Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego Dla Powiatu Łukowskiego

STAROSTWO POWIATOWE W ŁUKOWIE

Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Powiatu Łukowskiego

(Zmieniony Plan Transportowy)

Dokument przygotowany przez

BLUE OCEAN BUSINESS CONSULTING SP. Z O.O. ul. Kopernika 30, lok. 536-537, 00-950 Warszawa tel. 22 828 4990, fax 22 828 4993, [email protected]

(ZAKTUALIZOWANY przez Wydział Komunikacji Dróg i Transportu)

MAJ 2020 r.

Spis treści 1. Wstęp...... 4 1.1. Czym jest Plan Transportowy? ...... 4 1.2. Słownik pojęć używanych w dokumencie ...... 7 2. Charakterystyka obszaru objętego Planem Transportowym ...... 8 2.1. Gmina Adamów ...... 17 2.2. Gmina Krzywda ...... 19 2.3. Gmina Serokomla ...... 21 2.4. Gmina Stanin ...... 23 2.5. Gmina Stoczek Łukowski ...... 25 2.6. Gmina Trzebieszów ...... 27 2.7. Gmina Wola Mysłowska ...... 29 2.8. Gmina Łuków ...... 31 2.9. Miasto Stoczek Łukowski ...... 34 2.10. Miasto Łuków ...... 37 2.11. Gmina Wojcieszków ...... 41 3. Sieć połączeń drogowych w powiecie ...... 43 3.1. Inwestycje drogowe ...... 47 3.2. Przewoźnicy autobusowi w Powiecie Łukowskim ...... 48 3.3. Sieć komunikacji autobusowej ...... 49 3.4. Analiza zezwoleń ...... 49 4. Charakterystyka taboru ...... 53 4.1. Standard techniczny pojazdów i sposób ich oznakowania ...... 55 5. Linie o największym natężeniu podróżnych ...... 58 5.1. Określenie potencjału poszczególnych linii ...... 60 6. Infrastruktura przystankowa w Powiecie Łukowskim ...... 68 6.1. Sposób udostępniania infrastruktury przystankowej ...... 68 6.2. Przewidywane udostępnianie operatorom lub operatorom i przewoźnikom infrastruktury przystankowej ...... 70 6.3. Dostępność podróżnych do infrastruktury przystankowej ...... 72 6.4. Dostęp osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego...... 73 7. Sieć kolejowa w powiecie ...... 75 8. Sieć komunikacyjna Powiatu Łukowskiego na której planowane jest wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej ...... 78 8.1. Obecny podział zadań przewozowych ...... 88 8.2. Linie komunikacyjne, na których przewidywane jest wykorzystanie pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym, oraz planowany termin rozpoczęcia ich użytkowania ...... 90 9. Analiza badań ankietowych ...... 90 9.1. Narzędzie badawcze ...... 90 9.2. Wyniki badań ...... 91 9.3. Preferencje pasażerów ...... 100 9.4. Ocena jakości usług ...... 102 9.5. Luki jakościowe, preferencje versus oceny respondentów ...... 104 10. Ocena i prognoza potrzeb przewozowych ...... 105 10.1. Zakłady pracy w Łukowie ...... 108 10.2. Instytucje użyteczności publicznej ...... 123 11. Strategiczne Węzły Przesiadkowe ...... 128 12. Organizacja rynku przewozów ...... 135 12.1. Rola organizatora transportu publicznego ...... 135 2

12.2. Określenie właściwości rzeczowej oraz kompetencji organizatorów transportu ...... 136 12.3. Określenie trybu wyboru operatorów publicznego transportu zbiorowego ...... 137 12.4. Standaryzacja systemu pobierania opłat za bilety ...... 139 12.5. Struktura właścicielska w zakresie podmiotów realizujących transport publiczny ...... 140 13. Określenie pożądanego standardu usług przewozowych ...... 140 13.1. Standard usług przewozowych ...... 140 13.2. Określenie preferencji dotyczących wyboru rodzaju środków transportu ...... 142 14. Sposób organizowania systemu informacji dla pasażera ...... 144 15. Ochrona środowiska naturalnego w Powiecie Łukowskim ...... 145 15.1. Stan ochrony środowiska naturalnego Powiatu Łukowskiego ...... 145 15.2. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego ...... 146 15.3. Emisja hałasu do środowiska ...... 149 15.4. Lasy Łukowskie- obszar chroniony Natura 2000 (Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków) ...... 150 15.5. Rola Planu Transportowego ...... 152 16. Analiza i finansowanie działalności przewozowej ...... 153 16.1. Analiza rentowności linii ...... 153 16.2. Przewidywane finansowanie usług przewozowych...... 162 17. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego do 2025 roku ...... 164 18. Plan Transportowy dla Powiatu Łukowskiego a Plan Transportowy dla Województwa Lubelskiego...... 167

1. Wstęp

1.1. Czym jest Plan Transportowy?

Zgodnie z zapisami prawa, organizatorem publicznego transportu zbiorowego, w zależności od zasięgu przewozów, jest gmina, związek międzygminny, powiat (miasto na prawach powiatu), związek powiatów, województwo lub minister właściwy do spraw transportu. Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (zwana dalej Ustawą) powierza organizatorowi do wykonania trzy zadania (art.8): 1. planowanie rozwoju transportu, 2. organizowanie publicznego transportu zbiorowego, 3. zarządzanie publicznym transportem zbiorowym. O skutecznym wykonywaniu pozostałych funkcji przesądza prawidłowa realizacja zadania planowania rozwoju transportu w formie planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego (plan transportowy).

Ustawa nakłada obowiązek opracowania planu transportowego na niektórych organizatorów. W przypadku planowanego organizowania przewozów o charakterze użyteczności publicznej, obowiązek opracowania planu ma: 1. Gmina: a. licząca, co najmniej 50 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, b. której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami, których obszar liczy łącznie, co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 2. Związek międzygminny obejmujący obszar liczący, co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze gmin tworzących związek międzygminny; 3. Powiat: a. liczący, co najmniej 80 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich, b. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między powiatami, których obszar liczy łącznie, co najmniej 120 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 4. Związek powiatów obejmujący obszar liczący, co najmniej 120 000 mieszkańców - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na obszarze powiatów tworzących związek powiatów; 5. Województwo: a. w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich,

b. któremu powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między województwami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej na danym obszarze; 6. Minister właściwy do spraw transportu - w zakresie linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym.

Gminy, związki międzygminne i powiaty o mniejszej liczbie mieszkańców, niż podano powyżej, mogą, ale nie muszą opracowywać planów transportowych. Plan transportowy uchwalony w gminie, powiecie, województwie jest aktem prawa miejscowego, co oznacza, że podlega kontroli w trybie przewidzianym dla tych aktów. Pomiędzy planami transportowymi opracowanymi przez różnych organizatorów zachodzą oczywiste związki, które muszą być uwzględnione w procedurze przygotowywania planów:  W pierwszej kolejności plan transportowy powinien opracować minister właściwy do spraw transportu.  Marszałek województwa opracowuje plan transportowy dla swojego obszaru uwzględniając ogłoszony plan transportowy ministra.  Opracowując plan transportowy dla powiatu (lub związku powiatów) uwzględnia się plan transportowy opracowany i ogłoszony przez marszałka.  Wójt, burmistrz, prezydent miasta lub zarząd związku międzygminnego, opracowując plan transportowy dla swojego obszaru, będą zobowiązani do uwzględnienia planu transportowego opracowanego i ogłoszonego przez starostę lub marszałka województwa.

Taka regulacja prawna art. 11 ust. 1 Ustawy ma na celu uporządkowanie działań i zapewnienie kontynuacji rozwiązań w planach transportowych niższego szczebla administracji. W praktyce powoduje jednak, że plan transportowy opracowywany na najniższym poziomie, czyli w gminie, o ile nie zostaną wcześniej opublikowane plany ministra, marszałka województwa i starosty, może wymagać aktualizacji po opublikowaniu planów transportowych administracji wyższego szczebla. Istnieje również możliwość koordynacji działań organizatorów różnych szczebli, tj. równoległego działania w trakcie projektowania planów, które są wykładane do wglądu we właściwych urzędach w wersji wstępnej przez organizatorów (art. 10 ust. 1 Ustawy), zwłaszcza, że projekty planów muszą być uzgadniane z sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego tego samego szczebla (art. 13 ust. 1-3).

Podstawowy cel opracowania planu transportowego to poprawa, jakości systemu transportowego i jego rozwój zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Jakość systemu transportowego będzie, bowiem decydującym czynnikiem, warunkującym, jakość życia mieszkańców i rozwój gospodarczy obszaru objętego planem transportowym. Stosowanie zasady zrównoważonego rozwoju będzie zapewniało równowagę między aspektami społecznymi, gospodarczymi, przestrzennymi oraz ochrony środowiska.

Tak sformułowany cel nadrzędny planu transportowego powinien być osiągany poprzez realizację następujących celów szczegółowych:

Cel 1. Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu - instrument poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych

Cel 2. Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego – instrument zwiększania wydajności systemu z jednoczesnym ograniczaniem kosztów

Cel 3. Integracja systemu transportowego – w układzie gałęziowym i terytorialnym

Cel 4. Wspieranie konkurencyjności gospodarki obszaru - instrument rozwoju gospodarczego

Cel 5. Poprawa bezpieczeństwa - radykalna redukcja liczby wypadków i ograniczenie ich skutków (zabici, ranni) oraz poprawa bezpieczeństwa osobistego użytkowników transportu

Cel 6. Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne i warunki życia.

1.2. Słownik pojęć używanych w dokumencie

Tabela 1. Najważniejsze pojęcia używane w dokumencie Lp. Pojęcie Opis

1 Plan Transportowy Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, określający w szczególności: 1. Sieć komunikacyjną, na której jest planowane wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej; 2. Ocenę i prognozy potrzeb przewozowych; 3. Przewidywane finansowanie usług przewozowych; 4. Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu; 5. Zasady organizacji rynku przewozów; 6. Pożądany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej, z uwzględnieniem zagadnień ochrony środowiska naturalnego, dostępu osób niepełnosprawnych oraz dostępności podróżnych do infrastruktury przystankowej; 7. Przewidywany sposób organizowania systemu informacji dla pasażera; 8. Kierunku rozwoju publicznego transportu zbiorowego. 2 Organizator transportu Właściwa jednostka samorządu terytorialnego albo minister właściwy do spraw publicznego transportu, zapewniający funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze. Organizator publicznego transportu zbiorowego jest „właściwym organem”, o którym mowa w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1370/2007. Organizatorem publicznego transportu zbiorowego w Powiecie Łukowskim w zakresie przewozów powiatowych jest Starosta Powiatu Łukowskiego. Ponadto: Organizatorem publicznego transportu zbiorowego na terenie powiatu Łukowskiego jest starosta. 3 Operator Samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie.

4 Przewoźnik Przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym - na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu. 5 Kordon Przekrój wokół pewnego obszaru, np. wokół śródmieścia miasta lub granica administracyjna miasta. 6 Ekran Przekrój tworzący bariery, np. most lub linia kolejowa.

7 Rekompensata Środki pieniężne lub inne korzyści majątkowe przyznane operatorowi publicznego transportu zbiorowego w związku ze świadczeniem usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Przyznawane albo z tytułu utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ulg (ustawowych / wprowadzonych przez organizatora), albo poniesionych kosztów związanych ze świadczeniem usług w zakresie transportu zbiorowego, z uwzględnieniem wysokości tzw. „słusznego zysku”. 8 Refundacja Forma rekompensaty przyznawana operatorowi publicznego transportu zbiorowego z tytułu utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ulg (dotacja refundacyjna) ustawowych albo wprowadzonych przez organizatora. Zwana jest także dotacją refundacyjną. Dotacja dotyczy zwrotu różnic pomiędzy pełnymi cenami biletów a cenami biletów ulgowych. 9 Partycypacja (udział) w kosztach realizacji powierzonego zadania w zakresie prowadzenia na określonym terenie lokalnego transportu zbiorowego. Dopłata

2. Charakterystyka obszaru objętego Planem Transportowym

Powiat Łukowski jest położony w północno-zachodniej części województwa lubelskiego. Północna i zachodnia granica powiatu jest granicą województwa lubelskiego z województwem mazowieckim. Od południowego-zachodu z powiatem łukowskim graniczy powiat rycki, od południa - powiat lubartowski, a od wschodu - powiat radzyński i bialski.

Rysunek 1. Położenie powiatu Łukowskiego na mapie Lubelszczyzny

Źródło: wikipedia.org

Rysunek 2. Mapa powiatu Łukowskiego

Źródło: gminy.pl

Położenie geograficzne powiatu na krańcach województwa lubelskiego i mazowieckiego pozwala powiatowi korzystać zarówno z bliskości Mazowsza jak i Lubelszczyzny. Bliskość Siedlec i Warszawy stwarza możliwości rozwoju właśnie w tym kierunku. Peryferyjne położenie geograficzne powiatu w województwie powoduje, iż gminy wchodzące w jego skład znajdowały się zarówno w strefach wpływu dzisiejszego województwa mazowieckiego (dawne województwo siedleckie) jak i województwa lubelskiego. Położenie determinowało, więc integrację z obszarami odmiennymi administracyjnie. W skład powiatu łukowskiego wchodzi 11 gmin: dwie gminy miejskie w Łukowie i Stoczku Łukowskim oraz dziewięć gmin wiejskich: Adamów, Krzywda, Łuków, Serokomla, Stanin, Stoczek Łukowski, Trzebieszów, Wojcieszków, Wola Mysłowska. Gminy podzielone są na 225 sołectw. Stolicą powiatu jest miasto Łuków. Powierzchnia powiatu łukowskiego wynosi 1.394,1 km2, co stanowi 5,55 % powierzchni województwa i 0,4% powierzchni kraju. Obszar Powiatu Łukowskiego stanowi pewną całość geograficzną, tzw. Wysoczyznę Łukowską w obrębie Niziny Mazowieckiej, zwanej Małym Mazowszem. Teren powiatu zamieszkuje (według stanu na dzień 31.12.2012 r.) 106.257 osób, co daje wskaźnik gęstości zaludnienia na poziomie 76 osób/km2 i plasuje powiat poniżej średnich dla kraju i

województwa (w przypadku województwa w tym samym okresie wynosił on: 86, a w przypadku kraju: 122 osoby). W miastach Łuków i Stoczek Łukowski mieszka mniej niż 1/3 ludności powiatu. Położenie powiatu na skraju województwa lubelskiego oraz administracyjna przynależność przez kilkadziesiąt lat do województwa siedleckiego powoduje, iż powiat łukowski posiada wiele luźnych związków z województwem lubelskim, a wiele silnych z mazowieckim.

Procesy demograficzne stanowią główną determinantę rozwoju społeczno-gospodarczego. Zmiany liczby i struktury ludności odgrywają znaczącą rolę w procesach zmian gospodarczych i społecznych.

W latach 2000-2012 liczba ludności zamieszkującej powiat łukowski zmalała ze 109,3 tysiąca osób w roku 1999 do 106,3 tysiąca osób w roku 2010. W latach 2000-2012 z terenu powiatu łukowskiego rocznie ubywało średnio około 230 osób.

Rysunek 3. Gęstość zaludnienia na 31.XII.2010

Źródło: http://www.stat.gov.pl

Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest stale dodatni przyrost naturalny, który w ostatnich dwóch latach powodował, że średnio około 225 osób więcej się rodziło niż umierało. Przy czym niestety według danych GUS od 2022 roku jest prognozowana większa liczba zgonów niż urodzeń.

Rysunek 4. Prognoza ludności wg grup funkcjonalnych

70 000

60 000

50 000

40 000 Wiek przed produkcyjny Wiek Produkcyjny 30 000 Wiek poprodukcyjny 20 000

10 000

0 2012 2020 2035

Źródło: GUS, 2011

Procesy demograficzne determinują rozwój społeczno-gospodarczy. Szczególnie istotne jest to w lokalnych społecznościach, gdzie nieznaczne (globalnie) zmiany liczby ludności powodują często nieodwracalne zmiany w obszarze społecznym i gospodarczym.

Liczba ludności w poszczególnych grupach wiekowych determinuje różne obszary życia społeczno- gospodarczego (edukacja, opieka zdrowotna, usługi).

Rysunek 5. Prognoza ludności wg wieku (rok 2013)

84 78 72 66 60 54 48 42 36 30 24 18 12 6 0 0 500 1 000 1 500 2 000 Źródło: GUS

Rysunek 6. Prognoza ludności wg wieku (rok 2035)

84 77 70 63 56 49 42 35 28 21 14 7 0 0 500 1 000 1 500 2 000

Źródło: GUS

Prognozy ludności są niekorzystne z punktu widzenia rozwoju transportu publicznego. Populacja w wieku produkcyjnym (18-59/64) zmniejszy się. Nastąpi wzrost ludności w wieku 60+/65+, która nie korzysta regularnie z transportu publicznego a jedynie sporadycznie, gdy zaistnieje konieczność wizyty np. u lekarza. Zmniejszenie podaży rąk do pracy proporcjonalnie zmniejszy popyt na usługi transportu publicznego.

Tabela 2. Prognoza ludności dla powiatu łukowskiego i województwa lubelskiego 2015 2020 2025 2030 Powiat Łukowski

0-17 23233 22572 21461 19026 18-59/64 62828 59623 56633 54542 60+/65+ 19031 20843 22331 23400

Województwo Lubelskie

0-17 390683 384598 370404 332389 18-59/64 1294551 1212925 1145317 1104140 60+/65+ 419536 465506 496147 510059

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Powiat łukowski ze względu na strukturę osadniczą jest powiatem wiejskim. Gęstość zaludnienia wynosi 76 osób na km2. Natomiast w województwie lubelskim gęstość zaludnienia wynosi 86 osób na km2.

Tabela 3. Ludność w powiecie łukowskim

Lata Powiat Łukowski ogółem w miastach na wsi 2011 109892 33717 76175 2012 109555 33554 76001

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Na podstawie tabeli można zaobserwować niewielki spadek liczby ludności w powiecie. Warto zauważyć, że spadek liczby ludności na wsiach jest większy niż w miastach.

Powiat łukowski jest w niskim stopniu zurbanizowany, wskaźnik zurbanizowania wynosi 30,67%. Województwo lubelskie charakteryzuje się wskaźnikiem na poziomie 46,5%.

Tabela 4. Ludność w miastach w % ogółu ludności

Jednostka terytorialna Ludność w miastach w % ogółu ludności Województwo Lubelskie 46,41%

Powiat Łukowski 30,62%

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Niski wskaźnik zurbanizowania określa charakter struktury osadniczej, jako rozproszony i jednocześnie równomierny. Determinuje ona określony typ popytu na usługi transportu zbiorowego, jako nieintensywny i nieskoncentrowany.

Rysunek 7. Ludność w miastach w % ogółu ludności

Ludność w miastach w % ogółu ludności

46,41% 60,00% 30,62%

40,00%

20,00%

0,00% Województwo Powiat Łukowski Lubelskie

Analiza rynku przewozów transportu publicznego musi uwzględniać tendencje w zakresie liczby mieszkańców, jego struktury oraz naturalnego ruchu. Nieznaczny spadek liczby mieszkańców w powiecie, przewaga liczby kobiet nad mężczyznami a także ujemne saldo migracji wewnętrznych dają podstawę do przekonania, że popyt na transport publiczny będzie malał.

Tabela 5. Migracje w województwie lubelskim i powiecie łukowskim

Jednostka terytorialna Zakres przedmiotowy Liczba osób

LUBELSKIE Migracje wewnętrzne na pobyt stały 12979 - napływ

Powiat łukowski migracje wewnętrzne na pobyt stały 349 - napływ

LUBELSKIE migracje wewnętrzne na pobyt stały 17997 - odpływ

Powiat łukowski migracje wewnętrzne na pobyt stały 848 - odpływ

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Bardzo duży wpływ na sytuację transportu publicznego ma zjawisko bezrobocia. Według najnowszych danych Powiatowego Urzędu Pracy w Łukowie liczba bezrobotnych wzrosła do poziomu 5 769 mieszkańców, co stanowi wzrost o 11,15%.

Tabela 6. Bezrobocie w powiecie łukowskim

Powiat Liczba bezrobotnych czerwiec 2012 r. czerwiec 2013 r.

Łukowski 5 216 5 769

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Łukowie

Rysunek 8. Liczba osób bezrobotnych ze względu na strukturę administracyjną w powiecie łukowskim (stan na czerwiec 2013 r.)

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Łukowie

Tabela 7. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym na rok 2012

Miasto / Gmina Procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym

G. Adamów 9,8%

G. Krzywda 9,7%

G. Serokomla 9,7%

G. Stanin 8,8%

G. Stoczek Łukowski 7,0%

G. Trzebieszów 6,2%

G. Wola Mysłowska 7,6%

G. Łuków 9,5%

M. Stoczek Łukowski 8,6%

M. Łuków 8,8%

G. Wojcieszków 10,2%

Powiat Łukowski 8,8%

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Najwięcej osób pozbawionych pracy zamieszkuje gminę Adamów, Krzywda, Serokomla i Łuków. Procentowy udział liczby bezrobotnych do liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym w tych gminach jest wyższy niż w całym powiecie. Natomiast najniższy udział liczby bezrobotnych i co ciekawe niższy niż w całym powiecie występuje w gminie Trzebieszów i Stoczek Łukowski.

2.1. Gmina Adamów

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 1. Gmina Adamów

Gmina Adamów to gmina wiejska położona w południowej części powiatu łukowskiego nad dwiema niewielkimi rzekami Czarną i Grabówką. Sąsiaduje z gminami Jeziorzany, Krzywda, Nowodwór, Serokomla, Ułęż, Wojcieszków. 17

Gmina obejmuje obszar 98,7 km2 i liczy 5843 mieszkańców. Jest jedną z mniejszych gmin w powiecie łukowskim.

Jest to typowa gmina rolnicza, w której podstawowym źródłem utrzymania jest praca w gospodarstwach rolnych. Użytki rolne zajmują 65,5% ogólnej powierzchni, zaś lasy 31,7%. Na słabej jakości glebach charakterystyczne uprawy to żyto, owies i ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje trzoda chlewna i bydło. Indywidualne gospodarstwa rolne liczą średnio 5,80 ha.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 5 843 osoby, w tym 2 924 kobiety. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Spada natomiast liczba osób w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym, co źle rokuje na przyszłość. Ponadto od kilku lat utrzymuje się ujemny przyrost naturalny. Można zaobserwować też ujemne saldo migracji.

Tabela 8. Struktura ludności Gminy Adamów wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 5646 5905 5869 5843 Wiek przedprodukcyjny 1300 1309 1275 1249 Wiek produkcyjny 3347 3612 3584 3566 Wiek poprodukcyjny 999 984 1010 1028

W ostatnich latach krajobraz gospodarczy gminy uległ znacznej przemianie w związku z rozwojem drobnych przedsiębiorstw, zwłaszcza handlowych. Szeroko rozwinęła się sieć sprzedaży hurtowo- detalicznej.

Do większych zakładów prosperujących w Adamowie zalicza się: firmę Elsner Product z nowoczesną chłodnią do przechowywania warzyw i owoców oraz zakład dziewiarski Wadima który produkuje bieliznę osobistą. Podjęte w ostatnim czasie inwestycje mają na celu poprawę infrastruktury gminy. Do tej pory zrealizowano utwardzanie ważniejszych dróg, a także wybudowano wodociągi we wszystkich miejscowościach. Obecnie w trakcie budowy jest wysypisko śmieci i oczyszczalnia ścieków w Adamowie.

Gmina Adamów posiada doskonałą bazę do rozwoju turystyki i agroturystyki ze względu na duże kompleksy leśne i czyste środowisko. Planowane jest powstanie parków krajobrazowych: Grabówka i Stawy Adamowskie.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Gimnazjum w Adamowie 2. Gminna Biblioteka Publiczna w Adamowie 3. Gminne Centrum Kultury w Adamowie 4. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Adamowie 5. Przedszkole w Adamowie

6. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Adamowie 7. Szkoła Podstawowa w Zakępiu 8. Zakład Gospodarki Komunalnej w Adamowie SP . Z . O . O. 9. Zespół Obsługi Placówek Oświatowych 10. Zespół Szkolno –Przedszkolny 11. Zespół Szkół im. Gen. F. Kleeberga w Woli Gułowskiej 12. Zespół Szkół im. Gen. Franciszka Kamińskiego w Adamowie

Siedzibą gminy jest miejscowość Adamów. W skład gminy wchodzą następujące sołectwa: Adamów, Budziska, Dąbrówka, Ferdynandów, Gułów, Helenów, Hordzieżka, Kalinowy Dół, Konorzatka, Lipiny, Sobiska, Turzystwo, Władysławów, Wola Gułowska, Zakępie, Żurawiec.

Drogi dojazdowe:

 krajowe: Nr 76 - Wilga - Garwolin - Stoczek Łukowski - Łuków  wojewódzkie: Nr 808 - Łuków - Serokomla – Kock

2.2. Gmina Krzywda

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 2. Gmina Krzywda

Gmina Krzywda to gmina wiejska położona w północno – zachodniej części województwa lubelskiego, jest jedną z jedenastu gmin powiatu łukowskiego. Sąsiaduje z gminami Adamów, Kłoczew, Nowodwór, Stanin, Wojcieszków, Wola Mysłowska.

Gmina leży na Wysoczyźnie Żelechowskiej, zajmując powierzchnię 161 km2. Zamieszkuje ją około 10 709 osób.

Jest to gmina typowo rolnicza, mająca 11 630 ha użytków rolnych. Stanowią one 74,6% ogólnej powierzchni gminy, zaś lasy 21,1%. Intensywnie rozwija się rolnictwo, głównie produkcja mleka.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 10 709 osób, w tym 5 320 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny kształtuje się na poziomie dodatnim. Można zaobserwować też ujemne saldo migracji.

Tabela 9. Struktura ludności Gminy Krzywda wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 10441 10689 10718 10709 Wiek przedprodukcyjny 2627 2623 2620 2596 Wiek produkcyjny 6169 6430 6460 6469 Wiek poprodukcyjny 1645 1636 1638 1644

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej głównie w branży handlowej, budowlanej, produkcyjno-usługowej. Drobne rzemiosło lokalizowane jest wokół punktów sprzedaży i reprezentuje branżę przemysłową i spożywczą. W ostatnich latach nastąpiło duże ożywienie gospodarcze, które jest wynikiem zarówno bliskości zelektryfikowanej linii kolejowej Łuków-Dęblin, dobrej komunikacji drogowej, jak i staraniu o poprawienie infrastruktury technicznej takiej jak oczyszczalnia ścieków, wysypisko śmieci, sieć wodociągowa i kanalizacyjna.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne: 1. Gminna Biblioteka Publiczna w Krzywdzie 2. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Hucie Dąbrowa 3. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Okrzei 4. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krzywdzie 5. Gminny Zespół Ekonomiczno - Administracyjny Szkół w Krzywdzie 6. Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Krzywdzie 7. Ośrodek Zdrowia w Krzywdzie 8. Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Hucie Dąbrowie 9. Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Okrzei

Siedzibą gminy jest miejscowość Krzywda oddalona 25 km od Łukowa, 90 km od Lublina i 51 km od Siedlec. W skład gminy wchodzą następujące sołectwa: Budki, Cisownik, Drożdżak, Feliksin, Fiukówka, Gołe Łazy, Huta Dąbrowa, Huta Radoryska, Krzywda, Kasyldów, Kożuchówka, Laski, Nowy Patok, 20

Okrzeja I, Okrzeja II, Podosie, Radoryż Kościelny, Radoryż Smolany, Ruda, Stary Patok, Szczałb, Teodorów, Wielgolas, Wola Okrzejska, Zimna Woda.

Łączna długość dróg na terenie gminy wynosi:

 drogi powiatowe - 74 km ( 67,5 km dróg utwardzonych; 91,2%):

1. Krzywda- Adamów 2. Krzywda- Stanin- Łuków 3. Krzywda- Żelechów 4. Krzywda-Kłoczew

 drogi gminne -101 km ( 79 km dróg utwardzonych; 78,2%)  przez gminę nie przebiega żadna droga wojewódzka ani krajowa

Gmina posiada połączenie kolejowe do:

 Terespola  Chełma  Łukowa  Dęblina  Dorohuska

2.3. Gmina Serokomla

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 3. Gmina Serokomla

Gmina Serokomla to gmina wiejska położona w południowo-wschodniej części powiatu łukowskiego w pasie Nizin Środkowopolskich na Równinie Łukowskiej nad rzeką Czarną. Sąsiaduje z gminami Adamów, Jeziorzany, Kock, Wojcieszków.

Gmina obejmuje obszar 77,3 km2 i liczy 4185 mieszkańców.

Jest to typowa gmina rolnicza, w której podstawowym źródłem utrzymania jest praca w gospodarstwach rolnych. Użytki rolne zajmują 81,8% powierzchni ogólnej, zaś lasy 15,2%. W gospodarstwach indywidualnych uprawia się zboża i ziemniaki, a także truskawki i warzywa. Produkcja zwierzęca to bydło i trzoda chlewna.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 4 185 osób, w tym 2 126 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować systematyczny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Mimo to przyrost naturalny i saldo migracji są ujemne.

Tabela 10. Struktura ludności Gminy Serokomla wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 4138 4279 4241 4185 Wiek przedprodukcyjny 920 917 902 860 Wiek produkcyjny 2351 2500 2503 2501 Wiek poprodukcyjny 867 862 836 824

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej głównie w branży handlowej, budowlanej oraz produkcyjno-usługowej. Większość z nich to małe rodzinne firmy których pracuje do 9 osób. Gmina Serokomla ma szansę stać się zapleczem turystycznym i rekreacyjnym dla pobliskich miejscowości. Atrakcyjne przyrodniczo tereny w okolicy Rudy sprzyjają rozwojowi turystyki. Usytuowanie gminy Serokomla przy drodze wojewódzkiej łączącej Łuków i Kock korzystnie wpływa na jej kondycję gospodarczą.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Zespół Szkół w Serokomli 2. Szkoła Podstawowa w Krzówce 3. Gminny Ośrodek Zdrowia 4. Gminna Biblioteka Publiczna w Serokomli 5. Gminna Biblioteka Publiczna w Charlejowie 6. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Serokomli 7. Gminny Zakład Usług Komunalnych w Serokomli

Siedzibą gminy jest miejscowość Serokomla. Gmina obejmuje 16 sołectw: Bielany, Bronisławów, Charlejów, Czarna, Ernestynów, Hordzież, Józefów, Krzówka, Leonardów, Pieńki, Poznań, Ruda Nowa, Ruda, Serokomla, Wola Bukowska, Wólka.

Obsługę komunikacyjną gminy Serokomla zapewnia system dróg o znaczeniu regionalnym, powiatowym i lokalnym. Z północy na południe przebiega droga wojewódzka Nr 808 Łuków- Serokomla- Kock.

Łączna długość dróg na terenie gminy wynosi:

- drogi wojewódzkie 8,533 km,

- drogi powiatowe 22,926 km,

- drogi gminne 36 km.

Przez teren gminy nie przebiega linia kolejowa. Istotnym elementem komunikacji zbiorowej w gminie są połączenia autobusowe, które obsługiwane są przez PKS w Łukowie oraz prywatnych przewoźników.

2.4. Gmina Stanin

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 4. Gmina Stanin

Gmina Stanin to gmina wiejska położona w północno-zachodniej części województwa lubelskiego na Równinie Łukowskiej. Sąsiaduje z gminami Krzywda, Łuków, Stoczek Łukowski, Wojcieszków, Wola Mysłowska.

Gmina obejmuje obszar 160,8 km2 i liczy 9844 mieszkańców.

Gmina ma charakter rolniczy, 70% jej powierzchni stanowią użytki rolne, zaś lasy około 17 %. Przeważają tu małe gospodarstwa indywidualne, nastawione przede wszystkim na produkcję zwierzęcą, a zwłaszcza hodowlę trzody chlewnej i bydła mlecznego. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż i ziemniaków. Oparty na rolnictwie jest tu również przemysł z dominującym przetwórstwem spożywczym.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 9 844 osoby, w tym 4 906 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować systematyczny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość, a przyrost naturalny jest dodatni. Jednakże saldo migracji kształtuje się na poziomie ujemnym.

Tabela 11. Struktura ludności Gminy Stanin wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 9740 9904 9860 9844 Wiek przedprodukcyjny 2441 2409 2363 2302 Wiek produkcyjny 5648 5836 5846 5879 Wiek poprodukcyjny 1651 1659 1651 1663

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej głównie w branży handlowej, budowlanej, transportowej i przemysłowej. Na obszarze gminy mieszczą się również zakłady średniej wielkości. Rozmieszczenie lasów i łagodnie pofałdowany teren sprzyjają turystyce pieszej i rowerowej.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Gminna Biblioteka Publiczna w Staninie 2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Staninie 3. Szkoła Podstawowa w Jonniku 4. Szkoła Podstawowa w Sarnowie 5. Szkoła Podstawowa w Zastawiu 6. Zakład Gospodarki Komunalnej w Staninie 7. Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół w Staninie 8. Zespół Szkół w Jeleńcu 9. Zespół Szkół w Staninie 10. Zespół Szkół w Tuchowiczu 11. Zespół Szkół w Zagoździu

Siedzibą gminy jest miejscowość Stanin. Gmina obejmuje 29 sołectw: Aleksandrów, Anonin, Borowina, Celiny Szlacheckie, Celiny Włościańskie, Gózd, Jarczówek, Jeleniec, Jonnik, Józefów, Kierzków, Kij, Kopina, Kosuty, Lipniak, Niedźwiadka, Nowa Wróblina, Nowy Stanin, Ogniwo, Sarnów, Stanin, Stara Gąska, Stara Wróblina, Tuchowicz, Wesołówka, Wnętrzne, Wólka Zastawska, Zagoździe, Zastawie.

Gmina Stanin leży w odległości 17 km od Łukowa, 99 km od Lublina i 100 km od Warszawy. Na jej terenie krzyżują się drogi powiatowe i wojewódzkie takie jak: droga wojewódzka Nr 807, droga krajowa Nr 76 i drogi gminne. Przez gminę przebiega linia kolejowa, jednakże ze względu na jej niekorzystne położenie nie odgrywa większej roli.

2.5. Gmina Stoczek Łukowski

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 5. Gmina Stoczek Łukowski

Gmina Stoczek Łukowski to gmina wiejska położona w północno-zachodniej części powiatu łukowskiego na Wyżynie Żelechowskiej oraz Równinie Łukowskiej. Sąsiaduje z gminami Borowie, Domanice, Łuków, Miastków Kościelny, Stanin, Stoczek Łukowski, Wodynie, Wola Mysłowska.

Gmina zajmuje powierzchnię 17 3,5 km2 i liczy 8203 osoby.

Gmina ma typowo rolniczy charakter. Użytki rolne zajmują 129,4 ha co stanowi 76,7% ogólnej powierzchni, natomiast lasy 19,6%. W gospodarstwach rolnych indywidualnych tradycyjnie uprawia 25

się zboża takie jak żyto i owies, a także ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła i trzody chlewnej.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 8 203 osoby, w tym 4 060 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować systematyczny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Jednakże przyrost naturalny i saldo migracji kształtują się na poziomie ujemnym.

Tabela 12. Struktura ludności Gminy Stoczek Łukowski wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 8267 8372 8305 8203 Wiek przedprodukcyjny 1781 1759 1700 1651 Wiek produkcyjny 4742 4908 4911 4883 Wiek poprodukcyjny 1744 1705 1694 1669

Poza rolnictwem mieszkańcy gminy zajmują się prowadzeniem działalności gospodarczej, głownie w handlu i usługach budowlanych, instalacyjnych, transportowych, stolarskich, a także mechanice i blacharstwie samochodowym. Większość to małe rodzinne firmy o liczbie pracujących do 9 osób. Na obszarze gminy mieszczą się również zakłady średnie i większe. Położenie gminy w dolinie rzeki Świder i czyste środowisko przyrodnicze sprzyjają rozwojowi turystyki i rekreacji.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Zespół Oświatowy w Starych Kobiałkach 2. Zespół Oświatowy w Szyszkach 3. Zespół Oświatowy w Kisielsku 4. Zespół Oświatowy w Starej Prawdzie 5. Zespół Oświatowy w Jedlance 6. Zespół Oświatowy w Starej Róży 7. Szkoła Podstawowa dla klas 0-III w Toczyskach, podporządkowana Zespołowi Oświatowemu w Starych Kobiałkach 8. Szkoła Podstawowa w Kamionce 9. Gminna Biblioteka Publiczna w Starych Kobiałkach 10. Zakład Aktywności Zawodowej w Stoczku Łukowskim 11. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stoczku Łukowskim 12. Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Stoczku Łukowskim

Siedzibą gminy jest miejscowość Stoczek Łukowski. Gmina obejmuje 36 sołectw: Aleksandrówka, Błażejki-Ruda, Borki, Chrusty, Guzówka, Huta Łukacz, Jagodne, Jamielne, Jamielnik-Kolonia, Januszówka, Jedlanka, Kamionka, Kapice-Celej, Kienkówka, Kisielsk, Łosiniec, Mizary, Nowa Prawda, Nowe Kobiałki, Nowy Jamielnik, Rosy, Stara Prawda, Róża Podgórna, Stara Róża, Stare Kobiałki, Stary Jamielnik, Szyszki, Toczyska, Turzec, Wiśniówka, Wola Kisielska, Wólka Poznańska, Zabiele, Zgórznica.

Gmina dzięki swojemu położeniu posiada dogodną pozycję wśród gmin Lubelszczyzny pod względem odległości do największych miast tego regionu oraz do przejścia granicznego w Terespolu. Na jej terenie krzyżują się drogi powiatowe i wojewódzkie takie jak: droga wojewódzka Nr 803, droga krajowa Nr 76 i drogi gminne. Przez teren gminy przebiega najważniejsza obwodnica kolejowa na szlaku Berlin - Moskwa, omijająca węzeł warszawski.

2.6. Gmina Trzebieszów

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 6. Gmina Trzebieszów

Gmina Trzebieszów to gmina wiejska położona w północno-wschodniej części powiatu łukowskiego. Sąsiaduje z gminami Kąkolewnica, Łuków, Międzyrzec Podlaski, Zbuczyn.

Gmina zajmuje powierzchnię 140,5 km2. Zamieszkują tu 7552 osoby.

Gmina Trzebieszów ma charakter typowo rolniczy. Ogólna powierzchnia użytków rolnych wynosi 11 168 ha, zajmują one 79% całego obszaru. Gmina posiada dość dobre warunki glebowe i klimatyczne dla rozwoju rolnictwa. Na jej terenie przeważają gleby dobrej jakości (60% gleby do IV klasy), łatwe do uprawy mechanicznej. Najważniejszym kierunkiem produkcji roślinnej są zboża – 60%, kukurydza -

35%, ziemniaki – 5%. Szeroko rozwinięty jest chów bydła i trzody chlewnej. Funkcjonują także gospodarstwa zajmujące się chowem drobiu i produkcją mleka.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 7 552 osoby, w tym 3 709 kobiet. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Można zaobserwować spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. W chwili obecnej nie widać procesu starzenia się społeczeństwa, co dobrze rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny jest dodatni. Natomiast saldo migracji kształtuje się na poziomie ujemnym.

Tabela 13. Struktura ludności Gminy Trzebieszów wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 7561 7645 7606 7552 Wiek przedprodukcyjny 1882 1864 1826 1729 Wiek produkcyjny 4381 4469 4482 4543 Wiek poprodukcyjny 1298 1312 1298 1280

Poza rolnictwem duża grupa mieszkańców zajęła się prowadzeniem własnej działalności gospodarczej. Są to: pieczarkarnie, młyny, tartaki, warsztaty napraw samochodowych, stacje paliw, i bary gastronomiczne. Najwięcej podmiotów gospodarczych z terenu gminy zajmuje się usługami. Dotyczą one głównie transportu międzynarodowego i usług budowlanych.

Pozostałe firmy zajmują się działalnością handlową. Na terenie gminy funkcjonuje 45 sklepów prowadzonych przez osoby fizyczne oraz 14 placówek, które należą do Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Trzebieszowie. Natomiast firmą zajmującą się produkcją jest Zakład Produkcji Obuwia „NIK” w Dębowicy. Obok małych i średnich podmiotów gospodarczych prężnie rozwija się Zakład Mięsny „Wierzejki”. Położenie gminy i czyste środowisko przyrodnicze sprzyjają rozwojowi turystyki i rekreacji.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Szkoła Podstawowa w Celinach 2. Szkoła Podstawowa w Dębowicy 3. Szkoła Podstawowa w Jakuszach 4. Szkoła Podstawowa w Leszczance 5. Szkoła Podstawowa w Mikłusach 6. Szkoła Podstawowa w Szaniawach 7. Szkoła Podstawowa w Trzebieszowie 8. Publiczne Gimnazjum w Trzebieszowie 9. Publiczne Gimnazjum w Dębowicy 10. Gminne Przedszkole w Trzebieszowie Drugim 11. Liceum Ogólnokształcące w Dębowicy 12. Liceum Ogólnokształcące w Szaniawach 13. Gminny Ośrodek Zdrowia w Trzebieszowie 14. Ośrodek Zdrowia w Trzebieszowie 15. Ośrodek Opieki Zdrowotnej w Zembrach 28

16. Wiejski Ośrodek Zdrowia w Celinach 17. Gminny Ośrodek Kultury i Wypoczynku w Trzebieszowie

Siedzibą gminy jest miejscowość Trzebieszów. Gmina obejmuje 24 sołectwa: Celiny, Dębowica, Dębowierzchy, Gołowierzchy, Jakusze, Karwów, Kurów, Leszczanka, Mikłusy, Nurzyna, Płudy, Popławy-Rogale, Szaniawy-Matysy, Szaniawy-Poniaty, Świercze, Trzebieszów I, Trzebieszów II, Trzebieszów, Trzebieszów IV, Wierzejki, Wólka Konopna, Wylany, Zaolszynie, Zembry.

Przez teren gminy przebiegają:

 droga wojewódzka Nr 806 relacji Łuków – Międzyrzec Podlaski o łącznej długości 14,5 km  drogi powiatowe o łącznej długości 47,1 km, w tym o nawierzchni asfaltowej 45 km  drogi gminne o łącznej długości 90,6 km w tym o nawierzchni asfaltowej 40,3 km.

Przez teren gminy przebiega ważna linia kolejowa Warszawa – Terespol o międzynarodowym znaczeniu, która jest częścią transeuropejskiej magistrali kolejowej Lizbona-Moskwa. Na linii kolejowej przebiegającej przez teren gminy znajdują się dwa przystanki pasażerskie w miejscowości: Szaniawy – Matysy i Szaniawy – Poniaty, umożliwiające mieszkańcom korzystanie z komunikacji kolejowej.

2.7. Gmina Wola Mysłowska Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 7. Gmina Wola Mysłowska

Gmina Wola Mysłowska to gmina wiejska położona w środkowo-wschodniej części powiatu łukowskiego. Sąsiaduje z gminami Kłoczew, Krzywda, Miastków Kościelny, Stanin, Stoczek Łukowski, Żelechów.

Gmina obejmuje obszar 121,1 km2 i liczy 4962 mieszkańców.

Jest gminą typowo rolniczą. Użytki rolne stanowią 82,3% ogólnej powierzchni, zaś lasy 14,1%. Uprawia się tu głównie zboża i ziemniaki, a hoduje trzodę chlewną i bydło mleczne. Rolnictwo jest głównym źródłem utrzymania większości mieszkańców.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 4 962 osoby, w tym 2 417 kobiet. Liczba ludności systematycznie spada, co obrazuje poniższa tabela. Na podstawie przedstawionych danych można zaobserwować tendencję do spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, co niekorzystnie rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny i saldo migracji kształtują się na poziomie ujemnym.

