko - Wojciechy-granica gminy; − nr 592 Bartoszyce – , z czego na terenie gminy odcinek: Bartoszyce – – - Łabędnik-granica gminy, . modernizacja linii kolejowej II-rzędniej Korsze – Głomno, . modernizacja linii o torze szerokim: Bartoszyce – Głomno – , . rozbudowa i modernizacja drogowych przejść granicznych – Bezledy, . rozbudowa i modernizacja kolejowych przejść granicznych – Głomno, . Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna: Bezledy, . budowa obwodnicy miasta Bartoszyce, . budowa elektrowni wodnych na rzece Łynie w miejscowościach: i Szylina, . uporządkowanie gospodarki ściekowej w obszarze gminy poprzez budowę oczyszczalni i sieci kanalizacyjnych dla miejscowości o zwartej zabudowie, . rozwój szlaków turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym.

W wyniku przeprowadzonej analizy stanu istniejącego oraz analizy opracowanych wszelkich uwarunkowań gminy Bartoszyce stwierdzono, że pomimo tego, iż jest to o przeważającym rolniczym charakterze, pozostaje ona pod silnym wpływem miasta Bartoszyce, leżącego w centrum granic administracyjnych gminy. Miasto jako ośrodek koncentracji potencjału gospodarczego i społecznego wywiera silny wpływ na kształtowanie się struktur przestrzennych gminy. Jego intensywny rozwój pociąga bowiem za sobą poważne zmiany w strukturze przestrzennej gminy. W obszarach bezpośrednio przylegających do granic miasta Bartoszyce, zaznacza się wyraźny rozwój budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego. Wiąże się to ze

5

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce zmianą dotychczasowego wykorzystania terenów. Można to w szczególności zaobserwować na przykładzie miejscowości Połęcze, Sędławki, Dąbrowa, , , , które stanowią strefę podmiejską. W miejscowościach tych silnie rozwinęła się funkcja mieszkaniowo-usługowa, a wraz z nią poprawił się stan infrastruktury technicznej. Duży wpływ na rozwój zabudowy nie tylko mieszkaniowej, ale także usługowej i przemysłowej mają drogi głównego i podstawowego układu komunikacyjnego, a mianowicie drogi krajowe nr 51 i 57 oraz droga wojewódzka nr 592, tam bowiem powstaje najwięcej zabudowy tego rodzaju. W związku z panującą tendencją do osiedlania się ludności w ośrodkach wiejskich rozwój miejscowości podmiejskich będzie się nasilał, a zatem coraz większe obszary podmiejskie będą ulegały urbanizacji, co wymusi na gminie nie tylko rozwój infrastruktury, ale także przyniesie wymierne korzyści w postaci wpływów do budżetu z podatków od gruntu, nieruchomości i innych. Na dalszy rozwój gminy duży wpływ będzie miała budowa, przebudowa oraz rozbudowa układu drogowego. Przebudowa drogi krajowej numer 51 do parametrów technicznych GP – drogi głównej ruchu przyśpieszonego wraz z budową obwodnicy miasta Bartoszyce i miejscowości Bezledy oraz Minty przyczynią się znacząco do zwiększenia płynności ruchu. Będzie to też miało wymierne korzyści dla miasta Bartoszyce, w którym zmniejszy się liczba aut przejeżdżających tranzytem i przyczyniających się do powstawania korków komunikacyjnych. Chodzi tutaj głównie, o przejeżdżający w dużej liczbie, tranzyt towarów samochodami ciężarowymi (TIR) jadący do przejścia granicznego w Bezledach. Planowana przebudowa dróg wojewódzkich zapewni bardziej komfortowy dojazd do drogi krajowej nr 51. Wyższa klasa poszczególnych dróg wojewódzkich przyczyni się do poprawy warunków jazdy dla samych mieszkańców gminy Bartoszyce, jak i powiatu bartoszyckiego. Dużym usprawnieniem połączeń drogowych na terenie gminy i miasta Bartoszyce byłoby otwarcie planowanego lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich oraz helikopterów w rejonie skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57 (w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy) lub w okolicach miejscowości Bukowo jeśli zostanie wybrany wariant zachodni. Lądowisko to także mogłoby być wykorzystywane przez aeroklub, zwiększając tym samym ofertę turystyczno-rekreacyjną regionu. Poza potencjalnymi lokalizacjami lądowiska wymienionymi wyżej przewiduje się możliwość realizacji kolejnego w ramach Warmińsko- Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w okolicach przejścia granicznego w Bezledach, podnosząc tym samym atrakcyjność strefy i umożliwiając łatwiejszą komunikację z przejściem granicznym. Na rozwój gminy duży wpływ ma jej położenie geograficzne, i uwarunkowania przyrodnicze. Gmina, pomimo swego rolniczego charakteru, posiada duży potencjał dla rozwoju turystyki, zarówno w okresie letnim, jak i - być może -zimowym między innymi poprzez rozwój szlaków rowerowych, pieszych, narciarskich i kajakowych oraz poprzez promocję i ochronę szlaku bocianich gniazd, jak również poprzez budowę infrastruktury turystycznej nad rzeką Łyną 6

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce i jeziorem Kinkajmy. Dość płaski teren, duże powierzchnie pól oraz opuszczone zabudowania będące pozostałością po wielkoobszarowej gospodarce rolnej dają gminie szanse na rozwój pól golfowych oraz infrastruktury z nimi związanej. Dużym wyzwaniem może też być tak zwane nowe osadnictwo ludności z dużych miast – poszukujących drugich domów wśród opuszczonych siedlisk rolniczych, budujących domy na starych fundamentach lub pozostałościach po budynkach, które już nie istnieją. Zakładając, że władze gminy zainwestują w infrastrukturę rekreacyjną, turystyczną (wyznaczą miejsce pod lokalizację zabudowy rekreacji indywidualnej) i sportową (boiska sportowe), a także umiejętnie wypromują gminę, może ona stać się z gminy rolniczej, gminą rolniczo-turystyczą. Duże znaczenie w tej kwestii może odegrać otwarcie się Obwodu Kaliningradzkiego. Gmina stwarza możliwości dla rozwoju przedsiębiorczości z uwagi na przynależność miejscowości Bezledy do Bartoszyckiej Podstrefy Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Elementami pociągającymi za sobą ograniczenia w użytkowaniu terenów są obszary prawnie chronione na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody (obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne, obszary Natura 2000). Ochrona tych obszarów pociąga za sobą włączenie części tych terenów do obszarów o ograniczonej urbanizacji. W przypadku gminy Bartoszyce są to duże powierzchnie, obejmujące ponad połowę gminy (część na północ od rzeki Łyny). Położenie gminy nad rzeką Łyną wyłącza także z zabudowy znaczne tereny (ok. 65 ha terenów zagrożonych wodą stuletnią - 1%) w jej dolinie z uwagi na niebezpieczeństwo powodzi oraz osuwanie się mas ziemnych. Polityka zagospodarowania przestrzennego powinna, więc prowadzić do rozwoju wielokierunkowego obejmującego nie tylko gospodarkę rolną, leśną i mieszkaniową, ale także turystyczną, w tym agroturystyczną (zachowanie i rozwój dotychczasowych form turystyki, tworzenie ułatwień i zachęt dla inwestorów tej dziedziny usług, stworzenie systemu promocji oferty turystycznej). Poza turystyką warto zainwestować w rozwój innych kierunkach, np. ekorolnictwo. Ważne stają się przy tym działania na rzecz poprawy środowiska przyrodniczego (ochrona istniejących zasobów przyrodniczych, poprawa funkcjonowania środowiska oraz eliminacja jego zagrożeń) i wyposażenia infrastrukturalnego (wyposażenie terenów w niezbędne urządzenia infrastruktury technicznej, modernizacja i utwardzenie dróg, budowa chodników i ścieżek rowerowych). Efektem końcowym powinno być znaczne podniesienie, jakości życia mieszkańców oraz wyposażenie miejscowości w infrastrukturę techniczną.

I.1 Kierunki zmian w strukturze przestrzennej

Powyżej określone zadania w znacznym stopniu determinują prowadzenie polityki przestrzennej gminy polegającej na alokacji przestrzennej inwestycji celu publicznego (w rozumieniu przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami) i kształtowaniu elementów struktury zagospodarowania przestrzennego. Zadania ponadlokalne celu publicznego wraz 7

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce z zadaniami o znaczeniu lokalnym stanowią główny instrument realizacji polityki przestrzennej gminy z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju. Zasady rozumianej jako utrzymywanie względnej równowagi funkcjonalno – przestrzennej między: ekologiczną, społeczną i ekonomiczną sferą rozwoju gminy.

W zakresie rozwoju funkcji społecznych przewiduje się: . utrzymanie obecnego oraz dalszy rozwój poziomu wyposażenia w infrastrukturę społeczną, w tym, w zakresie szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego, . rozwój usług sportu i rekreacji, . rozwój usług turystycznych, . rozwój usług kulturalnych.

W zakresie rozwoju funkcji mieszkaniowej przewiduje się:

. uzupełnienie terenów zabudowanych zabudową mieszkaniową, zagrodową, usługową oraz mieszkaniowo-usługową we wsiach gminy.

W zakresie rozwoju funkcji gospodarczych przewiduje się: . przeznaczenie nowych terenów do zainwestowania pod przemysł i usługi w miejscowościach gminy m.in Sędławki, . rozwój obszarów usług turystycznych/usług hotelarskich m.in. w miejscowościach Dębówko, Osieka, Galiny , . wyposażanie terenów mieszkaniowych w podstawowe usługi obsługi ludności.

W zakresie rozwoju funkcji kulturowych: . ochrona zabytkowych obiektów i obszarów posiadających wartości historyczne, . rewaloryzacja i rewitalizacja zdegradowanych obiektów i obszarów o walorach zabytkowych.

W zakresie rozwoju systemu ochrony przyrody i kształtowania zieleni: . utrzymanie istniejącej zieleni, . urządzenie terenów rekreacyjnych – zielonych, . urządzenie terenów przestrzeni publicznej w poszczególnych wsiach, . zachowanie terenów rolnych (łąki i pastwiska) jako terenów czynnych biologicznie.

W następstwie przeprowadzonej analizy uwarunkowań w gminie Bartoszyce wyraźnie zaznacza się jej podział na trzy strefy. Północną - objętą prawnymi formami na podstawie przepisów ustawy

8

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce o ochronie przyrody, południową pozbawioną ograniczeń wynikających z w/w ustawy oraz centralną – położoną na południe od granic miasta Bartoszyce do linii projektowanych wariantów obwodnicy miasta. Podział ten ma znaczący wpływ na kierunki planowania przestrzennego gminy. Część północna objęta jest szeroką liczbą zakazów w związku z obszarami cennymi przyrodniczo, a co za tym idzie konieczne jest oddzielenie tego obszaru i wyznaczenie poza nim terenów, na których gmina będzie mogła rozwijać się w sposób bardziej intensywny. W związku z powyższym gmina została podzielona na następujące strefy funkcjonalne: Strefa A – strefa o ograniczonej urbanizacji, Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji, Strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji.

Strefa A – znajduje się na północ od rzeki Pisy i granic Obszaru Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny, poprzez zewnętrzną granicę miasta Bartoszyce po Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny w okolicach miejscowości i Lipina. Strefa A położona jest w obszarze Natura 2000 „Ostoja warmińska” znajdują się w niej również Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny oraz Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Elmy. Z uwagi na w/w formy ochrony przyrody w północnym obszarze gminy urbanizacja powinna być ograniczona. Gospodarowanie w granicach obszarów chronionego krajobrazu musi być prowadzone zgodnie z przepisami powołującymi w/w obszary. W związku z powyższym nie należy tam lokalizować przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, za wyjątkiem inwestycji celu publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw), technicznej. Gospodarka strefy A powinna być planowana i rozwijana w kierunkach nie powodujących zagrożeń środowiskowych. W strefie tej przewiduje się rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego i usługowego, w ramach już istniejącej zabudowy lub w jej sąsiedztwie. Rozwój turystyki pieszej, rowerowej i innych. np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego, bielika lub orlika krzykliwego. Rozbudowę cmentarza komunalnego na styku z miastem Bartoszyce przy ul. Leśnej. Planowana jest również lokalizacja, w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, lądowiska zapewniającego lepszą obsługę strefy oraz ułatwiającego komunikację z przejściem granicznym w Bezledach. Nie wskazane jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość trwałego przekształcenia krajobrazu rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk. Zalesienia na obszarach Natura 2000 mogą być prowadzone na podstawie przepisów odrębnych (także miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego). W granicach strefy A na styku gruntów wsi Spytajny z miastem Bartoszyce znajduje się kompleks działek będących w strefie oddziaływania strzelnicy 9

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce garnizonowej typu A zlokalizowanej w Bartoszycach. Dla obszaru tego występują ograniczenia wynikające z przepisów dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać strzelnice garnizonowe i ich usytuowanie. Ponadto w wyniku przeprowadzonego raportu „Badanie uciążliwości akustycznej od strzelnicy garnizonowej i placu ćwiczeń ogniowych” wykazano, że dla działek numer : 72 (strefa A), 4 i 65 (strefa B) - obręb Połęcze hałas emitowany do środowiska podczas eksploatacji strzelnicy przekracza dopuszczalne równoważne poziomy dźwięku na terenach chronionych akustycznie i w związku z tym, zabudowa mieszkaniowa na tych terenach jest niewskazana.

Strefa B – pozbawiona jest obszarów ochrony przyrody o dużych powierzchniach, niewielki obszar stanowi jedynie użytek ekologiczny „Torfowisko źródliskowe ” będący jednocześnie siedliskową Naturą 2000 „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”. Brak większych przeciwwskazań ze strony ustawy o ochronie przyrody pozwala na prowadzenie gospodarki bez większych ograniczeń w południowej części gminy z zachowaniem przepisów odrębnych. W Strefie B przewiduje się m.in. budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich, helikopterów i aeroklubu w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania zachodniego wariantu przebiegu obwodnicy miasta Bartoszyce, a także rozwój i dopełnienie zabudową mieszkaniową, zagrodową i usługową poszczególnych wsi. W ramach strefy B dopuszcza się realizację odnawialnych źródeł energii poprzedzoną przeprowadzeniem analiz określających wpływ inwestycji (z uwzględnieniem oddziaływań skumulowanych) na zasoby przyrodnicze oraz walory krajobrazowe i kulturowe znajdujące się w zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia, w tym na: naturalne zbiorowiska roślinne, faunę ze szczególnym uwzględnieniem ornitofauny i chiropterofauny we wszystkich okresach fenologicznych, włączając w to sezonowe wędrówki ptaków i miejsca ich żerowania, istniejące i projektowane formy ochrony przyrody, szlaki migracyjne zwierząt oraz miejsca ich odpoczynku i żerowania, a w szczególności na obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska. Przewiduje się, że w najbliższym czasie szczególnie ważny będzie rozwój zabudowy mieszkaniowej w miejscowościach położonych w strefie podmiejskiej, a także innych miejscowościach strefy. Ze względu na brak wystarczającej powierzchni terenów mieszkaniowych na obszarze miasta Bartoszyce, ludność miejska będzie prawdopodobnie lokalizować swoje domy na terenie gminy.

Strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji utworzona jest na południe od granic miasta do linii projektowanych wariantów obwodnicy miasta Bartoszyce. Jej powstanie związane jest ze wzmożonym ruchem budowlanym i inwestycyjnym w tej części gminy. W obszarze tym planuje się rozwój funkcji przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej oraz magazynowo-składowej (w tym lokalizację wielkopowierzchniowych obiektów handlowych) o zwiększonym stopniu 10

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce uciążliwości a także mieszkaniowej, w nawiązaniu do struktury miasta. W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bartoszyce, stwierdzono, że: ”pod rozwój działalności produkcyjnej oraz baz i innych jednostek gospodarczych wyznacza się tereny położone w południowo-wschodniej części miasta w powiązaniu z terenami gminy Bartoszyce w kierunku miejscowości Sędławki.” W strefie C przewiduje się utrzymanie i rozwój istniejącej w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej. Rozwój usług turystycznych (w tym usług hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece, zachowanie zakładu utylizacji odpadów pozwierzęcych w Perkujkach oraz budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57, w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce. Można założyć, że powstanie takiego obszaru pociągnie za sobą kolejne inwestycje i pobudzi ogólny rozwój całego regionu. Ze względu na niekorzystną sytuację na rynku pracy, założenie strefy może stanowić szczególny priorytet w pracy samorządu. W ramach strefy C dopuszcza się realizację odnawialnych źródeł energii poprzedzonych monitoringiem środowiska, tak jak w strefie B. Najlepszym rozwiązaniem byłoby, aby rozwój zabudowy w strefie C kształtowany był w oparciu o plany miejscowe. W ramach Strefy C nie wskazane są zalesienia gruntów.

W ramach wszystkich stref planuje się również rozwój terenów związanych z turystyką i rekreacją. Dotyczy to budowy zarówno obiektów turystycznych, jak też infrastruktury towarzyszącej, m.in.: pola golfowe, stadniny koni, tory crossowe, szlaki narciarskie i inne. Zapewni to wypoczynek sezonowy i całoroczny na terenie gminy. Ponadto bogate zaplecze turystyczne umożliwi uprawianie turystyki kwalifikowanej i krajoznawczej obejmującej między innymi: wędkarstwo, myślistwo, wędrówki piesze, rowerowe i konne na wyznaczonych szlakach. Do obszarów już ukierunkowanych na rozwój turystyki i rekreacji są okolice jeziora Kinkajmskiego, gdzie gmina posiada uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dający możliwość lokowania zabudowy rekreacji indywidualnej, pól namiotowych oraz zabudowy związanej z rekreacją zbiorową dla mieszkańców gminy.

Bez względu na wybrany wariant obwodnicy, przebiegać będzie ona zarówno przez strefy A, B i C. W związku z powyższym w strefie obwodnicy przewiduje się lokalizację zabudowy usługowej oraz związanej z obsługą podróżnych.

Biorąc pod uwagę podział gminy na strefy w związku z różnorodnością uwarunkowań w ramach tych stref określa się:

. obszar rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej – należy przez to rozumieć obszar, na którym przewiduje się uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej i usługowej oraz jej rozwój wraz z infrastrukturą techniczną. Obszar stanowiący kontynuację dotychczas ukształtowanej struktury urbanistycznej; 11

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

▪ obszar kontynuacji zabudowy w funkcji produkcyjno-usługowej – obejmuje obszary zainwestowane w niewielkim stopniu bądź niezainwestowane, przeznaczone do rozwoju funkcji produkcyjno-usługowej o zwiększonym stopniu uciążliwości.

II. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy

W Studium proponuje się następujące wskaźniki dotyczące projektowanej zabudowy na terenach gminy Bartoszyce:

 wielkość nowo projektowanych działek budowlanych w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej nie powinna być mniejsza niż 800 m2, przy powierzchni terenu czynnego biologicznie minimum odpowiednio 50% i 70%,

 wielkość nowo projektowanych działek w zabudowie zagrodowej wynikać powinna z planowanych kierunków produkcji rolniczej,

Określone powierzchnie należy traktować jako minimalne, z możliwością odstępstwa w przypadku ograniczeń fizjograficznych lub własnościowych.

W lokalizacji nowej zabudowy należy uwzględnić sąsiedztwo obiektów zabytkowych tak, by nowe budynki nie były sytuowane w sposób degradujący zabudowę zabytkową.

2.1 Tereny proponowane do objęcia ograniczeniem i zakazem zabudowy

Zakazem zabudowy są objęte tereny na podstawie przepisów odrębnych.

Tereny objęte ograniczeniami zabudowy wynikającymi z przepisów odrębnych:

. Obszary NATURA 2000, . OSOP "Ostoja Warmińska” PLB 280015, . SOOS „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika” PLH280047,

Na podstawie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych ograniczeniem zabudowy objęte są grunty rolne stanowiące użytki rolne I-III klasy bonitacyjnej oraz grunty leśne. Przeznaczanie tych gruntów na cele nierolnicze i nieleśne, a także torfów oraz gruntów użytkowanych w intensywnej produkcji rolnej następować powinno wyłącznie w uzasadnionych przypadkach.

III. Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk

12

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 3.1 Obszary objęte prawnymi formami ochrony przyrody

Na obszarze gminy Bartoszyce znajdują się tereny objęte prawnymi formami ochrony przyrody. Obszary te podlegają specjalnym zasadom użytkowania. Do obszarów takich na terenie gminy Bartoszyce należą: . obszary chronionego krajobrazu: − Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny, − Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy. . obszary Natura 2000: − OSOP "Ostoja Warmińska” PLB 280015, − SOOS „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika” PLH280047. . użytki ekologiczne: − „Rosiczka koło Węgoryt” - torfowisko z rzadkimi gatunkami roślin torfowiskowych, − „Rosiczka koło Żydowa” - torfowisko z rzadkimi gatunkami roślin torfowiskowych, − torfowisko źródliskowe „Sokolica”, − torfowisko źródliskowe „Spurgle”. . pomniki przyrody: − 52 dęby szypułkowe (Quercus robur), − 34 lipy drobnolistne (Tilia cordata), − 5 brzóz brodawkowatych (Betula pendula), − 3 modrzewie europejskie (Larix decidua), − 1 daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii), − 1 buk pospolity odmiana czerwonolistna (Fagus sylvatica subsp. Purpurea), − 1 głaz - różowy granit grubokrystaliczny.

Dla wyżej wymienionych obszarów wyznaczone zostały zasady użytkowania oraz zakres ochrony.

Obszary Chronionego Krajobrazu - na obszarach chronionego krajobrazu obowiązują ograniczenia zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami je powołującymi.

Obszary Natura 2000 - na obszarach objętych siecią NATURA 2000 zabrania się podejmowania działań mogących w istotny sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także działań mogących wpłynąć negatywnie na gatunki wchodzące w skład

13

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce obszaru objętego siecią NATURA 2000. Ochronę tych obszarów regulują przepisy o ochronie przyrody.

Pomniki przyrody i użytki ekologiczne - w stosunku do pomników przyrody i użytków ekologicznych obowiązują ograniczenia wynikające z przepisów je powołujących.

III.2 Obszary objęte innymi prawnymi formami ochrony

III.2.1 Z tytułu przepisów prawa – Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych

Lasy ochronne - podlegają ochronie na podstawie przepisów ustawy o lasach. Chronione są ze względu na pełnioną funkcję (lasy glebochronne, wodochronne, stanowiące drzewostany nasienne). Status lasów ochronnych wyklucza prowadzenie na ich obszarze produkcyjnej działalności leśnej.

Grunty rolne stanowiące użytki rolne klas I- III zwartych kompleksów – najbardziej urodzajne gleby w gminie - wskazane użytkowanie rolnicze. Zmiana przeznaczenia powinna nastąpić tylko w wyjątkowym przypadku. Stosownie do przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych wymagana jest zgoda na zmianę przeznaczenia właściwego ministra dla obszaru o zwartej powierzchni powyżej 0,5 ha.

Trwałe użytki zielone wykształcone na glebach pochodzenia organicznego - tereny te wymagają na ogół okresowej regulacji stosunków wodnych. Należy unikać melioracji polegających tylko na odwadnianiu. Wskazane użytkowanie rolnicze. Zmiany przeznaczenia należy dokonywać tylko w uzasadnionych przypadkach.

III.2.2 Z tytułu przepisów prawa – Ustawa prawo wodne

Obszary bezpośredniego zagrożenia powodziowego wodami rzeki Łyny - na obszarze bezpośredniego zagrożenia powodzią zgodnie z przepisami ustawy Prawo Wodne, zakazuje się wykonywania urządzeń wodnych i wznoszenia obiektów budowlanych, sadzenia drzew lub krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji wód lub służącej do wzmacniania brzegów, obwałowań lub odsypisk, zmiany ukształtowania terenu, składowania materiałów oraz wykonywania innych robót, z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub utrzymywaniem wód oraz brzegów a także utrzymywaniem lub odbudową, rozbudową lub przebudową wałów przeciwpowodziowych wraz z ich infrastrukturą. Jeżeli nie utrudni to ochrony przed powodzią, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może w drodze decyzji zwolnić od zakazów wymienionych powyżej.

14

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce GZWP 205 Subzbiornik „Warmia” - obszar objęty strefą wysokiej ochrony. Organizowanie gospodarki ściekowej w sposób, który może spowodować przedostawanie się ścieków w grunt, powinno się poprzedzić badaniami geologicznymi z oceną wpływu na wody podziemne. Wymaga się ustalenia właściwych zasad nawożenia gleb i stosowania odpowiednich środków ochrony roślin. Istnieją ograniczenia dla lokalizacji inwestycji mogących negatywnie oddziaływać na jakość wód podziemnych (potrzeba stosowania warstw izolacyjnych).

III.3 Obszary wskazane do objęcia prawnymi formami ochrony przyrody

Obecnie na terenie gminy Bartoszyce nie przewiduje się obejmowania nowych obszarów prawnymi formami ochrony przyrody.

IV. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej

IV.1 Obiekty nieruchome wpisane do rejestru zabytków oraz wojewódzkiej ewidencji zabytków w tym stanowiska archeologiczne

Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się 48 obiektów ujętych w rejestrze zabytków oraz 222 obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków.

Rejestr zabytków z terenu gminy obejmuje również 8 stanowisk archeologicznych. Oprócz stanowisk ujętych w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków gmina posiada 226 stanowisk archeologicznych nie ujętych w rejestrze. Tak duża liczba stanowisk świadczy o dużym znaczeniu archeologicznym tego regionu.

Zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zabytki podlegają ochronie prawnej.

W odniesieniu do zabytków wpisanych do rejestru, w tym zabytków archeologicznych, ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wymaga uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków w przypadku:

. prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych, . wykonywania robót budowlanych w otoczeniu zabytku, . prowadzenia badań konserwatorskich, . prowadzenia badań architektonicznych, . przemieszczania zabytku nieruchomego, . dokonywania podziału zabytku nieruchomego,

15

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . zmiany przeznaczenia zabytku lub sposobu korzystania z tego zabytku, . umieszczania na zabytku urządzeń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, z wyłączeniem tablic informujących, iż dany obiekt jest zabytkowy, . podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku, . poszukiwania ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania.

IV.2 Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami

Ochrona zabytków, dawnych materialnych i niematerialnych dóbr kultury jest obowiązkiem konstytucyjnym Państwa. W myśl art. 5 Konstytucji RP „Rzeczpospolita Polska (...) strzeże dziedzictwa narodowego (...). Istotnym elementem tego dziedzictwa są zabytki, które w swych niematerialnych wartościach są dobrem wspólnym. Art. 82 Konstytucji wskazuje, iż „obowiązkiem Obywatela (...) jest troska o dobro wspólne”. Głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów. W ustawie o samorządzie gminnym zostały określone zadania własne gminy: „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy (...) kultury, w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”.

Na terenie gminy oprócz zabytków ujętych w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, istnieją obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. jest obecnie w trakcie opracowywania Gminnej ewidencji zabytków oraz Programu opieki nad zabytkami. Posiadanie przez gminę w/w opracowań, jest niezmiernie ważne dla zachowania wartości kulturowej obiektów dotąd nieujętych w ewidencji zabytków.

Opieka nad zabytkiem znajdującym się w wojewódzkiej oraz gminnej ewidencji zabytków spoczywa na jego właścicielu lub posiadaczu i polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków: 1. naukowego badania i dokumentowania zabytku; 2. prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku; 3. zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; 4. korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości; 16

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 5. popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury. Ubiegać się o dofinansowanie prac archeologicznych, konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych może właściciel lub zarządca jedynie zabytku wpisanego do rejestru (dotyczy to również stanowiska archeologicznego). Po stronie organów administracji publicznej ochrona zabytków polega na podejmowaniu działań mających na celu: 1. zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2. zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; 3. udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; 4. przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę; 5. kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6. uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.

IV.3 Kierunki i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego

IV.3.1 Zasoby dziedzictwa kulturowego i podstawowy cel ich ochrony

Zasoby dziedzictwa kulturowego rozumiane jako trwałe elementy zagospodarowania obszaru, a także struktury przestrzenne o walorach historycznych, zabytkowych, estetycznych czy artystycznych, są jednym z komponentów współtworzących środowisko antropogeniczne. Stanowią istotny element tożsamości świadczący o ciągłości działalności i dorobku społeczności lokalnej.

Na terenie gminy znajduje się wiele interesujących obiektów zabytkowych. W związku z powyższym i po rozpoznaniu uwarunkowań z zakresu ochrony dóbr kultury, podstawowym celem polityki przestrzennej władz gminy w tej dziedzinie powinna być ochrona oraz racjonalne wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego, a także kreowanie nowych wartości.

Najpełniejszą ochronę obiektów dziedzictwa kulturowego przed naturalnym niszczeniem, dewastacją przez człowieka poprzez wykorzystywanie na nieodpowiednie cele lub obudowywanie innymi obiektami, biorąc pod uwagę otoczenie zabytku, można uzyskać poprzez sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

17

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce IV.3.2 Rodzaje obiektów chronionych w gminie i zasady ochrony konserwatorskiej

Na terenie gminy znajdują się następujące grupy obiektów podlegające ochronie konserwatorskiej:

1) obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków objęte ścisłą ochroną konserwatorską, która polega na ich zachowaniu i konserwacji, wszelkie prace przy obiektach i na terenach zabytkowych oraz w ich bezpośrednim otoczeniu mogą być prowadzone tylko za zgodą służb konserwatorskich, 2) pozostałe obiekty zabytkowe, w tym zabytkowe założenia zespołów folwarcznych, parków dworskich pałaców i parków oraz cmentarze, 3) zabytki archeologiczne objęte ścisłą ochroną konserwatorską, która polega na zakazie prowadzenia na terenie zabytku wszelkiej działalności inwestycyjnej nie związanej z jego rewaloryzacją, 4) stanowiska archeologiczne objęte obserwacją archeologiczną. Wszelka działalność inwestycyjna na ich terenie może być prowadzona zgodnie z przepisami odrębnymi pod nadzorem archeologiczno - konserwatorskim. W przypadku stwierdzenia reliktów archeologicznych prace winny być przerwane, a teren udostępniony do badań archeologicznych, których wyniki zadecydują o możliwości ich kontynuowania.

1. Ochrona obiektów zabytkowych powinna polegać na: niedokonywaniu zmian mogących doprowadzić do utraty wartości zabytkowej, z wyłączeniem prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach. 2. Ochrona zabytkowych założeń zespołów folwarcznych, pałaców, parków dworskich i parków powinna polegać na: - zachowaniu i restauracji zespołów folwarcznych i pałaców oraz zabudowy podworskiej, - restauracji i rekonstrukcji elementów zabytkowych układu terenu: układu komunikacyjnego, podziału funkcjonalno-przestrzennego, osi kompozycyjnych i widokowych, cieków i zbiorników wodnych, - zachowaniu i konserwacji starodrzewu, - usunięciu elementów zniekształcających kompozycję zieleni (np. samosiewów) i odtworzeniu elementów zniszczonych (uzupełnianie nasadzeń), - zakazie lokalizowania na terenie założenia nowych inwestycji o charakterze uciążliwym - mogącym przyczynić się do zniszczenia zabytku, a także obiektów zasłaniających widok na zabytek, czy też dysharmonizujących z jego elementami, 3. Ochrona cmentarzy powinna polegać na:

18

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce - zachowaniu i konserwacji historycznych elementów ukształtowania terenu cmentarzy (nasypy, wały, układ alejowy, układ kwater i mogił), - zachowaniu i konserwacji starodrzewu, - zachowaniu i konserwacji zabytkowych nagrobków, krzyży oraz innych elementów małej architektury (ogrodzenia, bramy), - usuwaniu elementów zniekształcających (np. samosiewy, wysypiska śmieci, wyrobiska), - zakazie lokalizowania w ich bezpośrednim sąsiedztwie działalności o uciążliwym charakterze oraz obiektów zasłaniających widok na cmentarz, czy też dysharmonizujących przestrzennie i kompozycyjnie z ich elementami. 4. Kierunki ochrony dóbr kultury i stanowisk archeologicznych - wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego stosownych ustaleń uzgodnionych ze służbami ochrony zabytków, - ustalanie sposobu – uzgodnionego ze służbami archeologicznymi - postępowania przy przeznaczaniu, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, terenów ze stanowiskami archeologicznymi na cele budowlane, 5. Realizacja kierunków będzie się odbywać poprzez: - spełnianie wymagań ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego na podstawie przepisów odrębnych, - realizowanie ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, - ewentualne wykonanie przed rozbiórką obiektów o wartościach historyczno-kulturowych podstawowej dokumentacji historycznej zgodnie z przepisami odrębnymi. 6. Tworzenie nowych wartości kulturowych powinno odbywać się poprzez: - przebudowę obiektów lub ich zespołów o obcych dla krajobrazu, otoczenia i tradycji formach, - dostosowanie i zharmonizowanie form zabudowy i sposobu zagospodarowania przestrzeni z otaczającym krajobrazem i otaczającą zabudową poprzez odpowiednie ustalenia w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,

V. Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych

W granicach administracyjnych gminy Bartoszyce terenem zamkniętym w rozumieniu przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego na dzień sporządzania Studium jest obszar działek ewidencyjnych nr: 4, 65, 72 położonych w obrębie Połęcze

VI. Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny

W gminie Bartoszyce nie występują obiekty i obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny. 19

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce VII. Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 maja 1999r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 )

Na terenie gminy Bartoszyce nie występują pomniki zagłady i ich strefy ochronne w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady.

VIII. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej

Kształtowanie leśnej i rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinno odbywać się z należytą uwagą. Gmina charakteryzuje się bowiem niedużym udziałem gruntów leśnych, które stanowią ok. 17, 67% jej powierzchni. Wskaźnik lesistości w województwie warmińsko-mazurskim wynosi 30,0% i jest wyższy od średniego krajowego (28,8%).

Niski poziom zalesienia gminy Bartoszyce jest skutkiem dominacji obszarów wysoczyznowych, o względnie dobrych warunkach glebowych, predysponowanych do użytkowania rolniczego.

Na obszarach leśnych gminy zagospodarowanie terenu odbywa się na podstawie przepisów ustawy o lasach. Na zalesienia gruntów rolnych należy przeznaczyć tereny w obszarze gminy, wnioskowane przez ich właścicieli w trybie przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na zalesianie gruntów rolnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich, o ile zalesienia w/w terenów nie są sprzeczne z przepisami o lasach. Zalesieniu mogą również podlegać nieurodzajne gleby użytków rolnych, na których ze względu na niekorzystne uwarunkowania przyrodnicze oraz erozję, produkcja rolnicza jest nieopłacalna. Ich położenie w bezpośrednim sąsiedztwie lasów, jezior i cieków wodnych dodatkowo pomoże w zachowaniu naturalnych ciągów ekologicznych.

Na terenie gminy pożądana jest regulacja granicy rolno-leśnej i uzupełnienie jej o nowe zalesienia. Prowadzone działania powinny być realizowane przy współpracy organów gminnych oraz jednostek prowadzących gospodarkę leśną na terenie gminy.

Grunty orne na terenie gminy zajmują 76, 24% powierzchni ogólnej użytków rolnych. Nieracjonalne i nieuzasadnione przeznaczanie terenów rolnych pod zalesienia w znacznym stopniu ograniczy produkcyjną przestrzeń rolniczą.

W odniesieniu do przestrzeni rolniczej postuluje się o utrzymanie dotychczasowych kierunków użytkowania: 20

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . grunty orne - rolnicze wykorzystanie nastawione na uprawy zbożowe, . łąki i pastwiska - rolnicze wykorzystanie – pozyskiwanie surowców roślinnych dla hodowli zwierzęcej, wypas zwierząt.

Należy zwrócić uwagę na nadmierne zakwaszenie gleb, które jest podstawowym czynnikiem ich degradacji chemicznej. Powoduje ono wzrost toksycznego dla roślin glinu i manganu oraz zubożenie gleb w magnez. Dodatkowo doprowadza to do zachwiania równowagi jonowej w środowisku glebowym. Negatywne skutki zakwaszenia gleby wpływają na produkcję roślinną, dlatego też wapnowanie powinno stać się priorytetem w proekologicznej produkcji rolnej. Racjonalne nawożenie doprowadzi do wykształcenia optymalnego dla roślin odczynu gleby.

W zestawieniu ze sprzyjającymi warunkami klimatycznymi i stosunkowo dobrymi glebami, uwarunkowania do rozwoju rolnictwa w gminie uznać można za korzystne.

W obecnych czasach coraz większą rolę przywiązuje się do rolnictwa ekologicznego. Gmina Bartoszyce posiada duże predyspozycje dla rozwoju tego typu rolnictwa.

IX. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania mas ziemnych

IX.1 Obszary zagrożenia powodziowego

W granicach administracyjnych gminy występują obszary bezpośredniego zagrożenia powodziowego. Zidentyfikowane zostały obszary zagrożenia powodziowego wodą 1% i 5% (woda 100 – i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary zagrożenia powodziowego występują wzdłuż rzeki. Najbardziej narażone obszary powodzią znajdują się na wschód od miejscowości Bartoszyce. Potencjalne niebezpieczeństwo zalania tych terenów nasila się w okresie występowania pokrywy lodowej oraz w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie się zatorów lodowych. Początek zjawisk lodowych na Łynie ma miejsce w miesiącach listopad – grudzień a ich natężenie jest notowane w lutym i marcu.

IX.2 Obszary osuwiskowe

W latach 2015-2016 na terenie gminy Bartoszyce będą prowadzone prace w ramach projektu Systemy Osłony Przeciwosuwiskowej, którego celem jest udokumentowanie i oznaczenie na mapie w skali 1: 10000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w Polsce. Obszar gminy Bartoszyce narażony jest na erozję w niewielkim stopniu. Jedynymi obszarami o predyspozycjach erozyjnych są zbocza doliny rzeki Łyny narażone na ingerencję wody. W wyniku przeprowadzonej w latach 1968-1970 inwentaryzacji osuwisk oraz prac dokonanych w latach 2003-2004 przez pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie - na obszarze gminy Bartoszyce zidentyfikowano 45 osuwisk. 21

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Na terenach zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych należy w maksymalnym stopniu ograniczyć lub wyeliminować lokalizację budynków i budowli. W zagospodarowaniu terenu należy wprowadzić zadrzewienia stabilizujące grunty narażone na procesy osuwiskowe.

X. Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym

Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym opracowane zostały w oparciu o Wykaz inwestycji i wieloletnich programów inwestycyjnych 2010-2012 (Załącznik nr 3, 3a do Uchwały Nr XLI/299/2009 Rady Gminy Bartoszyce z dnia 18 grudnia 2009 r.).

Realizacja inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym określonych w studium stanowi zadania własne gminy. Zadania te powinny być finansowane ze środków budżetu gminy, Unii Europejskiej oraz ze źródeł zagranicznych i innych.

Do zadań tych w szczególności należą:

. Budowa sieci wodociągowej kol. - zrealizowano . Wyposażenie placu zabaw w Wojtkowie, Kosach, Dąbrowie - zrealizowano . Budowa placów zabaw („Radosna Szkoła”) Bezledy, Sokolica, Wojciechy - zrealizowano . Budowa oświetlenia drogowego w Sokolicy kol., Łoskajmach - zrealizowano . Budowa kanalizacji sanitarnej z Galin do Bartoszyc – etap I Osieka – Bartoszyce . Infrastrukturalne uzbrojenie terenu zabudowy mieszkaniowej w Wawrzynach . Budowa sieci wodociągowej łączącej miejscowości: Kiersity, Wyręba, , Tolko - zrealizowano . Likwidacja SUW w Wyrębie i Rodnowie - zrealizowano . Modernizacja SUW w Tolko z budową zbiorników wyrównawczych . Budowa sieci wodociągowej Dąbrowa kol. - zrealizowano . Sieć wodociągowa Leginy – Dąbrowa kol. – Falczewo - zrealizowano . Sieć wodociągowa Solno – z likwidacją hydroforni w Solnie . Połączenie wodociągu Borki – Wojciechy z wyłączeniem SUW w Wojciechach . Połączenie wodociągu Wojciechy – z wyłączeniem SUW w Wajsnorach . Kanalizacja sanitarna grawitacyjno – tłoczna Kosy – Kinkajmy . Kanalizacja sanitarna grawitacyjno – tłoczna Dąbrowa – Bartoszyce . Sieć wodociągowa kol. . Kanalizacja sanitarna Sędławki – Bartoszyce . Modernizacja ciągów pieszych w Sokolicy, Kinkajmach, Dąbrowie - zrealizowano . Modernizacja drogi gminnej w Ciemnej Woli - zrealizowano

22

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . Modernizacja drogi Żydowo – Zawiersze . i inne.

XI. Obszary, dla których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

XI.1 Zadania rządowe stanowiące inwestycje celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym

Na terenie gminy Bartoszyce nie występują zadania rządowe stanowiące inwestycje ponadlokalnych celów publicznych, znajdujące się w rejestrze programów rządowych, o których mowa w przepisach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

XI.2 Zadania stanowiące inwestycje celu publicznego o znaczeniu wojewódzkim – Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego

Inwestycje celu publicznego o znaczeniu wojewódzkim umieszczone zostały w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko-Mazurskiego i przedstawione w tabeli poniżej:

Tab. 1. Wykaz inwestycji ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu wojewódzkim

Lp. Nazwa zadania

Transport

1. Modernizacja drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa–Bezledy –Olsztyn, z czego na terenie gminy (granica państwa–Bezledy –Bartoszyce-Osieka-granica gminy ) do parametrów klasy GP — budowa obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce, Rogóż, Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Smolajny, Barcikowo, Kabikiejmy, Spręcowo, Dywity, z czego na terenie gminy miejscowości Bezledy i Bartoszyce

Nazwa dokumentu zawierającego zadanie: Strategia utrzymania i rozwoju sieci dróg krajowych do 2015 r.

Infrastruktura techniczna

2. Budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: Lidzbark Warmiński–Bartoszyce DN 200;

Budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: budowa gazociągu DN 100 do Sępopola z istniejącego gazociągu DN 200 Bartoszyce–Kętrzyn

Nazwa dokumentu zawierającego zadanie: Perspektywiczne plany rozwoju Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. w Warszawie.

Poprawa powiązań komunikacyjnych z krajem i Europą przez rozbudowę i modernizację nadrzędnych systemów transportowych i przejść granicznych

23

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Modernizacja systemów transportowych podstawowych dla funkcjonowania województwa

4. Modernizacja drogi krajowej nr 57: Bartoszyce–Biskupiec–Szczytno–Pułtusk do parametrów klasy G, z czego na terenie gminy Bartoszyce–Minty-Galiny- granica gminy

5. Modernizacja niżej wymienionych dróg wojewódzkich układu podstawowego do parametrów technicznych klasy G:

- nr 512 Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce , z czego na terenie gminy: Bartoszyce-Spytajny- Tolko-Wojciechy-granica gminy; - nr 592 Bartoszyce – Korsze, z czego na terenie gminy: Bartoszyce –Kinkajmy-Maszewy-Łabędnik- granica gminy.

6. Modernizacja linii kolejowej II-rzędnej: Korsze –Głomno

7. Modernizacja linii o torze szerokim: Bartoszyce – Głomno – Kaliningrad

8. Rozbudowa i modernizacja drogowych przejść granicznych – Bezledy

9. Rozbudowa i modernizacja kolejowych przejść granicznych – Głomno

Zachowanie równowagi przyrodniczej w środowisku naturalnym

10. Utrzymanie w sprawności systemów melioracyjnych – gmina Bartoszyce

Zadania rządowe wpisane do wojewódzkiego rejestru

11. Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna– Bezledy

12. Budowa elektrowni wodnych na rzece Łynie– Ardapy i Szylina

Źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko - Mazurskiego

XI.3 Zadania ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym – Program Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego, Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego

Zadania ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym ujęte w Programie Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2007 – 2013:

. przebudowa drogi powiatowej nr 26 323 Witki – Sępopol, z czego na terenie gminy Witki – granica gminy; . przebudowa drogi powiatowej nr 26 339 Piasek – , z czego na terenie gminy od jej granic do miejscowości Kicina; . wykonanie warstw ścieralnych na drogach powiatowych − nr 26 311 Bezledy – Piasek, z czego na terenie gminy na odc. Bezledy – granica gminy,

− nr 26 342 Galiny – Maszewy

− nr 26 343 Kosy –

24

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce − nr 26 322 Bartoszyce – – Sępopol, z czego na terenie gminy na odc. Bartoszyce – Wirwilty – granica gminy,

− nr 26 317 Bartoszyce – Dąbrowa – Kiertyny na odc. Bartoszyce –

Natomiast zadania ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym ujęte w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego – zakres na lata 2010 – 2015 przedstawia tabela poniżej:

Tab. 2. Wykaz inwestycji ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym Lp. zadanie Podmiot odpowiedzialny

Świadomość ekologiczna społeczeństwa 1. Zaleca się promocję i ochronę bocianiego szlaku. gmina, właściciele ośrodków wypoczynkowych, gospodarstwa agroturystyczne Zagrożenia środowiska 1. Wskazuje się ograniczenie zjawiska „dzikiego” składowania gmina odpadów. 2. Proponuje się uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej. gmina, użytkownicy i właściciele obiektów

Obszary zieleni

1. Rozważa się zalesienie gruntów niewykorzystywanych rolniczo. właściciele gruntów, nadleśnictwa

2. Sugeruje się dbałość oraz zwiększenie obszarów zieleni urządzonej. gmina, właściciele gruntów

Rozwój gospodarczy

1. Zaleca się tworzenie warunków do rozwoju turystyki oraz wspieranie gmina, inwestorzy rozwoju usług turystycznych i agroturystycznych, w szczególności w zakresie: • szlaków turystycznych • budowy infrastruktury turystycznej nad rzeką Łyną i jeziorem Kinkajmy

2. W zakresie rozbudowy infrastruktury zaleca się wspieranie działań gmina, inwestorzy związanych z: • budową elektrowni wodnych na rzece Łynie, • modernizacją dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich • zwodociągowaniem wsi • budową obwodnicy miasta Bartoszyce • rozbudową kanalizacji sanitarnej 3. W zakresie tworzenia warunków do rozwoju przedsiębiorczości: gmina, inwestorzy

• rozwój wymiany gospodarczej z Obwodem Kaliningradzkim i krajami nadbałtyckimi

Problemy socjalne

1. Proponuje się rozwój budownictwa socjalnego gmina, Towarzystwa Budownictwa Społecznego

Wsie i zagrody 25

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

1. Sugeruje się likwidację szpecących obiektów gospodarczych i gmina ogrodzeń oraz poprawę estetyki obejść, mieszkań i otoczenia – organizowanie konkursów itp.

Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego.

XII. Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej

XII.1 Obszary, dla których wskazane jest sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych

Na terenie gminy istotne będzie sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla dalszego prawidłowego rozwoju gminy. Miejscem najbardziej wymagającym uporządkowania planem są obrzeża miasta Bartoszyce. Gmina zakłada tam intensywny rozwój przemysłu, handlu, ale także mieszkalnictwa. Obrazują to zaproponowane przez studium Strefy A, B i C. Dla zachowania ładu przestrzennego, który mógłby zostać zburzony nieprzemyślaną lokalizacją w/w funkcji zabudowy, stosowne jest sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego rozstrzygną również o położeniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. Pozwoli to już na etapie prac projektowych rozstrzygnąć ewentualne spory, co do miejsca oraz zasadności ich lokalizacji. Dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW ustala się obowiązek sporządzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

XII.2 Obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości

Do czasu opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na terenie gminy Bartoszyce nie wyznacza się obszarów wymagających scaleń i podziału nieruchomości na podstawie przepisów odrębnych.

XII.3 Obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m 2

Na terenie gminy Bartoszyce nie ma obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży przekraczającej 2000 m2, jednak planuje się ich budowę w strefie C. 26

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce XII.4 Obszary przestrzeni publicznej

Obszarami przestrzeni publicznej są obszary o wyjątkowym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawy jakości życia, sprzyjające nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na ich położenie i cechy funkcjonalno – przestrzenne. Zaliczane są do nich m.in.: parki, skwery, boiska itd. Gmina Bartoszyce powinna inwestować w takie przestrzenie. Docelowo należałoby stworzyć przestrzenie publiczne we wszystkich miejscowościach sołeckich.

XII.5 Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego

Gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru przemysłowo-usługowego w miejscowości Sędławki oraz dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, w obrębach geodezyjnych: Kosy, Gromki, Króle, , Węgoryty. Pozostałe plany miejscowe będą sporządzane w miarę potrzeb.

XIII. Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji

W studium nie wyznacza się obszarów wymagających przekształceń i rehabilitacji. W miejscowościach Galiny i Rodnowo wyznacza się do rekultywacji obszary po „dzikich wysypiskach odpadów”. Ważne dla gminy są miejsca po byłych państwowych gospodarstwach rolnych, obecnie opustoszałe i popadające w ruinę. Rozwiązaniem dla nich jest przywrócenie dawnej funkcji rolniczej lub w przypadku pojawienia się inwestorów zezwolenie na przekształcenie w innym kierunku. Zapewni to miejsca pracy dla miejscowej ludności oraz pozwoli na poprawę wyglądu estetycznego budynków i zagospodarowanie terenów przyległych.

W związku z powyższym zaleca się, aby tereny te poddać procesowi, który byłby związany nie tylko z działaniami z zakresu budownictwa i planowania przestrzennego, ale również ekonomii i polityki społecznej. Działania te doprowadziłyby do ożywienia, poprawy funkcjonalności, estetyki, wygody użytkowania i jakości życia w rewitalizowanym miejscu.

Należy rozważyć nowe przeznaczenie dla opustoszałych zabudowań, wykorzystując je także do celów muzealnych, turystycznych, rekreacyjnych, przemysłowych, przemysłowo- składowych itp. Taki proces przyczyniłby się do stworzenia nowych miejsc pracy, wywołałby pozytywne skutki w zachowaniach ludności wsi, poprawiłby walory krajobrazowe gminy oraz zapobiegłby dalszemu niszczeniu budynków. Należy zdegradowane budynki mieszkalne wyremontować lub rozebrać (w sytuacji, gdy budynek nie jest zamieszkany a jego stan techniczny nie nadaje się do zamieszkania).

27

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce W zakresie zmian społecznych proponuje się wsparcie byłym pracownikom PGR w szczególności poprzez: organizację kolonii i obozów dla dzieci, programy aktywizujące, stypendia socjalne, wyrównywanie szans dzieci i młodzieży poprzez dostęp do Internetu, pomocy naukowych oraz służby medycznej. Jednak za najważniejsze wskazuje się stworzenie nowych miejsc pracy bezrobotnym.

Problemem są opustoszałe siedliska rolnicze lub pozostałości po nich (fundamenty, fragmenty zabudowań). Ich przeznaczenie pod tzw. nowe osadnictwo dla ludności z dużych miast przyczyni się jednocześnie do ich rewitalizacji.

XIV. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej

XIV.1 Układ drogowy

Obsługę komunikacyjną gminy zapewniają drogi o następujących parametrach technicznych: główne (G), zbiorcze (Z), lokalne (L). Ze względu na klasyfikację administracyjną na układ komunikacyjny gminy składają się drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Podstawowym celem polityki rozwoju systemu komunikacji, opartym na strategii zrównoważonego rozwoju, jest stworzenie warunków dla sprawnego, bezpiecznego i ekonomicznego przemieszczania się osób i towarów, z jednoczesnym ograniczeniem konfliktów przestrzennych oraz uciążliwości dla środowiska. Z uwagi na powyższe ważnym staje się: . usprawnienie funkcjonowania transportu przy rosnącej liczbie pojazdów, . skrócenie czasów przejazdu pomiędzy poszczególnymi miejscowościami, . poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, . zapewnienie lepszych połączeń z drogami krajowymi, wojewódzkimi oraz pomiędzy poszczególnymi miejscowościami, W tym celu wydaje się niezbędne przeprowadzenie aktualizacji kategoryzacji dróg, a w dalszej kolejności dokonanie prac dostosowujących je do wymogów klasy, do której zostaną zakwalifikowane. Do zadań z zakresu infrastruktury komunikacyjnej, które odegrają największą rolę w realizacji polityki przestrzennej gminy Bartoszyce zalicza się realizację obwodnicy miasta Bartoszyce. Wykonanie obwodnicy miasta Bartoszyce przyczyni się do: . zmiany istniejącego układu dróg w gminie (kategorie, hierarchia i powiązania), . zwiększenia dostępności gminy i uruchomienia nowych terenów inwestycyjnych (budownictwo mieszkaniowe),

28

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . uruchomienia nowych potencjalnych terenów inwestycyjnych w okolicach węzłów (rozwój działalności gospodarczych). Innymi działaniami, które należałoby podjąć na terenie gminy w zakresie infrastruktury są modernizacja istniejącej sieci w tym zmiana parametrów technicznych oraz realizacja obwodnic miejscowości w ciągach dróg wojewódzkich. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada: • modernizację drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa – Bezledy –Olsztyn, z czego na terenie gminy (granica państwa – Bezledy –Bartoszyce - Osieka-granica gminy) do parametrów klasy GP — oraz budowę obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce, Rogóż, Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Smolajny, Barcikowo, Kabikiejmy, Spręcowo, Dywity, z czego na terenie gminy miejscowości Bezledy i Bartoszyce, • modernizację drogi krajowej nr 57: Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk do parametrów klasy G, z czego na terenie gminy odcinka Bartoszyce – Minty - Galiny- granica gminy.

W studium wskazuje się do zarezerwowania pas terenu o szerokości 80m w liniach rozgraniczających dla rozbudowy DK 51 i pas o szerokości 30 w liniach rozgraniczających m dla rozbudowy DK 57.

Na podstawie raportów o oddziaływaniu na środowisko dla inwestycji podobnych do w/w w związku z przewidywanym uciążliwym oddziaływaniem hałasu z ruchu pojazdów należy dla planowanej nowej zabudowy mieszkaniowej zachować odległości nie mniejsze niż 200 m, licząc od przewidywanych linii rozgraniczającej DK 51 i 100 m dla DK 57.

Modernizacja dróg pociągnie za sobą rozwój aktywności gospodarczej i społecznej wzdłuż tychże dróg. Wzrost ruchu na przebudowanych drogach znacznie ożywi region, co z kolei stworzy konieczność przebudowy do klasy technicznej G dróg wojewódzkich nr 512 (Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce) oraz nr 592 (Bartoszyce – Korsze), co również jest ujęte w planach zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego. Istotną inwestycją dla gminy Bartoszyce będzie budowa obwodnicy miasta Bartoszyce w ciągu drogi krajowej nr 51. Celem zadania inwestycyjnego polegającego na budowie obwodnicy Bartoszyc jest odciążenie układu ulicznego i przeniesienie ruchu tranzytowego poza obszar miasta. Głównym efektem budowy obwodnicy powinna być poprawa warunków i bezpieczeństwa ruchu na odcinku drogi krajowej nr 51. Ponadto zmniejszy się uciążliwość drogi dla otoczenia (emisja hałasu, drgań i spalin), szczególnie dla terenów zabudowy mieszkaniowej zlokalizowanej przy obecnym przebiegu drogi krajowej nr 51. Budowa obwodnicy powinna przyczynić się także do stworzenia korzystnych warunków dla rozwoju przestrzennego miasta poprzez poprawę dostępności transportowej do miasta. Prawdopodobny rozwój terenów funkcji produkcyjno- 29

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce usługowej po obu stronach korytarza obwodnicy, skomunikowany będzie drogami dojazdowymi zlokalizowanymi wzdłuż drogi głównej. Drogi krzyżujące się z obwodnicą będą podłączone poprzez węzły. Na podstawie przeprowadzonych analiz materiałów źródłowych i terenowych wizji lokalnych opracowano 2 warianty przebiegu obwodnicy. Jeden z nich (krótszy-12, 22 km) biegnie po zachodniej stronie miasta, drugi znacznie dłuższy (18, 92 km) po wschodniej. Oba warianty planowanej obwodnicy na przeważającej długości przebiegają przez tereny rolne. Jedynie krótkie odcinki przechodzą przez tereny leśne. Występują zbliżenia trasy do pojedynczych zabudowań gospodarskich. Z punktu widzenia gminy korzystniejszym byłoby wybranie wariantu wschodniego, mimo że prace poniesione na jego realizacje będą większe a czas trwania inwestycji dłuższy. Wariant wschodni łączy bowiem z obwodnicą drogę wojewódzką nr 592 (kluczową dla systemu komunikacji gminy Bartoszyce), którą porusza się znaczna ilość tranzytu w kierunku Bezled z województwa podlaskiego, a dalej także z krajów nadbałtyckich. Poza tym wschodnia obwodnica idealnie wpasuje się w strefę przemysłową gminy w miejscowości Sędławki oraz ułatwi dojazd gościom strefy usługowo-hotelowej w Dębówku. W przypadku zdecydowania się jednak na wariant zachodni, należałoby się zastanowić nad utrzymaniem wariantu wschodniego w części od drogi krajowej nr 51 do drogi krajowej nr 592, aby zapewnić gminie dogodne połączenie z Mazurami, Podlasiem i krajami nadbałtyckimi. W przypadku wyboru jednego wariantu, teren odrzuconej wersji można zagospodarować zgodnie z przeznaczeniem terenów przyległych.

Z powodu rozwijającej się infrastruktury komunikacyjnej niezbędne jest tworzenie miejsc towarzyszących drogom krajowym, wojewódzkim i planowanej obwodnicy, czyli MOP-ów - miejsc obsługi podróżnych. Lokalizacja MOP podyktowana będzie spełnieniem przepisów z zakresu warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi. Instrukcja zagospodarowania autostrad, dróg ekspresowych oraz dróg ogólnodostępnych wskazuje na miejsce, które umożliwia użytkownikom zaparkowanie pojazdu i wypoczynek, a przy pełnym programie wyposażenia uzupełnienie paliwa, obsługę techniczną pojazdu, posiłek i nocleg. Miejsce to jest obszarem zlokalizowanym poza koroną autostrady, drogi ekspresowej bądź drogi ogólnodostępnej wyższej klasy. Celem MOP jest umożliwienie lokalizacji stacji paliw płynnych i gazowych, obiektów związanych z kompleksową obsługą podróżujących. W obrębie terenu przewiduje się lokalizację budynków i urządzeń związanych z obsługą transportu samochodowego i ruchu turystycznego, motelu, gastronomii, handlu, punktu obsługi i diagnostyki technicznej pojazdów, parkingów i zieleni izolacyjnej wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną. W projekcie budowlanym obiektów dla miejsc obsługi podróżnych należy zastosować nowoczesne, dostępne rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne, zapewniające wyeliminowanie niekorzystnego oddziaływania na poszczególne elementy środowiska. Należy podjąć działania zapewniające 30

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce ograniczenie niekorzystnego oddziaływania inwestycji do granic władania inwestora, uwzględniające przepisy szczegółowe określone m.in. w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie.

W zagospodarowaniu działek należy uwzględnić potrzebę zastosowania zieleni izolacyjno - dekoracyjnej rodzimego pochodzenia, w celu poprawienia walorów krajobrazowych i sanitarnych, na obrzeżu inwestycji oraz wewnątrz terenu jako izolację pomiędzy częściami terenu o odmiennym charakterze funkcjonalnym. W strefach ograniczeń lokalizacyjnych spowodowanych istniejącą infrastrukturą techniczną należy przewidzieć lokalizację zieleni niskiej.

Na obszarze, na którym zaproponowane zostały miejsca obsługi podróżnych, ustala się następujące zasady i warunki zagospodarowania wynikające z potrzeb ochrony środowiska przyrodniczego: zastosowanie barier akustycznych w formie obiektu budowlanego lub zadrzewień i zakrzewień oraz innych środków technicznych ograniczających hałas, wibrację, przemieszczanie pyłów i gazów.

Miejsca obsługi podróżnych dodatnio wpłyną na rozwój gminy. Ludzie przejeżdżający przez jej tereny będą zatrzymywać się na chwilowy odpoczynek, a dzięki korzystaniu z usług dostępnych w danych punktach - gmina będzie pozyskiwać korzyści materialne. MOP-y staną się drogowskazami, przystankami, które w przyszłości mogą być miejscami częstych odwiedzin.

XIV.2 Główny układ komunikacyjny

Obecnie na układ komunikacyjny nadrzędny na terenie gminy składają się następujące drogi:

. DK 51 – (granica Państwa – Bezledy – Bartoszyce – Olsztyn – Olsztynek), przebiegająca na terenie gminy Bartoszyce przez miejscowości: Bezledy, Połęcze, Osieka) . DK 57 – (Bartoszyce, Plęsy, Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark, , Rembielin, Przasnysz, Maków Mazowiecki), przebiegająca na terenie gminy Bartoszyce przez miejscowości: Plęsy, Minty, Galiny. . DW 592 – (Bartoszyce – Kętrzyn – Giżycko), przebiegająca na terenie gminy Bartoszyce przez miejscowości: Dębówko, Kinkajmy, , Maszewy, Łabędnik Mały.

Wyżej wymienione drogi krajowe stanowią połączenie dla gminy z drogami krajowymi nr 53 oraz 16. Natomiast elementem kluczowym dla gminy Bartoszyce jest połączenie komunikacyjne z Obwodem Kaliningradzkim. Droga wojewódzka nr 592 zaś łączy Bartoszyce z Giżyckiem. 31

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Obecność w granicach gminy dróg krajowych nr 51 i 57 powoli zaczyna determinować rozwój przestrzenny terenów do niej przylegających (strefa przyspieszonego rozwoju społecznego i gospodarczego). W tych miejscach coraz częściej powstawać będą nowe tereny usługowe i przemysłowe.

Strategiczną dla gminy Bartoszyce jest droga krajowa nr 51, która jest jednym z najważniejszych szlaków komunikacyjnych w województwie warmińsko-mazurskim. Zapewnia gminie połączenie z polsko-rosyjskim przejściem granicznym w Bezledach oraz z Olsztynem -miastem wojewódzkim. Przebudowa tejże drogi do parametrów technicznych GP oraz budowa „obejść” ważniejszych miejscowości leżących na jej trasie spowoduje zwiększenie płynności ruchu oraz znacząco skróci czas podróży, szczególnie aut ciężarowych. Przebudowa drogi będzie miała wymierne korzyści dla miejscowości Bartoszyce, w której zmniejszy się ilość aut przejeżdżających tylko tranzytem, a niewątpliwie przyczyniających się do powstawania korków. W znacznym stopniu zminimalizuje się także zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego na terenie miasta, będące skutkiem zmniejszenia się ilości emitowanych spalin.

XIV.3 Układ komunikacyjny podstawowy

Do podstawowego układu komunikacyjnego zaliczono drogę DW 512 (granica gminy Bartoszyce od strony gminy Sępopol – Bartoszyce – Górowo Iławieckie – Pieniężno) o przebiegu na terenie gminy Bartoszyce: – Bartoszyce – Spytajny – Tolko – Wojciechy.

Zadaniem układu podstawowego jest uzupełnienie układu nadrzędnego oraz usprawnienie powiązań pomiędzy poszczególnymi częściami gminy. Planowana modernizacja do klasy technicznej G drogi wojewódzkiej nr 512 na trasie Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce przyczyni się do poprawy warunków jazdy nie tylko przyjezdnych, ale także samych mieszkańców gminy i powiatu bartoszyckiego.

XIV.4 Układ kolejowy

Obecnie na terenie gminy Bartoszyce nie ma czynnych linii kolejowych. Zgodnie z Planem zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada się modernizację linii kolejowej II-rzędniej Korsze – Głomno oraz linii o torze szerokim: Bartoszyce – Głomno – Kaliningrad. Rozbudowie i modernizacji ma również ulec kolejowe przejście graniczne w Głomnie.

XIV.5 Lądowisko

Budowa lądowiska wraz z infrastrukturą towarzyszącą planowana jest w okolicach skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57. Obiekt przeznaczony będzie dla samolotów pasażerskich oraz helikopterów. Przewiduje się, że inwestycja ta spotka się z dużym zainteresowaniem ze strony 32

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce ratownictwa medycznego oraz przedsiębiorców. Dodatkowymi atutami będzie rozwój sportów lotniczych na terenie gminy (paralotniarstwo, lotnictwo, szybownictwo), co z pewnością wpłynie na wzrost ruchu turystycznego. Lądowisko to także doskonałe miejsce do urządzania pikników i pokazów lotniczych, zlotów, koncertów i innych imprez masowych. Wszystko to przyczyni się do wzrostu konkurencyjności, a co za tym idzie rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Bartoszyce.

XIV.6 Szlaki pieszo-rowerowe

Na terenie gminy projektowane są następujące trasy rowerowe:

Według Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości - „Studium przebiegu korytarza głównego Trasy Rowerowej realizowanej w ramach Działania V.2 PO RPW” (styczeń 2009) proponowane są następujące warianty przebiegu tras rowerowych w województwie warmińsko- mazurskim:

− Wariant „0”

Powiaty: elbląski grodzki, elbląski ziemski, braniewski, lidzbarski, bartoszycki, kętrzyński, węgorzewski, gołdapski,

Miejscowości: Elbląg, Łęcze, Suchacz, Kadyny, Tolkmicko, Frombork, Nowa Pasłęka, Braniewo, Płoskinia, Pieniężno, Lelkowo, , Kamińsk, Górowo Iławeckie, Janikowo, Lidzbark Warmiński, Stoczek Klasztorny, Krekole, Bartoszyce, Sępopol, , Krelikiejmy, Barciany, Srokowo, Węgorzewo, Budry, Banie Mazurskie, Gołdap, Dubeninki, Stańczyki, Maciejowięta.

1. Łącznik: Lidzbark Warmiński – Olsztyn

Powiaty: lidzbarski, olsztyński, powiat grodzki Olsztyn

Miejscowości: Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Olsztyn

2. Zmiana przebiegu na odcinku Sępopol – Drogoszyn

Miejscowości: Sępopol – Prosna – Korsze – Drogosze.

- Wariant „1”

Powiaty: elbląski grodzki, elbląski ziemski, braniewski, bartoszycki, kętrzyński, węgorzewski, gołdapski,

33

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Miejscowości: Elbląg, Łęcze, Suchacz, Kadyny, Tolkmicko, Frombork, Braniewo, Płoskinia, Pieniężno, Górowo Iławeckie, Bartoszyce, Sępopol, Lwowiec, Krelikiejmy, Barciany, Srokowo, Węgorzewo, Budry, Banie Mazurskie, Gołdap, Dubeninki, Stańczyki.

− Wariant centralny – społeczny

Powiaty: elbląski grodzki, elbląski ziemski, ostródzki, olsztyński, Olsztyn – powiat grodzki, mrągowski, piski, ełcki.

Miejscowości: Elbląg, Pasłęk, Morąg, Ostróda, Olsztyn, Barczewo, Biskupiec, Mrągowo, Mikołajki, Orzysz, Ełk, Kalinowo.

Natomiast Warmińsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego w Olsztynie opracowało projekt międzynarodowych i międzyregionalnych tras rowerowych - „Studium tras rowerowych na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego”. Wymienione studium uwzględnia projekt Europejskich Tras Rowerowych Polski Północnej, biorących początek na granicy polsko - niemieckiej i prowadzących do granicy na wschodzie Polski z Litwą i Obwodem Kaliningradzkim.

W projekcie tym uwzględnione są dwa warianty przebiegu korytarzy międzynarodowych tras rowerowych przez obszar Polski północnej: trasa nadmorska i Trasa Tysiąca Jezior Północnych. Tworzą one system międzynarodowych tras rowerowych na obszarze województwa.

Trasa nadmorska prowadzi od Świnoujścia terenem nadmorskim przez Światowy Rezerwat Biosfery w okolicach Łeby, półwysep Helski, Władysławowo, dalej prowadzona jest wariantowo przez Kaszuby lub drogę nadmorską z Gdańska na Mierzeję Wiślaną. Na tereny Warmii i Mazur wprowadzona jest z kierunku Malborka (wariant prowadzony przez teren Kaszub), dalej przebiega przez Żuławy Wiślane, Elbląg, Wysoczyznę Elbląską, Frombork, Braniewo do Kaliningradu. Od Braniewa natomiast trasa nadmorska łączy się ze Szlakiem Bocianim, który jest szlakiem nadgranicznym i dalej przebiega przez miejscowości Płoskinia, Pieniężno, Górowo Iławeckie, Sępopol do Węgorzewa, gdzie z kolei łączy się z Trasą Tysiąca Jezior Północnych.

Trasa Tysiąca Jezior Północnych wprowadzona na teren Polski w Choszcznie wiąże pojezierze Pomorskie z Pojezierzem Mazurskim. Na obszarze województwa warmińsko- mazurskiego trasa ta prowadzona jest przez Iławę, Ostródę, Olsztyn, Lidzbark Warmiński, w którym następuje odgałęzienie od trasy w kierunku przejścia granicznego w Bezledach przez Bartoszyce i dalej przebiega przez Kętrzyn, Węgorzewo, Giżycko, Gołdap w kierunku Litwy i Białorusi.

34

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Uzupełnienie wyżej wymienionych tras międzynarodowych będą stanowiły trasy międzyregionalne, regionalne oraz trasy lokalne wyznaczone przez samorządy.

Niezbędne jest wyposażenie ścieżek i szlaków w oznaczenia pionowe i poziome. Aby zwiększyć atrakcyjność tras należy zainwestować w infrastrukturę towarzyszącą - turystyczną i rekreacyjną wzdłuż tras turystycznych poprzez budowę obiektów sportowych i rozwój agroturystyki. Konieczne jest również stałe modernizowanie ścieżek i szlaków turystycznych w obszarach predysponowanych do rozwoju funkcji krajoznawczej w celu podnoszenia standardu podróży i bezpieczeństwa.

XIV.7 Infrastruktura techniczna

XIV.7.1 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna

Rozwój sieci wodnej i kanalizacyjnej prowadzi do polepszenia standardu życia mieszkańców gminy w związku z tym priorytetowym działaniem będzie zapewnienie możliwości przyłączenia do zbiorczej sieci kanalizacji wodociągowej i sanitarnej terenów znajdujących się w granicach aglomeracji ściekowej. Została ona wyznaczona Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 59/2005 z dnia 07 grudnia 2005 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Bartoszyce (Dz. U. Nr 202, poz. 2124, z dnia 13 grudnia 2005 r.) ze zmianami wprowadzonymi Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 55/2008 z dnia 06 sierpnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyznaczenia aglomeracji Bartoszyce (Dz. U. Nr 126, poz. 2059, z dnia 12 sierpnia 2008 r.).

W granicach wyznaczonej aglomeracji znalazł się obszar miasta Bartoszyce oraz następujące miejscowości z gminy Bartoszyce: Nalikajmy, Leginy, Wipławki, Łojdy, Dąbrowa, , Jarkowo, Falczewo, Wirwilty, Wiatrak, Spytajny, , Sędławki, Wawrzyny, Połęcze, Plęsy, Osieka, Bukowo, Krawczyki, Szawruny, Minty, Ciemna Wola, Galiny, Okopa, Karolewko, Dębówko, Witki, . Punktem odbioru ścieków z obszaru objętego aglomeracją jest oczyszczalnia ścieków w mieście Bartoszyce.

