Prognoza Oddziaływania Na Środowisko Ustaleń 1.Zmiany 2.Edycji Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Tarnów Opolski

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Prognoza Oddziaływania Na Środowisko Ustaleń 1.Zmiany 2.Edycji Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Tarnów Opolski PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO USTALEŃ 1.ZMIANY 2.EDYCJI STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY TARNÓW OPOLSKI Lokalizacja: gmina: Tarnów Opolski powiat: opolski województwo: opolskie Opracowanie: mgr Józef Brawata ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2018/2019 r. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA SRODOWISKO USTALEŃ 1. ZMIANY 2. EDYCJI STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GM. TARNÓW OPOLSKI ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ ZAWARTOŚĆ OPRACOWANIA I. CZĘŚĆ GRAFICZNA - Zał. 1 mapa 1: 18 000 - Środowiskowe i strukturalne uwarunkowania rozwoju - Zał. 2 mapa 1: 18 000 - Kierunki zagospodarowania przestrzennego – prognozowane oddziaływanie na środowisko II. CZĘŚĆ OPISOWA Streszczenie w języku niespecjalistycznym............................................................ 4 1.0 Informacje o zawartości, celach i metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy………………………………………………….…........ 15 1.1. Uwagi wstępne, podstawy formalno-prawne sporządzenia prognozy............................................................................................................ 15 1.2. Zakres prognozy, informacje o metodach zastosowanych przy jej sporządzaniu ............................................................................................... 16 1.3. Trudności wynikające z niedostatków techniki i luk we współczesnej wiedzy ……..................................................................................................… 19 1.4. Materiały źródłowe ............................................................................................. 20 2.0. Informacje o celach i zawartości prognozowanego dokumentu…………..…..... 24 2.1. Charakterystyka dotychczasowego zagospodarowania obszaru gminy……..... 24 2.2. Planowane zagospodarowanie obszaru gminy, omówienie rozwiązań alternatywnych ................................................................................................. 25 3.0. Powiązania z innymi dokumentami oraz porównanie celów ustalonych w projekcie studium z celami przyjętymi w innych dokumentach środowiskowych………………………………………………………………….….…… 30 3.1. Powiązania projektu studium z innymi dokumentami ......................................... 30 3.2. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu wspólnotowym i krajowym istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu oraz sposób ich uwzględnienia w studium..................................................................................... 34 4.0. Określenie, analiza i ocena istniejącego stanu i funkcjonowania środowiska w obszarze gminy ….……………………………………………………… 38 4.1. Położenie, granice obszaru gminy ...................................................................... 38 4.2. Ukształtowanie terenu, wody powierzchniowe ................................................... 39 4.3. Gleby ................................................................................................................... 49 4.4. Warunki gruntowo-wodne .................................................................................... 51 4.4.1. Budowa geologiczna ................................................................................. 51 4.4.2. Wody podziemne ..................................................................................... 52 4.5. Klimat lokalny, zanieczyszczenie powietrza, klimat akustyczny ......................... 59 4.6. Charakterystyka przyrody ożywionej ................................................................... 69 4.6.1. Rośliny ...................................................................................................... 69 4.6.2. Zwierzęta .................................................................................................. 