Tabela 14. Struktura ludności Gminy Wola Mysłowska wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 5135 5077 5024 4962 Wiek przedprodukcyjny 1138 1078 1045 1020 Wiek produkcyjny 2983 2975 2968 2935 Wiek poprodukcyjny 1014 1024 1011 1007

Największymi zakładami działającymi na terenie gminy są:

 Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska  Firma Agrol w Woli Mysłowskiej  ubojnia zwierząt w Ciechominie  Bank Spółdzielczy  zakład szewski w Wandowie - usługi naprawcze dla samochodów w Woli Mysłowskiej.

Najbardziej dynamicznie rozwijające się dziedziny gospodarki na obszarze gminy to handel i usługi. Warto zwrócić uwagę na duży rozwój działalności związanej ze świadczeniem usług budowlanych oraz usług z zakresu transportu. Zwiększoną dynamikę obserwuje się także w sektorze handlu obwoźnego i detalicznego. W zakresie działalności rynkowej ważniejszymi gałęziami wytwórczymi są: budownictwo, ślusarstwo i stolarstwo. Mieszkańcy gminy prowadzą również działalność gospodarczą głównie w branży handlowej, budowlanej, przetwórstwie rolno-spożywczym

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Gminna Biblioteka Publiczna w Woli Mysłowskiej 2. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Woli Mysłowskiej

Siedzibą gminy jest miejscowość Wola Mysłowska. Gmina obejmuje 21 sołectw: Baczków, Błażków, Ciechomin, Dwornia, Dychawica, Germanicha, Grudź, Jarczew, Kamień, Ksawerynów, Lisikierz, Mysłów, Nowy Świat, Osiny, Powały, Stara Huta, Świder, Wandów, Wilczyska, Wola Mysłowska, Wólka Ciechomska.

Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka Nr 807 łącząca Łuków z Maciejowicami, a także niewielka ilość dróg gminnych.

2.8. Gmina Łuków

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 8. Gmina Łuków

Gmina Łuków to gmina wiejska położona w północno - zachodniej części Województwa Lubelskiego. Sąsiaduje z gminami Domanice, Kąkolewnica, Łuków, Stanin, Stoczek Łukowski, Trzebieszów, Ulan- Majorat, Wiśniew, Wojcieszków, Zbuczyn.

Gmina obejmuje obszar 307,6 km2 który zamieszkuje 17 606 osób.

Jest to gmina typowo rolnicza. Użytki rolne zajmują 60,6%powierzchni ogólnej, zaś lasy 34,9%. W produkcji rolniczej dominuje produkcja żywca wieprzowego, mleka, ziemniaków i zbóż. Ze względu na niskie klasy bonitacyjne gleb w uprawach dominują zboża takie jak pszenica, owies, pszenżyto i ziemniaki, stąd chów trzody chlewnej, a w rejonach o znacznym udziale użytków zielonych chów bydła mlecznego i mięsnego. Wytworzone produkty rolne posiadają walory zdrowej żywności ze względu na brak uciążliwego przemysłu i niski poziom nawożenia mineralnego. Taki kierunek produkcji roślinnej wynika głównie z warunków glebowych. Położenie terenu gminy wokół miasta 31

Łukowa stwarza możliwość zbytu owoców i warzyw na targowiskach oraz sklepach owocowo - warzywnych. Indywidualne gospodarstwa charakteryzują się dość dużym rozdrobnieniem gruntów co powoduje, że znaczna część ludności szuka zatrudnienia poza rolnictwem.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 17 606 osób, w tym 8686 kobiet. Liczba ludności systematycznie wzrasta, co obrazuje poniższa tabela. Na podstawie przedstawionych danych można zaobserwować tendencję do wzrostu ludności w wieku poprodukcyjnym. Liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym jest stała. Natomiast liczba ludności w wieku produkcyjnym wzrasta co dobrze rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny i saldo migracji kształtują się na poziomie dodatnim.

Tabela 15. Struktura ludności Łuków wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 16888 17331 17453 17606 Wiek przedprodukcyjny 4256 4290 4269 4281 Wiek produkcyjny 10397 10756 10871 10958 Wiek poprodukcyjny 2235 2285 2313 2367

Mieszkańcy gminy poza rolnictwem prowadzą działalność gospodarczą głównie handlową, budowlaną, transportową, produkcyjno-usługową. Większość to małe firmy. W gminie Łuków zlokalizowanych jest wiele zakładów produkcyjnych i usługowych, nie ma tu jednak dużych zakładów przemysłowych. Zakłady działające na terenie gminy nie są uciążliwe dla środowiska i pełnią istotną rolę w zapewnieniu miejsc pracy dla lokalnej społeczności. Teren gminy to częściowo rezerwaty przyrody (1,2 tys. ha) oraz obszary chronione (14,4 tys. ha).

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Szkoła Podstawowa w Aleksandrowie 2. Zespół Szkół w Czerśli 3. Zespół Szkół w Dąbiu 4. Zespół Szkół w Gołaszynie 5. Zespół Szkół w Gołąbkach 6. Zespół Szkół w Gręzówce 7. Zespół Szkół w Krynce 8. Szkoła Podstawowa w Rolach 9. Zespół Szkół w Strzyżewie 10. Szkoła Podstawowa w Świdrach 11. Zespół Szkół w Zalesiu 12. Szkoła Podstawowa w Zarzeczu Łukowskim 13. Szkoła Filialna w Turzych Rogach 14. Przedszkole w Łazach 15. Gminny Zespół Oświatowy 16. Gminna Biblioteka w Łukowie z siedzibą w Dąbiu

17. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Aleksandrowie 18. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Dmininie 19. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Gręzówce 20. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Krynce 21. Filia Gminnej Biblioteki Publicznej w Strzyżewie

Siedzibą gminy jest miasto Łuków. Gmina obejmuje 36 sołectw: Aleksandrów, Biardy, Czerśl, Dąbie, Dminin, Gołaszyn, Gołąbki, Gręzówka, Jadwisin, Jeziory, Karwacz, Klimki, Kownatki, Krynka, Ławki, Łazy, Malcanów, Podgaj, Role, Ryżki, Rzymy Las, Rzymy Rzymki, Sięciaszka Druga, Sięciaszka Pierwsza, Strzyżew, Suchocin, Suleje, Świdry, Szczygły Dolne, Szczygły Górne, Turze Rogi, Wagram, Wólka Świątkowa, Zalesie, Zarzecz Łukowski, Żdżary.

Przez gminę przebiegają następujące drogi krajowe:

 Nr 63: Granica państwa-Węgorzewo-Giżycko-Pisz-Kisielnica-Łomża-Zambrów-Ceranów- Sokołów Podlaski-Siedlce -Łuków -Radzyń Podlaski- Wisznice- Sławatycze- Granica Państwa  Nr 76: Wilga- Garwolin- Stoczek Łukowski-Łuków

Przez gminę przebiegają następujące drogi wojewódzkie:

 Nr 807: Maciejowice- Sobolew- Żelechów- Łuków  Nr 806: Łuków- Międzyrzec Podlaski  Nr 808: Łuków- Serokomla-Kock

Drogi powiatowe - 106 km, z czego 84,41 km o nawierzchni bitumicznej.

Drogi gminne - 98,2 km, w tym o nawierzchni bitumicznej 56,52 km.

2.9. Miasto Stoczek Łukowski

Poniższa mapa pokazuje położenie miasta w Powiecie Łukowskim.

Mapa 9. Miasto Stoczek Łukowski

Miasto Stoczek Łukowski jest jedną z dwóch gmin ze statusem miejskim z 11 jednostek administracyjnych w Powiecie Łukowskim. Położone jest w północno-zachodniej części województwa lubelskiego na lewym brzegu rzeki Świder w odległości 84 km od jej ujścia do Wisły. Dzięki swojemu położeniu posiada dogodną pozycję pod względem odległości do największych miast tego regionu oraz do przejścia granicznego w Terespolu.

Rzeźba terenu jest dość zróżnicowana w wyniku działalności lądolodu stadiału Warty. Wysoczyznę morenową przecina dolina rzeki Świder, stanowiąca wyraźną, naturalną granicę miasta w jego części północno-wschodniej. W obrębie miasta szczególnie wyróżniają się pagóry morenowe: w części wschodniej i na prawym brzegu Świdra. Powierzchnia wysoczyzny rozcięta jest kilkoma dolinkami erozyjnymi o przebiegu równoleżnikowym. Natomiast dolina samej rzeki tj. Świdra jest płaska.

Należy zwrócić uwagę na Północno-wschodnią część miasta położoną w Łukowskim Obszarze Chronionego Krajobrazu. Został on utworzony Uchwałą Nr XVII/99/86 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Siedlcach z dnia 28 października 1986r. i potwierdzony Rozporządzeniem Wojewody Siedleckiego Nr 31/98 z dnia 10 czerwca 1998 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Siedleckiego nr 17, poz. 101). W obrębie miasta znajduje się 40 ha objętych ta formą ochrony, co stanowi ok. 0,2 % powierzchni całego obszaru chronionego.

Ogólna powierzchnia miasta wynosi 9,2 km2, w tym:

 613 ha użytków rolnych (67%)  104 ha lasów (11,4%)  196 ha pozostałe grunty i nieużytki (21,6%).

Podstawowym kierunkiem rozwoju i podstawową funkcją gospodarczą miasta jest turystyka i drobny przemysł. Przewiduje się rozwój produkcyjnego i usługowego otoczenia rolnictwa – małe przetwórnie rolno-spożywcze, hurtownie, dystrybucja. Na lokalnym rynku pracy są podmioty działające w zakresie bieżącej obsługi ludności. Do nich zaliczyć można m. in. Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw” Stoczek – Natura”, Gminną Spółdzielnie Samopomoc Chłopska, Łukowską Spółdzielnię Mieszkaniową, Stoczkowską Spółdzielnie Mieszkaniową, Zakłady Opieki Zdrowotnej ( Publiczny i Niepubliczny). Na terenie miasta znajdują się trzy oddziały banków: Bank Spółdzielczy Łuków, Bank Spółdzielczy Trzebieszów i Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa w Wołominie.

Miasto posiada atrakcyjne warunki dla przyszłych inwestorów:

1) dogodne położenie – przez miasto przebiega ważny szlak komunikacji samochodowej: Siedlce – Garwolin – Łuków oraz kolejowej: Skierniewice – Terespol

2) bliskie rynki zbytu: Warszawa w odległości 80 km, Siedlce – 40 km, Łuków i Garwolin – 30 km; przejście na granicy wschodniej – 120 km.

3) wolne tereny pod zabudowę przemysłową

4) wolne tereny pod budownictwo mieszkaniowe – częściowo uzbrojone

5) atrakcyjne tereny turystyczno – rekreacyjne

6) bogate walory przyrodniczo – klimatyczne

7) uporządkowana gospodarka odpadami oraz działania w kierunku ekologii i ochrony środowiska

8) duży, niewykorzystany potencjał ludzki.

W 2012 roku miasto zamieszkiwało 2727 osób, w tym 1390 kobiet. Na 100 mężczyzn przypadają 104 kobiety. Na 1km2 przypada 298 osób. Przyrost naturalny kształtuje się na poziomie dodatnim. Natomiast saldo migracji jest ujemne. Należy zwrócić uwagę na wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym, co przy spadku liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym niekorzystnie rokuje na przyszłość.

Tabela 16. Struktura ludności Stoczek Łukowski wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 2736 2756 2746 2727 Wiek przedprodukcyjny 598 570 555 539 Wiek produkcyjny 1716 1748 1729 1705 Wiek poprodukcyjny 422 438 462 483

Na terenie miasta znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Miejski Ośrodek Kultury 2. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej 3. Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej 4. Przedszkole 5. Warsztaty Terapii Zajęciowej 6. Zespół Oświatowy

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 76 Wilga – Stoczek Łukowski – Łuków i droga wojewódzka nr 803 Siedlce-Stoczek Łukowski.

Miasto jest oddalone:

- od Warszawy około 85 km

- od Lublina około 100 km

- od Łukowa około 29 km

Przez miasto przebiega linia kolejowa Skierniewice – Łuków. Jest to ciągle używana towarowa obwodnica Warszawy. W sierpniu 2007 roku uruchomiono dwie pary pociągów osobowych (po jednej rano i po południu). Zostały one zlikwidowane w grudniu 2008 roku ze względu na niską frekwencję osób nimi podróżujących.

Głównym przewoźnikiem komunikacji autobusowej jest PKS Łuków, ważną rolę pełnią także przedsiębiorstwa PKS Siedlce, PKS Mińsk Mazowiecki, PKS Garwolin i przewoźnicy prywatni. Stoczek Łukowski posiada bezpośrednie połączenia z Lublinem, Łukowem, Warszawą, Siedlcami, Mińskiem Mazowieckim, Garwolinem, Żelechowem, Kockiem i Lubartowem.

2.10. Miasto Łuków

Poniższa mapa pokazuje położenie miasta w Powiecie Łukowskim.

Mapa 10. Miasto Łuków

Miasto Łuków jest jedną z dwóch gmin ze statusem miejskim z 11 jednostek administracyjnych w Powiecie Łukowskim. Usytuowany jest w zachodniej części regionu naturalnego zwanego przez geografów Równiną Łukowską, stanowiącą część Niziny Południowopodlaskiej zaliczonej do Nizin Środkowopolskich. Przez miasto przepływa rzeka Krzna Południowa, a przez jego północne krańce rzeka Krzna Północna. Obie rzeki, biorą początek w rozległych, podmokłych obniżeniach Lasów Łukowskich, łączą się w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego w rzekę Krznę - największy lewy dopływ Bugu.

Rzeźba terenu jest dość zróżnicowana. Jest to efekt działalności lądolodu skandynawskiego i późniejszych zniszczeń spowodowanych przez procesy denudacyjne, wyrównujące oraz występujący klimat.

Miasto charakteryzuje się niską lesistością. Zasoby leśne stanowią 12,7 % powierzchni ogólnej miasta (445 ha). Wśród lasów dominuje bór świeży i bór mieszany świeży. Są to lasy ochronne.

Na terenie miasta znajduje się dolina rzeki Krzny Południowej okryta roślinnością trawiastą, oraz 3 parki miejskie zadrzewione:

 Park położony w dolinie Krzny Południowej w trójkącie; ul. 700-lecia, szpital, koryto rzeki. Park powstał w czynie społecznym w okresie powojennym.  Park miejski, położony wzdłuż Krzny Południowej na wysokości obiektów OSiR-u, stanowi teren tylko częściowo wykorzystywany przez mieszkańców.  Park wchodzący w skład szpitala (obiekt zamknięty dla mieszkańców).

W mieście funkcjonują również ogródki działkowe, takie jak:

 "Niedźwiadek" położony pomiędzy ul. Międzyrzecką a oczyszczalnią ścieków,  "Promyk" położony pomiędzy ul. Parkową a ul. Stodolną,  "Słonecznik" położony pomiędzy ul. Parkową i Al. Wojska Polskiego,  "Kamieniak" położony pomiędzy Al. Wojska Polskiego, ul. Armii Krajowej oraz korytem Krzny Południowej.

Część miasta wchodzi w skład "Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu" stanowiącego dużą atrakcję krajobrazowo-przyrodniczą. W przyszłości obszar ten ma wejść w obręb "Łukowskiego Parku Krajobrazowego".

Powierzchnia ogólna miasta Łuków wynosi 35,8 km2, w tym:

 Użytki rolne - 2 027 ha;  Użytki leśne i grunty zadrzewione (zakrzewione) - 531 ha;  Grunty zabudowane i zurbanizowane - 956 ha;  Tereny różne - 15 ha;  Nieużytki - 12 ha;  Wody - 34 ha.

Miasto Łuków jest największym i najważniejszym ośrodkiem gospodarczym w powiecie łukowskim. Przemysł w mieście opiera się na czterech podstawowych branżach. Są to przemysł spożywczy, obuwniczy, budownictwo i przemysł lekki. Jednym z największych pracodawców na terenie miasta były Łukowskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Łukbut”, które zostały wprowadzone na giełdę. W latach 70 – tych zatrudniały ok. 3 000 osób wraz z filiami w Stoczku Łukowskim oraz Międzyrzecu Podlaskim. Jednakże na skutek złego zarządzania ogłoszono upadłość tego przedsiębiorstwa, co przyczyniło się do zwiększenia bezrobocia w mieście. Innym zakładem produkującym obuwie była „Syrena” Sp. z o.o., która podobnie jak poprzedniczka została zlikwidowana. Kolejnym znaczącym przedsiębiorstwem na rynku lokalnym są Zakłady Mięsne „Łmeat – Łuków” S.A., zajmujące się przetwórstwem mięsa i wędlin. Ponadto należy wymienić Spółdzielnię Inwalidów „Łuksja”, która oferuje szeroki asortyment odzieży damskiej, odzieży sportowej oraz konfekcyjnych wyrobów do hoteli i pensjonatów.

Wspieraniem działalności łukowskich przedsiębiorców zajmuje się Business Centre Club, Lubelska Fundacja Rozwoju, Stowarzyszenie Przedsiębiorców Ziemi Łukowskiej oraz Cech Rzemiosł Różnych.

Poza sferą produkcyjną, znacznymi pracodawcami na lokalnym rynku pracy są podmioty działające w zakresie bieżącej obsługi ludności. Do najważniejszych z nich zaliczyć można:

- Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Zakład Gospodarki Lokalowej - Przedsiębiorstwo Usług i Inżynierii Komunalnej Sp. z o.o. - Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. - Łukowską Spółdzielnię Mieszkaniową Ponadto w mieście funkcjonują oddziały banków tj. PKO BP S.A., Banku Spółdzielczego, PEKAO S.A., Kredyt Banku.

Biorąc pod uwagę liczbę zarejestrowanych podmiotów zauważalny jest wzrost ich liczby, szczególnie dotyczy to małych przedsiębiorstw, w tym jednoosobowych i rodzinnych.

W ciągu ostatnich 15 lat transformacji ustrojowej w strukturze gospodarki Miasta Łuków zaistniały poważne zmiany.

Poza podmiotami większymi, które zatrudniają od kilkunastu pracowników, należy zwrócić szczególną uwagę na dużą liczbę mniejszych podmiotów gospodarczych, działających głównie w sferze handlu i usług.

Największa rotacja wystąpiła w branży handlowej i budownictwie. Ponadto nastąpił wzrost liczby przedsiębiorców produkujących wyroby i usługi nie materialne, natomiast ubyło w branży budowlanej i usługach przemysłowych.

W 2012 roku miasto zamieszkiwało 30 827 osób, w tym 16 028 kobiet. Na 100 mężczyzn przypada 108 kobiet. Na 1km2 przypada 862 osoby. Przyrost naturalny kształtuje się na poziomie dodatnim. Natomiast saldo migracji jest ujemne. Należy zwrócić uwagę na wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym, co przy spadku liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym niekorzystnie rokuje na przyszłość.

Tabela 17. Struktura ludności Łuków wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 30437 31108 30971 30827 Wiek przedprodukcyjny 6424 6278 6123 6061 Wiek produkcyjny 19753 20367 20084 19699 Wiek poprodukcyjny 4260 4463 4764 5067

Łuków spełnia również ważną funkcję regionalnego węzła komunikacyjno-transportowego. W mieście zbiega się 6 kierunków dróg krajowych o znaczeniu regionalnym i 5 kierunków linii kolejowych (w kierunku Warszawy, Lublina, Terespola, Dęblina, Pilawy).

Poniżej podane zostaną odległości dzielące miasto Łuków od innych najbliżej położonych miast Polski, oraz szacowany czas dojazdu:

 Warszawa - 125 km,  Lublin - 95 km,  Terespol/Brześć - 97 km,  Biała Podlaska - 58 km,  Siedlce - 30 km.

Miasto położone jest blisko następujących szlaków drogowych łączących:

Europę Zachodnią z Europą Wschodnią: Świecko- Poznań- Warszawa- Siedlce- Terespol- Brześć,

Europę Południową z Europą Północną: Barwinek- Rzeszów- Lublin- Białystok- Ogrodniki lub Kuźnica Białostocka,

Łuków leży również w sąsiedztwie projektowanej trasy autostrady A2 łączącej zachodnią i wschodnią granicę Polski.

Położenie komunikacji kolejowej jest bardzo korzystne dla Łukowa. Przez miasto przebiegają następujące szlaki kolejowe:

• fragment magistrali kolejowej E20, która łączy Berlin z Moskwą przez Warszawę i Terespol; • linia kolejowa nr 12 Linia nr 12 łącząca Skierniewice z Łukowem; • linia kolejowa nr 26 Linia nr 26 łącząca Łuków z Radomiem; • linia kolejowa nr 30 Łuków-Lublin Północny, tylko ruch towarowy.

W Łukowie znajdują się dwie stacje kolejowe: Łuków (2 km na północ od centrum) i Łuków Łapiguz (1,5 km na zachód od centrum) oraz przystanek kolejowy Łuków Zapowiednik we wschodniej części miasta.

2.11. Gmina Wojcieszków

Poniższa mapa pokazuje położenie gminy na tle Powiatu Łukowskiego.

Mapa 11. Gmina Wojcieszków

Gmina Wojcieszków to gmina wiejska położona w północno zachodniej części województwa lubelskiego. Sąsiaduje z gminami Adamów, Borki, Krzywda, Łuków, Serokomla, Stanin, Ulan-Majorat.

Gmina zajmuje obszar o powierzchni 108,9 km2 i liczy 7097 mieszkańców.

Gmina ma typowo rolniczy charakter. W strukturze użytkowania gruntów przeważają użytki rolne, które zajmują 78% powierzchni gminy. Lasy i grunty zadrzewione zajmują 1417 ha tj. 13% ogólnej powierzchni. Podstawowym źródłem zarobkowania dla mieszkańców gminy jest praca w indywidualnych gospodarstwach rolnych.

W 2012 roku gminę zamieszkiwało 7 097 osób, w tym 3 532 kobiety. Liczba ludności utrzymuje się na stałym poziomie, co obrazuje poniższa tabela. Na podstawie przedstawionych danych można zaobserwować, że liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym

utrzymuje się na stałym poziomie, co dobrze rokuje na przyszłość. Przyrost naturalny i saldo migracji są ujemne.

Tabela 18. Struktura ludności Wojcieszków wg grup wiekowych Grupa wiekowa 2009 2010 2011 2012 Ogółem 6964 7127 7099 7097 Wiek przedprodukcyjny 1567 1595 1574 1575 Wiek produkcyjny 4114 4255 4240 4244 Wiek poprodukcyjny 1283 1277 1285 1278

Dominującym rodzajem prowadzonej w Gminie Wojcieszków działalności gospodarczej są usługi murarskie i remontowo budowlane – około 25% wszystkich wpisów. Następną pozycję zajmują firmy których przedmiotem działalności gospodarczej jest handel – obwoźny oraz sklepy spożywcze, przemysłowe i inne. Dość dużą liczbę stanowią firmy świadczące działalność usługową, w tym związaną z rolnictwem, usługi transportowe, elektryką, hydrauliką. Na terenie gminy nie występują zakłady produkcyjne. Sytuacja na rynku pracy w gminie Wojcieszków wskazuje, że poziom bezrobocia na przestrzeni ostatnich lat uległ spadkowi. Począwszy od 2001 roku bezrobocie zmniejszyło się o ok. 50% i w grudniu 2007 roku ukształtowało się na poziomie 334 osób.

Na terenie gminy znajdują się następujące jednostki organizacyjne:

1. Zakład Gospodarki Komunalnej w Wojcieszkowie 2. Zespół Szkół w Wojcieszkowie 3. Szkoła Podstawowa w Wólce Domaszewskiej 4. Szkoła Podstawowa w Siedliskach 5. Szkoła Podstawowa w Woli Bystrzyckiej 6. Szkoła Podstawowa w Oszczepalinie 7. Szkoła Podstawowa w Hermanowie 8. Gminny Zespół Ekonomiczno - Administracyjny Szkół w Wojcieszkowie 9. Gminna Biblioteka Publiczna 10. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Wojcieszkowie

Siedzibą gminy jest miejscowość Wojcieszków. Gmina obejmuje 23 sołectwa: Burzec, Bystrzyca, Ciężkie, Ciężkie I, Glinne, Helenów, Hermanów, Kolonia Bystrzycka, Marianów, Nowinki, Oszczepalin Drugi, Oszczepalin Pierwszy, Otylin, Siedliska, Świderki, Wojcieszków, Wola Bobrowa, Wola Burzecka, Wola Bystrzycka, Wólka Domaszewska, Zofijówka, Zofibór.

Przez gminę przebiega droga wojewódzka Nr 808 łącząca Kock z Łukowem i drogi gminne. Odległość od miasta wojewódzkiego Lublina wynosi około 70 km, a od miasta powiatowego Łuków około 20 km.

3. Sieć połączeń drogowych w powiecie

Drogi przebiegające przez teren Powiatu Łukowskiego to drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne. Drogi krajowe administrowane są przez Generalną Dyrekcję Dróg Publicznych – Oddział Wschodni w Lublinie, wojewódzkie – przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie, powiatowe – przez Zarząd Dróg Powiatowych w Łukowie i gminne – przez Zarządy Gmin.

Do dróg krajowych należą: · droga nr 63: granica państwa – Węgorzewo – Giżycko – Pisz – Łomża – Zambrów – Siedlce -Radzyń Podlaski – Wisznice – Sławatycze –granica państwa, · droga nr 76: Wilga – Garwolin – Stoczek Łukowski – Łuków.

Drogi wojewódzkie to: · droga nr 806: Łuków – Międzyrzec Podlaski, · droga nr 807 : Maciejowice – Sobolew – Żelechów – Łuków; · droga nr 808: Łuków – Serokomla – Kock. · droga nr 803 Siedlce - Stoczek Łukowski

Tabela 19. Wykaz dróg powiatowych

Lp. Nazwa drogi Długość 1 Obelniki- Dębowierzchy- Strzakły- Pościsze 3,3 Łuków (ul. Wójtostwo, ul. Zapowiednik)- Strzyżew- Olszewnica- Polskowola- 2 Kąkolewnica 12,7 3 Łuków (ul. Cieszkowizna)- Aleksandrów- Gąsiory- Brzostówiec- Radzyń Podl. 9,8 4 Łuków- Malcanów- Domaszewnica- Sobole 4,1 5 Józefów- Sobole- Hermanów- Wola Bystrzycka 6,0 6 Wola Osowińska- Oszczepalin- Bystrzyca 10,4 7 Łuków (ul. Glinki)- Rzymki- Kępki- Kozły 10,3 8 Nowa Prawda- Jamielne- gr. woj. (lwowe) 5,3 9 Stoczek Łukowski (ul. Kościelna ) - Jamielne 4,4 10 Stoczek Łukowski (ul. Piaski ) - gr.woj.(Rudnik-Żebraczka) 3,7 11 Stoczek Łukowski (ul. Kapitana Ostoi) - Róża Podgórna 10,5 12 Stoczek Łukowski - dojazd do stacji kolejowej Stoczek Łukowski 0,1 13 (Siedlce - Domanice) gr.woj. - Wólka Zastawska 10,1 14 dr. Pow. 1308 L - Żdżary - Dąbie 4,5 15 Gołaszyn - Ławki 2,1 16 Łuków (ul. Jana Pawła II, ul. Farfak) - Dziewule 9,9 Trzebieszów - Celiny - Krynka - Kolonia Gręzówka - Łuków (ul. Zimna Woda, ul. 17 Wiatraki, ul. Ławecka 26,1 18 Suleje - Role - Wólka Świątkowa 6,0 19 (Zbuczyn Poduchowny ) gr. Woj. Gołowierzchy - Nurzyna - Dębowica 11,2 20 Wólka Kamienna - Zebry - Wierzejki 7,6 21 Dr. Kraj. 2 - Maciejowice - Wierzejki - Trzebieszów 5,9 22 (Krzeski) gr.woj. - Jakusze - Kurów 5,0 43

23 Trzebieszów - Strzyżew - Aleksandrów 8,6 24 Suchocin - Zarzec Łukowski 6,7 25 Dminin - Rzymy Rzymki - Hanna 6,6 26 (Miastków Kościelny ) gr.woj. - Jagodne - Nowa Prawda 5,2 27 Jadwisin - Malcanów - Świdry 4,5 28 Nowa Prawda - Wola Kisielska 4,0 29 Jarczew - Ciechomin - Stoczek Łukowski (ul. Wiejska) 16,9 30 Dębek - Osiny - Krzywda 22,7 31 (Wola Poduchowna) gr.woj. - Ciechomin - Guzówka- Jedlanka 17,7 32 Ciechomin - Świder - Jagodne 5,5 33 Kamień - Wola Mysłowska - Wilczyńska 8,6 34 (Miastków Kościelny ) gr.woj. - Wilczyńska - gr.woj. (Żelechów) 3,6 35 (Miastków Kościelny ) gr.woj. - (Gózdek) 1,0 36 Jarczew - dr. Pow. 0346 L 3,6 37 Ciechomin - Grudź - Wandów 9,3 38 Tuchowicz - Gózd - Zagoździe - Jamielnik Stary 13,5 39 Kosuty - Kopina - Niedźwiadka - Zagoździe 6,9 40 Tuchowicz - Wólka Zastawska 5,3 41 Sięciaszka - Czerśl 4,0 42 Jedlanka - Lipniak - Zastawie 4,0 43 Dr. Kraj. 76- Lipniak - Gózd - Kopnia - Ogniwo 9,2 44 Jedlanka - dojazd do stacji kolejowej Jedlanka 0,1 45 Fiukówka - Kamień 7,0 46 Nowy Świat - Krzywda 14,1 47 Stary Patok - Radoryż Kościelny 3,6 48 Radoryż Smolany - Budki - dr. Pow. 0345 L 8,3 49 Krzywda - Wólka Okrzejska - Okrzeja 11,1 50 (Żelechów) - gr.woj. - Sokola - Okrzeja 2,1 51 Wojciechówka - Brama - Jagodne 1,0 52 Okrzeja - Charlejów 16,4 53 Ryki(ul. Łukowska, ul. Młynarska) Grabów Szlachecki - Kobylczyk 0,9 54 Adamów - Gułów - Wola Okrzejska 8,4 55 Wola Burzecka - Burzec - stacja kolejowa Krzywda 6,3 56 Krzywda - dojazd do stacji kolejowej Krzywda 0,2 57 Krzywda - Ruda - Gąska - Jonnik - Wesołówka 10,8 58 Zofibór - Wólka Domaszewska - Sarnów - Wesołówka 13,4 59 Szczygły Górne - Sarnów Siedliska - Burzec 13,6 60 Hermanów - Kolonia Bystrzycka - Siedliska 6,2 61 Wojcieszków - Wola Burzecka - Adamów 4,9 62 Adamów - Zakępie - Hordzież 8,0 63 Stanin- Krzywda - Adamów - Krzówka - dr. Kraj 48 28,3 64 Hordzież - Czarna - Lipiny 11,4 65 Wola - Gułowska - Kalinowy Dół - Lendo Wielkie 5,2 66 Serokomla - Charlejów - Przytoczno 8,9 67 (Żelechów - Huta Żelechowska ) gr.woj. - Bród 0,9 68 Stoczek Łukowski ul. Dwernickiego 1,8

69 Stoczek Łukowski il. Nowa Projektowana 0,7 70 Łuków ul. Kościuszki - dojazd do stacji kolejowej 1,1 71 Łuków ul. Doktora Dmocha 0,4 72 Łuków ul. Dworcowa 0,8 73 Łuków ul. Konarskiego 0,4 74 Łuków ul. Torowa 0,7 75 Łuków ul. Władysława Jagiełły i Wojska Polskiego 1,6 76 Łuków ul. Przemysłowa 0,6 77 Łuków ul. Ks Jerzego Popiełuszki 0,7 78 Łuków Al. Wojska Polskiego 1,6 79 Łuków Al. Wyzwolenia 2,0 80 Łuków ul. Wschodnia 2,2 81 Kłoczew-Gózd-Okrzeja 0,1 Razem 542,4

Stan techniczny dróg powiatowych jest na średnim poziomie (długość dróg powiatowych ogółem – 575 km w tym 532 km to drogi utwardzone, a 43 km – drogi nieutwardzone).

Istniejące powierzchnie bitumiczne są zniszczone. Zniszczenie nawierzchni jest spowodowane obciążeniem wynikającym z ruchu samochodowego i działaniem czynników atmosferycznych. Aby zapobiec dalszemu procesowi degradacji wykonywane są sukcesywne zabiegi konserwacyjne, takie jak regeneracja nawierzchni, powierzchniowe utrwalenia, remonty cząstkowe bądź w przypadku większych zniszczeń – wykonanie remontu kapitalnego. Wiele odcinków dróg nie ma odpowiedniego odwodnienia.

Powiat łukowski wyróżnia się pozytywnie pod względem gęstości sieci dróg publicznych powiatowych o twardej nawierzchni, która w przeliczeniu na 100 km2 wzrosła z 33,6 km w roku 2001 do 38,3 w roku 2010, przewyższając tym samym średnią wartość krajową i wojewódzką.

Rysunek 9. Istniejąca sieć połączeń drogowych

Źródło: powiat łukowski

Drogi publiczne ze względu na funkcje w sieci drogowej dzielą się według przepisów ustawy z dnia 21 marca 1985r. o drogach publicznych (tekst jednolity: Dz.U. 2013.37.260 z dnia 30 stycznia 2013 r.) na następujące kategorie:  drogi krajowe,  drogi wojewódzkie,  drogi powiatowe,  drogi gminne.

Do dróg krajowych zalicza się: o autostrady i drogi ekspresowe oraz drogi leżące w ich ciągu do czasu wybudowania autostrad i dróg ekspresowych, o drogi międzynarodowe, o drogi stanowiące inne połączenia zapewniające spójność sieci dróg krajowych, o drogi dojazdowe do ogólnodostępnych przejść granicznych obsługujących ruch międzynarodowy osobowy i towarowy bez ograniczeń ciężaru całkowitego pojazdów (zespołu pojazdów) lub wyłącznie ruch towarowy bez ograniczeń ciężaru całkowitego pojazdów (zespołu pojazdów),  drogi alternatywne dla autostrad płatnych,  drogi stanowiące ciągi obwodnic dużych aglomeracji miejskich,  drogi o znaczeniu obronnym. Zaliczenie do kategorii dróg krajowych następuje w drodze rozporządzenia Ministra właściwego do spraw transportu w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw administracji publicznej, spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej. Do dróg wojewódzkich zalicza się drogi inne niż podano wyżej, stanowiące połączenia między miastami, mające znaczenie dla województwa i drogi o znaczeniu obronnym niezaliczone do dróg krajowych. Zaliczenie do kategorii dróg wojewódzkich następuje w drodze uchwały sejmiku województwa w porozumieniu z ministrami właściwymi do spraw transportu oraz obrony narodowej. Do dróg powiatowych zalicza się drogi inne niż podano wcześniej, stanowiące połączenia miast będących siedzibami powiatów z siedzibami gmin i siedzib gmin między sobą. Zaliczenie do kategorii dróg powiatowych następuje w drodze uchwały rady powiatu w porozumieniu z zarządem województwa. Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych. Zaliczenie do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu. Do dróg o nawierzchni twardej zalicza się drogi o nawierzchni twardej ulepszonej (z kostki kamiennej, klinkieru, betonu, z płyt kamienno-betonowych, bitumu) oraz drogi o nawierzchni nieulepszonej (o nawierzchni tłuczniowej i brukowej).

Do dróg o nawierzchni gruntowej zalicza się drogi o nawierzchni z gruntu rodzimego oraz utrwalone w wyniku specjalnych zabiegów i preparacji gruntu rodzimego przy pomocy mieszanin wykonanych z gliny, żwiru, żużla, itp.

3.1. Inwestycje drogowe

Powiat Łukowski posiada sieć dróg odpowiednią do swoich potrzeb, niekiedy jednak będącą w nienajlepszej kondycji technicznej. Poniżej omówiono najważniejszą inwestycję na drogach krajowych i wojewódzkich w obrębie Powiatu Łukowskiego. Przyczyni się ona przede wszystkim do skrócenia czasu przejazdu komunikacją autobusową. Warto tutaj wskazać przede wszystkim na budowę Wielkiej Obwodnicy Mazowsza.

Wielka Obwodnica Mazowsza

W celu podniesienia atrakcyjności inwestycyjnej obszarów pozametropolitalnych Województwa Mazowieckiego oraz zaspokojenia potrzeb przewozowych społeczeństwa, konieczne jest powiązanie regionu sprawnym systemem komunikacyjnym. Promienisty kształt podstawowego układu drogowego w regionie Mazowsza, tworzony przez korytarze europejskie i ponadregionalne, będzie uzupełniony o system połączeń obwodowych zwiększających spójność przestrzeni województwa. Jednym z elementów systemu transportowego na Mazowszu jest tzw. "Wielka Obwodnica Mazowsza", w której skład wchodzą następujące odcinki dróg:

 droga krajowa nr 60: Gostynin - Płock - Ciechanów - Maków Mazowiecki - Różan - Ostrów Mazowiecka (przebieg postulowany pomiędzy Ciechanowem, a Ostrowią Mazowiecką: droga wojewódzka nr 617 Ciechanów - Przasnysz, droga wojewódzka nr 544 Przasnysz - Ostrołęka, droga wojewódzka nr 627 Ostrołęka - Ostrów Mazowiecka)  droga wojewódzka nr 627: Ostrów Mazowiecka - Kosów Lacki - Sokołów Podlaski  droga krajowa nr 63: Sokołów Podlaski - Siedlce - Łuków  brakuje odpowiedniej klasy drogi na odcinku Łuków - Puławy  droga krajowa nr 12: Puławy - Radom - Opoczno

Wielka Obwodnica Mazowsza ma być drogą klasy drogi głównej ruchu przyspieszonego z obwodnicami większych miast. W 2008 roku zrealizowana została rehabilitacja nawierzchni drogi krajowej nr 12 w miejscowościach Goździków, Zawada, Pomyków, Skrzynno, Wieniawa o łącznej długości 21,61 km. W 2008 roku otwarto w ciągu DK12 w Puławach odcinek obwodnicy, o długości 12,7 km z nowym mostem na Wiśle. Droga ta częściowo posiada już parametry drogi ekspresowej i jest elementem planowanej drogi ekspresowej S12 Radom – Lublin. Nie jest określona dokładna data realizacji tej drogi.

Rysunek 10. Wielka Obwodnica Mazowsza ogólnie i na terenie Powiatu Łukowskiego

Źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego

3.2. Przewoźnicy autobusowi w Powiecie Łukowskim

Na terenie Powiatu Łukowskiego działa wielu przewoźników autobusowych, którym zezwolenia na prowadzenie działalności transportowej wydały różnorodne organy:  Starosta Łukowski  Marszałek Województwa Lubelskiego

Siatka połączeń jest dość niestabilna – w związku ze stosunkowo łatwym dostępem do rynku, przewoźnicy często dokonują zmian w istniejących połączeniach – reagując elastycznie, w odpowiedzi na zmieniające się warunki, potrzeby podróżnych, na zachowania konkurencji – uruchamiają nowe lub rezygnują z obsługi istniejących połączeń komunikacyjnych.

3.3. Sieć komunikacji autobusowej

Linia autobusowa jest stałym połączeniem drogowym dwóch krańcowych miejscowości oraz wybranych miejscowości pośrednich przy użyciu jednego lub kilku autobusów regularnie kursujących między tymi miejscowościami według ogłoszonego rozkładu. Linie regularnej komunikacji autobusowej można ogólnie podzielić następująco:  linie miejskie, tj. linie w obrębie miast z ewentualnym przekroczeniem granic miasta do najbliższej strefy ciążenia o długości od 5 do 10 km,  linie podmiejskie, tj. linie w granicach do 50–60 km łączące osiedla wiejskie z ośrodkami gminnymi powiatowymi i wojewódzkimi,  linie regionalne, tj. linie w granicach od 50–60 km do 160 km obejmujące obszar kilku stycznych województw, łączące ośrodki gminne i mniejsze miasta z ważniejszymi ośrodkami miejsko przemysłowymi regionu,  linie dalekobieżne, tj. linie powyżej 160 km obejmujące swym zasięgiem obszar dwóch lub więcej regionów, łączące miasta wojewódzkie oraz ważniejsze ośrodki przemysłowe, kulturalne i turystyczno-uzdrowiskowe z dużymi aglomeracjami miejsko-przemysłowymi kraju,  linie międzynarodowe, tj. linie wybiegające poza granice państwa.

3.4. Analiza zezwoleń

Analiza zezwoleń wydanych przez Starostę Łukowskiego

W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowe dane sieci komunikacyjnej przewoźników autobusowych.