Aglomeracja wodno-ściekowa gminy Bartoszyce została objęta Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, sporządzonym przez Ministra Środowiska i zatwierdzonym przez Radę Ministrów.

Ponadto w Strategii zrównoważonego rozwoju powiatu Bartoszyckiego za jeden z celów w zakresie ładu przestrzennego, gospodarczego i ekologicznego stawia się uporządkowanie gospodarki wodno-ściekowej. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce również porusza problematykę budowy sieci kanalizacyjnej i wodociągowej.

35

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Dalszy rozwój sieci kanalizacyjnej i wodociągowej będzie się odbywał w oparciu o „Program funkcjonalno-użytkowy uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej w gminie Bartoszyce” .

XIV.7.2 Gospodarka odpadami

Gospodarka odpadami w gminie Bartoszyce funkcjonuje w oparciu o międzygminne składowisko odpadów w miejscowości w gminie Bartoszyce, które jest zarządzane przez Zakład Gospodarki Odpadami i w miarę potrzeb może być modernizowane. Teren wszystkich działek składowiska to dz. nr 1/1 obr. i dz. nr 11/2 obr. Duża Wola. Obecnie funkcjonująca niecka (dz. nr 1/1) zostanie na początku 2011r. zamknięta. Od wiosny 2011 r. odpady będą składowane w nowo wybudowanej niecce. Na terenie gminy znajdują się również dwa „dzikie wysypiska” w miejscowości Galiny i Rodnowo, które mimo okresowej likwidacji ciągle są eksploatowane przez okoliczną ludność. Dzikie wysypiska należy definitywnie zamknąć a teren poddać rekultywacji.

Dodatkowo w Bartoszycach znajdują się 2 stacje demontażu pojazdów.

W dalszej perspektywie zaleca się podniesienie standardu gospodarki odpadami w gminie Bartoszyce poprzez:

. zapobieganie i minimalizację powstawania odpadów, . objęcie zorganizowanym systemem zbiórki wszystkich mieszkańców gminy, . selektywne gromadzenie odpadów tworzyw sztucznych, szkła, papieru i tektury, odpadów wielkogabarytowych (mebli, kuchenek, pralek, itp.), odpadów budowlanych (z remontów mieszkań), . system zbiórki odpadów niebezpiecznych dostępny dla wszystkich mieszkańców, . powtórne wykorzystanie odpadów, których powstania nie udało się uniknąć, . unieszkodliwianie odpadów poza składowiskiem (o ile jest to uzasadnione technicznie i ekonomicznie), . bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska składowanie odpadów, których nie dało się odzyskać bądź unieszkodliwić w inny sposób. . bezpieczne składowanie na składowisku w Wysiece wyłącznie odpadów poddanych procesom obróbki, . prowadzenie akcji edukacyjnych.

XIV.7.3 Elektroenergetyka

Głównymi źródłami zasilania gminy Bartoszyce w energię elektryczną są:

36

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . GPZ Bartoszyce, . GPZ Lidzbark Warmiński – GPZ Bartoszyce – GPZ Korsze.

Rozwój sieci elektroenergetycznej będzie następował w oparciu o rezerwy istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej. Z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw energii elektrycznej na użytek przyłączania nowych odbiorców, konieczne będzie wybudowanie na terenie gminy nowych linii elektroenergetycznych, rozbudowa istniejących oraz budowa nowych stacji elektroenergetycznych wraz z wykonaniem powiązań funkcjonalnych z istniejącymi i projektowanymi liniami.

Wspierając politykę proekologiczną gmina Bartoszyce zakłada rozwój odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, na obszarze Strefy B. Możliwości takie stwarza energia wiatru, wody, słoneczna i geotermalna. Siłownie wiatrowe, elektrownie wodne, baterie słoneczne oraz ogrzewanie geotermalne bazują na odnawialnych źródłach energii, tym samym nie wyczerpują zasobów surowców mineralnych, nie emitują gazów, wyłączają stosunkowo niewielki obszar z dotychczasowego użytkowania, a przy tym koszt ich instalacji jest stosunkowo niski.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada budowę elektrowni wodnych na rzece Łynie w miejscowości Ardapy i Szylina. Lokalizacja podobnych budowli możliwa jest także w innych miejscowościach gminy.

XIV.7.4 Zaopatrzenie w gaz

Przez obszar gminy Bartoszyce przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia: . DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994, . DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987, . DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987, . DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994, . DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994, oraz zlokalizowane są stacje redukcyjno-pomiarowe wysokiego ciśnienia: . SRP Bartoszyce o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1988, . SRP Wiatrak o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1994.

Dla projektowanych obiektów i urządzeń w bezpośrednim sąsiedztwie sieci gazowej wysokiego ciśnienia należy zachować normatywne odległości określone w przepisach odrębnych.

Na terenie gminy Bartoszyce istnieją warunki techniczne zasilania z sieci gazowej średniego i niskiego ciśnienia. Zasilanie z sieci gazowej podmiotów ubiegających się o przyłączenie może odbywać się w przypadku uzyskania odpowiednich wskaźników opłacalności ekonomicznej. 37

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Na terenie gminy przewiduje się lokalizowanie sieci gazowej, oraz przebudowę istniejącej sieci kolidującej z obiektami przy zachowaniu przepisów odrębnych.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada budowę gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: . Lidzbark Warmiński – Bartoszyce DN 200, obszar realizacji zadania: gm.: Lidzbark Warmiński, Kiwity, Bartoszyce, . budowa gazociągu DN 100 do Sępopola z istniejącego gazociągu DN 200 Bartoszyce – Kętrzyn, obszar realizacji zadania: gm.: Sępopol. Zarządca sieci nie przewiduje jednak realizacji w/w gazociągów. W sporządzanej aktualizacji planu zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego w/w sieci nie będą uwzględnione. XIV.7.5 Zaopatrzenie w energię cieplną

Na terenie gminy nie działa centralny system grzewczy. Głównym sposobem zaopatrzenia ludności w ciepło są źródła indywidualne. Lokalne kotłownie funkcjonują w budynkach użyteczności publicznej oraz w budynkach mieszkalnych i znajdują się w miejscowościach: Tolko, Bezledy, Galiny, Kinkajmy.

Docelowo system zaopatrzenia gminy w energię cieplną wymaga uporządkowania. W miarę możliwości należy rozbudowywać system zbiorczego zaopatrzenia w energię cieplną oraz dążyć do wykorzystania surowców „ekologicznych”. Wskazane jest również poszukiwanie i zwiększanie udziału energii cieplnej pozyskiwanej z odnawialnych źródeł. W tym celu wykorzystać należy energię wiatrów, biomasę (w tym biogazy) oraz energię słoneczną. Przydatna byłaby modernizacja kotłowni węglowych i palenisk domowych, co w dużej mierze uzależnione jest od sytuacji ekonomicznej i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Powinno się dążyć do poprawy sytuacji poprzez podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz działania preferujące rezygnację z zasilania paliwem węglowym na rzecz ekologicznych sposobów ogrzewania. Pożądane jest również wprowadzenie mechanizmów służących oszczędzaniu ciepła poprzez:

. poprawę charakterystyki cieplnej budynków, . pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych.

XIV.7.6 Infrastruktura telekomunikacyjna

Na terenie gminy Bartoszyce zezwala się na lokalizację sieci telekomunikacyjnych zarówno w tradycyjnych jak i nowych technologiach, w tym budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury światłowodowej. Rozwój systemów komunikacyjnych i teleinformatycznych 38

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce (przewodowych i bezprzewodowych) będzie uzależniony od wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie i w regionie. Zezwala się na objęcie gminy zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, połączonym z systemami sieci internetowych: wojewódzkiej i krajowej.

Podsumowanie

Wiodącą funkcją gminy Bartoszyce jest rolnictwo i jego obsługa. Jednakże z powodu wpływu miasta Bartoszyce, leżącego w centrum granic administracyjnych gminy i będącego ośrodkiem koncentracji potencjału gospodarczego i społecznego, a także z powodu położenia przy granicy z Rosją oraz uwarunkowań przyrodniczych i kulturowych, gmina Bartoszyce ma szanse na rozwój funkcji usługowych, w tym przede wszystkim turystycznych, mieszkaniowych i innych wpływających na poprawienie jakości życia jej mieszkańców.

Na podstawie przeprowadzonej analizy uwarunkowań gminy Bartoszyce, wydzielono na terenie gminy strefy funkcjonalno-przestrzenne. Wyznaczając te strefy wzięto w szczególności pod uwagę czynniki determinujące możliwości dalszego rozwoju takie jak: wysoką w skali regionu jakość środowiska przyrodniczego i kulturowego, dobre warunki dla rozwoju rolnictwa oraz potencjalny rozwój rekreacji związanej z wypoczynkiem w ogólnie dostępnych ośrodkach, pensjonatach, na własnych działkach rekreacyjnych i w gospodarstwach agroturystycznych. W Studium uwzględniono również obowiązujące przepisy odrębne oraz dokumenty o znaczeniu ponadlokalnym i lokalnym.

39

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Wyodrębniono w obszarze gminy następujące strefy o zróżnicowanej polityce zagospodarowania przestrzennego: Strefa A – strefa ograniczonej urbanizacji Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji

W ramach w/w stref wyznaczono : . obszar rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej; . obszar kontynuacji zabudowy w funkcji produkcyjno-usługowej. Wyznaczono również obiekty liniowe:  Drogi: . krajowe (nr 51, 57); . wojewódzkie (nr 592, 512); . powiatowe; . gminne; . projektowane warianty obwodnicy miasta Bartoszyce;  Trasy rowerowe  Linię energetyczną wysokiego napięcia – 110 kV relacji GPZ Lidzbark Warmiński – GPZ Bartoszyce – GPZ Korsze  Gazociągi wysokiego ciśnienia: o DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994; o DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987; o DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987 o DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994; o DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak

 Wodociągi istniejące i projektowane  Kanalizację istniejącą i projektowaną W ramach infrastruktury technicznej stwierdzono, że: . dopuszcza się budowę nowych oraz wykorzystanie, przebudowę, rozbudowę i ewentualną likwidację istniejących sieci uzbrojenia terenu; . dopuszcza się realizację innych sieci oraz urządzeń infrastruktury technicznej, wynikających z technicznych warunków realizacji inwestycji i przepisów szczególnych.

Przyjęte w niniejszym opracowaniu rozwiązania oraz wprowadzone zmiany w odniesieniu do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce uchwalonego przez Radę Gminy Bartoszyce (uchwała nr XVIII/175/2000) wynikają m.in. z:

40

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce • uwarunkowań środowiskowych określonych w ustawie Prawo ochrony środowiska;

• zakresu studium, formy oraz innych wymogów formalnych określonych w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wraz z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego;

• zapisów zawartych w Strategii Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego;

• ustaleń zawartych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko- Mazurskiego uchwalonym w 2002 r.;

• rozporządzenia dotyczącego utworzenia Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk sieci Natura 2000 – Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika PLH 280047;

• rozporządzenia dotyczącego utworzenia Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków– Ostoja Warmińska PLB 200015;

• zapisów zawartych w Programie Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2006 z perspektywą na lata następne, Starostwo Powiatowe w Bartoszycach;

• innych aktualnie obowiązujących opracowań będących w posiadaniu Urzędu Gminy w Bartoszycach.

Podjęcie uchwały Rady Gminy Bartoszyce Nr XXXI/223/2009 z dnia 12 lutego 2009 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Bartoszyce wynikało z konieczności dostosowanie zapisów Studium (...) do wymogów obecnie obowiązujących przepisów prawnych o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a także dostosowania do nowych potrzeb kształtowania polityki przestrzennej gminy powstałych w czasie, jaki upłynął od 2000 r. do chwili obecnej.

Studium, mimo iż nie jest aktem prawa miejscowego, jest dokumentem niezbędnym do opracowania planów miejscowych, zaś jego aktualność jest konieczna, bowiem przesądza o przyjętych kierunkach rozwoju gminy. Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym istnieje obowiązek stwierdzania zgodności rozwiązań wszystkich projektów planów miejscowych wykonywanych na bazie tej ustawy z ustaleniami uchwalonego Studium.

W ustaleniach zmienionego Studium uwzględniono złożone wnioski umożliwiając, po opracowaniu planów miejscowych, wprowadzenie nowej zabudowy. Uporządkowano zasady zagospodarowania przestrzennego poprzez określenie wskaźników zabudowy.

41

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

XV. SPIS TABEL:

XVI. BIBLIOGRAFIA:

. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko - Mazurskiego, Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Warmińsko - Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego, Olsztyn 2002,

. Program Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2006 z persektywą na lata następne, Starostwo Powiatowe w Bartoszycach, Biuro Ekspertyz Finansowych, Marketingu i Consultingu UNICONSULT, 2004,

. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego,

. „Studium przebiegu korytarza głównego Trasy Rowerowej realizowanej w ramach Działania V.2 PO RPW” Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Instytucja Pośrednicząca PO RPW, Program Operacyjny Rozwoju Polski Wschodniej (styczeń 2009),

. Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011,

42

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . Program Ochrony Środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011,

. Dostępne strony internetowe.

43

Kierunki zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY BARTOSZYCE

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego

1

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. (0-87)5674313, fax. (0-87)5657675,

Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. (0-22) 350 61 45

Opracowane wykonane przez zespół w składzie:

Generalny Projektant mgr inż. arch. Katarzyna Kuźniak Okręgowa Izba Urbanistów Z/S w Warszawie - WA-103 mgr inż. Anna Maria Serguć mgr inż. Tadeusz Kościuk mgr inż. arch. Paweł Fiann dr inż. Ludmiła Pietrzak mgr inż. Joanna Pietrzak lic. Maciej Jurewicz

Spis treści:

2

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

I. Uwarunkowania przyrodnicze

I.1 Położenie i ogólna charakterystyka gminy

Gmina Bartoszyce leży w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego (rys. 1), w centralnej części powiatu bartoszyckiego. Od strony zachodniej graniczy z gminą Górowo Iławeckie, od południa z gminami: Lidzbark Warmiński, Kiwity (powiat lidzbarski) i Bisztynek, zaś od wschodu sąsiaduje z gminą Sępopol. Północna granica gminy stanowi granicę państwową z Rosją (Obwód Kaliningradzki, Rejon Bagrationowsk). Ponadto, gmina graniczy z położoną centralnie gminą miejską Bartoszyce.

Gmina Bartoszyce jest jedną z największych obszarowo gmin w Polsce – 428 km2, jej powierzchnia stanowi 1, 77% ogólnej powierzchni województwa warmińsko-mazurskiego. Liczba ludności, według danych Urzędu Gminy, na dzień 30.06.2010 r. wynosiła 11 121 osób, co daje średnią gęstość zaludnienia 26 mieszkańców/km2. Jest to wskaźnik mieszczący się na poziomie średniej w województwie.

Gmina liczy 110 miejscowości. Największą miejscowością są Bezledy liczące 1 139 mieszkańców. Inne większe miejscowości (powyżej 500 mieszkańców) to: Galiny, Tolko, Wojciechy, Łabędnik. Przez teren gminy przebiega międzynarodowa trasa komunikacyjna Warszawa – Olsztyn - Kaliningrad (Królewiec), główny szlak dojazdowy do nowoczesnego przejścia granicznego w Bezledach, przeznaczonego dla ruchu osobowego i towarowego. Połączenia kolejowe normalne i szerokotorowe Bartoszyce-Głomno (stacja przeładunkowa) - Granica Państwa-Kaliningrad dają możliwość współpracy gospodarczej z Rosją, Litwą, Łotwą i Estonią.

3

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Geograficznie gmina Bartoszyce leży w mezoregionie Równiny Sępopolskiej, która wchodzi w skład makroregionu Nizina Staropruska, leżącego w obrębie podprowincji Pobrzeża Wschodniobałtyckie. Obszar gminy znajduje się w zlewisku Zalewu Wiślanego. Większa część jej terenu leży w dorzeczu Pregoły i odwadniana jest przez Łynę i jej dopływy, natomiast północno – zachodnia część obszaru gminy leży w dorzeczu rzeki Prochładnaja i odwadniana jest głównie przez Bezledę. Klimatycznie gmina Bartoszyce należy do obszaru dzielnicy mazurskiej, która należy do najchłodniejszych w Polsce. Średnia roczna suma opadów wynosi około 600 mm a temperatura średnioroczna 7°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 17,4 °C, natomiast najzimniejszym luty ze średnia temperaturą - 4,8°C. Z kolei okres wegetacyjny wynosi około 200 dni.

I.2 Rzeźba terenu i budowa geologiczna

Obecny wygląd gminy Bartoszyce jest wynikiem zalegania lądolodu, który ustępując ok. 14 tys. lat temu ukształtował krajobraz północnej części województwa warmińsko - mazurskiego. W wyniku topnienia lodowiec akumulował duże ilości nagromadzonego materiału skalnego i mineralnego. W wyniku jego działalności doszło do wykształcenia form rzeźby lodowcowej tzw. młodoglacjalnej.

4

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce W obszarze opracowania dominuje wysoczyzna moreny dennej o rzeźbie na ogół falistej lub równinnej. Na jej terenie doszło do akumulacji utworów gliniastych w postaci glin zwałowych powstałych w fazie pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego. Miejscami są one przemieszane z płatami piaszczystych osadów wodnolodowcowych. Występują tu również moreny czołowe zbudowane głównie z osadów gliniastych. Wschodnia część gminy stanowi natomiast miejsce nagromadzenia osadów zastoiskowych w postaci osadów kemowych (rejon jez. Kinkajmskiego). Obniżenia terenowe wypełniają utwory holoceńskie powstałe w wyniku nagromadzenia substancji organicznych tworząc lokalnie występujące płaty torfów, namułów i gytii. Piaski sandrowe znajdują się w rejonie przejścia Równiny Sępopolskiej w Wzniesienia Górowskie, a także wzdłuż doliny Łyny i Pisy Północnej.

Największą wklęsłą formą urozmaicającą krajobraz gminy jest meandrująca dolina rzeki Łyny. Tworzy ona dość wąską dolinę (szerokość przeważnie 300-700 m) o charakterze erozyjnym. Dodatkowo krajobraz urozmaicają doliny mniejszych rzek m.in. Pisy Północnej, Bezledy, Elmy.

Pod utworami czwartorzędowymi występują osady neogenu w części południowo- wschodniej, a w części północno-zachodniej osady paleogenu. W profilu osadów trzeciorzędowych zalegają oligoceńskie piaski glaukonitowe, posiadające znaczenie jako poziom wodonośny. Ich miąższość wynosi około 100 m. Według podziału geologicznego gmina leży w syneklizie perybałtyckiej.

I.3 Wody powierzchniowe i podziemne

I.3.1 Wody powierzchniowe

W gminie jest dobrze rozwinięta sieć hydrograficzna. Obszar całej gminy leży w zlewisku Zalewu Wiślanego. Większość terenu gminy znajduje się w dorzeczu Pregoły, natomiast jej północno - zachodnia cześć leży w dorzeczu Prochładnej. Do zlewni niższego rzędu wchodzą:

w dorzeczu Pregoły:

. zlewnia Łyny: - zlewnia rzeki Elmy, - zlewnia Pisy Północnej,

w dorzeczu Prochładna:

. zlewnia rzeki Riezwaja: - zlewnia rzeki Bezledy.

Najdłuższą rzeką gminy i województwa jest rzeka Łyna (długość całkowita 263, 7 km). Prawym jej dopływem jest rzeka Pisa Północna, płynąca w południowej części gminy z kierunku

5

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce południowego na północny. Rzeka Bezleda płynie w północnej części gminy również z kierunku południowego na północ. Jest rzeką trzeciorzędową i prawobrzeżnym dopływem Riezwej. Największym jeziorem w gminie jest jezioro Kinkajmskie o powierzchni 95, 5 ha i objętości 902, 1 tys. m3.Głębokość maksymalna to 1, 7 m, a średnia głębokość 0, 9 m. Na terenie opracowania znajduje się również kilkanaście małych jezior, położonych w południowej części gminy o niewielkiej powierzchni i głębokości.

I.3.2 Wody podziemne

Gmina Bartoszyce położona jest na obszarze mazurskiego regionu hydrogeologicznego. Występują w nim wodonośne poziomy czwartorzędowe i trzeciorzędowe stosunkowo zasobne i możliwe do wykorzystania. Głębokość występowania warstw wodonośnych jest zróżnicowana i wynosi od 35 do 150 m, a ich miąższość waha się od kilku do kilkunastu metrów. Południowo- wschodnia część gminy jest objęta zasięgiem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych oznaczonego numerem 205. Warstwy wodonośne są dobrze izolowane osadami o słabej przepuszczalności, a jakość tych wód nie jest zagrożona.

I.3.3 Wody geotermalne

Gmina Bartoszyce jest zasobna w złoża wód geotermalnych. Zalęgają one w osadach mezozoicznych i paleozoicznych. Najpłytsze z nich występują na głębokości około 600-700 m, ich temperatura wynosi ok. 20 o C. Cieplejsze są wody znajdujące się na większych głębokościach 2000-2200 m, ich temperatura wynosi 32 o C. Są to solanki znacznie zmineralizowane rzędu 150- 200g/dm3.

I.4 Klimat

Gmina Bartoszyce położona jest w obrębie wschodnio-bałtyckiej dzielnicy klimatycznej (wg R. Gumińskiego w modyfikacji J. Kondrackiego). Dzielnica ta jest chłodniejsza od położonej na zachodzie dzielnicy gdańskiej jednak cieplejsza od południowej dzielnicy mazurskiej. Średnia roczna temperatura w tym rejonie wynosi 7 o C, natomiast średnia roczna suma opadów wynosi ok. 600 mm.

Na terenie gminy dominują wiatry południowo-zachodnie (18,9%) oraz zachodnie i północno zachodnie (15,2%). Udział wiatrów południowo-zachodnich zaznacza się szczególnie jesienią i zimą. Lato i wiosna przynosi z sobą zmianę na zachodnie i północno-zachodnie. Liczba dni mroźnych wynosi 38-42, dni z przymrozkami 110-125, liczba dni z pokrywą śnieżną 60-65 dni. Okres wegetacyjny wynosi około 200 dni, a średnia wilgotność względna – 82% i jest charakterystyczna dla całego województwa.

6

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Na klimat lokalny wpływa również rzeźba terenu. Sprawia ona, że w obniżeniach zalega często zimne i wilgotne powietrze, natomiast tereny wyniesione narażone są na działanie silnych wiatrów.

I.5 Gleby

Dominującym typem gleby są gleby brunatne właściwe i kwaśne morfologiczne. Obszary dolin rzecznych zajmują mady i gleby brunatne. Dodatkowo na niewielkim obszarze spotykane są również gleby hydrogeniczne (torfowe, torfowe-murszowe i murszowate) oraz bielicowe. Gleby o charakterze kwaśnym stanowią 81% powierzchni użytków rolnych powiatu bartoszyckiego.

Wysoka urodzajność gleb gminy Bartoszyce sprawia, że plasuje się ona na drugim miejscu w powiecie bartoszyckim. Najwięcej gleb należy do III klasy bonitacji zajmując 45% powierzchni gruntów rolnych i 46% wszystkich użytków rolnych. Udział poszczególnych klas bonitacji gleb rolnych na terenie gminy Bartoszyce [Starostwo Powiatowe 2004].

Rys. 2. Udział użytków rolnych w klasach bonitacji na terenie gminy Bartoszyce Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach 2004

I.6 Fauna i flora

Duża część gminy Bartoszyce jest przekształcona przez działalność człowieka. Dominuje tu związany z gospodarką krajobraz rolniczy z niewielką ilością obszarów leśnych (17, 67% obszaru gminy). Krajobraz leśny w dużej części również został przekształcony antropogenicznie, 7

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce szczególnie widoczne jest to w budowie i strukturze drzewostanów. Na szczęście starania leśników sprzyjają przebudowie zadrzewień i powodują znaczny wzrost różnorodności w lasach. W związku z tym największe bogactwo roślin skupione jest na obszarach podmokłych, mało dostępnych i niedostępnych ostoi leśnych.

Na podstawie inwentaryzacji zwierzyny grubej prowadzonej przez Nadleśnictwo Bartoszyce możemy stwierdzić znaczny wzrost pogłowia łosia spowodowany wprowadzeniem w roku 2001 moratorium na ten gatunek. Pamiętać należy o obawach leśników związanych z większym pogłowiem tego ssaka, a zwłaszcza o szkodach, jakie wyrządza w młodnikach, skutecznie hamując przebudowę i odnowę drzewostanów. Od 2005 roku rośnie także pogłowie jeleni, ponadto inne gatunki zwierzyny grubej takie jak daniel, sarna i dzik oscylują na podobnym poziomie.

Fauna gminy wzbogacona jest przez liczną zwierzynę drobną m.in.: lisa i jenota oraz borsuka, kunę, tchórza i norkę amerykańską. Dodatkowo gatunkami chronionych ssaków występujących w regionie, takich jak: bóbr europejski, jeż, wydra (umieszczona w Załączniku IV Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory z 1992 r., – jako gatunek wymagający ścisłej ochrony oraz widniejący w Czerwonej Księdze Zwierząt).

Bardzo bogata jest awifauna gminy Bartoszyce, szczególnie jej północna cześć, dla której w celu jej ochrony utworzono Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach Europejskiej Sieci Natura 2000. W całym regionie a szczególnie na północy gminy (we wsi ) występuje liczna populacja bociana białego. Dodatkowo występują tu również inne bardzo rzadkie gatunki ptaków, takie jak: kania ruda, bąk, błotniak zbożowy, bocian czarny, żuraw, czapla siwa. Przylatują tu również orlik krzykliwy, rybołów i bielik. Region Bartoszyc leży na trasie wiosennych i jesiennych wędrówek ptasich z kierunku północ-południe i wschód-zachód.

Płazy i gady posiadają także bogatą reprezentację w faunie gminy. Występuje tu: padalec zwyczajny, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworódka, zaskroniec zwyczajny, traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, grzebuszka ziemna, ropucha szara, ropucha paskówka, ropucha zielona, rzekotka drzewna, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba jeziorowa.

Największe bogactwo roślin występuje w terenach niedostępnych, które w najmniejszym stopniu podlegały gospodarce człowieka. Spotyka się tu wiele gatunków pospolitych, ale także gatunki rzadkie, takie jak: malina moroszka, wawrzynek wilczełyko, podrzeń żebrowiec, pełnik europejski, lepnica litewska. Bogate pod względem florystycznym są torowiska niskie. Jedno z torfowisk w regionie: „Torfowisko źródliskowe koło Łabędnika” zostało zgłoszone do Komisji Europejskiej w celu zatwierdzenia, jako Specjalny Obszar Ochrony w ramach Europejskiej Sieci Natura 2000.

8

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

II. Obszary i obiekty objęte prawnymi formami ochrony przyrody

Na terenie gminy znajdują się następujące formy prawnej ochrony przyrody:

. Obszary Chronionego Krajobrazu, . Obszar Natura 2000, . Użytki ekologiczne, . Pomniki przyrody.

II.1 Obszary chronionego krajobrazu

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowy ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

Spośród obszarów chronionego krajobrazu, na terenie gminy Bartoszyce występują:

. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny powołany rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny . Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy powołany rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy.

II.2 Obszary Natura 2000

Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się obszar Natura 2000:

. "Ostoja Warmińska”

. „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”

Na obszarach wchodzących w skład sieci NATURA 2000 działalność rolna, leśna, rybacka, łowiecka, amatorski połów ryb i utrzymanie urządzeń ochrony przeciwpowodziowej nie będzie podlegać ograniczeniom, jeżeli działania te nie wpłyną negatywnie na gatunki, dla ochrony których wyznaczono dany obszar. W przypadku gminy może to oznaczać np. dążenie do zachowania istniejącej powierzchni łąk, pastwisk i terenów podmokłych, przeciwdziałanie ich zarastaniu przez drzewa i krzewy, zachowanie bilansu wodnego. Ocenia się, że na występujących powierzchniach obszarów chronionych uniemożliwiona jest lokalizacja ferm wiatrowych: 9

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Ostoja Warmińska

Obszar ten położony jest w północnej części woj. warmińsko-mazurskiego i ciągnie się pasem długości ok. 115 km i szerokości 10-20 km wzdłuż granicy państwowej z Federacją Rosyjską. Na wschodzie obszar sięga jeziora Oświn, na zachodzie zaś - doliny niewielkiej rzeki Gołubej, dopływu Banówki. Środkowa i wschodnia część obszaru leży na Nizinie Staropruskiej, obejmując w całości dwa mezoregiony: Równinę Sępopolską i Wzniesienia Górowskie. Powierzchnia całego obszaru wynosi 142016.2 ha. Obszar „Ostoi Warmińskiej” zajmuje dużą część gminy Bartoszyce, gdzie na północy gminy występuje liczna populacja bociana białego.

. Głównym celem powołania tego obszaru jest ochrona jednego gatunku – bociana białego, który osiąga tu największą liczebność i zagęszczenie w kraju. Jednocześnie pełni ona również funkcję ochronną dla dużej ilości innych gatunków ptaków. Znajdują się tu 93 gatunki ptaków waloryzujących obszary Natura 2000 (w tym 81 gatunków lęgowych). Wśród nich 38 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 15 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Najcenniejszymi walorami awifaunistycznymi ostoi są:

. najliczniejsza w Polsce lokalna populacja bociana białego występującego w liczbie ok. 1000 par, w najwyższym w kraju zagęszczeniu 71 par na 100 km2,

. liczna populacja lęgowa dwu innych rzadkich w kraju gatunków ptaków: orlika krzykliwego i żurawia,

. potwierdzone gniazdowanie dwu skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera i łabędzia krzykliwego,

. gniazdowanie innych nielicznych w kraju gatunków: bąka, bociana czarnego, gągoła, bielika, błotniaka łąkowego, puchacza, zielonki, dzięcioła białogrzbietego i wąsatki,

. możliwe gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju orlika grubodziobego,

. możliwe gniazdowanie kolejnych bardzo rzadkich gatunków: podgorzałki, gęgawy, kani rudej, kani czarnej, rybołowa, kropiatki, puszczyka uralskiego, włochatki, kulika wielkiego, rybitwy białoskrzydłej, dzięcioła trójpalczastego i dzięcioła białoszyjego,

. gniazdowanie lokalnie rzadkich gatunków jak: zausznik, rycyk i dudek,

. dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących jak: derkacz, przepiórka i gąsiorek.

10

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Ważnym aspektem istnienia obszaru jest jego położenie na trasie migracji ptactwa z obszaru Europy północnej na południe oraz ze wschodu na zachód.

Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika

Z powodu wysokich walorów przyrodniczych teren torfowisk objęty został siecią Natura 2000. Torfowiska te objęte były dotychczas ochroną jako użytki ekologiczne „Sokolica” (1996 r., 3, 33 ha) i „Spurgle” (1996 r., 3, 63 ha). Obszar torfowisk zajmują dwa osobne torfowiska źródliskowe otoczone użytkami zielonymi. Teren obu torfowisk jest własnością prywatną obejmując obszar 27 ha. Pierwsze znajduje się ok. 1, 5 km w kierunku wschodnim od wsi Sokolica i reprezentuje dobrze wykształcony kopułowy typ torfowiska źródliskowego (pow. torfowej kopuły ok. 3, 3 ha). Powierzchnia całego torfowiska wynosi 11, 56 ha. Torfowisko ma kształt wydłużonego wału rozszerzającego się od strony wschodniej w okrągły pagórek. Kopuła torfowiska wynosi prawie 2 m po stronie południowej, po której występuje mineralne pastwisko i ok. 6 m od strony północnej zajętej przez łąki. Duża powierzchnia i wysokość względna sprawia, że torfowisko to jest bardzo widocznym i charakterystycznym elementem krajobrazu. Torfowisko obecnie dzieli się na dwie enklawy: zachodnią stanowiącą wydłużony wał i wykazującą cechy przesuszenia oraz wschodnią, gdzie kopuła ma kształt koła i jest porośnięta szuwarem trzcinowym, który otaczają drzewa. Niestety występuje tu wypływ wody gruntowej sprzyjający osuszaniu się torfowiska. Z tego powodu szata roślinna torfowiska jest uboższa.

Obrzeża kopuły torfowiska porośnięte są przez olszę szarą, olszę czarną, jesiona wyniosłego, bez czarny i wierzbę szarą. Na występującym w obszarze torfowiska bzie stwierdzono po raz pierwszy w północnej Polsce obecność grzyba, tzw. ucha bzowego. Na kopule występuje również źródliskowy zbiornik wodny (pow. ok. 3m2) otoczony kępami turzycy prosowej, która przechodzi w szuwar turzycy błotnej i szuwar trzcinowy. W zbiorniku wodnym występują gatunki charakterystyczne dla źródliskowych fitocenoz: rzeżucha gorzka typowa oraz mech żebrowiec paprociowy.

Drugie torfowisko leży na południowy wschód od zabudowań osady Spurgle. Znajduje się ono w odległości 700 metrów od opisanego wyżej torfowiska. Zajmuje powierzchnię 15, 39 ha, z czego większość to torfowisko źródliskowe wiszące, a reszta to łąki zmienno wilgotne. Torfowisko to przylega do wzniesienia z tego względu dominującym typem jest torfowisko wiszące. Różnica wysokości sięga tu 15 m i porośnięte jest przez las źródliskowy z udziałem olszy i brzozy. Torfowisko to ma bardzo interesującą stratygrafię z występowaniem pokładów tufu wapiennego i rekordową miąższość utworów źródliskowych – do 16 m.

Głównym siedliskiem na torfowisku są źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4) (Cardamino-Alnetum glutinosae) oraz punktowo petryfikujące źródła z utworami.

11

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce W źródliskowym lesie licznie występują: porzeczka czarna, sitowie leśne i chmiel zwyczajny. Występują też płaty szuwaru trzcinowego, turzycowiska turzycy prosowej oraz źródliskowe zbiorowisko. Z rzadszych gatunków roślin objętych ochroną zauważa się m.in.: kruszczyk błotny, listera jajowata, jaskier wielki oraz rzadko występujące: bniec czerwony, trędownik skrzydlaty, rzeżucha gorzka typowa oraz mech żebrowiec paprociowy.

II.3 Użytki ekologiczne

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Do użytków ekologicznych można zaliczyć m.in.: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Część najwartościowszych pod tym wglądem przyrodniczym torfowisk występujących na obszarze gminy Bartoszyce zostało objętych ochroną, jako użytki ekologiczne. Torfowisko źródliskowe „Spurgle” oraz „Sokolica” prawdopodobnie objęte zostaną również Specjalnym Obszarem Ochrony Siedlisk Natura 2000.

Tab. 1. Wykaz użytków ekologicznych na obszarze gminy Bartoszyce. Lp. Nazwa Pow. Przedmiot ochrony Akt prawny powołujący [ha]

1. Rosiczka 0,38 torfowisko z rzadkimi Rozporządzenie Nr 86 Wojewody Warmińsko- koło gatunkami roślin Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie Węgoryt torfowiskowych ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka koło Węgoryt" (Dz. Urz. woj. warm. - maz. Nr 105, poz. 1719)

2. Rosiczka 0,95 torfowisko z rzadkimi Rozporządzenie Nr 84 Wojewody Warmińsko- koło gatunkami roślin Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie Żydowa torfowiskowych ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka koło Żydowa" (Dz. Urz. woj. warm .- maz. Nr 105, poz. 1717)

3. Torfowisko 3,33 torfowisko źródliskowe Rozporządzenie Nr 58 Wojewody Warmińsko- źródliskowe Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie Sokolica ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Sokolica" (Dz. Urz. woj. warm.- maz. Nr 105, poz. 1691)

4. Torfowisko 3,63 torfowisko źródliskowe Rozporządzenie Nr 44 Wojewody Warmińsko- źródliskowe Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie 12

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Spurgle stanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Spurgle" (Dz. Urz. Woj. warm.- maz. Nr 105, poz. 1677)

Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

II.4 Pomniki przyrody

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów. Do pomników przyrody zaliczamy m.in.: okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych i obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

W Gminie Bartoszyce zarejestrowanych jest kilkadziesiąt pomników przyrody, głównie okazy dębu, lipy, modrzewia, jesionu i wiązu.

Tab. 2. Wykaz pomników przyrody na obszarze gminy Bartoszyce (stan na 31 stycznia 2010 r.) Lp. Nr Obiekt Obwód Wysokość Lokalizacja Rok uznania ew. [cm] [m]

1. 161 dąb szypułkowy 465 30 200 m od Orzec. Nr Lb-161/57 Quercus robur leśniczówki Prez. WRN w przy Galinach Olsztynie z 30.05.57 r.

2. 162 dąb szypułkowy 550 30 200 m od Orzec. Nr Lb-162/57 Quercus robur leśniczówki Prez. WRN w przy Galinach Olsztynie z 30.05.57 r.

3. 163 lipa drobnolistna 480 25 200 m S od wsi Orzec. Nr Lb-163/57 Tilia cordata Minty Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

4. 165 dąb szypułkowy 490 25 k. wsi Orzec. Nr Lb-165/57 Quercus robur Deksniany, 150 Prez. WRN w m N od szosy Olsztynie z 30.05.57 r. do Kętrzyna

5. 166 dąb szypułkowy 634 30 Podwórze b. Orzec. Nr Lb-166/57 Quercus robur PGR Ciemna Prez. WRN w Wola, obok Olsztynie z 30.05.57 r. głazu- pomnika nr 276

6. 167 lipa drobnolistna 735 30 NW róg parku Orzec. Nr Lb-167/57 Tilia cordata b. PGR Prez. WRN w Kinkajmy, Olsztynie z 30.05.57 r. 300m od szosy

13

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce do Kętrzyna

7. 170 dąb szypułkowy 350 28 Przy szosie Orzec. Nr Lb-170/57 Quercus robur Maszewy Prez. WRN w Łabędnik Mały Olsztynie z 30.05.57 r.

8. 184 modrzew 250 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-184/57 europejski Larix szkoły Prez. WRN w decidua Olsztynie z 30.05.57 r.

9. 185 dąb szypułkowy 495 28 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-185/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

10. 186 modrzew 260 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-186/57 europejski szkoły Prez. WRN w Larix decidua Olsztynie z 30.05.57 r.

11. 188 dąb szypułkowy 470 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-188/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

12. 189 dąb szypułkowy 420 26 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-189/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

13. 190 dąb szypułkowy 400 28 park b. PGR Orzec. Nr Lb-190/57 Quercus robur Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

14. 191 dąb szypułkowy 400 25 park b. PGR Orzec. Nr Lb-191/57 Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

15. 193 dąb szypułkowy 460 29 Parkoszewo, Orzec. Nr Lb-193/57 Quercus robur nad sadzawką Prez. WRN w 150 m SW od Olsztynie z 30.05.57 r. szkoły

16. 194 dąb szypułkowy 500 29 park b. PGR Orzec. Nr Lb-194/57 Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

17. 196 lipa drobnolistna 350 28 park b. PGR Orzec. Nr Lb-196/57 Tilia cordata Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

18. 197 dąb szypułkowy 410 29 , Orzec. Nr Lb-197/57 Quercus robur zbocze przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 30.05.57 r. S.Krasnowskieg

19. 198 dąb szypułkowy 420 20 Sporwiny, Orzec. Nr Lb-198/57 Quercus robur zbocze przy Prez. WRN w strumieniu Olsztynie z 30.05.57 r.

20. 199 dąb szypułkowy 400 30 Sporwiny, Orzec. Nr Lb-199/57 14

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Quercus robur zbocze przy Prez. WRN w strumieniu Olsztynie z 30.05.57 r.

21. 200 dąb szypułkowy 530 30 Sporwiny, Orzec. Nr Lb-200/57 Quercus robur zbocze przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 30.05.57 r. S.Krasnowskieg

22. 201 dąb 480 30 Sporwiny, Orzec. Nr Lb-201/57 szypułkowyQuer zbocze przy Prez. WRN w cus robur zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S.Krasnowskieg

23. 202 dąb szypułkowy 380 28 Sporwiny, Orzec. Nr Lb-202/57 Quercus robur zbocze przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S.Krasnowskieg

24. 203 dąb szypułkowy 440 30 Sporwiny, Orzec. Nr Lb-203/57 Quercus robur zbocze przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S.Krasnowskieg

25. 276 głaz-różowy 780 1,6 Podwórze b. R.XII.276/61 z granit PGR Ciemna 27.11.1961 r. grubokrystaliczny Wola, obok dębu- nr 166

26. 316 dąb szypułkowy 550 30 obok stawu w R-X-316/64 z Quercus robur parku b. PGR 26.06.1964 r. Bajdyty

27. 325 dąb szypułkowy 385; 415 30 m. Łęg, park Rlop-325/67 z Quercus robur przypałacowy 30.05.1967 r. -2 szt.

28. 334 dąb szypułkowy 350-690 30 m. Łęg Nr 334/68 z Quercus robur 26.06.1968 r. -4 szt.

lipa drobnolistna 490 30 Tilia cordata

29. 373 lipa drobnolistna 150-300 22-28 m. Łęg, przy Nr 373/75 z Tilia cordata- drodze do 25.09.1975 r. aleja - 25 szt. Ardap, na odcinku 150 m

30. 559 dąb szypułkowy 400-560 26 Bajdyty, Dz. Urz. Woj. Quercus robur park Olsztyńskiego Nr 7, -9szt. poz. 66 z 16.04.1992 r.

31. 560 dąb szypułkowy 400 25 Łabędnik, Dz. Urz. Woj. Quercus robur park Olsztyńskiego Nr 7, poz. 66 z 16.04.1992 r.

15

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 32. 1219 dąb szypułkowy 520 25 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, Maz. Nr 134, poz.1685 L-ctwo z 29.09.2004 r. Górzyste, oddz. 329 a, obręb Sępopol

33. 1220 daglezja zielona 228 35 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Pseudotsuga Bartoszyce, Maz. Nr 134, poz.1685 menziesii L-ctwo z 29.09.2004 r. Górzyste, oddz. 338 d, obręb Sępopol

34. 1221 dąb szypułkowy 570 22 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, Maz. Nr 134, poz.1685 L-ctwo z 29.09.2004 r. Łabędziowo, oddz. 54 b, obręb Bartniki

35. 1223 dąb szypułkowy 480, 47 34 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, Maz. Nr 134, poz.1685 L-ctwo z 29.09.2004 r Dąbrówka 145 Aa, obręb Sępopol

36. 1313 lipa drobnolistna 315 28 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 50 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

37. 1314 dąb szypułkowy 660 29 oddz. 192 j Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 50 m do z 23.05.2007 r. drogi gruntowej Bezledy – Solno

38. 1315 brzoza 218 29 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

39. 1316 brzoza 250 27 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

40. 1317 brzoza 220 28 Bartoszyce Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata oddz. 193 n Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula leśnictwo Mała z 23.05.2007 r. Wola, 100 m od drogi gruntowej

16

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 41. 1318 brzoza 235 28 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

42. 1319 brzoza 290 28 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

43. 1320 buk pospolity 345 29 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – odmiana leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 czerwonolistna Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. Fagus sylvatica drogi gruntowej subsp. Purpurea

44. 1321 dąb szypułkowy 650 32 oddz. 193 j Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 200 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

45. 1323 lipa drobnolistna 370 29 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

46. 1326 dąb szypułkowy 413 32 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

47. 1327 dąb szypułkowy 402 29 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 park podworski z 23.05.2007 r.

48. 1328 lipa drobnolistna 325 26 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

49. 1329 lipa drobnolistna 536 25 oddz. 332 Bi Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

50. 1330 lipa drobnolistna 425 25 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

51. 1331 dąb szypułkowy 383 31 oddz. 328 f Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 500 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej

52. 1332 dąb szypułkowy 383 32 oddz. 328 f Dz. Urz. Woj. Warm. – 17

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 500 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej

53. 1333 dąb szypułkowy 424 28 oddz. 332 Bi Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

54. 1334 modrzew 320 27 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – europejski larix leśnictwo Borki Maz. Nr 73, poz. 1153 decidua z 23.05.2007 r.

55. 1335 dąb szypułkowy 394 22 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

56. 1336 dąb szypułkowy 421 23 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

57. 1337 dąb szypułkowy 420 28 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

58. 1338 dąb szypułkowy 723 25 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 park podworski z 23.05.2007 r.

59. 1339 dąb szypułkowy 430 26 oddz. 337 d Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 100 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej, na granicy las – pole

60. 1340 dąb szypułkowy 394 28 oddz. 314 o Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 20 m od drogi z 23.05.2007 r. utwardzonej

Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

II.4.1 Sieć ECONET- Polska

Zgodnie z polskim prawodawstwem, według ustawy o ochronie przyrody, korytarz ekologiczny to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów. W Polsce opracowano kilka projektów korytarzy ekologicznych na poziomie krajowym. Pierwszym z nich był projekt Krajowej Sieci Ekologicznej (ECONET-PL) stanowiącej część Europejskiej Sieci Ekologicznej (EECONET). W projekcie tym priorytetem stały się korytarze ekologiczne ciągnące się wzdłuż

18

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce cieków wodnych. Na obszarze gminy Bartoszyce znajduje się korytarz ECONET – PL o znaczeniu krajowym biegnący wzdłuż doliny Łyny. Jest to ważny korytarz ze względów przyrodniczych i krajobrazowych pozwalający na migrację zwierząt wzdłuż doliny rzeki. Dodatkowo występują tu również korytarze o znaczeniu lokalnym związane zwłaszcza z dopływami Łyny. Korytarze te pełnią ważne role w utrzymaniu równowagi przyrodniczej nie tylko na poziomie lokalnym, ale także krajowym. Pozwalają na swobodną wymianę puli genowej między populacjami oddzielonymi od siebie, dzięki temu wzbogacana jest różnorodność genetyczna populacji. Sieć ECONET pozwala również na migrację gatunków niewystępujących dotychczas na obszarze gminy wzbogacając tym samym jej różnorodność na poziomie gatunkowym.

II.5 Lasy ochronne

Zgodnie z ustawą o lasach za lasy szczególnie chronione, zwane dalej „lasami ochronnymi” mogą być uznane lasy, które:

. chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi, obrywanie się skał lub lawin;

. chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w zlewni oraz na obszarach wododziałów;

. ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków;

. są trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu;

. stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowiska roślin podlegających ochronie gatunkowej;

. mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe ale także dla obronności i bezpieczeństwa Państwa;

. są położone:

o w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,

o w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk,

o w strefie górnej granicy lasów.

19

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Na terenie gminy występują lasy wodochronne chroniące brzegi wód przed obrywaniem się, zaś źródła rzek i potoków przed zasypywaniem. Należy dążyć do zwiększenia ich udziału w ogólnej powierzchni gminy, co ma swoje uzasadnienie w szeregu pełnionych przez nie funkcji ochronnych.

II.6 Gleby chronione

Ochrona gruntów rolnych i leśnych polega na ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej (leśnej) powstającym wskutek działalności nierolniczej (nieleśnej) i ruchów masowych ziemi. Ochrona powinna również uwzględniać ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Dodatkowo ochrona gruntów rolnych polega na ich rekultywacji i zagospodarowaniu na cele rolnicze oraz zachowaniu torfowisk i oczek wodnych, jako naturalnych zbiorników wody. Ochrona gruntów leśnych, zaś polega na przywracaniu ich wartości użytkowej. Dotyczy to terenów, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej oraz poprawianiu ich wartości użytkowej, a także zapobieganiu obniżania ich produkcyjności. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami (ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych) ochronie podlegają grunty:

- stanowiące użytki rolne klas I-III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0, 5 ha,

- grunty leśne

Na terenie gminy Bartoszyce gleby III klasy bonitacji zajmują ponad 45% wśród gruntów rolnych i aż połowę trwałych użytków zielonych. Zmiana ich przeznaczenia w areale przekraczającym 0, 5 ha wymaga zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Znaczny jest również udział gleb pochodzenia organicznego.

Zmiana przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne wymaga zgody Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa lub upoważnionej przez niego osoby lub zgody marszałka województwa w przypadku lasów prywatnych.

II.7 Rolnicza przestrzeń produkcyjna

Na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach w strukturze użytkowej gruntów gminy, użytki rolne według stanu na dzień 01.01.2010 r. zajmują 32 596 ha, co stanowi ok. 76, 24 % ogólnej powierzchni gruntów gminy. Struktura użytkowania gruntów rolnych przedstawia się w następujący sposób:

• grunty orne – 24 350 ha – 74,70%, 20

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce • pastwiska trwałe – 5 736 ha – 17,60%,

• łąki trwałe – 2 432 ha – 7,46%,

• grunty pod rowami – 78 ha – 0,24%.

Największy odsetek użytków rolnych zajmują grunty orne ok. 74, 70% czyli 24 350 ha a następnie pastwiska trwałe 17, 60% (5 736 ha). Natomiast udział pozostałych użytków w strukturze użytkowania gruntów rolnych jest nieznaczny. Rolnictwo stanowi jeden z podstawowych działów gospodarki gminy Bartoszyce.

Strukturę użytkowania rolnego gminy Bartoszyce przedstawia wykres poniżej.

Rys. 3. Struktura użytków rolnych w gminie Bartoszyce. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach

II.8 Leśna przestrzeń produkcyjna

Lasy i grunty leśne zajmują 7 555 ha, co stanowi 17, 67% ogółu powierzchni gminy. Udział lasów na terenie gminy Bartoszyce jest znacznie mniejszy niż w województwie warmińsko- mazurskim (30%) i mniejszy niż w kraju (28,8%). Niski poziom zalesienia gminy wynika z dominacji na jej terenie obszarów wysoczyznowych o dobrych warunkach glebowych dla rozwoju rolnictwa.

Obszary leśne na terenie gminy Bartoszyce występują w każdej części regionu:

. na południe od Bartoszyc między miejscowościami:

- , Minty, Ciemna Wola, Galiny, Klekotki, Krawczyki,

21

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . na zachód od Bartoszyc między miejscowościami:

- Ardapy, Połęcze, Osieka, Kol. Bukowo, Kiersity,

- Rodnowo, ,

- Wojciechy, Borki, Rodnowo, Gruszynki,

. na północny-zachód od Bartoszyc między miejscowościami:

- Solno, Bezledy, Wysieka, Pilwa, , ,

. na północ od Bartoszyc między miejscowościami:

- Żardyny, , Styligi, ,

- Posłusze, Parkoszewo, , Żydowo, Leginy, Dąbrowa, , Ganitajny,

. na wschód od Bartoszyc:

- między miejscowościami: Skitno, Szylina Wielka, Kol. Wirwilty,

- wokół jeziora Kinkajmskie,

. na południowy-wschód od Bartoszyc między miejscowościami:

- Spurgle, Sporwiny, Łabędnik,

- Kol. Łabędnik Mały, Kol. Węgoryty, Kol. Króle.

Przeważają siedliska lasu świeżego, których jest ponad połowa, dużą część stanowią również lasy mieszane świeże. Szczegółowe zasady gospodarki leśnej, w której obok funkcji gospodarczej lasu dużą rolę odgrywa ich znaczenie ekologiczne, określa to plan urządzenia lasu nadleśnictwa Bartoszyce.

II.9 Tereny zieleni urządzonej

Zieleń urządzona to taka, która została zaplanowana, a jej układ, fizjonomia i różnorodność są efektem przemyślanych działań człowieka. Do form zieleni urządzonej występujących na terenie gminy Bartoszyce zalicza się:

. parki w miejscowościach: Ciemna Wola, Nalikajmy, Bezledy,

. place zabaw w miejscowościach: Tolko, Galiny, Łabędnik, Rodnowo,

22

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . cmentarze.

Część z przedstawionych form zieleni wpisana jest do rejestru zabytków, co zostało ukazane w dalszej części opracowania.

II.10 Waloryzacja fizjograficzna gminy

Przyrodnicze uwarunkowania wynikają z geograficznego położenia gminy, którego konsekwencją są określone cechy fizyczno-geograficzne przestrzeni. Do głównych uwarunkowań przyrodniczych zaliczono:

• Położenie w megaregionie Niżu Wschodnioeuropejskiego, prowincji Niżu Wschodniobałtycko - Białoruskiego, podprowincji Pobrzeża Wschodnio-bałtyckiego, makroregionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej,

• położenie południowych krańców gminy w podprowincji Pojezierza Wschodniobałtyckiego, makroregionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego,

• położenie w strefie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych, zaliczonych do europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000,

• położenie na terenie gminy rzeki Łyny,

• zaliczenie części gminy do terenów podwyższonego ryzyka wystąpienia powodzi.

II.10.1 Ograniczenia i wskazania

Na terenie gminy Bartoszyce należy zwrócić uwagę na obszary wymagające szczególnej ochrony, dotyczy to między innymi użytków ekologicznych, obszarów chronionego krajobrazu oraz obszarów Natura 2000, która pełni rolę dużego, ponadlokalnego „korytarza ekologicznego" oraz jest najważniejszym w regionie komponentem ogólnokrajowej sieci obszarów uznanych za

23

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce kluczowe dla ochrony przyrody w Polsce. Funkcją wiodącą powinno być zachowanie pełnej różnorodności biologicznej na poziomie ogólnoeuropejskim oraz utrzymanie dotychczasowego sposobu zagospodarowania ziemi w formie ekstensywnej gospodarki łąkowo-pastwiskowej.

• Przy lokalizacji nowych terenów pod zabudowę zaleca się wziąć pod uwagę możliwość włączenia do systemu kanalizacji.

• Proponuje się zabezpieczyć wody powierzchniowe gminy przed zanieczyszczeniami pochodzącymi głównie ze sfery komunalnej (ścieki sanitarne) oraz rolnictwa. Powinno to nastąpić poprzez rozwój sieci kanalizacji sanitarnej, budowę przyzagrodowych oczyszczalni ścieków, tam gdzie nieplanowane jest skanalizowanie. W przypadku rolnictwa ograniczenie zanieczyszczenia może nastąpić poprzez: wyłącznie z uprawy stref brzegowych rzek i jezior, naturalne nawożenie, wprowadzenie pasów zieleni ochronnej.

• Przy lokalizacji funkcji mieszkaniowych należy zwrócić uwagę na odprowadzenie zanieczyszczeń kanalizacją ściekową oraz ogrzewanie wykorzystujące „czyste” technologie, takie jak pompy ciepła czy ogrzewanie olejem opałowym.

• Zaleca się przeznaczenie gruntów rolnych położonych w bezpośrednim sąsiedztwie lasów, jezior i cieków wodnych do dalszego użytkowania lub przeznaczenie ich pod zalesienie, co pomoże w zachowaniu naturalnych ciągów ekologicznych. Zabudowanie tych terenów może spowodować szkody w postaci przekształcenia krajobrazu, zablokowania naturalnych tras migracji ssaków, ptaków, nadmierną penetracją i zaśmiecaniem lasów, jezior oraz rzek.

• Ważne jest zachowanie istniejących na terenie gminy wód powierzchniowych, torfowisk, oczek wodnych, użytków zielonych i zadrzewień. Przyczyni się do uzyskania i utrzymania struktury krajobrazu rolniczego. Zadrzewienia śródpolne chronią gleby przed erozją wietrzną i wodną – powodują zmniejszenie prędkości wiatru i parowanie, zwiększają zaś pojemność wodną gleb i poprawiają bilans wody, przez co następuje wzrost produkcji roślinnej. Ponadto zadrzewienia i pasy zadrzewień śródpolnych stanowią nisze ekologiczne dla wielu gatunków ptaków i drobnych ssaków.

• Lasy stanowią bardzo ważne węzły w systemie ekologicznym gminy. Istotnym jest stworzenie korytarzy ekologicznych, poprzez powiązanie istniejących i planowanych do zalesienia terenów leśnych z ciągami dolinnymi oraz systemem zadrzewień. Korytarze ekologiczne wpłyną na poprawę warunków hydrologicznych gleb, przeciwdziałanie erozji wietrznej i powierzchniowej oraz degradacji ziemi, zwiększenie wodnej retencji

24

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce i podniesienie różnorodności ekologicznej środowiska. Do zalesień wskazuje się grunty słabych klas bonitacyjnych: VI z, VI, V.

• Wskazany jest zakaz zmniejszania powierzchni o dużym potencjale przyrodniczym (lasy, użytki zielone, wody powierzchniowe).

• Do niekorzystnych obszarów budowlanych należą strefy krawędziowe wysoczyzn, formy wklęsłe takie jak: doliny rzeczne, zagłębienia i obniżenia terenowe, obszary o wysokim poziomie wód gruntowych, w tym obszary podmokłe i bagienne.

• Wskazuje się konieczność zachowania i ochrony zieleni wysokiej oraz wzbogacanie jej o nowe nasadzenia, również zieleni izolacyjnej wokół obiektów uciążliwych.

II.11 Obszary występowania naturalnych zagrożeń geologicznych

Obszar gminy Bartoszyce narażony jest na erozję w niewielkim stopniu. Jedynymi obszarami o predyspozycjach erozyjnych są zbocza doliny rzeki Łyny narażone na erozję wodną. W wyniku przeprowadzonej w latach 1968-1970 inwentaryzacji osuwisk oraz prac prowadzonych w 2003 i 2004 r. przez pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, na obszarze gminy Bartoszyce zidentyfikowano 45 osuwisk. Zestawienie obszarów osuwiskowych znajduje się w tabeli poniżej

Tab. 3 Osuwiska występujące na terenie gminy Bartoszyce Lp. Nr ew. Miejscowość Aktywność 1 N-34-66-A-c/3 Guntkajmy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 2 N-34-66-A-c/4 Guntkajmy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 3 N-34-66-A-d/10 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 4 N-34-66-A-d/12 Spurławki osuwisko aktywne (zmiany coroczne) Kolonia 5 N-34-66-A-d/3 osuwisko aktywne (zmiany coroczne) Bukowo 6 N-34-66-A-d/4 Perkujki osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 7 N-34-66-A-d/5 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 8 N-34-66-A-d/6 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 9 N-34-66-A-d/9 Sortławki osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 10 N-34-66-B-a/10 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) Kolonia 11 N-34-66-B-a/11 osuwisko aktywne (zmiany coroczne) Wirwilty 12 N-34-66-B-a/13 Okopa osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 13 N-34-66-B-a/2 Okopa osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 14 N-34-66-B-a/3 Okopa osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 15 N-34-66-B-a/4 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 16 N-34-66-B-a/6 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 17 N-34-66-B-a/7 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 25

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 18 N-34-66-B-a/8 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 19 N-34-66-B-a/9 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 20 N-34-66-B-b/1 Szylina Mała osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 21 N-34-66-B-b/2 osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 22 N-34-66-B-b/4 Szylina Mała osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 23 N-34-66-B-b/5 Szylina Mała osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 24 N-34-66-B-c/1 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 25 N-34-66-B-c/10 Galiny osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 26 N-34-66-B-c/11 Galiny osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 27 N-34-66-B-c/12 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 28 N-34-66-B-c/13 Spytajny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 29 N-34-66-B-c/14 Spytajny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 30 N-34-66-B-c/15 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 31 N-34-66-B-c/18 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 32 N-34-66-B-c/19 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 33 N-34-66-B-c/2 Adrapy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 34 N-34-66-B-c/20 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 35 N-34-66-B-c/21 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 36 N-34-66-B-c/22 Minty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 37 N-34-66-B-c/23 Minty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 38 N-34-66-B-c/3 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 39 N-34-66-B-c/4 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 40 N-34-66-B-c/6 Perkujki osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 41 N-34-66-B-c/7 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 42 N-34-66-B-c/8 Adrapy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 43 N-34-66-B-c/9 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 44 N-34-66-B-d/1 Gruda osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 45 N-34-66-B-d/4 Gruda osuwisko aktywne (zmiany coroczne)

Źródło: Rejestr i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju

W latach 2015-2016 na terenie gminy Bartoszyce będą prowadzone prace w ramach projektu Systemy Osłony Przeciwosuwiskowej, którego celem jest udokumentowanie i oznaczenie na mapie w skali 1: 10000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w Polsce.

Jedynie średnie zagrożenie erozyjne może wystąpić na stromych zboczach doliny Łyny, gdzie gleby narażone są na erozję wodną, natomiast większość obszaru gminy jest narażona na erozję w stopniu słabym.

III. Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych.

III.1 Kopaliny

W granicach gminy nie rozpoznano złóż surowców mineralnych.

26

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce III.2 Główny zbiornik wód podziemnych

Zbiornik GZWP-205 „Subzbiornik Warmia” położony jest w dorzeczu Pregoły w utworach trzeciorzędowych i kredowych. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne oszacowane zostały na 60 tys. m3. Średnia głębokość ujęcia waha się w granicach 150-200 m.

III.3 Wody podziemne

W gminie Bartoszyce znajdują się 44 ujęcia wód głębinowych. Siedemnaście z nich obsługuje gminną sieć wodociągową. Woda jest poddawana uzdatnianiu, jednak w przypadku kilku ujęć (niebędących własnością gminy) nie spełniają norm wody pitnej nawet po uzdatnieniu (przede wszystkim ze względu na zawartość żelaza i manganu). Poszczególne ujęcia (jednak nie wszystkie) są chronione przed zanieczyszczeniem poprzez ustanawianie stref ochronnych. Zagrożone zanieczyszczeniem mogą być natomiast indywidualne ujęcia wody (studnie wiercone i kopane), poprzez prowadzenie niewłaściwej gospodarki ściekowej. Niewłaściwa gospodarka ściekowa stanowi też zagrożenie dla wód gruntowych.

Tab.4. Wykaz i parametry ujęć wody na terenie gminy Bartoszyce Lp. Miejscowość Właściciel Pobór Wydajność Głębokość rzeczywisty studni [m] [m3/h] [m3/rok]

1. Skitno gmina 21 900 40,0 49 55

2. Osieka gmina 36 000 21,0 97,5 115

3. Wojciechy gmina 65 700 66,0 133 132

4. Rodnowo gmina 21 900 31,0 63,5 68

5. Galiny gmina 76 600 57,0 135 137,7

6. Solno gmina 7 300 4,8 47

7. Łabędnik gmina 40 150 74,0 122,4 123,5

8. Bezledy gmina 204 400 156,0 74 75

9. Tolko gmina 32 850 50,0 98,4

10. Kinkajmy gmina 55 000 41,0 90 87

11. Gromki gmina 5 480 6,5 60

12. gmina 13 510 33,0 150

13. Wyręba gmina 18 980 14,5 101

27

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 14. Maszewy gmina 51 100 44,0 81 62

15. Falczewo gmina 7 300 12,0 42 53

16. Szwaruny gmina 110 960 42,0 93 94

17. Sokolica gmina 18 000 42,0 74,1 92

Źródło: Urząd Gminy w Bartoszycach.

IV. Tendencje rozwoju demograficznego i gospodarczego

IV.1 Demografia

Liczba ludności gminy Bartoszyce wg danych GUS, na rok 2008 r. wynosiła 10770 mieszkańców, co stanowiło 17, 8% ludności powiatu bartoszyckiego oraz 0, 75 % ludności województwa warmińsko-mazurskiego.

Tab. 5. Sytuacja demograficzna gminy Bartoszyce na tle województwa warmińsko-mazurskiego, powiatu bartoszyckiego w 2000 oraz 2008 r.

28

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Liczba ludności Współczynnik Wyszczególnienie Lata Ludność feminizacji Ogółem Mężczyźni Kobiety na km2

województwo 2000 1 427 508 697 860 729 648 59,0 104,6 warmińsko- mazurskie 2008 1 427 073 695 352 731 721 59,0 105,2

województwo 2000 397 501 200 404 197 097 26,6 98,3 warmińsko- mazurskie 2008 402 670 202 793 199 877 26,9 98,6 (gminy wiejskie)

2000 62 608 30 700 31 908 47,9 103,9 powiat

bartoszycki 2008 60 427 29 385 31 042 46,2 105,6

2000 10 815 5 492 5 323 25,3 96,9 gmina Bartoszyce 2008 10 770 5 477 5 293 25,2 96,6

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Gęstość zaludnienia na obszarze gminy Bartoszyce należy do stosunkowo niskich, ale w porównaniu do gęstości zaludnienia gmin wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego, w których w 2008 roku przeciętnie na 1 km2 powierzchni przypadało 26, 9 osób jest to wskaźnik mieszczący się na poziomie średniej w województwie.

Tab. 6. Wykaz liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Bartoszyce stan na 31.12.2009 r. Lp. Miejscowość Liczba ludności Sołectwa 1. Barciszewo 134 2. Bąsze 41 3. Bezledy 1054 4. Dąbrowa 296 5. Galiny 774 6. Gromki 83 7. Kiersity 90 8. Kiertyny Wielkie 92 9. Kinkajmy 379 10. Krawczyki 213 11. Łabędnik 538 12. Łojdy 280 13. Maszewy 168

29

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 14. Minty 229 15. Nalikajmy 76 16. Osieka 196 17. Połęcze 220 18. Skitno 120 19. Sokolica 273 20. Spytajny 188 21. Szylina Wielka 22 22. Tapilkajmy 82 23. Tolko 603 24. Trutnowo 107 25. Wajsnory 126 26. Wawrzyny 31 27. Węgoryty 81 28. Wirwilty 103 29. Wojciechy 541 30. Żydowo 75 Miejscowości niesołeckie 31. Ardapy 52 32. Bajdyty 48 33. Bieliny 9 34. Borki 187 35. Borki Sędrowskie 26 36. 32 37. Bukowo 52 38. Burkarty 29 39. Ceglarki 21 40. Ciemna Wola 92 41. Czerwona Górka 3 42. Dębiany 18 43. Dębówko 15 44. Drawa 12 45. Falczewo 74 46. Frączki b.d. 47. Galinki 31 48. Ganitajny 21 48. Gile 34 49. Glitajny 12 50. Głomno 105 51. Gruda 70 52. Gruszynki b.d. 53. Jarkowo 27 54. Karolewka 4 55. Karolewko 14 56. Kicina 14 57. Kiertyny Małe 56 58. Kisity 40 59. Klekotki 21 60. Kosy 134 61. Kromarki 160 62. Króle 12 63. Leginy 68 64. Lejdy 41 65. Lipina 7 66. Lisówka b.d. 67. 76 68. Łabędnik Mały 25

30

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 69. Łapkiejmy 34 70. Łoskajmy 46 71. Markiny 58 72. Matyjaszki 20 73. Merguny 32 74. Molwity 67 75. Nowe Witki 38 76. 24 77. Okopa 51 78. Parkoszewo 125 79. Pasarnia b.d. 80. Perkujki 25 81. Perkuliki b.d 82. 9 83. Piersele 106 84. Pilwa 66 85. Plęsy 143 86. Posłusze 68 87. Rodnowo 225 88. Sędławki 188 89. Solno 29 90. Sortławki 36 91. Sporwiny 47 92. Spurgle 12 93. Styligi 5 94. 19 95. Szwarunki 99 96. Szwaruny 79 97. Szylina Mała 49 98. 2 99. Wardomy 84 100. Wargielity 34 101. Wiatrak 56 102. Wipławki 29 103. Witki 49 104. 184 105. Wola 13 106. Wólka 10 107. Wyręba 64 108. Wysieka b.d. 109. Zawiersze 70 110. Żardyny b.d Źródło: Urząd Gminy Bartoszyce.

31

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys. 4. Wykaz miejscowości w gminie Bartoszyce powyżej 150 mieszkańców

32

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys. 5. Liczba mieszkańców poszczególnych wsi w gminie Bartoszyce w 2009 roku Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzedu Gminy Bartoszyce

33

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Sieć osadniczą gminy tworzy 110 miejscowości, z których 30 pełni funkcję sołecką. Największą miejscowością gminy Bartoszyce są Bezledy, w której liczba mieszkańców stopniowo wzrasta. Podobne procesy zachodzą w miejscowościach Galiny, Tolko, Wojciechy, Łabędnik. Pozostałe wsie są typowymi wiejskimi jednostkami osadniczymi o wielkości poniżej 400 mieszkańców. Koncentracja mieszkańców w większych wsiach jest procesem bardzo korzystnym, gdyż ułatwia wyposażanie wsi w infrastrukturę techniczną i łatwy dostęp mieszkańców do obiektów infrastruktury społecznej.

Rys. 6. Liczba mieszkańców w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Liczba mieszkańców na terenie gminy Bartoszyce od początku analizowanego okresu utrzymuje się na ustabilizowanym poziomie. Różnica między największą a najmniejszą liczbą ludności wynosi 54 osoby.

34

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys. 7. Ludność gminy Bartoszyce według płci w latach 2000 – 2008 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W ogólnej liczbie mieszkańców w 2008 roku kobiety stanowiły 49,1%. Oznacza to, że na 100 mężczyzn przypadało 98 kobiet. Współczynnik feminizacji gminy Bartoszyce (96, 6) był niższy od współczynnika feminizacji województwa warmińsko-mazurskiego (105,2). Na przestrzeni lat współczynnik feminizacji gminy Bartoszyce utrzymywał się na wyrównanym poziomie i oscylował w granicach od 96, 6 do 97,7. Należy przypuszczać, że w ciągu najbliższych kilku lat proces wyrównywania liczby kobiet i mężczyzn będzie przebiegał jak w latach poprzednich.

Najważniejszym miernikiem struktur płci jest jednak wskaźnik feminizacji liczony dla grup ludności w wieku rozrodczym (15 do 49 lat), który w gminie Bartoszyce wynosi 93 kobiet na 100 mężczyzn. Oznacza to występowanie dość dużych liczebnych dysproporcji płci, co wpływa na zahamowanie rozwoju demograficznego.

IV.1.1 Ruch naturalny

35

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Wielkość ruchu naturalnego określają dwa podstawowe wskaźniki - urodzeń i zgonów oraz będący ich pochodną - wskaźnik przyrostu naturalnego (różnica wielkości urodzeń i zgonów).

Tab. 7. Ruch naturalny gminy Bartoszyce w latach 2000 – 2008 Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 urodzenia 127 152 162 112 138 102 119 120 126 zgony 115 102 94 100 98 93 104 97 111 przyrost naturalny 12 50 68 12 40 9 15 23 15 liczba mieszkańców 10815 10820 10774 10807 10820 10814 10824 10794 10770 urodzenia na 1000 mieszkańców 11,7 14,0 15,0 12,3 10,4 14,8 9,4 11,1 11,7 zgony na 1000 mieszkańców 10,6 9,4 8,7 9,3 9,1 8,6 9,6 9,0 10,3 przyrost naturalny na 1,4 1000 mieszkańców 1,1 4,6 6,3 1,1 3,7 0,8 1,4 2,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Gmina Bartoszyce przez cały analizowany okres charakteryzowała się dodatnim przyrostem naturalnym. W ciągu charakteryzowanego okresu liczba urodzeń utrzymywała się na ustabilizowanym poziomie, aczkolwiek w latach 2001, 2002 i 2004 był zauważalny nieduży wzrost liczby urodzeń, który spowodowany jest prawdopodobnie zakładaniem rodzin przez ludność urodzoną na początku lat 80-tych XX wieku - ludność ostatniego wyżu demograficznego. Poprawiająca się sytuacja społeczno – gospodarcza województwa warmińsko - mazurskiego jak i całego kraju ma również znaczący wpływ na wzrost liczby urodzeń.

