Tatrzański Park Narodowy na tle innych górskich terenów chronionych, tom II, Zakopane–Kraków 2006

Grzyby pasożytnicze z rzędu Taphrinales () w Tatrach. Analiza występowania

Wiesław Mułenko1, Agata Wołczańska1, Kamila Bacigálová2

1 Zakład Botaniki i Mykologii, Instytut Biologii UMCS, Akademicka 19, PL−20−033 Lublin e−mail: [email protected]; [email protected] 2 Instytut Botaniki, Słowacka Akademia Nauk, Dúbravská cesta 14, SK−842 23 Bratysława, e−mail: [email protected]

Streszczenie de wszystkim z obszarów umiarkowanych i chłodnych półkuli północnej. Występowanie przedstawicieli Taph− W pracy podsumowano dotychczasowe wyniki ba− rinales na roślinach kwiatowych z rodzin, gdzie domi− dań nad grzybami pasożytniczymi z rzędu Taphrinales nują formy drzewiaste, a także na paprociach wskazuje, (Ascomycota) występującymi w całym masywie Tatr oraz że jest to grupa stara pod względem filogenetycznym. na obszarach przyległych. Łącznie wykazano obecność 20 gatunków grzybów na 33 gatunkach roślin, na łącznej Cel i zakres pracy liczbie 443 stanowisk. Omówiono poziome oraz piono− we rozmieszczenie grzybów, a także preferencje w sto− Historię badań nad grzybami z rzędu Taphrinales w sunku do żywicieli i warunków środowiska. Tatrach przedstawiono w niezależnym opracowaniu (Ba− cigálová i in. 2005). Obecnie podano tylko najważniej− Wprowadzenie sze informacje. Najstarsze dane pochodzą z końca XIX wieku. Są to zbiory M. Raciborskiego z 1890 roku opu− Przedstawiciele Taphrinales (workowce, Ascomyco− blikowane przez A. Wróblewskiego (1925). Pierwsze syn− ta) to interesująca grupa grzybów pasożytniczych, w skład tetyczne zestawienie grzybów z terenu Tatr przedstawiła której wchodzą gatunki należące do dwóch jednostek Starmachowa (1963) wymieniając 9 gatunków − taksonomicznych w randze rodzin – i Pro− les (na 9 gatunkach roślin i ok. 23 stanowiskach). Kolej− tomycetaceae (Kirk i in. 2001), klasyfikowanych do nie− ne opracowania ukazały się znacznie później; dla Tatr dawna jako dwa niezależne rzędy – Taphrinales i Proto− słowackich przygotowała je Bacigálová (1999) podając mycetales (Sałata 1974; Sałata 1979). Grzyby te infekują 14 gatunków, natomiast dla Tatr polskich Mułenko i in. różne organy roślin żywicielskich, jednakże nie formują (2004) podając 11 gatunków. owocników charakterystycznych dla workowców. Przed− Od 1990 r. zintensyfikowano poszukiwania grzybów stawiciele Taphrinaceae wytwarzają worki z zarodnikami po obu stronach Tatr, a w roku 1998 rozpoczęto wspólne bezpośrednio na porażonych organach roślin, natomiast polsko−słowackie badania w ramach współpracy nauko− gatunki z rodziny Protomycetaceae tworzą jeden worek wej pomiędzy Słowacką Akademią Nauk w Bratysławie oraz zbiorowy (synascus), który powstaje z zarodnika prze− Uniwersytetem Marii Curie−Skłodowskiej w Lublinie. Cyto− trwalnikowego (chlamydospory) po jego przezimowaniu. wana powyżej praca (Bacigálová i in. 2005) zawiera pełny Infekcje grzybowe wywołują charakterystyczne, łatwo wykaz wszystkich znanych dotychczas gatunków Tap− zauważalne zniekształcenia morfologiczno−anatomiczne hrinales, wraz z dokładnymi mapami ich rozmieszczenia. różnych organów roślin, powstające wskutek hiperplazji i Celem obecnego opracowania jest podsumowanie do− hipertrofii komórek lub pobudzenia pączków śpiących tychczasowej wiedzy w zakresie przestrzennego rozmie− do nadmiernego