Tabela 20. Szczegółowa analiza zezwoleń wydanych przez starostę łukowskiego

Liczba Liczba Czas Pr. Dł. kursów pełnych przejazdu Pr. Komuni Liczba Kursu w ciągu kursów w pełnego kursu Techn. k. przystan Lp. Nr zezw. Od Do Przez (km) doby ciągu doby (godz:min) (km/h) (km/h) ków Przewoźnik Alex - Przewozy Pasażerskie. Kamil 1 236/13 Trzebieszów Łuków Dębowica 19 16 16 0:28 41 17 Łukasz Słupski Dębowierzchy i 2 150/09 Łuków Zaolszynie Wierzejki 34 3 2 0:53 51,5 38,3 29 PKS w Łukowie SA Wojcieszków i 3 149/09 Łuków Serokomla Adamów 36 1 1 0:54 50,8 40 25 PKS w Łukowie SA

4 148/09 Łuków Kalinowy Dół Adamów 46 1 1 1:09 51,1 40 32 PKS w Łukowie SA

5 147/09 Łuków Jamielnie Stanin 49 2 2 1:15 51,1 39,2 38 PKS w Łukowie SA

6 146/09 Łuków Sięciaszka II Zalesie 14 1 1 0:29 43,1 29 22 PKS w Łukowie SA

7 145/09 Łuków Kownatki Strzyżew 17 4 4 0:33 42,5 31,9 20 PKS w Łukowie SA

8 144/09 Łuków Jeleniec Szczygły i Sarnów 20 4 2 0:38 44 31,3 24 PKS w Łukowie SA

9 143/09 Łuków Jeleniec Szczygły i Sarnów 18 9 4 0:36 41 29,5 22 PKS w Łukowie SA

10 142/09 Łuków Żdżary Zalesie 17 1 1 0:27 52,3 37,8 17 PKS w Łukowie SA

11 141/09 Łuków Stoczek Łukowski Żdżary 41 2 2 1:03 51,3 39 32 PKS w Łukowie SA

12 140/09 Łuków Wólka Konopna Trzebieszów II 36 1 1 0:55 51,4 39,3 28 PKS w Łukowie SA Trzebieszów II i 13 139/09 Łuków Dębowierzchy Jakusze 38 1 1 1:00 51,2 38 33 PKS w Łukowie SA

14 138/09 Łuków Wólka Konopna Mikłusy 36 4 1 0:57 52,5 38,5 31 PKS w Łukowie SA

15 137/09 Łuków Wola Gułowska Adamów 48 1 1 1:11 52,4 40,6 34 PKS w Łukowie SA

16 136/09 Łuków Kownatki Aleksandrów 15 2 2 0:26 45 34,6 14 PKS w Łukowie SA

17 135/09 Łuków Lipiny Adamów 46 1 1 1:09 50,6 40 31 PKS w Łukowie SA

18 134/09 Łuków Wola Mysłowska Stoczek Łukowski 45 4 4 1:07 53,5 40,3 35 PKS w Łukowie SA

19 133/09 Łuków Okrzeja Adamów 42 2 2 1:02 51,4 40,6 28 PKS w Łukowie SA

20 132/09 Łuków Lipiny Adamów 36 2 2 0:55 49,7 39,3 25 PKS w Łukowie SA

21 131/09 Łuków Wólka Konopna Trzebieszów II 28 3 3 0:43 52,5 39,1 24 PKS w Łukowie SA

22 130/09 Łuków Dębowierzchy Trzebieszów II 28 1 1 0:48 47,3 35 27 PKS w Łukowie SA Stoczek 23 129/09 Łukowski Świder Kisielsk 24 1 1 0:29 64 49,7 24 PKS w Łukowie SA

24 128/09 Łuków Wola Mysłowska Baczków 52 3 2 1:23 52 38,5 39 PKS w Łukowie SA

25 127/09 Łuków Kalinowy Dół Adamów 40 1 1 0:59 52,2 40,7 28 PKS w Łukowie SA

26 126/09 Łuków Świder Stoczek Łukowski 42 8 1 0:59 56 43 30 PKS w Łukowie SA

27 125/09 Łuków Charlejów Adamów 37 2 2 0:55 52,2 40,4 27 PKS w Łukowie SA 221/201 28 2 Łuków Okrzeja Burzec i Krzywda 39 1 1 0:57 50,9 41,1 24 PKS w Łukowie SA 222/201 Adamów i 29 2 Łuków Lipiny Ferdynandów 51 1 1 1:15 52,3 40,8 35 PKS w Łukowie SA Stanin i 30 223/12 Łuków Grudź Niedźwiadka 36 1 1 0:54 51,4 40 27 PKS w Łukowie SA 224/201 Budziska i 31 2 Charlejów Adamów Bielany 19 1 1 0:30 48,5 38 15 PKS w Łukowie SA 225/201 32 2 Serokomla Hordzieżka Adamów 19 2 1 0:28 50 41 12 PKS w Łukowie SA 226/201 33 2 Konorzatka Lipiny Budziska 20 3 1 0:29 50 41,4 12 PKS w Łukowie SA 227/201 Charlejów i 34 2 Krzówka Krzówka Budziska 9 2 2 0:12 56,8 45 7 PKS w Łukowie SA 228/201 Serokomla 35 2 Szkoła Krzówka Leonardów Kol. 14 2 2 0:21 56 40 14 PKS w Łukowie SA 229/201 Serokomla Leonardów i 36 2 Szkoła Serokomla Szkoła Charlejów 21,8 4 2 0:27 71 48,5 19 PKS w Łukowie SA Serokomla Bronisławów 37 230/12 Szkoła Serokomla Szkoła Duży 13 3 3 0:14 78 55,7 10 PKS w Łukowie SA

Harley - Trans. Usługi Serokomla Przewozowe. Waldemar 38 231/12 Szkoła Serokomla Szkoła Charlejów 37,7 5 0 37 32 24 Maciejewski 233/201 39 2 Huta Dąbrowa Huta Dąbrowa Feliksin 14,2 4 4 0:20 51,6 42,6 9 PKS w Łukowie SA 234/201 40 2 Łuków Gręzówka Biardy 16 3 3 0:26 40 37,5 5 PKS w Łukowie SA Łuków Dworzec 41 235/12 Autobusowy Krynka Role 29 4 2 0:50 42,4 34,8 20 PKS w Łukowie SA Stoczek 42 220/11 Łukowski Stoczek Łukowski Rosy 34 2 1 0:50 51 40,8 22 PKS w Łukowie SA Stanin, Krzywda i 43 219/11 Łuków Huta Dąbrowa Kamień 58 1 1 1:19 55,7 44,1 36 PKS w Łukowie SA Jonin i Nowy 44 218/10 Łuków Jarczówek Stanin 37 2 1 0:54 52,9 41,1 28 PKS w Łukowie SA Nowy Stanin i 45 217/10 Krzywda Łuków Jarczówek 33 1 1 0:48 53,5 41,3 25 PKS w Łukowie SA

46 216/09 Łuków Zembry Wólka Konopna 23 18 1 0:38 47 36,5 19 PKS w Łukowie SA

47 215/09 Łuków Jamielnie Stoczek Łukowski 36 12 3 0:55 52 39,3 26 PKS w Łukowie SA

48 214/09 Łuków Huta Dąbrowa Nowy Świat 39 3 3 0:58 52 40,3 29 PKS w Łukowie SA

49 213/09 Łuków Jonnik Sarnów 24 1 1 0:41 48,8 35,1 25 PKS w Łukowie SA

Gręzówka 50 212/09 Łuków "Szkoła" Ławki 15 1 1 0:23 50 39,1 12 PKS w Łukowie SA

51 211/09 Łuków Suleje 8 2 1 0:12 56,5 40 9 PKS w Łukowie SA

52 210/09 Łuków Zofibór Świderki 14 2 2 0:22 49,4 38,2 12 PKS w Łukowie SA

53 209/09 Oszczepalin Okrzeja Adamów 30 2 1 0:43 41,9 54,5 22 PKS w Łukowie SA Stoczek 54 208/09 Łukowski Mizary Kisielsk 9 2 2 0:12 54 45 6 PKS w Łukowie SA

55 207/09 Łuków Dębowierzchy Trzebieszów II 20 6 6 0:32 51,1 37,5 19 PKS w Łukowie SA Gręzówka 56 206/09 Łuków "Szkoła" Gołaszyn 11 1 1 0:16 52,8 41,3 9 PKS w Łukowie SA

57 205/09 Łuków Krynka PKP Role 16 10 5 0:26 48 36,9 14 PKS w Łukowie SA Dminin i 58 204/09 Łuków Łuków Malcanów 30 1 1 0:46 50,7 39,1 23 PKS w Łukowie SA Wojcieszków i 59 203/09 Łuków Charlejów Serokomla 42 1 1 1:01 53,6 41,3 30 PKS w Łukowie SA Adamów i 60 202/09 Łuków Krzówka Serokomla 45 6 3 1:05 53,5 41,5 31 PKS w Łukowie SA Wojcieszków i 61 201/09 Łuków Krzówka Serokomla 38 1 1 0:53 55,6 43 26 PKS w Łukowie SA Stanin i Stoczek 62 170/09 Łuków Róża Podgórna Łukowski 68 3 1 1:44 51,3 39,2 52 PKS w Łukowie SA

63 175/09 Łuków Gręzówka Gołaszyn 11 2 2 0:18 45,5 36,7 11 PKS w Łukowie SA

64 174/09 Łuków Sarnów Świderki 22 1 1 0:39 47,1 33,8 24 PKS w Łukowie SA

65 173/09 Łuków Gręzówka Ławki 11 3 2 0:19 47,1 34,7 11 PKS w Łukowie SA

66 172/09 Okrzeja Zakępie Krzywda 27 1 1 0:37 54 43,8 16 PKS w Łukowie SA Nurzyna i 67 171/09 Celiny Łuków Szaniawy 23 1 1 0:37 48,4 37,3 19 PKS w Łukowie SA Stanin i Stoczek 68 170/09 Łuków Róża Podgórna Łukowski 68 3 1 1:44 51,3 39,2 52 PKS w Łukowie SA

69 169/09 Łuków Radoryż Smolany Stanin 38 2 2 1:00 47,5 38 27 PKS w Łukowie SA

70 168/09 Łuków Serokomla Adamów 36 3 1 0:54 50,8 40 25 PKS w Łukowie SA

71 167/09 Łuków Okrzeja Krzywda 40 1 0 53,8 45,9 27 PKS w Łukowie SA

72 166/09 Łuków Huta Dąbrowa Krzywda 45 3 1 1:13 47,4 37 35 PKS w Łukowie SA

73 165/09 Łuków Lipiny Adamów 46 2 1 1:09 51,1 40 32 PKS w Łukowie SA

74 164/09 Łuków Charlejów Burzec 51 1 1 1:13 54,6 41,9 36 PKS w Łukowie SA

75 163/09 Łuków Baczków Stoczek Łukowski 41 3 1 1:25 51,2 38,8 43 PKS w Łukowie SA

76 162/09 Łuków Teodorów Krzywda 46 1 1 1:10 51,1 39,4 34 PKS w Łukowie SA

77 161/09 Łuków Stara Wróblina Jonnik 29 2 2 0:46 49 38,3 23 PKS w Łukowie SA

78 160/09 Łuków Krzywda Sarnów 31 1 1 0:52 45,9 35,8 25 PKS w Łukowie SA

79 159/09 Serokomla Łuków Adamów i Stanin 46 1 1 1:10 50,6 39,4 33 PKS w Łukowie SA

80 158/09 Łuków Patok Huta Dąbrowa 50 4 1 1:20 48,4 37,5 39 PKS w Łukowie SA

81 157/09 Łuków Serokomla Adamów 44 2 2 1:04 53,3 41,3 31 PKS w Łukowie SA

82 156/09 Łuków Gręzówka Nowa ul. Poważe 17 3 2 0:30 47,4 34 21 PKS w Łukowie SA Trzebieszów II i 83 155/09 Łuków Dębowierzchy Popławy 24 3 1 0:36 56,5 40 23 PKS w Łukowie SA

84 154/09 Łuków Czerśl Kolonia Ryżki 13 2 2 0:27 41,6 28,9 20 PKS w Łukowie SA

85 153/09 Huta Dąbrowa Adamów Krzywda 21 1 1 0:29 56 43,4 15 PKS w Łukowie SA

86 152/09 Łuków Łuków Stanin i Sarnów 51 3 1 1:20 49,4 38,3 39 PKS w Łukowie SA

87 151/09 Łuków Adamów Okrzeja 56 4 1 1:22 50,5 41 32 PKS w Łukowie SA

88 200/09 Łuków Krzywda Burzec 26 1 1 00:38 52 41,1 18 PKS w Łukowie SA

89 199/09 Łuków Róża Podgórna Stoczek Łukowski 54 10 2 01:22 51,8 39,5 41 PKS w Łukowie SA

90 198/09 Łuków Róża Stara Stoczek Łukowski 44 5 4 01:05 53,3 40,6 33 PKS w Łukowie SA

91 197/09 Łuków Zakępie Adamów 33 1 1 00:48 52,8 41,3 23 PKS w Łukowie SA

92 196/09 Łuków Huta Dąbrowa Teodorów 37 1 1 00:58 49,3 38,3 28 PKS w Łukowie SA Łuków Dw. 93 195/09 PKP Gręzówka Nowa Łuków 18 2 2 00:35 42,4 30,9 24 PKS w Łukowie SA 51

94 194/09 Łuków Jakusze Zaolszynie 33 1 1 00:54 46,6 36,7 25 PKS w Łukowie SA Stoczek 95 193/09 Łukowski Wnętrzne Turzec 12 1 1 00:16 57,6 45 9 PKS w Łukowie SA

96 192/09 Łuków Dębowierzchy Szaniawy 25 2 1 00:38 49,2 39,5 17 PKS w Łukowie SA

97 191/09 Łuków Suleje Karwów 22 2 2 00:34 53,9 38,8 21 PKS w Łukowie SA Łuków Dw. 98 190/09 PKP Łuków Sięciaszka II 11 9 9 00:27 34,7 24,4 18 PKS w Łukowie SA Łuków Dw. 99 189/09 PKP Łuków Zalesie 10 5 5 00:23 40 26,1 18 PKS w Łukowie SA

100 188/09 Łuków Gręzówka Nowa Klimki 16 17 17 00:32 42,7 30 23 PKS w Łukowie SA

101 185/09 Łuków Wnętrzne Stanin 38 2 2 01:00 49,6 38 30 PKS w Łukowie SA Ryżki, Czerśl, 102 184/09 Łuków Łuków Zalesie 22 4 1 00:32 52,8 41,3 16 PKS w Łukowie SA

103 183/09 Łuków Łuków Żdżary, Zalesie 30 4 2 00:47 44,4 38,3 15 PKS w Łukowie SA Aleksandrów, 104 182/09 Łuków Łuków Sochocin 35 3 3 00:46 54,5 45,7 17 PKS w Łukowie SA Aleksandrów, 105 181/09 Łuków Kownatki Sochocin 27 6 3 00:42 49,1 38,6 20 PKS w Łukowie SA

106 180/09 Łuków Gręzówka Klimki 11 2 2 00:21 41,3 31,4 12 PKS w Łukowie SA

107 179/09 Łuków Strzyżew Turze Rogi 10 4 4 00:17 46,2 35,2 11 PKS w Łukowie SA

108 178/09 Strzyżew Strzyżew Turze Rogi 10 2 2 00:18 37,5 33,3 6 PKS w Łukowie SA

109 177/09 Łuków Wólka Konopna Dębowierzchy 36 1 1 00:55 51,4 39,3 28 PKS w Łukowie SA

110 176/09 Łuków Zalesie Czerśl 16 1 1 00:23 51,9 41,7 11 PKS w Łukowie SA Lipniak, Stoczek 111 186/09 Łuków Łosiniec Łukowski 41,6 5 0 56,4 42,3 49 PKS w Łukowie SA

112 119/08 Łuków Stoczek Łukowski Stanin 55 1 1 01:23 51,2 39,8 39 PKS w Łukowie SA

113 117/08 Łuków Huta Dąbrowa Stanin, Kamień 35,8 1 1 00:54 51,8 39,8 27 PKS w Łukowie SA Oszczepalin 114 116/08 Łuków Drugi Wojcieszków 30 8 6 00:43 56,3 41,9 25 PKS w Łukowie SA Adamów, 115 115/08 Łuków Serokomla Charlejów 49,4 1 1 01:13 51,1 40,6 32 PKS w Łukowie SA Adamów, 116 114/08 Łuków Lipiny Charlejów 55 1 1 01:21 51,6 40,7 36 PKS w Łukowie SA

117 113/08 Łuków Okrzeja Adamów 40,2 1 1 01:00 50,3 40,2 26 PKS w Łukowie SA Trzebieszów 118 112/08 Łuków Drugi Zaolszynie 31,4 3 2 00:50 48,9 37,9 25 PKS w Łukowie SA

119 110/06 Łuków Żdżary Dąbie 15 8 8 00:24 50 37,5 14 PKS w Łukowie SA

120 111/06 Łuków Stoczek Łukowski Szyszki 46 9 1 01:05 49,9 38,8 33 PKS w Łukowie SA

121 121/08 Łuków Łuków 35 3 3 00:43 56 48,8 13 PKS w Łukowie SA

122 122/08 Łuków Stoczek Łukowski Jedlanka, Rosy 44 1 1 01:04 52,8 41,3 30 PKS w Łukowie SA

123 123/08 Łuków Stoczek Łukowski Stanin, Kamionka 50 3 2 01:15 51,7 40 36 PKS w Łukowie SA

124 124/08 Łuków Germanicha Stanin, Grudź 44 2 2 01:05 51,8 40,6 31 PKS w Łukowie SA

Źródło: Opracowanie własne

Analiza zezwoleń wydanych przez sąsiednie organy

Tabela 21. Szczegółowe zestawienie zezwoleń wydanych dla przewoźników autobusowych Liczba Lp. Organ wydający Skąd Dokąd kursów Przewoźnik 1 Marszałek Województwa Lubelskiego Ryki Łuków 4 PKS w Puławach Sp. z o.o. 2 Marszałek Województwa Lubelskiego Ryki Adamów 5 PKS w Puławach Sp. z o.o. 3 Marszałek Województwa Lubelskiego Ryki Adamów 13 PKS w Puławach Sp. z o.o.

Usługi Transportowe, Krzysztof Kołacz, 4 Marszałek Województwa Lubelskiego Lublin Łuków 16 Lublin 5 Marszałek Województwa Lubelskiego Lublin Łuków 6 Pan Janusz Filipek, ul. Startowa, Lublin Międzyrzec PKS w Międzyrzecu Podlaskim Sp. z 6 Marszałek Województwa Lubelskiego Podlaski Trzebieszów 6 o.o. Usługi Transportowe, Krzysztof Kołacz, 7 Marszałek Województwa Lubelskiego Lublin Łuków 16 Lublin 8 Marszałek Województwa Lubelskiego Lublin Łuków 11 PKS w Radzyniu Podlaskim Sp. z o.o. Radzyń 9 Marszałek Województwa Lubelskiego Podlaski Łuków 2 PKS w Radzyniu Podlaskim Sp. z o.o.

Prywatny Przewóz Osób, Sikora 10 Marszałek Województwa Lubelskiego Lublin Łuków 8 Andrzej, Wojciechów 11 Marszałek Województwa Lubelskiego Lublin Łuków 5 PKS w Radzyniu Podlaskim Sp. z o.o. Źródło: Opracowanie własne

4. Charakterystyka taboru

Dominującym przewoźnikiem autobusowym operującym w Powiecie Łukowskim jest PKS w Łukowie S.A. którego tabor jest przedstawiony w poniższej tabeli.

Tabela 22. Charakterystyka taboru autobusowego

Liczba miejsc Lp. Marka i typ Rok produkcji ogółem/siedzących 1 Autosan H9-21 międzymiastowy 1988 52/39 2 Autosan H9-21 międzymiastowy 1989 52/39 3 Autosan H9-21 międzymiastowy 1989 52/39 4 Autosan H9-21 międzymiastowy 1989 52/39 5 Autosan H9-21 międzymiastowy 1989 52/39 6 Autosan H9-21 międzymiastowy 1989 52/39 7 Autosan H9-21 międzymiastowy 1989 52/39 8 Autosan H9-21 międzymiastowy 1990 52/39 9 Autosan H9-21 międzymiastowy 1991 52/39 10 Autosan H9-21 międzymiastowy 1992 52/39 11 Autosan H9-21 międzymiastowy 1992 52/39 12 Autosan H9-21 międzymiastowy 1993 52/39 13 Autosan H9-21 międzymiastowy 1993 52/39 14 Autosan H9-21 międzymiastowy 1994 52/39 15 Autosan H9-21 międzymiastowy 1994 52/39 16 Autosan H9-21 międzymiastowy 1995 52/39 17 Autosan H9-21 międzymiastowy 1995 52/39 18 Autosan H9-21 międzymiastowy 1995 52/39 19 Autosan H9-21 międzymiastowy 1996 52/39 20 Autosan H9-21 międzymiastowy 1996 52/39 21 Autosan H9-21 międzymiastowy 1996 52/39 22 Autosan H9-21 międzymiastowy 1996 52/39 23 Autosan H9-21 międzymiastowy 1997 52/39 24 Autosan H9-21 międzymiastowy 1997 52/39 25 Autosan H9-21 międzymiastowy 1997 52/39 26 Autosan H9-21 międzymiastowy 1999 52/39 27 Autosan H9-21 międzymiastowy 1999 52/39 28 Autosan H9-21 międzymiastowy 1999 52/39

29 Autosan H9-35 miejski 1991 71/25 30 Autosan H9-35 miejski 1992 71/25 31 Autosan H9-35 miejski 1992 71/25 32 Autosan H9-35 miejski 1993 71/25 33 Autosan H9-35 miejski 1994 71/25 34 Autosan H9-35 miejski 1995 71/25 35 Autosan H10-10 międzymiastowy 1993 43/43 36 Autosan H10-10 międzymiastowy 1993 43/43 37 Autosan H10-10 międzymiastowy 1999 43/43 38 Autosan H10-10 międzymiastowy 2001 43/43 39 Autosan H10-10T międzymiastowy turystyczny 2000 56/44 40 Autosan H10-10T międzymiastowy turystyczny 2000 56/44 41 Autosan H10-10T międzymiastowy turystyczny 2001 56/44 42 Autosan H10-10T międzymiastowy turystyczny 2002 56/44 43 Autosan H10-10T międzymiastowy turystyczny 2002 56/44 44 Autosan H10-10T międzymiastowy turystyczny 2003 56/44 45 Autosan H10-10T międzymiastowy turystyczny 2003 56/44 46 Autosan H0909L międzymiastowy 2000 56/40 47 Autosan H0909L międzymiastowy 2000 56/40 48 Autosan H1011B miejski 2000 102/24 49 Autosan H1011B miejski 2001 102/24 50 Jelcz T120 międzymiastowy-turystyczny 1998 50/50 51 Jelcz T120 międzymiastowy-turystyczny 1998 50/50 52 Jelcz 090M międzymiastowy 1999 59/31 53 Man UEL 272 1994 100/49 54 Man UEL 292 międzymiastowy 1993 100/49 55 Man UEL 292 międzymiastowy 1993 103/49 56 Man UEL 292 międzymiastowy 1993 103/49 57 Volvo B10M międzymiastowy 1989 90/52 58 Volvo B10M międzymiastowy 1986 90/52 59 Mercedes 408 międzymiastowy 1995 101/54 60 Mercedes 1223L turystyczny 2000 32/32 61 Mercedes 30311R międzymiastowy 1988 55/39 62 Mercedes 30311R międzymiastowy 1988 55/39 63 Mercedes 30311R międzymiastowy 1987 55/39 64 Mercedes 30311R międzymiastowy 1987 53/39 65 Mercedes 30311R międzymiastowy 1991 53/39 66 Mercedes 30311R międzymiastowy 1988 53/39 67 Mercedes 30311R międzymiastowy 1988 53/39 68 Mercedes 30310R 1988 51/39 69 Mercedes 30310R 1992 73/56 70 Mercedes 350D2 turystyczny 1997 55/52 71 Mercedes 350D2 turystyczny 1997 55/52 72 Mercedes 350D2 turystyczny 1997 55/52 73 Mercedes 350D2 turystyczny 2001 66/52 74 Scania K 114EB turystyczny 2003 55/54 75 Setra S211HD turystyczny 1990 64/38 76 Setra S215UL międzymiastowy 1993 100/50 77 Solbus C 9,5 międzymiastowy 2004 62/36 78 Solbus C 9,5 międzymiastowy 2004 62/36 79 Volkswagen LT46 międzymiastowy 2002 20/19 80 Volkswagen LT46 międzymiastowy 2002 20/19 81 Volkswagen LT46 międzymiastowy 2003 20/19 82 Volkswagen LT46 międzymiastowy 2003 20/19 83 Mercedes 815 tur. 2000 28/27 84 Mercedes 516 DCI turystyczny 2012 20/19 85 Mercedes 516 DCI turystyczny 2012 20/19 86 IVECO Eurobus E2712 2004 28/27 54

87 IVECO Eurobus E2713 2004 28/27 88 BMC Levelend XL miejski 2010 28/18

Na podstawie zamieszczonej charakterystyki taboru autobusowego można podzielić autobusy pod względem wieku:

 Autobusy do lat 5: 3

 Autobusy od lat 5 do 9 lat: 4

 Autobusy od 10 do 19 lat: 46

 Autobusy powyżej 20 lat: 35

Autobusy od 10 do 19 lat stanowią aż 52,3% całego taboru. Natomiast autobusy do lat 5 stanowią jedynie 3,45% całego taboru. Należy pamiętać, że wśród wymienionych w tabeli autobusów brak pojazdów niskopodłogowych.

Rysunek 11. Podział taboru autobusowego ze względu na wiek

Podział taboru autobusowego ze względu na wiek

3% 5%

do 5 lat 40% od 5 do 9 lat od 10 do 19 lat 52% od 20 lat

4.1. Standard techniczny pojazdów i sposób ich oznakowania

Sposób oznakowania pojazdów jest jednym z elementów strategii marketingowej. Aby przedsiębiorstwo i jego marka wyróżniały się na tle konkurencji i były pozytywnie kojarzone konieczne jest opracowanie i wdrożenie systemu identyfikacji wizualnej. System identyfikacji wizualnej w transporcie publicznym kreuje obraz danego przewoźnika w umyśle pasażerów i ma za zadanie budować pozytywne skojarzenia. System identyfikacji wizualnej to zbiór reguł, określających jak należy posługiwać się symbolami firmowymi. W transporcie publicznym, gdzie występuje wiele 55

różnych podmiotów (organizatorzy, przewoźnicy, inne przedsiębiorstwa) istotne jest, aby system wdrażany był przez organizatora transportu, a nie przez każdego z przewoźników we własnym zakresie. W skład systemu wchodzą symbole firmy (znak graficzny, logotyp), kolory, dekoracje, typografie, druki (np. papier firmowy), identyfikatory pracowników, stemple, a także różnego rodzaju materiały reklamowe, tablice informacyjne, szyldy, opakowania czy też aranżacja obiektów firmy. W transporcie publicznym bardzo istotnymi elementami systemu identyfikacji wizualnej jest kolorystyka taboru, którym świadczone są usługi przewozowe, umundurowanie personelu (w tym kierujących) oraz informacja pasażerska (przystanki, strony internetowe, a nawet szata graficzna biletów).

W Europie Zachodniej wdrożenie spójnych systemów identyfikacji wizualnej jest standardem. W Polsce poza transportem miejskim systemy identyfikacji wizualnej wdrożone zostały m.in. przez koncern Arriva Transport, Polski Express czy Koleje Mazowieckie.

Wydaje się konieczne wdrożenie jednolitego systemu identyfikacji wizualnej, obejmującego przede wszystkim kolorystykę taboru. Barwy taboru komunikacji publicznej są bowiem jednym z najważniejszych elementów identyfikujących powiat), z tego względu, że są widoczne na ulicach i współtworzą wizerunek powiatu.

W przypadku sieci PKS Łuków S.A. większość autobusów posiada barwę białą, z niebiesko- granatowymi wstawkami. Logo PKS-u jak i barwy są doskonale znane mieszkańcom powiatu, dlatego tez najlepszym rozwiązaniem było by pozostanie przy obecnej kolorystyce zarówno w przypadku starszych jak i nowych pojazdów taboru autobusowego.

Zdjęcie 1. Autobus przewoźnika PKS Łuków S.A.

Natomiast standardy techniczne pojazdów zgodnie z Art. 25 ust. 3 p. 5 Ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz. 13, ze zm.) powinny zostać ustalone przez Organizatora i zawarte w umowie pomiędzy organizatorem a wykonawcą. 56

W zakresie preferencji dotyczących środków transportu i ich stanu technicznego, Starosta Łukowski, jako organizator transportu publicznego, podczas dokonywania wyboru operatora działającego na liniach o charakterze użyteczności publicznej, weźmie pod uwagę następujące elementy charakterystyczne taboru autobusowego:

 Dostosowanie do przewozu osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej  Dostosowanie pojemności pojazdów do potoków podróżnych przewidywanych na określonej linii komunikacyjnej  Dostosowanie do norm ochrony środowiska, tj. zgodność z europejskimi standardami emisji spalin (co najmniej z normą EURO 1), jak pokazano w poniższej tabeli:

Tabela 23. Europejskie standardy emisji spalin EURO. Norma Obowiązywała / Opis obowiązuje od

EURO 1 1993 r. Dyrektywa 91/441/EC [11] dla samochodów osobowych oraz dla osobowych i lekkich ciężarówek - 93/59/EEC.

EURO 2 1996 r. Dyrektywa 94/12/EC (& 96/69/EC) dla samochodów osobowych.

EURO 3 2000 r. Dyrektywa 98/69/EC [12] dla wszystkich pojazdów.

EURO 4 2005 r. Dyrektywa 98/69/EC (& 2002/80/EC) dla wszystkich pojazdów.

EURO 5 2009 r. Dyrektywa 2007/715/EC[13] dla lekkich samochodów osobowych i służbowych.

EURO 6 Planowana od 2014 r. Dyrektywa 2007/715/EC[13] dla ciężkich pojazdów samochodowych.

5. Linie o największym natężeniu podróżnych

Graficzna prezentacja niżej omówionych relacji została przedstawiona za pomocą mapy z zaznaczonymi liniami przebiegu tras i zaznaczonymi przystankami. Mapa nie zawiera połączeń dalekobieżnych.

Mapa 12. Sieć komunikacji autobusowej z uwzględnieniem linii o największym natężeniu podróżnych

Źródło: opracowanie własne

Na podstawie analizy zezwoleń wydanych przez Starostę Łukowskiego i Marszałka województwa Lubelskiego, a także ilości kursów realizowanych przez poszczególne autobusy można określić linie o największym natężeniu podróżnych. A mianowicie:

 Linia: Stoczek Łukowski- Łuków- Trzebieszów

Natężenie podróżnych na tej linii jest spowodowane przebiegiem trasy przez dwa największe miasta powiatu tj. Stoczek Łukowski i Łuków, w których to rozwija się sektor usług. Dalsza cześć trasy biegnie aż do Trzebieszowa, w którym zlokalizowana jest siedziba władz gminy, na terenie, której działa 286 podmiotów gospodarczych zajmujących się w większości usługami. Dotyczą one głównie transportu międzynarodowego i usług budowlanych. Należy pamiętać też, że dużą część podróżujących na tej linii stanowią uczniowie dojeżdżający do szkół średnich zlokalizowanych na terenie Łukowa.

 Linia: Łuków- Wojcieszków- Adamów

Duża liczba podróżnych na tej linii jest wynikiem bezpośredniego połączenia, które przebiega przez dwie miejscowości gminne tj. Adamów i Wojcieszków i łączy je z największym miastem znajdującym się na terenie powiatu tj. Łukowem. Linia ta jest oblegana przez respondentów, którzy dojeżdżają nią do pracy, gdyż w obydwu gminach głównym środkiem utrzymania jest praca w gospodarstwach rolnych. Należy pamiętać też, że dużą część podróżujących na tej linii stanowią uczniowie dojeżdżający do szkół średnich zlokalizowanych na terenie Łukowa.

 Linia: Łuków- Wojcieszków- Serokomla

Na tej linii podobnie jak na wcześniej wskazanej Łuków- Wojcieszków- Adamów, duża liczba podróżnych jest wynikiem bezpośredniego połączenia, które przebiega przez dwie miejscowości gminne tj. Serokomla i Wojcieszków i łączy je z największym miastem znajdującym się na terenie powiatu tj. Łukowem. Linia ta jest oblegana przez respondentów, którzy dojeżdżają nią do pracy, gdyż w obydwu gminach głównym środkiem utrzymania jest praca w gospodarstwach rolnych. Należy pamiętać też, że dużą część podróżujących na tej linii stanowią uczniowie dojeżdżający do szkół średnich zlokalizowanych na terenie Łukowa.

 Linia: Łuków- Stanin

Natężenie podróżnych na tej linii spowodowane jest bezpośrednim połączeniem pomiędzy największym miastem powiatu tj. Łukowem, a miejscowością Stanin, w której zlokalizowana jest siedziba władz gminy. Dużą liczbę podróżnych na tej trasie stanowią uczniowie dojeżdżający do szkół średnich zlokalizowanych na terenie Łukowa.

5.1. Określenie potencjału poszczególnych linii

Przychód ze sprzedaży biletów ogółem

Najlepszy wynik sprzedażowy został odnotowany w październiku 2012 roku i wyniósł 787 078,50 zł. Z kolei w sierpniu tego samego roku odnotowano najgorszy wynik sprzedażowy, który wyniósł 339 451,08 zł. Dla porównania łączny przychód od stycznia do czerwca 2012 r. wyniósł 4 148 913,99 zł, natomiast od stycznia do czerwca 2013 r. przychód kształtował się na poziomie 4 106 894,30 zł. Przedstawiona kwota jest mniejsza o 42 019,69 zł. Na podstawie poniższego wykresu można zauważyć spadek przychodu w lipcu i sierpniu 2012r . Jest to spowodowane przerwą wakacyjną w szkołach i większą ilością urlopów wśród pracowników korzystających z komunikacji PKS. Warto też zwrócić uwagę na spadek przychodu w lutym 2012 r. i 2013 r. Jest to spowodowane mniejszą ilością dni kalendarzowych w miesiącu. Na podstawie poniższego wykresu można zaobserwować spadek przychodu ze sprzedaży biletów w pierwszym półroczu 2013 roku.

Rysunek 12. Przychód ze sprzedaży biletów ogółem

Przychód ze sprzedaży biletów ogółem

800 000,00

700 000,00

600 000,00

500 000,00

400 000,00

300 000,00

200 000,00

100 000,00

0,00

luty 2012 luty

maj 2012 maj

styczeń 2012 styczeń

marzec 2012 marzec

lipiec 2012 lipiec

kwiecień 2012 kwiecień

luty 2013 luty

czerwiec 2012 czerwiec

sierpień 2012 sierpień

maj 2013 maj

wrzesień wrzesień 2012

listopad2012

styczeń 2013 styczeń

grudzień 2012 grudzień

marzec 2013 marzec

październik2012

kwiecień 2013 kwiecień czerwiec czerwiec 2013

Liczba wszystkich pasażerów Największa liczba pasażerów tj. 211 171 korzystała z komunikacji PKS w październiku 2012 roku. Tak wysoki wynik jest spowodowany liczbą studentów rozpoczynających rok akademicki z początkiem tego miesiąca. Najmniejsza liczba pasażerów tj. 49 935 korzystała z komunikacji PKS w sierpniu 2012 roku. Przyczyną tego jest zwiększona liczba urlopów wśród pracowników, a także przerwa wakacyjna w szkołach. Dla porównania od stycznia do czerwca 2012 r. liczba pasażerów wynosiła 990 173, natomiast od stycznia do czerwca 2013 r. liczba ta kształtowała się na poziomie 982 138. Widzimy tu niewielki spadek korzystających z komunikacji, który wynosi 8035.

Rysunek 13. Liczba wszystkich pasażerów

Liczba wszystkich pasażerów

czerwiec 2013 149 334 maj 2013 147 800 kwiecień 2013 183 212 marzec 2013 180 168 luty 2013 127 487 styczeń 2013 194 137 grudzień 2012 151 148 listopad 2012 190 195 październik 2012 211 171 wrzesień 2012 181 030 sierpień 2012 49 935 lipiec 2012 51 084 czerwiec 2012 146 881 maj 2012 159 005 kwiecień 2012 164 099 marzec 2012 198 355 luty 2012 145 158 styczeń 2012 176 675

0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000

Przychód ze sprzedaży biletów normalnych

Największy przychód ze sprzedaży został odnotowany marcu 2012 roku i wyniósł 404 604,81 zł. Natomiast najniższy przychód został odnotowany w sierpniu 2012 roku i wyniósł 294 459,60 zł. Dla

porównania od stycznia do czerwca 2012 r. łączny przychód ze sprzedaży biletów wynosił 2 255 261,31 zł, z kolei od stycznia do czerwca 2013 r. łączny przychód kształtował się na poziomie 1 988 474,13 zł. Można zauważyć tu spadek o 266 787,18zł.

Rysunek 14. Przychody bilety normalne

Przychody bilety normalne

450 000,00 400 000,00 350 000,00 300 000,00 250 000,00 200 000,00 150 000,00 100 000,00 50 000,00

0,00

luty 2012 luty

maj 2012 maj

styczeń 2012 styczeń

lipiec 2012 lipiec

marzec 2012 marzec

kwiecień 2012 kwiecień

luty 2013luty

czerwiec czerwiec 2012

sierpień 2012

maj 2013 maj

wrzesień wrzesień 2012

listopad 2012 listopad

styczeń 2013 styczeń

grudzień 2012 grudzień

marzec 2013 marzec

październik2012

kwiecień 2013 kwiecień czerwiec czerwiec 2013

Liczba pasażerów posiadających normalne bilety

Największa liczba pasażerów tj. 62 640 korzystała z komunikacji PKS w marcu 2012 roku. Najgorszy wynik zanotowano w sierpniu 2012 roku, kiedy to zaledwie 39 251 pasażerów skorzystało z komunikacji. Dla porównania od stycznia do czerwca 2012 r. liczba pasażerów wynosiła 341 802, z kolei od stycznia do czerwca 2013 r. liczba pasażerów kształtowała się na poziomie 291 809. Liczba pasażerów posiadających normalne bilety zmniejszyła się rok do roku (w podanym okresie) o 49 993 co stanowi spadek o 14,6%.

Rysunek 15. Liczba pasażerów z biletami normalnymi

Liczba pasażerów z biletami normalnymi

czerwiec 2013 46 310 maj 2013 48 468 kwiecień 2013 51 536 marzec 2013 50 180 luty 2013 43 762 styczeń 2013 51 553 grudzień 2012 44 887 listopad 2012 51 648 październik 2012 57 063 wrzesień 2012 50 040 sierpień 2012 39 251 lipiec 2012 41 345 czerwiec 2012 53 600 maj 2012 57 377 kwiecień 2012 54 665 marzec 2012 62 640 luty 2012 53 971 styczeń 2012 59 549 0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000 70 000

Przychód ze sprzedaży biletów ulgowych

Największy przychód ze sprzedaży został odnotowany w październiku 2012 roku i wyniósł 403 388,21 zł. Natomiast najniższy przychód został odnotowany w lipcu 2012 r. i wyniósł 42 772,31 zł. Dla porównania od stycznia do czerwca 2012 r. Łączny przychód ze sprzedaży biletów ulgowych wynosił 1 893 543,41 zł, z kolei od stycznia do czerwca 2013 r. łączny przychód kształtował się na poziomie 2 118 340,56 zł. Widzimy tu wzrost o 224 797,15 zł, czyli o 11,8% wartości przychodu więcej niż w roku ubiegłym.

Rysunek 16. Przychody bilety ulgowe

Przychody bilety ulgowe

450 000,00 400 000,00 350 000,00 300 000,00 250 000,00 200 000,00 150 000,00 100 000,00 50 000,00

0,00

luty 2012 luty

maj 2012maj

styczeń 2012 styczeń

marzec 2012 marzec

lipiec 2012 lipiec

kwiecień 2012 kwiecień

luty 2013 luty

czerwiec czerwiec 2012

sierpień 2012 sierpień

wrzesień wrzesień 2012

maj 2013maj

listopad 2012 listopad

styczeń 2013 styczeń

grudzień 2012 grudzień

marzec 2013 marzec

październik2012

kwiecień 2013 kwiecień czerwiec czerwiec 2013

Liczba pasażerów posiadających ulgowe bilety

Największa liczba pasażerów tj. 154 108 korzystała z komunikacji PKS w październiku 2012 roku. Natomiast najmniejsza liczba pasażerów tj. 9 739 korzystała z komunikacji w lipcu 2012 r. Dla porównania od stycznia do czerwca 2012 liczba pasażerów wynosiła 648 371, z kolei od stycznia do czerwca 2013 liczba pasażerów kształtowała się na poziomie 690 329. Liczba pasażerów posiadających ulgowe bilety zwiększyła się rok do roku (w podanym okresie) o 41 958 co stanowi wzrost o 6,4%.

Rysunek 17. Liczba pasażerów z biletami ulgowymi

Liczba pasażerów z biletami ulgowymi

czerwiec 2013 103 024 maj 2013 99 332 kwiecień 2013 131 676 marzec 2013 129 988 luty 2013 83 725 styczeń 2013 142 584 grudzień 2012 106 261 listopad 2012 138 547 październik 2012 154 108 wrzesień 2012 130 990 sierpień 2012 10 684 lipiec 2012 9 739 czerwiec 2012 93 281 maj 2012 101 628 kwiecień 2012 109 434 marzec 2012 135 715 luty 2012 91 187 styczeń 2012 117 126

Obowiązujący cennik biletów normalnych

Poniżej znajduje się obowiązujący cennik biletów normalnych na autobusy kursujące na terenie powiatu łukowskiego do wskazanych w tabeli miejscowości.

Tabela 24. Obowiązujący cennik biletów normalnych w zł.

Od Do Cena biletu zł Łuków Zaolszynie 8,5 Łuków Serokomla 7 Łuków Kalinowy Dół 10,5 Łuków Jamielne 8,5 Łuków Sięciaszka II 4,5 Łuków Kownatki 7 Łuków Jeleniec 7 Łuków Jeleniec 7 Łuków Żdżary 6,1 Łuków Stoczek Łukowski 9,2 Łuków Wólka Konopna 7 Łuków Dębowierzchy 7 Łuków Wólka Konopna 7 Łuków Wola Gułowska 9,2 Łuków Kownatki 7

Łuków Lipiny 10 Łuków Wola Mysłowska 10,5 Łuków Okrzeja 10 Łuków Lipiny 10 Łuków Wólka Konopna 7 Łuków Dębowierzchy 7 Łuków Wola Mysłowska 10,5 Łuków Kalinowy Dół 10,5 Łuków Charlejów 10 Łuków Okrzeja 10 Łuków Lipiny 10 Łuków Grudź 8,5 Łuków Gręzówka 7 Łuków Krynka 5,5 Łuków Huta Dąbrowa 9 Łuków Jarczówek 7,8 Łuków Zembry 7,8 Łuków Jamielne 10 Łuków Huta Dąbrowa 10 Łuków Jonnik 7 Łuków Gręzówka "Szkoła" 6,1 Łuków Suleje 5 Łuków Zofibór 6,1 Łuków Dębowierzchy 7 Łuków Gręzówka "Szkoła" 5,5 Łuków Krynka PKP 6,1 Łuków Łuków 7 Łuków Charlejów 9,2 Łuków Krzówka 10,5 Łuków Krzówka 10 Łuków Róża Podgórna 10,5 Łuków Gręzówka 5,5 Łuków Sarnów 6,1 Łuków Gręzówka 6,1 Łuków Róża Podgórna 10,5 Łuków Radoryż Smolany 8,5 Łuków Serokomla 9,2 Łuków Okrzeja 9,2 Łuków Huta Dąbrowa 9,2 Łuków Lipiny 10 Łuków Charlejów 10 Łuków Baczków 12,5 Łuków Teodorów 10,5 Łuków Stara Wróblina 7,2 Łuków Krzywda 8,5 Łuków Patok 9,2 Łuków Serokomla 9,2 Łuków Gręzówka Nowa 7 Łuków Dębowierzchy 7 Łuków Czerśl Kolonia 5,5 Łuków Łuków 10

Łuków Adamów 7 Łuków Krzywda 7,8 Łuków Róża Podgórna 10,5 Łuków Róża Stara 10 Łuków Huta Dąbrowa 10 Łuków Gręzówka Nowa 7 Łuków Jakusze 8,5 Łuków Dębowierzchy 7,8 Łuków Suleje 7 Łuków Łuków 6,1 Łuków Łuków 5,5 Łuków Gręzówka Nowa 6,1 Łuków Wnętrzne 9,2 Łuków Łuków 7 Łuków Łuków 8,5 Łuków Łuków 12,5 Łuków Kownatki 7 Łuków Gręzówka 6,1 Łuków Strzyżew 6,1 Łuków Wólka Konopna 10 Łuków Zalesie 6,1 Łuków Łosiniec 10,5 Łuków Stoczek Łukowski 9,2 Łuków Huta Dąbrowa 9 Łuków Oszczepalin Drugi 8,5 Łuków Serokomla 10,5 Łuków Lipiny 10 Łuków Okrzeja 10 Łuków Trzebieszów Drugi 7 Łuków Żdżary 6,1 Łuków Stoczek Łukowski 9,2 Łuków Łuków

Łuków Stoczek Łukowski 10,5 Łuków Stoczek Łukowski 10 Łuków Germanicha 9,2 Huta Dąbrowa Huta Dąbrowa 5 Huta Dąbrowa Adamów 6,1 Stoczek Łukowski Świder 6,1 Stoczek Łukowski Stoczek Łukowski 7 Stoczek Łukowski Mizary 5 Stoczek Łukowski Wnętrzne 5,5 Serokomla Hordzieżka 7 Serokomla Szkoła Krzówka 5 Serokomla Szkoła Serokomla Szkoła 7 Serokomla Szkoła Serokomla Szkoła autobus szkolny Serokomla Szkoła Serokomla Szkoła autobus szkolny Serokomla Łuków 10,5 Charlejów Adamów 5,5 Konorzatka Lipiny 7,8 Krzówka Krzówka 5 Krzywda Łuków 8,5

Okrzeja Adamów 6,1 Celiny Łuków 5,5 Strzyżew Strzyżew 5

6. Infrastruktura przystankowa w Powiecie Łukowskim

W 2012 r. w powiecie łukowskim zlokalizowanych jest 280 przystanków, których właścicielem jest powiat łukowski. Z tych przystanków korzystają autobusy przewoźników posiadających zezwolenia na wykonywanie regularnych przewozów pasażerskich.