74 4.7. Struktura przyrodnicza, lokalne i ponadlokalne powiązania i zależności przyrodnicze ..........................................................................................................78 2 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA SRODOWISKO USTALEŃ 1. ZMIANY 2. EDYCJI STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GM. TARNÓW OPOLSKI ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 4.8. Obszary i zasoby przyrodnicze ochroną prawną ………………….……………….. 81 4.9. Ocena stanu i funkcjonowania środowiska .......................................................... 88 4.10. Tendencje zmian środowiska niezależne od ustaleń studium............................ 91 4.11. Zabytki i dobra kultury …………………………………………………………..….. 91 5.0. Przewidywane skutki realizacji ustaleń studium oraz przyjęte rozwiązania eliminujące, ograniczające lub kompensujące ich wpływ na środowisko……… 96 5.1. Prognoza oddziaływań na powierzchnię ziemi, gleby i krajobraz ......................... 96 5.2. Prognoza oddziaływań na wody podziemne i powierzchniowe ........................... 98 5.3. Prognoza oddziaływań na różnorodność biologiczną, zwierzęta i rośliny ........... 102 5.4. Przewidywane oddziaływania na zabytki i dobra materialne ............................... 104 5.5. Prognoza wpływu na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 oraz integralność tych obszarów a także na inne obszary chronione ..................105 5.6. Prognoza wpływu na zdrowie i warunki życia ludzi ............................................. 106 5.6.1. Prognoza oddziaływania na jakość powietrza ......................................... 106 5.6.2. Prognoza oddziaływań na klimat akustyczny ....................................................107 5.6.3. Prognoza zagrożenia promieniowaniem niejonizujacym ..........................108 5.7. Ocena ryzyka wystąpienia poważnych awarii oraz potrzeby utworzenia obszarów ograniczonego użytkowania ................................................................ 109 5.8. Informacje o możliwym oddziaływaniu transgranicznym ..................................... 111 5.9. Wpływ ustaleń studium na klimat i jego ocieplenie………………..……………… 111 6.0. Problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji studium …..112 7.0. Propozycje metod i częstotliwości oceny skutków realizacji studium .................114 8.0. Zestawienie prognozowanych oddziaływań……………………………………………114 Oświadczenie autora prognozy ………………………………………………………………. 115 3 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA SRODOWISKO USTALEŃ 1. ZMIANY 2. EDYCJI STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GM. TARNÓW OPOLSKI ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Przepisy prawa nie precyzują dokładnego układu treści prognozy oddziaływania ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy na środowisko, a jedynie jej obowiązkowe elementy. W celu wypełnienia wymogów ustawowych oraz ze względu na czytelność tego dokumentu obowiązkowe elementy niniejszej prognozy ujęto w trzech częściach: − I - wstępna część prognozy, poświęcona podstawom prawnym jej sporządzenia oraz charakterystyce dokumentu poddawanego ocenie (czyli projektowi zmiany 2. edycji studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Tarnów Opolski), − II - część poświęcona opisowi środowiska przyrodniczego gminy Tarnów Opolski wraz z oceną jego stanu, − III - część poświęcona przewidywanym oddziaływaniom ustaleń projektu zmiany studium na środowisko (jego elementy) i na zdrowie ludzi. Streszczenie części I - podstawy prawne sporządzenia prognozy oraz charakterystyka dokumentu poddawanego ocenie Niniejsza prognoza odnosi się do ustaleń projektu zmiany „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Tarnów Opolski”. Jest to pierwsza zmiana 2. edycji studium, przyjętej przez Radę Gminy Tarnów Opolski w 2015 r., która z kolei było pierwszym całościowym opracowaniem, zrealizowanym na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 1073 ze zm.). Obecna prognoza stanowi jednolity tekst, zawierający uzupełnienia i zmiany treści prognozy sporządzonej w 2015 r. do 2. edycji studium – odpowiednio do zakresu obecnej zmiany studium oraz aktualnych danych o stanie środowiska i innych uwarunkowań. Obowiązek i tryb przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko ustaleń studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy wynika