rozwoju. Protomycetaceae powodują naj− szczenia grzybów. Badania w dalszym ciągu są prowadzone częściej przebarwienia tkanek oraz zgrubienia wiązek prze− i każdego roku przybywa wiele nowych danych, jednak – wodzących na liściach i pędach, natomiast Taphrinace jak się wydaje – zebrane informacje są już na tyle bogate, wywołują różnego typu deformacje w obrębie liści (np. że upoważniają do wyciągnięcia wniosków natury ogól− galasowate uwypuklenia), owoców (torbiele), pędów (‘czar− nej, przynajmniej w odniesieniu do niektórych gatunków. cie miotły’), kwiatów i kwiatostanów (np. zniekształcenia podsadek i słupków w żeńskich kwiatostanach olch). Wyniki badań Grzyby z rodziny Protomycetaceae występują głów− nie na roślinach zielnych, natomiast z rodziny Taphrina− Bogactwo gatunkowe. Na całym obszarze Tatr stwier− ceae na roślinach zielnych i drzewiastych. Znane są prze− dzono występowanie 20 gatunków grzybów z rzędu Ta− 18 phrinales, w tym 7 gatunków z rodziny Protomyceta− wy dla regla dolnego (199 stanowisk). W reglu górnym ceae i 13 gatunków z rodziny Taphrinaceae. W porów− grzyby zebrano na 96 stanowiskach, natomiast w piętrze naniu z danymi z lat 60. (Starmachowa 1963) lista grzy− kosodrzewiny (subalpejskim) na 73. Najmniej stanowisk bów zebranych przez autorów obecnej pracy powięk− (38) występuje w piętrze alpejskim (Tab. 1), natomiast szyła się o 11 gatunków. Są wśród nich grzyby nowe dla brak danych z piętra subniwalnego, pomimo obecności Tatr, Karpat, a także dla obu krajów – Polski i Słowacji. tam niektórych gatunków roślin, potencjalnych żywicieli. Należą do nich: Protomycopsis leucanthemii (na Pyreth− Zakres występowania grzybów pokrywa się generalnie z rum clusii), P. leontodontis (na Leontodon pseudotaraxa− występowaniem roślin, jednak jest silnie zróżnicowany. ci), P. arnoldii (na Leontodon pseudotaraxaci), Taphri− Każdy gatunek pasożyta posiada właściwe sobie prefe− na potentillae (na Oreogeum montanum), T. viridis (na rencje siedliskowe i wymaga oddzielnego omówienia. Alnus alnobetula) oraz T. vestergrenii (na Dryopteris car− thusiana). Protomycetaceae Ogólne liczby gatunków zebranych po obu stronach Gatunki zebrane w Tatrzańskim Parku Narodowym Tatr są zbieżne: w Polsce odnaleziono 15 gatunków (6 z pasożytują na roślinach zielnych należących do dwóch Protomycetaceae i 9 z Taphrinaceae), natomiast na Sło− rodzin – Apiaceae i Asteraceae – i są częstym składni− wacji 16 (kolejno 5 i 11). Pierwsze różnice pojawiają się kiem flory tatrzańskiej. Można je spotkać przede wszyst− podczas analizy ich rozmieszczenia. Dla obu części Tatr kim w zwartych skupieniach roślinności zielnej, w prze− wspólnych jest 11 gatunków (55%), wyłącznie po pol− dziale wysokości od 800 aż do 2000 m n.p.m. Więk− skiej stronie występuje 4 (20%), a tylko po słowackiej 5 szość to grzyby polifagiczne występujące na różnych gatunków (25%). Kolejne różnice dotyczą ilości gatun− gatunkach żywicieli. Do grzybów pospolitych należą trzy ków notowanych w poszczególnych regionach Tatr. W gatunki – Protomyces kriegerianus, P. macrosporus i P. całych Tatrach Zachodnich zebrano łącznie 16 gatun− pachydermus. Pozostałe taksony występują znacznie ków, w Tatrach Wysokich 13, a w Tatrach Bielskich za− rzadziej. ledwie 4. Brak jest natomiast danych z Masywu Siwego 1. Protomyces crepidis−paludosae Büren – na Cre− Wierchu, gdzie badania mykologiczne