Najwięcej przystanków było usytuowanych w gminie Łuków (55) i w gminie Stoczek Łukowski (44). Najmniejszą liczbę przystanków posiadała gmina Serokomla (9).

Tabela 25. Przystanki w powiecie łukowskim

Gminy powiatu Ludność Liczba Liczba łukowskiego przystanków mieszkańców gminy na 1 przystanek 1. Łuków 17606 55 320 2. Wojcieszków 7097 22 323 3. Stoczek Łukowski 8203 44 186 4. Trzebieszów 7552 23 328 5. Wola Mysłowska 4962 19 261 6. Stanin 9844 34 290 7. Krzywda 10709 29 369 8. Adamów 5843 28 209 9. Serokomla 4185 9 465 10. Miasto Łuków 30827 17 1813 Razem 106828 280 382

Wskaźnik liczby mieszkańców gminy przypadającej na jeden gminny przystanek ilustruje dostępność mieszkańców poszczególnych gmin do sieci infrastruktury transportu publicznego. Najlepiej pod tym względem jest w gminach; Stoczek Łukowski (186) i Adamów (209). Najwięcej mieszkańców przypada na jeden przystanek w mieście Łuków (1813) i Serokomla (465).

6.1. Sposób udostępniania infrastruktury przystankowej

Sposób udostępniania operatorom lub operatorom i przewoźnikom przystanków komunikacyjnych i dworców położonych na obszarze właściwym organizatora powinien odbywać się na podstawie uchwał podjętych przez właściwe organy stanowiące.

W Powiecie Łukowskim takie działania zostały już podjęte w Uchwale Nr XVI/182/2012 Rady Powiatu w Łukowie z dnia 29 sierpnia 2012 roku. Uchwała ta określiła przystanki komunikacyjne których właścicielem jest Powiat Łukowski oraz warunki i zasady korzystania z tych obiektów.

W Załączniku Nr 2 do uchwały Nr XVI/182/2012 zawarto: Warunki i zasady korzystania z przystanków komunikacyjnych na terenie Powiatu Łukowskiego. Poniżej znajduje się treść załącznika.

1. Warunki korzystania z przystanków komunikacyjnych:

1) Z przystanków komunikacyjnych, których właścicielem jest Powiat Łukowski mogą korzystać wyłącznie operatorzy i przewoźnicy w ramach wykonywania publicznego transportu zbiorowego.

2) Warunkiem korzystania z przystanków jest posiadanie zgody Zarządu Dróg Powiatowych w Łukowie,

3) W celu uzyskania zgody operator lub przewoźnik winien złożyć w Zarządzie Dróg Powiatowych w Łukowie wniosek, do którego należy dołączyć: a. proponowany rozkład jazdy, b. schemat połączeń komunikacyjnych z zaznaczoną linią komunikacyjną, c. określenie przystanków zgodnie z załącznikiem Nr 1 do Uchwały, na których operator lub przewoźnik zamierza dokonywać zatrzymań, d. liczbę zatrzymań wynikających z rozkładów jazdy w rozbiciu na poszczególne miesiące roku, oddzielnie dla dnia roboczego, soboty, dni świątecznych, e. wykaz pojazdów, którymi przewoźnik lub operator zamierza wykonywać przewozy.

4) Wyrażenie zgody, o której mowa w pkt. 2 winno nastąpić w formie pisemnej, określającej w szczególności: a. przebieg linii komunikacyjnej z podaniem przystanku początkowego, końcowego oraz co najmniej jednego przystanku pośredniego), b. wykaz przystanków komunikacyjnych oraz zasady korzystania z nich, c. wykaz pojazdów, którymi przewoźnik lub operator zamierza wykonywać przewozy, d. wysokość opłaty za korzystanie z przystanków oraz sposób płatności – jeżeli Rada Powiatu uchwali stawki opłat za korzystanie z przystanków.

2. Zasady korzystania z przystanków komunikacyjnych:

1) Operator lub przewoźnik korzystający z przystanków komunikacyjnych zobowiązany jest do zatrzymywania się na przystankach komunikacyjnych wyłącznie w celu umożliwienia pasażerom wsiadania i wysiadania,

2) Korzystanie z przystanku komunikacyjnego powinno odbywać się zgodnie z przepisami ustawy Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005r, Nr 108, poz. 908 z późn. zm.), w sposób nieutrudniający ruchu innym użytkownikom przystanku komunikacyjnego oraz drogi,

3) Zabrania się postoju autobusu na przystanku ponad czas potrzebny do obsługi pasażerów,

4) Operator i przewoźnik zobowiązany jest do korzystania z przystanków komunikacyjnych zgodnie z rozkładem jazdy, a w przypadku zmian w rozkładzie jazdy zobowiązany jest do powiadomienia o tym zarządzającego przystankami,

5) Operator i przewoźnik ma obowiązek podać do publicznej wiadomości rozkłady jazdy poprzez zawieszenie stosownej informacji na przystankach komunikacyjnych zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe ( Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601, z późn. zm.),

6) Rozkład jazdy (wymiary, grafika, sposób montażu) podlega uzgodnieniu z Zarządem Dróg Powiatowych w Łukowie,

7) Zabrania się umieszczania na przystankach innych informacji lub reklam niż te, które dotyczą rozkładu jazdy, w rozumieniu art. 4 ust. 23 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (t.j.- Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz.115 z późn. zm.),

8) Utrzymanie tablicy z rozkładem jazdy w należytym stanie technicznym należy do przedsiębiorcy (operatora, przewoźnika).

3. Zarządca może odmówić zgody na udostępnienie przystanków komunikacji jeżeli:

1) Wydanie zgody ograniczy przepustowość przystanków komunikacyjnych (uniemożliwi lub w znaczny sposób utrudni korzystanie z przystanków przez uprawnionych przedsiębiorców),

2) Wydanie zgody spowoduje zagrożenie dla organizacji lub bezpieczeństwa ruchu drogowego,

3) Przedsiębiorca ma zamiar świadczyć usługi przewozowe na tej samej trasie i w tym samym czasie co inni uprawnieni przedsiębiorcy.

Zarząd Dróg Powiatowych w Łukowie może cofnąć zgodę na korzystanie z przystanków komunikacyjnych w przypadku nie stosowania się do określonych warunków i zasad.

6.2. Przewidywane udostępnianie operatorom lub operatorom i przewoźnikom infrastruktury przystankowej

Każdy organizator powinien zapewnić odpowiednie warunki do funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego na danym obszarze, a do tych warunków bez wątpienia należy infrastruktura przystankowa, w zakresie między innymi ustanowienia możliwości korzystania (dostępności) z

poszczególnych obiektów przystankowych, mając na uwadze oczekiwania podróżnych, przewoźników i operatorów.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 6 i 7 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r., Nr 5, poz. 13 z późn. zm.) organizowanie publicznego transportu zbiorowego polega między innymi na określaniu przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, udostępnionych dla operatorów i przewoźników oraz warunków i zasad korzystania z tych obiektów oraz których właścicielem lub zarządzającym nie jest jednostka samorządu terytorialnego oraz informowaniu o stawce opłat za korzystanie z tych obiektów.

W świetle tej samej ustawy (art. 15 ust.2 ) określenie przystanków komunikacyjnych i dworców oraz warunków i zasad korzystania jeśli właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego, następuje w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ danej jednostki, w tym wypadku Radę Powiatu.

Przepisy ustawy nie określają terminu w jakim należałoby podjąć daną uchwałę, nie oznacza to jednak, że organizator ma w zakresie jej podjęcia lub nie podjęcia pełną swobodę. Należy zwrócić uwagę na art. 46 ust. 1 w/w ustawy, w którym określono zasady funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego. Zgodnie z jedną z zasad, w transporcie drogowym w rozkładzie jazdy mogą być uwzględnione wyłącznie przystanki komunikacyjne i dworce określone przez organizatora, czyli te, w stosunku do których dany organ powinien podjąć uchwałę, o której powyżej. Brak takiej uchwały będzie oznaczał, że operator lub przewoźnik ubiegający się o uzyskanie odpowiedniego uprawnienia do wykonywania regularnych przewozów osób, po dniu wejścia w życie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, nie będzie mógł uwzględnić w rozkładzie jazdy tych przystanków komunikacyjnych, w stosunku do których właściwy organ nie podjął uchwały.

Mając powyższe na względzie należy wyraźnie podkreślić, że z dniem 1 marca 2011 r. organizatorzy uzyskali nie tyle prawo co obowiązek podjęcia uchwały w przedmiocie wskazanym w art. 15 ust. 2 w/w ustawy

Zgodnie zaś z art. 16 ust. 4 w/w ustawy za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego mogą być pobierane opłaty. Stawka opłaty jest uchwalana w drodze uchwały podjętej przez właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem niedyskryminujących zasad.

Sformułowanie zawarte w w/w artykule „mogą być” sugeruje, że opłaty nie muszą być pobierane przez organizatora. Nie mniej jednak warto przeanalizować możliwość pobierania opłat zwłaszcza, że dochód z tych opłat ma być przeznaczany m.in. na utrzymanie (w tym na sprzątanie) przystanków komunikacyjnych.

Należy też zwrócić uwagę, że zróżnicowanie w zakresie poboru opłat w wypadku przewoźnika i operatora poprzez zwolnienie tego drugiego z obowiązku uiszczania stosownej opłaty może zostać uznane za dyskryminujące traktowanie przewoźnika, oba podmioty są bowiem przedsiębiorcami realizującymi przewozy pasażerskie i korzystającymi na równych zasadach z określonych obiektów przystankowych. Przywoływana powyżej ustawa daje możliwość zróżnicowania opłat ze względu np. 71

na lokalizację przystanku jednak nie może prowadzić do dyskryminacji operatorów bądź przewoźników korzystających z danego obiektu na takich samych zasadach.

Podsumowując więc należy podkreślić, że o ile ustanowienie opłaty ma charakter fakultatywny dla jednostki samorządu terytorialnego o tyle uchwała określająca warunki i zasady korzystania z przystanków komunikacyjnych i dworców, których właścicielem lub zarządzającym jest ta jednostka jest obligatoryjna i powinna określać w szczególności:

a) kwestie związane z udostępnianiem infrastruktury przystankowej, b) obowiązek uiszczania opłaty określonej na podstawie art. 16 ust. 4 tj. sposób pobierania/uiszczania opłaty, jej wysokości wynikającej z pomnożenia opłaty przez liczbę zatrzymań wynikających z rozkładu jazdy oraz terminy, w jakich przewoźnik czy operator powinien wywiązywać się z obowiązku uiszczenia opłaty.

Nie ma przeciwwskazań, aby jednostka samorządu terytorialnego wydała jedną uchwałę regulującą wszystkie w/w kwestie.

6.3. Dostępność podróżnych do infrastruktury przystankowej

Organizator transportu publicznego powinien starać się wprowadzać rozwiązania jak najbardziej przyjazne dla pasażerów, co w szczególności oznacza, że sieć przystanków powinna zapewniać:

 możliwość wygodnego (najlepiej bezpośredniego) dojazdu z dowolnego punktu całego obszaru obsługiwanego komunikacją publiczną miejsc użyteczności publicznej obszaru,  odległość do przystanków, możliwą do przebycia przez każdego z użytkowników komunikacji publicznej w sposób bezpieczny i wygodny.

Dążenie do spełnienia powyższych postulatów pociąga za sobą cały szereg konsekwencji dla rozwiązań organizacyjnych i infrastruktury komunikacji publicznej.

Dla każdego obszaru niezbędne jest zawsze wytyczenie:

 głównych korytarzy komunikacyjnych, w których stosowane są priorytety dla komunikacji publicznej, zapewniające bezpośredni dostęp do miejsc użyteczności publicznej ważnych z punktu widzenia pasażerów,  podstawowych korytarzy komunikacyjnych, którymi biegną linie o mniejszej częstotliwości kursowania lub linie dowożące pasażerów do linii kursujących głównymi korytarzami komunikacyjnymi.

Dostępność pasażerów do systemu komunikacji publicznej zapewnia sieć przystanków wyznaczonych w podstawowych i w głównych korytarzach komunikacyjnych obsługiwanych przez pojazdy komunikacji publicznej, zgodnie z przyjętym rozkładem jazdy.

Bardzo ważnym elementem w transporcie zbiorowym jest bezpieczeństwo pasażerów. Istotną kwestią jest lokalizacja przystanków i ich otoczenie. W wielu miastach, szczególnie w rejonie szpitali, szkół, czy na ulicach wewnątrz osiedli stosuje się rozwiązania przystankowe ograniczające niebezpieczeństwo dla pasażerów do niezbędnego minimum. Przykładem jest tzw. bezpieczny 72

przystanek. Jest to forma zlokalizowana na pasie ruchu z azylem pośrodku jezdni na całej jego długości, która uniemożliwia ominięcie autobusu. Inną formą przystanku jest antyzatoka czyli taki przystanek na pasie ruchu, który pozostali uczestnicy ruchu muszą ominąć.

W ramach przebudowy lub budowy ulic na terenie Powiatu Łukowskiego, poza stosowaniem nowoczesnych rozwiązań lokalizacji przystanków (np. antyzatoki, bezpieczne przystanki), warto realizować także nowoczesną infrastrukturę bez barier:

 podwyższenie peronów przystankowych do poziomu pierwszego stopnia w autobusie, tak by zniwelować różnicę wysokości,  wyznaczenie strefy wejściowej dla osób niedowidzących i niewidomych poprzez zastosowanie specjalnej nawierzchni na wysokości pierwszych drzwi autobusu,  przystanek pozwalający na zatrzymanie się autobusu w tej samej odległości od peronu przystankowego na całej długości pojazdu.

Zasady lokalizacji przystanków różnią się nieco w zależności od rodzaju korytarza komunikacyjnego.

W przypadku korytarzy podstawowych sieć przystanków powinna być dosyć gęsta, by ułatwić wygodne korzystanie z komunikacji publicznej jak największej liczbie pasażerów. Natomiast w przypadku korytarzy głównych, przystanki powinny być zlokalizowane przede wszystkim z punktu widzenia przejmowania ruchu pasażerskiego z korytarzy podstawowych, obsługi ważnych punktów użyteczności publicznej (z punktu widzenia pasażerów) oraz kluczowych węzłów komunikacji publicznej i węzłów intermodalnych.

Optymalne zbudowanie sieci przystanków może być poprzedzone badaniami, mającymi na celu prawidłowe rozpoznanie rzeczywistych potrzeb użytkowników komunikacji publicznej.

Ważnym aspektem transportu publicznego jest bezpieczeństwo pasażerów. Jest to również istotna kwestia dla lokalizacji przystanków i ich otoczenia. Ważnym elementem przystanków, zarówno ze względu na bezpieczeństwo jak i na wygodę pasażerów, jest wyposażenie istniejących przystanków, przynajmniej przystanków węzłowych oraz przystanków w punktach ważnych dla większości pasażerów, w wiaty i ławki. Takie wyposażenie przystanków powinno być standardem przy organizowaniu przystanków w nowych lokalizacjach na terenie Powiatu Łukowskiego.

Ponadto, dla bezpieczeństwa pasażerów istotne znaczenie ma system monitorowania pojazdów komunikacji publicznej, przystanków (zwłaszcza węzłów przesiadkowych) i ważniejszych skrzyżowań.

6.4. Dostęp osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego

Uwagi ogólne

Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r. gwarantuje prawa osób niepełnosprawnych. Zapewnia ona prawo do niedyskryminacji stanowiąc, że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, 73

społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 pkt 2.). Konstytucja nakłada też na władze publiczne obowiązek pomocy osobom niepełnosprawnym w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej (art. 69). Karta Praw Osób Niepełnosprawnych z 1 sierpnia 1997 r. zapewnia osobom niepełnosprawnym, m. in.: dostęp do dóbr i usług umożliwiających pełne uczestnictwo w życiu społecznym, a także życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych, w tym: dostępu do urzędów, punktów wyborczych i obiektów użyteczności publicznej, swobodnego przemieszczania się i powszechnego korzystania ze środków transportu, dostępu do informacji, możliwości komunikacji międzyludzkiej.

Organizator transportu publicznego ma więc obowiązek zapewnienia dostępu osobom niepełnosprawnym oraz osobom o ograniczonej zdolności ruchowej do publicznego transportu zbiorowego. System transportu publicznego powinien być otwarty na potrzeby m. in. osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, osób głuchoniemych lub niewidomych, osób starszych, osób z małymi dziećmi w wózkach itp.

W celu sprostania przez system transportu publicznego wymaganiom różnych grup osób, należy dążyć do włączenia w jego planowanie jak najszerszej reprezentacji zainteresowanych np. poprzez konsultacje społeczne z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych itp.

Dostosowanie transportu publicznego do potrzeb wszystkich użytkowników wymaga:

 odpowiednich decyzji dotyczących taboru dla komunikacji publicznej: o eksploatacja autobusów niskopodłogowych lub wyposażonych w platformy, wyrównujące różnicę między poziomem przystanku a podłogą pojazdu, ułatwiające wjazd do wnętrza pojazdu wózkiem inwalidzkim lub dziecięcym i posiadające miejsce przeznaczone dla wózków, o wyposażenie pojazdów komunikacji publicznej w systemy informacji dźwiękowej i wzrokowej,  usuwania barier architektonicznych występujących w infrastrukturze komunikacji publicznej: o zlikwidowanie przeszkód w dostępie do przystanku komunikacji publicznej i w korzystaniu z przystanku (m.in. obniżenie wysokich krawężników na przejściach dla pieszych, zrównanie poziomu peronu przystanku z podłogą pojazdu), o lokalizacja przystanków bliżej pożądanych celów podróży,  odpowiedniej organizacji przystanku: o miejsca do siedzenia chronione przed warunkami atmosferycznymi, o czytelna informacja o rozkładzie jazdy komunikacji publicznej, o czytelne oznakowanie na zewnątrz pojazdu, o zapowiedź (sygnał) przyjazdu pojazdu na przystanek,  stosowania systemu ulg w opłatach za korzystanie z komunikacji publicznej: o zniżki dla wybranych grup pasażerów, o przejazdy bezpłatne dla wybranych grup pasażerów.

We współczesnym transporcie publicznym szczególnego znaczenia nabiera obecnie ułatwianie podróżowania komunikacją publiczną osobom mającym problem w swobodnym poruszaniu się - osoby nieposiadające własnego środka transportu, osoby starsze, niepełnosprawne, matki z małymi dziećmi oraz osoby ubogie i bezrobotne. Dlatego należy dążyć do zminimalizowania problemów przestrzennych w komunikacji miejskiej poprzez:

 likwidowanie przeszkód w drodze na przystanek:

o przeszkody przestrzenne:

a) obniżanie wysokich krawężników na przejściach dla pieszych, skracanie długości przejścia przez szerokie, wielopasmowe jezdnie – azyle na przejściach dla pieszych, b) odpowiednia lokalizacja przejść dla pieszych jak najbliżej przystanków, zrównanie poziomu peronu przystankowego z podłogą w pojeździe,

o przeszkody organizacyjne:

a) lokalizacja przystanku bliżej źródeł i celów podróży, przy skrzyżowaniach itp., odpowiednia infrastruktura przystankowa – miejsca do siedzenia, ochrona przed warunkami atmosferycznymi, b) czytelna informacja pasażerska na przystanku,  likwidowanie barier w pojazdach komunikacji miejskiej: o pojazdy z niską podłogą, o rampy wjazdowe w pojazdach dla wózków inwalidzkich oraz dla wózków dziecięcych, o wyznaczone, bezpieczne miejsce w pojeździe dla wózków inwalidzkich i wózków dziecięcych, o czytelne oznakowanie na zewnątrz i wewnątrz pojazdów (tablice elektroniczne), o zapowiedź następnego przystanku wewnątrz pojazdu – głosowa i elektroniczna (wyświetlacze),  ułatwienie w korzystaniu z komunikacji publicznej: o bilety ulgowe dla wybranych grup pasażerów, o przejazdy bezpłatne dla osób na wózkach inwalidzkich, o przejazdy bezpłatne dla małych dzieci.

Ulgi i zniżki w systemie opłat za korzystanie z transportu publicznego mają istotne znaczenie zarówno dla polityki socjalnej, jak i dla rozwoju przewozów o charakterze publicznym.

7. Sieć kolejowa w powiecie

W województwie mazowieckim gęstość linii kolejowych wynosi 4,73 km na 100 km2 powierzchni ogólnej całego województwa. Na teren Powiatu Łukowskiego wjeżdżają pociągi następujących przewoźników kolejowych: 1. Przewozy Regionalne 2. PKP Intercity 3. Koleje Mazowieckie Poniższa mapa przedstawia sieć kolejową na terenie Powiatu Łukowskiego.

Mapa 13. Mapka kolejowa

W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie wszystkich pociągów przejeżdżających przez teren Powiatu Łukowskiego: Tabela 26. Pociągi przejeżdżające przez teren Powiatu Łukowskiego

godzina godzina Lp. odjazdu Od Do przyjazdu Kurs Uwagi 1 03:40 Łuków Warszawa Zachodnia 06:08 KM 2 04:06 Łuków Warszawa Zachodnia 05:50 TLK Siedlce 04:29 3 04:15 Łuków Warszawa Zachodnia 06:29 KM 4 04:34 Łuków Dęblin 05:32 REG 5 04:34 Łuków Chełm 08:37 REG 6 04:57 Łuków Siedlce 05:30 KM 7 05:43 Łuków Warszawa Zachodnia 07:38 KM Siedlce 06:15 8 05:59 Łuków Terespol 07:37 REG 9 06:22 Łuków Dęblin 07:20 REG 10 06:31 Łuków Siedlce 07:05 KM 11 06:51 Łuków Warszawa Zachodnia 08:40 TLK Siedlce 07:14 12 06:54 Łuków Biała Podlaska 07:49 REG 13 07:41 Łuków Siedlce 08:15 KM 14 07:54 Łuków Terespol 09:31 REG 15 08:26 Łuków Dorohusk 12:39 REG 16 08:38 Łuków Terespol 09:52 TLK 17 08:41 Łuków Siedlce 09:15 KM 18 10:16 Łuków Terespol 11:53 REG 19 10:41 Łuków Siedlce 11:15 KM 20 11:52 Łuków Warszawa Zachodnia 13:29 TLK Siedlce 12:12 21 12:25 Łuków Terespol 14:02 REG 22 12:28 Łuków Siedlce 13:02 KM 23 13:25 Łuków Dorohusk 17:27 REG 24 13:50 Łuków Siedlce 14:24 KM 25 15:04 Łuków Terespol 16:41 REG 26 15:11 Łuków Siedlce 15:45 KM 27 15:45 Łuków Dorohusk 19:43 REG 28 15:45 Łuków Terespol 17:22 REG 29 16:50 Łuków Siedlce 17:24 KM 30 17:10 Łuków Moskwa 11:45 D 31 17:10 Łuków Terespol 18:26 TLK 32 17:30 Łuków Chełm 21:12 REG 33 17:35 Łuków Terespol 19:12 REG 34 17:48 Łuków Siedlce 18:22 KM 35 19:06 Łuków Biała Podlaska 19:44 TLK 36 19:35 Łuków Terespol 21:11 REG 37 19:43 Łuków Siedlce 20:16 KM 38 20:50 Łuków Warszawa Zachodnia 22:38 TLK Siedlce 21:10 39 21:59 Łuków Biała Podlaska 22:53 REG 40 22:02 Łuków Siedlce 22:35 KM

41 22:43 Łuków Mińsk 08:03 D 42 22:43 Łuków Terespol 00:06 TLK

Na podstawie powyższego rozkładu można wyróżnić liczbę kursów pociągów w ciągu doby do poszczególnych miast, które przejeżdżających przez powiat łukowski:  Siedlce 19  Biała Podlaska 3  Warszawa 7  Chełm 2  Dęblin 2  Dorohusk 3  Mińsk 1  Moskwa 1  Terespol 11

Największa częstotliwość połączeń kolejowych występuje na trasie: Łuków- Siedlce i Łuków- Terespol. Łuków ma dwa połączenia międzynarodowe: Łuków- Mińsk i Łuków-Moskwa.

Pociągi na stacji Łuków zatrzymują się równomiernie przez cały dzień od 3:40 do 00:06. Natomiast autobusy przyjeżdżają i odjeżdżają ze stacji Łuków Dworzec Autobusowy i Łuków PKP przede wszystkim w godzinach od 6:30 do 9:30 i od 13:30 do 17:30. Dlatego można powiedzieć, że autobusy są skorelowane z pociągami odjeżdżającymi rano do: Siedlec, Warszawy, Białej Podlaskiej, Dorohuska i Terespola. Natomiast po południu są skorelowane z pociągami odjeżdżającymi do: Siedlec, Terespola, Dorohuska, Moskwy i Chełmna.

8. Sieć komunikacyjna Powiatu Łukowskiego na której planowane jest wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej

Na podstawie obecnej sieci połączeń komunikacyjnych można określić różne możliwe warianty sieci transportu autobusowego do objęcia użytecznością publiczną. Podstawowymi kryteriami, którymi należy kierować się przy określeniu tej sieci są:

1. Wielkość obecnych potoków pasażerskich

2. Zapewnienie połączeń na poziomie powiatowym tj. między siedzibą powiatu i siedzibami gmin (tam gdzie te połączenia istnieją)

3. Dodatkowo: zapewnienie wzajemnych połączeń pomiędzy poszczególnymi miejscowościami powiatu (tam gdzie te połączenia istnieją)

Biorąc pod uwagę powyższe kryteria poniżej są przedstawione linie będące liniami o charakterze użyteczności publicznej.

Mapa 14. „ Linie komunikacyjne o charakterze użyteczności publicznej - (aktualizacja - maj 2020r.)”. 78

W poniższej tabeli znajdują się linie na terenie Powiatu Łukowskiego, uznane liniami o charakterze użyteczności publicznej.

Tabela 27. Linie użyteczności publicznej (aktualizacja - maj 2020r.)

L.p. Linie komunikacyjne o charakterze użyteczności publicznej dla powiatu łukowskiego.

1. Łuków Dw. PKP - uL. Międzyrzecka - Piłsudskiego - Ławecka - Poważe - Wiatraki - Zimna Woda - Ławki - Klimki - Gręzówka

2. Łuków - Biardy - Gręzówka

3. Łuków - Gołaszyn - Ławki - Klimki - Gręzówka - Klimki wieś - Ławki - Łuków ul. Wiatraki, ul. Poważe, ul. Warszawska - Łuków

4. Łuków - Gołaszyn - Kryńszczak - Okniny wieś - Biardy - Gręzówka - Klimki - Ławki - Zimna Woda - ul. Siedlecka szkoła - Łuków

5. Łuków - Role - Krynka

6. Łuków - Role - Karwacz - Łuków ul. Międzyrzecka - Suleje - Role - Krynka

7. Łuków - Karwacz - Dębowica - Karwów wieś - Dębowica -Suleje

8. Łuków - Karwacz - Dębowica - Nurzyna - Celiny - Gołowierzchy - Wólka Konopna - Mikłusy - Zaolszynie

Łuków - Dębowica - Karwów - Trzebieszów - Popławy - Trzebieszów - Dębowierzchy - Trzebieszów Wierzejki - Kurów - Jakusze - Wierzejki - 9. Płudy - Zembry - Zaolszynie - Mikłusy - Wólka Konopna

10. Łuków - Dębowica - Karwów wieś - Trzebieszów - Dębowierzchy

11. Łuków - Dębowica - Szaniawy - Trzebieszów - Dębowierzchy - Trzebieszów szkoła - Popławy - Celiny - Nurzyna – Łuków

12. Łuków - Łazy - Aleksandrów - Suchocin - Kownatki - Strzyżew - Aleksandrów - Łuków

13. Łuków - Łazy - Aleksandrów - Rzymy Las - Suchocin - Rzymy Rzymki - Dminin - Gołąbki - Jeziory - Łuków

14. Łuków - Jeziory - Gołąbki - Jadwisin - Malcanów - Świdry - Świderki - Szczygły Górne - Łuków

15. Łuków - Świderki - Wojcieszków - Oszczepalin

16. Łuków - Świderki - Wojcieszków - Adamów - Konorzatka - Czarna - Bielany - Serokomla

17. Serokomla - Poznań - Charlejów - Ernestynów - Konorzatka - Adamów - Wojcieszków - Łuków

Łuków - Wojcieszków - Nowinki Las - Serokomla - Czarna - Konorzatka - Krzówka - Charlejów - Poznań - Serokomla - Nowinki Las - Wojcieszków 18. - Świderki - Łuków

Łuków - Wojcieszków - Adamów - Konorzatka - Czarna - Serokomla - Poznań - Krzówka - Budziska - Wola Gułowska - Lipiny - Konorzatka - 19. Wojcieszków – Łuków

Łuków - Wojcieszków - Adamów - Wola Gułowska - Lipiny - Wola Gułowska - Budziska - Krzówka - Konorzatka - Adamów - Wojcieszków – 20. Łuków

21. Konorzatka - Serokomla - Zakępie - Adamów - Burzec - Sarnów - Szczygły – Łuków

22. Łuków - Wojcieszków - Adamów - Konorzatka - Wola Gułowska - Budziska – Serokomla

23. Łuków - Świdry - Świderki - Siedliska - Kolonia Bystrzycka - Hermanów - Ciężkie - Otylin - Wola Bystrzycka - Wojcieszków

Łuków - Wojcieszków - Burzec - Adamów - Hordzieżka - Wola Okrzejska - Okrzeja - Wola Okrzejska - Hordzieżka - Adamów - Glinne - 24. Wojcieszków - Łuków

Adamów - Wola Gułowska - Ferdynandów - Kalinowy Dół - Żurawiec - Natalin - Wola Gułowska - Lipiny - Konorzatka - Adamów - Wojcieszków - 25. Łuków

26. Łuków - Świderki - Siedliska wieś - Burzec - Adamów - Wola Gułowska - Ferdynandów - Kalinowy Dół - Żurawiec - Wola Gułowska - Lipiny

27. Lipiny - Konorzatka - Adamów - Burzec - Siedliska wieś - Borowina - Sarnów - Jeleniec – Kierzków - Szczygły Dolne - Świdry – Łuków

Łuków - Świdry - Szczygły - Kierzków - Sarnów - Siedliska - Burzec - Wola Burzecka - Adamów - Konorzatka - Krzówka - Budziska - Helenów - 28. Turzystwo - Lipiny

29. Łuków - Świdry - Świderki - Siedliska - Burzec - Wola Burzecka – Wojcieszków

30. Łuków - Szczygły Górne - Kierzków - Jeleniec - Sarnów - Borowina - Burzec - Adamów - Konorzatka – Krzówka - Charlejów

Łuków - Świdry - Szczygły - Kierzków - Sarnów - Jeleniec - Wesołówka - Stanin - Kosuty - Kopina - Niedźwiadka - Wnętrzne - Osiny - Fiukówka - 31. Kasyldów - Huta Dąbrowa

32. Łuków - Świdry - Świderki - Siedliska - Burzec - Adamów - Wola Okrzejska – Okrzeja

33. Łuków - Stanin - Krzywda - Wola Okrzejska – Okrzeja

34. Łuków - Ryżki - Tuchowicz - Stanin - Wesołówka - Jonnik - Stara Gąska - Stara Wróblina - Kożuchówka – Krzywda

35. Łuków - Ryżki - Tuchowicz - Stanin - Wesołówka - Nowa Wróblina - Jarczówek – Stanin

36. Łuków - Stanin - Krzywda - Radoryż - Cisownik - Budki – Okrzeja

37. Łuków - Sarnów - Jonnik - Krzywda - Patok - Kasyldów - Huta Dabrowa - Feliksin - Stara Huta - Jarczew szkoła

38. Huta Dąbrowa - Podosie - Nowy Świat - Kamień – Łuków

39. Łuków - Stanin - Krzywda - Radoryż - Cisownik - Huta Dąbrowa – Podosie

40. Osiny - Stanin - Krzywda PKP - Jonnik szkoła - Stanin - Łuków

41. Łuków - Stanin - Krzywda - Radoryż - Patok - Fiukówka - Kasyldów - Huta Dąbrowa – Podosie

42. Łuków - Stanin - Krzywda - Radoryż - Patok - Wielgolas - Laski - Teodorów - Huta Dąbrowa

43. Łuków - Stanin - Nowa Wróblina - Jarczówek - Kosuty – Stanin

44. Łuków - Stanin - Osiny - Kamień - Germanicha - Podosie - Huta Dąbrowa

45. Łuków – Stanin - Kopina - Niedźwiadka - Ogniwo - Kosuty – Stanin

46. Łuków - Stanin - Kopina - Niedźwiadka - Turzec - Kamionka - Celej - Kobiałki Stare - Stoczek Łuk.

47. Łuków - Stanin - Osiny - Turzec - Stoczek Łukowski

48. Łuków - Stanin - Wandów - Grudź - Błażków – Ciechomin

49. Łuków - Stanin - Osiny - Wnętrzne - Osiny - Kamień - Wola Mysłowska – Ciechomin

Łuków - Stanin - Wola Mysłowska - Dwornia - Jarczew - Kamień - Wola Mysłowska - Wólka Ciechomska – Ciechomin - Kisielsk - Stoczek 50. Łukowski

51. Jamielne - Stoczek Łuk. - Ciechomin - Wola Mysłowska - Kamień - Stanin – Łuków

52. Łuków – Jedlanka - Stoczek Łukowski - Jamielne

53. Łuków - Tuchowicz - Anonin - Gózd - Zagoździe - Szyszki - Stoczek Łukowski

54. Łuków - Tuchowicz - Anonin - Gózd – Kij - Pólki - Zagoździe

55. Łuków - Ryżki - Czerśl - Sięciaszka Druga - Sięciaszka - Zalesie – Łuków

56. Łuków - Zastawie - Lipniak - Jedlanka - Stoczek Łukowski

57. Łuków - Zastawie - Jedlanka - Aleksandrówka - Stara Róża - Rosy - Toczyska - Stoczek Łukowski

58. Łuków - Jedlanka - Stoczek Łukowski - Rosy - Stara Róża - Róża Podgórna

Łuków - Jedlanka - Stoczek Łukowski - Zabiele - Róża - Róża Podgórna - Rosy Mirek - Róża Łosiniec - Stara Róża - Róża - Stoczek Łukowski - 59. Jedlanka – Łuków

60. Wola Mysłowska - Stoczek Łukowski - Szyszki - Gózd - Jedlanka – Łuków

61. Wola Mysłowska - Wilczyska - Baczków - Ciechomin - Stoczek Łukowski - Jedlanka – Łuków

Łuków Dw. PKP - ul. Piłsudskiego - ul. Partyzantów - ul. Warszawska - ul. Łapiguz - Sięciaszka Druga - Sięciaszka - Zalesie PKP - ul. Łapiguz - ul. 62. Warszawska - ul. Partyzantów - ul. Piłsudskiego - Łuków Dw. PKP

63. Łuków - Sięciaszka - Dąbie – Żdżary

64. Łuków – Żdżary - Dąbie - Sięciaszka - Zalesie szkoła - Sięciaszka – Łuków

65. Łuków - Zalesie - Zalesie szkoła - Sięciaszka - Dąbie – Żdżary

66. Trzebieszów szkoła - Trzebieszów Kolonia - Wylany - Popławy - Trzebieszów szkoła

67. Trzebieszów szkoła - Leszczanka - Dębowierzchy Wieś

68. Serokomla - Wola Bukowska - Ruda - Wólka - Karolina - Bronisławów - Nowinki - Serokomla

69. Serokomla - Nowinki - Bronisławów - Wólka Kol. - Karolina - Wólka wieś - Serokomla - Wola Bukowska - Ruda - Serokomla

Charlejów - Krzówka - Ernestynów - Leonardów - Charlejów Kol. - Poznań - Serokomla - Pieńki - Poznań - Kol. Zachodnia - Serokomla Kol. – 70. Serokomla

71. Adamów - Wola Burzecka - Szczałb - Gułów – Adamów

72. Adamów - Konorzatka - Sobiska - Ernestynów - Budziska - Wola Gułowska - Turzystwo - Lipiny

73. Adamów - Zakępie - Józefów - Hordzież - Serokomla - Bielany - Czarna - Konorzatka – Adamów

74. Jeleniec - Kierzków - Sarnów szkoła - Świderki kol. - Borowina - Sarnów Kol. - Szczygły Dolne -.Kierzków - Jeleniec

75. Adamów - Szczałb - Krzywda - Zimna Woda - Burzec - Wola Burzecka - Wojcieszków - Glinne – Adamów

Adamów - Konorzatka - Czarna - Bielany - Hordzież - Serokomla - Poznań - Charlejów - Krzówka - Budziska - Helenów - Wola Gułowska - 76. Konorzatka - Adamów

77. Kobylczyk - Wola Okrzejska - Jakubówka - Pasmug - Okrzeja - Rowiny - Kokoszka - Rowiny Kol. - Dąbrowa Trzecia - Dąbrowa Druga – Okrzeja

78. Stanin - Pólki - Kopina - Ogniwo - Kosuty – Stanin

79. Jarczówek Kol. - Dominówka - Jarczówek - Stanin - Nowy Stanin - Nowa Wróblina – Stanin

80. Wilczyska - Wola Mysłowska - Pszczelnik - Lisikierz - Błażków - Grudź - Wandów - Osiny - Kamień - Germanicha – Mysłów

81. Wilczyska - Wólka Ciechomska - Powały - Świder - Lisikierz - Rytowoda - Nowiny - Byziec - Lisikierz - Dychawica – Mysłów

82. Stara Huta - Jarczew szkoła - Dwornia - Zawaliny - Wola Mysłowska – Mysłów

83. Huta Dąbrowa - Koryczany - Feliksin - Gołe Łazy - Podosie - Rozłąki - Huta Dąbrowa

84. Fiukówka - Teodorów - Laski - Wielgolas - Patok Stary- Patok Nowy – Fiukówka

85. Mysłów - Kamień - Wandów - Grudź - Błażków - Lisikierz - Dychawica - Ciechomin - Wola Mysłowska - Mysłów

86. Stoczek Łukowski - Kisielsk - Mizary - Kisielsk - Januszówka - Ciechomin – Świder

87. Stoczek Łukowski - Kobiałki - Guzówka - Huta Łukacz - Turzec - Wnętrzne

88. Stoczek Łukowski - Wólka Różańska - Róża Stara - Róża Podgórna - Róża Stara – Aleksandrówka

89. Stoczek Łukowski - Zgórznica - Toczyska - Rosy - Łosiniec - Róża Podgórna - Róża Stara – Wólka Różańska - Stoczek Łukowski

90. Stoczek Łukowski - Kobiałki Stare - Jamielnik Kolonia - Kobiałki Nowe - Guzówka - Stoczek Łuk.

91. Stary Jamielnik - Jamielnik Kol. - Kobiałki Stare

92. Józefów wieś - Józefów - Tuchowicz - Celiny Tuchowickie - Anonin – Tuchowicz

93. Zagoździe - Wólka Zastawska - Zastawie - Jedlanka Osiedle - Lipniak - Zagoździe - Kij - Gózd – Zagoździe

94. Zagoździe - Wnętrzne - Niedźwiadka – Zagoździe

95. Rzymy Rzymki - Dminin - Zofibór - Wólka Domaszewska - Świdry - Łuków

96. Łuków - Turze Rogi - Strzyżew - Kownatki - Zarzecz Łukowski

97. Łuków - Łazy - Aleksandrów - Strzyżew - Kownatki - Zarzecz Łukowski

98. Łuków - Łazy - Aleksandrów - Suchocin

99. Łuków - Świdry - Malcanów - Jadwisin - Dminin - Gołąbki - Jeziory - Łuków

100. Łuków - Świdry - Świderki - Wólka Domaszewska - Zofibór - Malcanów - Świdry Pieńki - Świdry - Łuków

101. Łuków - Świdry - Świdry Pieńki - Malcanów - Zofibór - Wólka Domaszewska - Świderki - Wojcieszków - Oszczepalin

102. Łuków - Stanin - Kożuchówka - Ruda - Radoryż Kościelny - Cisownik - Huta Dabrowa - Gołe Łazy - Podosie- Nowy Świat - Jarczew

103. Łuków - Stanin - Osiny - Kamień - Germanicha - Nowy Świat - Jarczew

104. Łuków - Stanin - Kamień - Wola Mysłowska - Dwornia - Jarczew

105. Łuków - Stanin - Kamień - Wola Mysłowska - Wilczyska - Dwornia - Jarczew - Stara Huta

106. Stoczek Łukowski - Wola Mysłowska - Wilczyska - Jarczew - Krzywda - Stanin - Łuków

107. Łuków - Jedlanka - Stoczek Łukowski - Kisielsk - Ciechomin - Dwornia - Jarczew

108. Stoczek Łukowski - Ciechomin - Świder - Jagodne - Nowa Prawda - Stara Prawda - Jamielne - Stoczek Łukowski

109. Łuków - Karwacz - Dębowica - Karwów - Trzebieszów - Dębowierzchy - Leszczanka

110. Łuków - Ryżki - Czerśl - Czerśl Kolonia - Józefów - Tuchowicz - Stanin - Kosuty - Kosuty Kolonia - Ogniwo - Osiny - Wnętrzne - Niedźwiadka

Łuków - Ryżki - Czerśl - Czerśl Kolonia - Józefów - Tuchowicz - Stanin - Wesołówka - Jonnik - Stara Gąska - Stara Wróblina - Kożuchówka - 111. Krzywda

Łuków - Sięciaszka - Dąbie - Żdżary - Dąbie - Wólka Zastawska - Wólka Zastawska Kolonia - Zastawie - Jedlanka Osiedle - Jedlanka - Chrusty - 112. Jamielnik Kol. - Stary Jamielnik - Aleksandrówka

113. Łuków - Świdry - Szczygły - Świderki - Siedliska - Helenów - Bystrzyca Kol. - Wojcieszków - Glinne

114. Łuków - Łazy - Aleksandrów - Strzyżew - Zarzecz Łukowski - Turze Rogi - Łuków

115. Łuków - Świdry - Szczygły - Świderki - Szczygły Górne - Szczygły Dolne - Kierzków – Jeleniec - Sarnów - Borowina - Siedliska - Burzec - Wola

Burzecka - Adamów - Konorzatka - Wola Gułowska - Turzystwo Lipiny

Łuków - Świdry - Szczygły – Świderki - Wólka Domaszewska - Siedliska - Helenów - Bystrzyca Kol. - Wojcieszków - Wola Burzecka- Kol. Wola 116. Burzecka - Adamów - Konorzatka - Sobiska – Władysławów - Ernestynów - Krzówka - Charlejów Kol. - Charlejów - Poznań - Serokomla

117. Łuków - Żdżary - Dąbie - Sieciaszka - Łuków

118. Łuków - Ławki - Kolonia - Ławki - Ławki - Klimki - Gręzówka Kolonia - Gręzówka - Gręzówka Nowa

Łuków - Sięciaszka - Dąbie - Żdżary - Wólka Zastawska - Wólka Zastawska Kolonia – Zastawie - Jedlanka Osiedle - Jedlanka - Chrusty - Jamielnik 119. Kol. - Stare Kobiałki - Stoczek Łukowski - Wola Kisielska - Kisielsk - Januszówka - Ciechomin Kol. - Ciechomin - Wólka Ciechomska - Wola Mysłowska

Łuków - Sięciaszka - Dąbie - Wólka Zastawska - Wólka Zastawska Kolonia - Zastawie – Jedlanka Osiedle - Jedlanka – Chrusty - Jamielnik Kol. - 120. Stare Kobiałki - Stoczek Łukowski – Zgórznica - Toczyska

Łuków - Ryżki - Czerśl - Czerśl Kolonia - Józefów - Tuchowicz - Stanin - Kosuty - Kosuty Kolonia - Ogniwo - Osiny - Wandów - Kamień - 121. Ksawerynów - Mysłów - Wola Mysłowska - Wólka Ciechomska - Ciechomin - Ciechomin Kolonia - Januszówka - Kisielsk - Wola Kisielska - Stoczek Łukowski

122. Łuków - Łazy - Aleksandrów - Rzymy - Suchocin - Rzymy Las - Rzymy Rzymki

123. Łuków - Świdry - Szczygły - Szczygły Górne - Szczygły Dolne - Kierzków - Sarnów - Jeleniec

124. Łuków - Wólka Świątkowa - Role - Wólka Świątkowa- Zagórna Krynka

125. Łuków - Łazy - Aleksandrów - Strzyżew- Wagram - Strzyżew - Zarzecz Łukowski - Kownatki

126. Łuków - Turze Rogi - Strzyżew - Zarzecz Łukowski - Kownatki

Łuków - Karwacz - Suleje - Dębowica - Nurzyna - Nurzyna- Świercze - Nurzyna Kol. – Celiny - Gołowierzchy - Wólka Konopna - Mikłusy - Zembry 127. - Płudy - Wierzejki - Wierzejki- Kurów - Trzebieszów- Wylany, Trzebieszów Kol. - Trzebieszów Ii - Trzebieszów Iii - Dębowierzchy

Łuków - Świdry - Szczygły - Świderki - Siedliska - Helenów - Bystrzyca Kol. - Wojcieszków - Wola Burzecka Kol. - Wola Burzecka - Adamów - 128. Glinne - Bystrzyca - Wola Bystrzycka – Marianów - Zofiówka Las - Oszczepalin Pierwszy - Oszczepalin Drugi

Łuków - Świdry - Szczygły - Świderki - Siedliska - Helenów - Bystrzyca Kol. - Wojcieszków - Wola Burzecka - Adamów - Konorzatka - Wola 129. Gułowska - Helenów - Budziska - Krzówka

Poniżej przedstawiamy kolejową sieć komunikacyjną będącą liniami o charakterze użyteczności publicznej

Mapa 15. Sieć połączeń międzywojewódzkich wykonywanych w ramach użyteczności publicznej, na tle pozostałych połączeń o charakterze dalekobieżnym

Źródło: Krajowy Plan Transportowy

Przedstawiona sieć połączeń międzywojewódzkich wykonywanych w ramach użyteczności publicznej bierze pod uwagę: gęstość zaludnienia i układ przestrzenny sieci osadniczej; przestrzenne rozmieszczenie przedsiębiorstw, szkół, urzędów administracji publicznej, instytucji kultury, ośrodków handlowych i gospodarczych; miejsca wypoczynku; stopień bezrobocia strukturalnego i działania podejmowane w celu jego zmniejszenia. W przypadku sieci kolejowej tworzą go linie oraz odcinki linii kolejowych umożliwiające obsługiwanie przez bezpośrednie pociągi międzywojewódzkie lub międzynarodowe połączeń zestawionych w transeuropejskiej sieci transportowej, integrować wszystkie rodzaje transportu oraz przyczyniać się do ochrony środowiska oraz podniesienia standardów bezpieczeństwa.