z art. 46 i 51 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Zgodnie z przywołanymi przepisami właściwy powiatowy inspektor sanitarny i regionalny dyrektor ochrony środowiska dokonali uzgodnienia zakresu i stopnia szczegółowości informacji zawartych w niniejszej prognozie. W niniejszej prognozie dokonano: − analizy i oceny istniejącego zagospodarowania i stanu środowiska w gminie oraz ewentualnych zmian tego stanu w przypadku braku realizacji omawianego dokumentu, − analizy i oceny problemów ochrony środowiska istotnych z punktu widzenia projektowanego przeznaczenia i zagospodarowania obszaru gminy Tarnów Opolski, − przedstawienia celów ochrony środowiska ustanowionych na szczeblu międzynarodo- wym, wspólnotowym i krajowym, istotnych
Recommended publications
  • Of Silesia Vol
    Cuius regio? Ideological and Territorial Cohesion of Silesia vol. 5 eds Lucyna Harc, Przemysław Wiszewski, Rościsław Żerelik Online access: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/78119 Joanna Nowosielska-Sobel, Grzegorz Strauchold, Przemysław Wiszewski Permanent Change. The New Region(s) of Silesia (1945-2015) ed. Przemysław Wiszewski Wrocław 2015 The book was published with funds of the program Cuius regio. Analiza sił spajających i destrukcyjnych w obrębie regionu określających przynależność osób (grup społecznych) oraz spójność społeczną jako zjawisko historyczne / Cuius regio. An analysis of the cohesive and disruptive forces destining the attachment of (groups of) persons to and the cohesion within regions as a historical phenomenon, decision of the Polish Minister of Science and Higher Education No. 832/N-ESF-CORECODE/2010/0. Peer review: Małgorzata Ruchniewicz Translated by: Matthew La Fontaine, Paweł Ausir Dembowski, Anna Lidia Błaszczyk, Piotr Szutt Language proofreading: Matthew La Fontaine, Judson Hamilton © Copyright by Authors and Uniwersytet Wrocławski Cover design: Marcin Fajfruk Typesetting: Aleksandra Kumaszka, Tomasz Kalota ISBN 978-83-942651-2-0 Publishing House eBooki.com.pl ul. Obornicka 37/2 51-113 Wrocław tel.: +48 602 606 508 email: [email protected] WWW: http://www.ebooki.com.pl Table of Contents Przemysław Wiszewski A time of transformation. New Silesia under construction (1945-2015) ............ 9 Joanna Nowosielska-Sobel Administrative changes....................................................................................
    [Show full text]
  • Aktualności Gminy Tarnów Opolski”
    Aktualności I GMINY TARNÓW OPOLSKI Kąty Opolskie | Kosorowice | Miedziana | Nakło | Przywory | Raszowa | Walidrogi numer 03/15 | egzemplarz bezpłatny | www.tarnowopolski.pl Kwiat Tarniny Po raz kolejny wręczone zostały nagrody Kwiatu Tarniny, dla zdolnej młodzieży z terenu naszej gminy. Kapituła przy­ znała je za osiągnięcia naukowe, artystyczne i sportowe. Koniec reformy przed Zapraszamy! pierwszym dzwonkiem Oszuści podszywają się pod 4-5 lipca zapraszamy na Święto Wywiad z Wójtem Gminy Tarnów policję! Tarniny do Kosorowic. Opolski - Krzysztofem Mutzem. ► czytaj od str. 3 ► czytaj od str. 4 ► czytaj na str. 14 2 Aktualności Ogłoszenia nr 3/2015 Uwaga wszystkie Panie! Teraz bezpłatna mammografia także dla kobiet w wieku 40-49 i 70-75 lat - zwiększamy dostęp do bezpłatnych badań w ramach projektu współfinansowanego ze środków Funduszy Norweskich i Funduszy EOG W dniu 24.07.2015r. w ramach akcji profilaktycznych będziemy realizować w Tarnowie Opolskim, przy Remizie bez­ płatne badania mammograficzne finansowane przez NFZ dla pań w wieku 50-69 lat. To wyjątkowa okazja o której warto powiedzieć bliskim sobie kobietom - córce, mamie, siostrze, sąsiadce. Na badanie wymagane jest skierowanie od lekarza dowolnej specjalizacji (wzór skierowania dla kobiet w wieku 40 - 49 oraz 70 - 75 lat znajduje się na stronie www.tarnowopolski.pl w aktualnościach). Rejestracja: tel. 58 666 24 44 Szczegółowe informacje: www.fundusze.mammo.pl LUX MED Diagnostyka Gmina Tarnów Opolski w programie „Prosument Opolski” Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodar­ Przypominamy o możliwości bezpłatnego oddawania ki Wodnej w Opolu uruchomił program dofinansowań do selektywnie zebranych odpadów komunalnych do PSZOK zakupu i montażu odnawialnych źródeł dla właścicieli Nie­ mieszczącego się przy ul.