36

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys. 8. Urodzenia, zgodny oraz przyrost naturalny przeliczony na 1000 mieszkańców gminy Bartoszyce w latach 2000 – 2008 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

IV.1.1.1 Migracje

Tab. 8. Migracje w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008 Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 zameldowania ogółem

196 126 126 139 153 136 191 185 132 zameldowania z miast

117 70 87 104 111 103 134 151 104 zameldowania ze wsi

79 56 38 32 40 33 53 31 26 zameldowania z zagranicy 0 0 1 3 2 0 4 3 2 wymeldowania 154 180 186 161 161 176 240 207 186 liczba mieszkańców 10815 10820 10774 10807 10820 10814 10824 10794 10770 zameldowania na 18,1 11,6 11,7 12,9 14,1 12,6 17,6 17,1 12,3 1000 mieszkańców wymeldowania na 14,2 16,6 17,3 14,9 14,9 16,3 22,2 19,2

1000 mieszkańców

37

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 17,3 saldo migracji

3,9 -5,0 -5,6 -2 -0,8 -3,7 -4,6 -2,1 -5,0

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Zmiany stałego miejsca zamieszkania i miejsca czasowego pobytu określane są jako wędrówki lub migracje ludności. Migracje stałe są wraz z ruchem naturalnym głównymi czynnikami wywołującymi zmiany w stanach zaludnienia, strukturze zaludnienia oraz innych strukturach demograficznych. Gmina Bartoszyce w latach 2001 – 2008 charakteryzowała się ujemnym przyrostem migracyjnym, który swoje maksimum osiągnął w roku 2002.

Od początku charakteryzowanego okresu gmina cechuje się większym napływem ludności z miast niż ze wsi, co wiąże się z intensywnym procesem suburbanizacji generowanym przez sąsiadujące miasto Bartoszyce.

Rys. 9. Ruch migracyjny przeliczony na 1000 mieszkańców na obszarze gminy Bartoszyce Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

IV.1.1.2 Przyrost rzeczywisty

Przyrost rzeczywisty daje pełny obraz zmiany liczby mieszkańców gminy Bartoszyce. Jest wyliczany poprzez zestawienie przyrostu naturalnego ze współczynnikami migracji, stanowi sumę wielkości przyrostu naturalnego i salda migracji. 38

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Tab. 9. Zestawienie ruchu naturalnego oraz ruchu migracyjnego w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008 Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 przyrost naturalny na 1,1 4,6 6,3 1,1 3,7 0,8 1,4 2,1 1,4 1000 mieszkańców saldo migracji na 3,9 -5,0 -5,6 -2,0 -0,8 -3,7 -4,6 -2,1 -5,0 1000 mieszkańców przyrost rzeczywisty 5,0 -0,4 0,7 -0,9 2,9 -2,9 -3,2 0,0 -3,6 na 1000 mieszkańców

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Gmina Bartoszyce przez cały analizowany okres charakteryzowała się zmiennym przyrostem rzeczywistym i należy spodziewać się podobnego zjawiska w przyszłości.

Rys. 10. Przyrost naturalny, saldo migracji oraz rzeczywisty przyrost liczby mieszkańców w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój demograficzny jest ilość zawieranych małżeństw oraz udzielanych rozwodów na obszarze gminy Bartoszyce

Tab. 10. Liczba małżeństw oraz współczynnik zawieranych małżeństw w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008 Współczynnik zawieranych małżeństw Rok Ilość małżeństw (małżeństwa na 1000 mieszkańców)

2000 79 7,30

2001 73 6,75

39

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 2002 69 6,40

2003 59 5,46

2004 47 4,34

2005 58 5,36

2006 78 7,21

2007 81 7,50

2008 79 7,33

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W latach 2000 – 2008 liczba zawieranych małżeństw w gminie Bartoszyce oscylowała w granicach od 47 w roku 2004 do 81 w roku 2007. Liczba zawieranych małżeństw w najbliższych latach powinna utrzymywać się na podobnym poziomie z uwagi na zawieranie ślubów pokolenia wyżu demograficznego lat 80-tych.

Rys. 11. Struktura płci i wieku w gminie Bartoszyce w 2008 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tab.11. Struktura płci i wieku w gminie Bartoszyce w 2008 r. Wiek Ilość mężczyzn Ilość kobiet

0-4 304 271

5-9 311 309

10-14 353 364

40

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 15-19 487 438

20-24 566 489

25-29 457 415

30-34 384 317

35-39 377 341

40-44 377 335

45-49 439 351

50-54 414 394

55-59 359 320

60-64 201 205

65-69 156 163

70-74 144 198

75-79 86 189

80-84 42 134

85 i więcej 20 60

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wszystkie wcześniej omówione elementy ruchu naturalnego tworzą strukturę płci i wieku społeczeństwa. Wykonany na podstawie danych GUS wykres płci i wieku dla gminy Bartoszyce ukazuje:

• systematyczny spadek liczebności ludności w wieku poniżej 20 lat (coraz mniejszy udział roczników najmłodszych w strukturze społeczeństwa)

• dwa wyże demograficzne (pierwszy z przełomu lat 50-tych i 60-tych XX w., drugi z początku lat 80-tych XX w.)

• dużą nadwyżkę liczby mężczyzn w stosunku do liczby kobiet w wieku produkcyjnym

• nadwyżkę liczby kobiet nad liczbą mężczyzn wśród mieszkańców gminy w wieku powyżej 60 lat

• wyrównaną liczbę kobiet i mężczyzn wśród najmłodszych mieszkańców gminy (ludność w wieku od 0 do 14 lat)

Struktura wiekowa społeczeństwa bezpośrednio przekłada się na strukturę wieku ekonomicznego ludności gminy Bartoszyce, która ma znaczący wpływ na lokalną gospodarkę. 41

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys. 12. Ludność wg ekonomicznych grup wieku w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Rys. 13. Ludność wg ekonomicznych grup wieku w % w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tab.12. Ludność wg ekonomicznych grup wieku w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008 r.

42

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

przedprodukcyjny 2 561 2 504 2 427 2 325 2 256 2 159 2 094 1 997 1 912

produkcyjny 6 871 6 914 6 953 7 084 7 182 7 260 7 345 7 398 7 461

poprodukcyjny 1 383 1 402 1 394 1 398 1 382 1 395 1 385 1 399 1 397

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W gminie Bartoszyce od początku analizowanego okresu systematycznie rośnie liczba osób w wieku produkcyjnym, co jest sytuacją bardzo korzystną i pozytywnie wpływa na poprawę warunków gospodarczych gminy. Spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, co wynika z faktu, że ludność wyżu demograficznego lat 80-tych XX wieku w ostatnim czasie weszła w wiek produkcyjny i nie posiada jeszcze potomstwa, bądź jego liczba jest mniejsza od zakładanej. Taka sytuacja wynika głównie z chęci wypracowania sobie przez młodych odpowiedniej pozycji społecznej i zagwarantowania bezpieczeństwa materialnego, dopiero zaś na drugi plan schodzi decyzja o powiększeniu rodziny. Na ustabilizowanym niskim poziomie utrzymuje się liczba osób w wieku poprodukcyjnym, jednak należy się spodziewać, że w ciągu najbliższych lat nastąpi duży przyrost osób w tej ekonomicznej grupie wieku.

IV.2 Wykształcenie

Bezpośredni związek z rynkiem pracy oraz bezrobociem ma wykształcenie mieszkańców gminy. Strukturę wykształcenia mieszkańców gminy Bartoszyce przedstawia poniższy wykres.

43

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys. 14. Struktura wykształcenia mieszkańców gminy Bartoszyce Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Tab.13. Wykształcenie mieszkańców gminy Bartoszyce Liczba osób Płeć Wykształcenie Ogółem w % mężczyźni kobiety wyższe 234 2,7 96 138 policealne 153 1,7 43 110

średnie razem 1 533 17,5 706 827 zasadnicze zawodowe 2 225 25,4 1 329 896 podstawowe ukończone 3 930 44,8 2 002 1 928 podstawowe nieukończone 699 i bez wykształcenia 8,0 270 429

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Z danych Narodowego Spisu Powszechnego 2002 wynika, iż w gminie Bartoszyce największa grupa osób posiadała wykształcenie podstawowe ukończone. Posiadanie tego wykształcenia zadeklarowało 3 930 osób, z których ok. 50, 9% stanowili mężczyźni. Kolejną liczną grupą mieszkańców gminy Bartoszyce były osoby posiadające wykształcenie zasadnicze zawodowe. Podczas Narodowego Spisu Powszechnego 2002 roku 2225 osób zadeklarowało posiadanie tego wykształcenia, W grupie tej 59, 7% stanowili mężczyźni. Duża część mieszkańców gminy posiada wykształcenie średnie (w grupie tej przeważają kobiety – 53,9%). Wykształcenie wyższe w 2002 r. posiadało zaledwie 234 osoby. Najmniejszą grupę stanowiły osoby 44

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce z wykształceniem policealnym – 153, natomiast liczba osób, które posiadają wykształcenie podstawowe nieukończone lub są bez wykształcenia wynosi 699.

IV.3 Sfera gospodarcza

IV.3.1 Działalność gospodarcza

Tab.14. Jednostki zarejestrowane w rejestrze REGON w województwie warmińsko-mazurskim, powiecie bartoszyckim oraz gminie Bartoszyce w 2000 i 2008 r.

ogółem sektor publiczny sektor prywatny Wyszczególnienie rok zmiana zmiana zmiana ilość ilość ilość w % w % w % województwo 2000 102 722 - 5 384 - 97 338 - warmińsko-mazurskie 2008 115 821 12,8 5 609 4,2 110 212 13,2

2000 3 118 - 142 - 2 976 - powiat bartoszycki 2008 3 676 17,9 170 19,7 3 506 17,8

2000 332 - 21 - 312 - gmina Bartoszyce 2008 445 33,6 18 -14,3 427 36,9

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W latach 2000 – 2008 w gminie Bartoszyce wzrosła liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON. W ciągu analizowanych 9 lat w gminie Bartoszyce podobnie jak w powiecie bartoszyckim oraz całym województwie warmińsko-mazurskim dynamicznie zwiększała się liczba przedsiębiorstw. Przyrost ogólnej liczby przedsiębiorstw w analizowanym okresie na obszarze gminy Bartoszyce wyniósł 33,6% i był wyraźnie wyższy niż przyrost w województwie warmińsko-mazurskim, który wyniósł 12,8%. Należy zauważyć bardzo wyraźny wzrost liczby przedsiębiorstw sektora prywatnego. W charakteryzowanym okresie liczba prywatnych przedsiębiorstw zarejestrowanych w gminie Bartoszyce wzrosła o 36,9%. W sektorze przedsiębiorstw publicznych z kolei odnotowano spadek liczby przedsiębiorstw.

45

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys.15. Przedsiębiorstwa przypadające na 1000 mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego, w powiecie bartoszyckim oraz w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Innym wskaźnikiem rozwoju przedsiębiorczości na danym obszarze jest liczba podmiotów gospodarczych przypadająca na 1000 mieszkańców. Gmina Bartoszyce ze wskaźnikiem 41, 3 przedsiębiorstwa na 1000 mieszkańców w 2008 roku wypadała stosunkowo średnio na tle powiatu bartoszyckiego, którego wskaźnik w 2008 roku wyniósł 60, 8 przedsiębiorstwa na 1000 mieszkańców. W województwie warmińsko-mazurskim wskaźnik przedsiębiorstw na 1000 mieszkańców był wyraźnie wyższy niż w powiecie bartoszyckim oraz w gminie Bartoszyce. W 2008 roku przeciętnie na 1000 mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego przypadało nieco ponad 81 przedsiębiorstw. W latach 2000 – 2008 należy zauważyć systematyczny przyrost liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców zarówno w gminie Bartoszyce jak i w powiecie bartoszyckim oraz województwie warmińsko-mazurskim. W gminie Bartoszyce w ciągu 9 lat wskaźnik wzrósł od poziomu 30, 7 w 2000 roku do 41, 3 w roku 2008. Przyrost wskaźnika zarówno w województwie jak i w powiecie oraz gminie wskazuje na dobrą koniunkturę gospodarczą regionu.

Tab.15. Przedsiębiorstwa zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD na obszarze gminy Bartoszyce w 2000 oraz 2008 r.

46

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce udział w udział w liczba liczba zmiana Wyszczególnienie wg sekcji % % w % 2000 r. 2008 r.

A – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo 63 19,0 53 11,9 -15,9

D – przetwórstwo przemysłowe 46 13,9 46 10,3 0,0

E – zaopatrywanie w źródła energii, gaz i wodę 0 0,0 1 0,2 -

F – budownictwo 17 5,1 44 9,9 158,8

G –handel 106 31,9 123 27,6 16,0

H – hotele, restauracje 13 3,9 15 3,4 15,4

I – transport, łączność 18 5,4 27 6,1 50,0

J – pośrednictwo finansowe 22 6,6 29 6,5 31,8

K – obsługa nieruchomości 15 4,5 45 10,1 200,0

L – administracja publiczna 0 0,0 9 2,0 -

M – edukacja 11 3,3 10 2,3 -9,1

N – ochrona zdrowia, opieka społeczna 8 2,5 10 2,3 25,0

O – pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna 13 3,9 33 7,4 153,8

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

W 2008 r. największy udział w ogólnej liczbie podmiotów działalności gospodarczej w gminie Bartoszyce miała sekcja G - handel (27,6%) która wyraźnie dominowała nad pozostałymi. Kolejno plasowały się następujące sekcje: A – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (11, 9%), D – przetwórstwo przemysłowe (10, 3%), K - obsługa nieruchomości (10,1%).

W ciągu analizowanych 9 lat na obszarze gminy Bartoszyce pojawiły się przedsiębiorstwa działające w następujących sekcjach: L – administracja publiczna, E - zaopatrywanie w źródła energii, gaz i wodę.

W stosunku do roku 2000 największy względny przyrost liczby podmiotów gospodarczych w 2008 zaobserwowano w sekcjach: K – obsługa nieruchomości (200, 0%), F – budownictwo (158, 8%), O – pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna (153,8%).

Natomiast w ciągu 9 lat zmniejszyła się liczba podmiotów w następujących sekcjach: A – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (spadek o 15, 9%), M – edukacja (spadek o 9,1%).

47

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce IV.3.2 Rynek pracy (bezrobocie)

Rys. 16. Liczba bezrobotnych oraz stopa bezrobocia w gminie Bartoszyce w latach 2003 - 2008 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Stopa bezrobocia w gminie Bartoszyce w 2008 r. wynosiła 20, 0% i była wyraźnie wyższa niż średnia stopa bezrobocia województwa warmińsko-mazurskiego, która w tym samym czasie wynosiła 9,4 %. Gmina ta, pozostaje od kilku lat w ścisłej czołówce gmin o największym współczynniku osób bezrobotnych. Sytuacja ta wynika z jej popegeerowskiego charakteru, peryferyjnego położenia na mapie administracyjnej Polski, oddalenia od dużych ośrodków miejskich oraz braku dużych zakładów mogących zapewnić mieszkańcom miejsca pracy. W analizowanym okresie obserwuje się, mimo wszystko, spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych. Pozostaje jednak pytanie, czy rzeczywiście osoby te znalazły źródło zatrudnienia czy też przeszły w szarą strefę ukrytego bezrobocia.

IV.4 Sfera społeczna

IV.4.1 Sytuacja mieszkaniowa

Tab.16. Sytuacja mieszkaniowa na obszarze gminy Bartoszyce w 2002 i 2007 r. Wyszczególnienie Rok Mieszkania Izby Pow. użytk. Średnia Powierzchnia mieszkań pow. mieszkania przypadająca mieszkania na 1 mieszk.

48

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce (w m2)

2002 2 926 11 151 209 340 71,5 19,4 gm. Bartoszyce 2007 3 136 11 909 224 762 71,7 20,8

woj. warmińsko- 2002 427 053 1 574 684 27 275 483 63,9 19,1 mazurskie 2007 467 179 1 728 872 30 497 594 65,3 21,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na sytuację mieszkaniową oddziałuje wiele czynników, wśród których do najważniejszych zalicza się zasoby mieszkaniowe, powierzchnię użytkową, tempo rozwoju budownictwa mieszkaniowego itp.

Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Bartoszyce w 2007 r. wynosiły 3 136 mieszkań, w których znajdowało się 11 909 izb, o łącznej powierzchni użytkowej ok. 224, 7 tys. m². Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania wynosiła 71,7 m² i na jedną osobę przypadało 20,8 m². Jedno mieszkanie zamieszkiwało statystycznie 3,4 osoby, a na jedną izbę przypadała 1 osoba. W latach 2002-2007 zasoby mieszkaniowe w gminie zwiększyły się o 210 mieszkań i 758 izb, a powierzchnia użytkowa wzrosła o ok. 15, 4 tys. m².

W ciągu 5 lat przeciętna powierzchnia mieszkania wzrosła nieznacznie o 0,2 m² i wyniosła w 2007 r. 71,7 m². (wobec 71,5 m² w 2002 r.). Pozostałe wskaźniki ukazujące sytuację mieszkaniową w gminie Bartoszyce także wskazują poprawę jakości zamieszkania. W 2007 r. na 1 osobę przypadało 20, 8 m² (wobec 19,4 m² w 2002 r.). Większość mieszkań znajdujących się w gminie Bartoszyce należało do właścicieli prywatnych, co potwierdzają następujące dane: spośród 3136 mieszkań aż 2831 należało do właścicieli prywatnych. Pozostałe mieszkania były własnością: zakładów pracy (194 mieszkań), gminy Bartoszyce (104 mieszkania) oraz innych podmiotów (7 mieszkań).

49

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Rys. 17. Zasoby mieszkaniowe według form własności w gminie Bartoszyce w 2007 roku Źródło: opracowanie własne

Tab. 17. Zasoby mieszkaniowe według form własności w gminie Bartoszyce w 2007 roku Rodzaj właściciela Liczba mieszkań

zasoby osób fizycznych 2 831

zasoby zakładów pracy 194

zasoby gmin (komunalne) 104

zasoby pozostałych podmiotów 7

Źródło: opracowanie własne.

IV.4.2 Oświata

IV.4.2.1 Szkoły podstawowe

Na terenie gminy Bartoszyce funkcjonuje 7 szkół podstawowych:

. szkoła podstawowa w miejscowości Bezledy,

. szkoła podstawowa w miejscowości Galiny,

. szkoła podstawowa im. Janusza Korczaka w miejscowości Krawczyki,

. szkoła podstawowa w miejscowości Rodnowo,

. szkoła podstawowa im. Jana Pawła II w miejscowości Sokolica,

. szkoła podstawowa im. Jana Brzechwy w miejscowości Wojciechy,

50

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . szkoła podstawowa w miejscowości Żydowo.

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2008 roku do szkół podstawowych na terenie gminy Bartoszyce ogólnie uczęszczało 706 uczniów.

IV.4.2.2 Szkoły gimnazjalne

Na terenie gminy Bartoszyce funkcjonują dwie szkoły gimnazjalne:

. gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w miejscowości Kinkajmy,

. gimnazjum w miejscowości Bezledy.

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2008 roku do szkół gimnazjalnych na terenie gminy Bartoszyce ogólnie uczęszczało 376 uczniów.

Na terenie gminy brak jest szkół wyższych.

IV.4.3 Ochrona zdrowia

Na terenie gminy nie ma szpitala, co spowodowane jest między innymi bliskością miasta Bartoszyce, które posiada takową instytucję. Jednakże na terenie gminy znajdują się inne placówki sprawujące opiekę w zakresie zdrowia, jest to: Gminny Zakład Lecznictwa Otwartego w Galinach poprzez trzy Ośrodki Zdrowia zlokalizowane w Bezledach, Galinach i Łabędniku oraz Niepubliczny Zakład Lecznictwa Otwartego w Wojciechach. Na terenie gminy znajdują się 3 punkty apteczne w miejscowościach: Bezledy, Galiny, Wojciechy. IV.4.4 Kultura

Działalność kulturalna na terenie gminy Bartoszyce na szeroką skalę opiera się głównie o Domy Kultury, zlokalizowane w miejscowościach: Rodnowo, Wojciechy, Bezledy, Łabędnik, Tolko oraz świetlice wiejskie: Dąbrowa, Nalikajmy, Kiertyny Wielkie, Kromarki, Piersele, Kinkajmy, Maszewy, Sokolica, Węgoryty, Gromki, Trutnowo, Minty, Połęcze, Kiersity, Wajsnory, Taplikajmy, Szylina Wielka, Wirwilty, Skitno, Leginy, Krawczyki, Osieka (przeznaczony do oddania dla mieszkańców), Spytajny (przeznaczony do sprzedaży).

Główne formy działalności kulturalnej propagowane przez w/w. Domy Kultury to:

- koła hafciarskie

- koła plastyczne i rzeźbiarskie

- grupy wokalne i taneczne (w tym zespoły młodzieżowe oraz kapele i zespoły tworzone

51

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce przez osoby dorosłe)

- grupy teatralne.

Priorytetowym celem Domów Kultury z terenu gmin jest organizacja czasu wolnego dzieciom i młodzieży oraz odkrywanie młodych talentów.

Na terenie Gminy Bartoszyce funkcjonuje 5 bibliotek publicznych wraz z filiami obsługujących łącznie 590 czytelników (wg danych z 2008 r.)

Tab. 18. Zestawienie informacji odnośnie bibliotek Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Księgozbiór 44451 44543 44610 44852 44583 45494 45469 45900 46218

Czytelnicy w ciągu 861 867 826 802 782 796 657 607 590 roku

Wypożyczenia księgozbioru na 22514 23017 23039 23279 22108 20659 15257 14793 15237 zewnątrz

Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego księgozbiór bibliotek nieustannie rośnie, co jednak nie przekłada się na liczbę czytelników, która w przeciągu ostatnich lat sukcesywnie spadała zmniejszając się z 867 w roku 2001 do 590 w roku 2008. Wielce prawdopodobne, że trend ten będzie się utrzymywał z uwagi na małe zainteresowanie społeczeństwa lekturą książek. Świadczą o tym m.in. badania dotyczące liczby przeczytanych przez Polaków książek w roku 2008. Wykazały one, że zaledwie 38% naszego społeczeństwa przeczytało chociażby jedną książkę, z czego wynika, że 62% Polaków nie miało przez rok kontaktu z żadną książką. Na terenie gminy mamy, więc do czynienia z tendencją spadkową, jeżeli chodzi o zainteresowanie czytelnictwem.

V. Dziedzictwo kulturowe – zasoby i stan ochrony.

V.1 Rejestr zabytków – obiekty nieruchome oraz stanowiska archeologiczne

W granicach administracyjnych gminy Bartoszyce znajdują się zabytki nieruchome wpisanie do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie.

W poniższej tabeli zostały wymienione obiekty ujęte w tymże rejestrze:

Tab. 19. Rejestr zabytków nieruchomych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009 r.

52

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Nr Miejscowość Obiekt Data wpisu Decyzja Lp. rejestru

1. BAJDYTY PARK KRAJOBRAZOWY A-1326 4 marca 1981 KL-II-5347-15/81

2. BAJDYTY ZESPÓŁ FOLWARCZNY A-4118 8 czerwca 1999 - (4 BUDYNKI)

3. BAJDYTY PARK A-1307/O 6 grudnia 1978 KL-II-5347/90/78

4. BAJDYTY ZESPÓŁ FOLWARCZNY 15 października PSOZ-IZN- A-3397 1992 5340/205/92 (5 BUDYNKÓW)

5. BIELINY PARK DWORSKI A-3588/O 13 kwietnia 1984 KL-II-5347/28/84

6. BIELINY POWOZOWNIA A-2771/O 23 grudnia 1983 -

7. BORKI PARK A-3546/O 10 marca 1983 KL-II-5347/25/83

8. KOŚCIÓŁ /OB. RUINA/, WRAZ A-761 8 lutego 1968 - BORKI Z CMENTARZEM PRZYKOŚCIELNYM

9. 4/A/81 NR 5347- CIEMNA WOLA PARK KRAJOBRAZOWY A-3514/O 4 marca 1981 14/81

10. DĘBIANY PARK KRAJOBRAZOWY A-3611/O 11 września 1984 KL-II-5347-76/84

11. LEŚNICZÓWKA "CZARNY GALINY A-3101 12 lutego 1991 PSOZ NR 309/91 LAS"

12. GALINY PARK A-1311/O 5 listopada 1981 KL-II-5347-48/81

13. PAŁAC ŁĄCZNIE Z WYPOSAŻENIEM /KOMINEK, 22 października GALINY A-57 KL.IV-2-86/49 KLATKA SCHODOWA, 1949 RESZTA MEBLI/ ORAZ PARK

14. KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA GALINY NMP WRAZ Z CMENTARZEM A-730 28 listopada 1967 - PRZYKOŚCIELNYM

15. GALINY SPICHLERZ A-727 28 listopada 1967 -

16. GALINY CZWORAKI A-911 18 maja 1968 -

17. ZESPÓŁ FOLWARCZNY PSOZ-IZN- GALINY A-3900 20 czerwca 1996 5340/114/96 (8 BUDYNKÓW)

18. A-4119 ZAŁOŻENIE DWORSKO- GLITAJNY 27 lipca 1999 PARKOWE

53

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 19. 48/A/83 NR KL-II- GLITAJNY DWÓR A-2781/O 23 grudnia 1983 5340-20/83

20. ZESPÓŁ DWORSKO- FOLWARCZNY SOZ-118-IZN-5340- JARKOWO A-4226 14 stycznia 2003 4/2002 (7 BUDYNKÓW)

21. 29/84/A NR KL-II- KRAWCZYKI PARK DWORSKI A-3599/O 2 maja 1984 5347/34/84

22. KROMARKI PARK A-1440/O 10 października KL-II-5347-66/78 1978

23. LUSINY PARK, DWÓR Z PODJAZDEM A-4233 2 września 2002 SOZ/IZN 5347- 199/02

24. ŁABĘDNIK PARK A-3587/O 13 kwietnia 1984 -

25. ŁABĘDNIK KOŚCIÓŁ I KAPLICA A-21 27 sierpnia 1949 KL.IV.2/42/49 GROEBENÓW

26. ŁABĘDNIK PAŁAC Z NAJBLIŻSZYM A-726 28 listopada 1967 - OTOCZENIEM

27. ŁĘG PARK A-1949 10 października KL-II-5347/78 1978

28. ŁOJDY PARK A-1347 18 stycznia 1982 KL-II-5347-5/82

29. ŁOJDY PAŁAC, BUDYNEK A-39 10 września 1949 KL.IV-2-76/49 ADMINISTRACYJNY I PARK

30. MARKINY PARK A-3344 7 kwietnia 1992 -

31. MARKINY DOM A-758 8 lutego 1968 -

32. MOLWITY PARK A-1442/O 6 grudnia 1978 KL-II-5347-91/78

33. OSIEKA PARK A-1454/O 31 stycznia 1979 KL-II-5347-5/79

34. OSIEKA PAŁAC A-2783/O 23 grudnia 1983 KL-II-5340-21/83

35. PARKOSZEWO PAŁAC I PARK A-1941 31 grudnia 1953 -

36. PIERSELE PARK KRAJOBRAZOWY A-3529/O 11 listopada 1982 KL-II-5347/33/82

37. PILWA PAŁAC I PARK A-40 10 września 1949 KL.IV.2/72/49

38. PLĘSY PARK A-3532/O 11 sierpnia 1982

39. RODNOWO KOŚCIÓŁ MB SZKAPLERZNEJ A-724 28 listopada 1967 - WRAZ Z CMENTARZEM PRZYKOŚCIELNYM

40. SĘDŁAWKI ZAŁOŻENIE DWORSKO - A-4284 26 stycznia 2004 WUOZ-348-IZN- PARKOWE 5340-13/2004

41. SOKOLICA KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. ANNY A-127 28 września 1953 KL.IV.37C/31/53 WRAZ Z BAROKOWYM WYPOSAŻENIEM WNĘTRZA

42. TOLKO PARK A-1326/O 18 stycznia 1982 KL-II-5347-4/82

54

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 43. TOLKO PAŁAC A-584 20 grudnia 1964 -

44. TOLKO SPICHLERZ A-755 6 lutego 1968 -

45. TRUTNOWO DWÓR Z OTOCZENIEM A-4286 29 stycznia 2004 WUOZ-396-IZN- 5340-16/2004

46. WOJCIECHY KOŚCIÓŁ ŚW ANDRZEJA A-757 7 lutego 1968 - BOBOLI WRAZ Z CMENTARZEM PRZYKOŚCIELNYM

47. WOJTKOWO DWÓR A-3957 12 lutego 1997 PSOZ-IZN- 5340/133/97

48. WYRĘBA PARK A-1268 15 grudnia 1978 KL-II-5347-98/78

Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie

Zgodnie z materiałami Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie, w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków znajdują się również stanowiska archeologiczne. Wyżej wymienione stanowiska ujęte zostały w tabeli poniżej.

Tab. 20. Rejestr zabytków archeologicznych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009 r.

Lp. Miejscowość Obiekt Nr rejestru Data wpisu

1. ARDAPY GRODZISKO CYPLOWE C-220 10 grudnia 1996

BEZLEDY GRODZISKO C-108 4 grudnia 1972 2. WCZESNOŚREDNIOWIECZNE, PÓŁWYSPOWE

3. DRAWA GRODZISKO CYPLOWE C-216 30 września 1996

4. GALINY GRODZISKO STOŻKOWE C-222 18 grudnia 1996

GALINY GRODZISKO CYPLOWE, C-221 18 grudnia 1996 5. WIELOCZŁONOWE

GŁOMNO KURHAN STAROŻYTNY C-215 30 września 1996 6. WRAZ Z CMENTARZEM NOWOŻYTNYM

7. WIRWILTY GRODZISKO C-217 17 października 1996

WOLA GRODZISKO STAROŻYTNE, C-214 30 września 1996 8. NIZINNE, STOŻKOWE

Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie

V.2 Wojewódzka ewidencja zabytków

55

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Na terenie gminy oprócz zabytków ujętych w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków występują obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Gmina Bartoszyce nie posiada gminnej ewidencji zabytków oraz programu opieki nad zabytkami. Wykaz zabytków objętych wojewódzką ewidencją przedstawia poniższe zestawienie tabelaryczne:

Tab. 21. Wojewódzka ewidencja zabytków Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie – Wojewódzka ewidencja zabytków.

Lp. Obiekt Opis obiektu Miejscowość Dom nr 2 Murowany koniec XIX w Dąbrowa

Dom nr 3 Murowany początek XX w. Dąbrowa

Dom nr 5 Murowany początek XX w. Dąbrowa

Dom nr 6 Murowany początek XX w. Dąbrowa

Dom nr 7 Murowany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 8 Murowany. XIX/ XX w. Dąbrowa Stodoła przy domu nr 8 Murowana lata 20- te XX w. Dąbrowa Dom nr 10 Murowany koniec XIX/XX w. Dąbrowa Dom nr 11/11a Murowany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 15 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Szkoła podstawowa (Dom nr Murowany lata 30- te XX w. Dąbrowa 17) Dom nr 19 Murowany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 20 Murowany koniec XIX w, przebudowany Dąbrowa Obora/ stodoła przy domu nr Mur/ drewniany XIX/XX w. Dąbrowa 20 Obora przy domu nr 21 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 21 Murowany 3 ćwiartka XIX w., przebudowany Dąbrowa Dom nr 22 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Obora przy domu nr 22 Murowany początek XX w. Dąbrowa Stodoła przy domu nr 22 Drewniana początek XX w. Dąbrowa Dom nr 23 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 24 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Stodoła przy domu nr 24 Drewniany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 25 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 26 Murowany XIX/XX w., przebudowany Dąbrowa Stodoła/obora przy domu nr Murowano/ drewniany początek XX w. Dąbrowa 26 Dom nr 27 Murowany 4 ćwiartka XIX w. Dąbrowa Dom nr 28 Murowany XIX/XX w. Dąbrowa Dom nr 29 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 30 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Obora przy domu nr 30 Murowany 1913 r. Dąbrowa Kurnik przy domu nr 30 Murowany 4 ćwiartka XIX w. Dąbrowa Obora/ stodoła przy domu nr Murowany 4 ćwiartka XIX w. Dąbrowa 30 Dom nr 32 Murowany 1938 r. Dąbrowa Dom nr 33 Murowany koniec XIX w., przebudowa Dąbrowa Dom nr 34 Murowany początek XX w., przebudowa Dąbrowa Dom nr 37 Murowany XIX/XX w. Dąbrowa Dom nr 38 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 39 Murowany początek XX w. Dąbrowa

56

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Dom nr 46/ 46 a Murowany 1925r., przebudowany Dąbrowa Dom nr 48 Murowany początek XX w. Dąbrowa Chlewnia przy domu nr 48 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Młyn wodny Murowany początek XX w. Drawa Budynek gospodarczy w Murowany początek XX w. Drawa zespole folwarcznym Chlew przy domu nr 2 Murowany początek XX w. Drawa Dom nr 2, dawny dwojak, w Murowany początek XX w. Drawa zespole folwarcznym Dom nr 1, dawny dwojak, w Murowany początek XX w. Drawa zespole folwarcznym Stodoła w zespole Drewniana początek XX w. Drawa folwarcznym Obora w zespole Murowana początek XX w. Drawa folwarcznym Dom nr 1 Murowany początek XX w., przebudowany Leginy Kapliczka przydrożna Murowana początek XX w. Drawa D. dworek Murowany 1922 r. Drawa Dom nr 2 Murowany początek XX w. Leginy Dom nr 3 Murowany koniec XIX w. Leginy Obora przy domu nr 3 Murowany koniec XIX w. Leginy Dom nr 4 Murowany lata 20 –te XX w. Leginy Dom nr 5 Murowany lata 20 –te XX w. Leginy Obora przy domu nr 5 Murowany początek XX w. Leginy Dom nr 6 Murowany początek XX w., przebudowany Leginy Dom nr 7 Murowany lata 30- te XX w. Leginy Obora przy domu nr 8 Murowany XIX/ XX w. Leginy Stodoła przy domu nr 8 Murowany początek XX w, Leginy Stodoła/obora przy domu nr Drewniano/murowana XIX/XX w. Leginy 8 Dom nr 10 Murowany początek XIX/XX w., przebudowany Leginy Dom nr 11 Murowany koniec XIX w. Leginy Obora przy domu nr 11 Murowany koniec XIX w. Leginy Dom nr 12 Murowany początek XX w. Leginy Dom nr 6 Murowany XIX/XX w. Łakiejmy Dom nr 7 Murowany XIX/XX w. Łapkiejmy Dom nr 2 Murowany początek XX w. Łapkiejmy Pałac Murowany 1877 r. Łojdy Dom nr 5 Murowany początek XX w Łojdy Chlewnia przy domu nr 2 Murowany początek XX w. Osieka Dom nr 5 Murowany początek XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 5 Drewniana lata 20- te XX w. Osieka Dom mieszkalno – Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 6 Stodoła przy domu nr 6 Drewniana lata 20 –te XX w. Osieka Dom mieszkalno- Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 7 Stodoła przy domu nr 7 Drewniana lata 20- te XX w Osieka Dom mieszkalno – Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 8 Dom mieszkalno- Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 9 Obora przy domu nr 9 Murowany początek XX w. Osieka Dom nr 10 Murowany początek XX w. Osieka Obora przy domu nr 10 Murowany początek XX w. Osieka Dom nr 11/ 11a Murowany początek XX w. Osieka Stodoła / obora przy domu nr Drewniano/ murowana lata 20-te XX w. Osieka 11/ 11a 57

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Dom nr 13 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Dom nr 14 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Dom nr 15 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Dom nr 19 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Stodoła/ obora przy domu nr Drewniana lata 20- te XX w. Osieka 19 Dom nr 20 Drewniany początek XX w. Osieka Dom nr 22 Murowany lata 20- te XX w., przebudowany Osieka Dom nr 21 Drewniany 1925 r. Osieka Dom nr 23 Murowany lata 20- te XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 23 Drewniany lata 20-te XX w. Osieka Dom nr 25 Murowany lata 20 –te XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 25 Drewniana, lata 20 –te XX w. Osieka Dom nr 31 Murowany lata 20- te XX w., przebudowany Osieka Dom nr 32 Murowany początek XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 32 Drewniana lata 30- te XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 32 Drewniano/murowana lata 30- te XX w. Osieka Dom nr 33 Murowany lata 20- te XX w. Osieka Pałac (budynek nr 3) Murowany XIX w Osieka Dom nr 3 Murowany 1939 Parkoszewo Dom nr 7 Murowany początek XX w. Parkoszewo Dom nr 9 Murowany początek XX w., przebudowany Parkoszewo Kościół parafialny pw. Matki Murowany pierwsza połowa XIV w; początek Rodnowo Boskiej Szkaplerznej XVIII w., rozbudowany 1819 dobudowanie wieży Dom nr 10/ 10 a Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 11 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 12 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 17- poczta Murowany lata 30 –te XX w. Rodnowo Dom nr 13 Murowany XIX/XX w. Rodnowo Dom mieszkalno- Murowany koniec XIX w Rodnowo gospodarczy nr 16 Dom nr 18 a Murowany przebudowa XX w Rodnowo Dom nr 20 Murowany przebudowa XX w Rodnowo Dom nr 22 Murowany koniec XIX w Rodnowo Budynek gospodarczy przy Murowany koniec XIX w. Rodnowo domu nr 22 Dom nr 26 Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 48 Murowany 4 ćwiartka XIX w. Rodnowo Dom nr 29 Murowany koniec XIX w. przebudowany Rodnowo Dom 30/30a Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom 32 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 31 Murowany koniec XIX w., przebudowany Rodnowo Dom nr 33 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 37 Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 39 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Rodnowo Dom nr 40 Murowany XIX/XX w. Rodnowo Dom nr 41 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 42 Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 43/ 43 a Murowany koniec XIX w., przebudowany Rodnowo Dom nr 44/44a Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 45 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 1 Murowany XIX/XX w. Skitno Dom nr 4 Murowany początek XX w. Skitno Szkoła, obecnie dom nr 6 Murowany lata 20- te XX w. Skitno Dom nr 2 Murowany XIX/XX w. Skitno Dom nr 7a Murowany 2 połowa XIX w. Skitno Dom nr 8 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Skitno Dom nr 9 Murowany 4 ćwiartka XIX w Skitno 58

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Dom nr 12 Murowany XIX/XX w. Skitno Dom nr 13 Murowany XIX/XX w. Skitno Dom nr 14/14a 2 połowa XIX w. Skitno Dom 16 Murowany 1935r. Skitno Stodoła/obora przy domu nr Drewniano/murowany XIX/XX w. Skitno 16 Dom nr 17 a Murowany koniec XIX w. Skitno Budynek gospodarczy przy Murowany XIX /XX w. Skitno domu 17 a Budynek gospodarczy przy Murowany XIX w. Skitno domu nr 17a Dom nr 19 Murowany początek XX w. Skitno Kapliczka Murowana lata 20-te XX w. Szylina Dom nr 1 a Murowany koniec XIX w. Szylina Dom nr 2 Murowany lata 20 –te XX w. Szylina Budynek gospodarczy przy Murowany koniec XIX w. Szylina domu nr 2 Dom nr 4 Murowany początek XX w., przebudowany Szylina Dom nr 5 Murowany początek XX w., przebudowany Szylina Dom nr 7 b Murowany początek XX w. Szylina Dom bez numeru obok 7 b Murowany początek XX w. Szylina Dom nr 8 Murowany koniec XIX/XX w. Szylina Dom nr 9 a Murowany początek XX w. Szylina Stodoła przy domu nr 9 a Drewniana lata 20-te XX w. Szylina Kościół parafialny pw. Św. Murowano/drewniany koniec XV, przebudowany Wojciechy Andrzeja Boboli XVII, XIX w. Plebania dom nr 73 Murowany XIX/XX w. Wojciechy Budynek gospodarczy przy Murowany początek XX w. Wojciechy plebanii Przedszkole (dom nr 74) Murowany lata 30- te XX w Wojciechy Sklep Murowany lata 30- te XX w Wojciechy Dom nr 15 Murowany koniec XIX w Wojciechy Dom nr 17 Murowany koniec XIX w Wojciechy Dom nr 18 Murowany koniec XIX w Wojciechy Dom nr 20 Murowany koniec XIX w Wojciechy Budynek gospodarczy przy Murowano/ drewniany 4 ćwiartka XIX w. Wojciechy domu nr 20 Dom nr 21 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 25 Murowany XIX/XX w. Wojciechy Dom nr 26 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 29 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 30 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 33 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 34 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Piekarnia obok budynku Murowany XIX/XX w. Wojciechy gospodarczego przy domu nr 34 Dom nr 37 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 39 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Budynki gospodarcze przy Murowany koniec XIX w. Wojciechy domu nr 39 Dom nr 40 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 41 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 42 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 43 Murowany lata 20-te XX w. Wojciechy Dom nr 44 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 45 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 46 Murowany koniec XIX w. Wojciechy 59

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Dom nr 47 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 48 Murowany XIX/XX w., przebudowany 1968 r. Wojciechy Dom nr 49 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Stodoła przy 49 Murowano/drewniany koniec XIX w. Wojciechy Dom 51 Murowany XIX/XX w., przebudowany Wojciechy Dom 52 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom 54 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom 60 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Stodoła/obora przy domu nr Murowano/ drewniany XIX/ XX w. Wojciechy 60 Dom nr 61 Murowany koniec XIX w Wojciechy Budynek gospodarczy przy Murowano/ drewniany 4 ćwiartka XIX w. Wojciechy domu nr 61 Stodoła przy domu nr 61 Murowano/ drewniany 4 ćwiartka XIX w. Wojciechy Dom nr 62 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 63 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 64 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 69 Murowany lata 30- te XX w. Wojciechy Dom nr 72 Murowany XIX/XX w. Wojciechy Dom nr 75 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 77 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 78 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 83 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 3 Murowany początek XX w. Żydowo Dom nr 4 Murowany początek XX w. Żydowo Stodoła przy domu nr 5 Murowany początek XX w. Żydowo Dom nr 7 Murowany XIX/XX w. Żydowo Dom nr 10 Murowany koniec XIX w., przebudowany Żydowo Dom12 a Murowany początek XX w. Żydowo Dom 13 Murowany początek XX w. Żydowo Stodoła przy domu nr 13 Murowana lata 20-te XX w. Żydowo Dom nr 15 a i sklep Murowany początek XX w. Żydowo Stodoła przy domu nr 18 Drewniany lata 20-te XX w. Żydowo Dom nr 19 Murowany koniec XIX w. Żydowo Stodoła/obora przy domu nr Murowano/drewniana pocz. XX w. Żydowo 19 Dom nr 20 Murowany początek XX w. Żydowo Chlewnia przy domu nr 20 Murowany początek XX w. Żydowo

V.2.1 Stanowiska archeologiczne

Na obszarze gminy Bartoszyce zlokalizowanych jest 226 stanowisk archeologicznych. Wykaz stanowisk został umieszczony w poniższej tabeli, a ich rozmieszczenie w terenie w załączniku graficznym stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego opracowania.

Tab. 22. Wykaz stanowisk archeologicznych

Numer Lp. Lokalizacja Obiekt AZP

AZP 16- 1 GALINY Grodzisko stożkowate, średniowiecze. 64/2

AZP 16- 2 GALINY Grodzisko cyplowe, wczesne średniowiecze. 64/1

60

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce AZP 16- 3 GALINY Osada, wczesne średniowiecze. 64/3

AZP 16- 4 GALINY Rezydencja, średniowiecze/nowożytność. 64/4

AZP 16- 5 GALINY Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. 64/7

AZP 16- 6 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. 64/8

AZP 16- 7 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. 64/9

AZP 16- 8 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. 64/10

AZP 16- 9 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny. 64/11

AZP 16- 10 GALINY Osada, zachodniobałtycka. Ślad osadnictwa, nowożytny. 64/12

AZP 16- 11 GALINY Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. 64/13

AZP 16- 12 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. 64/14

AZP 16- 13 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny. 64/15

AZP 16- 14 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny. 64/16

AZP 16- 15 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny. 64/17

AZP 16- Ślad osadnictwa, starożytny. 16 TRUTNOWO 64/18 Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Osada, nowożytna.

AZP 16- 17 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny. 64/19

AZP 16- 18 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. 64/20

AZP 16- Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne 19 TRUTNOWO 64/21 średniowiecze.

AZP 16- Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne 20 TRUTNOWO 64/22 średniowiecze.

AZP 16- Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 21 TRUTNOWO 64/23 Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.

AZP 16- Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Ślad osadnictwa, 22 TRUTNOWO 64/24 nowożytny.

23 AZP 16- TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny.

61

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 64/25

AZP 16- 24 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny 66/2

AZP 16- 25 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny 66/3

AZP 16- 26 ŁABĘDNIK Grodzisko, średniowiecze. 66/4

AZP 16- 27 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny. 66/5

AZP 16- 28 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. 66/6

AZP 16- 29 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. 66/7

AZP 16- 30 ŁABĘDNIK Grodzisko, średniowiecze. 66/1

AZP 16- 31 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. 66/9

AZP 16- 32 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny. 66/10

AZP 16- Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres 33 ŁABĘDNIK 66/12 nowożytny.

AZP 16- 34 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny. 66/13

AZP 16- Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, okres 35 ŁABĘDNIK 66/15 rzymski - okres wędrówki ludów. Osada.

AZP 16- Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres 36 ŁABĘDNIK 66/16 nowożytny.

AZP 16- Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres 37 ŁABĘDNIK 66/17 nowożytny.

AZP 16- 38 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. 66/20

AZP 16- 39 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, okres nowożytny. 66/21

AZP 16- 40 ŁABĘDNIK Grodzisko, osada obronna, wczesne średniowiecze. 66/22

AZP 16- 41 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. 66/23

AZP 16- 42 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny. 66/24

AZP 16- 43 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny. 66/25

62

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce AZP 16- Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres 44 ŁABĘDNIK 66/26 nowożytny.

AZP 16- Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres 45 ŁABĘDNIK 66/28 nowożytny.

AZP 16- 46 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. 66/29

AZP 16- 47 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny. 66/31

AZP 16- 48 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny. 66/32

AZP 15- 49 ŁABĘDNIK znalezisko luźne, wczesne średniowiecze 66/4

AZP 15- 50 ŁABĘDNIK Cmentarzysko kurhanowe, wczesna epoka żelaza. 66/5

AZP 15- 51 ŁABĘDNIK Znalezisko luźne, neolit. 66/6

AZP 15- Ślad osadnictwa, okres rzymski. 52 ŁABĘDNIK 66/9 Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 15- Ślad osadnictwa, średniowiecze - okres nowożytny. 53 ŁABĘDNIK 66/10 Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 15- 54 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślone. 66/15

AZP 15- 55 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślone. Osada, okres nowożytny. 66/16

AZP 15- 56 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślona. 66/24

AZP 15- 57 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślona. 66/29

AZP 15- 58 SOKOLICA Ślad osadnictwa, okres rzymski. 66/27

AZP 15- Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne 59 SOKOLICA 66/26 średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

AZP 15- 60 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślone. 66/33

AZP 15- Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, późne 61 SOKOLICA 66/33 średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 15- Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne 62 SOKOLICA 66/34 średniowiecze. Osada, późne średniowiecze.

AZP 15- 63 SOKOLICA Ślad osadnictwa, okres rzymski. 66/30

64 AZP 15- SOKOLICA Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

63

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 66/25

AZP 15- Ślad osadnictwa, nieokreślona. Ślad osadnictwa, późne 65 SOKOLICA 66/36 średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 15- 66 OSIEKA Ślad osadnictwa, okres nowożytny XV-XVI w. 64/4

AZP 15- 67 OSIEKA Ślad osadnictwa, okres nowożytny. 64/5

AZP 15- Ślad osadniczy, epoka kamienia. Osada, wczesna epoka żelaza. 68 MINTY 64/6 Ślad osadniczy, nowożytność.

AZP 15- 69 KINKAJMY Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, nowożytność. 64/7

AZP 15- Ślad osadniczy, wczesna epoka brązu. Ślad osadniczy, 70 MINTY 64/9 nowożytność.

AZP 15- Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, średniowiecze. 71 MINTY 64/11 Ślad osadniczy, nowożytność.

AZP 15- 72 MINTY Ślad osadniczy, nowożytność. 64/8

AZP 15- Ślad osadniczy, epoka kamienia, wczesna epoka żelaza, wczesne 73 MINTY 64/10 średniowiecze, nowożytność.

AZP 15- 74 KRAWCZYKI Ślad osadniczy, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny. 64/13

AZP 15- 75 OSIEKA Ślad osadniczy, okres nowożytny. 64/14

AZP 15- 76 OSIEKA Ślad osadniczy, epoka kamienia, średniowiecze, okres nowożytny. 64/15

AZP 15- 77 OSIEKA Ślad osadniczy, okres nowożytny. 64/16

AZP 15- 78 KRAWCZYKI Osada, wczesna epoka żelaza. 64/17

AZP 15- Ślad osadniczy, późne średniowiecze. 79 POŁĘCZE 64/18 Ślad osadniczy, okres nowożytny.

AZP 13- 80 NALIKAJMY Cmentarzysko ciepłopalne, okres rzymski - OWL 64/1

AZP 13- KIERTYNY 81 Kopce, wały. 64/2 WIELKIE

AZP 13- KIERTYNY 82 Grodzisko. 64/3 WIELKIE

AZP 13- 83 BEZLEDY Ślad osadnictwa, nieokreślona. 64/6

AZP 13- KIERTYNY 84 Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny. 64/7 WIELKIE

64

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce AZP 13- KIERTYNY 85 Kopiec, kurhan. 64/9 WIELKIE

AZP 13- KIERTYNY Osada, okres rzymski - OWL. 86 64/10 WIELKIE Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze.

AZP 13- KIERTYNY 87 Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, okres nowożytny. 64/11 WIELKIE

AZP 13- 88 ŁOJDY Ślad osadnictwa, neolit - epoka brązu. 64/15

AZP 15- 89 KIERSITY Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny. 63/9

AZP 15- 90 KIERSITY Ślad osadnictwa. 63/10

AZP 15- 91 KIERSITY Punkt osadnictwa, okres nowożytny. 63/11

AZP 15- 92 TOLKO Ślad osadnictwa, średniowiecze. 63/12

AZP 15- 93 RODNOWO Ślad osadnictwa, nowożytna. 62/20

AZP 14- SZYLINA 94 Skarb, młodszy okres epoki brązu. 65/3 WIELKA

AZP 14- 95 WAWRZYNY Znalezisko luźne, neolit. 65/5

AZP 14- 96 WAWRZYNY Znalezisko luźne, neolit. 65/6

AZP 14- 97 WAWRZYNY Znalezisko luźne, epoka brązu. 65/7

AZP 14- 98 KINKAJMY Znalezisko luźne. 65/8

AZP 14- Ślad osadnictwa, pradzieje. 99 WAWRZYNY 65/9 Ślad osadnictwa, nowożytna XVI-XVIII w.

AZP 14- Ślad osadnictwa, pradzieje. 100 WAWRZYNY 65/10 Ślad osadnictwa późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

AZP 14- Ślad osadnictwa, pradzieje, Ślad osadnictwa, nowożytna XVI- 101 WAWRZYNY 65/11 XVII w.

AZP 14- Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna, 2 połowa XV- 102 WAWRZYNY 65/12 XVIII w.

AZP 14- Ślad osadnictwa, pradzieje. ślad osadnictwa, nowożytna XVI- 103 WAWRZYNY 65/13 XVIII w.

AZP 14- Ślad osadnictwa, pradzieje. ślad osadnictwa, nowożytna XVI- 104 WAWRZYNY 65/14 XVIII w.

105 AZP 14- WIRWILTY Osada, wczesna epoka żelaza.

65

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 65/15 Osada, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

AZP 14- Osada, wczesna epoka żelaza. 106 WIRWILTY 65/16 Osada, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

AZP 14- Osada, wczesna epoka żelaza. 107 WIRWILTY 65/18 Ślad osadnictwa, nowożytna XV-XVII w.

AZP 14- 108 WIRWILTY Osada, XI-XIII w. 65/19

AZP 14- Osada, wczesna epoka żelaza. 109 WIRWILTY 65/21 Ślad osadnictwa, nowożytna XVII-XVIII w.

AZP 14- SZYLINA Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. 110 65/22 WIELKA Osada, nowożytna XVII-XVIII w.

AZP 14- SZYLINA 111 Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, nowożytna XVI-XVIII w. 65/23 WIELKA

AZP 14- SZYLINA Ślad osadnictwa, pradzieje. 112 65/29 WIELKA Ślad osadnictwa, nowożytna XVI-XVIII w.

AZP 14- SZYLINA Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XI-XIII w., XVI- 113 65/30 WIELKA XVIII w.

AZP 14- SZYLINA Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. 114 65/31 WIELKA Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.

AZP 14- SZYLINA 115 Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w. 65/32 WIELKA

AZP 14- 116 KINKAJMY Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w. 65/45

AZP 14- 117 SPYTAJNY Luźne znalezisko, epoka kamienia. 64/11

AZP 14- 118 SPYTAJNY Cmentarzysko, okres wędrówek ludów. 64/12

AZP 14- 119 WAWRZYNY Cmentarzysko kurhanowe, wczesna epoka żelaza. 64/13

AZP 14- 120 POŁĘCZE Znalezisko luźne, neolit. 64/14

AZP 14- Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV- 121 WIRWILTY 64/16 XVII w.

AZP 14- Osada, wczesne średniowiecze. 122 ŁOJDY 64/19 Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVIII w.

AZP 14- Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 123 SPYTAJNY 64/21 Ślad osadnictwa, XV-XVII w.

AZP 14- 124 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, pradzieje. 64/20

AZP 14- 125 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w. 64/22

66

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce AZP 14- 126 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w. 64/23

AZP 14- 127 POŁĘCZE Osada, XVI-XVIII w. 64/24

AZP 14- 128 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 64/25

AZP 14- 129 OSIEKA Ślad osadnictwa, XV-XVII w. 64/26

AZP 14- Ślad osadnictwa, wczesna średniowiecze. 130 POŁĘCZE 64/27 Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

AZP 14- Ślad osadnictwa, wczesna średniowiecze. 131 POŁĘCZE 64/28 Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

AZP 14- 132 POŁĘCZE Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w. 64/29

AZP 14- Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 133 KINKAJMY 64/31 Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

AZP 14- 134 POŁĘCZE Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, XI-XIII w. 64/35

AZP 14- Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza, wczesne średniowiecze, 135 SPYTAJNY 64/36 XVI-XVII w.

AZP 14- 136 POŁĘCZE Ślad osadnictwa, pradzieje. 64/37

AZP 14- Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, wczesne średniowiecze. 137 SPYTAJNY 64/38 Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

AZP 14- 138 WAWRZYNY Osada, XVI-XVIII w. 64/39

AZP 12- 138 BEZLEDY Grodzisko. 63/1

AZP 12- 139 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w. 63/2

AZP 12- 140 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w. 63/3

AZP 12- 141 BEZLEDY Osada, XI-XIII w. 63/5

AZP 12- 142 BEZLEDY Ślad osadnictwa. 63/6

AZP 12- Ślad osadnictwa, XI-XIII w. 143 BEZLEDY 63/7 Ślad osadnictwa, 2 połowa XV w. - XVII w.

AZP 12- 144 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w. 63/8

145 AZP 12- BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.

67

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 63/9

AZP 12- 146 BEZLEDY Ślad osadnictwa, neolit. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w. 63/10

AZP 12- Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XV w. 147 BEZLEDY 63/11 Ślad osadnictwa XVI-XVII w.

AZP 12- 148 BEZLEDY Osada, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w. 63/12

AZP 12- 149 BEZLEDY Osada wyspowa. 63/13

AZP 12- 150 BEZLEDY Kurhan, epoka brązu. 64/1

AZP 12- 151 BEZLEDY Cmentarzysko kurhanowe, wczesna epoka żelaza. 64/2

AZP 12- 152 BEZLEDY Cmentarzysko birytualne, okres wpływów rzymskich faza B2 64/3

AZP 12- 153 BĄSZE Cmentarzysko 64/4

AZP 12- 154 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w. 64/5

AZP 12- 155 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w. 64/6

AZP 12- 156 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w. 64/7

AZP 12- 157 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w. 64/8

AZP 12- 158 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w. 64/9

AZP 12- 159 BEZLEDY Osada, XI-XIII w. 64/10

AZP 12- 160 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w. 64/12

AZP 12- 161 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w. 64/11

AZP 12- 162 BĄSZE Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVII w. 64/13

AZP 12- 163 BĄSZE Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVII w. 64/14

AZP 11- 164 BĄSZE Osada XI-XIII w. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w. 64/1

AZP 11- 165 BĄSZE Ślad osadnictwa, XI-XIII w. 64/2

68

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce AZP 11- 166 BEZLEDY Grodzisko półwyspowe, wczesne średniowiecze. 63/1

AZP 11- 167 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVII w. 63/3

AZP 11- 168 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVII w. 63/4

AZP 11- 169 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w. 63/5

AZP 11- 170 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa 2 połowa XV-XVII w. 63/6

AZP 11- 171 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVII w. 63/7

AZP 14- 172 WOJCIECHY - 63/1

AZP 14- 173 TOLKO - 63/2

AZP 14- 174 RODNOWO - 63/3

AZP 14- 175 RODNOWO - 63/4

AZP 14- 176 RODNOWO - 63/5

AZP 14- 177 TOLKO - 63/6

AZP 14- 178 TOLKO - 63/7

AZP 14- 179 TOLKO - 63/8

AZP 14- 180 TOLKO - 63/9

AZP 14- 181 KIERSITY - 63/10

AZP 14- 182 KIERSITY - 63/11

AZP 14- 183 KIERSITY - 63/12

AZP 14- 184 KIERSITY - 63/13

AZP 14- 185 KIERSITY - 63/14

186 AZP 14- WOJCIECHY -

69

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 63/15

AZP 14- 187 WAJSNORY - 62/36

AZP 14- 188 WAJSNORY - 62/35

AZP 14- 189 WAJSNORY - 62/34

AZP 14- 190 WAJSNORY - 62/33

AZP 14- 191 WAJSNORY - 62/4

AZP 14- 192 WAJSNORY - 62/30

AZP 14- 193 WAJSNORY - 62/31

AZP 14- 194 WAJSNORY - 62/32

AZP 14- 195 RODNOWO - 62/29

AZP 14- 196 RODNOWO - 62/3

AZP 14- 197 RODNOWO - 62/25

AZP 14- 198 RODNOWO - 62/24

AZP 14- 199 RODNOWO - 62/26

AZP 14- 200 RODNOWO - 62/28

AZP 14- 201 RODNOWO - 62/27

AZP 16- 202 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. Osada, okres nowożytny. 99/8

AZP 16- 203 ŁABĘDNIK Strażnica, średniowiecze. 99/11

AZP 16- 204 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. Osada, okres nowożytny. 99/14

AZP 16- Osada, neolit. Osada, wczesne średniowiecze. 205 ŁABĘDNIK 99/18 Osada, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.

AZP 16- 206 ŁABĘDNIK Ślada osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny. 99/19

70

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce AZP 16- 207 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny. 99/27

AZP 16- 208 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny. 99/30

AZP 16- Osada, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny. 209 ŁABĘDNIK 99/33 Ślad osadnictwa, nieokreślona.

AZP 15- Osada, okres rzymski. 210 SOKOLICA 66/21 Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 15- Ślad osadnictwa, epoka kamienia. Osada, okres rzymski. 211 SOKOLICA 66/22 Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

AZP 15- Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza - okres rzymski. 212 SOKOLICA 66/23 Osada, okres rzymski. Ślady osadnictwa

AZP 15- Osada, okres rzymski. 213 SOKOLICA 66/28 Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 15- 214 SOKOLICA Osada, okres rzymski. 66/35

AZP 15- 215 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze - okres nowożytny. 66/37

AZP 13- 216 DĄBROWA Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny. 64/4

AZP 13- KIERTYNY Ślady osadnictwa, nieokreślona. 217 64/5 WIELKIE Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 13- KIERTYNY Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 218 64/8 WIELKIE Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 13- KIERTYNY 219 Osada, neolit - epoka brązu. Ślad osadnictwa, okres nowożytny. 64/12 WIELKIE

AZP 13- 220 DĄBROWA Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny. 64/13

AZP 13- Osada, wczesna epoka żelaza. 221 ŁOJDY 64/14 Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

AZP 14- 222 WIRWILTY Grodzisko, okres wczesno-średniowieczny. 65/1

AZP 14- Osada, wczesna epoka żelaza. 223 WIRWILTY 65/17 Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

AZP 14- SZYLINA Osada, wczesna epoka żelaza. 224 65/20 WIELKA Ślad osadnictwa, nowożytna XVI-XVIII w.

AZP 14- 225 SPYTAJNY Grodzisko, wczesne średniowiecze. 64/3

AZP 14- Osada, wczesna epoka żelaza. 226 POŁĘCZE 64/30 Osada, wczesne średniowiecze. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie.

71

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

VI. Uwarunkowania wynikające ze stanów komunikacji i infrastruktury technicznej

VI.1 Infrastruktura techniczna

VI.1.1 Zaopatrzenie w wodę

Gmina Bartoszyce posiada dobrze rozwiniętą gospodarkę zaopatrzenia w wodę. Dane GUS z ostatnich 8 lat pokazują, że sieć wodociągowa z roku na rok rozwija się zapewniając dostarczenie wody coraz większej ilości mieszkańców. W ciągu wyżej wspomnianych 8 lat długość sieci wodociągowej wzrosła o prawie 100 km. Z roku na rok rośnie także liczba gospodarstw przyłączonych do sieci.

Tab. 23. Rozwój sieci wodociągowej na terenie gminy Bartoszyce Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Długość czynnej 175, 7 189, 2 214, 2 230, 2 242, 2 247, 3 247, 5 254, 9 275, 0 sieci rozdzielczej km km km km km km km km km

Woda dostarczona 249, 4 237, 5 256, 0 252, 2 257, 0 283, 3 292, 0 273, 1 279, 1 gospodarstwom dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 domowym

Ludność korzystająca z sieci - - 9 179 9 267 9 296 9 290 9 301 9 282 9 300 wodociągowej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Obszar gminy zaopatrywany jest w wodę z ujęć wgłębnych. Woda pobierana jest z 17 podstawowych ujęć i dostarczana do odbiorców poprzez stacje uzdatniania oraz wodociągi grupowe. Obecna sieć wodociągowa obsługuje 96 ze 111 miejscowości gminy Bartoszyce. Pozostałe miejscowości gminne zaopatrują się w wodę z lokalnych ujęć wody zlokalizowanych na terenie wsi oraz indywidualnych zagrodowych studni kopanych wyposażonych w urządzenia hydroforowo-pompowe. Większość rur, którymi płynie pobierana woda wykonana jest z rur PCV o dobrym stanie technicznym. Mimo tego jakość wody do picia pod względem bakteriologicznym i fizykochemicznym nie odpowiada przyjętym normom.

Z badań przeprowadzonych na potrzeby Programu uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce wynika, że średnie zapotrzebowanie dobowe na wodę wynosi Qśr = 1073 m3/dobę, maksymalne zapotrzebowanie dobowe Qmax = 1393 m3/dobę, maksymalne zapotrzebowanie godzinowe Qmax = 93 m3/godz. Straty w sieci wynoszą 6%.

72

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce VI.1.2 System odprowadzania ścieków

VI.1.2.1 Aglomeracja wodno-ściekowa

Zgodnie z Ustawą Prawo wodne oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie sposobu wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji dla miasta i gminy Bartoszyce wyznaczony został obszar aglomeracji wodno-ściekowej.

Aglomeracja wyznaczona została Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego w sprawie wyznaczenia aglomeracji Bartoszyce.

Aglomeracja Bartoszyce obejmuje swoim zasięgiem obszar:

. miasta Bartoszyce,

. miejscowości z terenu gminy Bartoszyce: Nalikajmy, Leginy, Wipławki, Łojdy, Dąbrowa, Skitno, Jarkowo, Falczewo, Wirwilty, Wiatrak, Spytajny, Ceglarki, Sędławki, Wawrzyny, Połęcze, Plęsy, Osieka, Bukowo, Krawczyki, Szwaruny, Minty, Ciemna Wola, Galiny, Okopa, Karolewko, Dębówko, Witki, Gile;

Aglomeracja Bartoszyce została wyznaczona dla równoważnej liczby mieszkańców 26271, która jest obsługiwana przez oczyszczalnię ścieków w Bartoszycach. Aglomeracja została objęta Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, powołanym przez Ministra Środowiska i zatwierdzonym przez Radę Ministrów.

VI.1.2.2 Kanalizacja sanitarna

Gmina Bartoszyce jest bardzo słabo skanalizowana. Na jej terenie znajduje się osiem oczyszczalni ścieków, z czego największa z nich w Bezledach. Jej przepustowość wynosi 232m3/dobę. Druga, co do wielkości oczyszczalnia znajduje się w miejscowości Tolko o przepustowości 100 m3/dobę. Trzecia oczyszczalnia ścieków położona jest w Łabędnik i ma postać rowu cyrkulacyjnego. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Pierselach, Kinkajmach, Wojtowie, Mintach. Zestawienie oczyszczalni na terenie gminy Bartoszyce wraz z ich przepustowością zostało ukazane w tabeli poniżej. Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki z budynków mieszkalnych wielorodzinnych, natomiast ścieki z pozostałych zabudowań gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach, skąd wywożone są do istniejących oczyszczalni lub na gminne wysypisko.

Tab. 24. Przepustowość oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie gminy Bartoszyce

73

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Nazwa Bezledy Tolko Łabędnik Bartoszyce Wojtowo Piersele Borki Kinkajmy oczyszczalni

Qśr. Qśr. Qśr. 100 Qmax 100 Qśr. 32,5 Qśr. 16,2 Qśr. 60 Przepustowość 190 - m3/do m3/dobę 4500-5000 m3/dobę m3/dobę m3/dobę m3/dobę bę m3/dobę

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bartoszycach

Zaawansowanie rozwoju sieci kanalizacyjnej na terenie gminy można zaobserwować na podstawie danych z tabeli poniżej. Wynika z niej jasno, że długość sieci kanalizacyjnej na przestrzeni ostatnich 8 lat uległa znacznemu wydłużeniu: z 8, 7 km w roku 2000 do 24, 3 km w roku 2008. Znacznie wzrosła również liczba ludności korzystająca z sieci kanalizacyjnej.

Tab. 25. Rozwój kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Bartoszyce Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Długość czynnej sieci 8, 7 9, 3 11, 2 17, 6 17, 6 23, 6 23, 6 24, 3 9, 3 km kanalizacyjnej km km km km km km km km

63, 7 54, 9 57, 5 51, 9 65, 0 70, 3 71, 8 75, 7 75, 7 Ścieki odprowadzone dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3

Ludność korzystająca - - 2 284 2 291 2 444 2 443 2 525 2 518 2 512 z sieci kanalizacyjnej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

VI.2 Gospodarka odpadami

Gmina Bartoszyce posiada „Plan gospodarki odpadami gminy Bartoszyce na lata 2004- 2007 z perspektywą na lata 2008-2010”. Wynika z niego, że gmina produkuje dwa podstawowe rodzaje odpadów: odpady komunalne oraz odpady niebędące odpadami komunalnymi (odpady medyczne i weterynaryjne, odpady z oczyszczalni ścieków, odpady przemysłowe, pozostałe odpady). Głównymi producentami odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz dodatkowo inni wytwórcy. Odpady komunalne powstające na terenie gminy Bartoszyce w większości nie należą do niebezpiecznych. Wszystkie produkowane nieczystości zbierane są do pojemników ustawionych przy posesjach. System pojemnikowy jest obowiązkowy dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym dla instytucji i podmiotów gospodarczych.

Selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy funkcjonuje jedynie w dwóch miejscowościach. Selektywnie zbierane są odpady tworzyw sztucznych. System ten jest obsługiwany przez firmę zajmującą się zbieraniem odpadów komunalnych, która w całości finansuje system zbiórki, użytkownicy nie ponoszą odrębnych opłat. Selektywne 74

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce gromadzenie odpadów przez użytkowników nie jest również nagradzane finansowo przez firmę świadczącą usługi (identyczna opłata dla korzystających i niekorzystających z selektywnej zbiórki). Głównymi producentami opadów w gminie Bartoszyce są: . gospodarstwa domowe,

. zakłady produkcyjne,

. jednostki użyteczności publicznej.

Dodatkowo na terenie gminy produkowane są również odpady zaliczane do niebezpiecznych, m.in.:

. przeterminowane leki,

. skażone opatrunki i strzykawki

. zużyte baterie i akumulatory,

. zużyte świetlówki,

. środki ochrony roślin wraz z ich opakowaniami,

. wyeksploatowane pojazdy,

. sprzęt elektroniczny,

. odpady zawierające azbest.

Dużą część wytwarzanych odpadów komunalnych stanowią odpady ulegające biodegradacji (odpady kuchenne, odpady z terenów zielonych). Zgodnie z prawem unijnym kraje członkowskie muszą znacznie ograniczyć ilość odpadów biodegradowalnych deponowanych na składowiskach (w stosunku do 1995r.):

- do roku 2010 deponowanie maksymalnie 75% odpadów ulegających biodegradacji,

- do roku 2013 deponowanie maksymalnie na składowiskach 50% odpadów biodegradowalnych,

- do roku 2020 deponowanie na składowiskach maksymalnie 35% odpadów biodegradowalnych.

Składowisko odpadów komunalnych znajduje się w miejscowości Wysieka i zarządzane jest przez Zakład Gospodarki Odpadami Sp z o. o. w Bartoszycach. Pojemność całkowita składowiska wynosi 150 tys. m3, z czego w 2008 roku zapełnione było 144, 1 tys. m3. W roku 2008 przyjęto na składowisko 11 660, 4 Mg odpadów. Uszczelnienie wysypiska zostało wykonane sztucznie. Obiekt ponadto wyposażony jest w drenaż, zbiornik odcieków, 4 piezometry, studnie odgazowujące, brodzik dezynfekcyjny, wagę samochodową. Otwarcie składowiska w Bartoszycach nastąpiło w 1995r., w 2012 roku planowane

75

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce jest zamknięcie dotychczas użytkowanej niecki. Odpady będą składowane w nowobudowanej niecce, znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie. Na terenie gminy znajdują się również dwa „dzikie wysypiska” w miejscowości Galiny i Rodnowo, które mimo okresowej likwidacji ciągle są eksploatowane przez okoliczną ludność.

Zbiór odpadów zwierzęcych prowadzi wyspecjalizowana firma. Siedziba firmy znajduje się w Perkujkach, gdzie gromadzone są odpady. Znajdują się one w budynku (zbiornicy odpadów) w naczepie zbiorczej. Po zebraniu odpowiedniej ilości do transportu odpady są wywożone do przedsiębiorstw utylizacyjnych. Firma posiada stosowne zezwolenia na transport i czasowe gromadzenie odpadów.

W całym województwie warmińsko-mazurskim w roku 2008 funkcjonowała tylko jedna spalarnia odpadów: Spalarnia odpadów Medycznych i Weterynaryjnych Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Olsztynie. Spalarnia w Bartoszycach została wyłączona z użytkowania w marcu 2007 roku. Dodatkowo w Bartoszycach znajdują się również 2 stacje demontażu pojazdów.

VI.3 Elektroenergetyka

Dostawa energii elektrycznej na terenie gminy Bartoszyce odbywa się liniami średniego napięcia 15 kV, zasilanymi ze stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce i dalej poprzez stacje transformatorowe 15/0, 4 kV oraz linie niskiego napięcia 0, 4 kV.