nie były dotych− pis paludosa (L.) Moench. Jest to rzadki gatunek notowa− czas prowadzone. ny dotychczas tylko na jednym stanowisku w polskich Rośliny żywicielskie. Grzyby stwierdzono na 33 Tatrach Zachodnich. Wymaga dalszych poszukiwań po gatunkach roślin, w tym na 2 gatunkach paproci oraz na obu stronach Tatr ze względu na dość częste występo− 31 gatunkach roślin dwuliściennych. W porównaniu z wanie rośliny żywicielskiej. danymi Starmachowej (1963) liczba roślin żywicielskich 2. Protomyces kriegerianus Büren – na Leontodon zwiększyła się aż o 24 gatunki. Nowymi żywicielami dla hispidus L., L. hispidus subsp. danubialis (Jacq.) Simonk. grzybów okazały się: Taraxacum tatrense i T. nigricans oraz Leontodon sp. Grzyb występuje dość często tylko (dla Protomyces pachydermus) oraz Heracleum sphon− na pierwszym z podanych żywicieli. Większość stano− dylium (dla Protomyces macrosporus). wisk skupiona jest w granicach regla dolnego i górnego, Największą liczbę roślin infekuje Protomyces pachy− choć notowano go także w piętrze kosówki (Tab. 1). Po dermus (7 gat.), nieco mniej P. macrosporus (5 gat.), na− polskiej stronie znany jest tylko z Tatr Zachodnich. Po stępnie Taphrina betulina (4 gat.) i P. kriegerianus (3 stronie słowackiej zbierany był na całym obszarze, jed− gat.). Pozostałe gatunki grzybów notowano na 1–2 ga− nak częściej w Tatrach Wysokich. tunkach roślin (Tab. 1). 3. Protomyces macrosporus Unger – na Aegopo− Rozprzestrzenienie grzybów. Zebrane dotychczas dium podagraria L., Carum carvi L., Chaerophyllum grzyby zanotowano łącznie na 443 stanowiskach (Baci− hirsutum L., Heracleum sphondylium L., Ligusticum mu− gálová i in. 2005, Tab. 1). Większość z nich przypada na tellina (L.) Crantz. Grzyb ten jest jednym z najczęściej Tatry słowackie (75%) i tylko 25% na Tatry polskie. W spotykanych gatunków w Tatrach, w zakresie wysokości Polsce znacznie więcej stanowisk znanych jest z Tatr Za− od 800 do 2200 m (Tab. 1). Posiada dwa wyraź− chodnich (79) niż z Tatr Wysokich (10). Inaczej przedsta− ne optima występowania związane ze zmianą żywiciela wia się sytuacja po słowackiej stronie, gdzie dużo więk− w miarę wzrostu wysokości: na Aegopodium podagraria sza jest liczba stanowisk w Tatrach Wysokich (225) w i Chaerophyllum hirsutum występuje głównie w reglu porównaniu z Tatrami Zachodnimi (85) czy Bielskimi (17). dolnym (do 1200 m). W wyższych położeniach infekuje Gatunkami najczęściej notowanymi są: Protomyces z kolei Ligusticum mutellina; zdecydowana większość macrosporus (156 stanowisk), Taphrina betulina (78), stanowisk na tej roślinie przypada na piętro subalpejskie Protomyces kriegerianus (42) i Taphrina epiphylla (42). i alpejskie, ale do wysokości 2000 m. Powyżej liczba Z pojedynczych stanowisk znane są tylko 3 gatunki: Pro− stanowisk gwałtownie maleje. Na pozostałych dwóch ga− tomyces crepidis−paludosae, Protomycopsis arnoldii i Ta− tunkach roślin grzyb notowany był sporadycznie. phrina filicina. Pozostałe gatunki zbierano na kilku/kil− 4. Protomyces pachydermus Thüm. – na Taraxa− kunastu stanowiskach. cum nigricans (Kit.) Rchb., T. officinale Weber in F. H. Stanowiska omawianych grzybów zlokalizowane są Wigg., T. sect. Alpestria, T. sect. Alpina, T. sect. Vulgaria, w 4 spośród 5 wyróżnionych pięter roślinnych Tatr. Naj− T. tatrense R. Doll. i Taraxacum sp. Występowanie grzy− większa ich liczba przypada na zakres wysokości właści− ba stwierdzono łącznie na 26 stanowiskach w przedzia− 19