Mapa 16. Sieć połączeń międzynarodowych wykonywanych w ramach użyteczności publicznej

Źródło: Krajowy Plan Transportowy

Mapa 17. Sumaryczne potoki ruchu w pasażerskich przewozach międzywojewódzkich i międzynarodowych wg rjp 2011/2012 [pasażerów/dobę]

8.1. Obecny podział zadań przewozowych

System transportu publicznego powiatu Łukowskiego tworzą dwa podsystemy, które nie są jednak zintegrowane:

 system połączeń autobusowych organizowany przez PKS, jak również przez przewoźników prywatnych,  system połączeń kolejowych organizowany przede wszystkim przez Koleje Mazowieckie Sp. z o.o., Przewozy Regionalne oraz PKP Intercity, na które powiat Łuków nie ma wpływu.

Brak powiązań funkcjonalnych obu systemów nie pozwala na pełne wykorzystanie ich potencjałów przewozowych, co przekłada się na mniejszą mobilność osób komunikacją publiczną.

Zwiększenie udziału pociągów szczególnie Kolei Mazowieckich w obsłudze transportu publicznego w powiecie Łukowskim wymaga współdziałania samorządów terytorialnych oraz samorządu Województwa Mazowieckiego oraz PKP S.A. w zakresie:

 lepszej adaptacji linii dla potrzeb transportu publicznego realizowanego przez samorząd terytorialny,  umów na wykonywanie przewozów z danym przewoźnikiem,  zakupu taboru,  modernizacji infrastruktury kolejowej,  modernizacji istniejących i budowy nowych przystanków,  podziału kompetencji administracyjnych,  finansowania przewozów.

Dodatkowe, nawet jeżdżące na krótkich trasach składy, jako element uzupełniający system transportu publicznego w regionie łukowskim, może uzyskać wsparcie Unii Europejskiej, jako że:

 jest to transport szynowy,  wykorzystuje istniejące linie kolejowe,  jest ekologicznym środkiem transportu.

Istotnym czynnikiem w tworzeniu modelu systemu transportowego jest podział zadań przewozowych. Stanowi on matematyczne odwzorowanie decyzji użytkowników o wyborze środka podróżowania. Należy pamiętać, że decyzja ta zależy od wielu czynników. Często są to czynniki trudno mierzalne typu poczucie bezpieczeństwa, szeroko rozumiana estetyka podróżowania (czystość, zapach), poczucie swobody. Informacje o czynnikach wpływających na decyzje użytkowników można uzyskać z badań preferencji użytkowników. Należy jednak pamiętać, że badania takie nie zawsze są w pełni wiarygodne. Użytkownicy odpowiadając na pytanie o ich możliwe zachowanie tworzą sobie wyidealizowany obraz przyszłych rozwiązań i odpowiadają zgodnie ze swoim wyobrażeniem. Rzeczywistość powoduje, że faktyczne zachowania będą inne. Odpowiedź na 88

pytanie „Czy będziesz korzystać z transportu publicznego jeśli będzie on sprawny, punktualny i czysty” dla wielu pytanych jest oczywista - TAK. W momencie podejmowania rzeczywistej decyzji okazuje się, że ankietowany wybiera samochód, bo transport publiczny nie jest tak sprawny, punktualny i czysty jak sobie wyobrażał odpowiadając na pytanie ankiety. Jest to dość szeroko znane i opisywane w literaturze zjawisko nadmiernego optymizmu w szacowaniu prognoz popytu na transport publiczny. Dobrym przykładem jest zmiana podziału zadań przewozowych spowodowana uruchomieniem I linii metra w Warszawie. Oczekiwano, że spowoduje to wzrost liczby korzystających z transportu zbiorowego. Obliczenia modelowe przeprowadzone z wykorzystaniem zmiennego podziału zadań przewozowych wykazywały bardzo nieznaczny wzrost liczby pasażerów transportu publicznego. Przy opracowywaniu modeli zmiennego podziału zadań przewozowych użytkowników można podzielić na trzy grupy. Pierwsza grupa to ci, którzy nie mają wyboru, bo nie mają samochodu – będą korzystać z transportu publicznego. Ich udział zależy od wskaźnika motoryzacji i liczebności gospodarstw z więcej niż jednym samochodem. Druga grupa to tacy, którzy bez względu na wszystko będą korzystali z samochodu. Zarówno polskie jak i zagraniczne doświadczenia szacują jej liczebność na ok. 20% właścicieli samochodów. Pozostali mogą dokonać wyboru. Jak już wspomniano wybór zależy od wielu czynników, często niemierzalnych lub trudno mierzalnych (np. poczucie bezpieczeństwa). Czynniki te muszą być przełożone na odpowiednią miarę możliwą do zastosowania w modelu matematycznym.

Transport publiczny w Powiecie Łukowskim pełni dualne zadania, jako:

 element systemu transportowego województwa i kraju – połączenie powiatu z resztą województwa oraz województwa mazowieckiego , innymi regionami kraju oraz prowadzenie ruchu tranzytowego,

 regionalny, integralny system transportowy – obsługa podróży wewnątrz powiatu które mogą odbywać się przy użyciu różnych środków transportu, funkcjonujących na różnych trasach. Wybór środka transportu przez potencjalnego podróżnego jest wynikiem jego swobodnej decyzji, warunkowanej jednak przez sposób zarządzania ruchem i drogami (organizacja ruchu, przepustowość i zatłoczenie dróg, system parkingowy, taryfy itp.).

W obydwóch przypadkach transport publiczny służy nie tylko mieszkańcom powiatu Łukowskiego, ale także powiatów sąsiadujących. Powinien on, szczególnie w aspekcie tzw. wschodnich płuc Polski oraz funkcjonowania w obszarach przyrodniczo chronionych, być transportem bardziej ekologicznym w porównaniu z transportem indywidualnym, wysoce bezpiecznym dla pasażerów, a także - umożliwiać szybkie przemieszczanie się (np. omijając tzw. „wąskie gardła"). Dlatego też ważne jest rozwijanie zintegrowanych systemów zarządzania ruchem, preferujących transport publiczny i integrację wszystkich jego rodzajów (zintegrowane węzły przesiadkowe, wspólny bilet i taryfa). Wówczas przewóz osób odbywać się będzie w sposób szybki i sprawny, z zachowaniem zasad ochrony środowiska, niestety - z ograniczeniami dla komunikacji indywidualnej.

Usprawnienie połączeń komunikacyjnych Powiatu Łukowskiego wpłynie na wzrost atrakcyjności i poprawę wykorzystania potencjału turystycznego oraz na rozwój gospodarczy i społeczny Powiatu Łukowskiego.

8.2. Linie komunikacyjne, na których przewidywane jest wykorzystanie pojazdów elektrycznych lub pojazdów napędzanych gazem ziemnym, oraz planowany termin rozpoczęcia ich użytkowania

Na dzień sporządzania Planu Transportowego powiat łukowski nie przewiduje wykorzystania pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym na liniach komunikacyjnych, których będzie organizatorem, przy czym nie wyklucza aby wybrany operator stosował pojazdy o napędzie alternatywnym.

9. Analiza badań ankietowych

9.1. Narzędzie badawcze

Ankieta składała się z pytań dotyczących zachowań i preferencji komunikacyjnych mieszkańców powiatu Łukowskiego.  Jakimi środkami transportu najczęściej Pan/Pani podróżuje?  Dlaczego najczęściej wybiera Pan/Pani ten środek transportu do podróży?  Jak często podróżuje Pan/Pani komunikacją zbiorową?  Jaki jest najczęstszy powód Pana/Pani podróży komunikacją zbiorową ?  Iloma środkami komunikacji publicznej musi Pan/Pani dojeżdżać z domu do pracy/szkoły?  Na jakim przystanku Pan/Pani zwykle wsiada/ wysiada ? Narzędzie badawcze składało się również z pytań o oczekiwania i preferencje podróżnych. Miały one charakter zamknięty. Ankietowani, przy użyciu prostej pięciostopniowej skali ocen (od 1 do 5) wyrażali swój poziom oczekiwań oraz oceniali, jakość wykonywanych usług w odniesieniu do 11 cech, jakości lokalnego transportu zbiorowego w powiecie łukowskim a tym samym wskazali, który z postulatów przewozowych jest najważniejszy, a który najmniej znaczący. Ocenie pasażerów poddano niżej wymienione postulaty przewozowe, będące jednocześnie kryteriami, jakości usług przewozowych.

Tabela 28. Zestawienie cech usług przewozu

Cecha usługi przewozu Poziom Ocena, jakości oczekiwań usług 1. Punktualność kursowania pojazdów 2. Częstotliwość kursowania pojazdów 3. Bezpieczeństwo podróży 4. Warunki podróżowania 5. Warunki oczekiwania na przystankach 6. Dostępność do sieci komunikacji miejskiej

7. Cena biletu 8. Bezpośredniość połączenia 9. Kultura kierujących 10. Informacja (czytelność, na przystankach, pojazdach) 11. Kontrola biletowa

Zastosowana pięciostopniowa skala ocen zarówno poziomu oczekiwań jak i jakości usług transportowych oznacza, ze w przypadku oceny „5” respondent uważa, że dana cecha jest najważniejsza dla niego i w pełni zaspakaja jego potrzebę w tym zakresie, natomiast ocena ”1” oznacza, że dana cecha nie ma znaczenia dla niego, a w ocenie, jakości uważa, że jest realizowana na bardzo niskim poziomie.

9.2. Wyniki badań

Charakterystyka badanych

Konstrukcja kwestionariusza zawierająca metryczkę umożliwia przedstawienie respondentów ze względu na płeć, status zawodowy, wykształcenie. Poniżej przedstawione są rysunki charakteryzujące próbę statystyczną pasażerów.

a. Płeć respondentów

Profil płci respondentów przechyla się w stronę kobiet ze względu na ich przewagę liczebną w szkołach gimnazjalnych i średnich. Większość respondentów pochodziło ze szkół znajdujących się w Łukowie.

Rysunek 18. Płeć respondentów

Płeć respondentów

42%

58% Mężczyźni Kobiety

Tabela 29. Płeć respondentów

Płeć Liczba wskazań

Mężczyźni 344

Kobiety 467

b. Status zawodowy respondentów

Ze względu na specyfikację Istotnych Warunków wśród badanych dominują uczniowie szkół średnich (61%). Osoby pracujące stanowią drugą największą grupę badanych, jest ich aż 25%. Studenci, emeryci i osoby bezrobotne stanowią niewielki odsetek wśród respondentów. Najmniej wśród badanych jest osób prowadzących własną działalność gospodarczą i uczniów szkół podstawowych.

Rysunek 19. Status zawodowy respondentów Status zawodowy respondentów

3% 5%

25% osoba pracująca emeryt/rencista uczeń szkoły podstawowej własna działalność gospodarcza 4% uczeń gimnazjum 0% 1% uczeń szkoły średniej 1% student 61% osoba bezrobotna

Tabela 30. Status zawodowy respondentów

Status zawodowy Liczba wskazań

osoba pracująca 200

emeryt/rencista 29

uczeń szkoły podstawowej 1

własna działalność 8 gospodarcza

uczeń gimnazjum 10

uczeń szkoły średniej 494

student 39

osoba bezrobotna 21

c. Wykształcenie respondentów

Prawie połowa tj. 46% populacji poddanej badaniom to uczniowie szkół gimnazjalnych. 28% stanowią osoby z wykształceniem średnim. Relatywnie niski udział osób z wykształceniem wyższym i zawodowym może prowadzić do wniosku o wysokim bezrobociu wśród tych grup pracowników.

Rysunek 20. Wykształcenie respondentów

Wykształcenie respondentów

podstawowe gimnazjalne zawodowe średnie wyższe

3% 16%

46% 28%

Tabela 31. Wykształcenie respondentów

Liczba wskazań rodzaj wykształcenia

podstawowe 23

gimnazjalne 365

zawodowe 55

średnie 222

wyższe 127

d. Miejsce zamieszkania

Z przeprowadzonych badań można wywnioskować, że najwięcej respondentów tj. 36% pochodzi z gminy Łuków.

Rysunek 21. Miejsce zamieszkania respondentów

Tabela Miejsce zamieszkania (gmina) 32. Miejsce respondentów zamies zkania Wola Mysłowska Pozostałe 4% Wojcieszków 4% 9% Krzywda Ulan Majorat 14% 2% Trzebieszów 9%

Łuków 36% Stanin Stoczek 10% Łukowski 8%

Serokomla 4%

Miejscowość Liczba wskazań Aleksandrów 1 Biała Podlaska 1 Biardy 1 Bielsko-Biała 1

Borki 1 Domanice 1 Kasyldów 1 Kąkolewnica 2 Kruszyny-Rumunki 1 Krynka Żukowska 1 Krzywda 104 Łazy 1 Łuków 259 Piszczac 1 Radzyń Podlaski 1 Ryki 2 Ryśki 1 Serokomla 26

Siedlce 1 Stanin 74 Stoczek 2 Stoczek Łukowski 57 Trzebieszów 62 Ulan Majorat 18 Warszawa 2 Wodynie 2 Wojcieszków 66 Wola Mysłowska 29 Zbuczyn 2

e. Wybór środka transportu

Najczęściej wybieranym środkiem transportu jest samochód. Wskaźnik ten osiąga swój wysoki poziom również ze względu na zwyczaj podwożenia młodzieży przez rodziców do szkoły. Relatywnie wysoki odsetek respondentów korzysta z autobusu. Pociąg, jako środek transportu jest wybierany rzadko, wskazało na niego tylko 8% badanych. Powiat łukowski jest obsługiwany przez cztery linie kolejowe (2,12, 26,30) przebiegające głównie przez jego północny obszar. Taki stan rzeczy wynika z dużej odległości między miejscowościami a stacjami kolejowymi, a także z niskiej częstotliwości kursowania pociągów.

Analiza dokonywanych wyborów przez respondentów środków transportu wskazuje, iż najczęściej korzysta się z samochodu. Jest on podstawowym środkiem transportu dla uczniów i osób pracujących. Młodzież ucząca się w gimnazjum i w szkołach średnich w jednakowym stopniu korzysta z autobusu i samochodu osobowego (przywożeni są przez rodziców). Trzecie miejsce, co do ważności środków transportu zajmuje pociąg. Jest on istotny przede wszystkim dla osób pracujących, studentów i uczniów szkół średnich.

Rysunek 22. Podróż środkami transportu

Podróż środkami transportu

5% 4% 5%

8% samochód 41% autobus

pociąg

rower

pieszo 37% inne

f. Przyczyna wyboru środka transportu

Respondenci wybierający samochód i autobus, jako najpopularniejszy środek transportu, wyjaśniają swoją decyzję faktem, iż odbywają podróż bez przesiadek, a także ze względu na szybkość i cenę podróży. Prawie jednakowy odsetek respondentów uznał, że zarówno autobus i samochód jest środkiem tańszym.

Rysunek 23. Przyczyna wyboru środka transportu

Przyczyna wyboru środka transportu

z innego powodu 9,05%

jest niezależny od warunków ruchu drogowego 4,77%

jest bardziej przyjazny środowisku 3,07%

wybieram ze względu na zdrowie 3,23%

umożliwia mi dotarcie na miejsce bez konieczności 24,80% dokonania przesiadek

jest bardziej komfortowy 14,22%

jest tańszy 18,50%

jest szybszy 22,37%

g. Częstość podróżowania

Respondenci powiatu łukowskiego podróżują komunikacją publiczną najczęściej 4-5 razy w tygodniu, aby dotrzeć do szkoły lub pracy. Z transportu publicznego korzysta przynajmniej raz w tygodniu tylko ok. 6% respondentów. Do sporadycznego korzystania ( rzadziej niż 1 raz w miesiącu) przyznało się aż 22,31% badanych.

Rysunek 24. Częstość podróżowania

Częstość podróżowania

43,48%

22,31%

9,65% 12,28% 6,39% 5,89% 98

1 dzień w 6- 7 dni w rzadziej niż 2-3 dni w rzadziej niż 4- 5 dni w tygodniu tygodniu raz w tygodniu raz w tygodniu tygodniu miesiącu

h. Powód podróżowania

Powód podróżowania jest silnie skorelowany jest ze statusem zawodowym i częstością podróżowania. Cel podróży uczniów i osób pracujących jest oczywisty, natomiast emeryci jeżdżą głównie na zakupy lub do lekarza.

Rysunek 25. Powód podróżowania Powód podróżowania

17% 14% 4% praca 5% szkoła/uczelnia zakupy lekarz 60% inne

i. Liczba środków transportu podczas podróży

Wśród respondentów ponad 84 % korzysta z jednego środka transportu. Przesiada się raz jedynie 14,31 % zapytanych o zwyczaje podróżowania.

Rysunek 26. Ilość środków komunikacji podczas podróży

Ilość środków komunikacji podczas podróży

90,00%

80,00% 84,88% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00%

10,00% 14,31% 0,81% 0,00% 1 2 3 i więcej

9.3. Preferencje pasażerów

Tabela 33. Wyniki w zakresie ocen poziomu preferencji Cecha usługi przewozu Poziom Znaczenie/Ranga preferencji cechy

1. Punktualność kursowania pojazdów 4,55 2

2. Częstotliwość kursowania pojazdów 4,42 7

3. Bezpieczeństwo podroży 4,65 1

4. Warunki podróżowania 4,48 6

5. Warunki oczekiwania na przystankach 4,33 9

6. Dostępność do sieci komunikacji miejskiej 4,35 8

7. Cena biletu 4,32 10

8. Bezpośredniość połączenia 4,48 4

9. Kultura kierujących 4,54 3

10. Informacja (czytelność, na przystankach, pojazdach) 4,48 5

100

11. Kontrola biletowa 3,99 11

Średni poziom preferencji 4,42

Pasażerowie uczestniczący w badaniu ankietowym za najważniejszą cechę uznali bezpieczeństwo podróży (4,65), na drugim miejscu znalazła się punktualność kursowania pojazdów (4,55) natomiast za najbardziej nieistotną cechę uznano kontrolę biletów (3,99) i cenę biletu (4,32).

Rysunek 27. Preferencje podróżnych

Preferencje podróżnych

4,80 4,60 4,40 4,20 4,00 3,80 3,60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

101

9.4. Ocena jakości usług

Respondenci wyrazili także swój stopień satysfakcji ze świadczonych usług przewozowych w Powiecie Łukowskim.

Tabela 34. Wyniki w zakresie ocen poziomu preferencji Cecha usługi przewozu Poziom Znaczenie/Ranga preferencji cechy 1. Punktualność kursowania pojazdów 3,31 6

2. Częstotliwość kursowania pojazdów 2,80 9

3. Bezpieczeństwo podroży 3,69 1

4. Warunki podróżowania 3,05 7

5. Warunki oczekiwania na przystankach 2,85 10

6. Dostępność do sieci komunikacji miejskiej 2,96 8

7. Cena biletu 2,60 11

8. Bezpośredniość połączenia 3,49 2

9. Kultura kierujących 3,37 4

10. Informacja (czytelność, na przystankach, 3,31 5 pojazdach) 11. Kontrola biletowa 3,45 3

Średni poziom preferencji 3,17

Pasażerowie uczestniczący w badaniu ankietowym najwyżej ocenili bezpieczeństwo podróży i bezpośredniość połączenia. Stosunkowo najniżej zostały ocenione warunki oczekiwania na przystankach i cena biletu.

102

Rysunek 28. Oceny podróżnych Oceny podróżnych

4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

103

9.5. Luki jakościowe, preferencje versus oceny respondentów

Zastosowane narzędzie badawcze dało możliwość oszacowania luk jakościowych względnej i bezwzględnej.

 luka jakościowa względna stanowi różnicę pomiędzy rzeczywistymi oczekiwaniami respondentów a ich odnotowanymi w trakcie badań ocenami usług transportowych,  luka jakościowa bezwzględna stanowi różnicę pomiędzy maksymalnymi, wzorcowymi na najwyższym poziomi (5) oczekiwaniami respondentów a rzeczywistymi ich oczekiwaniami.

Tabela 35. Luki jakościowe

Cecha usługi przewozu

wiste wiste

luka luka

usług

jakościowa jakościowa

Preferencje Preferencje Preferencje rzeczy

podróżnych

maksymalne

Bezwzględna Bezwzględna

Ocena, jakości Ocena, Względna luka luka Względna 1. Punktualność kursowania 5,00 4,55 3,31 1,24 1,69 pojazdów 2. Częstotliwość kursowania 5,00 4,42 2,80 1,62 2,20 pojazdów 3. Bezpieczeństwo podroży 5,00 4,65 3,69 0,96 1,31 4. Warunki podróżowania 5,00 4,48 3,05 1,43 1,95 5. Warunki oczekiwania na 5,00 4,33 2,85 1,48 2,15 przystankach 6. Dostępność do sieci 5,00 4,35 2,96 1,39 2,04 komunikacji miejskiej 7. Cena biletu 5,00 4,32 2,60 1,72 2,40 8. Bezpośredniość połączenia 5,00 4,48 3,49 0,99 1,51 9. Kultura kierujących 5,00 4,54 3,37 1,17 1,63 10. Informacja (czytelność, na 5,00 4,48 3,31 1,17 1,69 przystankach, pojazdach) 11. Kontrola biletowa 5,00 3,99 3,45 0,54 1,55

104

Największa luka jakościowa względna wystąpiła dla cech:

- Cena biletu (1,72)

- Częstotliwość kursowania pojazdów (1,62)

Najmniejsza luka jakościowa względna wystąpiła dla następujących cech:

- Kontrola biletowa (0,54)

- Bezpieczeństwo podróży (0,96)

Największa luka jakościowa bezwzględna wystąpiła dla cech:

- Cena biletu (2,40)

- Częstotliwość kursowania pojazdów (2,20)

Najmniejsza luka jakościowa bezwzględna wystąpiła dla cech:

- Bezpieczeństwo podróży (1,31)

- Bezpośredniość połączenia (1,51)

Jakkolwiek wyniki otrzymane w rezultacie przeprowadzonych badań w powiecie łukowskim są same w sobie cenne ze względu na właściwą metodę i zakres badawczy, to możliwość ich porównania z wynikami z innych lat może dać pełny obraz funkcjonowania operatorów publicznego transportu zbiorowego oraz oczekiwań społeczności lokalnej - niezwykle użyteczny dla organizatorów transportu publicznego. Ujawniający się trend we wspomnianych zakresach byłby wiarygodną podstawą do podejmowania decyzji o jego zahamowaniu, jeśli byłby niekorzystny lub wzmocnienia w przypadku jego pomyślnego przebiegu.

10. Ocena i prognoza potrzeb przewozowych

Jednym z ważnych kryteriów przy określaniu potrzeb przewozowych jest z pewnością liczba mieszkańców a w tym szczególnie gęstość zaludnienia. Oczywiście transport szczególnie publiczny powinien być realizowany z większym natężeniem gdzie gęstość zaludnienia jest większa.

105

Rysunek 29. Gęstość zaludnienia w powiecie łukowskim na rok 2012 Gęstość zaludnienia

Ludność na 1 km2

Wola Mysłowska 41

Wojcieszków 65

Trzebieszów 54

Stoczek Łukowski miasto 298

Stoczek Łukowski 47

Stanin 61

Serokomla 54

Łuków miasto 862

Łuków 57

Krzywda 67

Adamów 59

Powyższy wykres przedstawia gęstość zaludnienia w Powiecie Łukowskim z rozróżnieniem na poszczególne gminy wchodzące w skład powiatu. Największa gęstość zaludnienia występuje w obydwu miastach powiatu tj. w Łukowie, gdzie na 1 km2 przypadają 862 osoby, a także w Stoczku Łukowskim, w którym na 1 km2 przypada 298 osób. Każde z miast położone jest na stosunkowo niewielkiej powierzchni tj. 36 km2 zajmuje Łuków, natomiast Stoczek Łukowski zaledwie 9 km2. W obydwu przypadkach tak duża gęstość zaludnienia uwarunkowana jest miejską zabudową i niewielką powierzchnią zajmowaną przez każde z miast.

Najniższa gęstość zaludnienia występuje w gminie Wola Mysłowska, na 1 km2 przypada tu 41 osób, a także w gminie Stoczek Łukowski , gdzie na 1 km2 przypada 47 osób. Jest to uwarunkowane zarówno istniejącą siecią osadniczą w poszczególnych jednostkach samorządu terytorialnego jak i powierzchnią zajmowaną przez gminy . Stoczek Łukowski jest drugą co do wielkości gminą pod względem terytorium, które wynosi 173,5 km2, natomiast Wola Mysłowska jest drugą w powiecie najmniejsza gminą pod względem liczby ludności tj. 4962 mieszkańców przy stosunkowo dużym terytorium które jest równe 121,1 km2.

106

Tabela 36. Liczba przystanków autobusowych w Powiecie Łukowskim Gmina Gęstość Względna Liczba Liczba Stosunek zaludnie gęstość przystan gęstości sieci nia zaludnienia ków przystanków przystanków do (os/km2) (zeskalowane gęstości na 1km2 do miasta zaludnienia Łuków)

Adamów 59 0,34 28 0,28 0,8

Krzywda 67 0,39 29 0,18 0,4

Łuków 57 0,33 55 0,18 0,5

Serokomla 54 0,31 9 0,12 0,3

Stanin 61 0,35 34 0,21 0,6

Miasto Łuków 862 - 17 0,47 -

Stoczek 345 2 44 0,24 0,1 Łukowski(gmina i miasto)

Trzebieszów 54 0,31 23 0,16 0,5

Wojcieszków 65 0,38 22 0,16 0,4

Wola Mysłowska 41 0,24 19 0,16 0,6

Średnio Powiat 166 0,52 280 0,22 0,4 Łukowski

Zamieszczona powyżej tabela przedstawia szczegółowo dane , które pokazują dostępność infrastruktury komunikacyjnej dla mieszkańców Powiatu Łukowskiego. Jak widać w większości przypadków gęstość zaludnienia poszczególnych gmin odpowiada gęstości sieci przystankowej. Dysproporcje widoczne na podstawie tabeli są spowodowane dużą powierzchnią poszczególnych gmin, a co za tym idzie stosunkiem liczby przystanków do obszaru gmin. Najlepszym stosunkiem gęstości sieci przystanków do gęstości zaludnienia charakteryzuje się gmina Adamów, która jest drugą najmniejszą jednostką terytorialną w Powiecie Łukowskim. Najgorzej natomiast prezentuje się gmina Stoczek Łukowski, jednakże w tym przypadku spowodowane jest to dużą gęstością zaludnienia miasta Stoczek Łukowski przy stosunkowo niewielkiej powierzchni.

Największy wpływ na rozwiązania przestrzenne powiązane z działalnością transportową ma kierunek do i z Łukowa oraz w mniejszym stopniu kierunek do siedziby każdej z gmin, z uwagi na dojazd mieszkańców Powiatu Łukowskiego do szkoły i pracy.

107

10.1. Zakłady pracy w Łukowie

Rysunek 30. Liczba zakładów pracy w poszczególnych gminach Powiatu Łukowskiego Liczba zakładów pracy w poszczególnych gminach

Wola Mysłowska 9

Wojcieszków 11

Trzebieszów 20

Stoczek Łukowski 40

Stanin 26

Serokomla 5

Łuków 212

Krzywda 24

Adamów 19

Największa liczba zakładów pracy znajduje się na terenie Gminy Łuków tj. 212 zakładów. Podana liczba uwzględnia również zakłady znajdujące się na terenie miasta Łuków, które jak wiadomo jest największym ośrodkiem miejskim wchodzącym w skład powiatu. Natomiast najmniej zakładów pracy znajduje się na terenie Gminy Serokomla tj. 5. Jest to uwarunkowane jej wielkością- teren gminy zajmuje jedynie 77,3 km2, co plasuje ją na ostatnim miejscu pod względem zajmowanej powierzchni.

Rysunek 31. Podział ze względu na liczbę pracowników w zakładach znajdujących się na terenie Powiatu Łukowskiego

Podział ze względu na liczbę pracowników w zakładzie

Liczba zakładów pracy

323 400

200 39 2 0 2 10-49 50-249 250-999 1000 i więcej

108

Na podstawie powyższego wykresu widać przewagę małych zakładów pracy, które liczą od 10-49 osób. Taka struktura przedsiębiorstw jest charakterystyczna dla powiatów nisko zurbanizowanych. Warto przypomnieć, że urbanizacja na terenie Powiatu Łukowskiego wynosi. Do grupy przedsiębiorstw liczących od 250 do 999 osób zaliczymy Zakład Produkcji Obuwia „ŁUKBUT-FAB” Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością znajdujący się w Łukowie i Zakład Mięsny „WIERZEJKI” J.M. Zdanowscy Spółka Jawna znajdujący się w Płudach w gminie Trzebieszów. Natomiast do największych zakładów znajdujących się na terenie powiatu, które zatrudniają powyżej 1000 osób należą Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łukowie i Zakłady Mięsne „ŁMEAT-ŁUKÓW” Spółka Akcyjna zlokalizowane również w Łukowie.

Rysunek 32. Liczba zakładów pracy ze względu na główne miejscowości Powiatu Łukowskiego

Podział ze względu na główne miejscowości powiatu

Liczba zakładów pracy

Stoczek Łukwoski 23

Wola Mysłowska 2

Wojcieszków 4

Trzebieszów 2

Stanin 8

Serokomla 3

Krzywda 10

Adamów 10

Łuków 169

Najwięcej zakładów pracy tj. 169 znajduje się w mieście Łuków i mieście Stoczek Łukowski tj. 23. Warto podkreślić, że są to jedyne miasta znajdujące się na terenie Powiatu Łukowskiego, stąd też taka liczba firm na ich terenie. Najmniej zakładów pracy tj. po 2 znajdują się w miejscowościach, które są siedzibami gmin: Wola Mysłowska i Trzebieszów. W obydwu gminach główne źródło utrzymania stanowi rolnictwo, stąd też tak niewielka liczba przedsiębiorstw.

109

Rysunek 33. Liczba zakładów zatrudniających od 0 do 9 osób ze względu na gminy Powiatu Łukowskiego

Zakłady pracy od 0 do 9 osób

3370

1030

543 516 404 293 327 289 283 255 166

Najwięcej zakładów pracy zatrudniających od 0 do 9 osób znajduje się na ternie miasta Łuków tj. 3370. W gminie Łuków natomiast takich zakładów pracy znajduje się 1030. Na trzecim miejscu pod względem ilości tego typu zakładów pracy znajduje się gmina Krzywda tj. 543. Najmniej takich przedsiębiorstw znajduje się na ternie gminy Serokomla tj. 166 i na ternie miasta Stoczek Łukowski tj. 255. Liczba wszystkich zakładów zatrudniających od 0 do 9 osób w Powiecie Łukowskim wynosi 7476.

110

Rysunek 34. Liczba zakładów pracy zatrudniających od 0 do 9 osób w Województwie Lubelskim i Powiecie Łukowskim. Liczba zakładów pracy zatrudniających od 0 do 9 osób

Województwo 4% Lubelskie

Powiat Łukowski

96%

Warto zwrócić uwagę, że liczba zakładów pracy zatrudniających od 0 do 9 osób w Powiecie Łukowskim wynosi 7476 co stanowi zaledwie 4% z 158 855 wszystkich zakładów pracy tego typu znajdujących się na terenie Województwa Lubelskiego.

Tabela 37. Lista zakładów pracy na terenie Powiatu Łukowskiego

Przedziały Nazwa jednostki Miejscowość Ulica Numer posesji według liczby Gmina pracujących Al. Tadeusza ZS nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Łukowie Łuków 10 10-49 Łuków Kościuszki ZS nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Al. Tadeusza Łuków 10 10-49 Łuków Łukowie- Technikum nr 1 Kościuszki

ZS nr 1 im. Henryka Sienkiewicza w Al. Tadeusza Łuków 10 10-49 Łuków Łukowie- Zasadnicza Szkoła Zawodowa Kościuszki

Firma Handlowa „MIR-GAZ” Dmowski Al. Tadeusza Łuków 18 10-49 Łuków Mirosław Kościuszki

Al. Tadeusza Przedszkole Integracyjne nr 1 w Łukowie Łuków 21B 10-49 Łuków Kościuszki

Walerian Pawluczuk, Krzysztof Dobrowolski Al. Tadeusza Łuków 29 10-49 Łuków „Polonia” Spółka Jawna Kościuszki

„AAR POLSKA” Spółka z ograniczoną Al. Tadeusza Łuków 57 10-49 Łuków odpowiedzialnością Kościuszki Powiatowy Ośrodek Wsparcia „Przylądek” Al. Wojska Łuków 61 10-49 Łuków w Łukowie Polskiego

111

Przedsiębiorstwo Handlowe „Alaska” Al. Wojska Łuków 63A 10-49 Łuków Orłowska Barbara Polskiego „TRANSKOR” Jan Koryciński, Paweł Os. Bronisława Łuków 12 10-49 Łuków Koryciński Spółka Jawna Chącińskiego Os. Bronisława Przedszkole Miejskie nr 3 w Łukowie Łuków 17 10-49 Łuków Chącińskiego Os. Leona Przedszkole Miejskie nr 4 w Łukowie Łuków 14 10-49 Łuków Klimeckiego Os. Unitów Przedszkole Miejskie nr 7 w Łukowie Łuków 18 10-49 Łuków Podlaskich Biuro Rachunkowe „NESTOR” Spółka Os. Unitów Cywilna Zbigniew Domański, Radosław Łuków 2 10-49 Łuków Podlaskich Makowski Gimnazjum Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi im. K.l. Gałczyńskiego w Łuków ul. 11 listopada 20 10-49 Łuków Łukowie „HADES” Tomczak Wiesław Łuków ul. 700- lecia 15 10-49 Łuków ul. Adama Medyczne Studium Zawodowe im. Janusza Łuków Antoniego 10 10-49 Łuków Korczaka w Łukowie Kryńskiego Internat Medycznego Studium ul. Adama Zawodowego im. Janusza Korczaka w Łuków Antoniego 12 10-49 Łuków Łukowie Kryńskiego ul. Adama W. Sawicki i S-ka Przedsiębiorstwo Łuków Antoniego 4B 10-49 Łuków Handlowe „Sawam” Spółka Kryńskiego Zakład Produkcji Obuwia „Jastrzębski”- ul. Adama Łuków 4A 10-49 Łuków Jastrzębski Marek Mickiewicza Zakład Produkcyjno- Handlowo- Usługowy „EURO-BUT” S.C. Sławomir Magnuszewski, Łuków ul. Armii Krajowej 84 10-49 Łuków Krzysztof Kubiak

Warowny Michał Łuków ul. Bolesława Prusa 8 10-49 Łuków „VINEL”- elewacje, dachy, izolacje- Łuków ul. Bolesława Prusa 9 10-49 Łuków Pasikowski Arkadiusz Ośrodek Sportu i Rekreacji w Łukowie Łuków ul. Browarna 63 10-49 Łuków Rejonowy Związek Spółek Wodnych w Łuków ul. Browarna 65 10-49 Łuków Łukowie „Usługi Transportowe” Bogdan Sławiński Łuków ul. Cegielniana 22 10-49 Łuków Alberska Teresa „WALTEX PLUS” Łuków ul. Cegielniana 44 10-49 Łuków Firma Produkcyjno- Handlowo- Usługowa „PAGO” S.C. Paweł Osiński, Małgorzata Łuków ul. Cieszkowizna 112 10-49 Łuków Osińska, Marianna Osińska ul. Dr. Andrzeja „APTEKA” Agnieszka Iwanow Łuków 14 10-49 Łuków Rogalińskiego Dylak Andrzej Łuków ul. Dworcowa 14 10-49 Łuków ul. Eugeniusza Łuków 2 10-49 Łuków Kwiatkowskiego PPHU Zbigniew Smyk, Leszek Smyk S.C. Łuków ul. Farfak 6 10-49 Łuków „IZOPLAST” „KURIER” Spółka z ograniczoną ul. Fryderyka Łuków 3 10-49 Łuków odpowiedzialnością Chopina ul. Fryderyka Bank Spółdzielczy w Łukowie Łuków 5 10-49 Łuków Chopina Firma Handlowo- Produkcyjna „Pollonus” Łuków ul. Glinki 65 10-49 Łuków Wasilewski Leszek „Usługi Medyczne B. Nowicka-Danilczuk ul. Henryka Łuków 7A 10-49 Łuków Spółka Jawna Sienkiewicza ul. Henryka Moto Euro Kurek Joanna Łuków 7B 10-49 Łuków Sienkiewicza ul. Jana Przedszkole Miejskie nr 5 w Łukowie Łuków 7 10-49 Łuków Skrzetuskiego

112

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w ul. Józefa Łuków 14 10-49 Łuków Łukowie Piłsudskiego ul. Józefa Przedszkole Miejskie nr 2 w Łukowie Łuków 18 10-49 Łuków Piłsudskiego ul. Józefa Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Łuków 22 10-49 Łuków Piłsudskiego ul. Józefa Firma Handlowa Kościuk Artur Łuków 45 10-49 Łuków Piłsudskiego „SPOŁEM” Powszechna Spółdzielnia ul. Józefa Łuków 6 10-49 Łuków Spożywców w Łukowie Piłsudskiego Spółka Cywilna „WOSPOL” Wróbel Łuków ul. Kiernickich 15 10-49 Łuków Krystyna, Sachar Janina ul. Konstantego Zakład Instalacyjno- Budowlany Zalewski Łuków Ildefonsa 45 10-49 Łuków Eugeniusz Gałczyńskiego Wyrób i Sprzedaż Obuwia Wasak Wojciech Łuków ul. Królik 39 10-49 Łuków ul. Królowej Orzyłowski Andrzej „ANDOR” Łuków 2 10-49 Łuków Jadwigi ul. Ks. Kard. Łukowski Ośrodek Kultury w Łukowie Łuków Stefana 20 10-49 Łuków Wyszyńskiego ul. Ks. Kard. Miejska Biblioteka Publiczna im. H. Łuków Stefana 24 10-49 Łuków Sienkiewicza w Łukowie Wyszyńskiego ul. Ks. Kard. Internat przy LO im. Tadeusza Kościuszki Łuków Stefana 41 10-49 Łuków Wyszyńskiego Firma Handlowo- Usługowa „ROLGUM” ul. Michała Łuków 3 10-49 Łuków Rola Marcin Studzińskiego ul. Michała Przedszkole Miejskie nr 6 w Łukowie Łuków 7 10-49 Łuków Wołodyjowskiego Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowe „ALEK”, „ODZIEŻ MĘSKA”, „LANIER” Łuków ul. Mikołaja Reja 16 10-49 Łuków Kowalska Agnieszka PPHU „ECO- SKÓR” Bińkowski, Kozłowski Łuków ul. Międzyrzecka 106 10-49 Łuków Spółka Jawna Produkcja Obuwia „MIDO-NOSTER” Spółka Łuków ul. Międzyrzecka 106F 10-49 Łuków Cywilna Elżbieta Wróbel, Mirosław Wróbel „PAPIER GRUP” Spółka z o.o. Łuków ul. Międzyrzecka 127 10-49 Łuków Firma Produkcyjno- Handlowa-Usługowa Łuków ul. Międzyrzecka 127C 10-49 Łuków „KOMPLEX-ŁUKÓW' Maliszewski Janusz Orłowicz- Orłowicz „FABOR” Spółka Jawna Łuków ul. Międzyrzecka 49 10-49 Łuków Spółdzielnia Mieszkaniowa „CENTRUM” w Łuków ul. Międzyrzecka 60 10-49 Łuków Łukowie ZS nr 3 im. Władysława Stanisława Łuków ul. Międzyrzecka 70 10-49 Łuków Reymonta w Łukowie ZS nr 3 im. Władysława Stanisława Łuków ul. Międzyrzecka 70 10-49 Łuków Reymonta w Łukowie- Technikum nr 3 ZS nr 3 im. Władysława Stanisława Reymonta w Łukowie- Szkoła Podstawowa Łuków ul. Międzyrzecka 70A 10-49 Łuków Specjalna Zespół Placówek w Łukowie Łuków ul. Międzyrzecka 70A 10-49 Łuków „ŁUKTRANS” Rosiński Dariusz Łuków ul. Międzyrzecka 71 10-49 Łuków Przedsiębiorstwo Robót Instalacyjno- Budowlanych „INSTALBUD” Antoni Łuków ul. Międzyrzecka 72C 10-49 Łuków Makaruk „TURBO'S HOET TIR SERWIS” Spółka z Łuków ul. Międzyrzecka 77 10-49 Łuków ograniczoną odpowiedzialnością OZI Odzież z importu Monika Młynarczyk Łuków ul. Nowopijarska 8C 10-49 Łuków Europejski Ruch Aktywizacji Społecznej Łuków ul. Partyzantów 13 10-49 Łuków „ERAS” „Usługi Budowlane” Burdach Zbysław Łuków ul. Pogodna 3 10-49 Łuków