Na terenie gminy znajduje się linia elektroenergetyczna 110 kV relacji GPZ Lidzbark Warmiński – GPZ Bartoszyce – GPZ Korsze.

VI.4 Źródła energii odnawialnej

Mimo potencjału środowiska przyrodniczego - na terenie gminy Bartoszyce nie są wykorzystywane odnawialne źródła energii.

VI.5 Gazyfikacja

Przez obszar gminy Bartoszyce przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia:

. DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994; . DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987; . DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987 . DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994; . DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994; oraz zlokalizowane są stacje redukcyjno-pomiarowe wysokiego ciśnienia:

. SRP Bartoszyce o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1988; 76

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . SRP Wiatrak o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1994.

Tab. 26. Dane dotyczące sieci gazowej na terenie gminy Bartoszyce Wyszczególnienie 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Długość czynnej sieci [km] 35,0 35,0 35,0 35,0 35,0 35,0

Czynne połączenia do budynków [szt.] 47 47 49 50 50 50

Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem [gosp.dom.] - - 30 29 21 35

Zużycie gazu w tys. m3 - -

60,50 54,90 50,70 52,80

Zużycie gazu na ogrzanie mieszkań w tys. m3 - - 48,8 43,3 35,5 36,4

Ludność korzystająca z sieci gazowej [osoba] 153 153 152 152 151 151

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

VI.6 Sieci telefonii komórkowej

Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się 5 nadajników GSM/UMTS w następujących lokalizacjach:

. Przejście Graniczne Bezledy,

. Bezledy,

. Łabędnik,

. Węgoryty.

Dwa nadajniki GSM (1800 i 900) znajdują się w granicach administracyjnych miasta Bartoszyce.

VI.7 Energia cieplna

Na obszarze gminy brak jest scentralizowanej gospodarki cieplnej. Jedyne kotłownie, które występują na terenie gminy znajdują się w miejscowościach: Tolko, Bezledy, Galiny, Kinkajmy. Ogrzewanie budynków na terenie gminy odbywa się w oparciu o zróżnicowane źródła energii, m.in. węgiel, miał, drewno, gaz płynny, olej opałowy.

77

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

VI.8 Transport drogowy

VI.8.1 Drogi krajowe

Przez teren gminy Bartoszyce przebiegają dwie drogi krajowe:

. 51 - (Granica Państwa – Bezledy – Bartoszyce – Olsztyn – Olsztynek), z czego na terenie gminy przebiega ona przez miejscowości Bezledy – Bartoszyce – Połęcze – Osieka.

. 57 – (Bartoszyce, Plęsy, Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark, Chorzele, Rembielin, Przasnysz, Maków Mazowiecki), z czego na terenie gminy przebiega ona przez miejscowości: Plęsy-Minty –Galiny.

Wyżej wymienione drogi stanowią połączenie dla gminy z drogami krajowymi nr 53 oraz 16, a także, co w przypadku gminy Bartoszyce stanowi element kluczowy, z Obwodem Kaliningradzkim.

VI.8.2 Drogi wojewódzkie

Na terenie gminy Bartoszyce przebiegają drogi wojewódzkie, dla których plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada następujące klasy techniczne:

. 512 Pieniężno – Górowo Iławieckie – Bartoszyce, kl. techn. G;

. 512 Szczurkowo – Bartoszyce – Górowo Iławeckie – Pieniężno, kl. techn. Z;

. 592 Bartoszyce – Kętrzyn – Giżycko, kl. techn. G.

VI.8.3 Drogi powiatowe

Przez obszar gminy przebiegają 24 drogi powiatowe, administrowane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Dąbrowie k/Bartoszyc. Wszystkie drogi powiatowe posiadają klasę techniczną Z. Zestawienie poszczególnych dróg wraz z numerami znajduje się w tabeli poniżej:

Tab. 27. Wykaz dróg powiatowych. Lp. Numer Przebieg drogi Klasa techniczna drogi drogi

1 1354N Glądy – - Tolko Z

2 1384N Solno - Bezledy Z

78

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 3 1386N Kicina – Piasek – Bezledy - Łoskajmy Z

4 1388N Toplikajmy – Barciszewo –Markiany – dr. Kraj. Nr 51 Z

5 1390N Dr. woj. Nr 512 (leginy) – Liski – Sepopol – Ostre Bardo - Z Szczurkowo

6 1392N Bartoszyce – Szylina - Smolanka Z

7 1394N Witki – Sępopol – - Z

8 1400N Krekole – Galiny – Maszewy Z

9 1402N Kosy - Bajdyty Z

10 1408N Kiersnowo - Trutnowo Z

11 1521N Dr. pow. Nr 1386N Barciszewo - Wojciechy Z

12 1539N Lejdy - Bezledy Z

13 1541N Kosty – Wajsnory – Rodnowo – Kotowo - Rogóż Z

14 1553N Posłusze – Bąsze Z

15 1555N Kiertyny Małe – Dąbrowa - Bartoszyce Z

16 1557N Spytajny – Adrapy Z

17 1559N Bartoszyce – Perkujki – Osieka - Galiny Z

18 1561N Dr. kraj. nr 57 (Galiny) - Trutnowo - Wozławki Z

19 1563N Sędławki - Wardomy Z

20 1569N Wiatrowiec - Łabędnik Z

21 1571N Łabędnik - Bisztynek Z

22 1958N Maszewy - Gruda Z

23 1960N Wyręba – Kiersity - Tolko Z

24 1981N Dr. woj. nr 592 (Sporwiny) - Sątoczno Z

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zarządu Dróg Powiatowych

VI.8.4 Drogi gminne

W granicach administracyjnych gminy sieć komunikacyjną będącą uzupełnieniem dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych stanowią drogi gminne. Ich numery, nazwy i przebieg znajdują się w tabeli poniżej.

Tab. 28. Wykaz dróg gminnych Lp. Numer drogi Nazwa drogi 79

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

1 120001N Piersele – dr. kraj. nr 51

2 120002N Żydowo – Zawiersze

3 120003N gr. gm. – Merguny – dr. pow. nr 1386 N

4 120004N Kiersyty – Sortławki

5 120005N Gr. Gm. – Szczeciny – Wargielity – Wojciechy

6 120007N Wojtowo – Burkarty

7 120008N Wojciechy – Rodnowo

8 120009N Borki Małe – dr. Woj. nr 512

9 120012N Dr. Kraj. nr 51 – Wipławki – Nalikajmy – dr. Woj. nr 512

10 120015N Łojdy – dr. Kraj. nr 51

11 120016N Bartoszyce – Osieka kol.

12 120017N Połęcze (wieś)

13 120018N Dr. Gm. Nr 120016N – Plęsy – dr. Kraj. nr 51

14 120019N Krawczyki - Klekotki

15 120020N Krawczyki - Szwarunki

16 120021N Szwarunki – dr. Gm. Nr 120020 N

17 120022N Dr. Gm. Nr 120020 N – dr. Kraj. nr 57

18 120023N Parkoszewo - Łapkiejmy

19 120024N Nowe Witki – dr. Woj. nr 512 (Żydowo)

20 120027N Szylina Mała (wieś)

21 120030N Dr. Woj. nr 592 - Gile

22 120031N Dr. Kraj nr 57 - Brzostkowo

23 120032N Galiny kol. – dr. Kraj. nr 57

24 120033N Dr. Kraj. nr 57 – Borki Sędrowskie - Gromki

25 120035N Sokolica – gr. Gm (Różyna)

26 120036N Sokolica - Spurgle

27 120038N Drawa - dr. Woj. nr 592

28 120039N Skitno (wieś)

Źródło: Urząd Gminy Bartoszyce

VI.9 Kolej

80

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Przez teren gminy przebiegają dwie towarowe linie kolejowe:

- Bartoszyce - Głomno (stacja przeładunkowa) - granica państwa, obsługujące ruch towarowy na przejściu granicznym w Bezledach, specjalny podwójny tor przystosowany do obsługi kolei polskich oraz szerokotorowy do obsługi kolei rosyjskich;

- Bartoszyce – Korsze, obsługujące ruch towarowy, obecnie nieczynna.

Długość pierwszej z linii kolejowych na terenie gminy Bartoszyce wynosi 15, 639 km, zaś drugiej 9, 46 km.

Z dniem 1 lipca 2002 r. z powodu nierentowności trasy zawieszone zostało połączenie osobowe Bartoszyce – Korsze. Wraz z jego zamknięciem gmina pozostała bez żadnego kolejowego połączenia osobowego.

VI.10 Szlaki turystyczne

Przez teren gminy przebiegają następujące szlaki turystyczne

Szlaki przyrodnicze:

. Warmińsko-Mazurski Szlak Bociani (Europejski Szlak Bociana Białego), który rozlega się na terenach gmin: Górowo Iławeckie, Bartoszyce, Sępopol oraz poza granicami powiatu bartoszyckiego na terenie gmin Barciany i Srokowo. Szlak bocianich gniazd - to projekt realizowany od 1998 roku przez ornitologów badających okolice Żywkowa. Obejmuje on wsie Żywkowo, , Lejdy (gmina Bartoszyce), Szczurkowo, Lwowiec, Duje i Brzeźnica, gdzie skupiska bocianów są największe.

. Leśna ścieżka dydaktyczna „Dąbowy Las” znajduje się na terenie Leśnictwa Czarny Las przy drodze Galiny - Krawczyki, 200 m od drogi krajowej nr 57 i wsi Galiny. Trasa ścieżki przebiega przez las, który charakteryzuje się wielką różnorodnością gatunków drzew, krzewów i roślin runa. Trasa rozpoczyna się na parkingu leśnym i biegnie wzdłuż brzegu rzeki Pisy. Na trasie zachwycają wiekowe dęby szypułkowe, lipy i potężne buki, ustawione są także tablice tematyczne informujące o zjawiskach w lesie i gospodarce leśnej.

Szlaki wodne:

. Szlak kajakowy rzeką Łyną - należy do najpiękniejszych szlaków kajakowych Warmii i Mazur. Łyna płynie z południowego zachodu na północny wschód przez Bartoszyce do Sępopola, skąd bardziej zdecydowanie ku granicy państwa. Rezerwat został utworzony w celu zachowania rzadkiego zjawiska wstecznej erozji źródliskowej rzeki Łyny. Pierwsza stanica wodna znajduje się na terenie gminy Bartoszyce w miejscowości Perkujki (8km od

81

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Bartoszyc), następna w Bartoszycach; kolejny przystanek odnajdziemy w miejscowości Szylina Mała (gmina Bartoszyce). Następne miejsce do wodowania znajduje się w Szylinie Wielkiej (gmina Bartoszyce), odległej o około 1 km od poprzedniej stanicy. W Sępopolu na przystanku wodnym oprócz stanicy znajduje się także miejsce, gdzie można zorganizować ognisko, a w planach jest również utworzenie pola namiotowego. Ostatni przystanek na Łynie znajduje się za Sępopolem w miejscowości .

. Szlak kajakowy o długość trasy 204.5 km, najdłuższą rzeką regionu – Łyną, szlak przebiegający przez miejscowości: Brzeźno Łyńskie - Kurki - Ruś - Olsztyn - Dobre Miasto - Lidzbark Warmiński - Bartoszyce - Sępopol - Granica Państwa.

Szlaki historyczne:

. „Szlak generała J. H. Dąbrowskiego” - szlak bojowy wojsk generała Jana Henryka Dąbrowskiego z czasów wojen napoleońskich rozpościera się od strony Mrągowa, Dobrego Miasta przez Łaniewo, Lidzbark Warmiński, Górowo Iławeckie i dalej za granicę Prawdinsk, Bagrationowsk. Biegnie w kierunku miejscowości Ełk i trzykrotnie przekracza granicę państwową z Rosją,

. trasa rowerowo-samochodowa „Trasa Kardynała Stefana Wyszyńskiego” – 126 km: Kętrzyn - Wilkowo - Bezławki - Święta Lipka - Reszel - Sątopy -Bisztynek - Wozławki - Kiwity - Stoczek Warmiński - Krekole - Samolubie - Bartoszyce - Łabędnik - Łankiejmy - Grabno - Kętrzyn - Karolewo - Wilamowo (lotnisko).

Trasy rowerowe:

Na terenie gminy brak jest istniejących, oznakowanych tras rowerowych.

VII. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia terenu.

VII.1 Stan prawny gruntów

W strukturze własności gminy Bartoszyce dominują grunty będące własnością osób fizycznych. Zajmują one powierzchnię 24 580 ha, co stanowi 57,50% wszystkich gruntów znajdujących się w granicach administracyjnych gminy. Drugi, co do wielkości odsetek stanowią grunty Skarbu Państwa z wyłączeniem przekazanych w użytkowanie wieczyste - zajmują one 14 225 ha, co stanowi 33,27 % powierzchni gminy. Pozostałe 82

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce grunty to niewielki obszar w porównaniu z w/w. Dokładną strukturę władania gruntami na terenie gminy Bartoszyce przedstawia poniższa tabela.

Tab.29. Studium władania

Gmina

Wyszczególnienie Powierzchnia Udział (ha) (%)

Grunty SP z wyłączeniem przekazanych w użytkowanie wieczyste 14 225 33,27

Grunty SP przekazane w użytkowanie wieczyste 137 0,32

Grunty spółek SP, przedsiębiorstw państwowych, i innych 0 państwowych osób prawnych 0

Grunty gmin i związków międzygminnych z wyłączeniem 784 przekazanych w użytkowanie wieczyste 1,83

Grunty gmin i związków międzygminnych przekazanych 65 w użytkowanie wieczyste 0,15

Grunty, które są własnością samorządowych osób prawnych oraz 0 grunty, których właściciele są nieznani 0

Grunty osób fizycznych 24 580 57,50

Grunty spółdzielni 2 0,01

Grunty kościołów związków wyznaniowych 78 0,18

Wspólnoty gruntowe 0 0

Grunty powiatów z wyłączeniem gruntów przekazanych w 147 użytkowanie 0,34

Grunty powiatów przekazane w użytkowanie wieczyste 0 0

Grunty województw z wyłączeniem przekazanych w użytkowanie 86 0,20

Grunty województw przekazane w użytkowanie wieczyste 0 0

Grunty będące przedmiotem własności i władania osób innych niż 2 651 wymienione wyżej 6,20

Razem: 42 755 100

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach, stan na 01.01.2010 r.

VII.2 Zagospodarowanie przestrzenne

Struktura funkcjonalno-przestrzenna gminy charakteryzuje się zabudową jednorodzinną i zagrodową ukształtowaną historycznie w formie niewielkich jednostek

83

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce osadniczych. Sieć osadnicza połączona jest systemem komunikacji drogowej oraz dodatkowo uzupełniona komunikacją kolejową (obecnie niewykorzystywana). Zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna koncentruje się w miejscowościach zlokalizowanych przy granicy z miastem Bartoszyce. Zabudowa ta w większości powstawała od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia to chwili obecnej. Kształtuje się przeważnie do dwóch kondygnacji nadziemnych wraz z poddaszem użytkowym. Rozwój zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej przy granicy z miastem Bartoszyce związany jest z chęcią osiedlania się ludności miejskiej na terenach mniej zurbanizowanych. Tereny te są atrakcyjne osadniczo z uwagi na bliskie położenie w stosunku do miasta (miejsca pracy, nauki, atrakcji kulturalnych itp.), wyposażenie w infrastrukturę techniczną, dobrą dostępność komunikacyjną. Zabudowa zagrodowa dominuje w miejscowościach oddalonych od miasta. Oparta jest w dużej mierze na starym osadnictwie pruskim i związana jest najczęściej z prowadzeniem działalności rolniczej. Oprócz wyżej wymienionych rodzajów zabudowy, należy zwrócić uwagę na występowanie na terenie gminy Bartoszyce zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej popegeerowskiej m.in. w miejscowościach Tolko, Wojciechy, Galiny i Bezledy. Na tych terenach działania powinny skupić się na poprawie stanu technicznego substancji budynkowej, poprawie jej walorów użytkowych i estetycznych.

W przestrzeni gminy można wyróżnić następujące obszary:

• obszar wysoczyzny morenowej,

• obszar wysoczyzny morenowej wododziałowej,

• obszar doliny rzeki Łyny,

• obszar doliny rzeki Pisy i zlewni jeziora Kinkajmskiego,

• kompleksy leśne,

• tereny zabudowane,

• tereny rolne.

Obecny układ miejscowości na terenie gminy jest wynikiem rozwoju sieci drogowej i kolejowej. Większość miejscowości na terenie gminy zlokalizowana jest wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych, tj. drogi krajowej, dróg wojewódzkich i powiatowych oraz linii kolejowych. Duży wpływ na rozwój osadnictwa na terenie gminy Bartoszyce miały czasy od końca II wojny światowej do 1989 r. W okresie tym silnie rozwijały się Państwowe Gospodarstwa Rolne a wraz z nimi obszary zurbanizowane. Obecnie duży wpływ na rozwój gminy ma miasto Bartoszyce leżące w centrum granic administracyjnych gminy. Jego wpływ można zaobserwować

84

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce na podstawie rozwoju budownictwa mieszkaniowego w miejscowościach sąsiadujących z miastem. Do takich miejscowości należą: Wawrzyny, Spytajny, Połęcze, Sędławki. Z uwagi na bliskość miasta miejscowości te mają szansę stać się znaczącymi ośrodkami podmiejskimi o funkcjach komplementarnych w stosunku do miasta np. zaplecza mieszkaniowego, zaplecza gospodarczego, rekreacyjno-rozrywkowego.

Poważnym ograniczeniem dla rozwoju osadnictwa na terenie gminy Bartoszyce jest jej położenie w obszarach prawnie chronionych na podstawie przepisów Ustawy o ochronie przyrody. Występowanie obszarów prawnie chronionych pociąga za sobą ograniczenia w urbanizacji gminy. Ograniczeniom w zabudowie podlegają również tereny przy urządzeniach infrastruktury technicznej. Wynikają one z rozporządzeń branżowych i są podyktowane zapewnieniem bezpieczeństwa ludności. Specyfika gminy Bartoszyce, jej nadgraniczne położenie i duże przejście graniczne w Bezledach, pociąga za sobą konieczność wyłączenia z zabudowy również terenów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie granicy Państwa.

VII.3 Bilans terenów

Powierzchnia gruntów na terenie gminy Bartoszyce zgodnie ze zbiorczym zestawieniem gruntów sporządzanym przez Starostwo Powiatowe w Bartoszycach wynosi 42 755 ha. Większość z nich stanowią grunty rolne, które zajmują ok. 76%. Zestawienie gruntów o różnym sposobie użytkowania funkcjonalno-przestrzennego w gminie, przedstawia się następująco:

. Użytki rolne – 32 523 ha tj. 76, 09 % ogólnej pow. gminy . Grunty leśne zadrzewione i zakrzewione – 7 676 ha, tj. 17, 96 % ogólnej pow. gminy . Grunty zabudowane i zurbanizowane – 1 428 ha, tj. 3, 3 % ogólnej pow. gminy Tereny komunikacyjne – 1 151 ha Tereny mieszkaniowe – 131 ha Tereny przemysłowe – 43 ha Tereny rekreacyjne – 28 ha Tereny zurbanizowane niezabudowane – 3 ha Użytki ekologiczne – 0 ha . Grunty pod wodami płynącymi – 237 ha tj. 0, 56 % ogólnej pow. gminy . Grunty pod wodami stojącymi – 8 ha tj. 0, 02 % ogólnej pow. gminy . Nieużytki i tereny różne – 883 ha tj. 2, 07 ogólnej pow. gminy

Z wyżej przedstawionego zestawienia wynika, że duży obszar zajmują grunty zadrzewione i zakrzewione - ok. 7 676 ha, czyli ok. 17, 96 % ogólnej powierzchni gminy. Nie jest to jednak liczba imponująca biorąc pod uwagę całą powierzchnię gminy, oraz to, że stopień lesistości kraju kształtuje się w okolicach 29%. Pozostałe grunty stanowią niewielki odsetek całego obszaru gminy.

85

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce VII.4 Stan planistyczny

Na terenie gminy Bartoszyce obowiązuje 8 miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ich łączna powierzchnia to ok. 341 ha. Biorąc pod uwagę cały obszar gminy (ok. 428 km2) obszar objęty miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego jest niewielki.

Tab. 30. Wykaz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących na terenie gminy Bartoszyce. Lp Nazwa MPZP Powierzchnia Uchwała

Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr przestrzennego gminy Bartoszyce dotyczący XXVII/173/05 Rady 1 terenu projektowanej elektrowni wodnej na 115, 5 ha gminy w Bartoszycach z rzece Łynie w rejonie miejscowości Szylina dnia 09 czerwca 2005 r. z obszarem zalewowym

Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr przestrzennego terenów zabudowy XV/105/2004 Rady 2 mieszkaniowej w obrębach geodezyjnych 72, 7 ha gminy w Bartoszycach z Połęcze, Wawrzyny, Okopa gmina dnia 29 marca 2004 r. Bartoszyce

Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr VIII/48/2003 przestrzennego terenów przemysłowo- Rady gminy w 3 42, 5 ha usługowych w obrębie geodezyjnym Bartoszycach z dnia 04 Jarkowo gmina Bartoszyce lipca 2003 r.

Miejscowy plan zagospodarowania Uchwała nr przestrzennego terenów rekreacyjnych w XXXV/277/1998 Rady 4 32, 9 ha obrębach Kinkajmy i Lusiny gmina gminy w Bartoszycach z Bartoszyce dnia 16 kwietnia 1998 r.

Uchwała nr Miejscowy plan zagospodarowania XXI/199/2000 Rady przestrzennego fragmentu gminy Bartoszyce 5 65, 8 ha gminy w Bartoszycach z w rejonie przejścia granicznego w dnia 03 października Bezledach 2000 r.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce dotyczący Uchwała nr terenów zalewowych rzeki Łyny XV/106/2004 Rady 6 11, 6 ha związanych z budową elektrowni wodnej w gminy w Bartoszycach z rejonie miejscowości Smolanka w gminie dnia 29 marca 2004 r. Sępopol

RAZEM 341, 0 ha

Na terenie gminy wydaje się dużo decyzji o warunkach zabudowy, o czym świadczy rosnąca z roku na rok ich liczba. W 2005 r. gmina wydała 77 decyzji o warunkach zabudowy, w 2008 r. 127 a w 2009 r. 110. Najwięcej decyzji wydawanych jest w miejscowościach: Dąbrowa,

86

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Wojciechy, Połęcze, Bezledy, Galiny i Minty, co obrazuje główne kierunki urbanizacji. Wyżej wymienione miejscowości stanowią najbardziej atrakcyjne miejsca osiedlania się dla mieszkańców gminy.

87

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce VIII. Uwarunkowania wynikające z zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia

Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia można podzielić na dwa rodzaje: wynikające z uwarunkowań przyrodniczych (naturalne) i będące wynikiem działalności człowieka (antropogeniczne).

VIII.1 Zagrożenia naturalne

Zagrożenia naturalne na terenie gminy Bartoszyce, generowane są przede wszystkim przez rzekę Łynę. Położenie gminy w zasięgu w/w rzeki wiąże się z ewentualnymi powodziami, podtopieniami oraz dopływem nieznanych zanieczyszczeń. Obszary zagrożenia powodziowego zlokalizowane są głównie wzdłuż rzek. Największe tereny zalewowe występują na wschód od miejscowości Bartoszyce. Potencjalne niebezpieczeństwo powodzi nasila się w okresie występowania pokrywy lodowej a także w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie się zatorów lodowych. Zjawiska lodowe na Łynie rozpoczynają się w miesiącach listopad – grudzień a ich natężenie notowane jest w lutym i marcu. W granicach gminy zidentyfikowane zostały obszary zagrożenia powodziowego wodą 1% i 5% (woda 100 - i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary te wskazano na mapie stanowiącej załącznik do niniejszego opracowania.

Gmina Bartoszyce narażona jest w niewielkim stopniu na erozję. Średnie zagrożenie może wystąpić na stromych zboczach doliny Łyny, gdzie gleby narażone są na erozję wodną wąwozową.

VIII.2 Zagrożenia antropogeniczne

Do zagrożeń antropogenicznych możemy zaliczyć te związane z występowaniem na terenie gminy napowietrznych linii elektroenergetycznych 110 kV, a co za tym idzie z istnieniem wzdłuż nich pola elektromagnetycznego.

Potencjalne zagrożenie stanowić mogą biegnące przez gminę gazociągi, a w szczególności ich rozszczelnienie. Do rozszczelnienia może dojść w wyniku ukrytych wad fabrycznych rur, zmęczenia materiału (szczególnie na przejściach pod torami i drogami), uszkodzenia rurociągu w wyniku działania osób trzecich, bądź nieprawidłowo działającej instalacji ochronnej.

Poza wyżej wymienionymi zagrożeniami antropogenicznymi brak jest innych, mogących negatywnie wpływać na bezpieczeństwo ludności.

88

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce IX. Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych

Na terenie gminy Bartoszyce zidentyfikowano następujące obszary i obiekty chronione na podstawie przepisów odrębnych:

. ustawa o ochronie i opiece nad zabytkami:

− obiekty i zespoły wpisane do rejestru zabytków,

− stanowiska archeologiczne;

. ustawa prawo wodne:

− obszary bezpośredniego zagrożenia powodziowego;

. ustawa o ochronie przyrody:

− obszar chronionego krajobrazu,

− Natura 2000,

− użytki ekologiczne;

− pomniki przyrody

. ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych:

− grunty rolne I-III klasy bonitacyjnej oraz grunty pochodzenia organicznego,

− grunty leśne,

. ustawa o lasach:

− lasy ochronne

89

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce X. Uwarunkowania wynikające z potrzeb i możliwości rozwoju gminy.

X.1 Analiza SWOT.

Mocne strony:

. Położenie w strefie przygranicznej, . Obecność drogowego i kolejowego przejścia granicznego, . Objęcie wielu obszarów Specjalną Strefą Ekonomiczną, . Położenie w atrakcyjnym przyrodniczo i kulturowo rejonie Polski, . Korzystne warunki do rozwoju turystyki i agroturystyki, . Obecność szlaku kajakowego rzeki Łyny, . Duży potencjał gruntów rolnych, . Korzystna struktura gospodarstw pod względem wielkości, . Brak uciążliwego przemysłu, . Wolne tereny do zagospodarowania, . Duży potencjał ludzki.

Słabe strony:

. Wysoki poziom bezrobocia, . Niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych, . Odpływ wykształconej ludności do większych ośrodków, poza granice gminy, . Postępująca degradacja gospodarcza i społeczna terenów byłych państwowych gospodarstw rolnych, . Zła infrastruktura techniczna, . Słaba promocja walorów turystycznych gminy, . Zły stan obiektów zabytkowych, . Słaba promocja gminy, . Mała ilość szlaków turystycznych oraz ich niska jakość techniczna, . Niska jakość bazy turystycznej oraz gastronomicznej

Szanse:

. Korzystne położenie w stosunku do miasta wojewódzkiego Olsztyna, . Wykorzystanie walorów turystycznych gminy, . Ściągnięcie inwestorów do Specjalnej Strefy Ekonomicznej, . Wykorzystanie środków pomocowych z Unii Europejskiej, . Wykorzystanie walorów kulturowych i środowiskowych gminy.

Zagrożenia:

. Wzrastające bezrobocie, szczególnie u osób z wyższym wykształceniem, . Migracja ludzi młodych do większych ośrodków miejskich, . Słabo rozwinięte kontakty partnerskie z Obwodem Kaliningradzkim, . Starzenie się społeczeństwa na terenie gminy, . Brak infrastruktury technicznej umożliwiające rozwój przedsiębiorczości.

XI. Uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony

90

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Ład przestrzenny to harmonijne ukształtowanie przestrzeni, uwzględniające w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społeczno- gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne (art.2 pkt 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Zasady ładu przestrzennego regulowane są przede wszystkim przy pomocy planów miejscowych tworzonych dla poszczególnych obszarów, w zależności od potrzeb społecznych i ekonomicznych. Przy ich sporządzaniu należy wziąć pod uwagę, że ochrona ładu przestrzennego warunkowana powinna być eksponowaniem najbardziej wartościowych elementów krajobrazu przyrodniczego i kulturowego, eliminowaniem dysharmonizujących elementów zagospodarowania, prowadzeniem rewitalizacji i rehabilitacji obszarów zdegradowanych oraz o niskiej atrakcyjności funkcjonalnej i architektonicznej.

Na terenie gminy dominującą zabudową jest zabudowa jednorodzinna oraz zagrodowa, w tym popegeerowska, co uwarunkowane jest wiejskim charakterem gminy. Większość areałów rolniczych gminy jest w posiadaniu rolników indywidualnych, jednakże specyficzne dla gminy było rolnictwo wielkoobszarowe, uspołecznione tj. PGR-y. W miejscowościach, w których były wcześniej PGR-y znajdują się obszary będące własnością Agencji Rolnej Skarbu Państwa, które zostały częściowo wykupione lub wydzierżawione przez rolników indywidualnych i spółki. W wyniku likwidacji PGR-ów zaszły ogromne zmiany społeczno-gospodarcze, które negatywnie odbiły się na rolnictwie i jego otoczeniu przyczyniając się do wzrostu bezrobocia oraz patologii społecznych. Z badań gminy wynika, że proces prywatyzacji oraz przejęcie PGR-ów przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa są głównymi przyczynami bezrobocia w gminie. Od ponad 10 lat rodziny popegeerowskie borykają się z problemem bezrobocia, które ma charakter długotrwały. Trudności te spowodowane są przede wszystkim: brakiem ofert pracy w pobliżu miejsca zamieszkania, niskim poziomem wykształcenia, wiekiem bezrobotnych, brakiem aktywności społecznej i zawodowej. W Strategii rozwiązywania problemów społecznych w gminie Bartoszyce do 2015 roku wskazuje się następujące skutki bezrobocia: • obniżenie standardu życia, • powstawanie patologii społecznych, napięć i zakłóceń w życiu rodzinnym, • zatracenie wartości moralnych, • zwiększenie ubóstwa i patologicznych zachowań, • powstanie atmosfery marazmu i braku perspektyw, • bierne oczekiwanie na pomoc instytucjonalną.

Niepokojącym zjawiskiem jest dziedziczenie w/w postaw przez młode pokolenie.

91

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

Poza problemami opisanymi powyżej, niedogodnością dla gminy jest również brak racjonalnego wykorzystania niektórych terenów po PGR-ach. W wielu przypadkach powstanie PGR-u w danej miejscowości wymusiło sposób, formę i rodzaj zabudowy. Obecnie zabudowania popegeerowskie, zarówno mieszkaniowe jak i zakładowe stanowią jeden z podstawowych problemów związanych z pojęciem kształtowania ładu przestrzennego gminy. Problem wynika z niszczenia opustoszałych zabudowań popegeerowskich oraz niskiej jakości i dużego stopnia zdegradowania zabudowy. Innym problemem dotyczącym ładu przestrzennego jest chaotyczna zabudowa i dowolność architektoniczna w zabudowie. Domy lokalizowane są w przypadkowych miejscach, tworząc bardzo rozproszoną zabudowę, która często nie jest wyposażona w konieczną infrastrukturę techniczną.

Znaczący wpływ na strukturę przestrzenną gminy ma jej położenie wokół miasta Bartoszyce. Miasto, bowiem generuje duży ruch budowlany na terenach gminy, niekoniecznie zgodny z zasadami ładu przestrzennego. Zbyt mała ilość miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na terenach przyległych do miasta, na których wzmaga się ruch budowlany, powoduje tworzenie się chaosu budowlanego i zachwianie zasad ładu przestrzennego. W Strategii Rozwoju Miasta Bartoszyce na lata 2009-2015 do słabych stron miasta zalicza się brak wystarczającej powierzchni terenów inwestycyjnych i mieszkaniowych w granicach administracyjnych miasta, który ogranicza rozwój miasta. W Zmianie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bartoszyce również porusza się ten problem mówiąc, że Miasto Bartoszyce dusi się w swoich granicach i brakuje mu terenów, które można by przeznaczyć pod inwestycje.

Działania w zakresie kształtowania ładu przestrzennego terenów gminy powinny być skierowane na: – skanalizowanie i zwodociągowanie gminy, – wyposażenie gminy w niezbędne urządzenia infrastruktury technicznej, – zagospodarowanie obszarów popegeerowskich, – uzupełnianie i intensyfikację zabudowy jednostek osadniczych, – kształtowanie nowej zabudowy z uwzględnieniem charakteru i stylu stosowanego w danej miejscowości, – kreowanie lokalnych centrów wsi, szczególnie tych leżących przy głównych ciągach komunikacyjnych i turystycznych poprzez modernizację i budowę infrastruktury technicznej oraz lokalizowanie usług obsługi mieszkańców i turystów; – poprawę standardu zabudowy rekreacyjnej i turystycznej. 92

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

XI.1 Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych

Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych zawarte zostały w dokumentach o znaczeniu wojewódzkim (Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego) oraz o znaczeniu powiatowym (Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego, Program Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011), należą do nich:

. modernizacja drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa – Bezledy – Olsztyn, z czego na terenie gminy (granica państwa – Bezledy – Bartoszyce - Osieka-granica gminy) do parametrów klasy GP — budowa obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce, Rogóż, Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Smolajny, Barcikowo, Kabikiejmy, Spręcowo, Dywity, z czego na terenie gminy miejscowości Bezledy i Bartoszyce, . budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: Lidzbark Warmiński – Bartoszyce DN 200, . modernizacja drogi krajowej nr 57 — Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk do parametrów klasy G, z czego na terenie gminy odcinka: Bartoszyce – Minty - Galiny- granica gminy, . modernizacja dróg wojewódzkich do parametrów technicznych klasy G: − nr 512 Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce, z czego na terenie gminy odcinek: Bartoszyce – Spytajny – Tolko - Wojciechy-granica gminy; − nr 592 Bartoszyce – Korsze, z czego na terenie gminy odcinek: Bartoszyce – Kinkajmy – Maszewy - Łabędnik-granica gminy, . modernizacja linii kolejowej II-rzędniej Korsze – Głomno, . modernizacja linii o torze szerokim: Bartoszyce – Głomno – Kaliningrad, . rozbudowa i modernizacja drogowych przejść granicznych – Bezledy, . rozbudowa i modernizacja kolejowych przejść granicznych – Głomno, . Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna: Bezledy, . budowa obwodnicy miasta Bartoszyce, . budowa elektrowni wodnych na rzece Łynie w miejscowościach: Ardapy i Szylina, . uporządkowanie gospodarki ściekowej w obszarze gminy poprzez budowę oczyszczalni i sieci kanalizacyjnych dla miejscowości o zwartej zabudowie, . rozwój szlaków turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym.

93

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce

XII. BIBLIOGRAFIA:

. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko- mazurskiego, Olsztyn 2002;

. Program Ochrony Środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011;

. Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011;

. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Bartoszyce, Przedsiębiorstwo Gospodarki Gruntami „Topoz” Olsztyn, 1999 r.,

. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego, Bartoszyce 2000 r.,

. Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN Warszawa 2009,

94

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce . „Studium przebiegu korytarza głównego Trasy Rowerowej realizowanej w ramach Działania V.2 PO RPW” Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Instytucja Pośrednicząca PO RPW,

. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, Państwowy Instytut Geologiczny Warszawa 2003,

. Dostępne strony internetowe.

95

Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE

DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

GMINY BARTOSZYCE GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. (+48) 875674313, fax. (+48) 875657675,

Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. (+48 )22350 61 45

Opracowanie wykonał: mgr inż. Przemysław Słuchocki

2 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Spis treści: 1.Cel i podstawa sporządzenia opracowania ekofizjograficznego...... 4 2.Charakterystyka struktury przyrodniczej środowiska...... 5 2.1.Położenie obszaru...... 5 2.2.Rzeźba terenu i warunki geologiczne podłoża...... 6 2.3. Gleby...... 6 2.4.Złoża kopalin...... 6 2.5. Wody powierzchniowe i podziemne...... 6 2.5.1.Wody powierzchniowe...... 6 2.5.2.Wody podziemne...... 8 2.5.3.Wody geotermalne...... 8 2.6.Warunki klimatu lokalnego...... 8 2.7.Lasy...... 8 2.8.Fauna i flora...... 8 3.Ochrona przyrody na terenie gminy Bartoszyce...... 10 3.1.Obszary natura 2000...... 10 3.2.Obszary chronionego krajobrazu...... 11 3.3.Użytki ekologiczne...... 14 3.4.Pomniki przyrody...... 15 3.5.Sieć ECONET- Polska...... 15 3.6.Zielone Płuca Polski...... 15 3.7.Lasy ochronne...... 16 3.8.Gleby chronione...... 16 4.Diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska oraz źródła zagrożeń...... 18 4.1.Gospodarka odpadami...... 18 4.2.Degradacja gleb...... 18 4.3.Zagrożenia erozją...... 19 4.4.Zanieczyszczenia wód podziemnych...... 28 4.5.Jakość wód powierzchniowych...... 28 4.5.1.Jakość wód powierzchniowych...... 28 4.5.2. Gospodarka wodno- ściekowa...... 28 4.6.Zagrożenie powodzią...... 30 4.7.Jakość powietrza...... 30 4.8. Hałas...... 31

3 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4.9.Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące...... 31 4.10.Zagrożenie awariami przemysłowymi...... 32 4.11.Transport drogowy i kolejowy...... 32 4.12.Gazyfikacja...... 32 4.13.Zastosowanie odnawialnych źródeł energii...... 33 5.Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku, jego zagrożeń i możliwości ich ograniczenia...... 36 5.1.Wstępna prognoza zmian zachodzących w środowisku...... 36 5.2.Ocena przydatności terenów dla różnych sposobów zagospodarowania na podstawie predyspozycji środowiskowych...... 36 6.Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego...... 37 7.Literatura:...... 40 8.Załączniki...... 41

4 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. Cel i podstawa sporządzenia opracowania ekofizjograficznego

Opracowanie ekofizjograficzne którego przedmiotem jest niniejsze opracowanie sporządza się w celu rozpoznania, oceny i analizy aktualnych warunków środowiska przyrodniczego (ze szczególnym uwzględnieniem jego wzajemnych powiązań) oraz określenia uwarunkowań przyrodniczych rozwoju lub przekształceń zagospodarowania przestrzennego w taki sposób, aby zapewnić trwałość podstawowych procesów przyrodniczych. Dodatkowo ma ono zapewnić eliminowanie lub ograniczanie zagrożeń i negatywnego oddziaływania na środowisko, a także uwzględniać warunki odnawialności jego zasobów.

Podstawę opracowania stanowił art. 72 ust. 2, pt. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z dnia 20 czerwca 2001 r. z późn. zmianami) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1298 z dnia 9. 09.2002). Dodatkowo uwzględniono również następujące przepisy:

Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zmianami), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zmianami.), Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995r. Nr 16 poz. 78, z późn. zmianami), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r o odpadach (Dz. U. z 2001r. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 27 marca 2003r o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zmianami), Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska. (Dz. U. Nr 62 poz. 627 wraz z późn. zmianami), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Tekst jednolity. (Dz. U. 2003, Nr 207, poz. 2016, z późn. zmianami), Ustawa z dnia 28.września.1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 z późn. zmianami), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 ( Dz. U. z 2004r., Nr 229 poz. 2313 z późn. zmianami),

5 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. 2005 nr 94 poz. 795) - Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 9.11.2004 w sprawie rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (.....) (Dz. U. 2004 Nr 257, poz. 2573 z późn. zmianami), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 1826), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic dorzeczy i regionów wodnych. Dz. U. Nr 126, poz. 878.

6 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2. Charakterystyka struktury przyrodniczej środowiska

2.1. Położenie obszaru

Gmina Bartoszyce położona jest w północnej części województwa warmińsko- mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Od zachodu graniczy ona z gminą Górowo Iławeckie od wschodu z gminą Sępopol, od południa z dwiema gminami: Lidzbark Warmiński, Kiwity (powiat lidzbarski) i Bisztynek. Północna granica gminy stanowi również granicę państwową z Rosją. Dodatkowo graniczy ona również z położoną w centrum gminą miejska Bartoszyce.

Ryc. 1 Położenie obszaru gminy Bartoszyce

Natomiast regionalizacja fizycznogeograficzna (wg. J. Kondrackiego) klasyfikuje prawie cały obszar gminy Bartoszyce do megaregionu Niżu Wschodnioeuropejskiego, prowincji Niżu Wschodniobałtycko- Białoruskiego, podprowincji Pobrzeża Wschodniobałtyckie makroregionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Tylko południowy kraniec znajduję się w podprowincji Pojezierza Wschodniobałtyckiego makroregionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego.

7 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Osią hydrograficzną gminy jest rzeka Łyna – największa rzeka województwa przecinająca obszar gminy z zachodu na wschód. Powierzchnia gminy wynosi 428 km2.

Teren gminy podzielony jest na 31 sołectw, których rozmieszczenie prezentuje poniższa mapa.

Ryc.2 Podział gminy Bartoszyce na sołectwa

8 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.2. Rzeźba terenu i warunki geologiczne podłoża

Obecny wygląd gminy Bartoszyce jest wynikiem zalegania lądolodu, który ustępując ok. 14 tys. lat temu ukształtował krajobraz północnej części województwa warmińsko - mazurskiego. W wyniku topnienia lodowiec akumulował duże ilości nagromadzonego materiału skalnego i mineralnego. W wyniku jego działalności doszło do wykształcenia form rzeźby lodowcowej tzw. młodoglacjalnej.

W obszarze opracowania dominuje wysoczyzna moreny dennej o rzeźbie na ogół falistej lub równinnej. Na jej terenie doszło do akumulacji utworów gliniastych w postaci glin zwałowych powstałych w fazie pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego. Miejscami są one przemieszane z płatami piaszczystych osadów wodnolodowcowych. Występują tu również moreny czołowe zbudowane głównie z osadów gliniastych. Wschodnia część gminy stanowi natomiast miejsce nagromadzenia osadów zastoiskowych w postaci osadów kemowych (rejon jez. Kinkajmskiego). Obniżenia terenowe wypełniają utwory holoceńskie powstałe w wyniku nagromadzenia substancji organicznych tworząc lokalnie występujące płaty torfów, namułów i gytii. Piaski sandrowe znajdują się w rejonie przejścia Równiny Sępopolskiej w Wzniesienia Górowskie, a także wzdłuż doliny Łyny i Pisy Północnej.

Największą wklęsłą formą urozmaicającą krajobraz gminy jest meandrująca dolina rzeki Łyny tworząca dość wąska dolinę (szerokość przeważnie 300 – 700 m). Dolina ma charakter erozyjny, miejscami głęboko wcinający się w teren dokonując erozji poziomu wodnolodowcowego, a miejscami podcina powierzchnie wysoczyzny. Dodatkowo krajobraz urozmaicają doliny mniejszych rzek min. Pisy Północnej, Bezledy, Elmy. Dodatkowo południowy obszar gminy wchodzi w skład Pojezierza Olsztyńskiego z bardzo urozmaicona rzeźbą terenu.

Tereny wyniesione położone są na wysokości o 60 -110 m z kumulacją na południe od Gromek - 126,4 m n.p.m. Najniżej położonym miejscem w gminie jest dolina rzeki Łyny – 35m n.p.m.

Pod utworami czwartorzędowymi występują osady neogenu w części południowo- wschodniej, a w części północno - zachodniej osady paleogenu. W profilu osadów trzeciorzędowych zalegają oligoceńskie piaski glaukonitowe, posiadające znaczenie jako poziom wodonośny. Ich miąższość wynosi około 100 m. Według podziału geologicznego gmina leży w syneklizie perybałtyckiej.

9 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ryc. 3 Przeważający krajobraz obszaru gminy Bartoszyce

Fot. P. Słuchocki

2.3. Gleby

Dominującym typem gleb są gleby brunatne właściwe i kwaśne morfologiczne. Obszary dolin rzecznych zajmują mady i gleby brunatne. Dodatkowo na niewielkim obszarze spotykane są również gleby hydrogeniczne ( torfowe, murszowo - torfowe i murszowate) oraz bielicowe. Gleby o charakterze kwaśnym stanowią 81% powierzchni użytków rolnych powiatu bartoszyckiego w tym bardzo kwaśne (pH do 4,5) i kwaśne (pH 4,6 – 5,5).

Wysoka urodzajność gleb gminy Bartoszyce sprawia, że plasuje się ona na drugim miejscu w powiecie bartoszyckim. Najwięcej gleb należy do III klasy bonitacji zajmując 45% powierzchni gruntów rolnych i 46% wszystkich użytków rolnych. Udział poszczególnych klas bonitacji gleb rolnych na terenie gminy Bartoszyce. Najsłabsze gleby występują wzdłuż rzeki Łyny i Pisy V i VI klasa bonitacji. Są to utwory w większości powstałe na piaskach wyjaśniając ich niską bonitację.

Ryc. 4. Udział użytków rolnych w klasach bonitacji na terenie gminy BartoszyceŹródło: Starostwo Powiatowe w Bartoszycach 2004

10 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.4. Złoża kopalin

W granicach gminy nie rozpoznano złóż surowców mineralnych.

2.5. Wody powierzchniowe i podziemne 2.5.1. Wody powierzchniowe

Sieć hydrograficzna w gminie jest dobrze rozwinięta. Obszar całej gminy leży w zlewisku Morza Bałtyckiego. Większość terenu gminy leży w dorzeczu Pregoły natomiast jej północno - zachodnia cześć leży w dorzeczu rzeki Świeżej. Do zlewni niższego rzędu wchodzą:

W dorzeczu Pregoły:

• zlewnia Łyny: - zlewnia rzeki Elmy - zlewnia Pisy Północnej W dorzeczu Świeża: • zlewnia rzeki Riezwaja: - zlewnia rzeki Bezledy

Najdłuższą rzeką gminy i województwa jest rzeka Łyna ( długość całkowita 263,7 km). Prawym jej dopływem jest rzeka Pisa Północna płynąca w południowej części gminy z kierunku południowego na północny. Rzeka Bezleda płynie w północnej części gminy również z kierunku południowego na północ. Bezleda jest rzeką trzeciorzędową prawobrzeżnym dopływem Riezwej. Ryc. 5 Rzeka Łyna w okolicy miejscowości Perkujki

11 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki

Na terenie opracowania znajduje się kilkanaście małych zbiorników wodnych, położonych w południowej części gminy o niewielkiej powierzchni i głębokości. Największym jeziorem w gminie jest jezioro Kinkajmskie o powierzchni 95,5 ha i objętości 902,1 tys. m 3. Głębokość maksymalna to 1,7 m, a średnia głębokość 0,9 m.

Ryc. 6 Jezioro Kinkajmskie

12 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki

2.5.2. Wody podziemne

Gmina Bartoszyce położona jest na obszarze mazurskiego regionu hydrogeologicznego. Występują w nim wodonośne poziomy czwartorzędowe i trzeciorzędowe stosunkowo zasobne i możliwe do wykorzystania. Głębokość występowania warstw wodonośnych jest zróżnicowana i wynosi od 35 do 150 m, a ich miąższość waha się od kilku do kilkunastu metrów. Południowo wschodnia cześć gminy jest objętą zasięgiem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych oznaczonego numerem 205 (Subzbiornik Warmia). Zajmuje on powierzchnię 2095 km2. Położony jest w utworach trzeciorzędowych i kredowych. Zasoby dyspozycyjne zbiornika sięgają 60 tys. m3. Zbiornik podziemny nie jest udokumentowany. Głębokość ujęcia waha się między 150 – 200 metrów. Obszar zbiornika znajduje się w dorzeczu Pregoły.

2.5.3. Wody geotermalne

Na terenie gminy znajdują się również złoża wód geotermalnych. Zalegają one w osadach mezozoicznych i paleozoicznych. Najpłytsze z nich występują na głębokości około 600-700 m ich temperatura wynosi ok. 20 o C. Cieplejsze są wody zalegające na większych głębokościach 2000- 2200 m ich temperatura wynosi 32 o C. Wody te należą do klasy wód niskotemperaturowych. Są to solanki znacznie zmineralizowane - rzędu 150 – 200g/dm3.

13 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.6. Warunki klimatu lokalnego

Gmina Bartoszyce położona jest w obrębie wschodnio-bałtyckiej dzielnicy klimatycznej (wg R. Gumińskiego w modyfikacji J. Kondrackiego). Dzielnica jest chłodniejsza od położonej na zachodzie dzielnicy gdańskiej jednak cieplejsza od południowej dzielnicy mazurskiej. Średnia roczna temperatura w tym rejonie wynosi 7 o C, natomiast średnia roczna suma opadów wynosi ok. 600mm.

Na terenie gminy dominują wiatry południowo-zachodnie (18,9%) oraz zachodnie i północno- zachodnie (15,2%). Udział wiatrów południowo-zachodnich zaznacza się szczególnie jesienią i zimą. Lato i wiosna przynosi z sobą zmianę na zachodnie i północno-zachodnie. Liczba dni mroźnych wynosi 38-42, dni z przymrozkami 110-125, liczba dni z pokrywą śnieżną 60 -65 dni. Okres wegetacyjny wynosi około 200 dni, a średnia wilgotność względna wynosi 82 % i jest charakterystyczna dla całego województwa.

Na klimat lokalny wpływa również rzeźba terenu. Sprawia ona, że w obniżeniach zalega często zimne i wilgotne powietrze, natomiast tereny wyniesione narażone są na działanie silnych wiatrów.

2.7. Lasy

Lasy gminy Bartoszyce leżą w regionie typowo rolniczym. Lesistość obszaru gminy wynosi 17,5 % wiec jest dużo niższa od średniej krajowej (29%). Jest to wynikiem wysokiej jakości gleb, które wykorzystywane są w większości rolniczo. Na obszarze gminy swoja działalność prowadzą dwie jednostki Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe ( Nadleśnictwo Bartoszyce oraz Nadleśnictwo Górowo Iławeckie). Większość lasów gminy wchodzi w skład Nadleśnictwa Bartoszyce i jedynie północno-zachodni jej kraniec zarządzany jest przez Nadleśnictwo Górowo Iławeckie. Obu Nadleśnictwom został również powierzony przez starostę nadzór nad lasami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa.

Lasy gminy Bartoszyce są bardzo żyzne wynika to z wysokiej jakości gleb występujących na tym obszarze. Wysoka żyzności siedlisk leśny sprawia, że skład gatunkowy drzew jest bardzo bogaty zwiększając dodatkowo różnorodność przyrodniczą. Do głównych gatunków budujących drzewostany należą: dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, świerk, sosna zwyczajna, olsza czarna, modrzew, buk, klon, jesion, osika, lipa, grab. Dodatkowo występuje tu również szereg innych gatunków drzew min. jawor, wiąz szypułkowy, jarzębina, wierzba. Do gatunków drzew obcego pochodzenia występujących na terenie gminy należą: daglezja, sosna smołowa, sosna wejmutka, akacja.

Dominują tu drzewostany dębowe o dobrej jakości technicznej wynikającej z dobrych warunków wzrostu. Występują także dobrej jakości drzewostany świerkowe, brzozowe, modrzewiowe

14 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO i jesionowe. Bardzo duży udział mają siedliska lasowe (ponad 80 %) natomiast niski jest udział siedlisk borowych. Lasy porastające teren gminy wyróżniają się również wysoką zasobnością związaną z wielopiętrowością i jakością siedlisk omawianych drzewostanów.

Tereny leśne zajmowane są również w dużej mierze przez siedliska cenne przyrodniczo oraz wiele rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Lasy gminy Bartoszyce kryją również gniazda wielu chronionych ptaków drapieżnych.

Ryc. 7 Struktura własności gruntów leśnych w gminie Bartoszyce

Źródło. Starostwo Powiatowe w Bartoszycach 2010

O prowadzeniu gospodarki leśnej w minionym okresie możemy wnioskować tylko na podstawie stanu lasu na podstawie obecnego stanu lasu. Stan drzewostanów wskazuje na prowadzenie, użytkowania rębnego zrębami zupełnymi, które odnawiano sztucznie sadzeniem i siewem. W lasach wielkich własności ziemskich w znacznym stopniu istniało nastawienie na gospodarkę łowiecką, a stosowane wieki rębności zbliżone były do obecnych, natomiast wieki rębności w lasach drobnej własności były niższe, a stan lasów był bardzo zróżnicowany.

2.8. Fauna i flora

Duża część gminy Bartoszyce jest przekształcona przez działalność człowieka. Dominuje tu związany z gospodarką człowieka krajobraz rolniczy z niewielka ilością obszarów leśnych (17,5% obszaru gminy). Krajobraz leśny w dużej części również został przekształcony antropogenicznie szczególnie widoczne jest to w budowie i strukturze drzewostanów. Na szczęście starania leśników sprzyjają przebudowie drzewostanów i powodują znaczny wzrost różnorodności w lasach. W związku z antropopresją największe bogactwo roślin skupione jest na obszarach podmokłych, mało dostępnych i niedostępnych ostoi leśnych.

Na podstawie inwentaryzacji zwierzyny grubej prowadzonej przez Nadleśnictwo Bartoszyce możemy zauważyć wzrost pogłowia łosia spowodowany wprowadzeniem w roku 2001 ochronnego moratorium na ten gatunek. Pamiętać należy również o obawach leśników związanych z większym pogłowiem tego ssaka, a zwłaszcza o szkodach w młodnikach, jakie wyrządza skutecznie hamując przebudowę i odnowę drzewostanów. Od roku 2005 rośnie również pogłowie jeleni, natomiast inne gatunki zwierzyny grubej takie jak daniel, sarna i dzik oscylują na podobnym poziomie.

Dodatkowo fauna gmina wzbogacona jest przez liczną zwierzynę drobną m. in. bardzo licznego lisa i jenota oraz borsuka, kunę, tchórza i norkę amerykańską. Ciekawostką jest również

15 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO zaobserwowanie w 2008 roku na terenie gminy Lidzbark Warmiński okolice miejscowości Markajmy szopa pracza, którego migracja postępuje ciągle na wschód Europy. Dodatkowo gatunkami chronionych ssaków występujących w regionie jest bóbr europejski, jeż, wydra (umieszczona w Załączniku IV Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory z 1992 r. - jako gatunek wymagający ścisłej ochrony oraz w Czerwonej Księdze Zwierząt).

Bardzo bogata jest awifauna gminy Bartoszyce szczególnie jej północna cześć, na której w celu jej ochrony utworzono Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach Europejskiej Sieci Natura 2000. W całym regionie a szczególnie na północy gminy (wieś Lejdy) występuje liczna populacja bociana białego. Dodatkowo występują tu również inne bardzo rzadkie gatunki ptaków takie jak kania ruda, bąk, błotniak zbożowy, bocian czarny żuraw, czapla siwa (okolice jez. Kinkajmskiego w starym drzewostanie sosnowym liczna kolonia). Zalatują tu orlik krzykliwy, rybołów i bielik. Region olsztyński wiec również Bartoszyce leżą na trasie wiosennych i jesiennych wędrówek ptasich z kierunku północ południe i wschód- zachód.

Płazy i gady maja również bogatą reprezentację w faunie gminy. Występuje tu padalec zwyczajny, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworódka, zaskroniec zwyczajny traszka grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, grzebuszka ziemna, ropucha szara, ropucha paskówka, ropucha zielona, rzekotka drzewna, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba jeziorowa.

Największe bogactwo roślin występuje w terenach niedostępnych, które w najmniejszym stopniu podlegały gospodarce człowieka. Spotyka się tu wiele gatunków pospolitych, lecz również gatunki rzadkie takie jak: malina moroszka (Rubus chamaemore), wawrzynek wilcze łyko (Daphne mezereum), podrzeń żebrowiec (Blechnum spirant), pełnik europejski (Trollius europaeus), lepnica litewska (Silene lithuanica). Bogate także pod względem florystycznym są torfowiska. Jedno z torfowisk w regionie „Torfowisko źródliskowe koło Łabędnika” zostało zgłoszone do Komisji Europejskiej w celu zatwierdzenia jako Specjalny Obszar Ochrony w ramach Europejskiej Sieci Natura 2000.

Ryc. 8 Żurawie- jeden z symboli budzącej się wiosny w gminie Bartoszyce

16 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki

17 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

3. Ochrona przyrody na terenie gminy Bartoszyce

3.1. Obszary natura 2000

Ostoja warmińska

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) Natura 2000 "Ostoja Warmińska" został w 2006 r. włączony do oficjalnej propozycji rządowej i umieszczony w 2007 r. w projekcie nowego rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków. Obszar jest położony w północnej części woj. warmińsko-mazurskiego i ciągnie się pasem długości ok. 115 km i szerokości 10-20 km wzdłuż granicy państwowej z Federacją Rosyjską. Na wschodzie obszar sięga jeziora Oświn, na zachodzie zaś - doliny niewielkiej rzeki Gołubej, dopływu Banówki. Środkowa i wschodnia część obszaru leży na Nizinie Staropruskiej, obejmując w całości dwa mezoregiony: Równinę Sępopolską i Wzniesienia Górowskie. Powierzchnia całego obszaru wynosi 142016,2 ha. Obszar „Ostoi Warmińskiej” zajmuje dużą część gminy Bartoszyce, gdzie na północy gminy (miejscowość Lejdy) występuje liczna populacja bociana białego.

Głównym celem powołania tego obszaru jest ochrona jednego gatunku – bociana białego, który osiąga tu największą liczebność i największe zagęszczenie w kraju. Jednocześnie pełni ona również funkcje ochronną dla dużej ilości innych gatunków ptaków. Znajdują się tu 93 gatunki ptaków waloryzujących obszary Natura 2000 (w tym 81 gatunków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych). Wśród nich 38 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 15 gatunków z Polskiej czerwonej księgi zwierząt. Najcenniejszymi walorami awifaunistycznymi ostoi są: - najliczniejszą w Polsce lokalną populację bociana białego występującego w liczbie ok. 1000 par, w najwyższym w kraju zagęszczeniu 71 par na 100 km2, - liczną populację lęgową dwóch innych rzadkich w kraju gatunków - orlika krzykliwego i żurawia, - potwierdzone gniazdowanie dwu skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera i łabędzia krzykliwego, - gniazdowanie innych nielicznych w kraju gatunków: bąka, bociana czarnego, gągoła, bielika, błotniaka łąkowego, puchacza, zielonki, dzięcioła białogrzbietego i wąsatki, - możliwe gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju orlika grubodziobego, - możliwe gniazdowanie kolejnych bardzo rzadkich gatunków: podgorzałki, gęgawy, kani rudej, kani czarnej, rybołowa, kropiatki, puszczyka uralskiego, włochatki, kulika wielkiego, rybitwy białoskrzydłej, dzięcioła trójpalczastego i dzięcioła białoszyjego, - gniazdowanie lokalnie rzadkich gatunków jak: zausznik, rycyk i dudek, - dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących jak derkacz, przepiórka i gąsiorek.

18 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ważnym aspektem istnienia obszaru jest również położenie go na trasie migracji ptactwa z obszaru Europy północnej na południe oraz ze wschodu na zachód.

Zagrożenia: Najważniejszym zagrożeniem dla istniejącej ostoi jest zaniechanie ekstensywnego systemu użytkowania ziemi, oraz zarastania łąk, torfowisk i innych terenów otwartych i cennych przyrodniczo. Rozwój rolnictwa intensywnego, na niektórych obszarach, związanego z daleko idącą unifikacją krajobrazu rolniczego (zasypywanie niewielkich zbiorników wodnych i torfowisk) powodującą utratę wielu siedlisk, zwłaszcza podmokłych. Dużym zagrożeniem jest również zmniejszanie się liczby miedz oraz remiz śródpolnych będących naturalnym miejscem schronienia i rozrodu ptactwa szczególnie śródpolnego. Innym poważnym niebezpieczeństwem jest zmniejszanie się powierzchni terenów otwartych w wyniku zalesiania nieużytków porolnych.

Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika

Obszar torfowiska po zakończeniu konsultacji z właściwymi miejscowo radami gmin, uzgodnień wewnątrzresortowych i międzyresortowych oraz po uzyskaniu akceptacji Rady Ministrów, 29 października br. Minister Środowiska został przekazany do Komisji Europejskiej wraz z listą proponowanych obszarów siedliskowych Natura 2000.

Z powodu wysokich walorów przyrodniczych dobrze, że teren ten zostanie objęty siecią Natura 2000. Obecnie teren torfowisk objęty jest ochroną jako dwa użytki ekologiczne „Sokolica” (1996 r., 3,33 ha) i „Spurgle” (1996 r., 3,63 ha). Obszar torfowisk zajmują dwa osobne torfowiska źródliskowe otoczone użytkami zielonymi. Teren obu torfowisk jest własnością prywatną obejmując obszar 27 ha. Pierwsze znajduje się ok. 1,5 km w kierunku wschodnim od wsi Sokolica i reprezentuje dobrze wykształcony kopułowy typ torfowiska źródliskowego (pow. torfowej kopuły ok. 3,3 ha). Powierzchnia całego torfowiska wynosi 11,56 ha. Torfowisko ma kształt wydłużonego wału rozszerzającego się od strony wschodniej w okrągły pagórek. Kopuła torfowiska wynosi prawie dwa metry na stronie południowej, po której występuje mineralne pastwisko i ok. 6 metrów od strony północnej zajętej przez łąki. Duża powierzchnia i wysokość względna sprawia, że torfowisko to jest bardzo widocznym i charakterystycznym elementem krajobrazu. Torfowisko obecnie dzieli się na dwie enklawy: zachodnia stanowi wydłużony wał i wykazuje cechy przesuszenia. Po wschodniej stronie kopuła ma kształt koła i jest porośnięta szuwarem trzcinowym, który otaczają drzewa. Niestety występuje tu wypływ wody gruntowej, który sprzyja osuszaniu się torfowiska. Z tego powodu szata roślinna torfowiska jest uboższa. Obrzeża kopuły torfowiska porośnięte są olszą szarą (Alnus incana), olszą czarna (Alnus glutinosa), jesionem wyniosłym (Fraxinus excelsior), bzem czarnym (Sambucus nigra) i wierzbą szarą (Salix cinerea). Na bzie występującym

19 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO w obszarze torfowiska stwierdzono po raz pierwszy w północnej Polsce obecność grzyba – ucho bzowe (Hirneola auricula-judae). Na kopule występuje również źródliskowy zbiornik wodny (pow. ok. 3m2) otoczony on jest kępami turzycy prosowej (Carex paniculata), która przechodzi w szuwar turzycy błotnej (Carex acutiformis) i szuwar trzcinowy. W zbiorniku wodnym występują gatunki charakterystyczne źródliskowych fitocenoz - rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicium). Drugie torfowisko leży na południowy-wschód od zabudowań osady Spurgle, znajduje się w odległości 700 metrów od opisanego wyżej torfowiska. Zajmuje ono pow. 15,39 ha, z czego większość to torfowisko źródliskowe wiszące, a reszta to łąki zmiennowilgotne. Obszar ten przylega do wzniesienia wiec dominującym typem jest torfowisko wiszące. Różnica wysokości sięga tu 15 m porośnięte jest ono przez las źródliskowy z udziałem olszy i brzozy. Torfowisko to ma bardzo interesującą stratygrafię z występowaniem pokładów tufu wapiennego i rekordową miąższość utworów źródliskowych do 16 m. Głównym siedliskiem na tym torfowisku są źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4) (Cardamino-Alnetum glutinosae) oraz punktowo petryfikujące źródła z utworami tufowymi (kod 7220). W źródliskowym lesie licznie występują: porzeczka czarna (Ribes nigrum), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus) i chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). Występują też płaty szuwaru trzcinowego (Phragmitetum australis), turzycowiska turzycy prosowej (Caricetum paniculatae) oraz źródliskowe zbiorowisko (Cardamine amara-Chrysosplenium alternifolium). Z rzadszych gatunków roślin objętych ochroną występują m.in.: kruszczyk błotny (Epipactis palustris), listera jajowata (Listera ovata), jaskier wielki (Ranunculus lingua), oraz rzadko występujące: bniec czerwony (Melandrium rubrum), trędownik skrzydlaty (Scrophularia umbrosa), rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicinum).

Ryc. 9 Torfowisko Sokolica

20 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki Zagrożenia: Głównym zagrożeniem ze strony działalności człowieka jaka może wpłynąć siedlisko jest zmiana stosunków wodnych. Szczególnie należy zwrócić tu uwagę na nadmierny pobór wód artezyjskich. Regionalne i lokalne zmiany hydrologiczne mogą doprowadzić do zubożenia składu gatunkowego o gatunki najcenniejsze i zakłócić funkcjonowanie całej fitocenozy. W rejonie torfowiska przekształcono również stosunki hydrologiczne kopiąc rowy melioracyjne. Dodatkowo torfowisko podlegało również niekorzystnym przekształceniom z powodu wypalania szuwaru oraz wycinki drzew na torfowisku kopułowym.

3.2. Obszary chronionego krajobrazu

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny powołany rozporządzeniem Nr 162 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 201, poz. 3154).

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy został powołany rozporządzeniem Nr 142 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 178, poz. 2624).

21 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Na terenach wymienionych powyżej Obszarów Chronionego Krajobrazu wprowadzono szereg ustaleń dotyczących: - prowadzenia ochrony czynnej terenów leśnych Obszaru, 1) utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych niedopuszczanie do ich nadmiernego użytkowania, 2) wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie naturalnego odnowienia o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie są możliwe odnowienia naturalne – używanie do odnowień gatunków miejscowego pochodzenia przy ograniczaniu gatunków obcych rodzimej florze czy też modyfikowanych genetycznie, 3) zwiększanie udziału gatunków domieszkowych i biocenotycznych, 4) pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów, drzew dziuplastych oraz części drzew obumarłych aż do całkowitego ich rozkładu, 5) zwiększanie istniejącego stopnia pokrycia terenów drzewostanami, w szczególności na terenach porolnych tam, gdzie z przyrodniczego i ekonomicznego punktu widzenia jest to możliwe; sprzyjanie tworzeniu zwartych kompleksów leśnych o racjonalnej granicy polno-leśnej; tworzenie i utrzymywanie leśnych korytarzy ekologicznych ze szczególnym uwzględnieniem możliwości migracji dużych ssaków, 6) utrzymywanie, a w razie potrzeby podwyższanie poziomu wód gruntowych, w szczególności na siedliskach wilgotnych i bagiennych, tj. w borach bagiennych, olsach i łęgach; budowa zbiorników małej retencji jako zbiorników wielofunkcyjnych, w szczególności podwyższających różnorodność biologiczną w lasach, 7) zachowanie i utrzymywanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków, mokradeł, polan, torfowisk oraz wrzosowisk; niedopuszczanie do ich nadmiernego wykorzystania dla celów produkcji roślinnej lub sukcesji; 8) stopniowe usuwanie gatunków obcego pochodzenia, chyba, że zaleca się ich stosowanie w ramach przyjętych zasad hodowli lasu, 9) wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych w oparciu o wyznaczone szlaki turystyczne oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjno-przyrodnicze wyposażone w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej z otoczeniem.

W Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny dodatkowo na terenach leśnych należy prowadzić: • Ochronę stanowisk chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; w przypadkach stwierdzenia obiektów i powierzchni cennych przyrodniczo (stanowiska rzadkich i chronionych roślin, zwierząt, grzybów oraz pozostałości naturalnych ekosystemów) wnioskowanie do właściwego organu o ich ochronę,

22 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• Kształtowanie właściwej struktury populacji zwierząt, roślin i grzybów stanowiących komponent ekosystemu leśnego, • Opracowanie i wdrażanie programów czynnej ochrony oraz reintrodukcji i restytucji gatunków rzadkich, zagrożonych, • Wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych w oparciu o wyznaczone szlaki turystyczne oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjno-przyrodnicze wyposażone w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej z otoczeniem, • Prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, w szczególności poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami leśnymi do warunków środowiskowych,

- prowadzenia ochrony czynnej terenów nieleśnych Obszaru, 1) przeciwdziałanie zarastaniu łąk, pastwisk i torfowisk poprzez koszenie i wypas, a także mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów na terenach otwartych, a w razie konieczności także karczowanie z usunięciem biomasy z pozostawieniem kęp drzew i krzewów, 2) propagowanie wśród rolników działań zmierzających do utrzymania trwałych użytków zielonych w ramach zwykłej, dobrej praktyki rolniczej, a także Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego zgodnie z wymogami zbiorowisk łąkowych; propagowanie dominacji gospodarstw prowadzących produkcję mieszaną, w tym preferowanie hodowli bydła opartej o naturalny wypas metodą pastwiskową; zalecana jest ochrona i hodowla lokalnych starych odmian drzew i krzewów owocowych oraz ras zwierząt; promowanie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego, 3) maksymalne ograniczanie zmiany użytków zielonych na grunty orne; niedopuszczanie do przeorywania użytków zielonych; propagowanie powrotu do użytkowania łąkowego gruntów wykorzystywanych dotychczas jako rolne wzdłuż rowów i lokalnych obniżeń terenowych, 4) preferowanie ochrony roślin metodami biologicznymi, 5) ochrona zieleni wiejskiej: zadrzewień, zakrzewień, parków wiejskich, oraz kształtowanie zróżnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez ochronę istniejących oraz formowanie nowych zadrzewień śródpolnych i przydrożnych, 6) zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości oraz oczek wodnych, 7) zachowanie zbiorowisk wydmowych, śródpolnych muraw napiaskowych, wrzosowisk i psiar, 8) eliminowanie nielegalnego eksploatowania surowców mineralnych oraz rekultywacja terenów po wyrobiskowych; w szczególnych przypadkach, gdy w wyrobisku ukształtowały się właściwe biocenozy wzbogacające lokalną różnorodność biologiczną, przeprowadzenie rekultywacji nie jest wskazane, zalecane jest podjęcie działań ochronnych w celu ich zachowania, 9) utrzymywanie i w razie konieczności odtwarzanie lokalnych i regionalnych korytarzy ekologicznych,

23 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

10) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, m.in. poprzez dostosowanie liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami otwartymi do warunków środowiskowych. W Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny dodatkowo na terenach nieleśnych należy prowadzić: • Melioracje odwadniające, w tym regulowanie odpływu wody z sieci rowów, dopuszczalne tylko w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, jednak z bezwzględnym zachowaniem w stanie nienaruszonym terenów podmokłych, w tym torfowisk i obszarów wodno-błotnych oraz obszarów źródliskowych cieków, • Melioracje nawadniające zalecane są w przypadku stwierdzonego niekorzystnego dla racjonalnej gospodarki rolnej obniżenia poziomu wód gruntowych.