Tabela 1. Pionowe rozmieszczenie grzybów w Tatrach Table 1. Vertical distribution of fungi in the Tatra Mountains

Wysokość n.p.m. / Liczba stanowisk Pasożyt Żywiciel Elevation a.s.l. / Number of localities Parasite Host 800–1200 1201–1500 1501–1800 1801–2010 brak lokalizacji P. crepidis – Crepis paludosa 1– ––– paludosae

Protomyces Leontodon hispidus 16 18 3 – 1 kriegerianus Leontodon hispidus subsp. danubialis –1 ––– Leontodon sp. –2 ––1 P. macrosporus Aegopodium podagraria 20 4 2 – 4 Carum carvi 1– Chaerophyllum hirsutum 24 3 2 – – Heracleum sphondylium 11 – Ligusticum mutellina 31447237 P. pachydermus Taraxacum nigricans –1 ––– T. officinale 56 ––3 T. sect. Alpestria –1 ––– T. sect. Alpina –1 ––– T. sect. Vulgaria 31 1–1 T. tatrense –1 –1– Taraxacum sp. –– –1– Protomycopsis Leontodon pseudotaraxaci –– –1– arnoldii P. leontodontis L. hispidus subsp. danubialis 13 – L. pseudotaraxaci –– –2– P. leucanthemi Leucanthemum vulgare 1– ––– Pyrethrum clusii –2 ––1 18 3 – – 4 T. epiphylla A. incana 35 2 – – 5 T. sadebecki A. glutinosa 8– ––– T. tosquineti A. glutinosa 8– ––– T. viridis A. alnobetula 5 – – – – T. betulae Betula carpatica – 1 – – – B. pendula 74 4–2 T. betulina B. pubescens 20 15 1 – 2 B. carpatica 6712–2 B. pendula 31 ––1 Betula sp. 52 ––1 T. potentillae Oreogeum montanum –– 19– Potentilla erecta 1 T. filicina Dryopteris carthusiana 1 T. vestergrenii D. carthusiana –1 ––– T. padi P. padus 3– ––– T. pruni P. domestica 1– ––– P. spinosa –– –1– T. populina Populus nigra 5– ––– Razem 199 96 73 38 37 443 le wysokości od 800 do 1900 m. Spośród wszystkich 5. Protomycopsis arnoldii Magn. – na Leontodon notowanych w obecnej pracy grzybów, gatunek ten ze− pseudotaraxaci Schur. Jest to gatunek bardzo rzadki, zi− brano na największej liczbie żywicieli. Na każdej rośli− dentyfikowany ostatnio na podstawie zbiorów zielniko− nie znany jest jednak z pojedynczych lub nielicznych wych SAV (Bacigálová & Mułenko 2005). Prawdopodob− stanowisk. Najczęściej notowany był na T. officinale (11 nie zebrany został przypadkowo przez A. Plocka w roku stanowisk), natomiast najwyżej na T. tarense (1870 m) w 1974 na Małołączniaku (Czerwone Wierchy), na wyso− Tatrach słowackich. kości 2000–2100 m. Wymaga dalszych poszukiwań. 20

6. Protomycopsis leontodontis Büren – na Leonto− nowiska w części polskiej. Wszystkie stanowiska po− don hispidus subsp. danubialis (Jacq.) Simonk. oraz L. chodzą z regla dolnego (Tab. 1). pseudotaraxaci Schur. To także rzadki, wymagający dal− 4. Taphrina tosquinetii (Westend.) Magn. – na Al− szych poszukiwań gatunek, znany zaledwie z 6 stano− nus glutinosa (L.) Gaertn. Grzyb ten także infekuje liście, wisk położonych w Tatrach słowackich. Na pierwszym jednak wytwarza grzybnię wieloletnią i powoduje silne żywicielu występuje do wysokości 1400 m, natomiast na zniekształcenia (marszczenie się) całych zainfekowanych drugim znacznie wyżej – od 1800 do 1900 m (Tab. 1). organów. Podobnie jak poprzedni gatunek często wy− 7. Protomycopsis leucanthemi Magn. – na Leucan− stępuje na niżu, rzadko w górach; w Tatrach znaleziony themum vulgare Lam. i Pyrethrum clusii Fisch. ex Rchb. został w tych samych regionach i piętrach roślinnych Jest to kolejny rzadki gatunek, znany z kilku zaledwie oraz na takiej samej liczbie stanowisk (Tab. 