    [Show full text]
  • N ATU RA S I L E S I a E SUPERIORIS 5 Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska NATURA SILESIAE SUPERIORIS 5 WYDAWCA • EDITOR
    Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Slqska N ATU RA S I L E S I A E SUPERIORIS 5 Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska NATURA SILESIAE SUPERIORIS 5 WYDAWCA • EDITOR CENTRUM DZIEDZICTWA PRZYRODY GÓRNEGO ŚLĄSKA UPPER SILESIAN NATURE HERITAGE CENTRE RADA REDAKCYJNA • EDITORIAL BOARD Przewodniczący • President Krzysztof Rostański Uniwersytet Śląski, Katowice Zastępca Przewodniczącego • Vice-President Stanisław Wika Uniwersytet Śląski, Katowice Członkowie • Members Andrzej Czylok Uniwersytet Śląski, Sosnowiec Roland Dobosz Muzeum Górnośląskie, Bytom Sonia Dybova - Jachowicz Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Górnośląski w Sosnowcu Wiesław Gabzdyl Politechnika Śląska, Gliwice Janusz Girczys Politechnika Częstochowska, Częstochowa Stefan Godzik Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, Katowice Zbigniew Hawryś Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Gospodarki Leśnej Rejonów Przemysłowych w Katowicach Janusz Hereźniak Uniwersytet Łódzki, Łódź Andrzej T. Jankowski Uniwersytet Śląski, Sosnowiec Krzysztof Jędrzejko Śląska Akademia Medyczna, Sosnowiec Janina Klemens Politechnika Śląska, Gliwice Antoni Kuśka Akademia Wychowania Fizycznego, Katowice Eugeniusz Kuźniewski Akademia Medyczna, Wrocław Jerzy A. Lis Uniwersytet Opolski, Opole Anna Patrzałek Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska PAN, Zabrze Tadeusz Szczypek Uniwersytet Śląski, Sosnowiec Zbigniew Witkowski Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków REDAKCJA • EDITORIAL STAFF Redaktor naczelny • Editor in Chief Jerzy B. Parusel Sekretarz Secretary Alicja Miszta ADRES REDAKCJI • EDITORIAL
    [Show full text]
  • AKTUALNOŚCI GMINY TARNÓW OPOLSKI Wydawca: Gmina Tarnów Opolski Zapraszamy Do Współpracy Urząd Gminy Tarnów Opolski • Ul
    ISSN 2353�5520 Kąty Opolskie | Kosorowice | Miedziana | Nakło | Przywory | Raszowa | Walidrogi numer 02/18 | egzemplarz bezpłatny | www.tarnowopolski.pl Wielkie otwarcie nowego Placu Zabaw w Kosorowicach ▶ czytaj na str. 18 Gdy zaginie człowiek, ich „Trudności motywują SPORT TO ZDROWIE pomoc jest na wagę złota najbardziej” – Gminna Olimpiada – Fundacja Opolskie Psy Wywiad z Wójtem Gminy Przedszkolaka po raz drugi Ratownicze Krzysztofem Mutzem OPOLSAR z Nakła ▶ czytaj na str. 3 ▶ czytaj na str. 20 ▶ czytaj od str. 8 2 Ogłoszenia nr 2/2018 MIESZKAŃCU! Jesteś zameldowany poza gminą Tarnów Opolski, a mieszkasz na jej terenie? Teraz możesz sprawić by Twoje po- datki zostawały w naszej gminie. To my budujemy, remontujemy, inwestujemy. Wystarczy, że w tym roku rozliczysz się w II Urzędzie Skarbowym w Opolu, a pieniądze trafią do budżetu gminy i zostaną przeznaczone na nowe inwestycje. Kochane Dzieci Rodzice Z okazji Waszego Święta składamy wszystkim Dzieciom Z okazji Dnia Matki i Ojca, składamy najserdeczniejsze – od tych najmłodszych do najstarszych – najserdeczniejsze życzenia, dużo zdrowia, szczęścia oraz wszelkiej pomyśl- życzenia zdrowia, dziecięcej radości i uśmiechu. Niech ten ności, spełnienia