- prowadzenia czynnej ochrony ekosystemów wodnych, 1) zachowanie i ochrona zbiorników wód powierzchniowych wraz z pasem roślinności okalającej, 2) wyznaczenie lokalizacji nowych wałów przeciwpowodziowych o rzeczywistą konieczność ochrony człowieka i jego mienia przed powodzią; w miarę możliwości wały należy lokalizować jak najdalej od koryta rzeki, wykorzystując naturalną rzeźbę terenu, 3) tworzenie stref buforowych wokół zbiorników wodnych w postaci pasów zadrzewień i zakrzewień, celem ograniczenia spływu substancji biogennych i zwiększenia różnorodności biologicznej, 4) prowadzenie prac regulacyjnych i utrzymaniowych rzek tylko w zakresie niezbędnym dla rzeczywistej ochrony przeciwpowodziowej, 5) ograniczanie zabudowy na krawędziach wysoczyznowych, w celu zachowania ciągłości przyrodniczo-krajobrazowej oraz ochrony krawędzi tarasów rzecznych przed ruchami osuwiskowymi, 6) rozpoznanie okresowych dróg migracji zwierząt, których rozwój związany jest bezpośrednio ze środowiskiem wodnym (w szczególności płazów) oraz podejmowanie działań w celu ich ochrony, 7) wznoszenie nowych budowli piętrzących na ciekach, rowach i kanałach (retencja korytowa) poprzedzane analizą bilansu wodnego zlewni, 8) zapewnienie swobodnej migracji rybom w ciekach poprzez budowę przepławek na istniejących i nowych budowlach piętrzących, 9) utrzymanie i wprowadzanie zakrzewień i szuwarów wokół zbiorników wodnych, w szczególności starorzeczy i oczek wodnych jako bariery ograniczającej dostęp do linii brzegowej; utrzymanie lub tworzenie pasów zakrzewień i zadrzewień wzdłuż cieków jako naturalnej obudowy biologicznej ograniczającej spływ zanieczyszczeń z pól uprawnych, 10) ograniczenie działań powodujących obniżenie zwierciadła wód podziemnych, w szczególności budowy urządzeń drenarskich i rowów odwadniających na gruntach ornych, łąkach i pastwiskach w dolinach rzecznych oraz na krawędzi tarasów zalewowych i wysoczyzn, 11) zachowanie i ewentualne odtwarzanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne celem zachowania dróg migracji gatunków związanych z wodą,

24 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

12) zwiększanie retencji wodnej, przy czym zbiorniki małej retencji winny dodatkowo wzbogacać różnorodność biologiczną terenu, uwzględniając starorzecza i lokalne obniżenia terenu; w miarę możliwości technicznych i finansowych zalecane jest odtworzenie funkcji obszarów źródliskowych o dużych zdolnościach retencyjnych; w miarę możliwości należy zachowywać lub odtwarzać siedliska hydrogeniczne mające dużą rolę w utrzymaniu lokalnej różnorodności biologicznej, 13) zalecane jest rozpoznanie oraz ewentualna przebudowa struktury ichtiofauny zgodnie z charakterem siedliska we wszystkich zbiornikach wodnych przewidzianych do wykorzystania w myśl właściwych przepisów o rybactwie śródlądowym; gospodarka rybacka na wodach powierzchniowych powinna wspomagać ochronę gatunków krytycznie zagrożonych i zagrożonych oraz promować gatunki o pochodzeniu lokalnym prowadząc do uzyskania struktury gatunkowej i wiekowej ryb, właściwej dla danego typu wód.

W Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny dodatkowo na terenach objętych czynną ochrona ekosystemów wodnych należy starać się o opracowanie i wdrożenie programów reintrodukcji, restytucji, czynnej ochrony rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt, roślin i grzybów bezpośrednio związanych z ekosystemami wodnymi. Dodatkowo na obu Obszarach wprowadzono następujące zakazy: 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką, 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zmianami , 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych, 4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu, 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych, 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka, 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych,

25 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej. 3.3. Użytki ekologiczne

Część najwartościowszych pod wglądem przyrodniczym torfowisk występujących na obszarze gminy Bartoszyce zostało objętych ochroną jako użytki ekologiczne. Torfowisko źródliskowe „Spurgle” oraz „Sokolica” zostaną objęte prawdopodobnie dodatkową ochroną jako Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (opis obu torfowisk we wcześniejszej części opracowania).

Tab. 1. Użytki ekologiczne na terenie gminy Bartoszyce L.p. Nazwa Pow. Przedmiot Akt prawny powołujący [ha] ochrony 1 Rosiczka 0,38 torfowisko z Rozporządzenie Nr 86 Wojewody Warmińsko- koło Węgoryt rzadkimi Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie gatunkami roślin ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka torfowiskowych koło Węgoryt" (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 105, poz. 1719) 2 Rosiczka 0,95 torfowisko z Rozporządzenie Nr 84 Wojewody Warmińsko- koło Żydowa rzadkimi Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie gatunkami roślin ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka torfowiskowych koło Żydowa" (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 105, poz. 1717) 3 Torfowisko 3,33 torfowisko Rozporządzenie Nr 58 Wojewody Warmińsko- źródliskowe źródliskowe Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie Sokolica ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Sokolica" (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 105, poz. 1691) 4 Torfowisko 3,63 torfowisko Rozporządzenie Nr 44 Wojewody Warmińsko- źródliskowe źródliskowe Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie Spurgle ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Spurgle" (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 105, poz. 1677) Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Pozostałe dwa torfowiska powołano w celu zachowania torfowiska ze stanowiskami rzadkiej i chronionej roślinności torfowiskowej. Na terenie użytków zabrania się: 1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru, 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, 3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby, 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej, 5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych, 6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych, 7) zmiany sposobu użytkowania ziemi,

26 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu, 9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką, 10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych, 11) umieszczania tablic reklamowych.

3.4. Pomniki przyrody

Na obszarze gminy znajduje się 60 pomników przyrody. Znacząca większość z nich to drzewa o imponujących rozmiarach: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, modrzew europejski, buk pospolity, daglezja zielona, brzoza brodawkowa. Ponadto pomnikiem przyrody jest aleja lipowa w Łęgu oraz głaz granitowy w Ciemnej Woli. Lista wszystkich pomników przyrody znajduje się w Załączniku 5 opracowania.

Ryc.10 Pomnikowy dąb w parku przy szkole w Krawczykach

27 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki 3.5. Sieć ECONET- Polska

Zgodnie z polskim prawodawstwem, według Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody, korytarz ekologiczny to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów. W Polsce opracowano kilka projektów korytarzy ekologicznych na poziomie krajowym. Pierwszym z nich był projekt Krajowej Sieci Ekologicznej (ECONET-PL), stanowiącej część Europejskiej Sieci Ekologicznej (ECONET). W projekcie tym priorytetem stały się korytarze ekologiczne ciągnące się wzdłuż cieków wodnych. Na obszarze gminy Bartoszyce znajduje się korytarz ECONET– PL o znaczeniu krajowym biegnący wzdłuż doliny Łyny. Jest to ważny korytarz ze względów przyrodniczych i krajobrazowych pozwalający na migrację zwierząt wzdłuż doliny rzeki. Dodatkowo występują tu również korytarze o znaczeniu lokalnym związane zwłaszcza z dopływami Łyny. Korytarze te pełnią ważną role w utrzymaniu równowagi przyrodniczej nie tylko na poziomie lokalnym, ale i krajowym. Pozwalają na swobodną wymianę puli genowej miedzy populacjami oddzielonymi od siebie. Dzięki temu wzbogacana jest różnorodność genetyczna populacji. Sieć ECONET pozwala również na migrację gatunków niewystępujących dotychczas na obszarze gminy wzbogacając różnorodność na poziomie gatunkowym.

W obszarze tym należy położyć szczególny nacisk na utrzymanie go jako korytarza ekologicznego, co związane jest z przeciwwskazaniem do tworzenia dużych skupisk ludzkich.

28 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Powinno się tu prowadzić niezbyt intensywną gospodarkę rolna o mozaikowatej strukturze użytków oraz zwiększanie lesistości tego obszaru. Bogate walory krajobrazowe pozwalają na uprawianie turystyki.

3.6. Zielone Płuca Polski

Obszar całej gminy jest objęty porozumieniem działań na rzecz ekorozwoju Zielone Płuca Polski. Podstawą powołania obszaru były jedne z najcenniejszych w kraju i Europie systemy ekologiczne. Ze względu na problematykę realizacji wspólnych przedsięwzięć umowną granicę zewnętrzną stanowią granice administracyjne gmin. Teren jest unikatowy i trzeba go chronić, ale także umiejętnie wykorzystywać w ramach marketingu terytorialnego. Zielone Płuca Polski są unikatowym obszarem, którego marka rozpoznawana jest w całym kraju. Charakteryzuje się on min:

• niska gęstość zaludnienia i dostosowana do warunków naturalnych,

• zrównoważona sieć osadnicza,

• spokój i czyste powietrze,

• dobra jakość środowiska przyrodniczego,

• unikatowa różnorodność systemu przyrodniczego,

• atrakcyjne kompleksy lasów, jezior i użytków zielonych,

• możliwość obcowania z przyrodą nie zmienioną przez cywilizację,

• bogactwo oraz różnorodność kultur i obyczajów,

• dobra tradycyjna kuchnia,

• rozwijająca się infrastruktura usługowa,

• potencjał akademicki,

• dobre warunki do produkcji zdrowej żywności i lokalizacji „czystego przemysłu".

3.7. Lasy ochronne

29 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Na podstawie Ustawy z dnia 28.września.1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 z późn. zmianami), wyznaczone zostały lasy pełniące funkcje glebochronne oraz wodochronne. Są to lasy pełniące specjalne funkcje związane z ochroną gleby oraz wód min:

• chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują osuwanie się ziemi, obrywanie się skał lub lawin, • chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w zlewni oraz na obszarach wododziałów, • ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,

Dodatkowo na obszarze lasów wyznaczono lasy HCVF (High Conservation Value Forests) na terenie, których prowadzona jest gospodarka leśna na specjalnych zasadach. Wśród lasów HCVF wyznaczono następujące kategorie:

• lasy w rezerwatach, • lasy w parkach krajobrazowych, • lasy będące ostojami zarażonych i ginących gatunków, • kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie, • obszary obejmujące skrajnie rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy, • lasy wodochronne i glebochronne, • lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności,

Ryc. 11 Zalesione skarpy rzeki Łyny znacząco zmniejszają ryzyko erozji

30 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki

3.8. Gleby chronione

Ochrona gruntów rolnych i leśnych polega na ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne oraz zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej (leśnej) powstającym wskutek działalności nierolniczej (nieleśnej) i ruchów masowych ziemi. Ochrona powinna również uwzględniać ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Dodatkowo ochrona gruntów rolnych polega na rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze oraz zachowaniu torfowisk i oczek wodnych, jako naturalnych zbiorników wodny. Natomiast leśnych na przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej oraz poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności. Ochrona dotyczy gruntów rolnych mających zostać przeznaczone na cele nierolnicze: - stanowiących użytki rolne klas I-III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 0,5 ha, Na terenie gminy Bartoszyce gleby III klasy bonitacji zajmują ponad 45% wśród gruntów rolnych. Zmiana ich przeznaczenia w areale przekraczającym 0.5 ha wymaga zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Znaczny jest również udział gleb pochodzenia organicznego.

31 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Chronione są także wszystkie grunty leśne a zmiana ich przeznaczenia na cele nieleśne w przypadku własności Skarbu Państwa – wymaga uzyskania zgody Ministra Środowiska lub upoważnionej przez niego osoby. Natomiast pozostałych gruntów leśnych – wymaga uzyskania zgody marszałka województwa.

32 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ryc. 12 Powiązania przyrodnicze gminy Bartoszyce

Źródło: Przyrodniczo-przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmińsko-mazurskim

33 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4. Diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska oraz źródła zagrożeń 4.1. Gospodarka odpadami

Gmina Bartoszyce produkuje dwa podstawowe rodzaje odpadów: odpady komunalne oraz odpady niebędące odpadami komunalnymi (odpady medyczne i weterynaryjne, odpady z oczyszczalni ścieków, odpady przemysłowe, pozostałe odpady). Głównymi producentami odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz dodatkowo inni wytwórcy. Odpady komunalne powstające na terenie gminy Bartoszyce w większości nie należą do odpadów niebezpiecznych. Wszystkie produkowane odpady komunalne zbierane są poprzez zbieranie odpadów komunalnych do pojemników ustawionych przy posesjach. System pojemnikowy jest obowiązkowy dla wszystkich mieszkańców gminy, a także dla instytucji i podmiotów gospodarczych. Selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy funkcjonuje jedynie w kilku miejscowościach. Selektywnie zbierane są odpady tworzyw sztucznych. System selektywnej zbiórki odpadów jest obsługiwany przez firmę zajmującą się zbieraniem odpadów komunalnych. Selektywne gromadzenie odpadów przez użytkowników nie jest również nagradzane finansowo przez firmę świadczącą usługi (identyczna opłata dla korzystających i niekorzystających z selektywnej zbiórki). Głównymi producentami opadów w gminie Bartoszyce są: • gospodarstwa domowe, • zakłady produkcyjne, • jednostki użyteczności publicznej.

Dodatkowo na terenie gminy produkowane są również odpady zaliczane do niebezpiecznych min:

• przeterminowane leki, • skażone opatrunki i strzykawki • zużyte baterie i akumulatory, • zużyte świetlówki, • środki ochrony roślin wraz z ich opakowaniami, • wyeksploatowane pojazdy, • sprzęt elektroniczny, • odpady zawierające azbest.

Dużą część wytwarzanych odpadów komunalnych stanowią odpady ulegające biodegradacji (odpady kuchenne, odpady z terenów zielonych). Zgodnie z prawem unijnym kraje członkowskie muszą znacznie ograniczyć ilość odpadów biodegradowalnych deponowanych na składowiskach (w stosunku do 1995r.): - do roku 2010 deponowanie maksymalnie 75% odpadów ulegających biodegradacji,

34 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- do roku 2013- deponowanie maksymalnie na składowiskach 50% odpadów biodegradowalnych, - do roku 2020- deponowanie na składowiskach – maksymalnie 35% odpadów biodegradowalnych, Składowisko odpadów komunalnych znajduje się w miejscowości Wysieka. Zarządzane jest przez Przesiębiorstwo Gospodarki Odpadami w Bartoszycach. Pojemność całkowita składowiska wynosi 150 tys. m3, z czego zapełnione w 2008 roku było 144,1 tys. m3. W roku 2008 przyjęto na składowisko 11 660,4 Mg. Uszczelnienie składowiska zostało wykonane sztucznie. Obiekt ponadto wyposażony jest w drenaż, zbiornik odcieków, 4 piezometry, studnie odgazowujące, brodzik dezynfekcyjny, wagę samochodową. Otwarcie składowiska w Bartoszycach nastąpiło w 1995r., a planowane jego zamkniecie jest na lata 2009-2012. Na terenie gminy znajdują się również dwa „dzikie wysypiska” w miejscowości Galiny i Rodnowo, które mimo okresowej likwidacji ciągle są eksploatowane przez okoliczną ludność.

Zbiór odpadów zwierzęcych prowadzi firma Zbiór Surowców Pochodzenia Zwierzęcego Usługi Transportowe Ryszard Pręgowski. Siedziba firmy znajduje się w Perkujkach, gdzie gromadzone są odpady. Znajdują się one w budynku (zbiornicy odpadów) w naczepie zbiorczej. Po zebraniu ilości odpowiedniej do transportu odpady są wywożone do przedsiębiorstw utylizacyjnych. Firma posiada stosowne zezwolenia na transport i czasowe gromadzenie odpadów.

W całym województwie warmińsko- mazurskim w roku 2008 funkcjonowała tylko jedna spalarnia odpadów: Spalarnia odpadów Medycznych i Weterynaryjnych Zakładu Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Olsztynie. Spalarnia w Bartoszycach została wyłączona z użytkowania w marcu 2007 roku. Dodatkowo w Bartoszycach znajdują się również 2 stacje demontażu pojazdów

4.2. Degradacja gleb

Według przeprowadzonych przez WIOŚ badań dla obszaru powiatu, aż 81 % gleb posiada charakter kwaśny 18 % obojętny i 1% zasadowy. Te same badanie wskazują na konieczność przeprowadzenia wapnowania na 32% natomiast potrzebne i wskazane jest ono na 38% użytków rolnych.

Należy zwrócić uwagę, że nadmierne zakwaszenie gleb jest podstawowym czynnikiem ich degradacji chemicznej. Powoduje ono wzrost toksycznego dla roślin glinu i manganu oraz zubożenie gleb w magnez. Dodatkowo doprowadza to do zachwiania równowagi jonowej w środowisku glebowym. Negatywne skutki zakwaszenia gleby wpływają na produkcje roślinną, dlatego też wapnowanie powinno stać się priorytetem w proekologicznej produkcji rolnej. Racjonalne nawożenie NPK i Mg powinno doprowadzić do optymalnego dla roślin odczynu gleby.

Zasobność gleb powiatu bartoszyckiego w przyswajalne formy makroelementów na użytkach rolnych jest dobra. W wyniku przeprowadzonych przez WIOŚ w latach 2005-2008 dla terenu powiatu

35 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Bartoszyckiego, który jednocześnie reprezentuje gleby gminy badań pobrano 10 193 próbki gleby.

Zawartość fosforu [P2O5] przewyższając średnią wystąpiła w 37% próbek natomiast poniżej średniej

18%. Potas [K2O] powyżej średniej 49% natomiast poniżej 18%. Gleby są bardzo bogate w magnez, gdyż powyżej średniej 59% gleb a poniżej średniej zaledwie 16%.

Przeprowadzono również w roku 2008 badania nad ładunkiem zanieczyszczeń w opadach atmosferycznych na terenie powiatu bartoszyckiego, których wyniki zaprezentowane są poniżej:

Tab. 2. Ładunek zanieczyszczeń w opadach atmosferycznych na terenie powiatu Bartoszyckiego

Wskaźnik kg/ha *rok ton/rok

-2 Siarczany [SO4 ] 16,56 2167

Chlorki [Cl –] 11,89 1556

- - Azotyny +azotany [NNO 2+ NO 3] 3,19 417

+ Azot amonowy [NNH 4] 4,91 642

Azot ogólny [Nog] 11,24 1471

Fosfor ogólny [Nog] 0,300 39,3

Sód [Na] 4,68 612

Potas [K] 1,88 246

Wapń [Ca] 6,91 904

Magnez [Mg] 1,17 153

Cynk [Zn] 0,445 58,2

Miedź [Cu] 0,0320 4,2

Żelazo [Fe] 0,192 25,1

Ołów [Pb] 0,0105 1,37

Chrom [Cr] 0,0030 0,393

Mangan [Mn] 0,0284 3,72

Jon wodorowy [H+] 0,0216 2,83

Kadm [Cd] 0,00105 0,137

36 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Nikiel [Ni] 0,0049 0,64

Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego 2008

Wynika z nich, że niewielki jest wpływ zanieczyszczeń transportowanych w opadach atmosferycznych. Całe województwo warmińsko - mazurskie jest jednym z najmniej zagrożonych napływem tego typu zanieczyszczeń.

4.3. Zagrożenia erozją

Większość obszaru gminy jest narażona na erozję w stopniu słabym. Średnie zagrożenie erozyjne występuje jedynie na stromych zboczach doliny Łyny, gdzie gleby narażone są na erozję wodną. W ramach projektu Systemy Osłony Przeciwosuwiskowej, którego celem jest udokumentowanie i zaznaczenie na mapie 1: 10 000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w Polsce (planowane zakończenie projektu 2016 r.). W latach 2015- 2016 powiat bartoszycki jest przewidziany do opracowania mapy osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi. W ramach przeprowadzonej w latach 1968 - 1970 inwentaryzacji miejsc osuwisk oraz prac Akademii Górniczo - Hutniczej w Krakowie (lata 2003 - 2004). Dodatkowo zjawiska erozji gleb powiązane są z denudacją odpływową. Dla całego dorzecza Łyny określono wskaźnik denudacji odpływowej 5,1- 10 ton/ km2. Na obszarze gminy Bartoszyce zinwentaryzowano 45 osuwisk. Wyniki tych badań zaprezentowane są poniżej:

Ryc. 13 Osuwisko na rzece Łynie

37 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki

Tab. 3. Osuwiska występujące na terenie gminy Bartoszyce L.p Nr Ew. Miejscowość Aktywność . 1 N-34-66-A-c/3 Guntkajmy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 2 N-34-66-A-c/4 Guntkajmy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 3 N-34-66-A-d/10 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 4 N-34-66-A-d/12 Spurławki osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 5 N-34-66-A-d/3 Kolonia osuwisko aktywne (zmiany coroczne) Bukowo 6 N-34-66-A-d/4 Perkujki osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 7 N-34-66-A-d/5 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 8 N-34-66-A-d/6 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 9 N-34-66-A-d/9 Sortławki osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 10 N-34-66-B-a/10 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 11 N-34-66-B-a/11 Kolonia osuwisko aktywne (zmiany coroczne) Wirwilty 12 N-34-66-B-a/13 Okopa osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 13 N-34-66-B-a/2 Okopa osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 14 N-34-66-B-a/3 Okopa osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 15 N-34-66-B-a/4 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne)

38 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

16 N-34-66-B-a/6 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 17 N-34-66-B-a/7 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 18 N-34-66-B-a/8 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 19 N-34-66-B-a/9 Wirwilty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 20 N-34-66-B-b/1 Szylina Mała osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 21 N-34-66-B-b/2 Pieny osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 22 N-34-66-B-b/4 Szylina Mała osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 23 N-34-66-B-b/5 Szylina Mała osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 24 N-34-66-B-c/1 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 25 N-34-66-B-c/10 Galiny osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 26 N-34-66-B-c/11 Galiny osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 27 N-34-66-B-c/12 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 28 N-34-66-B-c/13 Spytajny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 29 N-34-66-B-c/14 Spytajny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 30 N-34-66-B-c/15 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 31 N-34-66-B-c/18 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 32 N-34-66-B-c/19 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 33 N-34-66-B-c/2 Adrapy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 34 N-34-66-B-c/20 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 35 N-34-66-B-c/21 Galiny osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 36 N-34-66-B-c/22 Minty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 37 N-34-66-B-c/23 Minty osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 38 N-34-66-B-c/3 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 39 N-34-66-B-c/4 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 40 N-34-66-B-c/6 Perkujki osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 41 N-34-66-B-c/7 Połęcze osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 42 N-34-66-B-c/8 Adrapy osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim) 43 N-34-66-B-c/9 Adrapy osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 44 N-34-66-B-d/1 Gruda osuwisko aktywne (zmiany coroczne) 45 N-34-66-B-d/4 Gruda osuwisko aktywne (zmiany coroczne) Źródło: Rejestr i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju

4.4. Zanieczyszczenia wód podziemnych

W latach 2006 - 2007 Państwowy Instytut Geologiczny przeprowadził na terenie gminy badania nad jakością wód podziemnych w dwóch punktach. Dwukrotnie badano wody w Bartoszycach (lata 2006 i 2007) natomiast raz w Łoskajmach (2007). Z przeprowadzonych badań wynika, że jakość wód jest niska. W punkcie pomiarowym w Bartoszycach, jakość wody określono na klasę IV- wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka. Przekroczone zostały tu następujące wskaźniki: Fe, HCO3, NH4, natomiast dla wody pitnej zwiększony jest udział Fe i Mn. Punkt w Łoskajmach otrzymał V klasę jakości wody- wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych, potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Dla wody pitnej przekroczone zostały następujące wskaźniki Mn, NH4, N-NH4. Klasyfikacja wód przeprowadzona została na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny

39 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143 poz. 896). Woda podziemna wymaga uzdatniania, po którym nadaje się do picia.

Dodatkowo południowo- wschodnia część obszaru gminy wchodzi w skład Głównego Zbiornika Wód Podziemnych – Subzbiornik Warmia ( Nr. 205). Należy więc ograniczać źródła zanieczyszczeń wód podziemnych. Do głównych źródeł zanieczyszczeń wód podziemnych należą:

• składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych oraz dzikie wysypiska śmieci,

• oczyszczalnie ścieków komunalnych i przemysłowych oraz system kanalizacji sanitarnej, przemysłowej i burzowej,

• szamba gromadzące nieczystości sanitarne zwłaszcza zgrupowane na większym obszarze np. nieskanalizowane dzielnice miasta,

• zrzuty nieoczyszczonych ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, wylewiska,

• zanieczyszczone wody powierzchniowe,

• zbiorniki paliw, rurociągi oraz urządzenia prowadzące dystrybucje paliw,

• różnego rodzaju zakłady przemysłowe, hurtownie, magazyny, myjnie pojazdów samochodowych,

• szlaki komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu oraz obszary o zwartej zabudowie,

• duże fermy hodowlane oraz zanieczyszczenia wielkoobszarowe np. emisje pyłów i gazów.

4.5. Jakość wód powierzchniowych 4.5.1. Jakość wód powierzchniowych

Badania jakości wód powierzchniowych na terenie gminy wykonywano na rzekach: Łyna, Bezleda i Pisa Ryc. 14 Stan wód Północna oraz na jeziorze Kinkajmskim. powierzchniowych na w rejonie Według. „Raportu o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2008r” wyniki badań chlorofilu „a” we wszystkich badanych sześciu przekrojach wskazują na bardzo dobry stan ekologiczny wód Łyny. Wskaźniki fizykochemiczne w większości spełniają wymogi I klasy. Ogólny węgiel organiczny przekraczał normy II klasy powyżej Bartoszyc. Azot Kieldahla we wszystkich punktach odpowiadał II klasie. W większości biegu rzeki stan ekologiczny rzeki można określić jako dobry jedynie w Redykajnach oraz poniżej Dobrego Miasta i powyżej Bartoszyc jako umiarkowany. Należy jednak zwrócić uwagę na stopniowa poprawę jakości wód Łyny, gdyż w badaniach jakości wody przeprowadzonych

40 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO w 2003r., zarówno przed jak i poniżej miasta Bartoszyce woda nie odpowiadała normom. Jednym z największych punktowych źródeł zanieczyszczeń rzeki Łyna jest oczyszczalnia w Bartoszycach, która kieruje bezpośrednio ponad 3400 m3/d ścieków oczyszczanych mechaniczno - biologicznie z chemiczną redukcją fosforu (WIOŚ na podstawie informacji o korzystaniu ze środowiska). W przypadku Pisy Północnej głównymi punktowymi źródłami zanieczyszczeń są oczyszczalne mechaniczno-biologicznie ścieki odprowadzane przez oczyszczalnie w Bisztynku (210 m3/d) oraz w Łabędniku (ok. 70 m3). Badania przeprowadzone w dwóch przekrojach pomiarowo- kontrolnych: poniżej Połapyńskiej Strugi oraz powyżej ujścia do Łyny wskazują na bardzo dobry stan ekologiczny. Składnikami fizykochemicznymi obniżającymi jakość wody były poniżej Połapyńskiej Strugi tlen rozpuszczony w wodzie, OWO i azot azotanowy, a w dolnym przekroju- OWO, azot azotanowy i azot ogólny. Pozostałe wskaźniki mieściły się w normach I –II klasy. Stan wody na badanym odcinku określono jako umiarkowany. Również ta rzeka wykazuje tendencje do poprawy jakości wód, gdyż w Źródło. Raport o stanie środowiska w województwie warmińsko – mazurskim 2008 2003r. określono jakość wody jako nieodpowiadającą normom. W 2004 r. przeprowadzono badania jakości wód w jeziorze Kinkajmskim. Jakość wód w zbiorniku była zła- nie odpowiadała normom. Jezioro było silnie zeutofizowane powodem tego mogła być silna podatność zbiornika na degradację (III kategoria).

4.5.2. Gospodarka wodno- ściekowa

Aglomeracja wodno- ściekowa

Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. Nr 283, poz. 2841) dla miasta i gminy Bartoszyce wyznaczony został obszar aglomeracji wodno-ściekowej. Aglomeracja wyznaczona została Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 59/2005 z dnia 07 grudnia 2005 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Bartoszyce (Dz. U. Nr 202, poz. 2124, z dnia 13 grudnia 2005 r. z późniejszymi zmianami.)

Aglomeracja Bartoszyce obejmuje swoim zasięgiem obszar:

• obszar miasta Bartoszyce, • miejscowości z terenu gminy Bartoszyce: Nalikajmy, Leginy, Wipławki, Łojdy, Dąbrowa, Skitno, Jarkowo, Falczewo, Wirwilty, Wiatrak, Spytajny, Ceglarki, Sędławki, Wawrzyny, Połęcze, Plęsy, Osieka, Bukowo, Krawczyki, Szawruny, Minty, Ciemna Wola, Galiny, Okopa, Karolewko, Dębówko, Witki, Gile; Aglomeracja Bartoszyce została wyznaczona dla równoważnej liczby mieszkańców 26271, która jest obsługiwana przez oczyszczalnię ścieków w Bartoszycach. Wyznaczona aglomeracja została

41 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO objęta Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, sporządzonym przez Ministra Środowiska i zatwierdzonym przez Radę Ministrów. Oczyszczalnia w Bartoszycach przyjmuje ścieki z gospodarstw domowych ok. 2343 mieszkańców gminy, co stanowi około 22% wszystkich mieszkańców gminy.

Kanalizacja sanitarna Gmina Bartoszyce jest bardzo słabo skanalizowana, na jej terenie znajduje się osiem oczyszczalni ścieków. Największa z oczyszczalni znajduje się Bezledach. Jej przepustowość wynosi 232m3/dobę. Druga co do wielkości oczyszczalnia znajduje się w miejscowości Tolko o przepustowości 100 m3/dobę. Trzecia oczyszczalnia ścieków znajduje się w Łabędniku w formie rowu cyrkulacyjnego. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Pierselach, Kinkajmach, Wojtkowie, Mintach. Zestawienie oczyszczalni na terenie gminy Bartoszyce wraz z ich przepustowością znajduje się w tabeli poniżej. Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki z budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Ścieki z pozostałych zabudowań gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach, skąd wywożone są do istniejących oczyszczalni lub na gminne wysypisko. Tab. 4 Przepustowość oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie gminy Bartoszyce

Nazwa Bezledy Tolko Łabędnik Bartoszyce Wojtkowo Piersele Kinkajmy oczyszczalni

Przepustowość Qmax Qśr. 4500- Qśr. Qśr. 190 Qśr. 100 Qśr. 32,5 Qśr. 60 [m3/dobę] 100 5000 16,2

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bartoszycach.

Zaawansowanie rozwoju sieci kanalizacyjnej na terenie gminy można zaobserwować na podstawie tabeli poniżej. Wynika z niej, że długość sieci kanalizacyjnej na przestrzeni ostatnich 8 lat uległa znacznemu wydłużeniu. Z 8,7 km w roku 2000 do 24,3 km w roku 2008. Znacznie wzrosła również liczba ludności korzystająca z sieci kanalizacyjnej.

Tab. 5 Rozwój kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Bartoszyce

Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Długość czynnej sieci 8,7 9,3 9,3 11,2 17,6 17,6 23,6 23,6 24,3 kanalizacyjnej [km] Ścieki 63,7 54,9 57,5 51,9 65,0 70,3 71,8 75,7 75,7 odprowadzone[dam3]

Ludność korzystająca z - - 2 284 2 291 2 444 2 443 2 525 2 518 2 512 sieci kanalizacyjnej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

42 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ujęcia wody na terenie gminy Bartoszyce

W gminie Bartoszyce znajdują się 44 ujęcia wód głębinowych. Siedemnaście ujęć obsługuje gminną sieć wodociągową. Woda jest poddawana uzdatnianiu, jednak w przypadku kilku ujęć (niebędących własnością gminy) nie spełnia norm dla wody pitnej nawet po uzdatnieniu (przede wszystkim ze względu na zawartość żelaza i manganu). Poszczególne ujęcia (jednak nie wszystkie) są chronione przed zanieczyszczeniem poprzez ustanowienie stref ochronnych na podstawie Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych z dnia 5.11.1991 w sprawie zasad uznawania stref ochronnych źródeł i ujęć wody. Strefy ochronne ustanawia się dla źródeł i ujęć wody służących do zbiorowego zaopatrywania ludności w wodę. Wokół ujęć obsługujących gminną sieć wodociągową ustanowiono strefy ochrony bezpośredniej.

Tab.6. Wykaz stref ochronnych wokół ujęć wody podziemnej Nazwa ujęcia Rodzaj ujęcia Wymiar bezpośredniej strefy wokół ujęcia wody podziemnej [m] Sokolica studnia nr 2 i nr 3 oraz SUW 65x25x68x21 Kinkajmy studnia nr 1 i nr 2 oraz SUW 25x53x25x53 Szwaruny studnia nr 1 40x42 Szwaruny studnia nr 2 31x52 Wyręba studnia 8 Wojciechy studnia nr 1 nr 2 10 Łabędnik studnia nr 3 i nr 4 20x43 Rodnowo studnia nr 2 nr 3 10 Skitno studnia nr 1 nr 2 8 Osieka studnia nr 1 i nr 2 oraz SUW 10 Bezledy studnia nr 1 i nr 2 oraz SUW 59x85x35x72x52

Teren ochrony bezpośredniej jest wykorzystywany do celów związanych wyłącznie z eksploatacją ujęcia wody (zabronione użytkowanie w innych celach). Zagrożone zanieczyszczeniem mogą być indywidualne ujęcia wody (studnie wiercone i kopane), poprzez prowadzenie niewłaściwej gospodarki ściekowej. W związku z projektowaną modernizacja sieci wodociągowej (Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce 2009) w wyniku modernizacji sieci ujęć wodnych planuje się pozostawienie 3 ujęć wodnych SUW Tolko, SUW Bezledy i SUW Łabędnik. Zakończenie wykonania programu planuje się na rok 2017.

Tab.7. Wykaz i parametry ujęć wody na użytkowanych przez gminę Bartoszyce

43 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Źródło: Pobór Urząd Wydajność Gminy rzeczywisty Głębokość w Lp. Miejscowość Właściciel 3 [m /h] studni [m] [m3/rok]

1. Skitno gmina 21 900 40,0 49 55

2. Osieka gmina 36 000 21,0 97,5 115

3. Wojciechy gmina 65 700 66,0 133 132

4. Rodnowo gmina 21 900 31,0 63,5 68

5. Galiny gmina 76 600 57,0 135 137

6. Solno gmina 7 300 4,8 47

7. Łabędnik gmina 40 150 74,0 122,4 123,5

8. Bezledy gmina 204 400 156,0 74 75

9. Tolko gmina 32 850 50,0 98,4

10. Kinkajmy gmina 55 000 41,0 90 87

11. Gromki gmina 5 480 6,5 60

12. Wajsnory gmina 13 510 33,0 150

13. Wyręba gmina 18 980 14,5 101

14. Maszewy gmina 51 100 44,0 81 62

15. Falczewo gmina 7 300 12,0 42 53

16. Szwaruny gmina 110 960 42,0 93 94

17. Sokolica gmina 18 000 42,0 74,1 92

Bartoszycach

4.6. Zagrożenie powodzią

Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Bartoszyce, generowane jest przede wszystkim przez rzekę Łynę. Położenie gminy w zasięgu w/w rzeki wiąże się z ewentualnymi powodziami, podtopieniami oraz dopływem nieznanych zanieczyszczeń. Obszary zagrożenia powodziowego zlokalizowane są głównie wzdłuż rzek. Największe tereny zalewowe występują na wschód od miejscowości Bartoszyce. Potencjalne niebezpieczeństwo powodzi nasila się w okresie występowania pokrywy lodowej. A także w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie zatorów lodowych. Początek zjawisk lodowych na Łynie ma miejsce w miesiącach listopad – grudzień, a ich natężenie jest notowane w lutym i marcu. W granicach gminy zidentyfikowane zostały obszary zagrożenia powodziowego wodą 1% i 5% (woda 100 - i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary te zostały również wskazane na mapie stanowiącej załącznik do niniejszego opracowania.

44 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4.7. Jakość powietrza

Chcąc określić stan czystości powietrza atmosferycznego na terenie gminy Bartoszyce należy odnieść się do klasyfikacji przeprowadzonej w 2008 przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska dla poszczególnych stref województwa warmińsko- mazurskiego. Gmina Bartoszyce położona jest w strefie bartoszycko- lidzbarskiej. Kwalifikacja stosuje dwa kryteria:

- ochronę roślin (uwzględniono stężenia następujących zanieczyszczeń: dwutlenek azotu, dwutlenek siarki),

- ochronę zdrowia ludzi (uwzględniono stężenia następujących zanieczyszczeń: pył drobny PM 10, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla).

Tab. 8 Klasy jakości powietrza w powiecie bartoszyckim w 2008 r.

Powiat Województwo bartoszycki warmińsko-mazurskie Parametry stężenie klasa klasa Ze względu na ochronę zdrowia:

PM10 A A

SO2 A A

NO2 A A

ołów A A

nikiel A A

kadm A A

arsen A A

benzo(α)pirenu (WWA) A A

benzen A A

tlenek węgla A A

Ze względu na ochronę roślin:

SO2 A A

NO2 A A

O3 A A Źródło:. Raport o stanie środowiska warmińsko- mazurskiego w 2008 r. WIOŚ

45 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Na podstawie powyższych badań możemy stwierdzić, że stan powietrza w gminie Bartoszyce jest bardzo dobry. Najkorzystniejsza klasa A (stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych) występuje w każdej strefie województwa co świadczy o wysokiej jakości powietrza regionu. Powiązane jest to z niewielką ilością zakładów przemysłowych zlokalizowanych na tym obszarze. Zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy może mieć jedynie charakter napływowy z innych regionów oraz w wyniku powstawania nowych zakładów mogących zanieczyszczać atmosferę. Należy również zwrócić uwagę na niezakwalifikowanie na terenie całego województwa żadnej strefy do kategorii C, dlatego niewymagane jest opracowanie Programu Ochrony Powietrza (POP).

Jakość powietrza w sezonie grzewczym ulega znacznemu pogorszeniu. Spowodowane jest to prawdopodobnie tzw. „niską emisją” pochodzącą głównie z indywidualnych systemów grzewczych (pieców, małych kotłowni). Główną przyczyną zwiększenia emisji do atmosfery jest zapewne stosowanie nieodpowiedniego materiału opałowego. Gdyby do ogrzewania domostw stosować gaz, olej opałowy lub drewno zanieczyszczenia znacząco by się obniżyły

Analizując zanieczyszczenie powietrza ze względu na ochronę roślin ważne jest również zwrócenie uwagi na bardzo niskie zarówno stężenie dwutlenku azotu jak i dwutlenku siarki. W ocenie uwzględnione zostały stężenia średnioroczne, uzyskane przez Instytut Badawczy Leśnictwa w Warszawie. Badania dotyczące zanieczyszczenia powietrza na obszarach leśnych przeprowadzanie były w pięciu kompleksach leśnych w powiatach: działdowskim, olsztyńskim, mrągowskim, ostródzkim, lidzbarskim oraz na stacji IOŚ w Diablej Górze. Dla pozostałych powiatów, których nie dysponowano wynikami badań stężenia przyjęto na podstawie oszacowania oraz uwzględniono ogólnie niski poziom emisji przemysłowych. Dodatkowo wykonano również na stacji w Diablej Górze pomiar stężenia ozonu w okresie wegetacyjnym, którego wyniki mieściły się w klasie A.

4.8. Hałas

Poziom hałasu w środowisku jest jednym z istotnych czynników mających wpływ na jakość życia. Źródła hałasu można podzielić na dwie podstawowe kategorie: • hałas komunikacyjny • hałas przemysłowy Na obszarze gminy Bartoszyce Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 2004 r. prowadził w ramach monitoringu hałasu drogowego kontrole w miejscowości Bezledy przy drodze

46 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Nr 51. Badania wykonano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r. w sprawie wartości progowych poziomu hałasu (Dz. U. Nr8, poz. 81) oraz Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 1826). Wartości progowe poziomów hałasu dla terenów mieszkalnych wynosi 75 dB, zaś przy szkołach – 65 dB (teren zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci lub młodzieży). Przebadano odcinek drogi o długości 1 km na którym w odległości 20 metrów znajdowały się budynki narażone (min. szkoła podstawowa i gimnazjum). Średnia wartość zrównoważonego poziomu dźwięku LAeq(śr) w tym miejscu wynosił 67,1 [dB]. Nastąpiło więc przekroczenie poziomu dopuszczalnego o 12,1 [dB], a poziomu progowego o 2,1 [dB]. Powtórny pomiar hałasu przy elewacji budynku potwierdzi lub wykluczy to miejsce z „terenów zagrożonych hałasem” Według skali uciążliwości hałasu ustalonej prze Państwowy Zakład Higieny, wyniki pomiarów dowodzą, że na dużą uciążliwość hałasu narażone są osoby przebywające w budynkach usytuowanych przy drogach prowadzących do punktu granicznego. Natężenie ruchu w Bezledach wynosi 158 pojazdów na godzinę w tym 23 pojazdy ciężarowe. O natężeniu hałasu na pozostałych odcinkach dróg krajowych możemy wnioskować tylko na podstawie pomiarów przeprowadzanych w innych częściach województwa. W roku 2005 WIOŚ dokonał pomiaru natężenia hałasu na drogach krajowych województwa warmińsko- mazurskiego (poza drogami nr 51 i 57). Badania dokonano w 102 punktach z czego w 90 stwierdzono przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku (88% ogólnej ilości wytypowanej do badań punktów), a w 7 wystąpiło przekroczenie poziomów progowych (7%) ogólnej liczby punktów pomiarowych). Przypuszcza się na podstawie przeprowadzonych badań, że na obszarze gminy Bartoszyce lokalnie mogą wystąpić problemy przekroczenia poziomów progowych hałasu. Jednak wymaga to dodatkowych badań natężenia hałasu. Wszystkie ciągi komunikacyjne gminy poza drogami krajowymi maja średnie i niskie nasilenie ruchu, zatem hałas komunikacyjny nie stanowi zagrożenia. Zagrożenie hałasem przemysłowym występuje jedynie w pobliżu największych zakładów przemysłowych. Jednak są one lokalizowane poza terenami zabudowy mieszkaniowej, przez to niwelują swoją uciążliwość.

4.9. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące

Źródłami promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego na terenie gminy Bartoszyce są wszystkie urządzenia i instalacje, w których następuje przepływ prądu, np.: - sieci elektroenergetyczne w tym linie wysokiego napięcia, - stacje elektroenergetyczne, - nadajniki i stacje radiowe i telewizyjne,

47 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- stacje bazowe telefonii komórkowej GSM 900 i GSM 1800 instalowane na wysokich budynkach, kominach, specjalnych masztach, - urządzenia radiowo-nawigacyjne (radarowe), - urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach przemysłowych, ośrodkach medycznych oraz będące w dyspozycji miejskiej policji i straży pożarnej.

Monitoring poziomów pól elektromagnetycznych na teranie całego województwa prowadzi WIOŚ. W latach 2008 - 2010 będzie prowadzony cykl pomiarowy, każdego roku promieniowanie będzie badane w 45 punktach województwa. W roku 2009 przeprowadzono badania PEM na terenie Bartoszyc i Bezled. Zakres badań obejmował pomiary natężeń składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w żadnym z punktów pomiarowych nie stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnej określonej w rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dopuszczalny poziom częstotliwości pól elektromagnetycznych wynosi 7 V/m dla badanych częstotliwości. Wszystkie zmierzone wartości składowej elektrycznej pól elektromagnetycznych kształtowały się na niskim poziomie. Obecnie na terenie gminy znajduje się 5 nadajników GSM/UMTS (Przejście Graniczne Bezledy, Bezledy, Łabędnik, Węgoryty). Dodatkowo na terenie miasta Bartoszyce znajdują się 2 nadajniki GSM 1800 i jeden GSM 900. Stacje telefonii komórkowej emitują pole elektromagnetyczne w kierunku pionowym w górę i zazwyczaj nie stanowią żadnego zagrożenia dla ludzi. Teren gminy pokryty jest siecią linii elektroenergetycznych 110 oraz 15 kV. Przebieg linii przedstawiony jest na mapie w załączniku. Dodatkowo z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw energii elektrycznej na użytek przyłączania nowych odbiorców, konieczne będzie wybudowanie na terenie gminy nowych linii elektroenergetycznych 110 kV oraz 15 kV, rozbudowy istniejącej stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce, budowa nowych stacji elektroenergetycznych15/0,4 kV. wraz z wykonaniem powiązań funkcjonalnych z istniejącymi i projektowanymi liniami. Z uwagi na brak możliwości zabudowy w okolicach linii wysokiego napięcia szkodliwość promieniowania jest niewielka. Wynika to z tego, że promieniowanie niejonizujące na terenie gminy Bartoszyce nie stwarza zagrożenia dla ludzi i środowiska.

4.10. Zagrożenie awariami przemysłowymi

W prowadzonym przez WIOŚ rejestrze „Potencjalnych Sprawców Poważnych Awarii” w roku 2008 nie była zarejestrowana żadna firma z obszaru gminy Bartoszyce zaliczana do „Zakładów

48 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO o Dużym Ryzyku” i „Zakłady Zwiększonego Ryzyka”. Natomiast do zakładów zakwalifikowanych jako mogących spowodować poważną awarię przemysłową należą stacje paliw. Z uwagi na nasilony ruch drogowy na drogach krajowych numer 51 i 57 oraz transport kolejowy istnieje możliwość wystąpienia zdarzeń o charakterze poważnych awarii związanych z przewozem substancji chemicznych i ropopochodnych pojazdami kołowymi i szynowymi.

4.11. Transport drogowy i kolejowy

Transport drogowy

Sieć drogowa gminy Bartoszyce składa się z dwóch dróg krajowych przecinających teren gminy z południa na północ stanowiąc jednocześnie połączenie gminy z Obwodem Kaliningradzkim. Na terenie gminy znajduje się również przejście graniczne obsługujące ruch samochodów ciężarowych i osobowych. Droga krajowa numer 51 biegnie od Granicy Państwa przez Bezledy – Bartoszyce – Olsztyn – do Olsztynka. Natomiast droga numer 57 prowadzi z Bartoszyc przez Plęsy, Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark, Chorzele, Rembielin, Przasnysz do Makowa Mazowieckiego. Obecnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Odział w Olsztynie jest w trakcie opracowywania „Studium techniczno – ekonomicznego-środowiskowego nowego przebiegu drogi krajowej nr 51 w m. Bartoszyce - Etap II”.

Przez teren gminy Bartoszyce przebiegają również drogi wojewódzkie, dla których plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada następujące klasy techniczne: • 512 Pieniężno – Górowo Iław. – Bartoszyce, kl. techn. G; • 512 Bartoszyce – Szczurkowo, kl. techn. Z; • 592 Bartoszyce – Kętrzyn – Giżycko, kl. techn. G. Przez obszar gminy przebiegają 24 drogi powiatowe, administrowane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Dąbrowie k/Bartoszyc. Wszystkie drogi powiatowe posiadają klasę techniczną Z. Dodatkowo siec dróg uzupełniona jest wieloma mniejszych dróg gminnych.

Ryc. 15 Aleje drzew wzdłuż dróg są częstym elementem krajobrazu gminy Bartoszyce

49 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Fot. P. Słuchocki

Transport kolejowy

Przez teren gminy przebiegają dwie towarowe linie kolejowe: • Bartoszyce - Głomno (stacja przeładunkowa) - Granica Państwa, obsługujące ruch towarowy na przejściu granicznym w Bezledach, • Bartoszyce – Korsze, obsługujące ruch towarowy, obecnie nie działa. Długość pierwszej z linii kolejowych na terenie gminy Bartoszyce wynosi 15,639 km zaś drugiej 9,46 km. Z dniem 1 lipca 2002 r. z powodu nierentowności trasy zawieszone zostało połączenie osobowe Bartoszyce – Korsze. Wraz z jego zamknięciem gmina pozostała bez żadnego osobowego połączenia kolejowego. 4.12. Gazyfikacja

Przez obszar gminy Bartoszyce przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia:

. DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994, . DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987, . DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987, . DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994, . DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994. oraz zlokalizowane są stacje redukcyjno-pomiarowe wysokiego ciśnienia:

. SRP Bartoszyce o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1988, . SRP Wiatrak o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1994.

Tab. 9 Dane dotyczące sieci gazowej na terenie gminy Bartoszyce

50 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

4.13. Zastosowanie odnawialnych źródeł energii

Elektrownie wiatrowe Obszar gminy należy do II (bardzo korzystnej) strefy uwietrznienia (wg Prof. Haliny Lorenc) więc stwarza potencjalnie bardzo dobre warunki do tworzenia elektrowni wiatrowych. Jednak należy zwrócić szczególna uwagę na odpowiednie lokalizowanie elektrowni wiatrowych tak aby w przyszłości nie wpłynęły na zachwianie środowiska naturalnego. Ryc. 16.Podział Polski na strefy uwietrznienia

Strefa: I wybitnie korzystna II bardzo korzystna III korzystna IV mało korzystna V niekorzystna

Źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Głównym negatywnym aspektem funkcjonowania siłowni wiatrowych jest ich wpływ na faunę (szczególnie awifaunę). Ze względu na realizowaną politykę zrównoważonego rozwoju czyli godzenia ze sobą aspektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych tego typu inwestycje muszą uwzględniać ich wszystkie aspekty. Obszary chronione z uwagi na swoją wartość (w kategoriach wartości dla bioróżnorodności regionu jak i kraju) powinny być wyłączone z lokalizacji energetyki wiatrowej. W piśmie z 2 marca

51 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2007r. Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody kierowanym do Warmińsko-Mazurskiego Biura Planowania Przestrzennego w Olsztynie wypowiedział się w sprawie lokalizacji energetyki wiatrowej na terenie województwa warmińsko- mazurskiego. Stwierdził on że „. Elektrownie wiatrowe oddziałują (…) na populacje ptaków lęgowych, mogąc powodować wysoką śmiertelność gatunków, w szczególności dużych ptaków, gniazdujących w ich sąsiedztwie. W szczególności należy wziąć pod uwagę fakt, że po zwolnieniu się miejsca w terytorium lęgowym w wyniku śmierci osobników następuje rekrutacja nowych osobników z populacji nielęgowej i ponowne zajęcie rewiru. Oznacza to, że rokrocznie turbiny mogą zabijać coraz to nowe osobniki tego samego gatunku zajmujące ponownie to samo terytorium lęgowe. Do tego dochodzi śmiertelność młodych, których para nie jest w stanie wyprowadzić. W związku z powyższym wpływ turbin na (…) jedno terytorium lęgowe, może spowodować śmierć kilkudziesięciu osobników. Np. w wypadku orlika krzykliwego jedna turbina przez okres np. 10 lat może spowodować śmierć do 20 dorosłych ptaków i ok. 7 młodych. W województwie warmińsko-mazurskim, wzdłuż Zalewu Wiślanego przebiega jeden z najważniejszych w Europie korytarzy migracyjnych ptaków, ciągnący się wzdłuż wybrzeża morskiego od Gibraltaru do Zatoki Botnickiej (szlak iberyjsko-skandynawski).” Pismo to zawiera również wytyczne jakimi należy się kierować lokalizując elektrownie wiatrowe na terenie całego województwa warmińsko- mazurskiego. Elektrowni wiatrowych nie należy lokalizować: • w obszarach objętych ochroną prawną, o których mowa w art. 6 cyt. ustawy o ochronie przyrody, ze względu na ich wartość i znaczenie ekologiczne, z następującymi wyjątkami: - na terenach o niższym reżimie ochronnym – tj. na obszarach chronionego krajobrazu – możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych turbin, w przypadku stwierdzenia braku negatywnego oddziaływania na awifauny i krajobrazu, - możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych, małych (o mocy od 0,1 kW do 100 kW) turbin wiatrowych, o konstrukcji z pionową osią obrotu, lokalizowanych w gospodarstwach domowych i wykorzystywanych na użytek własny wnioskodawcy, w przypadku stwierdzenia braku negatywnego oddziaływania na awifaunę i krajobraz, • obszary znajdujące się na tzw. Shadow List (potencjalne obszary Natura 2000) – do czasu zatwierdzenia tych obszarów; • strefy otaczające obszary Natura 2000 w pasie szerokości min. 500 m • na trasach migracyjnych ptaków - 20-kilometrowy pas wybrzeża Zalewu Wiślanego, - tereny w promieniu 5 kilometrów od najcenniejszych miejsc koncentracji wędrujących ptaków objętych ochroną międzynarodową (Jezioro Drużno, Jezioro Łuknajno, Jezioro Siedmiu Wysp), - tereny w promieniu 5 kilometrów od rezerwatów faunistycznych utworzonych z uwagi na ochronę awifauny,

52 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- rozległe tereny łąkowo-bagienne stanowiące miejsca odpoczynkowe na trasach wędrówki; • tereny w promieniu do 3 km od zwartych kompleksów leśnych oraz innych rejonów występowania cennych gatunków ptaków, w szczególności ptaków drapieżnych, objętych ochroną w ramach Dyrektywy Ptasiej; • obszary tworzące osnowę ekologiczną województwa, wymagającą zachowania, tj.: - tereny podmokłe ze zbiorowiskami roślinności torfowiskowej i łąkowej na glebach torfowych i mułowo-torfowych, charakteryzujące się przy tym niekorzystnymi warunkami geotechnicznymi dla posadowienia obiektów (zwłaszcza torfowiska pojezierne, doliny rzeczne); - kompleksy leśne, - cenne zbiorowiska roślinne poza lasami i bagnami, w tym murawy kserotermiczne, wrzosowiska, - akweny wodne, - miejsca ważne dla ptaków – atrakcyjne żerowiska, trasy regularnych przelotów wędrówkowych, - trasy regularnych dolotów na żerowiska i noc legowiska. • obszary o wysokich walorach krajobrazowych, tj.: - krawędzie wysoczyznowe, - zespoły wnętrz krajobrazowych – zarówno zamkniętych, wydzielonych różnymi formami terenowymi, jak i otwartych z widokami poza obręb wnętrza, - przedpola panoram, strefy osi widokowych i ciągów widokowych, - tereny projektowanych parków kulturowych. • strefy ekspozycji krajobrazowej o szerokości do 3 km od głównych ciągów komunikacyjnych (drogi krajowe, wojewódzkie, główne linie kolejowe) oraz szlaków i akwenów turystyki wodnej (zwłaszcza na Żuławach oraz w kompleksie Wielkich Jezior Mazurskich), • tereny korytarzy ekologicznych łączących europejską sieć Natura 2000, • tereny występowania udokumentowanych złóż kopalin, • tereny stanowisk archeologicznych, • tereny w granicach administracyjnych miast, inne tereny zabudowane, • tereny przeznaczone do użytkowania na cele inne niż energetyka wiatrowa, • tereny o wysokiej wartości historycznej i kulturowej, w tym miejsca wielkich bitew historycznych, • tereny wyznaczone przez powierzchnie ograniczające lotnisk, • tereny ochrony uzdrowiskowej, • tereny kluczowe dla rekreacji i wypoczynku, • tereny użytkowane na cele obronności, • tereny planowanych inwestycji w rozwój turystyki.

53 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

W celu uniknięcia wielu sytuacji konfliktowych w realizacji zaleca się przeprowadzić wstępną analizę wykonalności projektu realizacji elektrowni wiatrowych.

Wody geotermalne Możliwości wykorzystania ciepła z wód geotermalnych zależy od temperatury wydobywanej wody. Wody i pary wysokotemperaturowe mogą być wykorzystywane do napędzania turbin generujących energią elektryczną. Wody średniotemperaturowe i niskotemperaturowe mogą być wykorzystywane w ciepłownictwie, do celów rekreacyjnych i leczniczych. Według Sokołowskiego na obszarze całego byłego województwa olsztyńskiego istnieją dobre warunki do wykorzystania wód niskotemperaturowych, mających własności lecznicze. W zakresie rekreacji istnieją znaczne szanse budowy basenów kąpielowych z ciepłą wodą geotermalną w północnej części województwa. Wody do tego celu można by uzyskać z istniejących otworów wiertniczych i równocześnie z rekreacją (budową basenów i różnego typu pomieszczeń) można by rozwijać balneologię.

Elektrownie wodne

W związku z możliwością produkcji energii elektrycznej związanej z wykorzystaniem energii wodnej Rada Gminy zatwierdziła ustawą NRXXVII/173/05 z dnia 9 czerwca 2005r. (Dz. Urz. Woj. War- Maz. Nr.105, Poz. 1408) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce dotyczący terenu projektowanej elektrowni wodnej na rzece Łynie w miejscowości Szylina z obszarem zalewowym. Wykonana została również prognoza oddziaływania na środowisko, która określa w przybliżeniu skutki dla środowiska wynikające z piętrzenia Łyny. Dodatkowo wykonana została ocena oddziaływania zbiornika przy elektrowni wodnej na Łynie w Bartoszycach na ożywione środowisko przyrodnicze Zwraca ona uwagę na oddziaływanie elektrowni wodnej na środowisko zwłaszcza, że obszar ten należy do OCHK „Dolina dolnej Łyny”. Zaleca aby walory przyrodnicze nie zostały zniszczone. W szczególności ważne jest zachowanie równowagi ekologicznej w miejscowym krajobrazie i przeciwdziałanie ubożeniu różnorodności biologicznej. Budowa i eksploatacja zbiornika będzie miała (uwidoczni się to w początkowym okresie) negatywny wpływ na te wartości. Racjonalnie prowadzona działalność zwłaszcza uwzględniająca aspekty środowiskowe może w znaczny sposób ograniczyć dewastację walorów przyrodniczych. Przytoczona publikacja określa również szereg zaleceń jakie powinny być wykonane w trakcie realizacji przedsięwzięcia. Dodatkowo Zespół Elektrowni Wodnych „Łyna” S.A. posiada koncepcję budowy elektrowni wodnej w miejscowości Ardapy.

54 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

5. Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku, jego zagrożeń i możliwości ich ograniczenia. 5.1. Wstępna prognoza zmian zachodzących w środowisku

Prognozowanie zmian w środowisku określić można na podstawie obserwowanych tendencji, albo na ocenie skutków wprowadzenia przewidywanego (i znanego) nowego zagospodarowania. Na etapie prognozowania napotykamy na pewne trudności związane zwłaszcza z długofalowym postępem technicznym (np. rozwoju i wprowadzaniu nowych technologii produkcji w systemach grzewczych lub w środkach transportu).

Diagnoza stanu funkcjonowania oraz zagrożeń środowiska została przeprowadzona we wcześniejszej części opracowania (Rozdz. 4). Wynika z niej, że jakość powietrza jest bardzo dobra i w najbliższym czasie nie powinna ona znacząco się pogorszyć. Obecnie największy udział w zanieczyszczeniu powietrza ma gospodarka cieplna, produkcja przemysłowa, a następnie komunikacja. Te formy aktywności (oraz źródła uciążliwości dla środowiska) nadal będą się rozwijać (ilościowo). Okresowe zwiększenie poziomu zanieczyszczenia powietrza może występować tylko lokalnie szczególnie wzdłuż dróg krajowych i wojewódzkich. Dodatkowo powinna poprawiać się jakość powietrza związana z ogrzewaniem zimowym osiedli domów jednorodzinnych ze względu na coraz mniejsza ilość energii wymaganej do ich ogrzania (wprowadzenie świadectw energetycznych) oraz wykorzystywaniem alternatywnych źródeł energii min. kolektory słoneczne. Związane jest to z tendencją do modernizacji (proekologicznych) systemów ogrzewania, oraz wprowadzania najnowszych osiągnięć proekologicznych do technologii produkcji i przetwarzania oraz środków transportu. Prognoza zmian w jakości atmosfery zapowiada się zatem optymistycznie nawet mimo zdynaminozowanego rozwoju gospodarczego.

Obecnie jakość wód powierzchniowych obszaru gminy nie jest zbyt zadowalająca jednak należy zwrócić uwagę na znaczącą poprawę jej parametrów w ostatnich latach. Spowodowane jest to szeregiem działań zapobiegających skażeniu wód gminy Bartoszyce. W najbliższym okresie trend związany z poprawą jakości wód będzie kontynuowany szczególnie w związku z wyposażeniem coraz większej liczby terenów osadniczych w systemy odprowadzania i oczyszczania ścieków. Działania te maja na celu nie tylko ochronę środowiska, ale również podniesienie poziomu cywilizacyjnego, dlatego nie należy spodziewać się ich zaniechania. Należy też dodać realizację zobowiązań unijnych, zawartych w różnych dyrektywach dotyczących ochrony wód (w Unii Europejskiej ochrona wód i problemy gospodarki wodnej mają szczególnie wysoką rangę). Wśród nich wdrażanie tzw. „Dyrektywy azotanowej”, sprzyjać powinno ograniczeniu zanieczyszczenia wód z przestrzeni rolniczej.

55 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ważnym aspektem dotyczącym ochrony wód jest również zaobserwowany radykalny spadek zużycia wody (jednostkowy i bezwzględny) przez odbiorców indywidualnych spowodowany celami oszczędnościowymi oraz odbiorców przemysłowych (zastosowanie technologii wodo-oszczędnych). Nie należy jednak spodziewać się dalszej tendencji spadkowej zwłaszcza wśród odbiorców indywidualnych, którzy przeważają na terenie gminy Bartoszyce.

Obszarami narażonymi na hałas będą przede wszystkim obszary położone przy głównych ciągach komunikacyjnych. Lokalnie zapewne będzie przekraczany dopuszczalny poziom hałasu w takich miejscach należy montować ekrany dźwiękochłonne oraz starać się lokalizować główne trasy komunikacyjne z dala od zabudowań mieszkalnych.

W najbliższym okresie możemy spodziewać się również zmian zachodzących w strukturze użytkowania terenu. Na terenie gminy powinno postępować powolne zalesianie części nieużytków oraz gleb rolniczych niskich klas bonitacji. Należy więc oczekiwać wzrostu udziału powierzchni leśnej, m.in. w związku z realizacją programów zwiększania lesistości kraju. Zalesianie prowadzone będzie zarówno przez nadleśnictwo Bartoszyce jak i właścicieli prywatnych w ramach programu unijnego „Zalesianie gruntów rolnych i gruntów innych niż rolne”( PROW 2007-2013). Doprowadzi to do spadku powierzchni gruntów rolnych. Dodatkowo grunty te będą uszczuplane poprzez ekspansje zabudowy zwłaszcza w rejonie Bartoszyc. Pamiętać trzeba aby działania związane z urbanizacją nie przebiegały chaotycznie, gdyż mogą przynieść niepożądane skutki ekologiczne, ale także funkcjonalne. Odpowiednie sterowanie procesami osadniczymi jest ważnym zadaniem postawionym przed planowaniem przestrzennym obszaru gminy Bartoszyce. Obecny stopień rozpoznania geologicznego gminy nie daje możliwości na eksploatację jakiegokolwiek złoża kopalin. Prowadzane dotychczas prace penetracyjne za złożami kruszywa naturalnego nie dały pozytywnych rezultatów.

W układzie przestrzennym nie należy oczekiwać przyrostu obszarów objętych ochroną powierzchniową (poza wpisaniem Torfowisk źródliskowych koło Łabędnika na listę obszarów Natura 2000). Ochroną mogą zostać objęte nowo stwierdzone stanowiska roślin, zwierząt lub grzybów chronionych. Największym zagrożeniem dla istniejących obszarów chronionych oraz migracji zwierząt mogą stanowić przedsięwzięcia liniowe, w szczególności realizacja planowanych korytarzy transportowych (rozbudowa drogi nr 51). Ich nieodpowiednie przeprowadzenie oraz realizacja może doprowadzić do ograniczenia migracji zwierząt oraz zachwiać równowagę przyrodniczą regionu.

Obecnie poza rozbudowa drogi nr 51 planuje się również budowę zapór na rzece Łyna której budowa musi zostać poparta odpowiednim opracowaniem środowiskowym. Można spodziewać się że budowa zapory może przynieść skutki negatywne (związane z przekształceniem krajobrazu), ale przeprowadzona racjonalnie i uwzględnieniem środowiska przyrodniczego może

56 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO je zminimalizować a w niektórych aspektach przynieść pozytywne skutki (miejsce koncentracji migrujących ptaków).

Ogólny wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa powinien doprowadzić do pozytywnych zmian nastawienia społeczeństwa do ochrony środowiska. Obszary wiejskie powinny dodatkowo rozwijać się pod względem zagospodarowania turystycznego (agroturystyka) dla której dobra kondycja środowiska staje się priorytetem.

5.2. Ocena przydatności terenów dla różnych sposobów zagospodarowania na podstawie predyspozycji środowiskowych.

Różny stopień przydatności terenów do zagospodarowania przestrzennego wynika głównie z jego uwarunkowań przyrodniczo – geologiczno – klimatycznych. Zróżnicowanie obszaru gminy ze względu na klimat jest niewielkie, gdyż leży ona w jednej dzielnicy klimatycznej. Niewielkie różnice dotyczą jedynie warunków mikroklimatycznych związanych z ukształtowaniem terenu mających wpływ na: temperaturę powietrza, wilgotność, ruch powietrza, promieniowanie cieplne. Jednak występują one tylko lokalnie i nie maja one większego wpływu na różnicowanie sposobu zagospodarowania. Pod względem warunków geologicznych obszar gminy jest już w pewnym stopniu zróżnicowany. Obszar gminy prawie w całości położony jest w fizycznogeograficznym mezoregionie Niziny Sępopolskiej jedynie niewielka część południowa należy do mezoregionu Pojezierza Olsztyńskiego. Teren opracowania to w większości wysoczyzna morenowa, której cześć leży na granicy wododziału rzeki Świeża i Łyna dominują na niej gleby gliniaste przemieszane z piaszczystymi osadami wodonośnymi. Obszar wysoczyzny predysponowany jest do rozwoju rolnictwa z uwagi na wysoką zasobność gleb. Poza obszarem wysoczyzny stanowiącym obszar wododziałowy formy gospodarowania na tym obszarze mogą być stosunkowo intensywne. Teren wododziału powinien być zagospodarowany w sposób mający na uwadze opóźnianie odpływu wód, a nie jego przyśpieszanie. Korzystne byłoby zmniejszenie odpływu powierzchniowego wód opadowych.

Obszar wysoczyzny przedzielony jest dolinami rzeki Łyny i Pisy w których doszło do kumulacji osadów piasków sandrowych. Występujące tu gleby są niższej jakości dodatkowo zagrożone są one erozja wodną. Obszar ten posiada predyspozycje do rozwoju wielofunkcyjnego opartego na niezbyt intensywnej gospodarce rolnej, turystyce i zwiększaniu lesistości.

Największe znaczenie dla oceny przydatności terenów dla różnych sposobów zagospodarowania ma zróżnicowanie przyrodnicze gminy. Na terenie opracowania znajdują się

57 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO obszary mające pełnić przede wszystkim funkcje przyrodnicze wynikające przede wszystkim z ich ochrony. Dotyczy to przede wszystkim obszaru Doliny Łyny, który stanowi ważny element Sieci Ekologicznej ECONET-PL dodatkowo chroniony jako Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny. Jest to obszar o wysokiej randze przyrodniczej i krajobrazowej z predyspozycją do prowadzenia niezbyt intensywnej gospodarki rolnej oraz zwiększania lesistości. Pamiętać należy również o priorytetowym zadaniu związanym z ochroną tego obszaru.

Ponad połowa obszaru gminy położona jest w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach sieci Natura 2000. Prowadzone tu zagospodarowanie terenu musi uwzględniać zadania ochronne tego obszaru. Należy tu nieprzerwanie prowadzić ekstensywną gospodarkę rolna w celu uniknięcia zarastania łąk, torfowisk i innych terenów otwartych i cennych przyrodniczo. Dodatkowo ważnym zadaniem wynikającym z prowadzenia działań ochronnych jest tworzenie zadrzewień śródpolnych oraz powstrzymania dewastacji małych zbiorników wodnych oraz osuszania torfowisk. Prowadzone na tym terenie melioracje agrotechniczne nie mogą doprowadzać do osuszania terenów podmokłych. Wszystkie działania prowadzone na tym terenie bazować powinny na koncepcji zrównoważonego rozwoju pozwalającego na prowadzenie działań związanych z płaszczyzną ekologiczną, ekonomiczną, społeczną w oparciu o zasady kompromisu.

Do terenów o wiodącej funkcji przyrodniczej należą również „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika” oraz wszystkie użytki ekologiczne gminy. Prowadzone działania na tych obszarach oraz w ich okolicach muszą uwzględniać przede wszystkim zakaz zmiany stosunków hydrologicznych mogących wpłynąć na torfowiska oraz mechanicznego uszkadzania ich powierzchni.

Tereny leśne, a w szczególności lasy ochronne powinny pełnić funkcje zgodne z ustawą o lasach. Dlatego należy w szczególny sposób chronić tereny leśne i nie pozwolić na inny sposób zagospodarowania. Obszary użytków rolnych szczególnie lepszych klas bonitacji I-III powinny być przede wszystkim zagospodarowane rolniczo z uwagi na ich dużą wartość produkcyjność. Zagospodarowując teren należy starać się aby te grunty nie były przeznaczane na inne cele niż rolnicze.

Obecność w granicach gminy dróg krajowych nr 51 i 57 powoli zaczyna determinować rozwój przestrzenny terenów do niej przylegających (strefa przyspieszonego rozwoju społecznego i gospodarczego). W miejscach tych coraz częściej powstawać będą nowe tereny usługowe i przemysłowe.

58 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego.

O uwarunkowaniach przyrodniczych danego obszaru decyduje: morfologia i litologia terenu oraz klimat. Pozostałe elementy środowiska przyrodniczego: gleby, siedliska, szata roślinna, fauna, całe ekosystemy, stosunki wodne i wodno-gruntowe, występowanie surowców, procesy przyrodnicze itd., są niejako efektem charakteru i oddziaływania wymienionych wcześniej elementów „pierwotnych”. Podział na poszczególne kategorie terenów określające ich przydatność do różnych sposobów zagospodarowania została wykonana w oparciu o analizę wybranych elementów środowiska przyrodniczego. Dodatkowo wzięto również pod uwagę wrażliwość tych obszarów na antropopresję, a także przydatność funkcjonalną. Teren gminy podzielono na 4 jednostki strukturalne o różnych predyspozycjach dla ich przyszłego zagospodarowania: „WM”- Wysoczyzna morenowa „WMW”- Wysoczyzna morenowa wododziałowa „DŁ”- Dolina Łyny „DP+ ZK” Dolina Pisy i zlewnia jeziora Kinakjmskiego

Obszar wysoczyzny morenowej wododziałowej „WMW” W większości tereny rolnicze o wysokich bonitacjach gleb w większości użytkowanych rolnie. Obszar stanowi granice wododziału tworząc prawidłowe warunki wodne w niższych partiach zlewni. Ze względu na walory przyrodnicze obszar objęty ochroną jako Ostoja Ptasia europejskiej sieci Natura 2000. Dodatkowo cześć obszaru położona w OCHK „Doliny Elmy”. Obszar o malowniczym krajobrazie graniczący z dużym kompleksem leśnym oraz z cennymi terenami bagiennymi. Zasady użytkowania: Warunki przyrodnicze predysponują obszar do utrzymania funkcji rolnej jako podstawowej funkcji gospodarczej. Należy zapobiegać zarastaniu istniejących łąk, torfowisk i innych terenów otwartych i cennych przyrodniczo. Zagospodarowując teren należy mieć na uwadze zmniejszenie spływu powierzchniowego wody i wspieranie małej retencji. Powinno promować się wprowadzanie zadrzewień śródpolnych oraz odstępować od melioracji osuszającej tereny podmokłe. Uzupełniającą funkcją to gospodarka leśna.

59 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Obszar wysoczyzna morenowa „WM” Tereny w większości rolnicze z dobrymi jakościowo glebami. Podłoże stanowią gliny zwałowe. Niska lesistość. Wody podziemne generalnie o pełnej izolacji od powierzchni terenu. Obszar położony poza obszarami prawnej ochrony. Zasady użytkowania: Obszar predysponowany do utrzymania funkcji rolniczej jako podstawowej funkcji gospodarczej. Duża odporność na czynniki antropogeniczne. Dodatkowo możliwość pełnienia przez obszar funkcji mieszkaniowej z uwagi na bliskość miasta Bartoszyce. Funkcja mieszkaniowa powinna być zlokalizowana przy ciągach komunikacyjnych na nieużytkach oraz glebach rolnych niskich klas V, VI. Formy gospodarowania mogą być stosunkowo intensywne. Możliwość rozwoju przemysłu. Zwiększanie lesistości terenu poprzez zalesianie nieużytków i gleb o słabych klasach jakości.