1). stanowisk. Na pierwszym żywicielu podany został tylko 5. Taphrina viridis Maire – na Alnus alnobetula przez Starmachową (1963) z polskiej części Tatr. Na dru− (Ehrh.) Hartig. Grzyb wywołuje powstanie na liściach gim zebrany został w ciągu ostatnich lat na trzech stano− niewielkich owalnych plam pokrytych nalotem worków wiskach w Tatrach słowackich, na wysokości ok. 1300 z zarodnikami. Do chwili rozpoczęcia badań przez au− m (Tab. 1). Podobnie jak inne gatunki grzybów z tego torów obecnego opracowania grzyb nie był znany z rodzaju wymaga dalszych poszukiwań. obszaru Tatr. Po raz pierwszy zebrała go Bacigálová w 1988 roku. Od tego momentu zanotowany został na 5 Taphrinaceae stanowiskach położonych tylko w słowackich Tatrach Grzyby z rodziny Taphrinaceae w większości były Zachodnich. Zebrano go w Dol. Kamenistej, Jamnickej i zbierane na drzewach i krzewach i tylko 3 z nich noto− Žiarskiej, na podsadzanych okazach Alnus alnobetula wano na roślinach zielnych. Większość to gatunki czę− (roślina nie jest rodzimym gatunkiem tatrzańskim). ste. Z pojedynczych stanowisk znane są Taphrina filici− Wszystkie stanowiska położone są w granicach regla na i T. vestergrenii występujące na Dryopteris carthusia− dolnego, chociaż roślina spotykana jest także wyżej. na (Pteridophyta). Wśród grzybów z rodzaju Taphrina większość wytwarza grzybnię jednoroczną, natomiast II. Grzyby występujące na gatunkach z rodzaju Betula grzybnię wieloletnią mają tylko 4 gatunki infekujące ro− 6. Taphrina betulae (Fuckel) Johanson – na Betula śliny drzewiaste (Taphrina betulina, T. alni, T. epiphylla carpatica Waldst. & Kit. i B. pendula Roth. Grzyb ten i T. tosquinetii). W warunkach górskich to właśnie te wytwarza grzybnie jednoroczną i powoduje powstanie gatunki występują najczęściej. na liściach niewielkich owalnych plam. Stwierdzony zo− stał łącznie na 18 stanowiskach, położonych głównie w I. Grzyby występujące na gatunkach z rodzaju Alnus Tatrach słowackich – Wysokich i Zachodnich. Zbierany 1. Taphrina alni (Berk. & Broome) Gjaerum – na był głównie na Betula pendula, rzadziej na B. carpatica. Alnus incana (L.) Moench. Jest to gatunek wieloletni, Chociaż rzadko, spotykany jest jednak w całym zasięgu wywołujący charakterystyczne zniekształcenia łusek pod− rośliny żywicielskiej, w przedziale wysokości od 800 do sadkowych i słupków w żeńskich kwiatostanach olch. 1800 m n.p.m., w trzech kolejnych piętrach roślinnych. Przez dłuższy czas grzyb uważany był za gatunek rzad− Można się spodziewać jego występowania także w in− ki. Podczas obecnych badań zanotowano go na 25 sta− nych regionach Tatr. nowiskach, na całym obszarze Tatr. Spotykany jest głów− 7. Taphrina betulina Rostr. – na Betula carpatica nie w granicach regla dolnego, natomiast powyżej 1200 Waldst. & Kit., B. pendula Roth, B. pubescens Ehrh. i Be− m występuje sporadycznie (Tab. 1). tula sp. Grzyb wytwarza grzybnię wieloletnią powodu− 2. Taphrina epiphylla (Sadeb.) Sacc. – na Alnus in− jąc powstawanie na pędach brzóz łatwo zauważalnych cana (L.) Moench. Grzyb ten także wytwarza grzybnie zniekształceń w postaci ‘czarcich mioteł’. Jest gatunkiem wieloletnią i powoduje powstawanie na pędach drzew występującym pospolicie na obszarze całych Tatr, za− tzw. ‘czarcich mioteł’, które składają się z zagęszczonych notowanym na 78 stanowiskach. Dotychczas częściej pędów mających wyraźny geotropizm