najskrytszych marzeń, pociechy ze swoich szczególny czas dzieciństwa upłynie Wam pod znakiem za- dzieci oraz ich odwzajemnionej miłości! bawy i szczęścia w otoczeniu kochających Was ludzi. Niech Redakcja się spełnią wszystkie Wasze marzenia. Redakcja Strażacy Sołtysi Z okazji Świętego Floriana wszystkim Strażakom skła- Z okazji „Dnia Sołtysa” życzymy dużo zdrowia, wszel- damy najserdeczniejsze życzenia, podziękowania i wyra- kiej pomyślności, wytrwałości oraz sukcesów w działalności zy uznania za pełnioną służbę. Dziękujemy za Wasz trud, sołeckiej. Jednocześnie składamy słowa uznania za Waszą ogromny dar serca, zaangażowanie, gotowość o każdej porze ciężką pracę i zaangażowanie w realizację określonych celów dnia i nocy, a w sposób szczególny za poświęcenie w ratowa- oraz działalność na rzecz rozwoju i poprawy jakości życia niu ludzkiego życia, zdrowia i mienia.
    [Show full text]
  • Strategia Rozwoju Powiatu Opolskiego Na Lata 2015- 2025 Załącznik 1 Syntetyczna Diagnoza Społeczno
    PROJEKT Strategia Rozwoju Powiatu Opolskiego na lata 2015- 2025 Załącznik 1 Syntetyczna diagnoza społeczno - gospodarcza Powiatu Opolskiego Opole, 2015 SPIS TREŚCI 1.Wstęp………………………………………………………………………………..3 2.Charakterystyka i położenie geograficzne ................................................................. 4 3. Środowisko i zasoby naturalne .................................................................................. 7 4. Demografia i kapitał ludzki ..................................................................................... 17 5. Gospodarka i rynek pracy......................................................................................... 30 6. Infrastruktura techniczna i transport ....................................................................... 39 7. Infrastruktura społeczna .......................................................................................... 51 8. Bezpieczeństwo ....................................................................................................... 58 9. Ocena końcowa…………………………………………………………………....66 2 1. WSTĘP Celem niniejszego opracowania jest określenie sytuacji społeczno – gospodarczej Powiatu Opolskiego, jako materiału wyjściowego do opracowania Strategii Rozwoju Powiatu Opolskiego na lata 2015 – 2025. Opracowanie syntetycznej diagnozy jest podstawą do dokonania analizy strategicznej, a następnie sformułowania wizji rozwoju Powiatu Opolskiego oraz określenia priorytetów i celów rozwojowych na kolejne lata. Do opracowania diagnozy wykorzystywano wszelkie, dostępne
    [Show full text]
  • Aktualności Gminy Tarnów Opolski 02-2016.Pdf
    ISSN 2353-5520 Kąty Opolskie | Kosorowice | Miedziana | Nakło | Przywory | Raszowa | Walidrogi numer 02/16 | egzemplarz bezpłatny | www.tarnowopolski.pl Kwiat Tarniny Bywało już tu baśniowo, rodzinnie, wakacyjnie, nawet cyrkowo i filmowo. Tym razem zaś było jubileuszowo i … dra- matycznie. Mowa o dorocznym podsumowaniu całorocznej pracy artystycznej w tarnowskim Gminnym Ośrodku Kultury. Tegoroczna impreza przebiegała nieco inaczej niż zazwyczaj, gdyż podzielona została na trzy „akty”. Z okazji 15-lecia ze- społu „Element” w pierwszej części oddano we władanie scenę