Obszar doliny Łyny- „DŁ” Teren bardzo zróżnicowany pod względem krajobrazowo- przyrodniczym. Część obszaru objęta ochrona prawną w ramach OCHK „Dolina dolnej Łyny” oraz stanowi ważny korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym sieci ECONET- PL. Wysoka lesistość oraz duże zróżnicowanie przydatności gleb do celów rolniczych. Obszar bardzo wartościowy ze względów przyrodniczych i krajobrazowych. Zasady użytkowania: Posiada predyspozycje do rozwoju wielofunkcyjnego, a zwłaszcza funkcje turystyczną. Rolnictwo powinno mieć charakter ekstensywny. Zwiększenie lesistości terenu w związku z pełnieniem funkcji korytarza ekologicznego oraz zapobiegania zjawiskom erozyjnym doliny rzecznej. Przeciwwskazania do tworzenia skupisk ludzkich utrudniających migrację.

Obszar doliny Pisy i zlewni jeziora Kinakjmskiego -„DP+ ZK” Obszar obejmuje swoim terenem zlewnię jeziora Kinkajmskiego oraz część doliny pisy. Część obszaru objęta jest ochroną jako OCHK „Dolina Dolnej Łyny”. Wysoka lesistość (jak na warunki gminy) i niski udział gleb przydatnych dla rolnictwa. Jezioro Kinkajmskie w dużym stopniu narażone na degradację. Zasady użytkowania: Obszar o wysokiej wartości przyrodniczej i krajobrazowej. Wrażliwy na antropopresję. Predyspozycja do rozwoju wielofunkcyjnego. Możliwość wykorzystania jako obszar rekreacyjny. Zwiększanie lesistości szczególnie na glebach niskich klas bonitacji. Wysokie walory pod względem prowadzenia gospodarstw agroturystycznych. Dodatkowo na obszarach stref zaprezentowanych powyżej należy zwrócić szczególna uwagę na lokalizacje obszarów zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej tak aby w jak najmniejszym stopniu oddziaływały na środowisko przyrodnicze gminy.

60 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Tereny wyłączone z zabudowy a) ze względu na sposób użytkowania i funkcje ekologiczne: - zbiorniki wodne naturalne lub sztuczne, - rzeki, mniejsze cieki, kanały, rowy stałe lub okresowe, - tereny podmokłe, zabagnione, - tereny izolowanych zagłębień bezodpływowych, wymagające ochrony ze względu na funkcje ekologiczne i udział w retencji powierzchniowej, a także wpływ na kształtowanie warunków wód gruntowych, - tereny leśne i większe zadrzewienia wszystkich form własności, gdzie prowadzona jest gospodarka leśna, - lasy cenne przyrodniczo, objęte ochroną prawną, w sąsiedztwie, których nie powinny być lokalizowane inwestycje mogące negatywnie oddziaływać na środowisko, - tereny łąk, które nie powinny być zainwestowane ze względu na funkcje ekologiczne (sąsiedztwo rzek i zbiorników wodnych), dużą przydatność rolniczą oraz niekorzystne warunki gruntowo-wodne (grunty organiczne); b) ze względu na ochronę prawną: - tereny parków objętych ścisłą ochroną konserwatorską i zadrzewienia o charakterze parkowym, podlegające ochronie jako skupiska zieleni wysokiej, - tereny cmentarzy będących pod ochroną konserwatorską, na których występują skupiska zieleni wysokiej; - pomniki przyrody, wymagające ochrony również poprzez ograniczenia w zagospodarowaniu terenów w ich sąsiedztwie, - tereny użytków ekologicznych, wymagające ochrony siedliskowej i gatunkowej,

Tereny z ograniczeniami w zagospodarowaniu a) ze względu na funkcje ekologiczne i ochronę prawną terenów przyrodniczych: - tereny położone w granicach obszarów chronionego krajobrazu “Dolina Elmy” i „Dolina Dolnej Łyny”, wymagające ochrony przyrodniczej i krajobrazowej, - tereny położone w granicach Obszaru Europejskiej Sieci ekologicznej Natura 2000 – „Ostoja warmińska” oraz projektowanego obszaru Europejskiej Sieci ekologicznej Natura 2000 – „Torfowiska źródliskowe w Łabędniku”, dla których szczegółowy sposób zagospodarowania powinien być określony w przyszłości w formie specjalnego planu ochrony, b) ze względu na strefy ochronne i parametry techniczne: - tereny wzdłuż drogi krajowej nr 51 i 57, - tereny wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 512, - tereny wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 592, - tereny wzdłuż linii kolejowej - Bartoszyce – Głomno,

61 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- tereny wzdłuż linii kolejowej - Bartoszyce – Korsze, - tereny wzdłuż linii wysokiego napięcia 110 kV, - tereny wzdłuż gazociągów i stacji wysokiego ciśnienia, c) ze względu na ochronę ujęć wód podziemnych: - ujęcia wody wymagające strefy ochrony bezpośredniej, d) ze względu na warunki gruntowo-wodne: - tereny charakteryzujące się płytkim poziomem wód gruntowych do 1,0 m, e) ze względu na zagrożenie powodzią, - tereny zagrożone powodzią (wody stuletnie – 1%), możliwość inwestowania tylko w bardzo szczególnych przypadkach za zgodą RZGW, f) ze względu na konfigurację terenu: - tereny o spadkach powyżej 10 %, podatne na denudację, na których realizacja inwestycji powinna się odbywać w wyjątkowych sytuacjach i powinna być poprzedzona szczegółowymi badaniami geotechnicznymi, g) ze względu na działalność rolniczą, - tereny, predysponowane do wyznaczenia rolniczej przestrzeni produkcyjnej, o korzystnych warunkach glebowych, które powinny zostać niezabudowane, predysponowane jedynie w swych strefach peryferyjnych do rozwoju zabudowy zagrodowej.

Pozostałe tereny korzystne dla zainwestowania - tereny zbudowane z gruntów mineralnych (piasków luźnych i gliniastych) o dużym zróżnicowaniu warunków gruntowo-wodnych i geotechnicznych, korzystne dla zabudowy z ograniczeniami, - tereny zbudowane z gruntów mineralnych (piasków gliniastych i glin), o warunkach gruntowo-wodnych umożliwiających zainwestowanie oraz stosunkowo korzystnych warunkach geotechnicznych, - tereny zbudowane z gruntów mineralnych (piaszczysto-żwirowych), bez ograniczeń geotechnicznych, bardzo korzystne dla zabudowy, - tereny częściowo już zabudowane, w większości posiadające uzbrojenie techniczne, korzystne do kontynuowania na nich nowych inwestycji.

62 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

7. Literatura: 1. J. Kondracki Geografia regionalna Polski. PWN. Warszawa 2009

2. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem

perspektyw na lata 2008- 2011. Olsztyn. 20004

3. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2008r. Biblioteka

Monitoringu Środowiska. Olsztyn 2009

4. Plan gospodarki odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z perspektywa na lata

2008- 2011 r. Olsztyn 2004.

5. Julian Sokołowski. Ocena możliwości wykorzystania energii geotermalnej dla ochrony środowiska przyrodniczego w województwie olsztyńskim. Kraków 1996 6. Ocena zasobów energetyki geotermalnej i możliwości jej wykorzystania w województwie warmińsko –mazurskim. Olsztyn 2006 7. Przyrodniczo- przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmińsko- mazurskim. Elbląg 2006 8. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce 1999. 9. Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce. Olsztyn 2009 10. Ocena oddziaływania zbiornika przy elektrowni wodnej na Łynie w Bartoszycach na

ożywione środowisko przyrodnicze. Akademia Rolniczo- Techniczna w Olsztynie. 1997

11. Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju

(ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych) Projekt

badawczy nr: 415/2002/Wn-12/FG-go-tx/D realizowany przez AGH.

12. Analiza środowiskowa wariantów budowy obwodnicy m. Bartoszyce w ciągu drogi

krajowej nr 51. Słupy k/Olsztyna 2009.

13. Województwo warmińsko- mazurskie plan zagospodarowania przestrzennego. Olsztyn 2002

8. Załączniki

63 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

64 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

65 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

66 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

67 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Załącznik 5. Wykaz pomników przyrody na obszarze gminy Bartoszyce

L.p. Nr Obiekt Obwód Wysokoś Lokalizacja Rok uznania ew. [cm] ć [m]

1. 161 dąb szypułkowy 465 30 200 m od Orzec. Nr Lb-161/57 Quercus robur leśniczówki przy Prez. WRN w Galinach Olsztynie z 30.05.57 r.

2. 162 dąb szypułkowy 550 30 200 m od Orzec. Nr Lb-162/57 Quercus robur leśniczówki przy Prez. WRN w Galinach Olsztynie z 30.05.57 r.

3. 163 lipa drobnolistna 480 25 200 m S od wsi Orzec. Nr Lb-163/57 Tilia cordata Minty Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

4. 165 dąb szypułkowy 490 25 k. wsi Deksniany, Orzec. Nr Lb-165/57 Quercus robur 150 m N od szosy Prez. WRN w do Kętrzyna Olsztynie z 30.05.57 r.

5. 166 dąb szypułkowy 634 30 Podwórze b. PGR Orzec. Nr Lb-166/57 Quercus robur Ciemna Wola, Prez. WRN w obok głazu- Olsztynie z 30.05.57 r. pomnika nr 276

6. 167 lipa drobnolistna 735 30 NW róg parku b. Orzec. Nr Lb-167/57 Tilia cordata PGR Kinkajmy, Prez. WRN w 300m od szosy do Olsztynie z 30.05.57 r. Kętrzyna

7. 170 dąb szypułkowy 350 28 Przy szosie Orzec. Nr Lb-170/57 Quercus robur Maszewy Prez. WRN w Łabędnik Mały Olsztynie z 30.05.57 r.

8. 184 modrzew 250 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-184/57 europejski szkoły Prez. WRN w Larix decidua Olsztynie z 30.05.57 r.

9. 185 dąb szypułkowy 495 28 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-185/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

10. 186 modrzew 260 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-186/57 europejski szkoły Prez. WRN w Larix decidua Olsztynie z 30.05.57 r.

11. 188 dąb szypułkowy 470 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-188/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

12. 189 dąb szypułkowy 420 26 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-189/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

13. 190 dąb szypułkowy 400 28 park b. PGR Orzec. Nr Lb-190/57 Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

14. 191 dąb szypułkowy 400 25 park b. PGR Orzec. Nr Lb-191/57

68 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

15. 193 dąb szypułkowy 460 29 Parkoszewo, nad Orzec. Nr Lb-193/57 Quercus robur sadzawką 150 m Prez. WRN w SW od szkoły Olsztynie z 30.05.57 r.

16. 194 dąb szypułkowy 500 29 park b. PGR Orzec. Nr Lb-194/57 Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

17. 196 lipa drobnolistna 350 28 park b. PGR Orzec. Nr Lb-196/57 Tilia cordata Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

18. 197 dąb szypułkowy 410 29 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-197/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 30.05.57 r. S. Krasnowskiego

19. 198 dąb szypułkowy 420 20 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-198/57 Quercus robur przy strumieniu Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

20. 199 dąb szypułkowy 400 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-199/57 Quercus robur przy strumieniu Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

21. 200 dąb szypułkowy 530 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-200/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 30.05.57 r. S. Krasnowskiego

22. 201 dąb szypułkowy 480 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-201/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S. Krasnowskiego

23. 202 dąb szypułkowy 380 28 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-202/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S. Krasnowskiego

24. 203 dąb szypułkowy 440 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-203/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S. Krasnowskiego

25. 276 głaz-różowy 780 1,6 Podwórze b. PGR R.XII.276/61 z granit Ciemna Wola, 27.11.1961 r. grubokrystaliczny obok dębu- nr 166

26. 316 dąb szypułkowy 550 30 obok stawu w R-X-316/64 z Quercus robur parku b. PGR 26.06.1964 r. Bajdyty

27. 325 dąb szypułkowy 385; 415 30 m. Łęg, park Rlop-325/67 z Quercus robur przypałacowy 30.05.1967 r. - 2 szt.

28. 334 dąb szypułkowy 350-690 30 m. Łęg Nr 334/68 z 6.06.1968

69 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Quercus robur r. -4 szt. 490 30 lipa drobnolistna Tilia cordata

29. 373 lipa drobnolistna 150-300 22-28 m. Łęg, przy Nr 373/75 z Tilia cordata-aleja drodze do Ardap, 25.09.1975 r. - 25 szt. na odcinku 150 m

30. 559 dąb szypułkowy 400-560 26 Bajdyty, park Dz. Urz. Woj. Quercus robur Olsztyńskiego Nr 7, - 9 szt. poz. 66 z 16.04.1992 r.

31. 560 dąb szypułkowy 400 25 Łabędnik, park Dz. Urz. Woj. Quercus robur Olsztyńskiego Nr 7, poz. 66 z 16.04.1992 r.

32. 1219 dąb szypułkowy 520 25 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 ctwo Górzyste, z 29.09.2004 r. oddz. 329 a, obręb Sępopol

33. 1220 daglezja zielona 228 35 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Pseudotsuga Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 menziesii ctwo Górzyste, z 29.09.2004 r. oddz. 338 d, obręb Sępopol

34. 1221 dąb szypułkowy 570 22 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 ctwo Łabędziowo, z 29.09.2004 r. oddz. 54 b, obręb Bartniki

35. 1223 dąb szypułkowy 480, 47 34 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 ctwo Dąbrówka z 29.09.2004 r 145 Aa, obręb Sępopol

36. 1313 lipa drobnolistna 315 28 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 50 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

37. 1314 dąb szypułkowy 660 29 oddz. 192 j Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 50 m do z 23.05.2007 r. drogi gruntowej Bezledy – Solno

38. 1315 brzoza 218 29 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

39. 1316 brzoza 250 27 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od

70 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

drogi gruntowej z 23.05.2007 r.

40. 1317 brzoza 220 28 Bartoszyce oddz. Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata 193 n leśnictwo Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Mała Wola, 100 z 23.05.2007 r. m od drogi gruntowej

41. 1318 brzoza 235 28 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

42. 1319 brzoza 290 28 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

43. 1320 buk pospolity 345 29 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – odmiana leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 czerwonolistna Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. Fagus sylvatica drogi gruntowej subsp. Purpurea

44. 1321 dąb szypułkowy 650 32 oddz. 193 j Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 200 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

45. 1323 lipa drobnolistna 370 29 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

46. 1326 dąb szypułkowy 413 32 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

47. 1327 dąb szypułkowy 402 29 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 park podworski z 23.05.2007 r.

48. 1328 lipa drobnolistna 325 26 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

49. 1329 lipa drobnolistna 536 25 oddz. 332 Bi Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

50. 1330 lipa drobnolistna 425 25 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

51. 1331 dąb szypułkowy 383 31 oddz. 328 f Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 500 m od drogi

71 GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

gruntowej z 23.05.2007 r.

52. 1332 dąb szypułkowy 383 32 oddz. 328 f Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 500 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej

53. 1333 dąb szypułkowy 424 28 oddz. 332 Bi Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

54. 1334 modrzew 320 27 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – europejski leśnictwo Borki Maz. Nr 73, poz. 1153 larix decidua z 23.05.2007 r.

55. 1335 dąb szypułkowy 394 22 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

56. 1336 dąb szypułkowy 421 23 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

57. 1337 dąb szypułkowy 420 28 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

58. 1338 dąb szypułkowy 723 25 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 park podworski z 23.05.2007 r.

59. 1339 dąb szypułkowy 430 26 oddz. 337 d Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 100 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej, na granicy las – pole

60. 1340 dąb szypułkowy 394 28 oddz. 314 o Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 20 m od drogi z 23.05.2007 r. utwardzonej

Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

72 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO

DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY BARTOSZYCE GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. +48 87 5674313, fax. +48 87 5657675,

Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. +48 22 350 61 45

Opracowanie wykonane przez: mgr inż. Przemysław Słuchocki mgr inż. Katarzyna Jaśkiewicz

2 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Spis treści:

1.WPROWADZENIE...... 5 1.1 Charakterystyka projektu i opracowania...... 5 1.1.1. Zawartość projektu...... 5 1.1.2 Cel i zakres prognozy...... 7 1.2 Zastosowane metody i wykorzystane materiały...... 8 1.3 Metody analizy skutków realizacji postanowień Studium...... 9 1.4 Transgraniczne oddziaływanie projektu na środowisko...... 10 1.5 Streszczenie w języku niespecjalistycznym...... 10 2.ANALIZA STANU I ZMIAN ŚRODOWISKA...... 16 2.1 Istniejący stan środowiska...... 16 2.1.1 Położenie obszaru...... 16 2.1.2 Rzeźba terenu i warunki geologiczne...... 16 2.1.3 Gleby...... 16 2.1.4 Wody powierzchniowe...... 17 2.1.5 Wody podziemne...... 17 2.1.6 Klimat...... 17 2.1.7 Lasy...... 18 2.1.8 Fauna i flora...... 19 2.2 Ochrona środowiska...... 20 2.2.1 Obszary Natura 2000...... 20 2.2.2 Obszary Chronionego Krajobrazu...... 22 2.2.3 Użytki ekologiczne...... 22 2.2.4 Pomniki przyrody...... 22 2.2.5 Sieć ECONET...... 23 2.2.6 Zielone Płuca Polski...... 23 2.2.7 Lasy Ochronne...... 23 2.2.8 Gleby chronione...... 24 2.2.9 Zabytki i krajobraz kulturowy, objęty istniejącą dokumentacją w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków...... 24 2.3 Zagrożenia środowiska naturalnego...... 31 2.3.1 Zanieczyszczenie powietrza...... 31 2.3.2 Zanieczyszczenie wód...... 32

3 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.3.3 Zagrożenie powodzią...... 35 2.3.4 Gospodarka odpadami...... 36 2.3.5 Degradacja gleb i zagrożenie erozją...... 37 2.3.6 Hałas...... 38 2.3.7 Promieniowanie elektromagnetyczne...... 38 2.4 Przemiany środowiska...... 39 2.4.1 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu...... 40 2.4.2 Istniejące problemy ochrony środowiska...... 41 2.5 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem...... 44 2.5.1 Inwestycje drogowe i kolejowe...... 45 2.5.2 Gazyfikacja...... 50 2.5.3 Budowa linii wysokiego napięcia...... 50 2.5.4 Odnawialne źródła energii...... 51 2.5.5 Zagrożenie awariami przemysłowymi...... 55 2.6 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym...... 55 3. ODDZIAŁYWANIE USTALEŃ PROJEKTU NA ŚRODOWISKO...... 58 3.1 Przewidywane oddziaływania na środowisko...... 58 3.2 Wpływ przewidywanych oddziaływań na obszary Natura 2000...... 66 4.ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, ZMNIEJSZANIE LUB KOMPENSACJĘ SZKODLIWYCH ODZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO...... 68 4.1. Możliwości eliminujące, ograniczające lub kompensujące negatywne oddziaływanie na środowisko...... 68 4.2 Rozwiązania alternatywne...... 74 5. LITERATURA...... 75 6.ZAŁĄCZNIKI...... 77

4 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

1. WPROWADZENIE

1.1 Charakterystyka projektu i opracowania

1.1.1. Zawartość projektu

Prognoza oddziaływania na środowisko, której tematem jest niniejsze opracowanie dotyczy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce, zwanego dalej Studium. Projekt ten składa się z następujących części:

Część I Uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy Bartoszyce, tekst wraz z załącznikiem graficznym, który stanowi mapa w skali 1: 25 000, przedstawiająca uwarunkowania przyrodnicze, kulturowe, formalno – prawne, komunikacyjne, infrastrukturalne wpływające na rozwój gminy.

Część II Kierunki zagospodarowania przestrzennego, tekst wraz z załącznikiem graficznym, który stanowi mapa w skali 1: 25 000. Przedstawiająca założenia przestrzenne polityki gminy. W tej części zostały zawarte zapisy dotyczące założonych przekształceń i kształtowania struktury przestrzennej gminy, kierunków rozwoju, infrastruktury i transportu. Przedstawione są w niej również zasady ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz wytyczne do sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.

W Studium proponuje się podział gminy na trzy strefy. Strefa A – strefa o ograniczonej urbanizacji, Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji oraz Strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji.. Strefa A –Studium zakłada, że z uwagi na formy ochrony przyrody strefa ta powinna być w ograniczonym stopniu urbanizowana. W związku z powyższym nie należy tam lokalizować przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, za wyjątkiem inwestycji celu publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw) i technicznej. Priorytetem w tej strefie staje się ochrona środowiska naturalnego. Gospodarka powinna być planowana i rozwijana w kierunkach niepowodujących zagrożeń środowiskowych. W strefie tej przewiduje się: • rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego i usługowego, w ramach już istniejącej zabudowy lub w jej sąsiedztwie,

5 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich, helikopterów itp. w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, • rozwój turystyki pieszej, rowerowej i innych. np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego, bielika lub orlika krzykliwego. Nie wskazane jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość trwałego przekształcenie krajobrazu rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk. Strefa B – Brak dużych ograniczeń ze strony ustawy o ochronie przyrody pozwala na prowadzenie normalnej gospodarki w południowej części gminy z zachowaniem przepisów odrębnych. Studium zakłada, że strefa B powinna być w większym stopniu zurbanizowana ze względu na konieczność rozwoju gminy. W strefie tej przywiduje się m.in.: • budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich, helikopterów i aeroklubu w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania zachodniego wariantu przebiegu obwodnicy miasta Bartoszyce, • rozwój i dopełnienie zabudową mieszkaniowo-usługową poszczególnych wsi. • rozwój odnawialnych źródeł energii z zachowaniem przepisów odrębnych. Strefa C – Strefa pozbawiona ograniczeń ze strony środowiska przyrodniczego, utworzona na południe od granic miasta do linii projektowanych wariantów obwodnicy miasta Bartoszyce. Jej powstanie związane jest z prawdopodobieństwem wystąpienia w tym rejonie wzmożonego ruchu inwestycyjnego. W strefie tej przewiduje się: • rozwój funkcji przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej oraz magazynowo- składowej, • rowój funkcji mieszkaniowej w nawiązaniu do struktury miasta, • utrzymanie i rozwój istniejącej w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej, • rozwój usług turystycznych (w tym usług hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece, • zachowanie zakładu utylizacji odpadów pozwierzęcych w Perkujkach, • budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57, w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce. • lokalizację wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, • odstąpienie od zalesień gruntów • rozwój odnawialnych źródeł energii z zachowaniem przepisów odrębnych.

Biorąc pod uwagę podział gminy na strefy w związku z różnorodnością uwarunkowań w ramach tych stref określa się:

6 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

. obszar rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej – należy przez to rozumieć obszar, na którym przewiduje się uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej i usługowej oraz jej rozwój wraz z infrastrukturą techniczną. Obszar stanowiący kontynuację dotychczas ukształtowanej struktury urbanistycznej;

▪ obszar kontynuacji zabudowy w funkcji produkcyjno-usługowej – obejmuje obszary zainwestowane w niewielkim stopniu bądź niezainwestowane, przeznaczone do rozwoju funkcji produkcyjno-usługowej o zwiększonym stopniu uciążliwości.

1.1.2 Cel i zakres prognozy

Prognoza oddziaływania na środowisko wykonywana jest w celu przeanalizowania czy zapisy Studium nie naruszają zasad prawidłowego funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Dodatkowo prognoza powinna uwzględniać aspekty zrównoważonego rozwoju i godzić względy ochrony środowiska z aspektami ekonomiczno- społecznymi. Należy zwrócić uwagę na to by ochrona środowiska była równie ważna jak inne cele wyznaczone przez Studium.

Prognoza powinna również zawierać analizę rodzaju i skali oddziaływania na środowisko. Szczególnie ważne jest przeanalizowanie prawdopodobieństwa wystąpienia, czasu trwania, zasięgu, częstotliwość i odwracalność oddziaływań na środowisko. Analiza również powinna uwzględniać prawdopodobieństwo wystąpienia oddziaływań skumulowanych lub transgranicznych oraz możliwość wystąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi lub zagrożeń dla środowiska.

Opracowanie ma również na celu identyfikacje możliwych do określenia skutków środowiskowych spowodowanych realizacją Studium oraz określić czy zastosowane metody zabezpieczeń w pełni zabezpieczają przed powstaniem konfliktów i zagrożeń dla środowiska. Dokument Studium w swej naturze zachowuje charakter dokumentu ogólnego definiującego cele wyznaczone przez kierunki rozwoju (strategie) nie precyzując jednocześnie tempa oraz skali ich osiągnięcia. Bardziej szczegółowe ustalenia planistyczne następują na poziomie programów operacyjnych, gdy znana jest skala środków przeznaczonych na ich realizacje. Dlatego też przedstawiona ocena może mieć charakter jedynie jakościowy, a nie ilościowy. Zakres i stopień szczegółowości prognozy został uzgodniony z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym w Olsztynie oraz z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Olsztynie. Szczegółowe wymagania zakresu prognozy oddziaływania na środowisko określa art. 51 ust.2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego

7 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 z dnia 3 października 2008 r., poz. 1227). Według powyższej ustawy prognoza oddziaływania na środowisko powinna: • zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; • określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, oraz sposoby w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, • przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, b) możliwości rozwiązań alternatywnych dotyczących obszarów Natura 2000,

1.2 Zastosowane metody i wykorzystane materiały

Prognoza oddziaływania Studium na środowisko przeprowadzana jest w celu uniknięcia lub zminimalizowania szkód w środowisku naturalnym na etapie realizacji ustaleń Studium. Podstawowymi materiałami wyjściowymi do wykonania prognozy poza projektem Studium były: • opracowanie ekofizjograficzne gminy Bartoszyce,

8 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• mapa topograficzna w skali 1: 25000, • obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, • Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2008- 2011, • Plan gospodarki odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z perspektywa na lata 2008- 2011 r., • Przyrodniczo- przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmińsko- mazurskim, • Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce, • Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2011- 2014,

Dokonano również wizji lokalnej obszaru, dla którego wykonany został projekt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zwracając szczególną uwagę na obszary cenne przyrodniczo. W ocenie zwrócono również szczególną uwagę na zagadnienia związane ze znaczeniem wprowadzanych zmian do studium na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zmianę stosunków wodnych, ukształtowania powierzchni i krajobrazu, zmiany sposobu zagospodarowania terenu ze szczególnym uwzględnieniem obszarów chronionych (NATURA 2000).

Prognoza sporządzona została w oparciu o metody polegające na analizie planowanego programu nowych kierunków rozwoju, a szczególnie: zabudowy, układu komunikacyjnego, sieci i urządzeń infrastruktury technicznej, w stosunku do obowiązującego Studium oraz w odniesieniu do stanu środowiska. Analiza zajmuje się oceną skutku, jaki powstanie w wyniku wprowadzenia ustaleń projektu. Ocena wynika ze stanu komponentów środowiska powstałego na skutek przemian w jego funkcjonowaniu, spowodowanych realizacją ustaleń projektu. Sformułowanie propozycji zmian lub alternatywnej wersji ustaleń określających osiągnięcie możliwie korzystnego stanu środowiska w warunkach projektowanego zagospodarowania przestrzennego obszaru.

W dokumencie będącym tematem niniejszego opracowania zastosowano metody oparte na graficznym i opisowym przedstawieniem wniosków płynących z powyższej prognozy.

1.3 Metody analizy skutków realizacji postanowień Studium

Studium nie wprowadza konkretnych rozwiązań mających na celu analizę skutków realizacji jego postanowień. Realizowanie założeń Studium będzie bieżąco monitorowane przez służby ochrony środowiska, ochrony przyrody, organów administracji oraz innych organizacji ekologicznych. Pozwoli to na kontrolowanie wykorzystania przestrzeni środowiskowej oraz ograniczanie ewentualnych uciążliwości wynikających z niewłaściwej realizacji ustaleń Studium.

9 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Jednocześnie należy pamiętać, że studium jest jedynie dokumentem strategicznym i nie jest podstawą do realizacji konkretnych przekształceń lub inwestycji. Realizacja ich jest możliwa jedynie po uchwaleniu planów miejscowych, które mogą zawierać analizy skutków ich realizacji.

1.4 Transgraniczne oddziaływanie projektu na środowisko

Realizacja ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie przewiduje działań mogących transgranicznie oddziaływać na środowisko.

1.5 Streszczenie w języku niespecjalistycznym

Prognoza oddziaływania na środowisko wykonana została na podstawie art. 51 ust.2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199 z dnia 3 października 2008 r., poz. 1227).

Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce. Głównym celem przeprowadzonej analizy jest określenie wpływu na środowisko zmian w sposobie zagospodarowania obszaru gminy oraz wprowadzonych zmian funkcji niektórych obszarów. Celem prognozy jest również ocena i zasadność rozwiązań mających na celu zapobieganie, zmniejszanie lub kompensacje negatywnych wpływów na środowisko oraz przedstawienie rozwiązań alternatywnych dla szczególnie negatywnych źródeł zagrożenia środowiska.

Studium obejmuje swoim zasięgiem całą gminę Bartoszyce położoną w powiecie bartoszyckim na terenie województwa warmińsko- mazurskiego. Gmina graniczy z Obwodem Kaliningrackim, a na jej terenie położone jest ważne przejście graniczne w Bezledach obsługujące zarówno ruch samochodów osobowych jak i ciężarowych. Większa cześć obszaru gminy położona jest na wysoczyźnie morenowej o jednolitej równinnej strukturze. Krajobraz ten zmienia się w kierunku południowym gdzie staje się coraz bardzie zróżnicowany. Osią hydrologiczną gminy jest rzeka Łyna przecinająca obszar opracowania z kierunku zachodniego na wschodni. Dominującym krajobrazem jest tu krajobraz rolniczy. Większość obszaru gminy wykorzystana jest pod produkcje rolną z uwagi

10 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO na dość wysoką jakość gleb (przeważa III klasa bonitacji). W centralnej części gminy położone jest miasto Bartoszyce niewchodzące w skład obszaru gminy.

Studium dodatkowo dokonuje podziału gminy na trzy strefy. Strefa A – strefa ograniczonej urbanizacji, Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji oraz Strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji. Strefa A – w zasięgu strefy A znajdują się obszary na północ od rzeki Pisy od granic Obszaru Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny, poprzez zewnętrzną granicę miasta Bartoszyce po Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny w okolicach miejscowości Perkujki i Lipina. Strefa B – pozbawiona jest obszarów ochrony przyrody o dużych powierzchniach, niewielki obszar stanowi jedynie użytek ekologiczny „Torfowisko źródliskowe Spurgle” będący jednocześnie siedliskową Naturą 2000. Brak dużych ograniczeń ze strony ustawy o ochronie przyrody pozwala na prowadzenie normalnej gospodarki w południowej części gminy z zachowaniem przepisów odrębnych. Strefa C - zintensyfikowanej urbanizacji utworzona jest na południe od granic miasta do linii projektowanych wariantów obwodnicy miasta Bartoszyce. Jej powstanie związane jest ze wzmożonym ruchem budowlanym i inwestycyjnym w tej części gminy

Studium słusznie zakłada, że z uwagi na formy ochrony przyrody strefa A powinna być w ograniczonym stopniu urbanizowana. Gospodarka tej strefy musi być prowadzona z poszanowaniem przepisów powołujących w/w obszary. Powinno się nie lokalizować w niej przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, za wyjątkiem inwestycji celu publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw), technicznej. Gospodarka powinna być planowana i rozwijana w kierunkach niepowodujących zagrożeń środowiskowych. Dotyczy to szczególnie problemu lokalizacji elektrowni wiatrowych. Zapisy te wydaja się słuszne i w znaczący sposób przyczynią się do zachowania obecnie wysokiej jakości środowiska. W strefie tej przewiduje się rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego i usługowego, w ramach już istniejącej zabudowy lub jej sądziedztwie. Rozwój turystyki (np. rowerowej) np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego, bielika lub orlika krzykliwego. Rozbudowę cmentarza komunalnego na styku z miastem Bartoszyce przy ulicy Leśnej. Niewskazane jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość trwałego przekształcenia krajobrazu rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk. Studium zaleca również analizę zasadności zalesień na obszarze Natura 2000 z wyznaczeniem obszarów predysponowanych do zalesień (obszary erozyjne. korytarze ekologiczne) w związku z niską lesistością gminy. Zaleca się również regulacje granicy rolno- leśnej i uzupełnienie jej o nowe zalesienia, a prowadzone działania powinne być realizowane przy współpracy organów gminnych oraz prowadzących gospodarkę leśną na terenie gminy. Przewiduje się także w tej strefie budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich,

11 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO helikopterów itp. w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.W granicach tej strefy, na styku gruntów wsi Spytajny z miastem Bartoszyce znajduje się kompleks działek będących w strefie oddziaływania strzelnicy garnizonowej typu A zlokalizowanej w Baroszycach. Dla tego obszaru występują ograniczenia wynikające z przepisów jakim powinny odpowiadać strzelnice garnizonowe i ich usytuowanie. W wyniku przeprowadzonego raportu „Badanie uciążliwości akustycznej i placu ćwiczeń ogniowych” wykazano, że dla działek numer: 72 (strefa A), 4 i 65 (strefa B) - obręb Połęcze hałas emitowany do środowiska podczas eksploatacji strzelnicy przekracza dopuszczalne równoważne poziomy dźwięku na terenach chronionych akustycznie i w związku z tym zabudowa mieszkaniowa na tych terenach jest niewskazana.

Strefa B powinna być w większym stopniu zurbanizowana ze względu na konieczność rozwoju gminy. W strefie tej przywiduje się m.in. budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich, helikopterów i aeroklubu w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania zachodniego wariantu przebiegu obwodnicy miasta Bartoszyce, a także rozwój i dopełnienie zabudową mieszkaniowo-usługową poszczególnych wsi. W ramach strefy B dopuszcza się realizację odnawialnych źródeł energii, poprzedzoną przeprowadzeniem analiz określających wpływ inwestycji (z uwzględnieniem oddziaływań skumulowanych) na zasoby przyrodnicze oraz walory krajobrazowe i kulturowe znajdujące się w zasięgu przedsięwzięcia, w tym na naturalne zbiorowiska roślinne, faunę ze szczególnym uwzględnieniem ornitofauny i chiropterofauny we wszystkich okresach fenologicznych, włączajac w to sezonowe wędrówki ptaków i miejsca ich żerowania, istniejące i projektowane formy ochrony przyrody, szlaki migracyjne zwierząt oraz miejsca ich odpoczynku i żerowania, a w szczególności na obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska. Przewiduje się, że w najbliższym czasie szczególnie ważny będzie rozwój zabudowy mieszkaniowej w miejscowościach położonych w strefie podmiejskiej, a także innych miejscowościach strefy.

Strefa C obejmuje teren od granic miasta Bartoszyce do projektowanych obwodnic. Została w Studium wydzielona z uwagi na przewidywania o intensywnym rozwoju tej części gminy. Założenia te wynikają z bezpośredniego sąsiedztwa Strefy C z miastem Bartoszyce, zlokalizowaniem w pobliżu strategicznych dla gminy dróg. Dlatego też w Strefie tej przewiduje się rozwój funkcji przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej oraz magazynowo-składowej (w tym lokalizację wielkopowierzchniowych obiektów handlowych) o zwiększonym stopniu uciążliwości a także mieszkaniowej, w nawiązaniu do struktury miasta. W strefie C przewiduje się także utrzymanie i rozwój istniejącej w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej. Rozwój usług turystycznych (w tym usług hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece, zachowanie zakładu utylizacji odpadów pozwierzęcych w Perkujkach oraz budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57, w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce.

12 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

W ramach strefy C dopuszcza się realizację odnawialnych źródeł energii poprzedzonych monitoringiem środowiska, tak jak w strefie B. W ramach Strefy C nie wskazane są zalesienia gruntów.

W ramach wszystkich stref planuje się również rozwój terenów związanych z turystyką i rekreacją. Dotyczy to budowy zarówno obiektów turystycznych, jak też infrastruktury towarzyszącej, m.in.: pola golfowe, stadniny koni, tory crossowe, szlaki narciarskie i inne. Zapewni to wypoczynek sezonowy i całoroczny na terenie gminy. Ponadto bogate zaplecze turystyczne umożliwi uprawianie turystyki kwalifikowanej i krajoznawczej obejmującej między innymi: wędkarstwo, myślistwo, wędrówki piesze, rowerowe i konne na wyznaczonych szlakach. Do obszarów już ukierunkowanych na rozwój turystyki i rekreacji są okolice jeziora Kinkajmskiego, gdzie gmina posiada uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dający możliwość lokowania zabudowy rekreacji indywidualnej, pól namiotowych oraz zabudowy związanej z rekreacją zbiorową dla mieszkańców gminy.

Obszar gminy jest miejscem występowania wielu cennych gatunków zwierząt, a zwłaszcza ptaków. Z tego powodu wydzielono obszary objęte ochrona prawną. Na terenie gminy Bartoszyce występują następujące formy ochrony przyrody:

• Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „Ostoja warmińska”, • Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”, • Obszar Ochrony Krajobrazu „Dolina dolnej Łyny”, • Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Elmy”, • użytki ekologiczne: - Torfowisko źródliskowe Spurgle, - Torfowisko źródliskowe Sokolica, - Rosiczka koło Węgoryt, - Rosiczka koło Żydowa, • pomniki przyrody (60 obiektów). Największym obszarem ochronnym jest „Ostoja warmińska” zajmująca ponad połowę powierzchni gminy. Na tym obszarze prowadzone są działania związane z ochrona ptaków oraz miejsc ich bytowania i rozrodu. Sposób zagospodarowania proponowany w dokumencie studium powinien przyczynić się do poprawy warunków na obszarach chronionych zwłaszcza na obszarze Natura 2000. Wprowadzenie w północnej części gminy (obszar chroniony Natura 2000) ograniczeń urbanizacyjnych polegających na możliwości zabudowy mieszkaniowej w ramach uzupełnień obecnie istniejącej sieci osadniczej lub jej bezposrednim sąsiedztwie w znaczący sposób ograniczy antropopresje na tym obszarze. Dodatkowo Studium predysponuje te obszary do turystyki

13 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO kwalifikowanej oraz produkcji zdrowej żywności traktując cele ochrony przyrody priorytetowo. Realizacja ustaleń Studium nie powinna wprowadzić żadnych zmian mogących zagrozić obszarom chronionym. Jedynie lądowisko oraz inwestycjie celu publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw) i technicznej dopuszczone do realizacji w strefiue A mogą mieć wypływ na obszar Natura 2000 „Ostoja warmińska”.

Planowane w Studium zmiany dotyczą dwóch grup inwestycji. Pierwsza wiąże się z realizacją wniosków mieszkańców gminy i dotyczy przeznaczenia niewielkich rozproszonych powierzchni na cele inwestycyjne, na ogół przyległych do już wyznaczonych w Studium obszarów. Wpływ tych inwestycji na stan środowiska jest znikomy.

Przeprowadzona analiza istniejących uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy oraz przyjęte cele zagospodarowania przestrzennego, stanowiły podstawę do wyznaczenia kierunków zmian w strukturze przestrzennej. Dotyczą one głównie ustanowienia strefy przemysłowo- usługowej w okolicy Sędławek zwiększenia obszarów pod zabudowę mieszkaniową, stworzenie strefy usług hotelarskich.

Dokument Studium zawiera szereg ustaleń proekologicznych chroniących walory przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe gminy przed potencjalnymi negatywnymi skutkami wynikającymi ze sposobu zagospodarowania. Szereg zmian wynikających z realizacji projektu studium powinno wpłynąć pozytywnie na stan środowiska w gminie Bartoszyce. Dotyczyć będzie to przede wszystkim modernizacji i rozbudowy sieci wodociągowo- kanalizacyjnej. Zmiany te powinny wpłynąć na polepszenie się stanu wód gruntowych. Realizacja Studium niesie również za sobą pewne zagrożenia dla środowiska. Najbardziej istotne zmiany z punktu widzenia oddziaływania na środowisko dotyczyć będą następujących przedsięwzięć:

- budowy obwodnicy miasta Bartoszyce, - budowa lądowiska w strefie A, - rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej, - wyznaczenia obszarów predysponowanych do powstawania elektrowni wiatrowych, - uwzględnienia realizacji wcześniejszych panów zagospodarowania wyznaczających obszary pod inwestycje związane z powstawaniem elektrowni wodnych na Łynie

Zagrożenia generowane na obszarze gminy dotyczyć będą przede wszystkim zanieczyszczenia powietrza, wód, generowaniem hałasu, oraz powstawania odpadów. Jednak realizacja zapisów Studium nie przyczyni się znacząco do zwiększenia zagrożeń, a miejscami nawet je ogranicza. Dotyczą one głównie istniejących już zagospodarowanych obszarów.

14 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Studium jest dokumentem o charakterze strategicznym i nie jest podstawą do realizacji poszczególnych przekształceń. Dokonywać się one mogą jedynie po uchwaleniu konkretnych planów miejscowych pozwalających na ustalenie metod analizy skutków ich realizacji oraz ewentualnych kompensacji przyrodniczych.

Zaproponowane w projekcie studium zmiany nie oddziałują transgranicznie na środowisko.

Studium nie przewiduje rozwiązań mających na celu analizę realizacji jego ustaleń. Podkreśla również, że realizacja Studium będzie monitorowana przez służby ochrony środowiska, ochrony przyrody, organów administracji oraz innych organizacji ekologicznych. Pozwoli to na kontrolowanie wykorzystania przestrzeni środowiskowej oraz ograniczanie ewentualnych uciążliwości wynikających z niewłaściwej realizacji Studium.

15 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2. ANALIZA STANU I ZMIAN ŚRODOWISKA

2.1 Istniejący stan środowiska

2.1.1 Położenie obszaru

Gmina Bartoszyce leży w północnej części województwa warmińsko- mazurskiego, w powiecie bartoszyckim. Od zachodu graniczy ona z gminą Górowo Iławieckie od wschodu z gminą Sępopol, od południa z dwiema gminami: Lidzbark Warmiński, Kiwity (powiat lidzbarski) i Bisztynek. Północna granica gminy stanowi również granicę państwową z Rosją. Dodatkowo graniczy ona również z położoną w centrum gminą miejska Bartoszyce.

2.1.2 Rzeźba terenu i warunki geologiczne

Według regionalizacji fizycznogeograficznej ( J.Kondrackiego) obszar gminy Bartoszyce leży w megaregionie Niżu Wschodnioeuropejskiego, prowincji Niżu Wschodniobałtycko- Białoruskiego, podprowincji Pobrzeża Wschodniobałtyckie makroregionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej (841.59). Jedynie południowa część znajduję się w podprowincji Pojezierza Wschodniobałtyckiego, makroregionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego (842.81) i to ona posiada rzeźbę bardziej urozmaiconą. W pozostałej części opracowania dominuje wysoczyzna moreny dennej o rzeźbie na ogół falistej lub równinnej. Największą wklęsłą formą urozmaicającą krajobraz gminy jest meandrująca dolina rzeki Łyny tworząca dość wąska dolinę. Na terenie moreny dennej dominują gliny zwałowe natomiast w dolinach rzeki Łyny i jej dopływu Pisy zalegają utwory powstałe na piaskach. Lokalnie występują również torfy (obniżenia terenu). Pod utworami czwartorzędowymi występują osady neogenu w części południowo- wschodniej, a w części północno - zachodniej osady paleogenu.

2.1.3 Gleby

Dominującym typem gleby są gleby brunatne właściwe i kwaśne morfologiczne. Obszary dolin rzecznych zajmują mady i gleby brunatne. Dodatkowo na niewielkim obszarze spotykane są

16 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO również gleby hydrogeniczne (torfowe, murszowo - torfowe i murszowate) oraz bielicowe. Gleby gminy są dość zasobne. Najwięcej gleb należy do III klasy bonitacji zajmując 45% powierzchni gruntów rolnych i 46% wszystkich użytków rolnych. Najsłabsze gleby występują wzdłuż rzeki Łyny i Pisy V i VI klasa bonitacji. Są to utwory w większości powstałe na piaskach, co wyjaśnia ich niską bonitację.

2.1.4 Wody powierzchniowe

Sieć hydrograficzna w gminie jest dobrze rozwinięta. Obszar całej gminy leży w zlewisku Morza Bałtyckiego. Większość terenu gminy leży w dorzeczu Pregoły natomiast jej północno - zachodnia cześć leży w dorzeczu rzeki Świeżej. Najdłuższą rzeka gminy jest rzeka Łyna (długość całkowita 263,7 km). Dodatkowo w skład sieci hydrologicznej wchodzą następujące rzeki: Pisa Północna, Elma, Bezleda. Na terenie opracowania znajduje się kilkanaście małych jezior, położonych w południowej części gminy o niewielkiej powierzchni i głębokości. Największym jeziorem w gminie jest jezioro Kinkajmskie o powierzchni 95,5 ha i objętości 902,1 tys. m3. Głębokość maksymalna to 1,7 m, a średnia głębokość 0,9 m.

2.1.5 Wody podziemne

Gmina Bartoszyce położona jest na obszarze mazurskiego regionu hydrogeologicznego. Występują w nim wodonośne poziomy czwartorzędowe i trzeciorzędowe stosunkowo zasobne i możliwe do wykorzystania. Głębokość występowania warstw wodonośnych jest zróżnicowana i wynosi od 35 do 150 m., a ich miąższość waha się od kilku do kilkunastu metrów. Południowo wschodnia cześć gminy jest objętą zasięgiem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych oznaczonego numerem 205 (Subzbiornik Warmia). Zajmuje on powierzchnię 2095 km2. Położony jest w utworach trzeciorzędowych i kredowych. Zasoby dyspozycyjne zbiornika sięgają 60 tys. m3. Zbiornik podziemny nie jest udokumentowany. Głębokość ujęcia waha się między 150 – 200 metrów. Obszar zbiornika znajduje się w dorzeczu Pregoły.

2.1.6 Klimat Obszar opracowania położony jest w obrębie wschodnio-bałtyckiej dzielnicy klimatycznej (wg R. Gumińskiego w mod. J. Kondrackiego). Średnia roczna temperatura w tym rejonie wynosi 7 o C, natomiast średnia roczna suma opadów wynosi ok. 600mm. Na terenie gminy dominują wiatry południowo-zachodnie (18,9%) oraz zachodnie i północno-zachodnie (15,2%).

17 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.1.7 Lasy Lasy gminy Bartoszyce leżą w regionie typowo rolniczym. Lesistość obszaru gminy wynosi 17,5 % wiec jest prawie dwukrotnie niższa od średniej krajowej (29%). Na obszarze gminy swoją działalność prowadzą dwie jednostki Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (Nadleśnictwo Bartoszyce oraz Nadleśnictwo Górowo Iławieckie). Większość lasów gminy wchodzi skład Nadleśnictwa Bartoszyce i jedynie północno-zachodni jej kraniec zarządzany jest przez Nadleśnictwo Górowo Iławieckie. Obu Nadleśnictwom został również powierzony przez starostę nadzór nad lasami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa.

Lasy gminy Bartoszyce są bardzo żyzne wynika to z wysokiej jakości gleb występujących na tym obszarze. Wysoka żyzność siedlisk leśnych sprawia, że skład gatunkowy drzew jest bardzo bogaty, zwiększając dodatkowo różnorodność przyrodniczą. Do głównych gatunków budujących drzewostany należą: dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, świerk, sosna zwyczajna, olsza czarna, modrzew, buk, klon, jesion, osika, lipa, grab. Dodatkowo występuje tu również szereg innych gatunków drzew min. jaworu, wiązu szypułkowego, jarzębiny, wierzb. Do gatunków drzew obcego pochodzenia występujących na terenie gminy należą: daglezja, sosna smołowa, sosna wejmutka, akacja.

Dominują tu drzewostany dębowe o dobrej jakości technicznej wynikającej z dobrych warunków wzrostu. Występują także dobrej jakości drzewostany świerkowe, brzozowe, modrzewiowe i jesionowe. Bardzo duży udział mają siedliska lasowe (ponad 80 %) natomiast niski jest udział siedlisk borowych. Lasy porastające teren gminy wyróżniają się również wysoką zasobnością związaną z wielopiętrowością drzewostanów i wysoką jakością siedlisk.Tereny leśne zajmowane są również w dużej mierze przez siedliska cenne przyrodniczo oraz wiele cennych gatunków roślin i zwierząt. Lasy gminy Bartoszyce kryją również gniazda wielu chronionych ptaków drapieżnych.

Ryc. 1. Struktura własności gruntów leśnych w gminie Bartoszyce

Źródło. Starostwo Powiatowe w Bartoszycach 2010

18 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

O prowadzeniu gospodarki leśnej w minionym okresie możemy wnioskować tylko na podstawie stanu lasu na podstawie obecnego stanu lasu. Stan drzewostanów wskazuje na prowadzenie, użytkowania rębnego zrębami zupełnymi, które odnawiano sztucznie sadzeniem i siewem. W lasach wielkich własności ziemskich w znacznym stopniu istniało nastawienie na gospodarkę łowiecką, a stosowane wieki rębności zbliżone były do obecnych, natomiast wieki rębności w lasach drobnej własności były niższe, a stan lasów był bardzo zróżnicowany.

2.1.8 Fauna i flora Na terenie gminy występuje wielu przedstawicieli zwierzyny grubej min; łoś jeleń, dzik, sarna. Dodatkowo fauna gmina wzbogacona jest przez liczną zwierzynę drobną m. in. bardzo licznego lisa i jenota oraz borsuka kunę, tchórza i norkę amerykańską. Ciekawostką jest również zaobserwowanie w 2008 r na terenie gminy Lidzbark Warmiński okolice miejscowości Markajmy szopa pracza, którego migracja postępuje ciągle na wschód Europy. Dodatkowo gatunkami chronionych ssaków występujących w regionie jest bóbr europejski, jeż, wydra (umieszczona w Załączniku IV Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory z 1992 r. - jako gatunek wymagający ścisłej ochrony oraz w Czerwonej Księdze Zwierząt).

Bardzo bogata jest awifauna gminy Bartoszyce szczególnie jej północna cześć, na której w celu jej ochrony utworzono Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach Europejskiej Sieci Natura 2000. W całym regionie, a szczególnie na północy gminy (wieś Lejdy) występuje liczna populacja bociana białego. Dodatkowo występują tu również inne bardzo rzadkie gatunki ptaków takie jak kania ruda, bąk, błotniak zbożowy, bocian czarny, żuraw, czapla siwa (okolice jez. Kinkajmskiego w starym drzewostanie sosnowym liczna kolonia). Zalatują tu orlik krzykliwy, rybołów i bielik. Region olsztyński wiec również Bartoszyce leżą na trasie wiosennych i jesiennych wędrówek ptasich z kierunku północ południe i wschód- zachód.

Największe bogactwo roślin występuje w terenach niedostępnych, które w najmniejszym stopniu podlegały gospodarce człowieka. Spotyka się tu wiele gatunków pospolitych, lecz również gatunki rzadkie takie jak: malina moroszka (Rubus chamaemore), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), podrzeń żebrowiec (Blechnum spirant), pełnik europejski (Trollius europaeus), lepnica litewska (Silene lithuanica). Bogate także pod względem florystycznym są torfowiska niskie.

19 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.2 Ochrona środowiska

2.2.1 Obszary Natura 2000

Ostoja warmińska

Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) Natura 2000 "Ostoja Warmińska" został w 2006 r. włączony do oficjalnej propozycji rządowej i umieszczoną w 2007 r. w projekcie nowego rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków. Obszar jest położony w północnej części woj. warmińsko-mazurskiego i ciągnie się pasem długości ok. 115 km i szerokości 10-20 km wzdłuż granicy państwowej z Federacją Rosyjską.

Głównym celem powołania tego obszaru jest ochrona jednego gatunku – bociana białego, który osiąga tu największą liczebność i największe zagęszczenie w kraju. Jednocześnie pełni ona również funkcje ochronną dla dużej ilości innych gatunków ptaków. Znajdują się tu 93 gatunki ptaków waloryzujących obszary Natura 2000 (w tym 81 gatunków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych). Wśród nich 38 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 15 gatunków z Polskiej czerwonej księgi zwierząt. Najcenniejszymi walorami awifaunistycznymi ostoi są: - najliczniejszą w Polsce lokalną populację bociana białego występującego w liczbie ok. 1000 par, w najwyższym w kraju zagęszczeniu 71 par na 100 km2, - liczną populację lęgową dwóch innych rzadkich w kraju gatunków - orlika krzykliwego i żurawia, - potwierdzone gniazdowanie dwu skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera i łabędzia krzykliwego, - gniazdowanie innych nielicznych w kraju gatunków: bąka, bociana czarnego, gągoła, bielika, błotniaka łąkowego, puchacza, zielonki, dzięcioła białogrzbietego i wąsatki, - możliwe gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju orlika grubodziobego, - możliwe gniazdowanie kolejnych bardzo rzadkich gatunków: podgorzałki, gęgawy, kani rudej, kani czarnej, rybołowa, kropiatki, puszczyka uralskiego, włochatki, kulika wielkiego, rybitwy białoskrzydłej, dzięcioła trójpalczastego i dzięcioła białoszyjego, - gniazdowanie lokalnie rzadkich gatunków jak: zausznik, rycyk i dudek, - dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących jak derkacz, przepiórka i gąsiorek.

Ważnym aspektem istnienia obszaru jest również położenie go na trasie migracji ptactwa z obszaru Europy północnej na południe oraz ze wschodu na zachód. Dzięki czemu obszar ten pełni również funkcje korytarza migracyjnego o charakterze ogólno europejskim.

20 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika

Obszar torfowiska po zakończeniu konsultacji z właściwymi miejscowo radami gmin, uzgodnień wewnątrzresortowych i międzyresortowych oraz po uzyskaniu akceptacji Rady Ministrów, 29 października 2009 r.. Minister Środowiska został przekazany do Komisji Europejskiej wraz z listą proponowanych obszarów siedliskowych Natura 2000.

Z powodu wysokich walorów przyrodniczych dobrze, że teren ten został objęty siecią Natura 2000 (PLH 280047). Obecnie teren torfowisk objęty jest także ochroną jako dwa użytki ekologiczne „Sokolica” (1996 r., 3,33 ha) i „Spurgle” 1996 r., 3,63 ha). Obszar pierwszego torfowiska narażony jest na ciągły odpływ wody gruntowej będącej wynikiem prowadzonych w okolicy prac melioracyjnych. Z tego powodu szata roślinna torfowiska jest uboższa. Obrzeża kopuły torfowiska porośnięte są olszą szarą (Alnus incana), olszą czarną (Alnus glutinosa), jesionem wyniosłym (Fraxinus excelsior), bzem czarnym (Sambucus nigra) i wierzbą szarą (Salix cinerea). Na bzie występującym w obszarze torfowiska stwierdzono po raz pierwszy w północnej Polsce obecność grzyba – ucho bzowe (Hirneola auricula-judae). Na kopule występuje również źródliskowy zbiornik wodny (pow. ok. 3m2) otoczony on jest kępami turzycy prosowej (Carex paniculata), która przechodzi w szuwar turzycy błotnej (Carex acutiformis) i szuwar trzcinowy. W zbiorniku wodnym występują gatunki charakterystyczne źródliskowych fitocenoz - rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicium). Drugie z torfowisk ma bardzo interesującą stratygrafię z występowaniem pokładów tufu wapiennego i rekordową miąższość utworów źródliskowych do 16 m. Głównym siedliskiem na tym torfowisku są źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4) (Cardamino-Alnetum glutinosae) oraz punktowo petryfikujące źródła z utworami tufowymi (kod 7220). W źródliskowym lesie licznie występują: porzeczka czarna (Ribes nigrum), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus) i chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). Występują też płaty szuwaru trzcinowego (Phragmitetum australis), turzycowiska turzycy prosowej (Caricetum paniculatae) oraz źródliskowe zbiorowisko (Cardamine amara- Chrysosplenium alternifolium). Z rzadszych gatunków roślin objętych ochroną występują m.in.: kruszczyk błotny (Epipactis palustris), listera jajowata (Listera ovata), jaskier wielki (Ranunculus lingua), oraz rzadko występujące: bniec czerwony (Melandrium rubrum), trędownik skrzydlaty (Scrophularia umbrosa), rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicinum).

21 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.2.2 Obszary Chronionego Krajobrazu

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny Obszar ochronny zajmujący dolinę Łyny. Na terenie gminy Bartoszyce rozgałęzia się obejmując ochrona również dolinę rzeki Pisy oraz zlewnię jeziora Kinkajmskiego. Obszar chroniony ze względu na malowniczy krajobraz doliny Łyny oraz pełnienie funkcji korytarza migracyjnego. Na tym obszarze Łyna płynie wąską i głęboką doliną o malowniczym wygładzie. Rzeka często meandruje tworząc miejscami osuwiska.

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się północna część obszaru ochrony. Obejmuje w większości tereny leśne będące terenami źródliskowymi rzeki Elmy oraz Bezledy. Wysoki walor krajobrazowy ze względu na obszary będące mozaiką na granicy rolno- leśnej. Kompleksy leśne stanowią miejsce ostoi wielu rzadkich gatunków, a zwłaszcza ptaków. Obszar pełni dodatkowo funkcje korytarza ekologicznego o znaczeniu lokalnym. Na terenie ww. obszarów ustanowiono szereg wytycznych dotyczących min: - prowadzenia ochrony czynnej terenów leśnych, - prowadzenia ochrony czynnej terenów nieleśnych, - prowadzenia czynnej ochrony ekosystemów wodnych,

2.2.3 Użytki ekologiczne Część najwartościowszych pod względem przyrodniczym torfowisk występujących na obszarze gminy Bartoszyce zostało objętych ochroną jako użytki ekologiczne. Torfowisko źródliskowe „Spurgle” oraz „Sokolica” zostały objęte dodatkową ochroną jako Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 (PLH 280047) (opis obu torfowisk we wcześniejszej części opracowania).

Dodatkowo ochroną jako użytek ekologiczny objęto dwa torfowiska z rzadkimi gatunkami roślin torfowiskowych.- „Rosiczka koło Węgoryt” –(0,38 ha) oraz „Rosiczka koło Żydowa” – (0,95 ha).Oba torfowiska wchodzą w skład w obszarów leśnych i otoczone są szeroka otuliną roślinności leśnej. Wyznaczone ze względu na bogaty skład florystyczny charakteryzujący torfowiska.

2.2.4 Pomniki przyrody Na obszarze gminy znajduje się 60 pomników przyrody. Znacząca większość z nich to drzewa o imponujących rozmiarach: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, modrzew europejski, buk pospolity, daglezja zielona, brzoza brodawkowa. Ponadto pomnikiem przyrody jest aleja lipowa w Łęgu oraz

22 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO głaz granitowy w Ciemnej Woli. Wykaz wszystkich pomników przyrody znajduje się z Załączniku 1 niniejszej prognozy.

2.2.5 Sieć ECONET Na obszarze gminy Bartoszyce znajduje się korytarz ECONET– PL o znaczeniu krajowym biegnący wzdłuż doliny Łyny. Jest to ważny korytarz ze względów przyrodniczych i krajobrazowych pozwalający na migrację zwierząt wzdłuż doliny rzeki. Dodatkowo występują tu również korytarze o znaczeniu lokalnym związane zwłaszcza z dopływami Łyny. Korytarze te pełnią ważną rolę w utrzymaniu równowagi przyrodniczej nie tylko na poziomie lokalnym, ale i krajowym. Pozwalając na swobodną wymianę puli genowej miedzy populacjami oddzielonymi od siebie. Dzięki temu wzbogacana jest różnorodność genetyczna populacji. Sieć ECONET pozwala również na migrację gatunków niewystępujących dotychczas na obszarze gminy wzbogacając różnorodność na poziomie gatunkowym.

2.2.6 Zielone Płuca Polski Obszar całej gminy jest objęty porozumieniem działań na rzecz ekorozwoju Zielone Płuca Polski. Podstawą powołania obszaru były jedne z najcenniejszych w kraju i Europie systemy ekologiczne. Ze względu na problematykę realizacji wspólnych przedsięwzięć umowną granicę zewnętrzną stanowią granice administracyjne gmin. Teren ten jest unikatowy i trzeba go chronić, ale także umiejętnie wykorzystywać w ramach marketingu terytorialnego. Zielone Płuca Polski są unikatowym obszarem, którego marka rozpoznawana jest w całym kraju.

2.2.7 Lasy Ochronne

Na podstawie Ustawy z dnia 28 września,1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 z późn. zm.), wyznaczone zostały lasy pełniące funkcje glebochronne oraz wodochronne. Są to lasy pełniące specjalne funkcje związane z ochroną gleby oraz wód m. in.:

• chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują osuwanie się ziemi, obrywanie się skał lub lawin, • chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w zlewni oraz na obszarach wododziałów, • ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,

Dodatkowo na obszarze lasów wyznaczono lasy HCVF (High Conservation Value Forests) na obszarach, których prowadzona jest gospodarka leśna na specjalnych zasadach. Wśród lasów HCVF wyznaczono następujące kategorie:

23 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• lasy w rezerwatach, • lasy w parkach krajobrazowych, • lasy będące ostojami zarażonych i ginących gatunków, • kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie, • obszary obejmujące skrajnie rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy, • lasy wodochronne i glebochronne, • lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności.

2.2.8 Gleby chronione Ochrona gruntów rolnych i leśnych polega na ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne oraz zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej (leśnej) powstającym wskutek działalności nierolniczej (nieleśnej) i ruchów masowych ziemi. Ochrona powinna również uwzględniać ograniczanie zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Dodatkowo ochrona gruntów rolnych polega na rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze oraz zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodny. Natomiast leśnych na przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej oraz poprawianiu ich wartości użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności.

2.2.9 Zabytki i krajobraz kulturowy, objęty istniejącą dokumentacją w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków

Gmina Bartoszyce jest bardzo bogata w obszary cenne pod względem kulturowym i zabytki. Na obszarze gminy znajduje się wiele pałaców, zabudowań dworskich oraz założeń parkowych, których część została już odrestaurowana i pełni funkcję turystyczną jako bazy noclegowe i wypoczynkowe. Bogactwo tych elementów tworzy niesamowitą atmosferę lokalnych miejscowości zwłaszcza położonych poza głównymi szlakami komunikacyjnymi.

24 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ryc. 2. Pałac w Osiece

Fot. P. Słuchocki W granicach administracyjnych gminy Bartoszyce znajdują się zabytki nieruchome wpisanie do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie. W poniższej tabeli zostały wymienione obiekty ujęte w tymże rejestrze, a ich lokalizacja przedstawiona na mapie znajdującej się na końcu rozdziału. Tab. 1. Rejestr zabytków nieruchomych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009r.

Nr Lp. Miejscowość Obiekt Data wpisu Decyzja rejestru

1. BAJDYTY PARK KRAJOBRAZOWY A-1326 4 marca 1981 KL-II-5347-15/81

2. BAJDYTY ZESPÓŁ FOLWARCZNY A-4118 8 czerwca 1999 - (4 BUDYNKI)

3. BAJDYTY PARK A-1307/O 6 grudnia 1978 KL-II-5347/90/78

4. BAJDYTY ZESPÓŁ FOLWARCZNY 15 października PSOZ-IZN- A-3397 1992 5340/205/92 (5 BUDYNKÓW)

5. BIELINY PARK DWORSKI A-3588/O 13 kwietnia 1984 KL-II-5347/28/84

25 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6. BIELINY POWOZOWNIA A-2771/O 23 grudnia 1983 -

7. BORKI PARK A-3546/O 10 marca 1983 KL-II-5347/25/83

8. KOŚCIÓŁ /OB. RUINA/, WRAZ A-761 8 lutego 1968 - BORKI Z CMENTARZEM PRZYKOŚCIELNYM

9. 4/A/81 NR 5347- CIEMNA WOLA PARK KRAJOBRAZOWY A-3514/O 4 marca 1981 14/81

10. DĘBIANY PARK KRAJOBRAZOWY A-3611/O 11 września 1984 KL-II-5347-76/84

11. LEŚNICZÓWKA "CZARNY GALINY A-3101 12 lutego 1991 PSOZ NR 309/91 LAS"

12. GALINY PARK A-1311/O 5 listopada 1981 KL-II-5347-48/81

13. PAŁAC ŁĄCZNIE Z WYPOSAŻENIEM /KOMINEK, 22 października GALINY A-57 KL.IV-2-86/49 KLATKA SCHODOWA, 1949 RESZTA MEBLI/ ORAZ PARK

14. KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA GALINY NMP WRAZ Z CMENTARZEM A-730 28 listopada 1967 - PRZYKOŚCIELNYM

15. GALINY SPICHLERZ A-727 28 listopada 1967 -

16. GALINY CZWORAKI A-911 18 maja 1968 -

17. ZESPÓŁ FOLWARCZNY PSOZ-IZN- GALINY A-3900 20 czerwca 1996 5340/114/96 (8 BUDYNKÓW)

18. A-4119 ZAŁOŻENIE DWORSKO- GLITAJNY 27 lipca 1999 PARKOWE

19. 48/A/83 NR KL-II- GLITAJNY DWÓR A-2781/O 23 grudnia 1983 5340-20/83

20. ZESPÓŁ DWORSKO- FOLWARCZNY SOZ-118-IZN-5340- JARKOWO A-4226 14 stycznia 2003 4/2002 (7 BUDYNKÓW)

21. 29/84/A NR KL-II- KRAWCZYKI PARK DWORSKI A-3599/O 2 maja 1984 5347/34/84

22. KROMARKI PARK A-1440/O 10 października KL-II-5347-66/78 1978

23. LUSINY PARK, DWÓR Z PODJAZDEM A-4233 2 września 2002 SOZ/IZN 5347-

26 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

199/02

24. ŁABĘDNIK PARK A-3587/O 13 kwietnia 1984 -

25. ŁABĘDNIK KOŚCIÓŁ I KAPLICA A-21 27 sierpnia 1949 KL.IV.2/42/49 GROEBENÓW

26. ŁABĘDNIK PAŁAC Z NAJBLIŻSZYM A-726 28 listopada 1967 - OTOCZENIEM

27. ŁĘG PARK A-1949 10 października KL-II-5347/78 1978

28. ŁOJDY PARK A-1347 18 stycznia 1982 KL-II-5347-5/82

29. ŁOJDY PAŁAC, BUDYNEK A-39 10 września 1949 KL.IV-2-76/49 ADMINISTRACYJNY I PARK

30. MARKINY PARK A-3344 7 kwietnia 1992 -

31. MARKINY DOM A-758 8 lutego 1968 -

32. MOLWITY PARK A-1442/O 6 grudnia 1978 KL-II-5347-91/78

33. OSIEKA PARK A-1454/O 31 stycznia 1979 KL-II-5347-5/79

34. OSIEKA PAŁAC A-2783/O 23 grudnia 1983 KL-II-5340-21/83

35. PARKOSZEWO PAŁAC I PARK A-1941 31 grudnia 1953 -

36. PIERSELE PARK KRAJOBRAZOWY A-3529/O 11 listopada 1982 KL-II-5347/33/82

37. PILWA PAŁAC I PARK A-40 10 września 1949 KL.IV.2/72/49

38. PLĘSY PARK A-3532/O 11 sierpnia 1982

39. RODNOWO KOŚCIÓŁ MB SZKAPLERZNEJ A-724 28 listopada 1967 - WRAZ Z CMENTARZEM PRZYKOŚCIELNYM

40. SĘDŁAWKI ZAŁOŻENIE DWORSKO - A-4284 26 stycznia 2004 WUOZ-348-IZN- PARKOWE 5340-13/2004

41. SOKOLICA KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. ANNY A-127 28 września 1953 KL.IV.37C/31/53 WRAZ Z BAROKOWYM WYPOSAŻENIEM WNĘTRZA

42. TOLKO PARK A-1326/O 18 stycznia 1982 KL-II-5347-4/82

43. TOLKO PAŁAC A-584 20 grudnia 1964 -

44. TOLKO SPICHLERZ A-755 6 lutego 1968 -

45. TRUTNOWO DWÓR Z OTOCZENIEM A-4286 29 stycznia 2004 WUOZ-396-IZN- 5340-16/2004

46. WOJCIECHY KOŚCIÓŁ ŚW ANDRZEJA A-757 7 lutego 1968 - BOBOLI WRAZ Z CMENTARZEM

27 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

PRZYKOŚCIELNYM

47. WOJTKOWO DWÓR A-3957 12 lutego 1997 PSOZ-IZN- 5340/133/97

48. WYRĘBA PARK A-1268 15 grudnia 1978 KL-II-5347-98/78

Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie

Zgodnie z materiałami Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie, w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków znajdują się również stanowiska archeologiczne. Przedstawione zostały w tabeli poniżej, a ich lokalizacja zaprezentowana jest na mapie znajdującej się na końcu rozdziału.

Tab. 2. Rejestr zabytków archeologicznych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009r.

Lp. Miejscowość Obiekt Nr rejestru Data wpisu

1. ARDAPY GRODZISKO CYPLOWE C-220 10 grudnia 1996

BEZLEDY GRODZISKO C-108 4 grudnia 1972 2. WCZESNOŚREDNIOWIECZNE, PÓŁWYSPOWE

2. DRAWA GRODZISKO CYPLOWE C-216 30 września 1996

3. GALINY GRODZISKO STOŻKOWE C-222 18 grudnia 1996

GALINY GRODZISKO CYPLOWE, C-221 18 grudnia 1996 4. WIELOCZŁONOWE

GŁOMNO KURHAN STAROŻYTNY C-215 30 września 1996 5. WRAZ Z CMENTARZEM NOWOŻYTNYM

6. WIRWILTY GRODZISKO C-217 17 października 1996

WOLA GRODZISKO STAROŻYTNE, C-214 30 września 1996 7. NIZINNE, STOŻKOWE

Na terenie gminy oprócz zabytków ujętych w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków istnieją obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Gmina Bartoszyce nie posiada Gminnej ewidencji zabytków oraz Programu opieki nad zabytkami. Wykaz zabytków objętych Wojewódzką ewidencją przedstawiony został w Załączniku 2:

Na obszarze gminy Bartoszyce zlokalizowanych jest 226 stanowisk archeologicznych. Wykaz stanowisk został umieszczony w poniższej tabeli, i przedstawiony w Załączniku 3 niniejszego opracowania. Lokalizacja stanowisk archeologicznych przedstawiono na mapie poniżej.

28 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

29 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

30 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.3 Zagrożenia środowiska naturalnego

2.3.1 Zanieczyszczenie powietrza

Na podstawie badań przedstawionych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w „Raporcie o stanie środowiska warmińsko- mazurskiego w 2008 r.” możemy stwierdzić, że stan powierza w gminie Bartoszyce jest bardzo dobry. Najkorzystniejsza klasa A (stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych) występuje w każdej strefie województwa, co świadczy o wysokiej jakości powietrza regionu. Powiązane jest to z niewielką ilością zakładów przemysłowych zlokalizowanych na tym obszarze. Zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy może mieć jedynie charakter napływowy z innych regionów oraz w wyniku powstawania nowych zakładów mogących zanieczyszczać atmosferę. Należy również zwrócić uwagę na niezakwalifikowanie na terenie całego województwa żadnej strefy do kategorii C, dlatego niewymagane jest opracowanie Programu Ochrony Powietrza (POP).