113

„ENERGOTEC” Spółka z ograniczoną Łuków ul. Rurowa 88 10-49 Łuków odpowiedzialnością Zakład Usługowo Produkcyjny „ABI” Sujka ul. Ryszarda Łuków 4 10-49 Łuków Maria Teresa Kaszubskiego Wyższa Szkoła Biznesu i Administracji w Łuków ul. Siedlecka 56 10-49 Łuków Łukowie Powiatowa Stacja Sanitarno- Łuków ul. Spółdzielcza 4 10-49 Łuków Epidemiologicza w Łukowie ul. Stanisława Gimnazjum nr 3 w Łukowie Łuków 3 10-49 Łuków Konarskiego Spółdzielnia Socjalna Błysk w Łukowie Łuków ul. Staropijarska 3 10-49 Łuków

Łuksja-Med Spółka z ograniczoną Łuków ul. Staropijarska 3 10-49 Łuków odpowiedzialnością

GUST Mariusz Borysiuk, Waldemar Krypa Łuków ul. Staropijarska 6 10-49 Łuków Spółka jawna Apteka „CENTRUM” Białogrodzki Piotr Łuków ul. Staropijarska 8B 10-49 Łuków Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w ul. Stefana Łuków 15 10-49 Łuków Łukowie Zdanowskiego „BISTRO” Spółka Cywilna Zenon ul. Stefana Łuków 7 10-49 Łuków Stankiewicz, Halina Dybciak-Goławska Zdanowskiego Ozygała Mariusz „MARPOL” Łuków ul. Stodolna 20 10-49 Łuków

Przedsiębiorstwo Handlowo- Usługowe „INTER-GUM” Spółka Cywilna Karol Łuków ul. Stodolna 53 10-49 Łuków Wysokiński, Janusz Wysokiński

P.P.H „AGROMEX” ; P.W. „AGROMEX” Łuków ul. Strzelnicza 3 10-49 Łuków Szcześniak Kazimierz Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „AGROMEX” Spółka Cywilna Kazimierz Łuków ul. Strzelnicza 3 10-49 Łuków Szcześniak, Ireneusz Szcześniak, Mariusz Szcześniak Firma Handlowo-Usługowa „AS” S.C. Dorota Rychlik- Szcześniak, Robert Łuków ul. Strzelnicza 7 10-49 Łuków Szcześniak „PRO-GAZ” Adam Majek, Michał Majek Łuków ul. Trzaskoniec 13/15 10-49 Łuków Spółka Jawna „FERO” Agnieszka Budner Łuków ul. Warszawska 14 10-49 Łuków Międzyzakładowy Klub Sportowy „Orlęta” Łuków ul. Warszawska 15 10-49 Łuków w Łukowie Inspekcja Weterynaryjna Powiatowy Łuków ul. Warszawska 16 10-49 Łuków Inspektorat Weterynarii w Łukowie Zakład Gospodarki Lokalowej w Łukowie Łuków ul. Warszawska 19 10-49 Łuków „FIGARO” S.C. M. Szcześniak, K. Leśniak Łuków ul. Warszawska 28 10-49 Łuków Wielgosz Tomasz „WITO” Łuków ul. Warszawska 66A 10-49 Łuków Ewa Wielgosz „WEL-TEX” Łuków ul. Warszawska 66A 10-49 Łuków GORDON Spółka z ograniczoną Łuków ul. Warszawska 66A 10-49 Łuków odpowiedzialnością ZS nr 2 im. Aleksandra Świętochowskiego w Łuków ul. Warszawska 88 10-49 Łuków Łukowie ZS nr 2 im. Aleksandra Świętochowskiego w Łuków ul. Warszawska 88 10-49 Łuków Łukowie- Technikum nr 2 ZS nr 2 im. Aleksandra Świętochowskiego w Łuków ul. Warszawska 88 10-49 Łuków Łukowie- II LO w Łukowie Hurtownia Artykułów Spożywczych Łuków ul. Warszawska 88C 10-49 Łuków „SEZAM” Z.Zabielski „SEZAM” Spółka z ograniczoną Łuków ul. Warszawska 88 C,D 10-49 Łuków odpowiedzialnością

114

Zakład Produkcyjno Handlowy „ANGALO” Łuków ul. Warszawska 88F 10-49 Łuków Andruszak Anna Łukaszewski Gerard Marek- Firma Łuków ul. Warszawska 9 10-49 Łuków Remontowo- Budowlana „MARK-GIPS” Cech Rzemiosł Różnych w Łukowie Łuków ul. Warszawska 9 10-49 Łuków „MEGA” Zborowski M. Gajowy P. Spółka Łuków ul. Warszawska 90 10-49 Łuków Jawna Usługi Budowlane Bogdan Jedlak Łuków ul. Wiatraki 1 10-49 Łuków Firma Handlowo- Usługowa „NEKTARYNKA” Łuków 8 10-49 Łuków Sowiński Piotr ul. Wiśniowa ul. Władysława Placówka Wielofunkcyjna w Łukowie Łuków 10-49 Łuków Broniewskiego 20/26 ul. Władysława Dom Pomocy Społecznej w Łukowie Łuków 10-49 Łuków Broniewskiego 20/26 Przedsiębiorstwo Zbożowo- Młynarskie Łuków 2 10-49 Łuków „ŁUKÓW” Spółka z o.o w Łukowie ul. Zbożowa „TRANS-CO” Marcin Łukasik, Józef Łukasik Łuków 5 10-49 Łuków Spółka Jawna ul. Zbożowa Firma Produkcyjno- Handlowa „EWIAX” Łuków 10-49 Łuków Janiak Jan ul. Zimna Woda 114B ul. Zygmunta „TRANS-MIL” Celiński-Spodar Marian Łuków 25 10-49 Łuków Krasińskiego ul. Henryka Jerzy Redzik „FPBHU” Huta Dąbrowa 36 10-49 Krzywda Sienkiewicza Zespół Szkół Szkoła Podstawowa im. Komisji Edukacji Narodowej w Hucie Huta Dąbrowa 30 10-49 Krzywda Dąbrowie ul. Hutnicza Zespół Szkół w Hucie Dąbrowie Huta Dąbrowa ul. Hutnicza 30 10-49 Krzywda Ryszard Kędra Kożuchówka 59 10-49 Krzywda Pietrzak Magdalena Krzywda ul. Armii Krajowej 19 10-49 Krzywda Zakład Gospodarki Komunalnej w Krzywda 10-49 Krzywda Krzywdzie ul. Kolejowa 30B ZS w Krzywdzie Szkoła Podstawowa im. Krzywda 5 10-49 Krzywda Marii Kownackiej ul. Osiedlowa ZS w Krzywdzie Krzywda ul. Osiedlowa 5 10-49 Krzywda Firma Handlowo Usługowa Gajownik Jerzy Krzywda ul. Prosta 3 10-49 Krzywda Gminna Spółdzielnia „SAMOPOMOC Krzywda 17 10-49 Krzywda CHŁOPSKA” w Krzywdzie ul. Łukowska Bank Spółdzielczy w Krzywdzie Krzywda ul. Łukowska 39 10-49 Krzywda Gminny Zespół Administracyjno- Ekonomiczny Szkół w Krzywdzie Szkół w Krzywda 10-49 Krzywda Krzywdzie ul. Żelechowska 24B Urząd Gminy Krzywda Krzywda ul. Żelechowska 24B 10-49 Krzywda ZS w Okrzei Okrzeja ul. Szkolna 1 10-49 Krzywda ZS- Szkoła Podstawowa im. Henryka Okrzeja 1 10-49 Krzywda Sienkiewicza w Okrzei ul. Szkolna Gimnazjum nr 2 w Radoryżu Kościelnym Radoryż Kościelny 40 10-49 Krzywda

Szkoła Podstawowa im. Ks. Kard. Stefana Radoryż Smolany 26 10-49 Krzywda Wyszyńskiego w Radoryżu Smolanym

Dom Dziecka w Radoryżu Smolanym Radoryż Smolany 8C 10-49 Krzywda ZS im. Władysława Tatarkiewicza w Radoryż Smolany 10-49 Krzywda Radoryżu Smolanym 8C Szkoła Podstawowa im. Henryka Wola Okrzejska 10-49 Krzywda Sienkiewicza w Woli Okrzejskiej 105A Szkoła Podstawowa im. Ks. Tadeusza Aleksandrów 51 10-49 Łuków Leszczyńskiego w Aleksandrowie Mariusz Korszeń Prywatna Straż Pożarna Biardy 32 10-49 Łuków

115

ZS w Czerśli- Szkoła Podstawowa Czerśl 1 10-49 Łuków ZS w Dąbiu Szkoła Podstawowa im. Wandy Dąbie 10-49 Łuków Chotomskiej 83C ZS w Gołaszynie Szkoła Podstawowa im. Gołaszyn 29 10-49 Łuków Kornela Makuszyńskiego w Gołaszynie ZS w Gołąbkach- Szkoła Podstawowa im. Gołąbki 33 10-49 Łuków Bolesława Prusa ZS w Gołąbkach- Gimnazjum Gołąbki 33 10-49 Łuków ZS w Gręzówce Gręzówka 41 10-49 Łuków ZS w Gręzówce- Szkoła Podstawowa Gręzówka 41 10-49 Łuków ZS w Gręzówce- Gimnazjum Gręzówka 41 10-49 Łuków Firma Produkcyjno- Handlowa „JAMET” S.C. Gręzówka- Kolonia 63 10-49 Łuków Sławomir Bujak, Anna Bujak Instalatorstwo Sanitarne C.O. i Gazowe Jeziory 10-49 Łuków Mirosław Wójcicki 1A Firma Produkcyjno- Handlowa „MARKUS” Krynka 125 10-49 Łuków Agnieszka Ewa Bilska

ZS w Krynce- Szkoła Podstawowa Krynka 250 10-49 Łuków ZS w Krynce Krynka 250 10-49 Łuków ZS w Krynce- Gimnazjum Krynka 250 10-49 Łuków Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Krynce Krynka 94 10-49 Łuków Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Role 114 10-49 Łuków Rolach Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ryżki 75 10-49 Łuków „DOM”- Spółka cywilna Sierociuk- Kazana- Sierociuk Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowe Ryżki 10-49 Łuków „STOK-ROL” Spółka jawna 76A P.U.H. „MEL-KAN” Kazimierz Franciszek Ryżki 10-49 Łuków Jakubiak 76C P.T.H. „AL-TRANS” Leszek Kopeć Sięciaszka Pierwsza 83A 10-49 Łuków ZS w Strzyżewie-Szkoła Podstawowa Strzyżew 128 10-49 Łuków ZS w Strzyżewie- Gimnazjum Strzyżew 128 10-49 Łuków Firma Handlowo-Usługowa „TAMEX” Jakub Szczygły Górne 6 10-49 Łuków Andrzej Kożuchowski F.U.H. BUD-DACH Piotr Kędziora Turze Rogi 64 10-49 Łuków

ZS im. Ks. Stanisława Brzóski w Zalesiu Zalesie 141 10-49 Łuków

ZS im. Ks. Stanisława Brzóski w Zalesiu- Strzyżew 128 10-49 Łuków Szkoła Podstawowa ZS im. Ks. Stanisława Brzóski w Zalesiu- Zalesie 141 10-49 Łuków Gimnazjum Szkoła Podstawowa w Zarzeczu Łukowskim Zarzecz Łukowski 54 10-49 Łuków Przedsiębiorstwo Budowlane „STOLMAR” S.C. Zbigniew Suchodolski, Mirosław Świdry 49 10-49 Łuków Sulowski „GLOBAL” Transport Logistyka, Nowak Świdry 67 10-49 Łuków Sławomir Zakład Robót Brukarskich „POLBRUK” Kiryło Świdry 90 10-49 Łuków Waldemar

Szkoła Podstawowa w Świdrach Świdry 99 10-49 Łuków „Usługi Transportowe” Andrzej Sadło Żdżary 31 10-49 Łuków Gminny Zespół Oświatowy w Łukowie Łuków ul. Świderska 12 10-49 Łuków Urząd Gminy Łuków Łuków ul. Świderska 12 10-49 Łuków F.P.H. „RAMAR” Gajowy Rafał Łuków ul. Łapiguz 102 10-49 Łuków

116

Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjnych Łuków 102 10-49 Łuków „INŻYNIERIA” Spółka Akcyjna ul. Łapiguz „BUDPOL” A. Tomczak, G. Kędzierski Spółka Łuków 102 10-49 Łuków Jawna ul. Łapiguz NOWBUD J. Nowak, A. Nowak Spółka Łuków 10-49 Łuków Jawna ul. Łapiguz 110B Zarząd Dróg Powiatowych w Łukowie Łuków ul. Łapiguz 112 10-49 Łuków P.P.H.U. „NASZBUT” Krzysztof Jerzy Łuków 114 10-49 Łuków Goławski ul. Łapiguz Spółka Cywilna „TARANI” Łuków ul. Łapiguz 114 10-49 Łuków Centrum Marketingu i Sprzedaży Łuków ul. Łapiguz 85 10-49 Łuków Świątkowski Jarosław „TIK” Zakłady Piekarsko- Spożywcze Spółka Łuków ul. Łapiguz 10-49 Łuków z ograniczoną odpowiedzialnością 96C Zakład Remontowo- Budowlany Łuków ul. Łapiguz 98 10-49 Łuków Czerniewicz Grzegorz „TIR-PARTNER” S.C. Grzegorz Pyrko, Łuków 4 10-49 Łuków Waldemar Niebrzegowski ul. Łąkowa Tir Partner Serwis Spółka Jawna G. Pyrko, Łuków 4 10-49 Łuków W. Niebrzegowski ul. Łąkowa Zarząd Dróg Miejskich w Łukowie Łuków ul. Łąkowa 8 10-49 Łuków Duet Szczuchniak Spółka Jawna Łuków ul. Żelechowska 11 10-49 Łuków Gminna Spółdzielnia „SAMOPOMOC Łuków 21 10-49 Łuków CHŁOPSKA” w Łukowie ul. Żelechowska Zakład Produkcyjno- Handlowo- Usługowy „BEST-BUT” Spółka Jawna K. Kubiak, Łuków 26 10-49 Łuków W.Kubiak ul. Żelechowska „JAWOR” A. Nowicki, A. Szczygielski Spółka Łuków 26 10-49 Łuków Jawna ul. Żelechowska Przedsiębiorstwo Produkcji Chłodniczej Łuków 67 10-49 Łuków „IGLOO-IMPEX” S.C. w Łukowie ul. Żelechowska Przedsiębiorstwo Produkcyjno- Handlowe- Usługowe „GAMA BIS” S.C. Kopeć Jerzy, Łuków 67 10-49 Łuków Rzepko Jarosław ul. Żelechowska Firma Handlowo- Usługowa Celińska-Sujka Łuków 70 10-49 Łuków Anna ul. Żelechowska Przedsiębiorstwo Ogólnobudowlane „EKOBUD-SERWIS” Spółka z ograniczoną Łuków 70 10-49 Łuków odpowiedzialnością ul. Żelechowska Zakład Produkcyjno- Handlowy „ARBUT” Łuków 70 10-49 Łuków Zajglic Arkadiusz ul. Żelechowska Pogotowie Opiekuńcze w Stoczku Pl. Stanisława Stoczek Stoczek Łukowski 5 10-49 Łukowskim Wielgoska Łukowski ZS w Stoczku Łukowskim- Zasadnicza Szkoła Stoczek Stoczek Łukowski Pl. Stanisława 5 10-49 Zawodowa Wielgoska Łukowski Pl. Stanisława Stoczek Zespół Oświatowy w Stoczku Łukowskim Stoczek Łukowski 5 10-49 Wielgoska Łukowski Szkoła Podstawowa im. Gen. Józefa Stoczek Stoczek Łukowski Pl. Stanisława 5 10-49 Dwernickiego w Stoczku Łukowskim Wielgoska Łukowski Pl. Stanisława Stoczek ZS w Stoczku Łukowskim Stoczek Łukowski 5 10-49 Wielgoska Łukowski ZS w Stoczku Łukowskim-LO im. Gen. Józefa Stoczek Stoczek Łukowski Pl. Stanisława 5 10-49 Dwernickiego Wielgoska Łukowski Stoczek Urząd Gminy w Stoczku Łukowskim Stoczek Łukowski 1 10-49 Pl. T. Kościuszki Łukowski Zakład Aktywności Zawodowej w Stoczku Stoczek Stoczek Łukowski 12 10-49 Łukowskim ul. 1 Maja Łukowski Stoczek Dariusz Czarnecki, P.H.U. „INSTAL-SAN” Stoczek Łukowski 14 10-49 ul. 1 Maja Łukowski

117

ul. Gen. Stoczek Przedszkole w Stoczku Łukowskim Stoczek Łukowski 3 10-49 Dwernickiego Łukowski ul. Józefa Stoczek Pośrednictwo Handlowe, Piotr Gałązka Stoczek Łukowski 26 10-49 Piłsudskiego Łukowski Warsztat Terapii Zajęciowej w Stoczku Stoczek Stoczek Łukowski ul. Józefa 32 10-49 Łukowskim Piłsudskiego Łukowski Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej w Stoczek Stoczek Łukowski 7 10-49 Stoczku Łukowskim ul. Kościelna Łukowski Stoczek Krzysztof Sulej, Usługi Budowlane Stoczek Łukowski 16 10-49 ul. Krótka Łukowski Krzysztof Kosiński NZOZ- Przychodnia Stoczek Stoczek Łukowski 10-49 Lekarska „MEDICUS” ul. Szkolna 6A Łukowski „AKROS” Spółka z ograniczoną Stoczek Stoczek Łukowski 8 10-49 odpowiedzialnością ul. Wiejska Łukowski Gminna Spółdzielnia „SAMOPOMOC Stoczek 14 10-49 CHŁOPSKA” w Stoczku łukowskim Stoczek Łukowski ul. Wyzwolenia Łukowski ZS im. Gen. Franciszka Kamińskiego w Adamów 6 10-49 Adamów Adamowie- Zasadnicza Szkoła Zawodowa ul. Cmentarna ZS im. Gen. Franciszka Kamińskiego w Adamów 6 10-49 Adamów Adamowie- LO im. Batalionów Chłopskich ul. Cmentarna ZS im. Gen. Franciszka Kamińskiego w Adamów 6 10-49 Adamów Adamowie ul. Cmentarna Zakład Gospodarki Komunalnej w Adamowie Spółka z ograniczoną Adamów 93 10-49 Adamów odpowiedzialnością ul. Cmentarna Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Adamów ul. Gen. Franciszka 36 10-49 Adamów Zdrowotnej w Adamowie Kleeberga ul. Gen. Franciszka Bank Spółdzielczy w Adamowie Adamów 5 10-49 Adamów Kleeberga ul. Gen. Franciszka Urząd Gminy Adamów Adamów 5 10-49 Adamów Kleeberga Gimnazjum w Adamowie Adamów ul. Szkolna 4 10-49 Adamów Zespół Szkolno-Przedszkolny w Adamowie, Szkoła Podstawowa im. Henryka Adamów 10-49 Adamów Sienkiewicza ul. Szkolna 4A Ryszard Malczewski- Usługi Remontowo- Sobiska 10-49 Adamów Budowlane 1B Zespół Szkół Szkoła Podstawowa im. Gen. Wola Gułowska 60 10-49 Adamów Franciszka Kleeberga w Woli Gułowskiej Szkoła Podstawowa w Zakępiu Zakępie 45A 10-49 Adamów Szkoła Podstawowa w Anielinie Anielin 71 10-49 Krzywda Szkoła Podstawowa w Fiukówce Fiukówka 9 10-49 Krzywda Wiśniewski Janusz „ELEKTRO-REM” Huta Dąbrowa 85A 10-49 Krzywda P.T.H.U. „BATA-TRANS” Sławomir Andrzej Żdżary 42 10-49 Łuków Stępnicki P.T.H.U. „JATA-TRANS” Jan Edmund Żdżary 42A 10-49 Łuków Stępnicki Serokoml Szkoła Podstawowa w Krzówce Krzówka 37 10-49 a „DOMBUD” Spółka z ograniczoną Serokoml Poznań 10 10-49 odpowiedzialnością w organizacji a Firma Produkcyjno-Handlowo-Usługowa Serokoml Serokomla ul. Warszawska 10 10-49 „WALTEX”- Barbara Wójtowicz- Gogacz a Serokoml Gimnazjum w Serokomli Serokomla ul. Warszawska 28 10-49 a Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej Serokoml Serokomla ul. Warszawska 28 10-49 w Serokomli a Grzegorz Kosiorek Aleksandrów 31 10-49 Łuków Handel Materiałami Budowlanymi Anonin 9A 10-49 Stanin „STASZKO” Stanisław Stolarczyk Waldemar Piotrowski „DREWBUD” Gózd 36 10-49 Stanin 118

Publiczne Gimnazjum ZS w Jeleńcu Jeleniec 45 10-49 Stanin Szkoła Podstawowa ZS w Jeleńcu Jeleniec 45 10-49 Stanin Szkoła Podstawowa w Jonniku Jonnik 20 10-49 Stanin Firma Handlowo- Transportowa „TOMEX” Józefów 22 10-49 Stanin Stolarczyk Tomasz „GLOB-TRANS” A. Skwarek P. Wardak Kosuty 40 10-49 Stanin Spółka Jawna ZS w Zagoździu Lipniak 5 10-49 Stanin ZS w Zagoździu Szkoła Podstawowa im. Lipniak 5 10-49 Stanin Stanisława Grafika Szkoła Podstawowa w Sarnowie Sarnów 19B 10-49 Stanin Gminna Spółdzielnia „SAMOPOMOC Stanin 103 10-49 Stanin CHŁOPSKA” w Staninie ZS w Staninie Stanin 149 10-49 Stanin ZS w Staninie- Publiczne Gimnazjum Stanin 149 10-49 Stanin ZS w Staninie- Szkoła Podstawowa Stanin 149 10-49 Stanin Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Staninie Stanin 2 10-49 Stanin Zakład Gospodarki Komunalnej w Staninie Stanin 62 10-49 Stanin Urząd Gminy Stanin Stanin 62 10-49 Stanin Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stanin 62 10-49 Stanin Staninie Murawski Adam, Ośrodek Szkolenia Tuchowicz 10 10-49 Stanin Kierowców „ELKA” Szkoła Podstawowa w Tuchowiczu Tuchowicz 45 10-49 Łuków Tomasz Tchórzewski Usługi Transportowe Tuchowicz 75B 10-49 Stanin „GLOBAL” Andrzej Wardak, Sławomir Tuchowicz 79D 10-49 Stanin Nowak Spółka Jawna „GLOBAL” Wardak Andrzej Tuchowicz 79D 10-49 Stanin Firma Transportowo-Usługowa „SZYMEX” Tuchowicz 9 10-49 Stanin Mariusz Siwiec Szkoła Podstawowa we Wnętrznem Wnętrzne 35 10-49 Stanin „SZEL-BUD-TRANS” Gryczka Dorota Zastawie 105G 10-49 Stanin Szkoła Podstawowa w Zastawiu Zastawie 17 10-49 Stanin Stoczek „EKO-JEDLANKA” Spółka z o.o. Jedlanka 2 10-49 Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy w Jedlance- Gimnazjum Jedlanka ul. Warszawska 13 10-49 Łukowski Zespół Oświatowy w Jedlance- Szkoła Stoczek Podstawowa im. Ppłk. Wacława Rejmaka Jedlanka ul. Warszawska 13 10-49 Łukowski ps.”Ostoja” Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo- Stoczek Handlowe „DAKAR” Spółka Cywilna Jedlanka ul. Warszawska 6 10-49 Łukowski Kazimierz i Dariusz Rosiński Stoczek Szkoła Podstawowa w Kamionce Kamionka 24 10-49 Łukowski „KONIMEX” Spółka z ograniczoną Stoczek Kisielsk 81 10-49 odpowiedzialnością Łukowski Zespół Oświatowy w Kisielsku- Szkoła Stoczek Kisielsk 84 10-49 Podstawowa Łukowski „GLOBAL TRANSPORT COMPANY” Spółka z Stoczek Nowa Prawda 47 10-49 ograniczoną odpowiedzialnością Łukowski Stoczek Gimnazjum w Starej Prawdzie Stara Prawda 1 10-49 Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy w Starej Prawdzie Stara Prawda 1 10-49 Łukowski Stoczek Szkoła Podstawowa w Starej Prawdzie Stara Prawda 1 10-49 Łukowski

119

Zespół Oświatowy w Starej Róży- Szkoła Stoczek Stara Róża 35 10-49 Podstawowa Łukowski Ubój Zwierząt Rzeźnych-Sprzedaż Mięsa Stoczek Stare Kobiałki 106 10-49 Bożena Kebej Łukowski Stoczek Szkoła Podstawowa w Starych Kobiałkach Stare Kobiałki 18 10-49 Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy w Starych Kobiałkach Stare Kobiałki 18 10-49 Łukowski Stoczek „MIĘS-POL” Adam Jończyk Stare Kobiałki 92 10-49 Łukowski Janusz Dawidek „DAHMK-POL”, Zakład Stoczek Stare Kobiałki 96A 10-49 Przetwórczy Mięsa i Wędlin Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy w Szyszkach- Gimnazjum Szyszki 66 10-49 Łukowski Zespół Oświatowy w Szyszkach- Szkoła Stoczek Szyszki 66 10-49 Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza Łukowski Stoczek Usługi Budowlane Dariusz Polowiec Toczyska 57 10-49 Łukowski Szkoła Podstawowa im. Heleny Celiny 86 10-49 Łuków Mniszkówny w Celinach Firma NIK-W Wojciech Nurzyński Dębowica 30 10-49 Adamów Nurzyński Jan- Zakład Produkcji Obuwia Dębowica 30 10-49 Adamów „NIK” Firma Transportowo- Handlowa „LT- Dębowica 67 10-49 Adamów TRANS” Turski Leszek Publiczne Gimnazjum im. Jana Pawła II w Dębowica 70 10-49 Adamów Dębowicy Szkoła Podstawowa im. Janiny i Jana Dębowica 70 10-49 Adamów Dębowskich w Dębowicy Trzebiesz „RAF-TRANS” Wilczyński Rafał Jakusze 46 10-49 ów Trzebiesz TRANSWIL Wilczyński Daniel Jakusze 46 10-49 ów Trzebiesz Szkoła Podstawowa w Jakuszach Jakusze 56 10-49 ów Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe Trzebiesz Karwów 7 10-49 „SYLTRANS” Izdebski Sylwester ów Trzebiesz „FUH WALDOR” Waldemar Zdańkowski Leszczanka 59 10-49 ów Trzebiesz Szkoła Podstawowa w Leszczance Leszczanka 73 10-49 ów Szkoła Podstawowa im. Ks. Tadeusza Trzebiesz Mikłusy 37 10-49 Adama Leszczyńskiego w Mikłusach ów Szkoła Podstawowa im. Ks Biskupa Junoszy Trzebiesz Szaniawy-Matysy 4 10-49 Szaniawskiego w Szaniawach ów Międzynarodowy Transport Drogowy Trzebiesz Szaniawy-Matysy 8 10-49 Krasuski Tadeusz ów Trzebiesz Bank Spółdzielczy w Trzebieszowie Trzebieszów 33 10-49 ów Trzebiesz Szkoła Podstawowa w Trzebieszowie Trzebieszów 94 10-49 ów Gminna Spółdzielnia „SAMOPOMOC Trzebiesz Trzebieszów Drugi 44 10-49 CHŁOPSKA” w Trzebieszowie ów Transport Krajowy i Międzynarodowy Piotr Trzebiesz Trzebieszów Drugi 82 10-49 Kłopotek ów Trzebiesz Urząd Gminy Trzebieszów Trzebieszów Drugi 89 10-49 ów Zakład Gospodarki Komunalnej w Trzebiesz Trzebieszów Drugi 89 10-49 Trzebieszowie ów Publiczne Gimnazjum im. Króla Władysława Trzebiesz Trzebieszów Drugi 94 10-49 Jagiełły w Trzebieszowie ów Trzebieszów Trzebiesz Firma Transportowa Krasuski Kazimierz 24A 10-49 Pierwszy ów

120

P.P.H.U. „TUREX” S.C. Turski Sławomir i Trzebiesz Wólka Konopna 11 10-49 Turska Bernadeta ów Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki Trzebiesz Wólka Konopna 3 10-49 w Wólce Konopnej ów Wiejskie Stowarzyszenie Oświatowo- Wojciesz Burzec 22 10-49 Kulturalne „PRZYMIERZE” w Burcu ków Wojciesz Jarosław Pycka Helenów 14 10-49 ków Wojciesz Szkoła Podstawowa w Hermanowie Hermanów 12 10-49 ków Szkoła Podstawowa w Oszczepalinie Wojciesz Oszczepalin Drugi 31 10-49 Drugim ków Wojciesz Szkoła Podstawowa w Siedliskach Siedliska 78 10-49 ków ul. Gen. Franciszka Wojciesz „IR-BUD” Ireneusz Goławski Wojcieszków 15 10-49 Kleeberga ków Wojciesz Urząd Gminy Wojcieszków Wojcieszków ul. Kościelna 38 10-49 ków Wojciesz Szkoła Podstawowa w Wojcieszkowie Wojcieszków ul. Parkowa 1 10-49 ków Wojciesz Gimnazjum w Wojcieszkowie Wojcieszków ul. Parkowa 1 10-49 ków Wojciesz Szkoła Podstawowa w Woli Bystrzyckiej Wola Bystrzycka 84 10-49 ków Szkoła Podstawowa w Wólce Wólka Wojciesz 17 10-49 Domaszewskiej Domaszewska ków Wola Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Baczków 32 10-49 Mysłows im. Henryka Sienkiewicza w Baczkowie ka Wola Szkoła Podstawowa w Jarczewie Jarczew 55 10-49 Mysłows ka Wola Szkoła Podstawowa im. Henryka Liskierz 22A 10-49 Mysłows Sienkiewicza w Liskierzu ka Wola Szkoła Podstawowa w Mysłowie Mysłów 116A 10-49 Mysłows ka Wola Gimnazjum w Mysłowie Mysłów 116A 10-49 Mysłows ka Wola Zespół Oświatowy w Mysłowie Mysłów 116A 10-49 Mysłows ka Wola Szkoła Podstawowa w Wandowie Wandów 75 10-49 Mysłows ka Wola Urząd Gminy Wola Mysłowska Wola Mysłowska 57 10-49 Mysłows ka Wola Gminna Spółdzielnia „SAMOPOMOC Wola Mysłowska 58 10-49 Mysłows CHŁOPSKA” Wola Mysłowska ka Al. Tadeusza Firma „ALIK” Alikowski Grzegorz Łuków 21 50-249 Łuków Kościuszki NURT Karwowski K.S.C. Krzysztof Al. Tadeusza Łuków 35 50-249 Łuków Karwowski, Beata Karwowska Kościuszki Al. Tadeusza Nowa Piekarnia Krzysztof Karwowski Łuków 35 50-249 Łuków Kościuszki Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno- Al. Wojska Łuków 61 50-249 Łuków Drogowych Spółka Akcyjna Polskiego Os. Unitów Łukowska Spółdzielnia Mieszkaniowa Łuków 17 50-249 Łuków Podlaskich Szkoła Podstawowa nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Bronisława Chącińskiego Łuków ul. 11 listopada 20 50-249 Łuków w Łukowie 121

Gimnazjum nr 2 w Łukowie Łuków ul. Cieszkowizna 13 50-249 Łuków „ŁUKPLAST” Dylak, Rychlik Spółka Jawna Łuków ul. Dworcowa 14 50-249 Łuków Kucharski i Spółka, Przedsiębiorstwo Robót ul. Gen. Franciszka Inżynieryjnych i Drogowych „DROGBUD” Łuków 63 50-249 Łuków Kleeberga Spółka Jawna „POLLONUS” Spółka z ograniczoną Łuków ul. Glinki 65 50-249 Łuków odpowiedzialnością ul. Józefa Powiatowy Urząd Pracy w Łukowie Łuków 14 50-249 Łuków Piłsudskiego ul. Józefa Starostwo Powiatowe w Łukowie Łuków 17 50-249 Łuków Piłsudskiego ul. Józefa Urząd Miasta Łuków Łuków 17 50-249 Łuków Piłsudskiego ul. Józefa PKS w Łukowie, Spółka Akcyjna Łuków 29 50-249 Łuków Piłsudskiego ul. Ks. Kard. LO im. Tadeusza Kościuszki w Łukowie Łuków Stefana 41 50-249 Łuków Wyszyńskiego Piekarnia Ciastkarnia Eugeniusz Onyśk Łuków ul. Międzyrzecka 18 50-249 Łuków Urząd Skarbowy w Łukowie Łuków ul. Międzyrzecka 72A 50-249 Łuków „Zakład Mleczarski” Spółka z ograniczoną Łuków ul. Międzyrzecka 81 50-249 Łuków odpowiedzialnością Szkoła Podstawowa nr 1 w Łukowie Łuków ul. Partyzantów 15 50-249 Łuków Komenda Powiatowa Państwowej Straży Łuków ul. Partyzantów 6 50-249 Łuków Pożarnej w Łukowie Przedsiębiorstwo Usług i Inżynierii Komunalnej, Spółka z ograniczoną Łuków ul. Partyzantów 6B 50-249 Łuków odpowiedzialnością Szkoła Podstawowa nr 5 w Łukowie Łuków ul. Siedlecka 56 50-249 Łuków Sąd Rejonowy w Łukowie Łuków ul. Staropijarska 1 50-249 Łuków ŁUKSJA, Spółka z ograniczoną Łuków ul. Staropijarska 3 50-249 Łuków odpowiedzialnością „HELIOS” Spółka Jawna Jóźwiak-Szczygielski Łuków ul. Warszawska 88B 50-249 Łuków Firma Handlowo-Budowlana „ELBUD” Łuków ul. Wiatraki 1 50-249 Łuków Chruściel Jakub „STĘPNICKI” Spółka Jawna Łuków ul. Wójtostwo 23 50-249 Łuków ul. Zygmunta „PODLASIE” Spółka Akcyjna Łuków 27 50-249 Łuków Krasińskiego Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Łukowie, Spółka z ograniczoną Łuków ul. Świderska 42 50-249 Łuków odpowiedzialnością

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo- Usługowe „ŁUKPOL”, Spółka z ograniczoną Łuków ul. Łapiguz 104 50-249 Łuków odpowiedzialnością „TYTAL-ZREMB” Spółka z ograniczoną Łuków ul. Łapiguz 118 50-249 Łuków odpowiedzialnością Stoczek Urząd Miasta w Stoczku Łukowskim Stoczek Łukowski Pl. T. Kościuszki 1 10-49 Łukowski „STOCZEK”, Spółka z ograniczoną ul. Gen. Stoczek Stoczek Łukowski 5 50-249 odpowiedzialnością Dwernickiego Łukowski Zespół Szkolno-Przedszkolny w Adamowie Adamów ul. Szkolna 4A 50-249 Adamów „Zmechanizowane Roboty Ziemne i Krzywda ul. Kolejowa 30A 50-249 Krzywda Eksploatacja Kruszywa” Stanisław Pietrzak Zakład Produkcyjno-Usługowy „NIPPLEX” Czerśl 4 50-249 Łuków Halina Bogusz Dom Pomocy Społecznej w Ryżkach Ryżki 75 50-249 Łuków Nadleśnictwo Łuków Ławki 56A 50-249 Łuków

122

Roboty Ogólnobudowlane i Żelbetowe Stoczek Szewczak Robert, Gromada Ireneusz, Toczyska 72 50-249 Łukowski Spółka Cywilna

Przedsiębiorstwo „NIK-M” Maciej Nurzyński Dębowica 30 50-249 Adamów

Zakład Produkcji Obuwia „ŁUKBUT-FAB” Łuków ul. Wójtostwo 23 250-999 Łuków Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Zakład Mięsny „WIERZEJKI” J.M.Zdanowscy Trzebiesz Płudy 21 250-999 Spółka Jawna ów

Samodzielny Publiczny Zakład Opieki ul. Dr. Andrzeja Łuków 3 Łuków Zdrowotnej w Łukowie Rogalińskiego 1000 i więcej Zakłady Mięsne „ŁMEAT-ŁUKÓW” Spółka Łuków ul. Przemysłowa 15 Łuków Akcyjna 1000 i więcej

10.2. Instytucje użyteczności publicznej

Poniżej w tabeli mieści się lista instytucji użyteczności publicznej które usytuowane są na terenie Powiatu Łukowskiego.

Tabela 38. Instytucje użyteczności publicznej na terenie Powiatu Łukowskiego Nazwa jednostki Adres Miejscowość Kategoria Zarząd Dróg Powiatowych Łapiguz 112 Łuków administracja

Powiatowy Urząd Pracy ul. Piłsudskiego14 Łuków administracja

ul. gen. Franciszka Kleeberga Urząd Gminy Adamów Adamów administracja 5

Starostwo Powiatowe ul. Józefa Piłsudskiego 17 Łuków administracja

Urząd Miasta Łuków ul. Józefa Piłsudskiego 17 Łuków administracja

Stoczek Urząd Miasta Stoczek Łukowski ul. Plac Tadeusza Kościuszki 1 administracja Łukowski Urząd Gminy Serokomla ul. Warszawska 21 Serokomla administracja

Urząd Gminy Wojcieszków ul. Kościelna 38 Wojcieszków administracja

Urząd Gminy Krzywda ul. Żelechowska 24b Krzywda administracja Urząd Gminy Stanin Stanin 62 Stanin administracja

Urząd Gminy Łuków ul. Świderska 12 Łuków administracja

Stoczek Urząd Gminy Stoczek Łukowski Plac T. Kościuszki 1 administracja Łukowski

123

Urząd Gminy Trzebieszów Trzebieszów Drugi 89 Trzebieszów administracja Wola Urząd Gminy Wola Mysłowska Wola Mysłowska 57 administracja Mysłowska Muzeum Regionalne ul. Piłsudskiego 19 Łuków kultura Stoczek Miejski Ośrodek Kultury Ul. Piłsudskiego 2 kultura Łukowski Muzeum Henryka Sienkiewicza Wola Okrzejska 105 Krzywda kultura

Gminna Biblioteka Publiczna ul. Cmentarna 33 Adamów kultura

Gminne Centrum Kultury ul. Wyszyńskiego 12 Adamów kultura Gminna Biblioteka Publiczna ul. Łukowska 20 Krzywda kultura Filia Gminnej Biblioteki Publicznej ul. Hutnicza 30 Huta Dąbrowa kultura

Filia Gminnej Biblioteki Publicznej ul. Tadeusza Kościuszki 3B Okrzeja kultura

Gminna Biblioteka Publiczna ul. Warszawska 21 Serokomla kultura

Gminna Biblioteka Publiczna Charlejów 58 Serokomla kultura

Gminna Biblioteka Publiczna Stanin 149 Stanin kultura

Gminny Ośrodek Kultury i Wypoczynku Trzebieszów Drugi 31 Trzebieszów kultura Wola Gminna Biblioteka Publiczna Wola Mysłowska 57 kultura Mysłowska Gminna Biblioteka w Łukowie z siedzibą w Dąbie 83d Dąbie kultura Dąbiu Filia Gminnej Biblioteki Publicznej Aleksandrów 39 B Aleksandrów kultura Filia Gminnej Biblioteki Publicznej Dminin kultura

Filia Gminnej Biblioteki Publicznej Gręzówka 38 Gręzówka kultura Filia Gminnej Biblioteki Publicznej Krynka kultura

Filia Gminnej Biblioteki Publicznej Strzyżew 128 A Strzyżew kultura Gminna Biblioteka Publiczna ul. Słowackiego 6 Wojcieszków kultura ul. Ks. Kard. St. Wyszyńskiego Powiatowy Zespół Oświatowy Łuków oświata 41 I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza ul. Ks. Kard. St. Wyszyńskiego Łuków oświata Kościuszki 41 Zespół Szkół Nr 1 im. Henryka Sienkiewicza Al. Tadeusza Kościuszki 10 Łuków oświata Zespół Szkół Nr 2 im. Aleksandra ul. Warszawska 88 Łuków oświata Świętochowskiego Zespół Szkół Nr 3 im. Władysława Stanisława ul. Międzyrzecka 70 Łuków oświata Reymonta IV Liceum Ogólnokształcące im. Jana Pawła II ul. Kryńskiego 10 Łuków oświata Zespół Szkół im. Generała Franciszka ul. Cmentarna 6 Adamów oświata Kamińskiego Stoczek Zespół Szkół w Stoczku Łukowskim Plac Wielgoska 5 oświata Łukowski Zespół Szkół w Radoryżu Smolanym Radoryż Smolany 8c Krzywda oświata

Zespół Placówek ul. Międzyrzecka 70A Łuków oświata Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Baczków 32B Wola oświata 124

im. Henryka Sienkiewicza Mysłowska Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna ul. Piłsudskiego 22 Łuków oświata Gimnazjum ul. Szkolna 4 Adamów oświata Przedszkole w Adamowie ul. Szkolna 4 Adamów oświata Szkoła Podstawowa ul. Zakępie 45 a Adamów oświata Zespół Szkolno- Przedszkolny ul. Szkolna 4 Adamów oświata Zespół Szkół im. Gen. F. Kleeberga Wola Gułowska 60 Wola Gułowska oświata Gminny Zespół Ekonomiczno - ul. Żelechowska 24b Krzywda oświata Administracyjny Szkół Zespół Szkół ul. Warszawska 28 Serokomla oświata Szkoła Podstawowa Krzówka 37 Serokomla oświata Szkoła Podstawowa Jonnik 20 Stanin oświata Szkoła Podstawowa ul. Szkolna 5 Sarnów oświata Szkoła Podstawowa Zastawie 17 Stanin oświata Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół Stanin 62 Stanin oświata Zespół Szkół Jeleniec 45 Jeleniec oświata Zespół Szkół Stanin 149 Stanin oświata Zespół Szkół Tuchowicz 45 Tuchowicz oświata Zespół Szkół ul. Lipniak 5 Zagoździe oświata Stoczek Zespół Oświatowy Stare Kobiałki 18 oświata Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy Szyszki 66 oświata Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy Kisielsk 84 oświata Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy Stara Prawda 1 oświata Łukowski Stoczek Zespół Oświatowy Pl. St. Wielgoska 5 oświata Łukowski Zespół Oświatowy Warszawska 13 Jedlanka oświata

Zespół Oświatowy Stara Róża 35 Stara Róża oświata

Szkoła Podstawowa Kamionka oświata

Stoczek Gminna Biblioteka Publiczna Stare Kobiałki 44 oświata Łukowski Szkoła Podstawowa Celiny 86 Celiny oświata Szkoła Podstawowa Dębowica 70 Dębowica oświata Szkoła Podstawowa Jakusze 56 Jakusze oświata Szkoła Podstawowa Leszczanka 73 Leszczanka oświata Szkoła Podstawowa Mikłusy 37 Mikłusy oświata Szaniawy Szkoła Podstawowa Szaniawy Matysy 4 oświata Matysy Trzebieszów Szkoła Podstawowa Trzebieszów 94 oświata Drugi Trzebieszów Publiczne Gimnazjum Trzebieszów 94a oświata Drugi Publiczne Gimnazjum Dębowica 70 Dębowica oświata 125

Popławy- Gminne Przedszkole oświata Rogale Szkoła Podstawowa Aleksandrów 51 Łuków oświata Zespół Szkół Czerśl 1 Łuków oświata Zespół Szkół Dąbie 83c Łuków oświata Zespół Szkół Gołaszyn 29 Łuków oświata Zespół Szkół Gołąbki 33 Łuków oświata Zespół Szkół Gręzówka 41 Łuków oświata Zespół Szkół 250 Krynka Krynka oświata Szkoła Podstawowa Role 114 Łuków oświata Zespół Szkół Strzyżew 128 Łuków oświata Szkoła Podstawowa Świdry 99 Łuków oświata Zespół Szkół Zalesie 141 Łuków oświata Szkoła Podstawowa Zarzecz Łukowski 54 Łuków oświata Szkoła Filialna Turze Rogi 50 Łuków oświata Przedszkole 159 Łazy Łazy oświata Gminny Zespół Oświatowy Świderska 12 Łuków oświata Zespół Szkół ul. Parkowa 1 Wojcieszków oświata Szkoła Podstawowa Wólka Domaszewska 17 Wojcieszków oświata Szkoła Podstawowa Siedliska 78 Siedliska oświata Szkoła Podstawowa Wola Bystrzycka 84 Wojcieszków oświata Szkoła Podstawowa Oszczepalin Drugi 31 Wojcieszków oświata Szkoła Podstawowa ul. Hermanów 12 Wojcieszków oświata Gminny Zespół Ekonomiczno - ul. Kościelna 38 Wojcieszków oświata Administracyjny Szkół pomoc Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul. Broniewskiego 20/26 Łuków społeczna pomoc Dom Pomocy Społecznej ul. Broniewskiego 20/26 Łuków społeczna pomoc Dom Pomocy Społecznej Ryżki 75 Łuków społeczna pomoc Dom Dziecka Radoryż Smolany 8c Krzywda społeczna Stoczek pomoc Pogotowie Opiekuńcze Pl. Wielgoska 5 Łukowski społeczna Powiatowy Ośrodek Wsparcia pomoc ul. Wojska Polskiego 61 Łuków "PRZYLĄDEK" społeczna Specjalny Ośrodek Poradnictwa pomoc ul. Wojska Polskiego 61 Łuków Rodzinnego i Interwencji Kryzysowej społeczna pomoc Placówka Wielofunkcyjna ul. Broniewskiego 20/26 Łuków społeczna pomoc Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Kleeberga 5 Adamów społeczna pomoc Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Łukowska 20 Krzywda społeczna pomoc Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Warszawska 21 Serokomla społeczna pomoc Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Stanin 62 Stanin społeczna

126

Stoczek pomoc Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Plac Tadeusza Kościuszki 1 Łukowski społeczna Wola pomoc Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Wola Mysłowska 57 Mysłowska społeczna pomoc Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Kościelna 35 Wojcieszków społeczna Samodzielny Publiczny Zakład Opieki służba Aleje Tadeusza Kościuszki 2 Łuków Zdrowotnej zdrowia Samodzielny Publiczny Zakład Opieki służba ul. Kleeberga 36 Adamów Zdrowotnej zdrowia służba Ośrodek Zdrowia ul. Żelechowska 11 Krzywda zdrowia Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład służba ul. Sienkiewicza 44 Huta Dąbrowa Opieki Zdrowotnej zdrowia Samorządowy Samodzielny Publiczny Zakład służba ul. Henryka Sienkiewicza 2D Okrzeja Opieki Zdrowotnej zdrowia służba Gminny Ośrodek Zdrowia ul. Nadstawna 15 Serokomla zdrowia służba Gminny Ośrodek Zdrowia Trzebieszów 3 Trzebieszów zdrowia służba Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Zembry 7 Zembry zdrowia służba Wiejski Ośrodek Zdrowia Celiny 3 Celiny zdrowia ul. Dr Andrzeja Rogalińskiego służba Szpital Św. Tadeusza Łuków 3 zdrowia ul. Dr Andrzeja Rogalińskiego służba Szpital Miejski Łuków 3 zdrowia Stoczek Zakład Aktywności Zawodowej 1 Maja 12 Łukowski Zakład Aktywności Zawodowej Mickiewicza 2a Puławy

Zakład Aktywności Zawodowej ul. Krasnystawska 52 Łęczna

127

11. Strategiczne Węzły Przesiadkowe

Pod pojęciem strategiczny węzeł przesiadkowy należy rozumieć miejsce, w którym następuje intensywne przesiadanie się pasażerów transportu publicznego. Przesiadki w węzłach obejmują szereg różnych środków transportu, jak bus, kolej czy autobus. W systemie transportu publicznego w Powiecie Łukowskim można wskazać 3 węzły przesiadkowe:

 PKS Dworzec Autobusowy w Łukowie

Dworzec autobusowy stanowi miejsce największej ilości przesiadek w całym powiecie. Posiada 170 połączeń do poszczególnych miejscowości na terenie powiatu Łukowskiego i powiatów sąsiadujących. Taka siatka połączeń umożliwia mieszkańcom i użytkownikom transportu dogodny dojazd do pracy, szkoły, a także miejsc użyteczności publicznej.