zespołom, które zapoczątkowały całą formację. Wycieczkę w przeszłość poprowadziła choreografka Monika Hulbój, która tonem swobodnej pogawędki opowiedziała o początkach i najnowszych dokonaniach kierowanej przez siebie grupy. Gawędę przeplatały najciekawsze choreografie z ostatniego pię- ciolecia, przy czym liczne z nich były odświeżone a nawet zupełnie zmienione. Nie ma rzeczy niemożliwych JUBILEUSZ! Kulturalne lato z GOK Wywiad z Wójtem Gminy Przeczytaj jak wyglądał jubileuszowa Tarnowski GOK jak co roku zaprasza Tarnów Opolski o najistotniejszych gala Kwiatu Tarniny. do aktywnego i twórczego spędzania realizacjach przeprowadzonych czasu. Zobacz co było i co będzie! w ostatnim czasnie na terenie naszej gminy. ▶ czytaj od str. 3 ▶ czytaj od str. 9-10 ▶ czytaj na str. 8-11 2 Ogłoszenia nr 2/2016 Wszystkiego dobrego! Z okazji Dnia Pracownika Socjalnego oraz Dnia Samorządowca składamy wszystkim pracownikom socjalnym i samorządowym, radnym, sołtysom i radom sołeckim, serdeczne życzenia zdrowia, wszelkiej pomyślności i satysfakcji w życiu prywatnym i zawodowym. Życzymy także aby Wasze wysiłki i codzienna praca były zawsze doceniane przez tych, na rzecz których pracujecie. Redakcja Bezpłatne porady prawne, psychologiczne Informacja dla rolników lub pomoc materialna Powiatowy Lekarz Weterynarii w Opolu informuje, że Umów się na bezpłatną poradę prawną, psychologiczną w związku z Decyzją wykonawczą komisji (UE) 2016/260 z lub pomoc materialna.
    [Show full text]
  • Czyli O Początkach Mniejszości Niemieckiej W Województwie Opolskim W Latach Dziewięćdziesiątych XX Wieku
    ROCZNIK POLSKO-NIEMIECKI 2018, nr 26 ISSN 1230-4360 DOI: 10.35757/RPN.2018.26.06 Paweł Popieliński Instytut Studiów Politycznych PAN Magdalena Lemańczyk Instytut Kaszubski w Gdańsku Endlich ta wolność… czyli o początkach mniejszości niemieckiej w województwie opolskim w latach dziewięćdziesiątych XX wieku Wstęp W ciągu 28 lat po przełomie demokratycznym pojawiło się wiele publikacji nauko- wych analizujących powoływanie i funkcjonowanie organizacji mniejszości niemiec- kiej w Polsce, tożsamość narodową jej członków, postawy polityczne itp. Publikacje te są efektem badań przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych i pokoleń (zwłaszcza socjologii, historii i politologii), prowadzonych na różnych etapach rozwoju mniejszości niemieckiej w regionach o odmiennych kontekstach historycznych, społeczno-politycz- nych, zróżnicowanej pamięci historycznej1. 1 D. Berlińska, Społeczne uwarunkowania ruchu mniejszości niemieckiej na Śląsku Opolskim: (próba diagnozy w świetle badań socjologicznych), Instytut Śląski, Opole 1989; eadem, Mniej- szość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości, Stowarzyszenie Instytut Śląski, Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Opole 1999; B. Domagała, Socjologicz- na charakterystyka liderów mniejszości niemieckiej na Warmii i Mazurach, „Przegląd Zachodni” 1993, nr 3; eadem, Mniejszość niemiecka na Warmii i Mazurach: rodowód kulturowy, organizacja, tożsamość, Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego, Olsztyn 1996; C. Herrmann, Die deutsche Minderheit in Ermland und Masuren. Studie zur aktuellen
    [Show full text]