Jakość powietrza w sezonie grzewczym ulega znacznemu pogorszeniu. Spowodowane jest to prawdopodobnie tzw. „niską emisją” pochodzącą głównie z indywidualnych systemów grzewczych (pieców, małych kotłowni). Główną przyczyną zwiększenia emisji do atmosfery jest zapewne stosowanie nieodpowiedniego materiału opałowego. Gdyby do ogrzewania domostw stosować gaz, olej opałowy lub drewno zanieczyszczenia znacząco by się obniżyły.

Analizując zanieczyszczenie powietrza ze względu na ochronę roślin ważne jest również zwrócenie uwagi na bardzo niskie zarówno stężenie dwutlenku azotu jak i dwutlenku siarki. W ocenie uwzględnione zostały stężenia średnioroczne, uzyskane przez Instytut Badawczy Leśnictwa w Warszawie. Badania dotyczące zanieczyszczenia powietrza na obszarach leśnych przeprowadzone były w pięciu kompleksach leśnych w powiatach: działdowskim, olsztyńskim, mrągowskim, ostródzkim, lidzbarskim oraz na stacji IOŚ w Diablej Górze. Dla pozostałych powiatów, których nie dysponowano wynikami badań stężenia przyjęto na podstawie oszacowania oraz uwzględniono ogólnie niski poziom emisji przemysłowych. Dodatkowo wykonano również na stacji w Diablej Górze pomiar stężenia ozonu w okresie wegetacyjnym, którego wyniki mieściły się w klasie A.

31 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.3.2 Zanieczyszczenie wód

Badania jakości wód powierzchniowych na terenie gminy wykonywano na rzekach: Łyna, Bezleda i Pisa Północna oraz na jeziorze Kinkajmskim. Wg. „Raportu o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2008 r.” wyniki badań chlorofilu „a” we wszystkich badanych sześciu przekrojach wskazują na bardzo dobry stan ekologiczny wód Łyny. Wskaźniki fizykochemiczne w większości spełniają wymogi I klasy. Ogólny węgiel organiczny przekraczał normy II klasy powyżej Bartoszyc. Azot Kieldahla we wszystkich punktach odpowiadał II klasie. W większości biegu rzeki stan ekologiczny rzeki można określić jako dobry jedynie w Redykajnach oraz poniżej Dobrego Miasta i powyżej Bartoszyc jako umiarkowany. Należy jednak zwrócić uwagę na stopniowa poprawę jakości wód Łyny, gdyż w badaniach jakości wody przeprowadzonych w 2003r., zarówno przed jak i poniżej miasta Bartoszyce woda nie odpowiadała normom. Jednym z największych punktowych źródeł zanieczyszczeń rzeki Łyna jest oczyszczalnia w Bartoszycach, która kieruje bezpośrednio ponad 3400 m3/d ścieków oczyszczanych mechaniczno - biologicznie z chemiczną redukcją fosforu (WIOŚ na podstawie informacji o korzystaniu ze środowiska). W przypadku Pisy Północnej głównymi punktowymi źródłami zanieczyszczeń są oczyszczalne mechaniczno-biologicznie ścieki odprowadzane przez oczyszczalnie w Bisztynku (210 m3/d) oraz w Łabędniku (ok. 70 m3). Mniejsze ilości ścieków pochodzą z miejscowości: Minty, Galiny i Kosy. Badania przeprowadzone w dwóch przekrojach pomiarowo-kontrolnych: poniżej Połapyńskiej Strugi oraz powyżej ujścia do Łyny wskazują na bardzo dobry stan ekologiczny. Składnikami fizykochemicznymi obniżającymi jakość wody były poniżej Połapyńskiej Strugi tlen rozpuszczony w wodzie, OWO, i azot azotanowy, a w dolnym przekroju- OWO, azot azotanowy i azot ogólny. Pozostałe wskaźniki mieściły się w normach I –II klasy. Stan wody na badanym odcinku określono jako umiarkowany. Również ta rzeka wykazuje tendencje do poprawy jakości wód, gdyż w 2003r. określono jakość wody jako nieodpowiadającą normom. W 2004 r. przeprowadzono badania jakości wód w jeziorze Kinkajmskim. Jakość wód w zbiorniku była zła- nie odpowiadała normom. Jezioro było silnie zeutofizowane powodem tego mogła być silna podatność zbiornika na degradację (III kategoria). Dodatkowo należy pamiętać że część obszaru gminy leży w obszarze GZWP nr. 205 i zaleca się prowadzenie tam szeregu działań ochronnych polegających na ograniczaniu zanieczyszczeń. Do najbardziej typowych ognisk zanieczyszczeń mogących zagrażać wodom podziemnym zwłaszcza na obszarach zbiorników otwartych zaliczamy min.:

• składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych oraz dzikie wysypiska śmieci, • oczyszczalnie ścieków komunalnych i przemysłowych oraz system kanalizacji sanitarnej, przemysłowej i burzowej,

32 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• szamba gromadzące nieczystości sanitarne zwłaszcza zgrupowane na większym obszarze np. nieskanalizowane dzielnice miasta,

• zrzuty nieoczyszczonych ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, wylewiska,

• zanieczyszczone wody powierzchniowe,

• zbiorniki paliw, rurociągi oraz urządzenia prowadzące dystrybucje paliw,

• różnego rodzaju zakłady przemysłowe, hurtownie, magazyny, myjnie pojazdów samochodowych,

• szlaki komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu oraz obszary o zwartej zabudowie,

• duże fermy hodowlane oraz zanieczyszczenia wielkoobszarowe np. emisje pyłów i gazów.

Kanalizacja sanitarna

Gmina Bartoszyce jest bardzo słabo skanalizowana, na jej terenie znajduje się osiem oczyszczalni ścieków. Największa z oczyszczalni znajduje się Bezledach jej przepustowość wynosi 232m3/dobę. Druga co do wielkości oczyszczalnia znajduje się w miejscowości Tolko o przepustowości 100 m3/dobę. Trzecia oczyszczalnia ścieków znajduje się w Łabędniku w formie rowu cyrkulacyjnego. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Pierselach, Kinkajmach, Wojtkowie, Mintach. Zestawienie oczyszczalni na terenie gminy Bartoszyce wraz z ich przepustowością znajduje się w tabeli poniżej. Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki z budynków mieszkalnych wielorodzinnych. Ścieki z pozostałych zabudowań gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach, skąd wywożone są do istniejących oczyszczalni lub na gminne wysypisko.

Tab. 3 Przepustowość oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie gminy Bartoszyce

Nazwa Bezledy Tolko Łabędnik Bartoszyce Wojtkowo Piersele Kinkajmy oczyszczalni

Przepustowość Qśr. Qmax Qśr. 4500- Qśr. Qśr. 190 Qśr. 32,5 Qśr. 60 [m3/dobę] 100 100 5000 16,2

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bartoszycach.

33 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Zaawansowanie rozwoju sieci kanalizacyjnej na terenie gminy można zaobserwować na podstawie tabeli poniżej. Wynika z niej, że długość sieci kanalizacyjnej na przestrzeni ostatnich 8 lat uległa znacznemu wydłużeniu. Z 8,7 km w roku 2000 do 24,3 km w roku 2008. Znacznie wzrosła również liczba ludności korzystająca z sieci kanalizacyjnej.

Tab. 4 Rozwój kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Bartoszyce

Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Długość czynnej sieci 8,7 9,3 9,3 11,2 17,6 17,6 23,6 23,6 24,3 kanalizacyjnej [km]

Ścieki 63,7 54,9 57,5 51,9 65,0 70,3 71,8 75,7 75,7 odprowadzone[dam3]

Ludność korzystająca - - 2 284 2 291 2 444 2 443 2 525 2 518 2 512 z sieci kanalizacyjnej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Ujęcia wody na terenie gminy Bartoszyce

W gminie Bartoszyce znajdują się 44 ujęcia wód głębinowych. Siedemnaście ujęć obsługuje gminną sieć wodociągową. Woda jest poddawana uzdatnianiu, jednak w przypadku kilku ujęć (niebędących własnością gminy) nie spełnia norm dla wody pitnej nawet po uzdatnieniu (przede wszystkim ze względu na zawartość żelaza i manganu). Poszczególne ujęcia (jednak nie wszystkie) są chronione przed zanieczyszczeniem poprzez ustanowienie stref ochronnych na podstawie Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych z dnia 5.11.1991 w sprawie zasad uznawania stref ochronnych źródeł i ujęć wody. Strefy ochronne ustanawia się dla źródeł i ujęć wody służących do zbiorowego zaopatrywania ludności w wodę. Wokół ujęć obsługujących gminną sieć wodociągową ustanowiono strefy ochrony bezpośredniej.

34 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Tab.5. Wykaz stref ochronnych wokół ujęć wody podziemnej Nazwa ujęcia Rodzaj ujęcia Wymiar bezpośredniej strefy wokół ujęcia wody podziemnej [m] Sokolica studnia nr 2 i nr 3 oraz SUW 65x25x68x21 Kinkajmy studnia nr 1 i nr 2 oraz SUW 25x53x25x53 Szwaruny studnia nr 1 40x42 Szwaruny studnia nr 2 31x52 Wyręba studnia 8 Wojciechy studnia nr 1 nr 2 10 Łabędnik studnia nr 3 i nr 4 20x43 Rodnowo studnia nr 2 nr 3 10 Skitno studnia nr 1 nr 2 8 Osieka studnia nr 1 i nr 2 oraz SUW 10 Bezledy studnia nr 1 i nr 2 oraz SUW 59x85x35x72x52 Źródło: UG w Bartoszycach Teren ochrony bezpośredniej jest wykorzystywany do celów związanych wyłącznie z eksploatacją ujęcia wody (zabronione użytkowanie w innych celach). Zagrożone zanieczyszczeniem mogą być indywidualne ujęcia wody (studnie wiercone i kopane), poprzez prowadzenie niewłaściwej gospodarki ściekowej. W związku z projektowaną modernizacja sieci wodociągowej (Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce 2009) w wyniku modernizacji sieci ujęć wodnych planuje się pozostawienie 3 ujęć wodnych SUW Tolko, SUW Bezledy i SUW Łabędnik. Zakończenie wykonania programu planuje się na rok 2017.

2.3.3 Zagrożenie powodzią

Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Bartoszyce, generowane jest przede wszystkim przez rzekę Łynę. Położenie gminy w zasięgu w/w rzeki wiąże się z ewentualnymi powodziami, podtopieniami oraz dopływem nieznanych zanieczyszczeń. Obszary zagrożenia powodziowego zlokalizowane są głównie wzdłuż rzek. Największe tereny zalewowe występują na wschód od miejscowości Bartoszyce. Potencjalne niebezpieczeństwo powodzi nasila się w okresie występowania pokrywy lodowej. A także w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie zatorów lodowych. Początek zjawisk lodowych na Łynie ma miejsce w miesiącach listopad – grudzień a ich natężenie jest notowane w lutym i marcu. W granicach gminy zidentyfikowane zostały obszary zagrożenia powodziowego wodą 1% i 5% (woda 100 - i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary te zostały wskazane na mapie poniżej.

Ryc. 3. Obszary zalewowe Łyny na zachód od Bartoszyc

35 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ryc. 4. Obszary zalewowe Łyny na wschód od Bartoszyc

2.3.4 Gospodarka odpadami Gospodarka odpadami w gminie Bartoszyce funkcjonuje w oparciu o międzygminne składowisko odpadów w miejscowości Wysieka w gminie Bartoszyce, które jest zarządzane przez

36 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Zakład Gospodarki Odpadami. Teren wszystkich działek składowiska to dz. nr 1/1 obr. Markiny i dz. nr 11/2 obr. Duża Wola. Obecnie funkcjonująca niecka (dz. nr 1/1) zostanie na początku 2011r. zamknięta. Od wiosny 2011 r. odpady będą składowane w nowo wybudowanej niecce. Gmina Bartoszyce produkuje dwa podstawowe rodzaje odpadów: odpady komunalne oraz odpady niebędące odpadami komunalnymi (odpady medyczne i weterynaryjne, odpady z oczyszczalni ścieków, odpady przemysłowe, pozostałe odpady). Głównymi producentami odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz dodatkowo inni wytwórcy. Odpady komunalne powstające na terenie gminy Bartoszyce w większości nie należą do odpadów niebezpiecznych. Wszystkie produkowane odpady komunalne zbierane są poprzez zbieranie odpadów komunalnych do pojemników ustawionych przy posesjach. System pojemnikowy jest obowiązkowy dla wszystkich mieszkańców gminy, a także dla instytucji i podmiotów gospodarczych. Selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy funkcjonuje jedynie w kilku miejscowościach. Selektywnie zbierane są odpady tworzyw sztucznych. System selektywnej zbiórki odpadów jest obsługiwany przez firmę zajmującą się zbieraniem odpadów komunalnych. Firma w całości finansuje system zbiórki. Użytkownicy nie ponoszą odrębnych opłat. Selektywne gromadzenie odpadów przez użytkowników nie jest również nagradzane finansowo przez firmę świadczącą usługi (identyczna opłata dla korzystających i niekorzystających z selektywnej zbiórki). Głównymi producentami opadów w gminie Bartoszyce są: • gospodarstwa domowe • zakłady produkcyjne • jednostki użyteczności publicznej

2.3.5 Degradacja gleb i zagrożenie erozją

Według przeprowadzonych przez WIOŚ badań dla obszaru powiatu, aż 81 % gleb posiada charakter kwaśny 18 % obojętny i 1% zasadowy. Te same badanie wskazują na konieczność przeprowadzenia wapnowania na 32% natomiast potrzebne i wskazane jest ono na 38% użytków rolnych.

Należy zwrócić uwagę, że nadmierne zakwaszenie gleb jest podstawowym czynnikiem ich degradacji chemicznej. Powoduje ono wzrost toksycznego dla roślin glinu i manganu oraz zubożenie gleb w magnez. Dodatkowo doprowadza to do zachwiania równowagi jonowej w środowisku glebowym. Negatywne skutki zakwaszenia gleby wpływają na produkcje roślinną dlatego też wapnowanie powinno stać się priorytetem w proekologicznej produkcji rolnej. Racjonalne nawożenie NPK i Mg powinno doprowadzić do optymalnego dla roślin odczynu gleby

37 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Na obszarze gminy Bartoszyce zinwentaryzowano 45 osuwisk zlokalizowanych w dolinie rzeki Łyny oraz jej dopływów. Zjawiska erozyjne związane są przede wszystkim z erozją wodną spowodowaną wysokimi brzegami rzeki które ulęgają podmyciu. Dodatkowo zjawiska erozji gleb powiązane są z denudacją odpływową. Dla całego dorzecza Łyny określono wskaźnik denudacji odpływowej 5,1- 10 ton/ km2.

2.3.6 Hałas

Na obszarze gminy Bartoszyce Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 2004r. prowadził w ramach monitoringu hałasu drogowego kontrole w miejscowości Bezledy przy drodze Nr 51. Badania wykonano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r. w sprawie wartości progowych poziomu hałasu (Dz. U. Nr8, poz. 81) oraz Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 1826). Wartości progowe poziomów hałasu dla terenów mieszkalnych wynosi 75 dB, zaś przy szkołach – 65 dB (teren zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci lub młodzieży). Przebadano odcinek drogi o długości 1 km na którym w odległości 20 metrów znajdowały się budynki narażone (min. szkoła podstawowa i gimnazjum). Według skali uciążliwości hałasu ustalonej prze Państwowy Zakład Higieny, wyniki pomiarów dowodzą, że na dużą uciążliwość hałasu narażone są osoby przebywające w budynkach usytuowanych przy drogach prowadzących do punktu granicznego. Natężenie ruchu w Bezledach wynosi 158 pojazdów na godzinę w tym 23 pojazdy ciężarowe. W wyniku przeprowadzonego raportu „Badanie uciążliwości akustycznej i placu ćwiczeń ogniowych” wykazano, że dla działek: 72 (strefa A), 4 i 65 (strefa B) - obręb Połęcze hałas emitowany do środowiska podczas eksploatacji strzelnicy przekracza dopuszczalne równoważne poziomy dźwięku na terenach chronionych akustycznie i w związku z tym zabudowa mieszkaniowa na tych terenach jest niewskazana. Przypuszcza się że na podstawie przeprowadzonych badań na obszarze gminy Bartoszyce lokalnie mogą wystąpić problemy przekroczenia poziomów progowych hałasu. Jednak wymaga to dodatkowych badań natężenia hałasu. Wszystkie ciągi komunikacyjne gminy poza drogami krajowymi maja średnie i niskie nasilenie ruchu, zatem hałas komunikacyjny nie stanowi zagrożenia. Zagrożenie hałasem przemysłowym występuje jedynie w pobliżu największych zakładów przemysłowych. Jednak są one lokalizowane poza terenami zabudowy mieszkaniowej, przez to niwelują swoją uciążliwość.

2.3.7 Promieniowanie elektromagnetyczne

38 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

W roku 2009 przeprowadzono badania PEM na terenie Bartoszyc i Bezled. Zakres badań obejmował pomiary natężeń składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w żadnym z punktów pomiarowych nie stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnej określonej w rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dopuszczalny poziom częstotliwości pól elektromagnetycznych wynosi 7 V/m dla badanych częstotliwości. Wszystkie zmierzone wartości składowej elektrycznej pól elektromagnetycznych kształtowały się na niskim poziomie. Teren gminy pokryty jest siecią linii elektroenergetycznych 110 oraz 15 kV. Dodatkowo z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw energii elektrycznej na użytek przyłączania nowych odbiorców, konieczne będzie wybudowanie na terenie gminy nowych linii elektroenergetycznych 110 kV oraz 15 kV, rozbudowy istniejącej stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce, budowa nowych stacji elektroenergetycznych15/0,4 kV wraz z wykonaniem powiązań funkcjonalnych z istniejącymi i projektowanymi liniami.

2.4 Przemiany środowiska

Środowisko przyrodnicze pod wpływem pewnych czynników ulega przemianie. Przemiana i jej tempo w głównej mierze uzależnione jest od odporności środowiska na dany czynnik. W zależności od rodzaju czynnika proces przemiany może przebiegać wolniej lub szybciej. Środowisko o wysokiej odporności może w wyniku regeneracji powrócić do stanu pierwotnego samoczynnie jeżeli czynnik zostanie wyeliminowany, a środowisko nie przekroczyło jeszcze wartości progowej zakłóceń. Wysoka zdolność do regeneracji mają komponenty biologiczne, a spośród abiotycznych jedynie– hydrosfera i klimat. Pozostała część komponentów środowiska nie posiada zdolności regeneracyjnych. Biologiczne komponenty regenerują się szczególnie poprzez sukcesje oraz migrację innych gatunków. Dlatego ważne jest zachowanie zdolności do odtwarzania się środowiska. Do działalności negatywnej związanej z przekształceniami antropogenicznych możemy zaliczyć: - degradację, czyli przesunięcie systemu na niższy poziom termodynamiczno informacyjny, - degenerację, czyli rozpad zależności wewnętrznych między składnikami systemu, co powoduje zanik mechanizmów stabilizujących,

39 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- dysfunkcję, czyli zmianę (najczęściej uproszczenie) sposobu przepływu materii i energii bez wyraźnych zmian struktury, - dekompozycję, czyli zmianę struktury, składu i relacji ilościowych między składowymi systemu.

Działalność człowieka może nieść za sobą różnego rodzaju oddziaływania środowiskowe. Ze względu na ich charakter można podzielić je następująco: • ze względu na zasięg przestrzenny (punktowy, liniowy i powierzchniowy), • ze względu na czas oddziaływania (długo i krótkoterminowe), • ze względu na częstotliwość (długo- i krótkoterminowe), • ze względu na skalę (lokalne, regionalne, globalne), • ze względu na charakter (skumulowane, synergiczne, przypadkowe, odwracalne lub nieodwracalne),

2.4.1 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu

W przypadku braku realizacji Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy Bartoszyce środowisko naturalne nie pozostanie na obecnym poziomie. Obszar gminy ciągle będzie podlegał działaniu zarówno procesów naturalnych, jak i antropogenicznych. Studium ukierunkowuje wszystkie działania związane z działalnością człowieka i tworzy ład przestrzenny na terenie gminy. Zaniechanie postanowień studium zwłaszcza w zakresie gospodarki wodno-ściekowej może przyczynić się do pogorszenia jakości środowiska oraz spadku poziomu życia mieszkańców. Szereg kierunków rozwoju zaproponowanych przez Studium jest niezbędnych do realizacji z uwagi na dalszy rozwój gminy. Jednocześnie kierunki rozwoju nie naruszają równowagi środowiska oraz w niskim stopniu ingerują w stan istniejącego środowiska. Szereg zmian zaproponowanych w Studium wynika z potrzeb inwestycyjnych mieszkańców gminy i polega na rozszerzeniu trenów zabudowy mieszkaniowo –usługowej o dalsze tereny, rozwój inwestycji w odnawialne źródła energii, budowa lądowisk, budowa, przebudowa i rozbudowa systemów komunikacyjnych i infrastuktury technicznej. Niezrealizowanie inwestycji komunikacyjnych polegających na przebudowie i budowie nowych ciągów komunikacyjnych spowoduje pogorszenie się klimatu akustycznego poprzez nasilający się ruch.

40 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.4.2 Istniejące problemy ochrony środowiska

Problemami związanymi z ochroną środowiska na terenach Europejskiej Sieci Natura 2000 są ograniczenia związane z gospodarczym wykorzystaniem terenu. Należą do nich ograniczenia dotyczące możliwości: - zagospodarowanie terenów zalewowych w dolinach rzecznych, - lokalizacja nowej zabudowy, w szczególności obiektami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko, - lokalizacja lądowiska w strefie A - dopuszczenie realizacji sieci i urządzeń infrastruktury technicznej, - możliwość budowy i przebudowy dróg publicznych, - regulacje rzek i cieków, - budowa obiektów małej retencji i wykorzystywanie energii odnawialnej, - możliwość pozyskiwania kopalin. Ważne jest aby mimo wynikających problemów obszary te pełniły przede wszystkim funkcje przyrodnicze dla jakich zostały powołane, a przytoczone powyżej zagadnienia realizowane były z poszanowaniem form ochrony przyrody. Należy pamiętać również o realizacji działań związanych z istniejącymi już zagrożeniami oraz o poprawie warunków środowiskowych na omawianych obszarach. Priorytetem jest odpowiednia ochrona biotopu jako podstawowego czynnika kształtującego chronioną biocenozę. Poniżej wymieniono zagrożenia dla obszarów chronionych wynikające z nieodpowiedniej realizacji zadań ochronnych.

Ostoja warmińska

Najważniejszym zagrożeniem dla istniejącej ostoi jest zaniechanie ekstensywnego systemu użytkowania ziemi, oraz zarastanie łąk, torfowisk i innych terenów otwartych i cennych przyrodniczo. Rozwój rolnictwa intensywnego, na niektórych obszarach, związanego z daleko idącą unifikacją krajobrazu rolniczego (zasypywanie niewielkich zbiorników wodnych i torfowisk) powodującą utratę wielu siedlisk, zwłaszcza podmokłych będących miejscem bytowania i rozrodu cennych gatunków ptactwa wodno- błotnego. Dużym zagrożeniem może stać się również zmniejszanie liczby miedz oraz remiz śródpolnych będących naturalnym miejscem schronienia i rozrodu ptactwa szczególnie śródpolnego. Innym poważnym niebezpieczeństwem jest zmniejszanie się powierzchni terenów otwartych w wyniku zarastania roślinnością drzewiastą nieużytków porolnych. Negatywny wpły na Ostoję Warmińską może również mieć budowa lądowiska oraz przebudowa dróg i budowa sieci

41 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO uzbrojenia terenu na etapie budowy. Po zakończeniu budowy inwestycje te nie będą wywierały negatywnego wpływu na ekosystem. Wręcz przeciwnie niektóre z nich np. sieć kanalizacyjna, przyczynią się do jego poprawy.

Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika

Głównym zagrożeniem ze strony działalności człowieka jaka może wpłynąć siedlisko jest zmiana stosunków wodnych. Szczególnie należy zwrócić tu uwagę na nadmierny pobór wód artezyjskich. Regionalne i lokalne zmiany hydrologiczne mogą doprowadzić do zubożenia składu gatunkowego o gatunki najcenniejsze i zakłócić funkcjonowanie całej fitocenozy. Pamiętać również należy o zagrożeniach antropogenicznych jakim może podlegać torfowisko: wypalanie szuwaru oraz wycinka drzew na torfowisku kopułowym.

Obszary Chronionego Krajobrazu Na terenie gminy znajdują się dwa OCHK. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny powołany rozporządzeniem Nr 162 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 201, poz. 3154).oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy powołany rozporządzeniem Nr 142 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy (Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 178, poz. 2624).

Na terenach wymienionych powyżej Obszarów Chronionego Krajobrazu wprowadzono przytoczonymi powyżej rozporządzeniami szereg ustaleń dotyczących czynnej ochrony ekosystemów, leśnych, nieleśnych, wodnych oraz obowiązujących zakazów.

Użytki ekologiczne

Obszar gminy zajmują cztery użytki ekologiczne powołane następującymi rozporządzeniami: • Rozporządzenie Nr 86 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka koło Węgoryt" (Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 105, poz. 1719), • Rozporządzenie Nr 84 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka koło Żydowa" (Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 105, poz. 1717),

42 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• Rozporządzenie Nr 58 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Sokolica" (Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 105, poz. 1691), • Rozporządzenie Nr 44 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Spurgle" (Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 105, poz. 1677).

Zgodnie z przytoczonymi powyżej rozporządzeniami określone są zakazy obowiązujące na obszarze każdego z nich. Na terenie użytku ekologicznego według ustawy o ochronie przyrody mogą być wprowadzone następujące zakazy: 1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru; 2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu 3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby; 4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; 5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; 6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych; 7) zmiany sposobu użytkowania ziemi; 8) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych; 11) umieszczania tablic reklamowych. Przytoczone powyżej zakazy nie dotyczą: 1) prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; 2) realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; 3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa; 4) likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych.

43 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

2.5 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem

Obszary objęte przewidywanym znaczącym oddziaływaniem związane są z rozwojem społeczno-ekonomicznym obszaru gminy. Przejawia się on głównie w rozwoju infrastruktury technicznej, która poprzez przekształcenie środowiska przyrodniczego wpływa na stan środowiska gminy Bartoszyce. Główne obszary objęte występowaniem takich oddziaływań to:

• tereny położone w obszarach planowanych inwestycji komunikacyjnych, • tereny inwestycji związanych z budową obiektów mających wpływ na krajobraz oraz środowisko przyrodnicze, • tereny położone na obszarach planowanych inwestycji przemysłowych, • tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową.

Tereny podlegające znaczącemu oddziaływaniu na środowisko zostają wybite z równowagi ekologicznej panującej wcześniej. Związane jest to z radykalnymi zmianami jakie niesie za sobą projektowana inwestycja. Na tych obszarach dochodzi najczęściej do dekompozycji stanu środowiska i sprowadzenia go na niższy stopień wiążąc się ze zmiana funkcjonowania całego ekosystemu. Ważne jest niwelowanie wpływu omawianych przedsięwzięć na środowisko, a w przypadku ich wystąpienia realnej kompensacji przyrodniczej w postaci innych działań. Oddziaływania na środowisko przeprowadzanych inwestycji dotyczą przekształceń środowiska związanych z: • przekształceniem powierzchni, • wymiany i degradacji gruntów, • zmian stosunków wodnych, • zaburzeniach w procesie infiltracji, • przecinaniem korytarzy ekologicznych. Znaczącymi przedsięwzięciami są inwestycje drogowe. Oddziaływanie ich ma charakter liniowy wzdłuż przebiegu trasy. Na terenie gminy Bartoszyce planowane są inwestycje drogowe związane z modernizacja części dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych jednak największe zagrożenie dla środowiska niesie za sobą budowa obwodnicy miasta Bartoszyce jako nowego elementu w istniejącym środowisku. Inwestycje na pozostałych obszarach komunikacyjnych związane przede wszystkim z poprawą nawierzchni doprowadzą do zmniejszenia uciążliwości akustycznej prowadząc do poprawy stanu środowiska. Ustalenia Studium uwzględniają priorytetowe cele związane z ochroną środowiska przyrodniczego. Projektowane inwestycje w żaden sposób nie narażają trwałości funkcjonowania terenów cennych przyrodniczo. Nasilenie inwestycji zlokalizowane jest w bezpośrednim sąsiedztwie przekształconych już antropogenicznie terenów miasta Bartoszyce oraz głównych ciągów komunikacyjnych. Obszar gminy przecinają dwie inwestycje liniowe o przebiegu południowo - północnym będące źródłem znaczącej emisji hałasu.

44 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Planowane zagospodarowanie terenu w południowej części gminy uwzględniające zlokalizowaniem farm wiatrowych (po wykonaniu szczegółowych analiz związanych z ich usytuowaniem oraz wielkością) powinno ograniczyć negatywne oddziaływanie na środowisko. Planowane inwestycje związane z budową elektrowni wodnych wymagają szczegółowych projektów oraz szeregu analiz związanych z ich oddziaływaniem na środowisko, gdyz należą one do inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko.. Przeznaczenie terenu pod budowę lądowiska wiąże się z możliwością negatywnego wpływu na środowisko. Budowa lądowiska w zaplanowanym wariancie nie powinna znacząco wpłynąć na jakość środowiska ze względu na niewielką wielkość obiektu oraz przeznaczania go do obsługi niewielkiego ruchu lotniczego. Odpowiednie przygotowanie tych inwestycji szczególnie pod względem zniwelowania potencjalnego zagrożenia dla środowiska jest podstawowym warunkiem ich realizacji. Zaleca się również przeprowadzenie na etapie tworzenia planów miejscowych przeprowadzenie analiz oddziaływania na środowisko projektów: elektrowni wiatrowych, wodnych, budowy lądowisk oraz sposobów zagospodarowania mogących znacząco wpłynąć na środowisko.

2.5.1 Inwestycje drogowe i kolejowe Sieć drogowa gminy Bartoszyce składa się z dwóch dróg krajowych przecinających teren gminy z południa na północ stanowiąc jednocześnie połączenie gminy z Obwodem Kaliningradzkim. Na terenie gminy znajduje się również przejście graniczne obsługujące ruch samochodów ciężarowych i osobowych. Droga krajowa numer 51 biegnie od Granicy Państwa przez Bezledy – Bartoszyce – Olsztyn – do Olsztynka. Natomiast droga numer 57 prowadzi z Bartoszyc przez Plęsy, Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark, Chorzele, Rembielin, Przasnysz do Makowa Mazowieckiego. Obecnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Odział w Olsztynie jest w trakcie opracowywania „Studium techniczno – ekonomicznego-środowiskowego nowego przebiegu drogi krajowej nr 51 w m. Bartoszyce - Etap II”

Przez teren gminy Bartoszyce przebiegają również trzy drogi wojewódzkie, oraz sieć 24 dróg powiatowych, administrowane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Dąbrowie k/Bartoszyc. Dodatkowo siec dróg uzupełniona jest wiele mniejszych dróg gminnych.

Przez teren gminy przebiegają dwie towarowe linie kolejowe:

• - Bartoszyce - Głomno (stacja przeładunkowa) - Granica Państwa, obsługujące ruch towarowy na przejściu granicznym w Bezledach, • - Bartoszyce – Korsze, obsługujące ruch towarowy, obecnie nieczynna.

45 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Długość pierwszej z linii kolejowych na terenie gminy Bartoszyce wynosi 15,639 km zaś drugiej 9,46 km. Z dniem 1 lipca 2002 r. z powodu nierentowności trasy zawieszone zostało połączenie osobowe Bartoszyce – Korsze. Wraz z jego zamknięciem gmina pozostała bez żadnego osobowego połączenia kolejowego.

Rozbudowa drogi nr 51

Planowanym przedsięwzięciem stanowiącym potencjalne zagrożenie dla środowiska naturalnego związane jest z planowaną budową obwodnicy miasta Bartoszyce w ciągu drogi krajowej nr 51. GDDKiA O/Olsztyn podał, że inwestycja – niezależnie od wybranego wariantu – będzie realizowana w latach od 2013 do 2015, z oddaniem do użytku w roku 2015. Obecnie w opracowaniu jest „Studium techniczno- ekonomiczno- środowiskowe nowego przebiegu drogi krajowej nr 51 w m. Bartoszyce – Etap II” wraz z uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W/w opracowaniu zostanie określony ślad nowej trasy obwodnicy z uzasadnieniem wyboru wariantu. Uzyskanie decyzji planuje się na III kw. 2010 r. Wcześniej zakończony został Etap I STEŚ Budowy Obwodnicy Bartoszyc w którym zaproponowane zostały cztery warianty budowy obwodnicy.

• wariant 1 (wariant zachodni) – długość trasy obwodnicy 12,22 km • wariant 2 (wariant zachodni) – długość trasy obwodnicy 13,58 km • wariant 3 (wariant miejski) – długość trasy obwodnicy 15,01 km • wariant 4 (wariant wschodni) – długość trasy obwodnicy 18,92 km

W toku dalszych prac dwa warianty nie uzyskały pozytywnej rekomendacji Departamentu Środowiska GDDKiA. Wariant 2 należy odrzucić z dalszych analiz ze względu na bezpośrednią kolizję z wieloma cennymi przyrodniczo obszarami min: siedliskami „naturowymi”, oraz przebieg przez obszar Natura 2000 „Ostoja Warmińska”. Dodatkowo wariant ten przecinał wodochronny kompleks leśny oraz wiele cennych przyrodniczo stanowisk podmokłych z występującymi roślinami chronionymi. Natomiast wariant 3 został odrzucony z powodu zbyt dużego oddziaływania na mieszkańców Bartoszyc. Prognozowane są przekroczenia poziomów hałasu, oraz brak możliwości spełnienia na tym odcinku wymagań klasy GP. Dodatkowo na etapie STEŚ II należy przeanalizować możliwość korekty trasy wariantu 1 tak, aby omijała ona siedliska cenne przyrodniczo, szczególnie siedlisko „naturowe” priorytetowe (91E0- 3 „lęg jesionowo- olszowy”).

Wszystkim czterem wariantom budowy obwodnicy przeprowadzono „Analizę środowiskową wariantów budowy obwodnicy m. Bartoszyce w ciągu drogi krajowej nr 51” zawierającą kompleksową ocenę przebiegu wszystkich projektowanych wariantów obwodnicy. W dalszym etapie prognozy skupimy się głównie na prognozie oddziaływania na środowisko wariantu 1 i 4 jako najbardziej prawdopodobnego do realizacji.

Wariant 1:

46 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

W tym przebiegu prognozuje się znaczący wzrost liczby pojazdów z ok. 4500 poj./dobę w 2010 roku do 7200-8100 poj./dobę w 2030 roku. W obszarze projektowanego wariantu droga przecina Obszar Natura 2000 „Ostoja warmińska” oraz siedlisko „naturowe” „grąd subkonentalny”- 9170-2 i siedlisko o znaczeniu priorytetowym – „niżowy łęg jesionowo olszowy”- 91E0- 3. Dodatkowo droga przecina dolinę Łyny objętej ochroną jako OCHK „Dolina dolnej Łyny” jednocześnie przecinając dolinkę cieku dopływającego do Łyny na wysokości miejscowości Ardapy Projektowana droga bezpośrednio przecina niewielkie, zdegradowane torfowisko wysokie z klasy Oxycocco-Sphagnetea- 7120. Wariant ten koliduje również ze stanowiskami roślin chronionych (porzeczka czarna, przylaszczka pospolita, kopytnik pospolity, wawrzynek wilczełyko, paprotka zwyczajna, przytulia wonna, konwalia majowa) są to jednak gatunki pospolite na analizowanym terenie w lasach. Projektowana inwestycja przecina również stanowiska fauny chronionej w ramach sieci Natura 2000 następujących gatunków: dzierzba gąsiorek, bocian biały, kumak nizinny, bóbr, wydra, jarzębatka, lerka, dzięcioł czarny.

Wariant 4

W tym przebiegu prognozuje się znaczący wzrost liczby pojazdów z ok. 4500 poj. /dobę w 2010 roku do 6800-11200 poj./dobę w 2030 roku..Wariant ten również przecina Obszar Natura 2000 „Ostoja warmińska” (brak możliwości przeprowadzenia obwodnicy nieingerującej w obszar chroniony) oraz siedlisko „naturowe” „grąd subkonentalny”- 9170-2. Planowany wariant przebiega również blisko innego siedliska naturowego- „jezioro eutroficzne”- 3150- 1 Również ten wariant przecina OCHK „Dolina Dolnej Łyny”. Wariant ten koliduje również ze stanowiskami roślin chronionych (przylaszczka pospolita, konwalia majowa, kopytnik pospolity wawrzynek wilczełyko, kalina koralowa, przytulia wonna) znajdują się one jednak w znaczącej odległości od osi jezdni. Trasa tego wariantu przecina również stanowiska zwierząt chronionych w ramach sieci Natura 2000: dzierzba gąsiorek, bocian biały, żuraw, lerka, dzięcioł czarny, kumak nizinny, zielonka, rybitwa czarna, bąk, błotniak łąkowy.

W rejonie omawianego przedsięwzięcia dokonano również inwentaryzacji faunistycznej. Stwierdzono osiem gatunków płazów: traszka zwyczajna, rzekotka, kumak nizinny ropucha szara, żaba moczarowa, żaba trawna, żaba jeziorkowa, żaba wodna oraz 3 gatunki gadów: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec. Zinwentaryzowano tu również 95 gatunków ptaków. Poza omawianymi powyżej obszarami chronionymi oba warianty przebiegu obwodnicy nie wpływają na inne obszary chronione.

47 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Zmiana profilu geologicznego związana z wykonana niwelacja terenu może mieć wpływ na lokalną zmianę głębokość wystąpienia zwierciadła wody gruntowej. Zmiany te mogą być w bardziej niekorzystne dla terenów o najniższych rzędnych wysokościowych na niewielkich odcinkach. Prowadzone prace niwelacyjne na obszarach z zalęgającymi utworami glinowymi mogą mieć niekorzystny (zmniejszanie) lub korzystny (zwiększenie) wpływ na ochronę użytkowego poziomu wodonośnego. W obu wariantach nastąpi kolizja głównie z gruntami III klasy bonitacji jednak największa ich powierzchnia (93 ha) zostanie wyłączona z produkcji rolnej przy budowie 4 wariantu.

Analiza środowiskowa – Wariantów budowy (…) zwraca również uwagę na korytarze migracyjne, które znajdują się w obrębie opracowania. Ważnym elementem jest zapewnienie warunków swobodnej migracji płazów miedzy zbiornikami śródpolnymi (stworzenie przejść przez drogę). Zachowania korytarza migracyjnego ptaków wzdłuż doliny Łyny. Oba warianty przebiegu obwodnicy spowodują w takim samym stopniu fragmentację kompleksów leśnych. Na podstawie obliczeń przeprowadzonych w „Analizie środowiskowej – Wariantów budowy (…)” stwierdzono, że inwestycyjnego, w momencie oddawania do użytku będzie spełniała wszelkie standardy czystości powietrza w otoczeniu drogi, niezależnie od skierowanego do realizacji wariantu będą dotrzymane, zarówno nad drogą jak i w jej bezpośrednim otoczeniu. W przyszłości sytuacja będzie się polepszać, a w przypadku wzrostu strumienia aut ilość zanieczyszczeń powinna się nie zmieniać (stopniowe zmniejszanie emisji motoryzacyjnej ze strumienia pojazdów, jest większy niż wzrost emisji spowodowany wzrostem strumienia pojazdów). W wyniku budowy obwodnicy znacząco polepszy się jakość powietrza na terenie miasta Bartoszyce. Należy również zwrócić uwagę, iż żaden z wariantów nie przewiduje wyburzeń ani wysiedleń. W wyniku przeprowadzonych prognoz oddziaływania hałasu z rejonu przedsięwzięcia przy realizacji wariantu 1- 8 posesji mieszkalnych zostanie narażonych na ponadnormatywne poziomy hałasu natomiast w wariancie 4 - 14 posesji mieszkaniowych. Inwestycja budowy obwodnicy nie przewiduje oddziaływania bezpośredniego na którekolwiek z państw ościennych. Autorzy przeprowadzonej „Analizy środowiskowej wariantów budowy obwodnicy m. Bartoszyce w ciągu drogi krajowej nr 51”, sugerują, że do dalszych prac projektowych powinno pozostawić się wariant 4 o najmniejszych przewidywanych skutkach negatywnych dla środowiska, a jednocześnie popierany przez społeczeństwo. W wyniku przedstawionych powyżej materiałów wariant 4 obwodnicy Bartoszyc jest najlepszy dla środowisk oraz społeczeństwa. Wiąże on swoim przebieg większość dróg wojewódzkich biegnących do Bartoszyc ukierunkowując na jednym obszarze znaczący strumień pojazdów.

48 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Dodatkowo zalecane jest przeprowadzenie następujących działań mających zmniejszyć negatywne oddziaływanie przedsięwzięcia na środowisko: • Ograniczenie do niezbędnego minimum wycinki drzew na terenach leśnych oraz poza obszarem lasu; należy w maksymalnym stopniu zachować naturalną roślinność, a ewentualną wycinkę roślinności drzewiastej i krzewiastej przeprowadzić w oparciu o szczegółowe opracowanie z zakresu inwentaryzacji zieleni rzeczywistej, • Wprowadzenie nadzoru środowiskowego nad poszczególnymi etapami budowy – polegającym na kontroli zachowania prawidłowości przeprowadzenia uciążliwych dla środowiska prac (zalecenie dotyczy obszarów sieci Natura 2000). • Należy na etapie „Raportu OOS” rozpatrzyć zasadność i lokalizację projektowania szczelnych systemów kanalizacji zbierającej "cieki deszczowe z korony przyszłej drogi w zlewniach na obszarach szczególnie cennych oraz zaprojektować urządzenia podczyszczające wody opadowe i roztopowe przed wlotami do rzeki i cieków, • W obrębie lub bliskim sąsiedztwie obszarów cennych przyrodniczo główne prace ziemne (przemieszczenie ziemi, zagęszczanie gruntu) z użyciem cięż kiego sprzętu (hałas, spaliny) – zaleca się wykonać - po sezonie lęgowym ptaków, • Konieczność harmonizacji wyglądu drogi i konstrukcji inżynierskich z otoczeniem winna być w przyszłości wpisana w przyszłości do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia. Może być ona zaprojektowana przez wchodzących w skład zespołu projektowego architektów krajobrazu, dla konkretnego, wybranego do realizacji wariantu budowy nowej drogi, w oparciu o szczegółowe mapy terenu, co zwłaszcza w przypadku obszaru korytarza biegnącego po terenie chronionego krajobrazu wydaje się być konieczne, • Sporządzenie opracowania projektującego przyszłe urządzenie podmiejskich terenów zieleni(tu głównie w rejonie doliny rzeki Łyny), • Warto równie rozważyć dla kierowanego do realizacji w przyszłego wariantu lokalizację punktów widokowych.

Modernizacja rozbudowa infrastruktury drogowej i kolejowej

W ramach zadań stanowiących inwestycje ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu wojewódzkim, jakie zostały postawione w planie zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko- mazurskiego przewidziano realizację: - modernizacji drogi krajowej nr 57 do parametrów technicznych klasy G, - modernizacje dróg wojewódzkich nr 512 i 592 do parametrów technicznych klasy G, - modernizacja linii kolejowej II – rzędnej Korsze –Głomno, - modernizacje linii o szerokim torze: Bartoszyce- Głomno- Kaliningrad, - rozbudowa i modernizacja przejść granicznych Bezledy i Głomno,

49 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Do zadań ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym ujętych w Programie Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2007- 2013 należą: - przebudowa drogi powiatowej nr 26 wraz z częściową wymianą warstw ściernych. Prowadzone prace modernizacyjne będą dotyczyć obecnie istniejących sieci komunikacyjnych.

2.5.2 Gazyfikacja Przez obszar gminy Bartoszyce przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia:

. DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994; . DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987; . DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987 . DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994; . DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994; oraz zlokalizowane są dwie stacje redukcyjno-pomiarowe wysokiego ciśnienia:

. SRP Bartoszyce o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1988, . SRP Wiatrak o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1994.

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego przewiduje realizację inwestycji ponadlokalnych celów publicznych dotyczących budowy gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: DN 200 Lidzbark Warmiński- Bartoszyce. DN 100 do Sępopola z istniejącego gazociągu DN 200 Bartoszyce- Kętrzyn, Zarządca sieci nie przewiduje jednak realizacji w/w gazociągów. W sporządzanej aktualizacji planu zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego w/w sieci nie będą uwzględnione

2.5.3 Budowa linii wysokiego napięcia

Z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw energii elektrycznej na użytek przyłączy nowych odbiorców niezbędne będzie wybudowanie nowych linii elektroenergetycznych 110 kV oraz 15 kV, rozbudowa istniejącej stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce, budowa nowych stacji elektroenergetycznych 15/0,4 kV wraz z wykonaniem powiązań z istniejącymi liniami. Szczegółowa lokalizacja stacji elektroenergetycznych i linii elektroenergetycznych zostanie ustalona na etapie projektowania dokumentacji technicznej związanej z tymi działaniami. Należy również zwrócić

50 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO uwagę na budowę linii elektroenergetycznej 110 kV oraz pozostałej infrastruktury energetycznej na potrzeby przyłącza siłowni wiatrowych.

2.5.4 Odnawialne źródła energii

Budowa farm wiatrowych

Głównym negatywnym aspektem funkcjonowania siłowni wiatrowych jest ich wpływ na faunę (szczególnie awifaunę). Ze względu na realizowaną politykę zrównoważonego rozwoju, czyli godzenia ze sobą aspektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych tego typu inwestycje muszą uwzględniać ich wszystkie aspekty. Obszary chronione jako pełniące priorytetowo funkcje ochronne (w kategoriach wartości dla bioróżnorodności regionu jak i kraju) powinny być wyłączone z lokalizacji energetyki wiatrowej. W piśmie z 2 marca 2007r. Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody kierowanym do Warmińsko- Mazurskiego Biura Planowania Przestrzennego w Olsztynie wypowiedział się w sprawie lokalizacji energetyki wiatrowej na terenie województwa warmińsko- mazurskiego. Stwierdził on, że „. Elektrownie wiatrowe oddziałują (…) na populacje ptaków lęgowych, mogąc powodować wysoką śmiertelność gatunków, w szczególności dużych ptaków, gniazdujących w ich sąsiedztwie. W szczególności należy wziąć pod uwagę fakt, że po zwolnieniu się miejsca w terytorium lęgowym w wyniku śmierci osobników następuje rekrutacja nowych osobników z populacji nielęgowej i ponowne zajęcie rewiru. Oznacza to, że rokrocznie turbiny mogą zabijać coraz to nowe osobniki tego samego gatunku zajmujące ponownie to samo terytorium lęgowe. Do tego dochodzi śmiertelność młodych, których para nie jest w stanie wyprowadzić. W związku z powyższym wpływ turbin na (…) jedno terytorium lęgowe, może spowodować śmierć kilkudziesięciu osobników. Np. w wypadku orlika krzykliwego jedna turbina przez okres np. 10 lat może spowodować śmierć do 20 dorosłych ptaków i ok. 7 młodych. W województwie warmińsko-mazurskim, wzdłuż Zalewu Wiślanego przebiega jeden z najważniejszych w Europie korytarzy migracyjnych ptaków, ciągnący się wzdłuż wybrzeża morskiego od Gibraltaru do Zatoki Botnickiej (szlak iberyjsko-skandynawski).” Pismo to zawiera również wytyczne, jakimi należy się kierować lokalizując elektrownie wiatrowe na terenie całego województwa warmińsko- mazurskiego.

Elektrowni wiatrowych nie należy lokalizować: • w obszarach objętych ochroną prawną, o których mowa w art. 6 cyt. ustawy o ochronie przyrody, ze względu na ich wartość i znaczenie ekologiczne, z następującymi wyjątkami:

51 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

na terenach o niższym reżimie ochronnym – tj. na obszarach chronionego krajobrazu – możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych turbin, w przypadku stwierdzenia braku negatywnego oddziaływania na awifauny i krajobrazu, możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych, małych (o mocy od 0,1 kW do 100 kW) turbin wiatrowych, o konstrukcji z pionową osią obrotu, lokalizowanych w gospodarstwach domowych i wykorzystywanych na użytek własny wnioskodawcy, w przypadku stwierdzenia braku negatywnego oddziaływania na awifaunę i krajobraz, • obszary znajdujące się na tzw. Shadow List (potencjalne obszary Natura 2000) – do czasu zatwierdzenia tych obszarów, • strefy otaczające obszary Natura 2000 w pasie szerokości min. 500 m, • na trasach migracyjnych ptaków, tereny w promieniu 5 kilometrów od rezerwatów faunistycznych utworzonych z uwagi na ochronę awifauny, rozległe tereny łąkowo-bagienne stanowiące miejsca odpoczynkowe na trasach wędrówki; • tereny w promieniu do 3 km od zwartych kompleksów leśnych oraz innych rejonów występowania cennych gatunków ptaków, w szczególności ptaków drapieżnych, objętych ochroną w ramach Dyrektywy Ptasiej, • obszary tworzące osnowę ekologiczną województwa, wymagającą zachowania, tj.: tereny podmokłe ze zbiorowiskami roślinności torfowiskowej i łąkowej na glebach torfowych i mułowo-torfowych, charakteryzujące się przy tym niekorzystnymi warunkami geotechnicznymi dla posadowienia obiektów (zwłaszcza torfowiska pojezierne, doliny rzeczne), kompleksy leśne, cenne zbiorowiska roślinne poza lasami i bagnami, w tym murawy kserotermiczne, wrzosowiska, akweny wodne, miejsca ważne dla ptaków – atrakcyjne żerowiska, trasy regularnych przelotów wędrówkowych, trasy regularnych dolotów na żerowiska i noc legowiska, • obszary o wysokich walorach krajobrazowych, tj.: krawędzie wysoczyznowe, zespoły wnętrz krajobrazowych – zarówno zamkniętych, wydzielonych różnymi formami terenowymi, jak i otwartych z widokami poza obręb wnętrza, przedpola panoram, strefy osi widokowych i ciągów widokowych, tereny projektowanych parków kulturowych,

52 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• strefy ekspozycji krajobrazowej o szerokości do 3 km od głównych ciągów komunikacyjnych (drogi krajowe, wojewódzkie, główne linie kolejowe) • tereny korytarzy ekologicznych łączących europejską sieć Natura 2000, • tereny występowania udokumentowanych złóż kopalin, • tereny stanowisk archeologicznych, • tereny w granicach administracyjnych miast, inne tereny zabudowane, • tereny przeznaczone do użytkowania na cele inne niż energetyka wiatrowa, • tereny o wysokiej wartości historycznej i kulturowej, • tereny wyznaczone przez powierzchnie ograniczające lądowisk, • tereny ochrony uzdrowiskowej, • tereny kluczowe dla rekreacji i wypoczynku, • tereny użytkowane na cele obronności, • tereny planowanych inwestycji w rozwój turystyki. W celu uniknięcia wielu sytuacji konfliktowych w realizacji zaleca się przeprowadzić wstępną analizę wykonalności projektu realizacji elektrowni wiatrowych. Dokument Studium dopuszcza możliwość lokalizowania odnawialnych źródeł energii w południowej części gminy (strefa B, C) spełniając jednocześnie wszystkie powyższe założenia związane z ich lokalizacją. Farmy wiatrakowe zlokalizowane będą na południe od miasta Bartoszyce w krajobrazie rolniczym o niskich walorach krajobrazowych (pola uprawne) m. in. w obrębach geodezyjnych: Kosy, Gromki Króle, Ciemna Wola, Węgoryty. Obszar ten nie jest objęty żadną formą ochrony prawnej oraz nie występują tam cenne pod względem przyrodniczym obiekty. Lokalizacja inwestycji powinna dodatkowo być poparta przeprowadzonymi wcześniej postępowaniami środowiskowymi na mocy odrębnych ustaleń. Dotyczy to zwłaszcza otoczenia nowo powstałych siłowni wiatrowych, których lokalizacje powinny być poprzedzone przeprowadzeniem analiz określających wpływ inwestycji (z uwzględnieniem oddziaływań skumulowanych) na zasoby przyrodnicze oraz walory krajobrazowe i kulturowe znajdujące się w zasięgu przedsięwzięcia, w tym na naturalne zbiorowiska roślinne, faunę, ze szczególnym uwzględnieniem ornitofauny i chiropterofauny we wszystkich okresach fenologicznych, włączajac w to sezonowe wędrówki ptaków i miejsca ich żerowania, istniejące i projektowane formy ochrony przyrody, szlaki migracyjne zwierząt oraz miejsca ich odpoczynku i żerowania, a w szczególności na obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska. Odpowiednio przeprowadzone postępowanie pod względem środowiskowym związane z budową i eksploatacja farm wiatrowych powinno w znaczący sposób zniwelować negatywny wpływ inwestycji na środowisko. Lokalizacja tego typu inwestycji w południowej części gminy może być przykładem wdrażania koncepcji zrównoważonego rozwoju realizowanej przez projekt studium. W strefie A natomiast, ze względu na licznie występujące obszary objęte ochroną prawną tj.: Obszar

53 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny, Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Elmy oraz obszar Natura 2000 „Ostoja warmińska” lokalizacja ferm wiatrowych jest niedopuszczalna.

Ryc. 5 Krajobraz w okolicy obszarów predysponowanych do lokalizacji elektrowni wiatrowych

Fot. P. Słuchocki Budowa elektrowni wodnej

Budowa elektrowni wodnej na rzece Łynie jest potencjalnym źródłem energii odnawialnej produkowanej na terenie gminy. Obecnie plany zagospodarowania przestrzennego gminy określają potencjalne obszary do budowy elektrowni wodnych w Ardapach i Szylinie oba projekty określone zostały jako inwestycje ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu publicznym i zostały umieszczone w planie zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko- mazurskiego. Studium w zakresie budowy elektrowni wodnych na rzece Łynie przenosi jedynie wcześniejsze zapisy planów miejscowych jednocześnie nie proponując nowych obszarów pod tego typu inwestycje.

Budowa elektrowni wodnych wiąże się z powstaniem terenów zalewowych wzdłuż doliny Łyny powyżej obszarów projektowanych zapór. Zbocza doliny Łyny są strome, więc w sposób naturalny ograniczają obszar terenów zalewowych. Większość terenów zalewowych zajmują użytki rolne oraz lasy. Zalany obszar podlegał będzie nieodwracalnym zmianom. W wyniku realizacji przedsięwzięcia dojdzie do częściowego przerwania korytarza ekologicznego wzdłuż Łyny oraz

54 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO zablokowana zostanie możliwość realizacji form rekreacji związanych ze spływami kajakowymi. Jednak powstanie nowych zbiorników wodnych może podnieść rangę tych obszarów, jako miejsc rekreacji oraz miejsc odpoczynku dla ptaków migrujących w czasie przelotów.

Przedsięwzięcie to musi zostać poddane oddzielnej analizie na etapie projektowym, gdzie będzie można dokładnie przeanalizować zakres zmian w środowisku powstałych wskutek jego realizacji. Dodatkowo będzie można określić czy budowa zapór będzie przedsięwzięciem znacząco oddziaływującym na środowisko.

Uprawa rośliny energetycznych

Teren gminy jako obszar typowo rolniczy stwarza możliwości produkcji roślin energetycznych. W związku z coraz większym zainteresowaniem się społeczeństwa nowymi źródłami energii spodziewać się można zakładanie gospodarstw rolnych specjalizujących się w produkcji tego typu produktów. Głównymi gatunkami energetycznymi jest wierzba energetyczna oraz rzepak. Studium dopuszcza zakładanie upraw gatunków energetycznych na terenie gminy.

2.5.5 Zagrożenie awariami przemysłowymi W prowadzonym przez WIOŚ rejestrze „Potencjalnych Sprawców Poważnych Awarii” w roku 2008 nie była zarejestrowana żadna firma z obszaru gminy Bartoszyce zaliczana do „Zakładów o Dużym Ryzyku” i „Zakłady Zwiększonego Ryzyka”. Natomiast do zakładów zakwalifikowanych, jako mogących spowodować poważną awarię przemysłową należą stacje paliw. Z uwagi na nasilony ruch drogowy na drogach krajowych numer 51 i 57 oraz transport kolejowy istnieje możliwość wystąpienia zdarzeń o charakterze poważnych awarii związanych z przewozem substancji chemicznych i ropopochodnych pojazdami kołowymi i szynowymi.

2.6 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym Cele ochrony środowiska na szczeblu wspólnotowym określone zostały ustanowione przez Unię Europejską w Szóstym Programie Działania na rzecz Środowiska ( 6th European Action Plan– EAP) przyjętym w 2002 r. Program ten stanowi nową strategię środowiskową „Środowisko 2010: Nasza przyszłość, nasz wybór” określa cztery główne sfery działań:

1. Zmiany klimatyczne 2. Ochrona przyrody i bioróżnorodności 3. Środowisko naturalne i zdrowie

55 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4. Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych i gospodarka odpadami Działania mają na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, wspierania praktyk i działań ekologicznych w przemyśle, wspieranie efektywności energetycznej, ochrona i odtwarzanie ekosystemów, powstrzymanie procesów utraty bioróżnorodności, ograniczanie poziomów zanieczyszczeń. Zostały również określone narzędzia, których stosowanie powinno przyczynić się do osiągnięcia celów.

Dokumentami krajowymi w zakresie zarządzania środowiskiem w Polsce jest „Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016r.” opracowana przez Radę Ministrów i przyjęta uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polski z dnia 22 maja 2009 r. Określa ona cele średniookresowe jakie należy osiągnąć do 2016r. oraz kierunki działań na lata 2009-2012. Cele średniookresowe przedstawione w dokumencie odnoszą się do uruchomienia takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego. Natomiast kierunki działań na lata 2009- 2012 przewidują: • Zastosowanie systemu „zielonych zamówień” w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego organizowanych przez wszystkie instytucje korzystające ze środków publicznych, • Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska, • Promocja tworzenia „zielonych miejsc pracy” z wykorzystanie funduszy Unii Europejskiej, • Promocja transferu do Polski najnowszych technologii służących ochronie środowiska przez finansowanie projektów w ramach programów unijnych, • Przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej kształtującej zrównoważone wzorce konsumpcji, • Wprowadzenie etykiet informujących o produktach ekologicznych i ich promocja wśród społeczeństwa, • Opracowanie krajowego planu wycofania proszków do prania zawierających fosforany, • Wsparcie zastosowania pojazdów o niskiej emisji i wysokiej efektywności energetycznej z napędami alternatywnymi oraz wypracowanie rozwiązań hamujących napływ do krajowego parku zagranicznych pojazdów o niekorzystnych parametrach ekologicznych i energetycznych. Dodatkowo ważnym dokumentem określającym cele ochrony środowiska ustanowionym na szczeblu wojewódzkim jest „Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007 -2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 20110 -2014”. Zawiera on opis uwarunkowań zewnętrznych wynikających z polityki ekologicznej państwa oraz zapisy dotyczące ochrony środowiska zawartych w uchwalonych przez Sejmik Województwa dokumentach strategiach

56 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO i programach. Zamieszczony jest w nim opis stanu wyjściowego, cele średniookresowe i kierunki działań na kolejne lata. Zapisy te dotyczą: - Ochrony dziedzictwa przyrodniczego, - Zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii, - Środowisko i zdrowie. - Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, - Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu atmosferycznego,

57 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

3. ODDZIAŁYWANIE USTALEŃ PROJEKTU NA ŚRODOWISKO

3.1 Przewidywane oddziaływania na środowisko

Oddziaływanie ustaleń projektu na środowisko zostało przeprowadzone uwzględniając przede wszystkim następujące zagrożenia środowiska: - zanieczyszczenie powietrza, - zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych, - zanieczyszczenie gleb, - emisję hałasu, - promieniowanie elektromagnetyczne, - zmiany krajobrazu i powierzchni ziemi, - zachowanie różnorodności biologicznej, - wpływ na faunę i florę, - niekorzystny wpływ na zabytki.

Znaczący wpływ na emitowanie zagrożeń dla środowiska naturalnego ma przede wszystkim budowa elementów liniowych tworzących na dużej przestrzeni szereg zagrożeń wzajemnie występujących. Zagrożenia te dotyczą zwłaszcza projektowanych inwestycji komunikacyjnych, których budowa ma znaczący wpływ na środowisko. Inne zagrożenia dla środowiska generowane są przez nowe obszary zabudowy mieszkaniowej, których nieodpowiednie usytuowanie może przynieść szereg niebezpieczeństw dla środowiska. Inwestycjami wpływającymi na stan środowiska jest również rozbudowa (modernizacja) systemów kanalizacji ściekowej i wodociągowej. Zmiany w środowisku powstają na etapie powstawania nowych inwestycji oraz później na etapie ich funkcjonowania. Studium dokonuje podziału obszaru gminy na trzy strefy A, B i C, które charakteryzują się odmiennymi zasadami prowadzenia polityki przestrzennej: W strefie A występują liczne obszary chronione. W obszarze tym oprócz występowania „Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny”, znajduje się „Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy”, a większość terenu znajduje się w obszarze Natura 2000 „Ostoja warmińska” Projekt studium słusznie zakłada, że z uwagi na formy ochrony przyrody strefa ta powinna być w ograniczonym stopniu urbanizowana. Gospodarka tej strefy musi być prowadzona w poszanowaniu przepisów powołujących w/w obszary. Powinno się nie lokalizować w niej przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, za wyjątkiem inwestycji celu

58 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw) i technicznej, gospodarka powinna być planowana i rozwijana w kierunkach niepowodujących zagrożeń środowiskowych. Zapisy te wydaja się słuszne i w znaczący sposób przyczynia się do zachowania obecnie wysokiej jakości środowiska. W strefie tej przewiduje się rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego i usługowego, w ramach już istniejącej zabudowy. Budowę lądowiska w obszarze Warmińsk-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Rozwój turystyki np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego, bielika lub orlika krzykliwego. Niewskazane jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość trwałego przekształcenie krajobrazu rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk. Natomiast strefa B powinna być w większym stopniu zurbanizowana ze względu na konieczność rozwoju gminy. W strefie tej przywiduje się m.in., budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich, helikopterów i aeroklubu w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania zachodniego wariantu przebiegu obwodnicy miasta Bartoszyce, a także rozwój i dopełnienie zabudową mieszkaniową, zagrodową i usługową poszczególnych wsi. W ramach strefy B dopuszcza się realizację odnawialnych źródeł energii m. in. w obrębach geodezyjnych: Kosy, Gromki Króle, Ciemna Wola, Węgoryty z zachowaniem przepisów odrębnych. W strefie C przewidywany jest wzmożony ruch inwestycyjny polegający na rozwóju funkcji przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej oraz magazynowo-składowej. Rowój funkcji mieszkaniowej w nawiązaniu do struktury miasta, lokalizacja wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, utrzymanie i rozwój istniejącej w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej. Rozwój usług turystycznych (w tym usług hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece, zachowanie zakładu utylizacji odpadów pozwierzęcych w Perkujkach oraz budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57, w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce.W strefie C zaleca się odstapienie od zalesień gruntów.

Tab.6 Prognozowanie zagrożeń oraz ich natężenia w środowisku Czynnik Możliwość Prognozowane Natężenie oddziaływania wystąpienia oddziaływanie Przekształcenia wystąpi - deniwelacje terenu - lokalnie na małych krajobrazu związane z zabudową powierzchniach mieszkaniową, budową dróg, -rozbudowa drogi nr 51 oraz innymi pracami ziemnymi. mozliwość powstawania farm wiatrowych ma znaczący wpływ na przekształcenie krajobrazu Zmiana powierzchni wystąpi -tworzenie nowych terenów - na terenach nowo

59 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO czynnej pod zabudowę, zainwestowanych, rozbudowa i budowa, lokalnie znaczące Likwidacja wystąpi - wyłącznie gruntów rolnych Lokalnie na małych powierzchni pod zabudowę, powierzchniach, biologicznie czynnej Przekształcenia wystąpi -budowa ferm wiatrowych -w zależności od gabarytów walorów -budowa drogi nr 51, elektrowni wiatrowych, widokowych - budowa nowych elementów - w obszarze planowanej w środowisku, inwestycji drogowej -budowa zapór elektrowni znaczące. wodnych, -oddziaływanie zależne od -budowa linii wysokiego ekspozycji i lokalizacji napięcia, inwestycji Emisja wystąpi -ogrzewanie osiedli domów -lokalne i okresowa związane zanieczyszczeń jednorodzinnych, z dogrzewaniem w sezonie powietrza z układów grzewczym, grzewczych Emisja wystąpi -natężenie zwłaszcza przy -lokalnie z tendencją zanieczyszczeń głównych szlakach spadkową, powietrza z komunikacyjnych, pojazdów samochodowych Emisja hałasu wystąpi -natężenie zwłaszcza przy -lokalnie z tendencją komunikacyjnego szlakach komunikacyjnych, spadkową, Przekształcenie może -utrzymanie w sprawności - sporadycznie, stosunków wodnych wystąpić systemów melioracyjnych, -na obszarach zalewowych -w obrębie tworzenia przy zaporach wodnych na nowych zbiorników Łynie, wodnych, Zanieczyszczenie może -w przypadku zaniechania -sporadycznie, powinno wód wystąpić działań z zakresu nastąpić polepszenie jakości powierzchniowych uporządkowania gospodarki wód powierzchniowych na na skutek zrzutu wodno-ściekowej, skutek realizacji ścieków zaplanowanych działań, komunalnych Powstawanie wystąpi - gospodarstwa domowe, zależnie od sprawności odpadów wiejskiego systemu, komunalnych zbierania, gromadzenia i

60 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

utylizacji natężenie oddziaływania będzie różne, Powstawanie może -gospodarstwa domowe, w założeniu nieznaczące odpadów wystąpić zakłady przemysłowe, (podlega utylizacji wg niebezpiecznych przepisów odrębnych) Zwiększenie spływu wystąpi - zabudowa obszaru, Niewielkie obszary, poprawa powierzchniowego, - nieodpowiednie sprawności gleby, użytkowanie terenu, Degradacja może -obszary położone przy -lokalnie wskutek zbiorowisk wystąpić terenach zabudowanych w niekontrolowanej i roślinnych wyniku antropopresji zabronionej działalności (działania niepożądane), człowieka, Zakłócenia może -budowa obwodnicy - zachowanie przejść dla drożności korytarzy wystąpić Bartoszyc, zwierząt pod planowaną ekologicznych obwodnicą może przyczynić się do zniwelowania zagrożenia, Zagrożenie dla brak -brak -brak wpływu ustaleń studium zabytków i na zabytki i krajobraz krajobrazu kulturowy, kulturowego

Tab. 7 Charakterystyka typów oddziaływań

Typ Etap wystąpienia oddziaływania Etap budowy Etap funkcjonowania oddziaływania Bezpośrednie - lokalne uciążliwości związane ze -wzrost penetracji środowiska w zwiększonym ruchem pojazdów związku z polepszeniem infrastruktury budowlanych, (łatwiejszy dostęp), - zmniejszenie powierzchni - wzrost ilości odprowadzanych ścieków biologicznie czynnej, opadowych z powierzchni szczelnych, - zmniejszenie powierzchni obszarów - wzrost ilości wytwarzanych odpadów, rolniczych, - rozszerzenie strefy oddziaływania - zanieczyszczenie powietrza hałasu „komunalno-bytowego”, spalinami, - pogorszenie jakości powietrza - wzrost poziomu hałasu związanego spowodowane sezonowym z pracami budowlanymi (zabudowa dogrzewaniem, kubaturowa, drogi – infrastruktura - zmiana dotychczasowego krajobrazu,

61 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

techniczna, itp.),

Pośrednie - nie występują lub brak znaczących -poprawa jakości infrastruktury oddziaływań. zmniejszenie się hałasu komunikacyjnego, - generowanie ruchu pojazdów na terenach nowo zainwestowanych, - poprawienie jakości wód powierzchniowych i gruntowych oraz gleb po wprowadzeniu systemu kanalizacji, Wtórne - nie występują lub brak znaczących - nie występują lub brak znaczących oddziaływań. oddziaływań Skumulowane - nie występują lub brak znaczących - nie występują lub brak znaczących oddziaływań. oddziaływań Krótkoterminowe - pylenie z sypkich materiałów -nie występują lub brak znaczących budowlanych, oddziaływań w stosunku do stanu - hałas budowlany, obecnego, - zanieczyszczenie powietrza, - odpady budowlane, Długoterminowe -zmniejszenie powierzchni - powiększenie się obszarów biologicznie czynnej, przekształconych antropogenicznie, - zmniejszenie powierzchni obszarów - lokalne zmiany jakości krajobrazu, rolniczych, - zmniejszenie powierzchni obszarów rolniczych, - zmiany fizykochemiczne gleb w obszarze inwestycji infrastrukturalnych i zabudowy mieszkaniowej, Stałe - zmiany ukształtowania powierzchni - zmniejszenie powierzchni obszarów terenu, rolniczych, - zmiana klimatu lokalnego, Chwilowe - powstawanie odpadów - zwiększenie natężenia ruchu „budowlanych” oraz gruntu z komunikacyjnego, wykopów,

Oddziaływanie na środowisko realizacji ustaleń Studium dotyczy również jego poszczególnych elementów. Różnego rodzaju przedsięwzięcia mogą oddziaływać na różne składniki

62 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

środowiskowe. Poniżej zaprezentowane zostały elementy środowiska, na które może mieć wpływ realizacji ustaleń Studium:

• Rzeźba terenu i gleby - przekształcenia związane z przeznaczeniem na cele nierolnicze gleb o najniższych klasach bonitacji oraz lokalne zmiany związane z niwelacją terenu, - mają one charakter bezpośredni, krótkotrwały i nieodwracalny na etapie budowy, a ich oddziaływanie będzie znaczące, - na etapie funkcjonalnym oddziaływanie stałe i o bardzo niskim stopniu związane z oddziaływaniem pośrednim. • Budowa geologiczna -niewielki wpływ na etapie budowy oraz funkcjonalnym. • Stan powietrza - oddziaływanie na środowisko związane z eksploatacją środowiska poprzez zabudowę mieszkaniową i wynikającymi z nich niedogodnościami, – na etapie budowy oddziaływania będą bezpośrednie, krótkookresowe, odwracalne, znaczące, lecz ograniczone do terenów przeznaczonych pod zabudowę i bezpośrednio w jej otoczeniu, – na etapie funkcjonalnym oddziaływania będą bezpośrednie, stałe, o bardzo małym stopniu oddziaływania. • Jakość wód powierzchniowych i podziemnych – na etapie budowy oddziaływania będą pośrednie, krótkookresowe, odwracalne i o bardzo małym stopniu oddziaływania, związane przede wszystkim z prowadzonymi wykopami, – na etapie eksploatacji oddziaływania będą pośrednie, stałe związane z poprawą jakości wód powierzchniowych oraz usprawnieniem funkcjonowania gospodarstw domowych. • Hałas - oddziaływanie na etapie budowy krótkotrwałe, okresowe, o znaczącej lokalnie uciążliwości -na etapie funkcjonowania oddziaływanie stałe, lokalnie o znaczącej uciążliwości. • Świat roślin i zwierząt - oddziaływanie na świat zwierzęcy i rośliny występuje przy wszystkich inwestycjach prowadzonych na terenie gminy, są to głównie oddziaływania bezpośrednie, krótkookresowe o stosunkowo małym znaczeniu zarówno na etapie budowy jak i funkcjonowania, - projektowane inwestycje związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii powinny dodatkowo na etapie realizacji przejść dokładna analizę oddziaływania na środowisko, - projekt studium przewiduje oddziaływanie tylko dla niektórych gatunków zwierząt, - przekształcenia świata roślinnego będą miały charakter trwały i nieodwracalny jednak nie dotyczyć będą gatunków cennych. • Zabytki i krajobraz kulturowy - brak przewidywalnych oddziaływań. • Różnorodność biologiczna - brak przewidywalnych oddziaływań na środowisko. • Zasoby naturalne - niewielkie zmniejszenie powierzchni użytków rolnych związane z przeznaczeniem obszarów pod zabudowę i oraz rozbudowę sieci komunikacyjnej,

63 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

- uszczuplenie zasobów będzie miało charakter trwały i nieodwracalny dotyczyć jednak będzie jedynie niewielkiego obszaru,

Założenia Studium wpływają również, na jakość zdrowia ludzkiego. Większość oddziaływań powstałych na etapie budowy będzie miało charakter bezpośredni, krótkookresowy i odwracalny. Związany jest on przede wszystkim z okresowym pogorszeniem warunków życia (hałas, wzrost zanieczyszczenia powietrza, wibracje uciążliwości związane z komunikacją). Natomiast na etapie funkcjonowania przeprowadzone zmiany będą miały charakter pozytywny dla środowiska i zdrowia ludzkiego. Wskutek realizacji założeń modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnej nastąpi poprawa jakości wód oraz standardu życia. Rozwój oraz poprawa infrastruktury komunikacyjnej również pomimo początkowych negatywnych skutków budowy inwestycji powinien znacząco poprawić standard życia ludności. Brak oddziaływań promieniowania elektromagnetycznego przy zachowaniu stref bezpieczeństwa od linii elektroenergetycznych istniejących oraz projektowanych energetycznych średniego i wysokiego napięcia. Zachowanie odpowiednich stref przy projektowaniu elektrowni wiatrowych powinien w skuteczny sposób wyeliminować zagrożenia.