ujemny. Jest to ga− zbierany był po stronie słowackiej. Wydaje się jednak, tunek pospolity zanotowany na 42 stanowiskach rozmiesz− że tak samo często występuje po stronie polskiej (do− czonych w całych Tatrach. Zdecydowana większość sta− tychczas znanych jest 6 stanowisk), wymaga jedynie nowisk mieści się w granicach regla dolnego w przedzia− badań uzupełniających. Podobnie jak gatunek poprzedni le wysokości od 800 do 1200 m. Natomiast powyżej tej częsty jest w całym zasięgu roślin żywicielskich, w tych granicy grzyb notowany jest już bardzo rzadko (Tab. 1). samych przedziałach wysokości. W przeciwieństwie do 3. Taphrina sadebeckii Johanson – na Alnus gluti− poprzedniego notowany jest jednak znacznie częściej nosa (L.) Gaertn. Grzyb wytwarza grzybnię jednoroczną (Tab. 1). Zauważalna jest przy tym zmiana żywiciela wraz i wywołuje na liściach niewielkie owalne plamy lub nie− ze wzrostem wysokości. Na B. pubescens wykazano naj− znaczne wklęśnięcia o średnicy do 1 cm. Na niżu jest więcej stanowisk w reglu dolnym, znacznie rzadziej w gatunkiem pospolitym, natomiast w warunkach górskich górnym. Z kolei w piętrze kosodrzewiny występowanie występuje niezbyt często, ze względu na rzadsze wystę− grzyba związane jest z B. carpathica. powanie rośliny żywicielskiej. Znany jest zaledwie z 7 Na podkreślenie zasługuje fakt, że na wymienionej stanowisk w słowackiej części Tatr i tylko z jednego sta− dwukrotnie Betula pendula mogą występować oba ga− 21 tunki Taphrina, jednakże w górach roślina ta infekowa− dla Tatr gatunkiem odnalezionym w 2002 roku w sło− na jest głównie przez T. betulae. Na niżu oba grzyby wackich Tatrach Zachodnich (Dol. Kamenistá) i do chwili występują z porównywalną częstotliwością. obecnej znany był tylko z tego stanowiska (Bacigálová i in. 2005). Można się jednak spodziewać jego występo− III. Grzyby występujące na innych gatunkach drzew wania także w innych regionach Tatr, zwłaszcza w ob− 8. Taphrina padi (Jacz.) Mix – na rębie naturalnie wykształconych lasów świerkowych, w L. Grzyb poraża owoce powodując powstawanie tzw. granicach regla górnego. torbieli. Zbierany był poza granicami Parku w Kotlinie Zakopiańskiej (3 stanowiska). Taphrinales (Omycota) in the Tatra Mountains. 9. (Fuckel) Tul. – na Prunus dome− Analysis of occurrence stica L. i P. spinosa L. Wywołuje identyczne objawy po− rażenia owoców jak T. padi. Na pierwszym żywicielu In the Tatra Mountains and its surroundings occur grzyb został znaleziony w ogródku działkowym w miej− 20 species of Taphrinales (Fungi, Ascomycota). They scowości Habovka na Słowacji (poza granicami Parku), infect 33 species of host plants collected on 443 stands. natomiast na drugim w słowackich Tatrach Wysokich We present the analysis of vertical and horizontal distri− (Dol. Velická, Kvetnica) na wysokości ok. 1800 m. Sta− bution of particular species and ecological preferences nowisko to znane jest jednak tylko z literatury (Husz of the mentioned taxons of fungi. 1921; Starmachowa 1963) i wymaga potwierdzenia. 10. Taphrina populina Fr. – na Populus nigra L. Wy− Podziękowania wołuje plamistość oraz lokalne deformacje liści. W gra− nicach Parku zebrany był tylko na dwóch stanowiskach Praca wykonana w ramach grantu MENiS (KBN) Nr 2 w Tatrach Zachodnich, zarówno polskich (koło Kir), jak i P04C 089 27 oraz VEGA Słowacja Nr 2/4032/04. słowackich (Podbanské). Znany ponadto z trzech innych stanowisk położonych w Kotlinie Zakopiańskiej. Literatura