Mapa 18. PKS Dworzec Autobusowy w Łukowie

128

Zdjęcie 2. PKS Dworzec Autobusowy w Łukowie

 Dworzec Kolejowy w Łukowie

Jest to kolejny pod względem ilości przesiadek Dworzec w całym powiecie. Pociągi kursują docelowo 42 razy na dobę do miejscowości takich jak Siedlce, Biała Podlaska, Warszawa, Chełm, Dęblin, Dorohusk, Mińsk, Moskwa, Terespol. Przed dworcem znajduje się przystanek komunikacji lokalnej PKS, z którego odjeżdżają autobusy do poszczególnych miejscowości położonych na terenie powiatu. Zatrzymują się tu także autobusy jadące z dworca dalekobieżnego PKS oddalonego o 1,5 km.

129

Mapa 19. Dworzec Kolejowy w Łukowie

130

Zdjęcie 3. Dworzec Kolejowy w Łukowie Odległość pomiędzy dworcem autobusowym i kolejowym w Łukowie wynosi 1,5 km co powoduje pewną trudność w stworzeniu jednego zintegrowanego węzła przesiadkowego. Przy czym zbudowanie takiego węzła komunikacyjnego intermodalnego integrującego transport kołowy z transportem szynowym byłby bardzo ważnym czynnikiem podnoszącym atrakcyjność transportu publicznego. Dlatego warto byłoby rozważyć w przyszłości możliwość stworzenia takiego zintegrowanego węzła komunikacyjnego.

Zwiększenie atrakcyjności transportu publicznego można uzyskać poprzez integrację systemu transportu publicznego - autobusów i transportu kolejowego na następujących poziomach:

 hardware – dostępności w czasie i przestrzeni do punktów węzłowych, wspólnego użytkowania torów kolejowych przez PKP oraz innych operatorów;  software – systemów informatycznych, zarządzania przewozami, zarządzania ruchem;  orgware – koordynacji linii oraz rozkładów jazdy;  finware – wspólnego systemu taryfowego i biletowego. Integracja transportu zbiorowego stwarza nowe możliwości dla organizatora i samego pasażera.

Zróżnicowanie rodzajów przewozów i odległości wymaga koordynacji poszczególnych podsystemów oraz gałęzi transportowych. Koordynacja poszczególnych podsystemów i gałęzi transportowych w przewozach pasażerskich to usprawnienie całego cyklu podróży w zakresie:

 współdziałania wszystkich elementów składowych realizacji potrzeb przewozowych w ramach pasażerskiego systemu transportu;  integracji z innymi podsystemami i gałęziami transportu, co pozwala na spełnienie oczekiwań pasażera co do punktualnego i szybkiego dotarcia do celu podróży.

Oczekiwane przez pasażerów punktualność i szybkość podsystemów i gałęzi transportowych powinny być zapewnione przez intermodalność i intermodalność transportową.

Celem integracji transportu publicznego z indywidualnym jest kształtowanie pożądanego podziału zadań przewozowych. Zgodnie z tendencjami zrównoważonego rozwoju obowiązujących w Unii Europejskiej podział zadań przewozowych w transporcie powinien kształtować się w proporcji 75 % transport publiczny - 25 % transport indywidualny. Jednak biorąc pod uwagę rzeczywistą sytuację ruchu - powszechne dążenie do posiadania samochodów prywatnych, jako minimalne proporcje przyjmuje się podział 50 % - 50 %.

Zwiększanie atrakcyjności transportu publicznego, z jednoczesnym zmniejszaniem poziomu korzystania z komunikacji indywidualnej, można uzyskać poprzez usprawnienie komunikacji zbiorowej pod względem dostępności, niezawodności, podniesienia poziomu bezpieczeństwa, komfortowi i elastyczności. Oprócz usprawnienia komunikacji zbiorowej należy zintegrować transport publiczny z transportem indywidualnym także poprzez tworzenie wspólnej infrastruktury:

131

 terminali intermodalnych (przesiadkowych, węzłowych);  parkingów P&R;  systemu informacji i zarządzania ruchem;  systemu ścieżek rowerowych. Obydwa rodzaje transportu powinny się wspomagać, a nie wchodzić z sobą w konflikt.

Integracja transportu publicznego i indywidualnego powinna opierać się także na systemie Park&Ride - czyli na systemie, gdzie pasażer podjeżdża swoim samochodem do danego miejsca na obrzeżu miasta lub do miejsca w pobliżu centrum i dalszą podróż odbywa środkami komunikacji publicznej. Łuków są zbyt małym miastem, by system ten funkcjonował z korzyścią dla mieszkańców, jednak mógłby on być atrakcyjny dla przyjezdnych oraz dla turystów, szczególnie turystów jednodniowych.

Realizacja Zintegrowanego Planu Rozwoju Transportu Publicznego w Powiecie Łukowskim przyczyni się do zachęcenia mieszkańców do korzystania z transportu publicznego poprzez:

 usprawnienie jego funkcjonowania,  wykształcenie nowoczesnych i wygodnych węzłów integracyjnych oraz punktów obsługi pasażera,  skrócenie czasów podróży,  poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego,  podniesienie komfortu podróżowania, estetyki i czystości pojazdów,  zwiększenie liczby pojazdów przystosowanych do przewozu osób niepełnosprawnych,  realizacji sytemu parkingów „Park & Ride",  wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań taryfowo-biletowych,  stabilny system finansowania transportu publicznego.

 Stoczek Łukowski- główny przystanek autobusowy

Miasto Stoczek Łukowski stanowi równie istotny węzeł przesiadkowy, nie tylko ze względu na swoje położenie w północno- zachodniej części powiatu, lecz także dlatego, że posiada połączenie z dwoma pozostałymi węzłami znajdującymi się w mieście powiatowym Łuków. Posiada także połączenie z miejscowościami znajdującymi się poza terenem powiatu, jak również ze stolicą województwa- Lublinem i miastem stołecznym - Warszawą.

132

Mapa 20. Główny Przystanek Autobusowy w Stoczku Łukowskim

133

Zdjęcie 4. Główny Przystanek Autobusowy w Stoczku Łukowskim

Wymienione wyżej węzły przesiadkowe są strategiczne nie tylko ze względu na swoje położenie w powiecie, lecz także dlatego że w ich obrębie znajdują się szkoły, zakłady pracy i miejsca użyteczności publicznej, z których korzystają mieszkańcy powiatu. Z tego punktu widzenia istotne jest również posiadanie przez każdy z wyżej wymienionych węzłów połączeń, wychodzących poza obszar powiatu. Biorąc pod uwagę prognozy życia ludności (znajdujące się na stronie 10 i 11 PT) zamieszkującej teren Powiatu Łukowskiego, wskazane wyżej węzły są wystarczające dla potrzeb i liczby osób korzystających z komunikacji publicznej.

134

Mapa 21. Punkty postojów handlowych, na których występują powiązania transportu kolejowego z jakąkolwiek inną formą transportu zbiorowego, mogące pełnić funkcje zintegrowanych węzłów przesiadkowych

Łuków

12. Organizacja rynku przewozów

12.1. Rola organizatora transportu publicznego

Organizatorem transportu publicznego w odniesieniu do linii komunikacyjnych w międzygminnych przewozach pasażerskich na terenie Powiatu Łukowskiego jest Starosta Powiatu Łukowskiego, zaś w przewozach gminnych – Burmistrzowie lub Wójtowie poszczególnych gmin.

Do zadań organizatora należy między innymi: planowanie rozwoju transportu, organizowanie publicznego transportu zbiorowego i zarządzanie publicznym transportem zbiorowym.

Jak już wspomniano, Powiat Łukowski jest organizatorem przewozów na 123 liniach komunikacyjnych, zaś każda z gmin wchodzących w skład Powiatu realizuje funkcje organizatora transportu publicznego na podstawie różnorodnych umów. Najliczniejsze z tych umów dotyczą dowozu dzieci do szkół podstawowych i gimnazjów.

Ponieważ Starostwo Powiatowe w Łukowie nie posiada własnego taboru autobusowego ani kolejowego, dlatego też nie musi wykonywać czynności takich jak: 135

a. Ustalanie opłat za przewóz oraz innych opłat za usługi świadczone przez operatorów w zakresie publicznego transportu zbiorowego – zgodnie z Ustawą z dnia 15.11.1984 r. Prawo przewozowe (Dz. U. 2000.50.601, z późn. zm.)

b. Ustalanie regulaminu przewozu osób

Starostwo nie jest ponadto zobowiązane do określenia trybu wyboru operatorów publicznego transportu zbiorowego – w tej kwestii poszczególne gminy organizują np. stosowne przetargi, w celu wyłonienia przewoźników do przewozu dzieci do szkół.

W uchwale Nr XVI/182/2012Rady Powiatu w Łukowie z dnia 29.08.2012, określono przystanki komunikacyjne których właścicielem jest Powiat Łukowski oraz warunki i zasady korzystania z tych obiektów.

 Uchwała określa przystanki komunikacyjne zlokalizowane na terenie Powiatu Łukowskiego, których właścicielem jest Powiat Łukowski, udostępniane operatorom i przewoźnikom wykonującym przewozy osób w krajowym transporcie drogowym.  Uchwała określa też warunki i zasady korzystania z przystanków.

12.2. Określenie właściwości rzeczowej oraz kompetencji organizatorów transportu

Niniejszy plan transportowy jest sporządzony dla powiatu Łukowskiego do którego stosuje się przepisy ustrojowe ustaw o samorządzie powiatowym i o samorządzie gminnym. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1592 ze zm.) w art. 4 ustala katalog zadań powiatów.

Stosownie do przepisów art. 4 ust. 1 pkt 6 ustawy o samorządzie powiatowym powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie m.in. transportu zbiorowego i dróg publicznych. Zgodnie zaś z przepisami art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.1591 ze zm.) zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gmin, w szczególności te zadania własne obejmują sprawy lokalnego transportu zbiorowego.

Wskazać należy też w tym miejscu, że stosownie do przepisu art. 74 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Kolejny przepis (art. 74 ust. 2) precyzuje, że gmina wykonująca zadania publiczne objęte porozumieniem przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin, związane z powierzonymi jej zadaniami, a gminy te mają obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania.

Ogólne kompetencje, wskazane w cytowanych wyżej ustawach ustrojowych o samorządzie gminnym i samorządzie powiatowym, zostały sprecyzowane w przepisach ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 5, poz.13 i Nr 228, poz. 1368).

136

Jej art. 7 ust. 1 dokonuje podziału kompetencji organizatorów publicznego transportu zbiorowego. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 gmina jest organizatorem takich przewozów w dwóch przypadkach:

 - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a),

 - na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w gminnych przewozach pasażerskich, na obszarze gmin, które zawarły porozumienie – ta gmina, której powierzono zadanie organizacji publicznego transportu zbiorowego na mocy porozumienia między gminami.

Art. 7 ust. 1 pkt 3 lit. a) wskazuje natomiast, że powiat jest organizatorem publicznego transportu zbiorowego na linii komunikacyjnej albo sieci komunikacyjnej w powiatowych przewozach pasażerskich.

Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym przypisała zadania organizatora egzekutywie (organowi wykonawczemu samorządu). Stosownie do art. 7 ust. 4 zadania te wykonuje w przypadku gminy wójt, burmistrz albo prezydent miasta zaś w odniesieniu do powiatu starosta.

Zgodnie z przepisami art. 8 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym do zadań organizatora należy planowanie rozwoju transportu, organizowanie publicznego transportu zbiorowego i zarządzanie nim.

W cytowanych wyżej definicjach odwołano się do pojęć linii i sieci komunikacyjnej. Linia komunikacyjna to połączenie komunikacyjne na sieci dróg publicznych albo liniach kolejowych, innych szynowych, linowych, linowo-terenowych, albo akwenach morskich lub wodach śródlądowych wraz z oznaczonymi miejscami do wsiadania i wysiadania pasażerów na liniach komunikacyjnych, po których odbywa się publiczny transport zbiorowy (art. 4 ust. 1 pkt 5).

Sieć komunikacyjna to układ linii komunikacyjnych obejmujących obszar działania organizatora publicznego transportu zbiorowego lub część tego obszaru (art. 4 ust. 1 pkt 16).

12.3. Określenie trybu wyboru operatorów publicznego transportu zbiorowego

Przepisy nowej ustawy o publicznym transporcie zbiorowym rozróżniają pojęcia operatora i przewoźnika. Zgodnie z definicją ustawową operatorem publicznego transportu zbiorowego jest samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł z organizatorem publicznego transportu zbiorowego umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego, na linii komunikacyjnej określonej w umowie. Przewoźnikiem jest natomiast przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób na podstawie potwierdzenia zgłoszenia przewozu, a w transporcie kolejowym – na podstawie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 8 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym do zadań organizatora (w naszym przypadku – Starosty Łukowskiego) należy przygotowanie i przeprowadzenie postępowania

137

zmierzającego do zawarcia umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego. Sposób przeprowadzenia takiego postępowania regulują przepisy Oddziału 2 omawianej ustawy. Na podstawie art. 19 ust. 1 wybór operatora może nastąpić w jednym z następujących trybów:

 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759 ze zm.), albo  ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101, ze zm.), albo  art. 22 ust. 1 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym tzn. poprzez bezpośrednie zawarcie umowy o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego (mówiąc zaś językiem Prawa zamówień publicznych –chodzi o tzw. wybór z wolnej ręki).

Dopuszczalne jest również wykonywanie przewozów przez samego organizatora w formie samorządowego zakładu budżetowego (art. 19 ust. 2).

Podmiot wewnętrzny

Organizator może zawrzeć bezpośrednio umowę w trybie art. 22 ust. 1 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, gdy:

1) średnia wartość roczna przedmiotu umowy jest mniejsza niż 1.000.000 euro lub świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego dotyczy świadczenia tych usług w wymiarze mniejszym niż 300 000 kilometrów rocznie albo

2) świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego ma być wykonywane przez podmiot wewnętrzny, w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 1370/2007, powołany do świadczenia usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego albo

3) świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego ma być wykonywane w transporcie kolejowym albo

4) wystąpi zakłócenie w świadczeniu usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego lub bezpośrednie ryzyko powstania takiej sytuacji, o ile nie można zachować terminów określonych dla innych trybów zawarcia umowy o świadczenie publicznego transportu zbiorowego, przewidzianych w Prawie zamówień publicznych lub ustawie o koncesjach.

Podmiotem wewnętrznym w rozumieniu rozporządzenia 1370/2007 jest (art. 2 lit. j rozporządzenia) odrębna prawnie jednostka podlegająca kontroli właściwego organu lokalnego, a w przypadku grupy organów przynajmniej jednego właściwego organu lokalnego, analogicznej do kontroli, jaką sprawują one nad własnymi służbami.

Jeżeli bezpośrednio ma być zawarta umowa z małym lub średnim przedsiębiorcą eksploatującym nie więcej niż 23 środki transportu, wspomniane wyżej progi mogą zostać podwyższone do średniej wartości rocznej przedmiotu umowy nie wyższej niż 2.000.000 euro lub świadczenia usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego w wymiarze mniejszym niż 600 000 kilometrów rocznie (PKS w Łukowie ma więcej autobusów, niż 23).

138

Art. 22 ust. 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nakazuje, by umowie zawieranej bezpośrednio na świadczenie usług przewozowych w komunikacji nadać formę koncesji na usługi. Wymogu tego nie stosuje się w przypadku bezpośredniego zawarcia umowy z podmiotem wewnętrznym, w którym jednostka samorządu terytorialnego samodzielnie lub wspólnie z inną jednostką samorządu terytorialnego posiada 100 % udziałów lub akcji tego podmiotu wewnętrznego.

Umowa o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego może dotyczyć:

1) linii komunikacyjnej albo

2) linii komunikacyjnych albo

3) sieci komunikacyjnej.

Z uwagi na 100% udział powiatu Łukowskiego w PKS Łuków teoretycznie jest możliwe nadanie statusu podmiotu wewnętrznego dla PKS-u. Zasadność nadania takiego statusu jest uzasadniona jeśli organizator ma plan dopłaty do operatora w postaci rekompensaty każdego roku. Taka rekompensata płacona przez organizatora pokrywałaby różnicę pomiędzy przychodami a kosztami lub też współfinansowała zakupy inwestycyjne. Posiadanie statusu podmiotu wewnętrznego ułatwiłoby i przyspieszyło proces przekazywania tych środków. Ponadto taki status pozwalałby na podpisanie umowy z takim operatorem na usługi przewozowe na okres 10 lat. Taka umowa oczywiście stabilizowałaby działalność operatora i pozwalałaby na wieloletnie planowanie działalności oraz inwestycji. Oczywiście warunkiem koniecznym jest posiadanie przez organizatora czyli Starostę środków finansowych które byłby co roku przeznaczane na wypłatę rekompensaty.

12.4. Standaryzacja systemu pobierania opłat za bilety

Jednolity system poboru opłat za bilety jest o tyle istotnym elementem usług przewozowych gdyż pozwala na usprawnienie działania komunikacji publicznej, ponadto niesie korzyści zarówno dla użytkowników komunikacji publicznej jak i operatorów.

Od 1 sierpnia 2011 r. PKS w Łukowie S.A. wprowadziło sprzedaż biletów miesięcznych w nowoczesnym systemie kart chipowych. EM-karta to elektroniczna, zbliżeniowa karta działająca z wykorzystaniem fal radiowych. Umożliwia wielokrotny zapis i odczyt informacji w niej zawartych. Jednorazowo wyrobiona EM-karta może służyć pasażerowi przez wiele lat. Przewidywana ilość cykli zapisu i odczytu karty wynosi 100'000. Po "zużyciu" jednego biletu ta sama karta ładowana jest ponownie kolejnym biletem. EM-karta nie wymaga specjalnych warunków przechowywania. Jednakże zginanie jej, przetrzymywanie w niskich temperaturach (poniżej 4 stopni Celsjusza) może doprowadzić do jej złamania, natomiast podgrzewanie lub wystawienie karty na działanie temperatury wyższej niż 50 stopni Celsjusza spowoduje jej rozwarstwienie. Należy również unikać trzymania karty w miejscach takich jak tylne kieszenie spodni i podobne ponieważ może to doprowadzić do stałego odkształcenia karty, które skutkuje niewidocznym złamaniem wewnętrznej anteny wbudowanej w kartę. (definicja i wszelkie informacje o karcie pochodzą ze strony przewoźnika pks.lukow.pl)

139

Rozwiązanie zaproponowane przez PKS w Łukowie S.A. jest adekwatne do warunków rynkowych i potrzeb transportowych mieszkańców powiatu.

Znaczącą kwestia dotyczącą pobierania opłat za bilety jest rozmieszczenie miejsc sprzedaży tychże biletów na terenie całego powiatu, po to by wszyscy mieszkańcy mieli do nich w miarę swobodny dostęp.

Najbardziej adekwatnym rozwiązaniem jest tu rozlokowanie punktów sprzedaży biletów w każdej miejscowości na terenie powiatu która jest siedzibą gminy, tj. Adamów, Krzywda, Łuków, Serokomla, Stanin, Stoczek Łukowski, Trzebieszów, Wojcieszków, Wola Mysłowska.

12.5. Struktura właścicielska w zakresie podmiotów realizujących transport publiczny

Głównym podmiotem który realizuje drogowy transport publiczny na terenie Powiatu Łukowskiego jest Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Łukowie S.A. którego jedynym właścicielem jest Powiat Łukowski. Kapitał zakładowy PKS-u to 2.620.000 zł.

Kapitały własne PKS-u na dzień 31.12.2012 roku przedstawiały się następująco:

Kapitał własny razem 3.771.958,86 zł

Kapitał podstawowy 2.620.000,00 zł

Kapitał zapasowy 930.503,44 zł

Zysk (strata) z lat ubiegłych - 12.853,00 zł

Zysk (strata) netto okresu bieżącego 234.308,42 zł

Kapitał własny na koniec 2012 roku stanowił 46,1% w sumie bilansowej co stanowiło stabilną wartość świadczącą o mocnej pozycji finansowej przewoźnika.

13. Określenie pożądanego standardu usług przewozowych

13.1. Standard usług przewozowych

Pożądany standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej powinien w optymalnym stopniu uwzględniać oczekiwania użytkowników i organizatora transportu publicznego, biorąc pod uwagę zarówno aktualny stan świadczenia tych usług jak i możliwości inwestycyjne, wynikające z wysokości środków dostępnych na finansowanie rozwoju systemu transportu publicznego i czasu przewidzianego na osiągnięcie założonego standardu.

Wśród możliwych kryteriów określenia standardu usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej można wymienić m.in.: 140

 stopień pokrycia usługami przewozowymi obszaru objętego planem transportowym,  dostępność środkami transportu publicznego do ważnych obiektów użyteczności publicznej i innych obiektów ważnych z punktu widzenia użytkownika lub organizatora transportu publicznego,  dostępność do sieci transportu publicznego poprzez rozmieszczenie przystanków w odległości nieprzekraczającej maksymalnej odległości dojścia do przystanku przyjętej w danej strefie obszaru objętego planem transportowym,  maksymalny czas przejazdu trasami określonymi dla wytyczonych linii komunikacyjnych,  standard napełnienia pojazdów wykonujących usługi przewozowe w transporcie publicznym,  optymalna częstotliwość kursowania środków transportu publicznego dla danej linii komunikacyjnej oraz punktualność i regularność określona w rozkładzie jazdy,  dostępność sieci transportu publicznego dla osób niepełnosprawnych i osób starszych,  możliwość zapewnienia optymalnych rozwiązań ekologicznych dla danego systemu transportu publicznego,  komfort jazdy pasażerów,  czystość pojazdów i przystanków,  ogólny poziom zadowolenia użytkowników transportu publicznego.

Należy podkreślić znaczenie ostatniego ze wspomnianych kryteriów. Dla oceny całego systemu transportu publicznego jest bardzo ważne, by przyjęty standard usług przewozowych w przewozach o charakterze użyteczności publicznej, skutkował rozwiązaniami, w wyniku których cały system zostanie uznany przez użytkowników za system transportu publicznego przyjazny dla pasażerów.

Wśród elementów systemu transportu publicznego przyjaznego dla pasażerów można wymienić m.in.:

 odpowiednią liczbę nowoczesnych, wygodnych autobusów niskopodłogowych,  punktualność zgodną z rozkładem jazdy,  sieć linii umożliwiającą w największym stopniu obsługę obszaru objętego planem transportowym i wygodne dotarcie do najważniejszych, z punktu widzenia użytkowników, obiektów,  wygodne punkty przesiadkowe w ramach sieci komunikacyjnej oraz zintegrowane węzły przesiadkowe intermodalne (między różnymi środkami transportu),  koordynację rozkładów jazdy linii na wspólnych fragmentach tras oraz w punktach przesiadkowych,  przystanki z podwyższonym peronem do wysokości podłogi w autobusie,  rozwiązania techniczne umożliwiające bezpieczne korzystanie z przystanków,  przystanki przesiadkowe wyposażone w automaty biletowe,  czytelną i wyczerpującą informację pasażerska na przystanku (rozkład jazdy, schemat linii, informacja o przyjeździe najbliższego autobusu) i w pojeździe (informacja o najbliższym przystanku, informacja o możliwościach przesiadki itp.),  bilety okresowe na fragmenty sieci jak i obejmujące całą sieć, bez względu na rodzaj środka transportu, jakim wykonywane są usługi przewozowe w przewozach o charakterze użyteczności publicznej na danym obszarze objętym planem transportowym,

141

 wygodną sieć parkingów umożliwiającą funkcjonowanie pasażerów w systemie „Parkuj i Jedź”,  dostępną dla jak największej liczby osób sieć punktów obsługi pasażerów.

Dostosowany do powyższych zasad i standardów system transportu publicznego zapewnia sprawną obsługę pasażerów, uzyskując w ich oczach pozytywne oceny, umożliwiając sprawne i punktualne poruszanie się po całym obszarze objętym planem transportowym.

Ogólne parametry standardu usług przewozowych powinny być charakteryzowane następującymi wielkościami: a) punktualność kursowania autobusów na poziomie około 80 – 90 % b) średni czas podróży w relacji praca-dom do 60 min. c) 4 osoby na m2 powierzchni przeznaczonej do stania d) przesiadkowość średnim poziomie około 0,5 przesiadki na podróż.

Należy dbać także o efektywność usług mierzoną wskaźnikami: a) pracą przewozową w pasażerogodzinach (czas spędzany przez pasażerów w środkach komunikacji publicznej), b) średnim czasem podróży, c) liczbą przesiadek, d) długością trasy podróży, e) analizą obejmującą podstawowe parametry ruchu oraz koszty społeczne (straty czasu wszystkich użytkowników ruchu, poziom zanieczyszczenia atmosfery i inne).

13.2. Określenie preferencji dotyczących wyboru rodzaju środków transportu

Potrzeby i oczekiwania społeczne są coraz wyższe, natomiast możliwości finansowe oraz taborowe za nimi nie nadążają. Większość tych problemów wynika więc z ograniczonych środków budżetowych.

Potencjalny podróżny ma do wyboru: podróż środkiem prywatnym, albo środkiem publicznym. Na jego wybór wpłynie różnica, w jakości podróżowania oraz relacja pomiędzy kosztami obu tych możliwości.

Jakość podróżowania samochodem osobowym jest wyższa, niż podróżowanie transportem publicznym. Wyraża się to przede wszystkim:

 większą prędkością komunikacyjną,

142

 możliwością wyboru momentu rozpoczęcia podróży bez konieczności dostosowywania się do rozkładów jazdy ustalonych przez przewoźnika,  większym komfortem podróżowania: zachowaniem prywatności, zajmowaniem wygodnego miejsca, bezpieczeństwem osobistym, przejazdem „od drzwi do drzwi",  możliwościami wygodnego przewiezienia bagażu.

Ponadto, koszt przejazdu samochodem osobowym na krótkich odległościach (pomiędzy gminami), w porównaniu z przejazdem środkiem transportu publicznego jest często korzystniejszy dla tego pierwszego.

Jednym ze sposobów poprawy warunków funkcjonowania transportu publicznego jest podniesienie jakości przejazdu jego środkami. Jakość ta nie zawsze jest na odpowiednim poziomie, co wynika m. in.:

 ze złego stanu infrastruktury transportowej (drogi, przystanki, stary tabor),  z długiego oczekiwania na przystankach,  z braku usług typu „od drzwi do drzwi",  z braku bezpieczeństwa osobistego oraz prywatności.

Poprawę warunków funkcjonowania transportu publicznego należy więc starać się osiągnąć innymi metodami, np. poprzez nadanie jego pojazdom priorytetu w ruchu drogowym. Można to zrealizować m.in. poprzez dostosowanie sterowania ruchem do potrzeb tego transportu.

Spadek przewozów w godzinach wieczornych nie musi oznaczać likwidacji nierentownych kursów, obsługiwanych często przez autobus klasy maxi. Jednym z rozwiązań jest zastosowanie w tych godzinach autobusów typu mini. Wówczas autobusy typu maxi lub midi kursowałyby w godzinach największej frekwencji, np. do 18, czy do 20, a po tej godzinie linie te w tych obszarach obsługiwane byłyby poprzez autobusy typu mini.

Utrzymanie i rozwój systemu transportowego są niezbędne również ze względu na jego rolę społeczną: umożliwia przejazdy, a więc – pracę, zakupy, rekreację oraz realizację innych potrzeb mniej zamożnym grupom społecznym. System ten obejmuje połączone ze sobą podsystemy, oparte na jednym ustawodawstwie i korzystające ze wspólnej infrastruktury, stąd należy traktować łącznie problemy infrastruktury transportowej, organizacji transportu publicznego, organizacji ruchu czy polityki transportowej. W tym celu konieczne jest łączne wykorzystywanie przez zarządcę transportu wszystkich będących w dyspozycji składników zarządzania:

 uprawnień i kompetencji,  majątku, przeznaczonego do realizacji zadań transportowych,  środków finansowych, możliwych do przeznaczenia na te zadania,  istniejących struktur organizacyjnych,  wiedzy i doświadczenia.

143

14. Sposób organizowania systemu informacji dla pasażera

Zgodnie z Ustawą o Publicznym Transporcie Zbiorowym rolą organizatora transportu zbiorowego jest między innymi (art. 15 pkt. 1) zapewnieniu odpowiednich warunków funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, w szczególności w zakresie:

 standardów dotyczących przystanków komunikacyjnych oraz dworców,  korzystania z przystanków komunikacyjnych oraz dworców,  funkcjonowania zintegrowanych węzłów przesiadkowych,  funkcjonowania zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego,  systemu informacji dla pasażera.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pasażer powinien zostać także poinformowany o następujących aspektach funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego:

1. Rozkłady jazdy 2. Obowiązujące opłaty za przejazd 3. Obowiązujące uprawnienia do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego 4. Regulamin przewozu osób środkami publicznego transportu zbiorowego.

Aby spełnić wymogi zawarte w punktach 1-4, stosowne informacje podawane będą pasażerom zarówno na dworcach autobusowych- przede wszystkim w głównych miejscach przesiadkowych- jak i na stronach internetowych przewoźników oraz Organizatora transportu.

5. Możliwość skorzystania z węzłów przesiadkowych- z uwzględnieniem różnego rodzaju środków transportu (transport intermodalny).

Struktura i funkcjonalność węzłów przesiadkowych została omówiona w rozdziale 15 PT.

Ważnym elementem komunikacji publicznej jest jakość obsługi pasażera jeszcze przed odbyciem podróży. Pasażer ma możliwość uzyskania niezbędnych informacji o taryfie biletowej, o układzie linii oraz o innych informacjach związanych z korzystaniem ze środków transportu zbiorowego. Powszechnie stosowanym rozwiązaniem jest udostępnianie takich informacji w Internecie. Innym rozwiązaniem jest tworzenie punktów obsługi pasażera w zakresie:

 Uzyskania informacji dotyczących funkcjonowania komunikacji zbiorowej;  Zapoznania się z możliwością dotarcia do celu podróży, a w przypadku braku połączenia bezpośredniego także z możliwości dogodnych przesiadek;  Zapoznać się z obowiązującą taryfą i dokonać zakupu różnego rodzaju biletów;  Uzyskania informacji o aktualnych zmianach w komunikacji;  Uzyskania podstawowych informacji turystycznych dotyczących regionu.

Punkty obsługi pasażera powinny być zlokalizowane w kluczowych rejonach powiatu, przede wszystkim na Dworcu PKP i PKS w Łukowie oraz na głównym przystanku autobusowym w Stoczku Łukowskim.

144

Poprzez funkcjonowanie punktów obsługi pasażera, komunikacja publiczna staje się bardziej przyjazna dla jej użytkowników, ułatwia im przemieszczanie się, udziela niezbędnych informacji oraz kompleksowej obsługi pasażerskiej.

System Informacji Pasażerskiej obejmuje całość informacji pozwalających użytkownikom komunikacji publicznej na swobodne poruszanie się po obszarze objętym usługami transportowymi. W skład tego systemu wchodzą zazwyczaj dwa elementy: informacje stałe (statyczne) i zmienne (dynamiczne).

Wśród elementów składających się na statyczną informację pasażerską można wyróżnić:

 mapę układu linii komunikacyjnych: dla dni powszednich, świątecznych i komunikacji nocnej  rozkłady jazdy konkretnych linii  rozkłady linii dla poszczególnych przystanków  dodatkowe informacje przesiadkowe  informacje o planowanych zmianach w rozkładach (podawane z wyprzedzeniem).

Dynamiczny system informacji pasażerskiej to rozwiązanie nowoczesne, stosowane zwykle w większych węzłach komunikacyjnych, bądź w obszarach dużego natężenia ruchu komunikacji publicznej. Umożliwia on przedstawienie (wyświetlanie) zmiennej informacji o ruchu taboru w czasie rzeczywistym, tj. z uwzględnieniem faktycznych odchyleń ruchu na trasach spowodowanych różnymi czynnikami zewnętrznymi (pogoda, korki, wypadek itd.). Zainstalowanie takiego sytemu informacji pasażerskiej niesie za sobą duże nakłady finansowe. W przypadku Powiatu Łukowskiego stworzenie dynamicznego systemu informacji pasażerskiej nie jest działaniem niezbędnych w perspektywie najbliższych kilku lat. Dla mieszkańców i użytkowników komunikacji publicznej na terenie Powiatu Łukowskiego istotne jest sprawne funkcjonowanie statycznego sytemu informacji pasażerskiej i to na nim należy się skoncentrować w chwili obecnej i w perspektywie najbliższych kilku lat.

15. Ochrona środowiska naturalnego w Powiecie Łukowskim

15.1. Stan ochrony środowiska naturalnego Powiatu Łukowskiego

Aktualny stan ekologiczny Powiatu Łukowskiego oraz jego perspektywy opisane są w następujących dokumentach:

1. Dokumenty na poziomie wojewódzkim  Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2012 roku, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Lublin 2013  Ocena jakości powietrza w województwie lubelskim za 2012 r., Lublin 2013 2. Dokumenty na poziomie powiatowym  Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Łukowskiego na lata 2010- 2013 z perspektywą na lata 2014- 2017, Łuków 2010

145

 Program Ochrony Środowiska dla Miasta Łuków na lata 2010- 2017, Łuków 2010 3. Dokumenty na poziomie gminnym  Program Ochrony Środowiska dla Miasta Stoczek Łukowski na lata 2004- 2014, Lublin 2003  Program Ochrony Środowiska dla Gminy Łuków na lata 2004- 2014, Lublin 2003  Program Ochrony Środowiska dla Gminy Stoczek Łukowski na lata 2004- 2014, Lublin 2003

15.2. Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego

Zanieczyszczenia powietrza stanowią gazy, ciecze i ciała stałe obecne w powietrzu, ale nie będące jego naturalnymi składnikami, lub też substancje występujące w ilościach wyraźnie zwiększonych w porównaniu z naturalnym składem powietrza. Na stan zanieczyszczenia powietrza na terenie powiatu łukowskiego decydujący wpływ ma emisja antropogeniczna, wynikająca z działalności człowieka, natomiast emisja naturalna wynikająca z procesów zachodzących w przyrodzie, w niewielkim stopniu oddziałuje na jakość powietrza. Czynnikami determinującymi rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń są: rodzaj źródła zanieczyszczenia i warunki wprowadzenia substancji do atmosfery.

Źródłami zanieczyszczeń powietrza w Łukowie są:

 źródła energetyczne – charakteryzujące się dużą wysokością, z czym związany jest transport zanieczyszczeń na znaczne odległości (emisja pyłu, tlenków siarki, tlenków azotu, tlenków węgla). Głównym emitorem jest elektrociepłownia przy ul. Świderskiej (róg ul. W. Jagiełły),  źródła przemysłowe - zanieczyszczenia gazowe i pyłowe jak dla źródeł energetycznych oraz związki organiczne (lotne i stałe), związki nieorganiczne (związki fluoru, siarki), metale ciężkie, substancje specyficzne;  źródła komunalno-bytowe – (kotłownie lokalne, paleniska domowe, zakłady użyteczności publicznej) mają niekorzystny wpływ na lokalny stan jakości powietrza, związany z brakiem urządzeń oczyszczających oraz niewielką wysokością emitorów (zanieczyszczenia gazowe i pyłowe jak dla źródeł energetycznych oraz węglowodory i sadza);  źródła transportowe – emisja następuje na niewielkiej wysokości, co sprawia, że posiadają one znaczący wpływ na zagrożenia lokalne. Skład (węglowodory, tlenek węgla, pyły, związki ołowiu, tlenki azotu, tlenki siarki) oraz ilość emitowanych zanieczyszczeń zależą między innymi od stanu technicznego pojazdów, prędkości i płynności ruchu;  źródła alochtoniczne - napływające spoza terenu miasta, zgodnie z dominującym kierunkiem wiatru.

Najbardziej uciążliwym zakładem dla środowiska naturalnego, a w szczególności dla powietrza atmosferycznego w Powiecie Łukowskim jest Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Łukowie. Zostało ono umieszczone na liście 17 największych punktowych źródeł emisji zanieczyszczeń powietrza na obszarze województwa lubelskiego za 2012 r.

146

Na stan powietrza w Łukowie oddziałują także źródła komunikacyjne. Największe zanieczyszczenie powietrza substancjami pochodzącymi ze spalania paliw w silnikach pojazdów występuje na skrzyżowaniach głównych dróg i przy trasach komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu biegnących przez obszary o zwartej zabudowie. Przyczyną nadmiernej emisji zanieczyszczeń ze środków transportu jest przede wszystkim zły stan techniczny pojazdów, ich zła eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane złą organizacją ruchu lub zbyt małą przepustowością dróg.

Rysunek 30. Udział źródeł emisji zanieczyszczeń w emisji pyłów w powiatach województwa lubelskiego w 2012 r.

Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie

Tabela 38. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych, stan na rok 2012

Rodzaj Ogółem Ogółem bez Dwutlenek Tlenki azotu Tlenek Dwutlenek Metan Podtlenek zanieczyszczeń dwutlenku siarki węgla węgla azotu węgla

Województwo 5325389 32580 12711 8671 7218 5292809 236 1792 Lubelskie

Powiat 52550 364 145 71 144 52186 1 0 Łukowski

Źródło: GUS 2012

147

Rysunek 31. Udział źródeł emisji zanieczyszczeń w emisji całkowitej w powiatach województwa lubelskiego w 2012 r.

Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie

Rysunek 32. Udział źródeł emisji zanieczyszczeń w emisji gazów w powiatach województwa lubelskiego w 2012 r.

Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie

148

Tabela 39. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych, stan na rok 2012

Rodzaj Ogółem Ze spalania paliw Węglowo grafitowe, zanieczyszczeń sadza

Województwo 2098 1389 21 Lubelskie

Powiat Łukowski 48 47 1

Źródło: GUS 2012 Podstawowym celem polityki ekologicznej w zakresie ochrony powietrza jest osiągnięcie takiego jego stanu, który nie będzie zagrażał zdrowiu ludzi i środowisku oraz będzie spełniał wymagania prawne w zakresie jakości powietrza i norm emisyjnych. Konsekwentnie realizowane postanowienia polityki ekologicznej, jak również procesy restrukturyzacji i unowocześniania gospodarki przyczyniły się do obniżenia poziomu presji na środowisko. Emisje podstawowych zanieczyszczeń do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych – dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów – w 2012 r. zmniejszyły się odpowiednio o około 48%, 13% i 74% w stosunku do 2000 r. Natomiast w przypadku emisji dwutlenku węgla tendencja zmian w poszczególnych latach była niejednoznaczna, odnotowywano zarówno spadki, jak i wzrosty. Generalnie w 2012 r. wielkość emisji do powietrza wszystkich podstawowych zanieczyszczeń wg GUS obniżyła się w odniesieniu do 2011 r.