Dodatkowo na obszarze opracowania obejmuje powstanie dwóch nowych zbiorników wodnych. Stanowią one jednak tylko przeniesienie ustaleń wcześniej opracowanych planów zagospodarowania przestrzennego, a analiza ich oddziaływania powinna zostać przeprowadzona na etapie ich projektowania. Oddziaływania, jakie niesie za sobą budowa elektrowni wodnych dotyczą przede wszystkim zmiany stosunków wodnych i związanym z tym zaburzeniem równowagi środowiskowej. Obszar zalewowy zostaje zmieniony diametralnie w wyniku przekształcenia biotopu. Odpowiednio przeprowadzone działania związane z ochrona środowiska mogą znacząco przyczynić się do zniwelowania negatywnych zmian w środowisku. Obszar oddziaływania związany jest również z wysokością piętrzenia zapory i orografii terenu wpływając na wielkość terenu zalewowego. Zapory wodne są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko bez względu na wysokość piętrzenia. W obszarze oddziaływania nowo powstałych zbiorników wodnych Studium nie wprowadza żadnych nowych sposobów zagospodarowania. Jedynym zasobem naturalnym, na który nastąpić może negatywne oddziaływanie będą zasoby glebowe. Postępujący proces zabudowy mieszkaniowej oraz lokalizacja nowych przedsięwźięć przyczyni się do nieznacznego uszczuplenia zasobu glebowego gminy. Lokalizacja na obszarze gminy zakładu utylizacji odpadów zwierzęcych nie powinna wpłynąć negatywnie na środowisko. Firma znajduje się w Perkujkach, gdzie gromadzone są odpady. Znajdują się one w budynku (zbiornicy odpadów) w naczepie zbiorczej. Po zebraniu ilości odpowiedniej do transportu odpady są wywożone do przedsiębiorstw utylizacyjnych. Firma posiada stosowne zezwolenia na transport i czasowe gromadzenie odpadów. Nie prognozuje się negatywnego wpływu przedsiębiorstwa na środowisko.

64 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Realizacja ustaleń Studium wpłynie również na zmiany w krajobrazie gminy. Szczególnie część południowa gminy ulegnie znaczącym przekształceniom z uwagi na ulokowanie tu farm wiatrowych. Obszary predysponowane do zakładania farm wiatrowych położone są na terenie o niskich walorach krajobrazowych z dala od obszarów objętych ochrona prawną oraz cennych przyrodniczo. W obszarze zlokalizowania farm przewarza krajobraz rolniczy o niskiej lesistości. Większość użytków stanowią wielkopowierzchniowe użytki rolne (pozostałości PGR-ów) o niskim stopniu zróżnicowania wewnętrznego. Odpowiednia lokalizacja elektrowni na etapie projektowania nie powinna przynieść negatywnych zmian w środowisku. Dodatkowo powinno się na etapie projektowania, budowy i funkcjonowania wprowadzić szereg działań zmierzających do zmniejszenia wpływu siłowni na środowisko. Usytuowanie strefy zabudowy usługowo-przemysłowej (przemysł o niskiej uciążliwości dla środowiska) w okolicy Sędławek leżących w bezpośrednim sąsiedztwie miasta Bartoszyce jest kontynuacją obecnego trendu w wykorzystaniu terenu. Przeznaczenie obszaru jest niejako przeniesieniem zarysowującego się trendu związanego z zainteresowaniem się inwestorów tym obszarem, a okolica w większości wykorzystana jest już wykorzystywana pod działalność usługową. W związku z tym nie wnosi ona znaczących zmian w obecnym wykorzystania terenu oraz nie oddziałuje w sposób znaczący na środowisko. Obszar w okolicach miejscowości m.in. Dębówko, Osieka, Galiny został predysponowany do rozwoju usług hotelarskich. Obecnie teren ten posiada podobne funkcje, a wektorem rozwojowym może być przeprowadzenie w niewielkiej odległości obwodnicy miasta Bartoszyc (wariant 4). Obszar ten obecnie również podlega wysokiej antropopresji związanej z sąsiedztwem miasta, a rozwój usług hotelarskich nie wpłynie znacząco na równowagę przyrodniczą. W dokumencie Studium zalecono również przeznaczenie gruntów rolnych położonych bezpośrednim sąsiedztwie lasów, jezior i cieków wodnych do dalszego użytkowania lub przeznaczenie ich pod zalesienie, co pomoże w zachowaniu naturalnych ciągów ekologicznych, zabudowanie tych terenów może spowodować szkody związane z przekształceniem krajobrazu, zablokowaniem naturalnych tras migracji ssaków, ptaków, roślin, nadmierną penetracją i zaśmiecaniem lasów, jezior, rzek. Do zalesień wskazuje się grunty słabych klas bonitacyjnych: VI , VI, V. Zalecenia przedstawione w studium są jak najbardziej słuszne i pozwalają na prowadzenie racjonalnej gospodarki gruntami. Dopuszczono również zabudowę letniskową na terenie całej gminy na zasadach określonych w przepisach odrębnych. W zależności od lokalizacji na etapie konkretnych inwestycji będzie można prognozować możliwe ich oddziaływanie na środowisko. Studium nie wprowadza zmian mogących w jakikolwiek sposób zagrażać krajobrazowi kulturowemu i zabytkom gminy Bartoszyce. W polityce przestrzennej poszczególnych stref przewiduje się, że inwestycje należy projektować przy zachowaniu przepisów odrębnych. Należy tutaj zwrócić również uwagę na środowisko kulturowe obszaru gminy Bartoszyce (obiekty ujęte w rejestrze zabytków oraz znaczącą ilość stanowisk archeologicznych). Gmina Bartoszyce posiada, bowiem

65 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO znaczną ilość dobrze zachowanych pałaców i dworków, mogących stanowić dużą atrakcję turystyczną regionu. Wszystkie ustalenia Studium zawierają zapisy uwarunkowań ekofizjograficznych gminy, a opisywane przez nie kierunki rozwoju są zgodne z warunkami przedstawionymi w opracowaniu. Ważne jest, aby polityka przestrzenna kształtowana w późniejszym okresie była spójna z projektem studium zawierała lub ograniczała negatywne oddziaływanie na środowisko dostosowując się do przepisów odrębnych:

Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 ze zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 ze zm. ), Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995r. Nr 16 poz. 78, ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r o odpadach (Dz. U. z 2001r. Nr 62, poz. 628 ze zm. ), Ustawa z dnia 27 marca 2003r o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717, ze zm.), Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska. (Dz. U. Nr 62 poz. 627 ze zm.) , Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Tekst jednolity. (Dz. U. 2003, Nr 207, poz. 2016, ze zm.), Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 ( Dz. U. z 2004r., Nr 229 poz. 2313 ze zm.), - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz.U. 2005 nr 94 poz. 795) - Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 9.11.2010 w sprawie rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. 2010 Nr 213, poz. 1397 ze zm.), - Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 1826),

3.2 Wpływ przewidywanych oddziaływań na obszary Natura 2000 Ustalenia Studium nie oddziałują w negatywny sposób na obszary objęte ochroną, jako Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. Na tych obszarach nie planuje się usytuowania produkcji

66 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO przemysłowej ani uciążliwej dla środowiska. Większość obszaru predysponowana jest do realizacji rolnictwa ekstensywnego, turystyki kwalifikowanej (szlak bocianich gniazd) oraz produkcji zdrowej żywności. Jedynym oddziaływaniem wpływającym na obszar Natura 2000 jest zwiększenie powierzchni pod zabudowę mieszkaniową będącą jednocześnie naturalnym kierunkiem rozwoju wsi. Jest to jednak proces marginalny z powodu zapisów w Studium dotyczących ograniczania urbanizacji na terenach objętych ochroną, a ewentualne poszerzanie zabudowy będzie dotyczyć jedynie uzupełnień istniejącej sieci osadniczej i jej najbliższego sąsiedztwa. Obszary przeznaczone pod nową zabudowę są niewielkie i położone w sąsiedztwie istniejących osad. Prognozuje się również niewielkie tempo i ilość zabudowy mieszkalnej prowadzonej na tym obszarze. Pozytywny wpływ na obszary Natura 2000 będzie miała realizacja przedsięwzięć polegających na: - uporządkowaniu gospodarki wodno- ściekowej, - likwidacji dzikich wysypisk śmieci, - zmniejszaniu się zanieczyszczenia powietrza pochodzącego z niskiej emisji, - rozwóju turystyki i świadomości ekologicznej społeczności lokalnych. Należy zwrócić również uwagę na budowę obwodnicy miasta Bartoszyce przebiegającej przez OSO Ptaków „Ostoja warmińska”. Żaden z projektowanych wariantów przebiegu obwodnicy nie przewiduje ominięcia obszaru Natura 2000 (brak rozwiązań alternatywnych) jednak przy zachowaniu szeregu zaleceń mających zminimalizować wpływ inwestycji na środowisko (przedstawione we wcześniejszej części opracowania). „Ostoja warmińska” powinna w dalszym ciągu stwarzać znakomite warunki dla rozwoju populacji ptaków. Projekt studium nie przewiduje również żadnych zmian w obszarze SOO Siedlisk „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”, a prowadzone działania ochronne powinny przyczynić się do poprawy warunków siedliskowych na tym obszarze.

Na obszarze OSO Ptaków „Ostoja warmińska” planowana jest również lokalizacja, w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, lądowiska zapewnijącego lepszą obsługę strefy oraz ułatwiającego komunikację z przejściem granicznym w Bezledach. Prognozuje się, że budowa lądowiska będzie mieć wpływ na klimat akustyczny obszaru, okresowo w w czasie startu i lądowania maszyn.

Zgodnie ze Studium na obszarze A przewiduje się lokalizację inwestycji celu publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw), technicznej, które mogą należeć do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Są to inwestycje niezbędne dla rozwoju gminy i mogą mieć negatywny wpływ na obszary Natura 2000 jedynie jako liniowe źródło hałasu szczególnie podczas budowy.

67 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Na obszarze chronionym w ramach Sieci Natura 2000 nie dopuszcza się zalesień. Tereny objęte ochroną, jako Natura 2000 niewskazane są do zalesień. Podyktowane jest to możliwością pogorszenia jakości siedlisk oraz miejsc bytowania ptaków. Dodatkowo obszar „Ostoi warmińskiej” nie posiada planu ochrony, który mógłby odnieść się do zasadności zalesień tego obszaru oraz ewentualnej ich skali.

4. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, ZMNIEJSZANIE LUB KOMPENSACJĘ SZKODLIWYCH ODZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO

4.1. Możliwości eliminujące, ograniczające lub kompensujące negatywne oddziaływanie na środowisko

Poniżej przedstawiono możliwości eliminacji, ograniczeń i kompensacji negatywnych oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji dokumentu Studium. Ważne jest, aby wszystkie te zalecenia zostały zrealizowane na etapie konkretnych przedsięwzięć oraz przy projektowaniu planów miejscowych.

1. Ograniczenie zabudowy na obszarach prawnie chronionych (obszary Natura 2000, obszary chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne).

2. Wyłączenie z zabudowy znaczących terenów w dolinie rzeki Łyny z uwagi na niebezpieczeństwo powodziowe oraz osuwanie się mas ziemnych.

3. Wyłączenia z zabudowy obszarów doliny rzeki Łyny z uwagi pełnienia przez nie funkcji korytarzy ekologicznych o znaczeniu krajowym i lokalnym.

68 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

4. Do zalesienia zaleca się przeznaczyć nieurodzajne gleby użytków rolnych, na których ze względu na niekorzystne uwarunkowania przyrodnicze oraz erozję produkcja rolnicza jest nieopłacalna, położone w bezpośrednim sąsiedztwie lasów, jezior i cieków wodnych, co dodatkowo pomoże w zachowaniu naturalnych ciągów ekologicznych.

5. Wprowadzeniem następujących zaleceń na etapie projektowania konkretnych rozwiązań lokalizacyjnych i realizacyjnych przy budowie farm wiatrowych:

• Nie lokalizowanie elektrowni wiatrowych w odległości 500 metrów w strefie otaczającej obszar Natura 2000

• Nie lokalizowania ferm w okolicy zwartych kompleksów leśnych oraz innych rejonów występowania cennych gatunków ptaków, w szczególności ptaków drapieżnych, objętych ochroną,

• Nie lokalizowania na terenach podmokłych ze zbiorowiskami roślinności torfowiskowej i łąkowej na glebach torfowych i mułowo-torfowych, charakteryzujące się przy tym niekorzystnymi warunkami geotechnicznymi dla posadowienia obiektów (zwłaszcza torfowiska pojezierne, doliny rzeczne);

• Oddziaływanie siłowni wiatrowych na szlaki wędrówek przedstawicieli awifauny będzie mniejsze, jeśli pomiędzy miejscami żerowania i noclegowiskami pozostawione będą korytarze z każdej strony szlaku, które pozwolą przemieszczać się ptakom odstraszanym hałasem elektrowni. • Oddziaływanie siłowni wiatrowych na krajobraz będzie mniejsze, jeśli poszczególne wiatraki będą zgromadzone w skupiskach, nie liniowo, a skupiska oddalone od siebie. Zastosowanie kilku do kilkunastokilometrowych przerw w skupiskach wież pozwoli zróżnicować krajobraz. • Rozmieszczenie wież w obrębie skupiska także wpływa na odbiór, wieże rozmieszczane liniowo zajmują tylko jeden plan, i można subiektywnie stwierdzić, że wpasowują się w krajobraz przy małej ilości turbin, przy większej ilości stanowią jednak barierę dla przemieszczania się ptaków. Rozmieszczenie regularne w trójkątach, może wprowadzać odczucie przytłoczenia, ale także porządku przestrzeni, najlepiej jednak pasującym do obszaru o naturalnym nieregularnym kształcie rozmieszczeniem, będzie rozmieszczenie nieregularne w skupiskach. • Zaleca się monitoring ornitologiczny, chiropterologiczny, siedliskowy, krajobrazowy terenów proponowanych pod lokalizację ferm wiatrowych, przed sporządzeniem raportu do wniosku o decyzje środowiskową i miejscowego planu. Zaleca się przeprowadzenie

69 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

monitoringu przed realizacyjnego wpływu na zwierzęta, zwłaszcza awifaunę. Monitoring wpływu na zwierzęta należy powtórzyć w trakcie i po zrealizowaniu inwestycji.

• Należy przyjąć, ze hałas pochodzący z pracującej wieży ma skutek pozytywny w momencie, kiedy odstrasza awifaunę, ponieważ niejako zwierzęta są ostrzegane przed niebezpieczeństwem, z którym może być kolizja. • Należy prawidłowo przeprowadzić prace inżynierskie w czasie budowy wież, zabezpieczyć obszar przed przedostawaniem się zwierząt lądowych i zagospodarować go po zakończeniu prac, uporządkować, przywrócić roślinność. Aby ograniczyć negatywny wpływ, należy usuniętą warstwę gleby rozplantować w miejscu wykopów, wyrównać teren, nadmiar usunąć poza obszar, nie przysypywać istniejących zbiorowisk roślinnych.

• Zaleca się badanie i symulację panoram miejscowości, które sąsiadują z obszarami lokalizacji farm wiatrowych, tak, aby przedpola tych panoram zostały uwzględnione w planach miejscowych, jako miejsca niskiej zabudowy, a więc pozbawione wież. Również dalsze plany panoram, w których główną rolę odgrywają obiekty. Przy ocenie należy brać pod uwagę czynniki mające wpływ na ekspozycję wiatraków, czyli ich zagęszczenie, kolor, rozmieszczenie. • W przypadku stanowisk archeologicznych znajdujących się w obrębie placu budowy wież zaleca się prowadzenie prac zgodnie z wymogami formalnymi obowiązującymi w odniesieniu do stanowisk archeologicznych.

• Zaleca się zbadanie oddziaływania w zakresie hałasu, drgań i wibracji w zależności od wysokości, prędkości obrotów i długości ramion, na siedziby ludzkie i uwzględnienie wyników przy realizacji projektów związanych z budową elektrowni. Na wymienionych obszarach może wystąpić oddziaływania negatywne dla psychiki ludzkiej, wynikające z migotania turbin w czasie obrotów, zachowanie odległości, a także zmniejszenie zagęszczenia wiatraków. 6. Wszystkie oddziaływania związane budową i eksploatacją farm wiatrowych powinny być dokładnie przeanalizowane na etapie analizy oddziaływania projektu na środowisko.

7. Dla wyodrębnionych terenów określa się standardy zabudowy, w tym:

• wielkość nowo projektowanych działek budowlanych w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej nie powinna być mniejsza niż 800 m 2, przy powierzchni terenu czynnego biologicznie minimum odpowiednio 50% i 70%,

• wielkość nowo projektowanych działek w zabudowie zagrodowej wynikać powinna z planowanych kierunków produkcji rolniczej

70 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

8. Tereny istniejącej oraz planowanej zabudowy powinny być uzbrojone w sieć wodociągową zapewniającą mieszkańcom zapewniającą wszystkim odbiorcom dostawę wody w sposób ciągły i niezawodny o odpowiednim ciśnieniu, ilości oraz jakości.

9. Modernizacja i rozbudowa sieci kanalizacyjnej powinna zapewnić wymagane standardy obsługi mieszkańców, tj. skanalizowanie w jak najkrótszym czasie terenów zabudowanych z szczególnym rozpatrzeniem zabudowy rozproszonej gdzie tego rodzaju inwestycje mogą być nieuzasadnione ekonomicznie.

10.Uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej powinno dążyć do odprowadzania jak największej ilości ścieków do oczyszczalni (szczególnie na obszarze GZWP nr 205). Przeprowadzone działania powinny przynieść wymierny efekt ekologiczny i społeczny.

11.Uzbrajanie obszarów o większej powierzchni zabudowy jednocześnie w sieć wodociągową i kanalizacyjną.

12.Tereny oczyszczalni ścieków powinny zapewniać rozwiązania techniczno- technologiczne na najwyższym poziomie. Dotyczyć one powinny wymaganych wartości stężeń zanieczyszczeń lub minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń zgodnie z obowiązującymi pozwoleniami wodnoprawnymi oraz przepisami odrębnymi. Ograniczanie uciążliwości obiektu do terenu oczyszczalni oraz zabezpieczenie oczyszczalni przed zalaniem.

13.Na terenach nieobjętych zbiorowym systemem kanalizacji sanitarnej obowiązuje uporządkowanie gospodarki ściekowej poprzez:

• wyeliminowanie zrzutów nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub do ziemi i zahamowanie degradacji środowiska gruntowo-wodnego, • wymóg szczelnych zbiorników przeznaczonych do gromadzenia ścieków, • egzekwowanie umów o wywóz ścieków do punktów zlewnych przez specjalistyczne firmy, • zapewnienie możliwości dojazdu do zbiorników samochodu asenizacyjnego, • wymóg szczelnych zbiorników na gnojowicę, 14.Ochrona elementów systemu przyrodniczego powinna obejmować następujące zasady gospodarki przestrzennej: • zachowanie zasięgu lasów, • przeciwdziałanie zabudowie terenów o wartościach przyrodniczych, • ochrona i wprowadzenie zadrzewień śródpolnych na terenach rolnych,

71 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• zachowanie istniejących cieków naturalnych wraz z ich zabudową biologiczną stanowiących lokalne ciągi ekologiczne, 15.Przeciwdziałanie pogarszaniu się klimatu akustycznego oraz ograniczania istniejących zagrożeń poprzez: • rozbudowę systemu dróg i tworzenie systemu obwodnicowego pozwalające na zmniejszenie ruchu samochodowego przebiegającego przez zespoły mieszkaniowe, • ograniczenie lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej bezpośrednio przy głównych ciągach komunikacyjnych oraz wprowadzanie barier akustycznych w terenach zabudowy mieszkaniowej położonych w strefach uciążliwości akustycznej dróg i kolei, • zastosowanie barier akustycznych w formie obiektu budowlanego lub zadrzewień i zakrzewień oraz innych środków technicznych ograniczających hałas, wibrację, przemieszczanie pyłów i gazów, na obszarze, na którym zaproponowane zostały miejsca obsługi podróżnych

• wykluczenie możliwości realizacji w obrębie zespołów zabudowy mieszkaniowej obiektów i urządzeń, które mogłyby powodować istotne pogorszenie klimatu akustycznego 16. Preferowanie paliwa ekologiczne typu olej opałowy, energię elektryczną bądź kotłowni wykorzystujących energię słoneczną zarówno w budownictwie indywidualnym jak i w lokalnych kotłowniach. 17. Wznoszenie wież dla telefonii komórkowej powinno być dopuszczalne pod warunkiem, że ich lokalizacja nie jest sprzeczna z pozostałymi ustaleniami studium oraz, że emitują one dopuszczalne poziomy pola elektromagnetycznego.

18.Wzdłuż sieci gazowych wysokiego ciśnienia oraz sieci gazowych średniego ciśnienia należy zachować strefy ochronne na podstawie odrębnych przepisów.

19.Wzdłuż sieci dróg krajowych i wojewódzkich, a w szczególności wzdłuż projektowanej obwodnicy Bartoszyc, zachować strefy ochronne na podstawie odrębnych przepisów.

20.W trakcie realizacji inwestycji związanych z budową obwodnicy Bartoszyc należy zastosować się do następujących zaleceń:

• ograniczenie do niezbędnego minimum wycinki drzew na terenach leśnych oraz poza obszarem lasu; należy w maksymalnym stopniu zachować naturalną roślinność, a ewentualną wycinkę roślinności drzewiastej i krzewiastej przeprowadzić w oparciu o szczegółowe opracowanie z zakresu inwentaryzacji zieleni rzeczywistej,

72 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• wprowadzenie nadzoru środowiskowego nad poszczególnymi etapami budowy – polegającym na kontroli zachowania prawidłowości przeprowadzenia uciążliwych dla środowiska prac (zalecenie dotyczy obszarów sieci Natura 2000 ). • Należy na etapie „Raportu OOS” rozpatrzyć zasadność i lokalizację projektowania szczelnych systemów kanalizacji zbierającej "cieki deszczowe z korony przyszłej drogi w zlewniach na obszarach szczególnie cennych oraz zaprojektować urządzenia podczyszczające wody opadowe i roztopowe przed wlotami do rzeki i cieków, • W obrębie lub bliskim sąsiedztwie obszarów cennych przyrodniczo główne prace ziemne (przemieszczenie ziemi, zagęszczanie gruntu) z użyciem ciężkiego sprzętu (hałas, spaliny) – zaleca się wykonać - po sezonie lęgowym ptaków, • Konieczność harmonizacji wyglądu drogi i konstrukcji inżynierskich z otoczeniem winna być wpisana w przyszłości do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia. Może być ona zaprojektowana przez wchodzących w skład zespołu projektowego architektów krajobrazu, dla konkretnego, wybranego do realizacji wariantu budowy nowej drogi, w oparciu o szczegółowe mapy terenu, co zwłaszcza w przypadku obszaru korytarza biegnącego po terenie chronionego krajobrazu wydaje się być konieczne, • W projekcie przebiegu drogi należy uwzględnić przejścia dla zwierzyny zwłaszcza w miejscach ich częstej migracji. Priorytetowy wydaje się tutaj korytarz ekologiczny przebiegający wzdłuż Łyny, • Zabezpieczyć należy terasy migracji mniejszych zwierząt, a zwłaszcza żab, oraz drobnych ssaków tak, aby nie zakłócić równowagi środowiskowej ekosystemów,

21.W strefie, w której występują przekroczenia hałasu, wzdłuż linii dróg oraz koleji należy dążyć do lokalizowania obiektów usługowych. W obiektach mieszkalnych i przeznaczonych na stały pobyt ludzi powinny być stosowane rozwiązania budowlane służące ograniczaniu zagrożeń hałasowych w budynkach. Wzdłuż granic terenów graniczących z terenami zabudowy mieszkaniowej, w których występują ponadnormatywne poziomy hałasu powinny być stosowane środki techniczne ograniczające skalę i zasięg oddziaływania.

22.W celu minimalizacji problemów związanych z ochroną środowiska oraz poprawy funkcjonowania naturalnych ekosystemów zaleca się: • Wyznaczenie pasów ochronnych wzdłuż cieków wodnych służących głównie dla: - swobodnej migracji gatunków zwierząt wzdłuż cieków wodnych, - dla utrzymania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i ekosystemów zależnych, - ochrony otuliny biologicznej cieków wodnych, - zapewnienie przestrzeni dla swobodnego spływu wód powodziowych i lodów, a także umożliwienia dostępu do wody w ramach powszechnego korzystania z wód i umożliwienie prowadzenia robót remontowych i konserwacyjnych w korytach cieków (Prawo wodne Dz. U. Dz.U.05.239.2019 z późn. zm.).

73 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

• Wprowadzenie roślinności leśnej ( łęgi) lub pastwisk i łąk jako użytków bezpośrednio sąsiadujących z brzegiem cieku- ograniczenie styku grunt orny brzeg cieku, • Zachowanie odpowiedniego stanu czystości wód jako ważnego wektora związanego z migracją biologiczną, • Utrzymanie wysokiej różnorodności ekosystemów zapewniających trwałość i prawidłowość przebiegu podstawowych procesów ekologicznych, • Przeciwstawienie się działaniom naruszającym stabilność ekosystemową (fragmentacja kompleksów leśnych, zarastanie śródleśnych łąk, zachowanie korytarzy ekologicznych na poziomie lokalny i krajowym), • Zachowanie pełnej różnorodności typów ekosystemów naturalnych i półnaturalnych, wynikającej ze zróżnicowania siedliskowego i klimatycznego oraz sposobów użytkowania ziemi, • Przywracanie naturalnych ekosystemów na terenach zdegradowanych i przekształconych, • Kształtowanie struktury gatunkowej i ekosystemowej zgodnie z warunkami siedliskowymi. 23.W celu przeciwdziałania zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych, w tym GZWP 205 powinno się stosować następujące zasady: • zakaz wprowadzania nieoczyszczonych ścieków bytowych do wód powierzchniowych i gruntu, • zakaz magazynowania odpadów w sposób zagrażający zanieczyszczeniem wód, gleby i powietrza, • wprowadzanie do sieci kanalizacyjnej sanitarnej ścieków przemysłowych za zgodą użytkownika sieci pod warunkiem wcześniejszego zredukowania zawartych w nich zanieczyszczeń do parametrów określonych w przepisach odrębnych. 24.W związku z koncepcją realizacji na terenie gminy elektrowni wodnych na etapie projektu oraz realizacji przedsięwzięcia należy: • dokonać wyrębu i wywozu drewna z terenów przeznaczonych do zatopienia tylko w okresie zimowym, w warunkach zamarzniętego gruntu, z ograniczeniem do minimum użycia sprzętu ciężkiego, • usunąć drzewa w strefie przybrzeżnej zbiornika w miarę ich wypadania, • pozostawić pojedyncze martwe drzewa liściaste jako środowisko życia wielu gatunków świata zwierzęcego i roślinnego, • wprowadzać gatunki drzew zgodnych z siedliskiem, • zaniechać zrębów zupełnych na obszarach przylegających do zbiornika i w dolinach wpadających do niego cieków.

4.2 Rozwiązania alternatywne

74 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Rozwiązania alternatywne dla zmian zaproponowanych Studium dotyczyć mogą tylko pewnego zakresu wprowadzanych zmian. Niemożliwe staje się przeprowadzenie obwodnicy miasta Bartoszyc omijającej OOS „Ostoja warmińska”, a pozostawienie jej obecnego przebiegu będzie miało negatywny wpływ na mieszkańców Bartoszyc. Brak działań związanych z rozbudową i modernizacją infrastruktury technicznej może doprowadzić do regresu „cywilizacyjnego” regionu.

Ulokowanie stref usługowo- przemysłowej i hotelowej jest odzwierciedleniem aktualnie postępujących zmian przestrzennych. Wyznaczenie stref zabudowy mieszkaniowej jest tylko uzupełnieniem aktualnie istniejącej sieci osadniczej i będzie miało charakter stopniowy. Rozwiązaniem alternatywnym dla mogących powstawać, a terenie gminy farm wiatrakowych jest zastosowanie innych alternatywnych źródeł energii. Alternatywą dla budowy lądowiska mogłaby stać się inna lokalizacji bardziej na południe od Bartoszyc jednak wydaje się, że proponowany teren jest optymalny, gdyż każda inna lokalizacja przyniosłaby większe szkody dla środowiska.

5. LITERATURA 1. Ocena oddziaływania zbiornika przy elektrowni wodnej na Łynie w Bartoszycach na ożywione środowisko przyrodnicze. Akademia Rolniczo- Techniczna w Olsztynie. 1997 2. Geografia regionalna Polski. J. Kondracki. PWN Warszaw 2009 3. Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Suwałki 2010. 4. Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2011- 2014. Olsztyn 2007

5. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2008- 2011. Olsztyn. 20004

6. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2008r. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Olsztyn 2009

7. Raport „Badanie uciążliwości akustycznej dla środowiska od strzelnicy garnizonowej i placu ćwiczeń ogniowej ”, Warszawa, grudzień 2006.

8. Plan gospodarki odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z perspektywa na lata 2008- 2011 r. Olsztyn 2004.

9. Julian Sokołowski. Ocena możliwości wykorzystania energii geotermalnej dla ochrony środowiska przyrodniczego w województwie olsztyńskim. Kraków 1996 10. Ocena zasobów energetyki geotermalnej i możliwości jej wykorzystania w województwie warmińsko –mazurskim. Olsztyn 2006

75 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

11. Przyrodniczo- przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmińsko- mazurskim. Elbląg 2006 12. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce Olsztyn 1999. 13. Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce. Olsztyn 2009 14. Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju (ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych) Projekt badawczy nr: 415/2002/Wn-12/FG-go-tx/D realizowany przez AGH.

15. Analiza środowiskowa wariantów budowy obwodnicy m. Bartoszyce w ciągu drogi krajowej nr 51. Słupy k/Olsztyna 2009.

16. Województwo warmińsko- mazurskie plan zagospodarowania przestrzennego. Olsztyn 2002

17. Polityka ekologiczna państwa na lata 2009 – 2012, z perspektywą do 2016 r.

76 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

6. ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1. Wykaz pomników przyrody na obszarze gminy Bartoszyce

L.p. Nr Obiekt Obwód Wysokoś Lokalizacja Rok uznania ew. [cm] ć [m]

1. 161 dąb szypułkowy 465 30 200 m od Orzec. Nr Lb-161/57 Quercus robur leśniczówki przy Prez. WRN w Galinach Olsztynie z 30.05.57 r.

2. 162 dąb szypułkowy 550 30 200 m od Orzec. Nr Lb-162/57 Quercus robur leśniczówki przy Prez. WRN w Galinach Olsztynie z 30.05.57 r.

3. 163 lipa drobnolistna 480 25 200 m S od wsi Orzec. Nr Lb-163/57 Tilia cordata Minty Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

4. 165 dąb szypułkowy 490 25 k. wsi Deksniany, Orzec. Nr Lb-165/57 Quercus robur 150 m N od szosy Prez. WRN w do Kętrzyna Olsztynie z 30.05.57 r.

5. 166 dąb szypułkowy 634 30 Podwórze b. PGR Orzec. Nr Lb-166/57 Quercus robur Ciemna Wola, Prez. WRN w obok głazu- Olsztynie z 30.05.57 r. pomnika nr 276

6. 167 lipa drobnolistna 735 30 NW róg parku b. Orzec. Nr Lb-167/57 Tilia cordata PGR Kinkajmy, Prez. WRN w 300m od szosy do Olsztynie z 30.05.57 r. Kętrzyna

7. 170 dąb szypułkowy 350 28 Przy szosie Orzec. Nr Lb-170/57 Quercus robur Maszewy Prez. WRN w Łabędnik Mały Olsztynie z 30.05.57 r.

8. 184 modrzew 250 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-184/57 europejski szkoły Prez. WRN w Larix decidua Olsztynie z 30.05.57 r.

9. 185 dąb szypułkowy 495 28 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-185/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

10. 186 modrzew 260 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-186/57

77 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

europejski szkoły Prez. WRN w Larix decidua Olsztynie z 30.05.57 r.

11. 188 dąb szypułkowy 470 25 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-188/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

12. 189 dąb szypułkowy 420 26 Krawczyki, park Orzec. Nr Lb-189/57 Quercus robur szkoły Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

13. 190 dąb szypułkowy 400 28 park b. PGR Orzec. Nr Lb-190/57 Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

14. 191 dąb szypułkowy 400 25 park b. PGR Orzec. Nr Lb-191/57 Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

15. 193 dąb szypułkowy 460 29 Parkoszewo, nad Orzec. Nr Lb-193/57 Quercus robur sadzawką 150 m Prez. WRN w SW od szkoły Olsztynie z 30.05.57 r.

16. 194 dąb szypułkowy 500 29 park b. PGR Orzec. Nr Lb-194/57 Quercus robur Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

17. 196 lipa drobnolistna 350 28 park b. PGR Orzec. Nr Lb-196/57 Tilia cordata Parkoszewo Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

18. 197 dąb szypułkowy 410 29 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-197/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 30.05.57 r. S. Krasnowskiego

19. 198 dąb szypułkowy 420 20 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-198/57 Quercus robur przy strumieniu Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

20. 199 dąb szypułkowy 400 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-199/57 Quercus robur przy strumieniu Prez. WRN w Olsztynie z 30.05.57 r.

21. 200 dąb szypułkowy 530 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-200/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 30.05.57 r.

78 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

S. Krasnowskiego

22. 201 dąb szypułkowy 480 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-201/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S. Krasnowskiego

23. 202 dąb szypułkowy 380 28 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-202/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S. Krasnowskiego

24. 203 dąb szypułkowy 440 30 Sporwiny, zbocze Orzec. Nr Lb-203/57 Quercus robur przy Prez. WRN w zabudowaniach Olsztynie z 20.06.57 r. S. Krasnowskiego

25. 276 głaz-różowy 780 1,6 Podwórze b. PGR R.XII.276/61 z granit Ciemna Wola, 27.11.1961 r. grubokrystaliczny obok dębu- nr 166

26. 316 dąb szypułkowy 550 30 obok stawu w R-X-316/64 z Quercus robur parku b. PGR 26.06.1964 r. Bajdyty

27. 325 dąb szypułkowy 385; 415 30 m. Łęg, park Rlop-325/67 z Quercus robur przypałacowy 30.05.1967 r. - 2 szt.

28. 334 dąb szypułkowy 350-690 30 m. Łęg Nr 334/68 z 6.06.1968 Quercus robur r. -4 szt. 490 30 lipa drobnolistna Tilia cordata

29. 373 lipa drobnolistna 150-300 22-28 m. Łęg, przy Nr 373/75 z Tilia cordata- drodze do Ardap, 25.09.1975 r. aleja - 25 szt. na odcinku 150 m

30. 559 dąb szypułkowy 400-560 26 Bajdyty, park Dz. Urz. Woj. Quercus robur Olsztyńskiego Nr 7, - 9 szt. poz. 66 z 16.04.1992 r.

31. 560 dąb szypułkowy 400 25 Łabędnik, park Dz. Urz. Woj. Quercus robur Olsztyńskiego Nr 7,

79 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

poz. 66 z 16.04.1992 r.

32. 1219 dąb szypułkowy 520 25 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 ctwo Górzyste, z 29.09.2004 r. oddz. 329 a, obręb Sępopol

33. 1220 daglezja zielona 228 35 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Pseudotsuga Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 menziesii ctwo Górzyste, z 29.09.2004 r. oddz. 338 d, obręb Sępopol

34. 1221 dąb szypułkowy 570 22 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 ctwo Łabędziowo, z 29.09.2004 r. oddz. 54 b, obręb Bartniki

35. 1223 dąb szypułkowy 480, 47 34 N-ctwo Dz. Urz. Woj. Warm- Quercus robur Bartoszyce, L- Maz. Nr 134, poz.1685 ctwo Dąbrówka z 29.09.2004 r 145 Aa, obręb Sępopol

36. 1313 lipa drobnolistna 315 28 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 50 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

37. 1314 dąb szypułkowy 660 29 oddz. 192 j Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 50 m do z 23.05.2007 r. drogi gruntowej Bezledy – Solno

38. 1315 brzoza 218 29 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

39. 1316 brzoza 250 27 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r.

80 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

drogi gruntowej

40. 1317 brzoza 220 28 Bartoszyce oddz. Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata 193 n leśnictwo Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Mała Wola, 100 z 23.05.2007 r. m od drogi gruntowej

41. 1318 brzoza 235 28 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

42. 1319 brzoza 290 28 oddz. 193 n Dz. Urz. Woj. Warm. – brodawkowata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Betula pendula Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

43. 1320 buk pospolity 345 29 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – odmiana leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 czerwonolistna Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. Fagus sylvatica drogi gruntowej subsp. Purpurea

44. 1321 dąb szypułkowy 650 32 oddz. 193 j Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 200 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

45. 1323 lipa drobnolistna 370 29 oddz. 193 m Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Mała Maz. Nr 73, poz. 1153 Wola, 100 m od z 23.05.2007 r. drogi gruntowej

46. 1326 dąb szypułkowy 413 32 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

47. 1327 dąb szypułkowy 402 29 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 park podworski z 23.05.2007 r.

48. 1328 lipa drobnolistna 325 26 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park

81 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

podworski z 23.05.2007 r.

49. 1329 lipa drobnolistna 536 25 oddz. 332 Bi Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

50. 1330 lipa drobnolistna 425 25 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Tilia cordata leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

51. 1331 dąb szypułkowy 383 31 oddz. 328 f Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 500 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej

52. 1332 dąb szypułkowy 383 32 oddz. 328 f Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 500 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej

53. 1333 dąb szypułkowy 424 28 oddz. 332 Bi Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

54. 1334 modrzew 320 27 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – europejski leśnictwo Borki Maz. Nr 73, poz. 1153 larix decidua z 23.05.2007 r.

55. 1335 dąb szypułkowy 394 22 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

56. 1336 dąb szypułkowy 421 23 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

57. 1337 dąb szypułkowy 420 28 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 były park z 23.05.2007 r. podworski

58. 1338 dąb szypułkowy 723 25 oddz. 332 Bg Dz. Urz. Woj. Warm. –

82 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 park podworski z 23.05.2007 r.

59. 1339 dąb szypułkowy 430 26 oddz. 337 d Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 100 m od drogi z 23.05.2007 r. gruntowej, na granicy las – pole

60. 1340 dąb szypułkowy 394 28 oddz. 314 o Dz. Urz. Woj. Warm. – Quercus robur leśnictwo Borki, Maz. Nr 73, poz. 1153 20 m od drogi z 23.05.2007 r. utwardzonej

Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

83 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Załącznik 2. Wojewódzka ewidencja zabytków

Lp. Obiekt Opis obiektu Miejscowość Dom nr 2 Murowany koniec XIX w Dąbrowa

Dom nr 3 Murowany początek XX w. Dąbrowa

Dom nr 5 Murowany początek XX w. Dąbrowa

Dom nr 6 Murowany początek XX w. Dąbrowa

Dom nr 7 Murowany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 8 Murowany. XIX/ XX w. Dąbrowa Stodoła przy domu nr 8 Murowana lata 20- te XX w. Dąbrowa Dom nr 10 Murowany koniec XIX/XX w. Dąbrowa Dom nr 11/11a Murowany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 15 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Szkoła podstawowa (Dom Murowany lata 30- te XX w. Dąbrowa nr 17) Dom nr 19 Murowany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 20 Murowany koniec XIX w, przebudowany Dąbrowa Obora/ stodoła przy domu Mur/ drewniany XIX/XX w. Dąbrowa nr 20 Obora przy domu nr 21 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 21 Murowany 3 ćwiartka XIX w., przebudowany Dąbrowa Dom nr 22 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Obora przy domu nr 22 Murowany początek XX w. Dąbrowa Stodoła przy domu nr 22 Drewniana początek XX w. Dąbrowa Dom nr 23 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 24 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Stodoła przy domu nr 24 Drewniany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 25 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 26 Murowany XIX/XX w., przebudowany Dąbrowa Stodoła/obora przy domu Murowano/ drewniany początek XX w. Dąbrowa nr 26 Dom nr 27 Murowany 4 ćwiartka XIX w. Dąbrowa Dom nr 28 Murowany XIX/XX w. Dąbrowa Dom nr 29 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 30 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Obora przy domu nr 30 Murowany 1913 r. Dąbrowa Kurnik przy domu nr 30 Murowany 4 ćwiartka XIX w. Dąbrowa Obora/ stodoła przy domu Murowany 4 ćwiartka XIX w. Dąbrowa nr 30 Dom nr 32 Murowany 1938 r. Dąbrowa Dom nr 33 Murowany koniec XIX w., przebudowa Dąbrowa Dom nr 34 Murowany początek XX w., przebudowa Dąbrowa Dom nr 37 Murowany XIX/XX w. Dąbrowa Dom nr 38 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Dom nr 39 Murowany początek XX w. Dąbrowa Dom nr 46/ 46 a Murowany 1925r., przebudowany Dąbrowa Dom nr 48 Murowany początek XX w. Dąbrowa Chlewnia przy domu nr 48 Murowany koniec XIX w. Dąbrowa Młyn wodny Murowany początek XX w. Drawa

84 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Budynek gospodarczy w Murowany początek XX w. Drawa zespole folwarcznym Chlew przy domu nr 2 Murowany początek XX w. Drawa Dom nr 2, dawny dwojak, w Murowany początek XX w. Drawa zespole folwarcznym Dom nr 1, dawny dwojak, w Murowany początek XX w. Drawa zespole folwarcznym Stodoła w zespole Drewniana początek XX w. Drawa folwarcznym Obora w zespole Murowana początek XX w. Drawa folwarcznym Dom nr 1 Murowany początek XX w., przebudowany Leginy Kapliczka przydrożna Murowana początek XX w. Drawa D. dworek Murowany 1922 r. Drawa Dom nr 2 Murowany początek XX w. Leginy Dom nr 3 Murowany koniec XIX w. Leginy Obora przy domu nr 3 Murowany koniec XIX w. Leginy Dom nr 4 Murowany lata 20 –te XX w. Leginy Dom nr 5 Murowany lata 20 –te XX w. Leginy Obora przy domu nr 5 Murowany początek XX w. Leginy Dom nr 6 Murowany początek XX w., przebudowany Leginy Dom nr 7 Murowany lata 30- te XX w. Leginy Obora przy domu nr 8 Murowany XIX/ XX w. Leginy Stodoła przy domu nr 8 Murowany początek XX w, Leginy Stodoła/obora przy domu Drewniano/murowana XIX/XX w. Leginy nr 8 Dom nr 10 Murowany początek XIX/XX w., przebudowany Leginy Dom nr 11 Murowany koniec XIX w. Leginy Obora przy domu nr 11 Murowany koniec XIX w. Leginy Dom nr 12 Murowany początek XX w. Leginy Dom nr 6 Murowany XIX/XX w. Łakiejmy Dom nr 7 Murowany XIX/XX w. Łapkiejmy Dom nr 2 Murowany początek XX w. Łapkiejmy Pałac Murowany 1877 r. Łojdy Dom nr 5 Murowany początek XX w Łojdy Chlewnia przy domu nr 2 Murowany początek XX w. Osieka Dom nr 5 Murowany początek XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 5 Drewniana lata 20- te XX w. Osieka Dom mieszkalno – Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 6 Stodoła przy domu nr 6 Drewniana lata 20 –te XX w. Osieka Dom mieszkalno- Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 7 Stodoła przy domu nr 7 Drewniana lata 20- te XX w Osieka Dom mieszkalno – Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 8 Dom mieszkalno- Murowany początek XX w. Osieka gospodarczy nr 9 Obora przy domu nr 9 Murowany początek XX w. Osieka Dom nr 10 Murowany początek XX w. Osieka Obora przy domu nr 10 Murowany początek XX w. Osieka Dom nr 11/ 11a Murowany początek XX w. Osieka

85 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Stodoła / obora przy domu Drewniano/ murowana lata 20-te XX w. Osieka nr 11/ 11a Dom nr 13 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Dom nr 14 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Dom nr 15 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Dom nr 19 Murowany początek XX w., przebudowany Osieka Stodoła/ obora przy domu Drewniana lata 20- te XX w. Osieka nr 19 Dom nr 20 Drewniany początek XX w. Osieka Dom nr 22 Murowany lata 20- te XX w., przebudowany Osieka Dom nr 21 Drewniany 1925 r. Osieka Dom nr 23 Murowany lata 20- te XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 23 Drewniany lata 20-te XX w. Osieka Dom nr 25 Murowany lata 20 –te XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 25 Drewniana, lata 20 –te XX w. Osieka Dom nr 31 Murowany lata 20- te XX w., przebudowany Osieka Dom nr 32 Murowany początek XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 32 Drewniana lata 30- te XX w. Osieka Stodoła przy domu nr 32 Drewniano/murowana lata 30- te XX w. Osieka Dom nr 33 Murowany lata 20- te XX w. Osieka Pałac (budynek nr 3) Murowany XIX w Osieka Dom nr 3 Murowany 1939 Parkoszewo Dom nr 7 Murowany początek XX w. Parkoszewo Dom nr 9 Murowany początek XX w., przebudowany Parkoszewo Kościół parafialny pw. Murowany pierwsza połowa XIV w; początek Rodnowo Matki Boskiej Szkaplerznej XVIII w., rozbudowany 1819 dobudowanie wieży Dom nr 10/ 10 a Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 11 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 12 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 17- poczta Murowany lata 30 –te XX w. Rodnowo Dom nr 13 Murowany XIX/XX w. Rodnowo Dom mieszkalno- Murowany koniec XIX w Rodnowo gospodarczy nr 16 Dom nr 18 a Murowany przebudowa XX w Rodnowo Dom nr 20 Murowany przebudowa XX w Rodnowo Dom nr 22 Murowany koniec XIX w Rodnowo Budynek gospodarczy przy Murowany koniec XIX w. Rodnowo domu nr 22 Dom nr 26 Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 48 Murowany 4 ćwiartka XIX w. Rodnowo Dom nr 29 Murowany koniec XIX w. przebudowany Rodnowo Dom 30/30a Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom 32 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 31 Murowany koniec XIX w., przebudowany Rodnowo Dom nr 33 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 37 Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 39 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Rodnowo Dom nr 40 Murowany XIX/XX w. Rodnowo Dom nr 41 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 42 Murowany 2 połowa XIX w. Rodnowo Dom nr 43/ 43 a Murowany koniec XIX w., przebudowany Rodnowo Dom nr 44/44a Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 45 Murowany koniec XIX w. Rodnowo Dom nr 1 Murowany XIX/XX w. Skitno

86 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Dom nr 4 Murowany początek XX w. Skitno Szkoła, obecnie dom nr 6 Murowany lata 20- te XX w. Skitno Dom nr 2 Murowany XIX/XX w. Skitno Dom nr 7a Murowany 2 połowa XIX w. Skitno Dom nr 8 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Skitno Dom nr 9 Murowany 4 ćwiartka XIX w Skitno Dom nr 12 Murowany XIX/XX w. Skitno Dom nr 13 Murowany XIX/XX w. Skitno Dom nr 14/14a 2 połowa XIX w. Skitno Dom 16 Murowany 1935r. Skitno Stodoła/obora przy domu Drewniano/murowany XIX/XX w. Skitno nr 16 Dom nr 17 a Murowany koniec XIX w. Skitno Budynek gospodarczy przy Murowany XIX /XX w. Skitno domu 17 a Budynek gospodarczy przy Murowany XIX w. Skitno domu nr 17a Dom nr 19 Murowany początek XX w. Skitno Kapliczka Murowana lata 20-te XX w. Szylina Dom nr 1 a Murowany koniec XIX w. Szylina Dom nr 2 Murowany lata 20 –te XX w. Szylina Budynek gospodarczy przy Murowany koniec XIX w. Szylina domu nr 2 Dom nr 4 Murowany początek XX w., przebudowany Szylina Dom nr 5 Murowany początek XX w., przebudowany Szylina Dom nr 7 b Murowany początek XX w. Szylina Dom bez numeru obok 7 b Murowany początek XX w. Szylina Dom nr 8 Murowany koniec XIX/XX w. Szylina Dom nr 9 a Murowany początek XX w. Szylina Stodoła przy domu nr 9 a Drewniana lata 20-te XX w. Szylina Kościół parafialny pw. Św. Murowano/drewniany koniec XV, przebudowany Wojciechy Andrzeja Boboli XVII, XIX w. Plebania dom nr 73 Murowany XIX/XX w. Wojciechy Budynek gospodarczy przy Murowany początek XX w. Wojciechy plebanii Przedszkole (dom nr 74) Murowany lata 30- te XX w Wojciechy Sklep Murowany lata 30- te XX w Wojciechy Dom nr 15 Murowany koniec XIX w Wojciechy Dom nr 17 Murowany koniec XIX w Wojciechy Dom nr 18 Murowany koniec XIX w Wojciechy Dom nr 20 Murowany koniec XIX w Wojciechy Budynek gospodarczy przy Murowano/ drewniany 4 ćwiartka XIX w. Wojciechy domu nr 20 Dom nr 21 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 25 Murowany XIX/XX w. Wojciechy Dom nr 26 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 29 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 30 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 33 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 34 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Piekarnia obok budynku Murowany XIX/XX w. Wojciechy gospodarczego przy domu nr

87 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

34 Dom nr 37 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 39 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Budynki gospodarcze przy Murowany koniec XIX w. Wojciechy domu nr 39 Dom nr 40 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 41 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 42 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 43 Murowany lata 20-te XX w. Wojciechy Dom nr 44 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 45 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 46 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 47 Murowany początek XX w. Wojciechy Dom nr 48 Murowany XIX/XX w., przebudowany 1968 r. Wojciechy Dom nr 49 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Stodoła przy 49 Murowano/drewniany koniec XIX w. Wojciechy Dom 51 Murowany XIX/XX w., przebudowany Wojciechy Dom 52 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom 54 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom 60 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Stodoła/obora przy domu Murowano/ drewniany XIX/ XX w. Wojciechy nr 60 Dom nr 61 Murowany koniec XIX w Wojciechy Budynek gospodarczy przy Murowano/ drewniany 4 ćwiartka XIX w. Wojciechy domu nr 61 Stodoła przy domu nr 61 Murowano/ drewniany 4 ćwiartka XIX w. Wojciechy Dom nr 62 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 63 Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 64 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 69 Murowany lata 30- te XX w. Wojciechy Dom nr 72 Murowany XIX/XX w. Wojciechy Dom nr 75 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 77 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 78 Murowany koniec XIX w. Wojciechy Dom nr 83 Murowany koniec XIX w., przebudowany Wojciechy Dom nr 3 Murowany początek XX w. Żydowo Dom nr 4 Murowany początek XX w. Żydowo Stodoła przy domu nr 5 Murowany początek XX w. Żydowo Dom nr 7 Murowany XIX/XX w. Żydowo Dom nr 10 Murowany koniec XIX w., przebudowany Żydowo Dom12 a Murowany początek XX w. Żydowo Dom 13 Murowany początek XX w. Żydowo Stodoła przy domu nr 13 Murowana lata 20-te XX w. Żydowo Dom nr 15 a i sklep Murowany początek XX w. Żydowo Stodoła przy domu nr 18 Drewniany lata 20-te XX w. Żydowo Dom nr 19 Murowany koniec XIX w. Żydowo Stodoła/obora przy domu nr Murowano/drewniana pocz. XX w. Żydowo 19 Dom nr 20 Murowany początek XX w. Żydowo Chlewnia przy domu nr 20 Murowany początek XX w. Żydowo Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków

88 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

89 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Załącznik 3. Wykaz stanowisk archeologicznych

Lp. Numer AZP Lokalizacja Obiekt

1 AZP 16-64/2 GALINY Grodzisko stożkowate, średniowiecze.

2 AZP 16-64/1 GALINY Grodzisko cyplowe, wczesne średniowiecze.

3 AZP 16-64/3 GALINY Osada, wczesne średniowiecze.

4 AZP 16-64/4 GALINY Rezydencja, średniowiecze/nowożytność.

5 AZP 16-64/7 GALINY Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.

6 AZP 16-64/8 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny.

7 AZP 16-64/9 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny.

8 AZP 16-64/10 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny.

9 AZP 16-64/11 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny.

10 AZP 16-64/12 GALINY Osada, zachodniobałtyjska. Ślad osadnictwa, nowożytny.

11 AZP 16-64/13 GALINY Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.

12 AZP 16-64/14 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny.

13 AZP 16-64/15 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny.

14 AZP 16-64/16 GALINY Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny.

15 AZP 16-64/17 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny.

Ślad osadnictwa, starożytny. 16 AZP 16-64/18 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Osada, nowożytna.

17 AZP 16-64/19 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny.

18 AZP 16-64/20 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.

19 AZP 16-64/21 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.

20 AZP 16-64/22 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.

Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 21 AZP 16-64/23 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.

22 AZP 16-64/24 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Ślad osadnictwa, nowożytny.

23 AZP 16-64/25 TRUTNOWO Ślad osadnictwa, starożytny.

24 AZP 16-66/2 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny

25 AZP 16-66/3 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny

26 AZP 16-66/4 ŁABĘDNIK Grodzisko, średniowiecze.

27 AZP 16-66/5 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.

90 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

28 AZP 16-66/6 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze.

29 AZP 16-66/7 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze.

30 AZP 16-66/1 ŁABĘDNIK Grodzisko, średniowiecze.

31 AZP 16-66/9 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze.

32 AZP 16-66/10 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny.

33 AZP 16-66/12 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

34 AZP 16-66/13 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, okres 35 AZP 16-66/15 ŁABĘDNIK rzymski - okres wędrówki ludów. Osada.

36 AZP 16-66/16 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

37 AZP 16-66/17 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

38 AZP 16-66/20 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze.

39 AZP 16-66/21 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

40 AZP 16-66/22 ŁABĘDNIK Grodzisko, osada obronna, wczesne średniowiecze.

41 AZP 16-66/23 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze.

42 AZP 16-66/24 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny.

43 AZP 16-66/25 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.

44 AZP 16-66/26 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

45 AZP 16-66/28 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

46 AZP 16-66/29 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, średniowiecze.

47 AZP 16-66/31 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny.

48 AZP 16-66/32 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny.

49 AZP 15-66/4 ŁABĘDNIK znalezisko luźne, wczesne średniowiecze

50 AZP 15-66/5 ŁABĘDNIK Cmentarzysko kurhanowe, wczesna epoka żelaza.

51 AZP 15-66/6 ŁABĘDNIK Znalezisko luźne, neolit.

Ślad osadnictwa, okres rzymski. 52 AZP 15-66/9 ŁABĘDNIK Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

Ślad osadnictwa, średniowiecze - okres nowożytny. 53 AZP 15-66/10 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

54 AZP 15-66/15 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślone.

55 AZP 15-66/16 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślone. Osada, okres nowożytny.

56 AZP 15-66/24 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślona.

91 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

57 AZP 15-66/29 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślona.

58 AZP 15-66/27 SOKOLICA Ślad osadnictwa, okres rzymski.

Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne 59 AZP 15-66/26 SOKOLICA średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

60 AZP 15-66/33 SOKOLICA Ślad osadnictwa, nieokreślone.

Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, późne 61 AZP 15-66/33 SOKOLICA średniowiecze - okres nowożytny.

Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne 62 AZP 15-66/34 SOKOLICA średniowiecze. Osada, późne średniowiecze.

63 AZP 15-66/30 SOKOLICA Ślad osadnictwa, okres rzymski.

64 AZP 15-66/25 SOKOLICA Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

Ślad osadnictwa, nieokreślona. Ślad osadnictwa, późne 65 AZP 15-66/36 SOKOLICA średniowiecze - okres nowożytny.

66 AZP 15-64/4 OSIEKA Ślad osadnictwa, okres nowożytny XV-XVI w.

67 AZP 15-64/5 OSIEKA Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

Ślad osadniczy, epoka kamienia. Osada, wczesna epoka żelaza. 68 AZP 15-64/6 MINTY Ślad osadniczy, nowożytność.

69 AZP 15-64/7 KINKAJMY Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, nowożytność.

70 AZP 15-64/9 MINTY Ślad osadniczy, wczesna epoka brązu. Ślad osadniczy, nowożytność.

Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, średniowiecze. 71 AZP 15-64/11 MINTY Ślad osadniczy, nowożytność.

72 AZP 15-64/8 MINTY Ślad osadniczy, nowożytność.

Ślad osadniczy, epoka kamienia, wczesna epoka żelaza, wczesne 73 AZP 15-64/10 MINTY średniowiecze, nowożytność.

74 AZP 15-64/13 KRAWCZYKI Ślad osadniczy, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny.

75 AZP 15-64/14 OSIEKA Ślad osadniczy, okres nowożytny.

76 AZP 15-64/15 OSIEKA Ślad osadniczy, epoka kamienia, średniowiecze, okres nowożytny.

77 AZP 15-64/16 OSIEKA Ślad osadniczy, okres nowożytny.

78 AZP 15-64/17 KRAWCZYKI Osada, wczesna epoka żelaza.

Ślad osadniczy, późne średniowiecze. 79 AZP 15-64/18 POŁĘCZE Ślad osadniczy, okres nowożytny.

80 AZP 13-64/1 NALIKAJMY Cmentarzysko ciepłopalne, okres rzymski - OWL

92 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

KIERTYNY 81 AZP 13-64/2 Kopce, wały. WIELKIE

KIERTYNY 82 AZP 13-64/3 Grodzisko. WIELKIE

83 AZP 13-64/6 BEZLEDY Ślad osadnictwa, nieokreślona.

KIERTYNY 84 AZP 13-64/7 Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny. WIELKIE

KIERTYNY 85 AZP 13-64/9 Kopiec, kurhan. WIELKIE

KIERTYNY Osada, okres rzymski - OWL. 86 AZP 13-64/10 WIELKIE Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze.

KIERTYNY 87 AZP 13-64/11 Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, okres nowożytny. WIELKIE

88 AZP 13-64/15 ŁOJDY Ślad osadnictwa, neolit - epoka brązu.

89 AZP 15-63/9 KIERSITY Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

90 AZP 15-63/10 KIERSITY Ślad osadnictwa.

91 AZP 15-63/11 KIERSITY Punkt osadnictwa, okres nowożytny.

92 AZP 15-63/12 TOLKO Ślad osadnictwa, średniowiecze.

93 AZP 15-62/20 RODNOWO Ślad osadnictwa, nowożytna.

SZYLINA 94 AZP 14-65/3 Skarb, młodszy okres epoki brązu. WIELKA

95 AZP 14-65/5 WAWRZYNY Znalezisko luźne, neolit.

96 AZP 14-65/6 WAWRZYNY Znalezisko luźne, neolit.

97 AZP 14-65/7 WAWRZYNY Znalezisko luźne, epoka brązu.

98 AZP 14-65/8 KINKAJMY Znalezisko luźne.

Ślad osadnictwa, przadzieje. 99 AZP 14-65/9 WAWRZYNY Ślad osadnictwa, nowożytna XVI-XVIII w.

Ślad osadnictwa, pradzieje. 100 AZP 14-65/10 WAWRZYNY Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

Ślad osadnictwa, przadzieje. Ślad osadnictwa, nowożytnaXVI- 101 AZP 14-65/11 WAWRZYNY XVIIw

102 AZP 14-65/12 WAWRZYNY Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna, 2 połowa XV-

93 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

XVIII w.

103 AZP 14-65/13 WAWRZYNY Ślad osadnictwa, pradzieje.Ślad osadnictwa, nowożytnaXVI-XVIIIw

104 AZP 14-65/14 WAWRZYNY Ślad osadnictwa, pradzieje.Ślad osadnictwa, nowożytnaXVI-XVIIIw

Osada, wczesna epoka żelaza. 105 AZP 14-65/15 WIRWILTY Osada, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

Osada, wczesna epoka żelaza. 106 AZP 14-65/16 WIRWILTY Osada, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

Osada, wczesna epoka żelaza. 107 AZP 14-65/18 WIRWILTY Ślad osadnictwa, nowożytna XV-XVII w.

108 AZP 14-65/19 WIRWILTY Osada, XI-XIII w.

Osada, wczesna epoka żelaza. 109 AZP 14-65/21 WIRWILTY Ślad osadnictwa, nowożytna XVII-XVIII w.

SZYLINA Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. 110 AZP 14-65/22 WIELKA Osada, nowożytna XVII-XVIII w.

SZYLINA 111 AZP 14-65/23 Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, nowożytna XVI-XVIII w. WIELKA

SZYLINA Ślad osadnictwa, pradzieje. 112 AZP 14-65/29 WIELKA Ślad osadnictwa, nowożytna XVI-XVIII w.

SZYLINA Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XI-XIII w., XVI- 113 AZP 14-65/30 WIELKA XVIII w.

SZYLINA Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. 114 AZP 14-65/31 WIELKA Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.

SZYLINA 115 AZP 14-65/32 Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w. WIELKA

116 AZP 14-65/45 KINKAJMY Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.

117 AZP 14-64/11 SPYTAJNY Lużne znalezisko, epoka kamienia.

118 AZP 14-64/12 SPYTAJNY Cmentarzysko, okres wędrówek ludów.

119 AZP 14-64/13 WAWRZYNY Cmentarzysko kurhanowe, wczesna epoka żelaza.

120 AZP 14-64/14 POŁĘCZE Znalezisko luźne, neolit.

121 AZP 14-64/16 WIRWILTY Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa,2 połowa XV-XVIIw

Osada, wczesne średniowiecze. 122 AZP 14-64/19 ŁOJDY Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVIII w.

123 AZP 14-64/21 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze.

94 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Ślad osadnictwa, XV-XVII w.

124 AZP 14-64/20 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, pradzieje.

125 AZP 14-64/22 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

126 AZP 14-64/23 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.

127 AZP 14-64/24 POŁĘCZE Osada, XVI-XVIII w.

128 AZP 14-64/25 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze.

129 AZP 14-64/26 OSIEKA Ślad osadnictwa, XV-XVII w.

Ślad osadnictwa, wczesna średniowiecze. 130 AZP 14-64/27 POŁĘCZE Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

Ślad osadnictwa, wczesna średniowiecze. 131 AZP 14-64/28 POŁĘCZE Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

132 AZP 14-64/29 POŁĘCZE Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.

Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 133 AZP 14-64/31 KINKAJMY Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

134 AZP 14-64/35 POŁĘCZE Osada, wczesna epoka żelaza.Osada, XI-XIII w.

Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza, wczesne średniowiecze, 135 AZP 14-64/36 SPYTAJNY XVI-XVII w.

136 AZP 14-64/37 POŁĘCZE Ślad osadnictwa, pradzieje.

Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, wczesne średniowiecze. 137 AZP 14-64/38 SPYTAJNY Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

138 AZP 14-64/39 WAWRZYNY Osada, XVI-XVIII w.

138 AZP 12-63/1 BEZLEDY Grodzisko.

139 AZP 12-63/2 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w.

140 AZP 12-63/3 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.

141 AZP 12-63/5 BEZLEDY Osada, XI-XIII w.

142 AZP 12-63/6 BEZLEDY Ślad osadnictwa.

Ślad osadnictwa, XI-XIII w. 143 AZP 12-63/7 BEZLEDY Ślad osadnictwa, 2 połowa XV w. - XVII w.

144 AZP 12-63/8 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w.

145 AZP 12-63/9 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.

146 AZP 12-63/10 BEZLEDY Ślad osadnictwa, neolit. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.

147 AZP 12-63/11 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XV w. Ślad

95 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

osadnictwa XVI-XVII w.

148 AZP 12-63/12 BEZLEDY Osada, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w.

149 AZP 12-63/13 BEZLEDY Osada wyspowa.

150 AZP 12-64/1 BEZLEDY Kurhan, epoka brązu.

151 AZP 12-64/2 BEZLEDY Cmentarzysko kurhanowe, wczesna epoka żelaza.

152 AZP 12-64/3 BEZLEDY Cmentarzysko birytualne, okres wpływów rzymskich faza B2

153 AZP 12-64/4 BĄSZE Cmentarzysko

154 AZP 12-64/5 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w.

155 AZP 12-64/6 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.

156 AZP 12-64/7 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.

157 AZP 12-64/8 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w.

158 AZP 12-64/9 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

159 AZP 12-64/10 BEZLEDY Osada, XI-XIII w.

160 AZP 12-64/12 BEZLEDY Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślada osadnictwa XVI-XVIII w.

161 AZP 12-64/11 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślada osadnictwa XVI-XVIII w.

162 AZP 12-64/13 BĄSZE Ślad osadnictwa. Ślada osadnictwa XVI-XVII w.

163 AZP 12-64/14 BĄSZE Ślad osadnictwa. Ślada osadnictwa XVI-XVII w.

164 AZP 11-64/1 BĄSZE Osada XI-XIII w. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w.

165 AZP 11-64/2 BĄSZE Ślad osadnictwa, XI-XIII w.

166 AZP 11-63/1 BEZLEDY Grodzisko półwyspowe, wczesne średniowiecze.

167 AZP 11-63/3 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVII w.

168 AZP 11-63/4 BEZLEDY Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVII w.

169 AZP 11-63/5 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w.

170 AZP 11-63/6 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa 2 połowa XV-XVII w.

171 AZP 11-63/7 BEZLEDY Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVII w.

172 AZP 14-63/1 WOJCIECHY -

173 AZP 14-63/2 TOLKO -

174 AZP 14-63/3 RODNOWO -

175 AZP 14-63/4 RODNOWO -

176 AZP 14-63/5 RODNOWO -

177 AZP 14-63/6 TOLKO -

96 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

178 AZP 14-63/7 TOLKO -

179 AZP 14-63/8 TOLKO -

180 AZP 14-63/9 TOLKO -

181 AZP 14-63/10 KIERSITY -

182 AZP 14-63/11 KIERSITY -

183 AZP 14-63/12 KIERSITY -

184 AZP 14-63/13 KIERSITY -

185 AZP 14-63/14 KIERSITY -

186 AZP 14-63/15 WOJCIECHY -

187 AZP 14-62/36 WAJSNORY -

188 AZP 14-62/35 WAJSNORY -

189 AZP 14-62/34 WAJSNORY -

190 AZP 14-62/33 WAJSNORY -

191 AZP 14-62/4 WAJSNORY -

192 AZP 14-62/30 WAJSNORY -

193 AZP 14-62/31 WAJSNORY -

194 AZP 14-62/32 WAJSNORY -

195 AZP 14-62/29 RODNOWO -

196 AZP 14-62/3 RODNOWO -

197 AZP 14-62/25 RODNOWO -

198 AZP 14-62/24 RODNOWO -

199 AZP 14-62/26 RODNOWO -

200 AZP 14-62/28 RODNOWO -

201 AZP 14-62/27 RODNOWO -

202 AZP 16-99/8 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.

203 AZP 16-99/11 ŁABĘDNIK Strażnica, średniowiecze.

204 AZP 16-99/14 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.

Osada, neolit. Osada, wczesne średniowiecze. 205 AZP 16-99/18 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.

206 AZP 16-99/19 ŁABĘDNIK Ślada osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny.

97 GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

207 AZP 16-99/27 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny.

208 AZP 16-99/30 ŁABĘDNIK Osada, okres nowożytny.

Osada, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny. 209 AZP 16-99/33 ŁABĘDNIK Ślad osadnictwa, nieokreślona.

Osada, okres rzymski. 210 AZP 15-66/21 SOKOLICA Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

Ślad osadnictwa, epoka kamienia. Osada, okres rzymski. 211 AZP 15-66/22 SOKOLICA Ślad osadnictwa, okres nowożytny.

Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza - okres rzymski. 212 AZP 15-66/23 SOKOLICA Osada, okres rzymski. Ślady osadnictwa

Osada, okres rzymski. 213 AZP 15-66/28 SOKOLICA Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

214 AZP 15-66/35 SOKOLICA Osada, okres rzymski.

215 AZP 15-66/37 ŁABĘDNIK Osada, średniowiecze - okres nowożytny.

216 AZP 13-64/4 DĄBROWA Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

KIERTYNY Ślady osadnictwa, nieokreślona. 217 AZP 13-64/5 WIELKIE Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

KIERTYNY Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze. 218 AZP 13-64/8 WIELKIE Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

KIERTYNY 219 AZP 13-64/12 Osada, neolit - epoka brązu. Ślad osadnictwa, okres nowożytny. WIELKIE

220 AZP 13-64/13 DĄBROWA Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.

Osada, wczesna epoka żelaza. 221 AZP 13-64/14 ŁOJDY Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.

222 AZP 14-65/1 WIRWILTY Grodzisko, okres wczesno-średniowieczny.

Osada, wczesna epoka żelaza. 223 AZP 14-65/17 WIRWILTY Ślad osadnictwa, póżnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.

SZYLINA Osada, wczesna epoka żelaza. 224 AZP 14-65/20 WIELKA Ślad osadnictwa, nowożytna XVI-XVIII w.

225 AZP 14-64/3 SPYTAJNY Grodzisko, wczesne średniowiecze.

Osada, wczesna epoka żelaza. 226 AZP 14-64/30 POŁĘCZE Osada, wczesne średniowiecze. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie.

98