IV. Grzyby występujące na roślinach zielnych Bacigálová K., 1999. Fytopatogénne mikroskopické huby 11. Taphrina potentillae (Farl.) Johanson – na Ore− Vysokých Tatier I. Štúdie o Tatranskom Národnom ogeum montanum (L.) E. I. Golubk i Potentilla erecta (L.) Parku, 4(37): 41–70. Räuschel. Grzyb wywołuje niewielkie, odbarwione na Bacigálová K., Mułenko W., Wołczańska A., 2005. Para− jasnozielono lub jasnoczerwono uwypuklenia na liściach sitic microfungi of the Tatra Mountains. I. Taphrina− kuklika lub zgrubienia łodyg u pięciornika. Na P. erecta les. Polish Botanical Journal, 50(2): 185–207. grzyb znany jest tylko z polskiej części Tatr (Wróblewski Bacigálová K., Lopandic K., Rodrigues M. G., Fonseca 1925; Starmachowa 1963; Sałata 1974) i jego obecność A., Herzberg M., Pinsker W., Prillinger H., 2003. Phe− wymaga potwierdzenia. W cytowanych pracach brak do− notypic and genotypic identification and phylogene− kładnej lokalizacji stanowiska, a także zachowanych oka− tic characterisation of Taphrina fungi on . My− zów zielnikowych. Na uwagę zasługuje natomiast spo− col. Progr., 2(3): 179–196. sób występowania Taphrina potentillae na Oreogeum Husz B., 1921. Beiträge zur Kenntnis d. mikroskopischen montanum. Chociaż żywiciel należy do gatunków czę− Pilzflora d. Hohen Tatra u. d. Zips. Bot. Közlem., sto występujących na całym obszarze Tatr, grzyb noto− 19(1–6): 96–105. wany jest stosunkowo rzadko. Stwierdzony został jako Mułenko W., Kozłowska M., Sałata B., 2004. Microfungi nowy dla Tatr słowackich na początku lat 90. (Bacigálová of the Tatra National Park. A checklist. Biodiversity 1992), a obecnie znany jest z 10 stanowisk. Występuje of the Tatra National Park 1. W. Szafer Institute of głównie w przedziale wysokości od 1800 do 1900 m Botany, Polish Academy of Science, Kraków. (jeden okaz znaleziono na wys. 1700 m n.p.m i jeden na Sałata B., 1974. Szpetkowe (Taphrinales). W: J. Koch− wys. 2010 m n.p.m.). Jest to typowy gatunek wysokogór− man, A. Skirgiełło (red.), Flora Polska. Rośliny Zarod− ski o specyficznych wymaganiach siedliskowych: na nikowe Polski i Ziem Ościennych. Grzyby, 6. Pań− wszystkich niemalże stanowiskach zbierany był w obrę− stwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kraków. bie muraw sąsiadujących z wysokogórskimi jeziorami. Sałata B., 1979. Pierwogrzybowe (Protomycetales). W: J. Dotychczas znany jest tylko z Tatr słowackich i wymaga Kochman, A. Skirgiełło (red.), Flora Polska. Rośliny poszukiwań po polskiej stronie Tatr. Zarodnikowe Polski i Ziem Ościennych. Grzyby, 12. 12. Taphrina filicina Rostr. ex Johans – na Dryopte− Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa–Kra− ris carthusiana (Vill.) H. P. Fuchs. Do chwili obecnej grzyb ków. znany jest tylko z literatury (Wróblewski 1925; Starmacho− Starmachowa B., 1963. Grzyby pasożytnicze Tatr. Mo− wa 1963; Sałata 1974), a informacje o jego występowaniu nogr. Bot., 15: 153–294. podane zostały w sposób bardzo ogólnikowy (jako Ta− Wróblewski A., 1925. Spis grzybów zebranych przez try). Jego obecność w Tatrach wymaga potwierdzenia. Mariana Raciborskiego w okolicy Krakowa i w Ta− 13. Taphrina vestergrenii Giesenh. – na Dryopte− trach w latach 1883 i 1890. Acta Soc. Bot. Poloniae, ris carthusiana (Vill.) H. P. Fuchs. Grzyb ten jest nowym 3(1): 29–41.