15.3. Emisja hałasu do środowiska

Na terenie Powiatu Łukowskiego głównymi źródłami emitującymi hałas do środowiska jest transport oraz w stopniu minimalnym przemysł. Przez teren powiatu przebiegają ważne szlaki komunikacyjne o znaczeniu krajowym: DK 63 i 76 i wojewódzkim : DW 806, 807, 808. Wybrane odcinki tych tras przebiegają przez tereny mieszkalne. Na stopień uciążliwości tras komunikacyjnych wpływ mają takie czynniki jak: natężenie ruchu, struktura pojazdów, prędkość ich poruszania się oraz rodzaj i stan techniczny nawierzchni. Największe natężenie ruchu ulicznego występuje w centralnej części miasta Łuków oraz wzdłuż dróg, które obsługują ruch napływający i wypływający. Szacuje się, że zagrożenie hałasem drogowym, zwłaszcza ulicznym, stanowi około 80% wszystkich zagrożeń akustycznych w środowisku. Problemem sieci drogowej jest także jej układ, co objawia się prowadzeniem intensywnego ruchu kołowego, w tym tranzytowego, obsługującego jednocześnie przyległą zabudowę. Nasycenie ruchem samochodowym głównych ciągów komunikacyjnych powoduje zwiększenie ruchu na drogach i ulicach lokalnych, a tym samym następuje przyrost terenów (dotychczas cichych) zabudowy mieszkaniowej zagrożonych hałasem. Niepokojącym zjawiskiem jest fakt wydłużenia czasu ekspozycji na ponadnormatywny hałas, szczególnie w porze nocnej. Największy udział w powstawaniu wysokich poziomów hałasu mają pojazdy ciężkie i autobusy. W chwili obecnej biorąc pod uwagę natężenie ruchu w powiecie, nie jest konieczne wybudowanie ekranów akustycznych. Natomiast w perspektywie kilku lat, gdy natężenie ruchu na drogach będzie się zwiększać wskazane będzie wybudowanie tychże ekranów, w celu wytłumienia hałasu na obszarach zamieszkiwanych przez ludność.

149

Warto zwrócić uwagę, że największe wartości hałasu zanotowano w Stoczku Łukowskim. Duży hałas jaki w tym punkcie odnotowano, pochodzi ze stosunkowo niewielkiej ilości pojazdów - natężenie ruchu jest tutaj wyraźnie mniejsze niż w innych punktach.

Tabela 40. Wyniki pomiarów hałasu drogowego w Powiecie Łukowskim w 2010 roku L.P. Miejscowość Nazwa odcinka LAeqD LAeqN Wartość Źródło Rodzaj pomiaru [dB] [dB] przekroczenia* danych

Dzień Noc [dB] [dB]

1. Łuków Ul. Radzyńska 66,0 56,6 6,0 6,6 IOŚ długookresowy

2. Łuków Ul .Radzyńska 65 56 5 6 IOŚ krótkookresowe

3. Łuków Ul. WIOŚ krótkookresowe Wyszyńskiego 22 71,2 66,6 11,2 16,6

4. Łuków Ul. Warszawska 64,2 59,1 4,2 9,1 WIOŚ krótkookresowe

* wartości przekroczeń określono na podstawie rozporządzenia MŚ z dnia 14 czerwca 2007r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. Nr 120 poz. 826)

15.4. Lasy Łukowskie- obszar chroniony Natura 2000 (Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków)

Za obszary Natura 2000 uznaje się tereny o największym znaczeniu dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin i zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych całej Europy (różnorodności biologicznej). Sposób ochrony w obrębie każdego z tych obszarów może być inny. Bardzo istotnym elementem jest dla nich monitoring stanu siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz ich populacji, ponieważ umożliwia ocenę skuteczności działań ochronnych.

Lasy Łukowskie zajmują obszar usytuowany na Równinie Łukowskiej, w środkowej części Niziny Północnopodlaskiej, a dokładniej między dopływami Bugu, Krzny Południowej, Krzny Północnej, Muchawki oraz Kostrzynia. Obszar Lasy Łukowskie to duży i zwarty drzewostan pokrywający lekko falistą równinę sandrową, gdzie wykształciły się siedliska borowe. Najcenniejszym elementem ostoi, pod względem przyrodniczym są bory mieszane z jodłą. Poza tym znajdują się tu siedliska borów sosnowych suchych i wilgotnych, w miejscach żyźniejszych występują łęgi i roślinność bagienna. W okolicy Łukowa są cztery skupiska jodły. Największe z nich to Jata i Topór. Zostały one objęte ochroną rezerwatową. Lasy Łukowskie stanowią ostoję dla co najmniej 16 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, a trzy spośród nich zostały wymienione w Polskiej Czerwonej Księdze, jako gatunki zagrożone. Obszar chroniony stanowi ostoję dla takich gatunków ptaków jak: bocian czarny i biały, trzmielojad, bielik, orlik krzykliwy, żuraw, uszatka błotna, dzięcioł czarny i średni, lerka, świergotek polny, jarzębatka, muchołówka mała, gąsiorek, ortolan, lelek. Liczebność tego ostatniego 150

gatunku kwalifikuje Lasy Łukowskie do międzynarodowej ostoi ptaków. Jak już zostało wspomniane na terenie Lasów Łukowskich znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Jata oraz Topór.

Obszar chroniony Natura 2000 rozciąga się na terenie gmin: Łuków, Stanin i Stoczek Łukowski. To właśnie ta strefa powinna podlegać szczególnej kontroli zarówno pod względem emisji zanieczyszczeń do atmosfery, a także pod względem emisji hałasu. Są to o tyle istotne zadania ponieważ jak już wyżej wspomniano Lasy Łukowskie stanowią ostoje dla wielu gatunków ptaków. Niekontrolowana emisja zanieczyszczeń może doprowadzić do zniszczenia szaty roślinnej i zmusi ptaki do zmiany siedliska, co spowoduje zubożenie a nawet zniszczenie fauny i flory. Nadmierna emisja hałasu może spowodować przeniesienie się ptaków na inne obszary, co również doprowadzi do zubożenia Lasów Łukowskich.

Obszary Chronione na terenie Powiatu

 Miasto Łuków

Część miasta Łuków wchodzi w skład Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu stanowiącego dużą atrakcję krajobrazowo-przyrodniczą (został ustanowiony w 1986 roku). Dominującym elementem środowiska przyrodniczego Łukowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu są tereny leśne oraz połacie łąk i pastwisk pokrytych licznymi zadrzewieniami. W przyszłości obszar ten ma wejść w obręb Łukowskiego Parku Krajobrazowego. Jego całkowita powierzchnia wynosi 22 890 ha, z czego w granicach miasta znajduje się jedynie niewielki fragment wynoszący 140 ha. Wschodni fragment miasta znajduje się w granicach Radzyńskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Na terenie miasta wydzielono 3 leśne obszary węzłowe:

 Leśny Obszar Węzłowy – położony w północno –wschodniej części miasta. Jest to jeden z większych kompleksów leśnych na terenie miasta. Jest to teren wskazany do powiększenia granic Radzyńskiego Obszaru Chronionego krajobrazu.  Obszar Węzłowy – położony w południowej części miasta. Jest to zwarty kompleks użytków zielonych o walorach przyrodniczych.  Leśny Obszar Węzłowy – położony w północno – zachodniej części miasta. Jest to zwarty obszar leśny o dużych walorach florystycznych i faunistycznych, dużej prężności ekologicznej i możliwościach ekspansji gatunków i osobników na tereny sąsiednie. Teren wskazany do objęcia ochroną prawną jako Łukowski Park Krajobrazowy.

System Przyrodniczy obejmuje także zagadnienie tzw. korytarzy ekologicznych, czyli powiązań przyrodniczych pomiędzy obszarami o dużych wartościach przyrodniczych. Według Krajowej Sieci ECONET.PL wschodnia część miasta Łukowa znajduje się na obszarze korytarza ekologicznego o znaczeniu krajowym. Mowa tu o korytarzu ekologicznym w dolinie rzeki Krzny - którego rola łącznikowa polega na zapewnieniu związków zewnętrznych (przepływowy charakter doliny). Korytarz ten stanowi niejako „zielony wjazd” wzdłuż zurbanizowanego terenu.

W powiecie Łukowskim znajduje się jeszcze jeden rezerwat przyrody – „Kania”. Rezerwat ten o pow. 28,86 ha utworzony został w celu zachowania wielogatunkowych lasów liściastych, w tym

151

rzadkich na terenie Polski zbiorowisk dębniaka turzycowego. Na terenie powiatu występują liczne pomniki przyrody zarówno ożywionej jak i nieożywionej. Urozmaicają one nasz krajobraz swoim niepowtarzalnym urokiem. Do pomników przyrody ożywionej zalicza się drzewa, które wyróżniają się spośród innych wielkością, sędziwym wiekiem, pokrojem lub szczególnym znaczeniem historycznym. Obejmuje się je ochroną jako pojedyncze obiekty, bądź też ich skupiska – aleje lub grupy.

Na terenie powiatu znajdują się dwa Obszary Chronionego Krajobrazu:

 Łukowski Obszar Chronionego Krajobrazu

Przeważająca część Obszaru położona jest na terenie Równiny Łukowskiej. W krajobrazie obszaru dominują lasy, zajmujące prawie 51% jego powierzchni. Dość duży jest także udział łąk i innych użytków zielonych - 11,7%. Do najbardziej interesujących walorów obszaru należą: duża atrakcyjność krajobrazowo-przyrodnicza uwidaczniająca się ciekawymi formami rzeźby terenu (moreny czołowe i ich partie krawędziowe, ozy, wydmy, doliny rzeczne i głazy narzutowe) oraz zróżnicowaną szatą roślinną, bogata i różnorodna flora i fauna, charakteryzująca się dużym udziałem gat. rzadkich i chronionych m. in. widłak wroniec, torfowy, grążel żółty, rosiczka okrągłolistna i długolistna, wielosił błękitny. W granicach obszaru znajdują się zatwierdzone rezerwaty przyrody "Jata", "Topór", "Kra Jurajska", "Kułak". Łukowski OCK rozciąga się na terenie gmin takich jak: Łuków, Stoczek Łukowski, Miasto Łuków ,Miasto Stoczek Łukowski.

 Radzyński Obszar Chronionego Krajobrazu

Radzyński OCK jest terenem równinnym, przez który przepływają Krzna Północna i Krzna Południowa. Doliny tych rzek są dość rozległe i charakteryzują się wysokim poziomem wód gruntowych. W granicach tego obszaru występują płaty dwóch zbiorowisk leśnych, których stan zachowania pozwala je zaliczyć do rzadkich w skali regionu. Są to grąd typowy i dębniak turzycowy. Charakterystyczną cechą jest występowanie jodły a brak naturalnych stanowisk buka i modrzewia. Stwierdzono występowanie 402 gatunków roślin naczyniowych. Z roślin chronionych występują tu m.in. widłak torfowy, goździsty, orlik pospolity, wawrzynek wilczełyko, wawrzynek główkowy, lilia złotogłów. W granicach obszaru znajduje się zatwierdzony rezerwat przyrody "Las Wagramski". Radzyński OCK rozciąga się na terenie gminy Łuków i Trzebieszów.

Podsumowanie:

Wzrost liczby pojazdów samochodowych przy wolno zmieniającej się sieci dróg, stanowi źródło zagrożenia dla środowiska. Transport drogowy powoduje emisje spalin, hałasu i wibracji, degradacje walorów przyrodniczych. Największe zagrożenie emisją zanieczyszczeń powietrza i hałasu występuje w mieście Łuków.

15.5. Rola Planu Transportowego

Plan Transportowy może wspomagać dalsze zmniejszanie poziomu emisji zanieczyszczeń ze źródeł komunikacyjnych poprzez promowanie działań, mających na celu:  rozwój istniejącej sieci pomiarowej, jakości powietrza w mieście 152

 poprawę, jakości paliw wykorzystywanych w przewozach publicznych,  popularyzację środków transportu zbiorowego (w tym międzygminnego),  promocję ruchu rowerowego i rozwój infrastruktury rowerowej,  wprowadzenie strefy płatnego parkowania w centrum miasta,  stworzenie nowych parkingi w celu wprowadzenia parkingów „Parkuj i Jedź” na obrzeżach miasta,  eliminowanie z ruchu pojazdów niespełniających norm emisji zanieczyszczeń (np. poprzez kontrole drogowe),  działania edukacyjne dla kształtowania proekologicznych zachowań komunikacyjnych (np. dzień bez samochodu),  modernizacje dróg i ulic oraz rozbudowę obwodnic i wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszarów gęstej zabudowy,  poprawę stanu technicznego pojazdów i autobusów komunikacji miejskiej (np. zwiększenie liczby pojazdów spełniających normy EURO),  ograniczenie indywidualnego ruchu samochodów w centrum miasta na rzecz komunikacji zbiorowej,  poprawę inżynierii ruchu dla uzyskania płynności ruchu miejskiego np. poprzez synchronizację sygnalizacji świetlnej,  zastosowanie mokrego czyszczenia ulic. Należy podkreślić, że w założeniu Plan Transportowy omawia charakterystykę ogólną obszaru oraz jego charakterystykę komunikacyjną, a także zasady organizacji rynku przewozów. Dokument wskazuje istotne – z punktu widzenia zapewnienia ciągłości wykonywania przewozów o charakterze użyteczności publicznej – połączenia pośród istniejącej sieci komunikacyjnej obszaru. Plan Transportowy stanowi więc jedynie ocenę istniejącej sieci komunikacyjnej, ze wskazaniem sposobu efektywnego jej wykorzystania oraz z uwzględnieniem potrzeb zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego; jest to więc dokument wtórny wobec wcześniej obowiązujących zamierzeń inwestycyjnych zarówno jednostek samorządu terytorialnego (województw, powiatów, gmin), jak i urzędów administracji centralnej (jak np. Główna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad czy Lubelski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie) i nie ustala ram dla późniejszej realizacji przedsięwzięć, mogących oddziaływać na środowisko.

16. Analiza i finansowanie działalności przewozowej

16.1. Analiza rentowności linii

Publiczny transport zbiorowy pełni istotną funkcję społeczną na rzecz mieszkańców Powiatu Łukowskiego, dlatego też należy podjąć starania w celu zapewnienia dojazdu do poszczególnych miejscowości, nawet tych położonych na trasach które są nierentowane dla przewoźnika.

153

Rolą Organizatora jest zapewnienie dojazdu dla wszystkich mieszkańców. W tym celu należy wskazać potencjalne linie, które nie przynoszą wystarczającego dochodu przewoźnikowi.

Po analizie danych za rok 2012 dostarczonych przez PKS w Łukowie można zauważyć, że wśród tras na których kursuje przewoźnik nie ma linii przynoszących straty, ale są jedynie takie które przynoszą niewielkie dochody (marże). To właśnie te linie zostaną wskazane w dalszej części analizy jako linie nierentowne.

Poniższy wykres przedstawia stosunek rentowności poszczególnych linii do długości trasy. Można na nim zauważyć brak zależności pomiędzy długością trasy a rentownością linii. Wśród linii przynoszących niewielki zysk (marże) są linie krótkobieżne, jak i dalekobieżne.

Rysunek 32. Stosunek rentowności poszczególnych linii do długości trasy

3,10 160,0 3,00 2,90 2,80 2,70 140,0 2,60 2,50 2,40 2,30 120,0 2,20 2,10 2,00 1,90 100,0 1,80 1,70 1,60 80,0 1,50 1,40 1,30 1,20 60,0 1,10 1,00 0,90 0,80 40,0 0,70 0,60 0,50 0,40 20,0 0,30 0,20

0,10

0,00 0,0

153132 153120 153056 153121 153074 153011 153007 153055 153035 153012 153016 153048 153045 153077 153091 153038 153003 153125 153029 153061 153025 153158 153090 153129 153097 153033 153157 153073 153049 153076 153167 153080 153112 153004 153149 153005 153084 153212 153220 153078 153168 153032 153053 153094 153150 153222 153122 153043 153152 153206 153135 153102

Poniższy wykres przedstawia zysk (marże)i jakie przynoszą poszczególne linie przejeżdżające przez teren Powiatu Łukowskiego w zestawieniu całorocznym. Średni zysk z danej linii wynosi 0,97. W związku z tym linie przynoszące zysk poniżej średniej zostały wskazane jako linie nierentowne, które mogą wymagać dofinansowania przez Organizatora. Linii znajdujących się poniżej średniej jest aż 87 (wszystkich linii w zestawieniu jest 160).

154

0,00 0,10 0,20 0,30 0,40 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 1,00 1,10 1,20 1,30 1,40 1,50 1,60 1,70 1,80 1,90 2,00 2,10 2,20 2,30 2,40 2,50 2,60 2,70 2,80 2,90 3,00 3,10 153102 153203 153022 153120 153065 153099 153121 153059 153071 153011 153093 153165 153055 153127 153054 153012 153217 153024 153048 153019 153044 153077 153123 153068 153038 153124 153209 153125 153131 153066 153061 153070 153010 153158 153103 153109 153129 153213 153020 153033 153009 153050 153073 153208 153013 153076 153216 153001 153080 153108 153026 153004 153118 153105 153005 153164 153148 153212 153200 153126 153078 153028 153211 153032 153058 153087 153094 153089 153138 153222 153139 153145 153043 153221 153142 153206 153159 153163

155

Linia L.Kur km/k Praca Rent/km ekspl. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ŚR 153102 88 22,8 2 006 2,70 2,27 2,96 2,85 3,05 2,58 2,66 1,44 1,81 2,98 3,55 6,29 2,95 153210 374 18,0 6 732 2,38 2,58 2,56 2,73 2,1 1,99 2,29 2,74 2,65 1,69 1,9 2,57 2,75 2,38 153203 783 19,0 14 877 2,26 1,9 1,98 2,01 2,03 1,9 2,11 3,07 2,55 2,11 2,16 2,36 2,92 2,26 153132 1 175 54,3 63 803 2,23 1,71 1,81 1,73 2,24 2,07 1,94 3,36 3,26 2,08 2,27 2,02 2,3 2,23 153022 250 46,0 11 500 2,21 2,18 2,15 2,38 2,39 2,23 1,8 2,58 2,64 2,12 2,01 2,2 1,8 2,21 153092 186 53,0 9 858 1,82 2,09 2,08 2,06 2,7 2,35 2,12 1,99 2,38 2,16 1,93 2,19 153120 1 272 125,1 159 127 2,15 1,99 1,86 2,01 2,12 2,14 2,15 2,38 2,45 2,33 2,19 2,15 2,08 2,15 153086 187 52,0 9 724 1,76 2,14 2,15 2,15 2,13 2,02 2,37 1,99 2,2 1,84 2,15 2,11 153065 1 187 41,7 49 498 2,01 1,81 1,97 1,81 1,97 1,68 1,59 2,79 2,72 1,87 1,89 1,9 2,06 2,01 153056 186 22,0 4 092 1,66 1,55 1,89 1,73 2,31 2,03 1,92 1,59 1,9 2,16 2,84 1,99 153099 499 15,0 7 485 1,96 1,98 2,26 1,62 1,98 1,78 1,64 1,74 1,78 1,66 2,06 2,08 2,93 1,96 153146 187 17,0 3 179 1,60 2,03 1,82 1,95 2,48 2,01 2,06 1,54 1,5 1,63 2,21 1,92 153121 246 9,0 2 214 1,70 1,78 1,8 3,06 2,68 2,07 2,53 2,53 1,01 0,95 0,59 1,37 1,85 153075 597 22,7 13 552 1,82 1,31 1,49 1,62 1,99 1,63 1,43 4,01 3,23 1,08 1,34 1,39 1,27 1,82 153059 201 42,0 8 442 1,48 1,04 2,13 1,48 1,5 1,23 1,19 2,46 1,93 1,98 2,87 1,78 153074 738 45,0 33 210 1,75 1,77 1,67 1,73 1,74 1,68 1,55 2,31 2,29 1,57 1,58 1,51 1,59 1,75 153071 126 42,7 5 380 1,70 1,58 1,2 1,25 2,48 1,84 1,78 1,29 1,25 1,68 1,7 2,17 2,2 1,70 153082 772 41,5 32 038 1,68 1,87 1,75 1,73 1,7 1,67 1,48 1,88 1,98 1,58 1,42 1,33 1,71 1,68 153011 1 072 128,0 137 216 1,66 1,61 1,55 1,6 1,64 1,65 1,82 1,73 1,71 1,63 1,74 1,64 1,6 1,66 153023 1 974 114,0 225 036 1,66 1,46 1,33 1,53 1,71 1,69 1,79 1,85 1,73 1,72 1,76 1,74 1,59 1,66 153093 252 68,0 17 136 1,65 1,41 1,54 1,62 1,56 1,5 1,49 2,24 2,45 1,61 1,52 1,27 1,63 1,65 153007 108 14,0 1 512 0,83 1,48 1,53 2,16 1,62 1,47 1,66 1,65 153165 127 34,7 4 407 1,63 1,58 1,77 2,21 1,71 1,51 1,46 2,78 3,01 0,42 1,12 0,85 1,16 1,63 153034 500 103,5 51 750 1,63 1,68 1,67 1,88 1,85 1,69 1,77 1,53 1,38 1,52 1,56 1,56 1,41 1,63 153055 188 66,0 12 408 1,34 1,69 1,97 1,46 1,89 1,66 1,78 1,33 1,41 1,28 1,59 1,61 153156 174 51,0 8 874 1,33 1,21 1,25 1,43 1,66 2 1,76 1,57 1,56 1,69 1,88 1,60 153127 373 52,2 19 471 1,33 1,77 1,82 1,52 1,73 1,78 1,47 1,45 1,66 1,34 1,38 1,59 153035 1 789 103,0 184 267 1,59 1,67 1,64 1,76 1,72 1,67 1,62 1,37 1,32 1,56 1,65 1,6 1,48 1,59

156

153054 3 972 32,6 129 487 1,59 1,8 1,54 1,64 1,75 1,66 1,65 1,64 1,36 1,33 1,49 1,56 1,64 1,59 153039 187 40,0 7 480 1,32 1,64 2,07 1,71 1,72 1,55 1,45 1,45 1,4 1,39 1,43 1,58 153012 1 177 95,1 111 933 1,58 1,54 1,58 1,71 1,7 1,68 1,69 1,19 1,19 1,62 1,8 1,69 1,58 1,58 153062 879 33,9 29 798 1,52 1,43 1,52 1,7 1,51 1,45 1,24 1,6 1,47 1,42 1,57 1,56 1,77 1,52 153217 750 23,0 17 250 1,51 1,68 1,74 1,93 1,63 1,41 1,44 1,15 1,24 1,2 1,52 1,39 1,79 1,51 153016 205 38,0 7 790 1,50 1,74 1,83 2,05 1,72 1,93 1,82 0,19 0 1,89 1,87 1,78 1,23 1,50 153024 722 147,0 106 134 1,49 1,33 1,34 1,34 1,56 1,59 1,53 1,63 1,52 1,55 1,62 1,41 1,46 1,49 153072 704 52,0 36 608 1,48 1,32 1,33 1,42 1,57 1,65 1,58 1,4 1,46 1,44 1,51 1,54 1,55 1,48 153048 437 44,0 19 228 1,46 1,22 1,21 1,15 1,2 1,2 1,11 2,83 2,35 1,4 1,2 1,29 1,35 1,46 153052 240 42,0 10 080 1,45 1,4 1,16 1,62 1,7 1,64 1,85 1,66 1,55 1,1 1,35 1,07 1,33 1,45 153019 1 311 135,0 176 985 1,45 1,3 1,15 1,39 1,58 1,57 1,62 1,63 1,59 1,47 1,49 1,34 1,26 1,45 153045 359 103,0 36 977 1,44 1,5 1,45 1,53 1,49 1,5 1,23 1,33 1,37 1,53 1,54 1,57 1,27 1,44 153044 415 37,0 15 355 1,42 1,62 1,4 1,73 1,77 1,81 1,82 0,22 0 1,71 1,78 1,6 1,63 1,42 153079 373 46,0 17 158 1,17 1,54 1,43 1,5 1,49 1,6 1,4 1,31 1,3 1,14 1,32 1,40 153077 249 39,0 9 711 1,39 1,37 1,5 1,31 1,29 1,31 1,2 1,45 1,83 1,41 1,31 1,14 1,57 1,39 153040 651 88,0 57 288 1,38 1,36 1,27 1,57 1,51 1,47 1,27 1,45 1,36 1,2 1,45 1,31 1,32 1,38 153123 203 21,0 4 263 1,12 1,4 1,68 1,33 1,24 0,96 1,35 0,88 1,41 1,6 1,61 1,35 153091 250 55,0 13 750 1,32 1,42 1,55 1,25 1,17 1,28 1,1 1 1,3 1,29 1,25 1,44 1,79 1,32 153068 323 136,0 43 928 1,28 1,23 1,06 1,21 1,42 1,46 1,59 1,26 1,08 1,24 1,38 1,25 1,15 1,28 153095 250 46,0 11 500 1,25 1,22 1,14 1,36 1,43 1,13 1,13 1,58 1,09 1,15 1,33 1,17 1,32 1,25 153038 552 36,0 19 872 1,25 1,21 1,07 1,09 1,13 1,24 1,09 1,42 2,15 1,17 0,99 1,16 1,31 1,25 153219 186 14,0 2 604 1,02 1,16 2,62 1,01 1,39 1,38 0,88 0,67 1,19 0,74 1,22 1,23 153124 250 36,0 9 000 1,23 0,98 1,29 1,26 1,18 1,14 1,22 1,84 1,47 1,32 0,94 1,07 0,99 1,23 153003 1 561 14,0 21 854 1,06 1,39 1,41 1,18 1,2 1,04 1,08 0,81 1,01 1,11 1,07 1,43 1,16 153209 3 505 16,0 56 080 1,15 1,34 1,4 1,07 0,99 0,94 1,02 0,93 1,02 1,12 1,17 1,25 1,57 1,15 153115 703 22,6 15 888 1,15 0,69 0,9 0,7 0,84 0,82 0,69 1,71 3,07 0,93 1,02 1,22 1,18 1,15 153125 250 31,0 7 750 1,14 1,01 1,22 1,08 0,99 1,29 0,7 1,24 1,54 1,01 1,35 1,17 1,11 1,14 153064 1 726 29,7 51 262 1,13 0,9 0,85 0,95 1,08 1,11 0,91 1,88 1,81 1,07 0,99 0,95 1,03 1,13 153131 324 44,8 14 515 1,12 1,07 1,24 1,16 1,4 1,58 1,27 0,54 0,57 1,5 0,71 0,98 1,43 1,12 153029 874 35,5 31 027 1,12 0,87 1,16 1,11 1,17 1,12 1,06 1,36 1,37 1,12 1,03 1,07 0,94 1,12 157

153066 1 401 15,0 21 015 1,12 0,95 1,52 1,09 1,09 0,85 0,95 1,49 1,6 0,9 1,03 0,86 1,05 1,12 153036 315 131,0 41 265 1,11 0,98 1,06 1,2 1,13 1,03 1,14 1,11 1,01 1,1 1,38 1,03 1,09 1,11 153061 327 108,0 35 316 1,10 1,12 0,97 1,01 1,2 1,17 1,06 1,06 1,17 1,14 1,23 1,18 0,94 1,10 153063 250 36,0 9 000 1,08 1,22 1,18 1,08 1,19 0,98 1,03 0,95 1,03 1,26 1,07 1,01 1,01 1,08 153070 304 43,7 13 285 1,08 0,75 1,2 1,13 1,16 1,13 0,96 1,2 1,27 0,99 1,2 0,94 1,07 1,08 153025 253 36,0 9 108 1,08 1,16 1,38 1,36 1,2 1,03 1,16 1,15 1,14 0,86 0,73 0,81 0,98 1,08 153010 404 31,9 12 888 0,86 0,95 0,92 0,97 0,95 1,01 0,95 1,19 1,15 1,2 1,02 1,03 153107 187 55,0 10 285 0,85 1,19 0,98 0,92 0,91 1,17 1,04 1 1,03 1,02 0,93 1,02 153158 172 36,0 6 192 0,84 0,9 1,14 0,8 1,23 1 1,03 1,07 1,12 0,92 0,91 1,01 153161 1 238 29,4 36 397 1,00 1,12 1,07 0,93 0,97 0,92 0,85 1,38 1,44 0,69 0,82 0,97 0,88 1,00 153103 748 20,0 14 960 0,99 1,09 0,95 1,03 1,03 1,24 1,07 0,89 0,76 1,04 0,87 0,88 1,03 0,99 153090 754 46,0 34 684 0,99 1,03 0,98 0,92 0,86 0,9 0,87 1,07 1,14 1,1 1,09 0,85 1,06 0,99 153109 377 34,5 13 007 0,82 0,92 1,24 1,09 0,98 0,97 1,07 0,87 0,84 0,83 1,01 0,98 153081 2 023 16,8 33 986 0,97 1,06 1,25 0,97 0,92 0,9 0,87 1,07 1,12 0,83 0,87 0,75 1,05 0,97 153129 187 33,0 6 171 0,81 0,91 1,15 0,91 1,14 1,13 0,91 0,78 0,82 0,91 1,02 0,97 153130 663 51,5 34 145 0,94 0,74 0,87 0,85 0,95 0,96 0,83 1,34 1,19 0,93 0,89 0,87 0,84 0,94 153213 341 13,0 4 433 0,77 0,89 1,33 0,85 0,99 0,88 0,99 0,46 0,9 0,97 1,01 0,93 153097 108 14,0 1 512 0,46 1,25 0,74 1 1 0,62 0,89 0,92 153020 520 20,8 10 816 0,75 0,95 1,18 0,97 0,82 0,82 0,86 0,77 0,98 0,75 0,94 0,90 153201 558 10,0 5 580 0,75 0,68 1,18 0,95 1 0,8 0,88 0,69 0,71 0,95 1,14 0,90 153033 196 22,3 4 371 0,74 0,89 1 1,03 0,65 0,8 1,02 1,02 0,71 0,91 0,8 0,88 153042 243 36,5 8 870 0,87 0,98 1,04 0,79 0,87 0,73 0,71 0,74 0,37 1,24 0,94 0,98 1,06 0,87 153009 590 23,3 13 747 0,80 0,88 1,16 0,8 0,73 0,83 0,9 0,43 0,92 1,02 0,74 1,14 0,87 153157 187 46,0 8 602 0,72 1,11 1,21 0,9 0,77 0,94 0,89 0,68 0,78 0,69 0,61 0,86 153050 892 38,1 33 985 0,86 0,87 0,87 0,78 0,87 0,88 0,84 1,12 1,14 0,78 0,71 0,67 0,76 0,86 153136 60 12,0 720 0,79 1,07 0,37 0,29 0,41 1,29 1,08 3,99 0,11 0,14 0,34 0,34 0,86 153073 1 673 33,0 55 209 0,71 0,84 1,01 0,78 0,89 0,97 0,94 0,78 0,78 0,74 0,81 0,85 153060 401 110,0 44 110 0,71 0,84 0,75 0,75 0,82 0,98 0,97 0,88 0,91 0,76 0,87 0,85 153208 679 17,0 11 543 0,83 0,73 0,91 0,7 0,62 0,56 0,61 1,55 1,2 0,67 0,69 0,76 0,95 0,83 153049 75 95,0 7 125 0,69 0,55 0,88 0,95 0,68 0,87 0,9 0,8 0,9 1,01 0,75 0,83

158

153013 555 40,0 22 200 0,69 0,94 0,79 0,89 0,76 0,8 0,73 0,79 0,71 0,77 1,06 0,82 153041 187 33,0 6 171 0,68 0,68 0,99 0,88 0,89 0,75 0,59 0,74 0,71 0,77 1,19 0,82 153076 465 39,6 18 414 0,82 0,7 0,63 0,81 0,81 0,87 0,79 0,73 0,87 0,96 1,09 0,77 0,78 0,82 153116 454 31,0 14 074 0,81 0,84 1,03 0,79 0,81 0,78 0,89 0,69 0,74 0,74 0,74 0,8 0,91 0,81 153216 620 26,3 16 306 0,78 0,79 1,06 0,6 0,83 0,73 0,67 0,61 0,73 0,8 0,76 0,81 0,98 0,78 153167 221 10,0 2 210 0,64 0,32 1,56 1,04 0,97 1,31 1,09 0,37 0,38 0,14 0,5 0,77 153001 205 30,0 6 150 0,63 0,88 0,91 0,64 0,49 0,7 0,88 0,64 0,58 1,05 0,84 0,76 153162 372 38,0 14 136 0,63 0,68 0,59 0,78 0,6 0,62 0,68 0,85 0,97 0,85 0,99 0,76 153080 186 57,0 10 602 0,63 1,01 0,79 0,65 0,79 0,76 0,8 0,9 0,67 0,53 0,61 0,75 153202 1 310 17,1 22 401 0,74 0,8 0,66 0,89 0,64 0,8 0,72 0,41 0,44 0,7 0,87 0,89 1,05 0,74 153108 250 48,0 12 000 0,73 0,74 0,66 0,66 0,68 0,46 0,63 1,39 1,12 0,52 0,31 0,6 0,94 0,73 153112 20 38,0 760 0,12 1,29 0,15 0,72 153026 500 18,0 9 000 0,71 0,9 0,93 0,77 0,58 0,59 0,57 0,75 0,79 0,53 0,73 0,65 0,77 0,71 153177 250 58,0 14 500 0,70 0,68 0,81 0,85 0,74 0,92 0,78 0,76 0,68 0,38 0,51 0,43 0,89 0,70 153004 561 25,0 14 025 0,58 0,7 0,83 0,85 0,78 0,86 0,63 0,66 0,64 0,53 0,48 0,70 153069 155 33,0 5 115 0,58 0,83 1,29 1,18 1 0,76 0,95 0,55 0,32 0,02 0,05 0,70 153118 438 24,7 10 819 0,69 0,56 0,85 0,55 0,7 0,46 0,55 0,96 1,17 0,62 0,66 0,51 0,65 0,69 153149 186 38,0 7 068 0,55 0,52 0,74 0,5 0,56 0,57 0,75 0,71 0,54 0,91 0,82 0,66 153105 365 33,1 12 082 0,55 0,65 0,91 0,61 0,56 0,74 0,66 0,71 0,39 0,56 0,77 0,66 153096 536 14,6 7 826 0,64 1,1 1 1,02 0,72 0,66 0,64 0,31 0,49 0,29 0,46 0,45 0,59 0,64 153005 186 32,0 5 952 0,53 0,53 0,9 0,5 0,56 0,59 0,49 0,37 0,66 0,57 1,17 0,63 153047 187 42,0 7 854 0,52 0,33 0,81 0,51 0,51 0,6 0,89 0,73 0,62 0,79 0,47 0,63 153164 153 33,0 5 049 0,52 0,61 1,02 0,5 0,59 0,65 0,45 0,66 0,51 0,63 0,58 0,62 153084 186 53,0 9 858 0,51 0,56 0,55 0,63 0,74 0,59 0,72 0,63 0,7 0,57 0,41 0,61 153148 187 10,0 1 870 0,51 0,72 2,17 0,65 0,65 0,67 0,46 0,39 0,08 0,1 0,2 0,61 153113 360 22,0 7 920 0,51 0,85 0,9 0,53 0,58 0,58 0,44 0,46 0,44 0,53 0,75 0,61 153212 373 16,3 6 080 0,50 0,95 1,19 0,91 0,65 0,69 0,61 0,07 0,34 0,13 0,45 0,60 153104 619 20,0 12 380 0,58 0,69 0,45 0,38 0,55 0,56 0,49 0,73 0,66 0,44 0,58 0,59 0,87 0,58 153200 770 11,0 8 470 0,48 0,68 0,82 0,75 0,71 0,46 0,51 0,31 0,41 0,4 0,69 0,57 153220 1 356 23,0 31 188 0,47 0,66 0,61 0,59 0,61 0,54 0,52 0,54 0,51 0,44 0,64 0,57

159

153126 186 61,0 11 346 0,47 0,71 0,63 0,52 0,62 0,66 0,37 0,44 0,38 0,49 0,82 0,56 153046 186 44,0 8 184 0,46 0,37 0,63 0,67 0,65 0,45 0,34 0,42 0,5 0,47 1,03 0,55 153078 185 37,0 6 845 0,55 0,83 0,47 0,77 0,75 0,78 0,61 0,06 0,13 0,53 0,72 0,53 0,45 0,55 153006 187 30,0 5 610 0,45 0,35 0,84 0,45 0,51 0,4 0,48 0,41 0,62 0,56 0,74 0,54 153028 202 66,0 13 332 0,40 0,77 0,84 0,25 0,41 0,41 0,27 0,42 0,52 0,89 0,53 153168 444 10,0 4 440 0,43 0,51 0,64 0,51 0,46 0,47 0,41 0,33 0,39 0,59 0,88 0,52 153211 250 18,0 4 500 0,50 0,46 0,46 0,53 0,47 0,46 0,47 0,52 0,5 0,47 0,56 0,58 0,57 0,50 153218 191 18,1 3 457 0,25 0,51 0,57 0,53 0,41 0,49 0,49 0,50 153032 70 51,0 3 570 0,47 0,45 0,75 0 0,44 0 0,93 0,69 0,7 0,14 0,14 0,83 0,56 0,47 153100 675 17,0 11 475 0,43 0,72 0,69 0,52 0,5 0,42 0,4 0 0,37 0,54 0,47 0,48 0,46 153058 23 74,0 1 702 0,27 1,86 0,1 0,68 0,08 0,33 0,17 0 0,46 153053 250 33,0 8 250 0,45 0,58 0,53 0,35 0,45 0,35 0,45 0,3 0,43 0,27 0,38 0,58 0,72 0,45 153087 187 58,0 10 846 0,36 0,87 0,71 0,4 0,48 0,29 0,26 0,27 0,32 0,3 0,37 0,43 153117 97 31,0 3 007 0,27 0,48 0,09 0 0,73 0,35 0,52 0,48 0,59 0,41 153094 213 76,0 16 188 0,34 0,44 0,4 0,4 0,37 0,34 0,35 0,21 0,36 0,5 0,38 0,3 0,37 153134 250 36,0 9 000 0,35 0,25 0,35 0,39 0,47 0,39 0,29 0,22 0,33 0,47 0,28 0,25 0,51 0,35 153089 178 40,0 7 120 0,28 0,88 0,25 0,15 0,34 0,35 0,29 0,33 0,16 0,37 0,25 0,34 153150 179 11,0 1 969 0,28 0,34 0,25 0,29 0,18 0,37 0,52 0,2 0,36 0,29 0,51 0,33 153138 124 11,0 1 364 0,26 0,29 0,59 0,49 0,51 0,52 0,61 0,11 0 0 0 0,31 153140 556 30,0 16 680 0,25 0,35 0,4 0,33 0,33 0,34 0,33 0,31 0,15 0,24 0,22 0,30 153222 96 11,0 1 056 0,25 0,23 0,66 0,32 0,39 0,25 0,11 0,05 0,24 0,36 0,38 0,30 153151 170 23,0 3 910 0,25 0,34 0,28 0,34 0,25 0,27 0,19 0,43 0,24 0,31 0,31 0,30 153139 618 20,3 12 545 0,24 0,27 0,31 0,31 0,29 0,25 0,23 0,22 0,3 0,3 0,43 0,29 153122 186 63,0 11 718 0,19 0,25 0,19 0,13 0,37 0,27 0,28 0,2 0,16 0,23 0,25 0,23 153145 194 11,0 2 134 0,19 0,47 0,44 0,2 0,21 0,44 0,3 0 0,09 0,06 0,04 0,23 153021 186 40,0 7 440 0,15 0,24 0,28 0,16 0,22 0,16 0,11 0,17 0,13 0,17 0,16 0,18 153043 55 30,0 1 650 0,10 0,18 0,26 0,06 0,08 0,05 0 0,21 0,13 0,27 0,14 153143 472 19,6 9 251 0,11 0,28 0,16 0,15 0,08 0,12 0,07 0,07 0,15 0,09 0,13 0,13 153221 137 15,0 2 055 0,11 0,37 0,22 0,18 0,19 0,07 0,13 0 0,04 0,01 0,09 0,13 153152 11 24,0 264 0,04 0,1 0,31 0 0,06 0,12

160

153142 330 35,0 11 550 0,08 0,11 0,13 0,09 0,07 0,06 0,07 0,09 0,1 0,1 0,16 0,10 153141 319 32,0 10 208 0,08 0,07 0,04 0,08 0,06 0,11 0,11 0,1 0,09 0,11 0,16 0,09 153206 233 19,0 4 427 0,08 0,08 0,1 0,15 0,1 0,06 0,02 0,06 0,04 0,05 0,06 0,1 0,12 0,08 153147 77 27,0 2 079 0,04 0,08 0,11 0,1 0,09 0,04 0,02 0,07 153159 62 39,0 2 418 0,06 0,2 0,12 0,01 0 0 0 0,04 0,09 0,07 0,14 0,07 153135 20 16,0 320 0,03 0 0,07 0,07 0,26 0 0 0,07 153163 21 13,0 273 0,02 0,09 0 0,1 0 0 0,04 153067 48 119,0 5 712 0,02 0,01 0,02 0,06 0 0,01 0,05 0,08 0 0,02 0,01 0 0,01 0,02 153137 123 21,0 2 583 0,00 0 0 0 0 0 0,02 0 0,02 0 0 0,00 153083 16 10,0 160 0,00 0 0 0 0 0 0,00 153169 57 10,0 570 0,00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,00 153204 77 5,0 385 0,00 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,00 Razem/średnio 75 679 42,1 3 297 747 0,89 0,97

161

16.2. Przewidywane finansowanie usług przewozowych

Źródła finansowania

Funkcjonowanie transportu publicznego w powiecie Łukowskim finansowane jest z przychodów ze sprzedaży biletów oraz refundacji, co przedstawiono w poniższej tabeli. Przewozy realizowane przez przewoźników prywatnych finansowane są wyłącznie z przychodów ze sprzedaży biletów. Przewoźnicy prywatni z reguły dowożą pasażerów z pobliskich miejscowości do centrum Łukowa, szczególnie w okolice dworca PKP i PKS.

Tabela 41. Finansowanie transportu publicznego w powiecie Łukowskim Okres Refundacja (zł) Sprzedaż biletów (zł) RAZEM działalność przewozowa (zł) 2012 3.271.388,33 zł 10.798.685,86 14.070.074,19

Z powyższego zestawienia widać, że ponad 23% przychodów z działalności przewozowej stanowi refundacja za ulgowe przejazdy. Świadczy to, że udział tzw. ulgowych biletów w tym szczególnie uczniów jest bardzo duży i mający bardzo duży wpływ na wyniki finansowe przewoźnika. Głównym przewoźnikiem realizującym przewozy o charakterze użyteczności publicznej na terenie powiatu Łukowskiego jest PKS w Łukowie S.A. którego 100% właścicielem jest Starostwo Powiatowe w Łukowie.

Wyniki finansowe PKS-u Łukowskiego w ostatnich dwóch latach przedstawiały się następująco:

Tabela 42. Struktura rachunku wyników PKS w Łukowie S.A. PLN 2011 2012 I Przychody z działalności przewozowej 13 519 756,29 14 070 074,19 II Pozostałe przychody 7 069 109,49 6 941 038,04 2011 2012 III Koszty działalności przewozowej 14 658 678,18 14 400 760,63 1 Zużycie materiałów i energii 4 980 187,60 5 021 562,13 2 Wynagrodzenia z narzutami 7 084 749,33 7 277 128,49 3 Amortyzacja 1 006 709,26 694 642,67 4 Pozostałe 1 587 031,99 1 407 427,34 IV Pozostałe koszty 6 597 473,92 6 562 906,40

2011 2012 Zysk (strata) na sprzedaży z działalności V przewozowej -1 138 921,89 -330 686,44 Zysk (strata) na sprzedaży z pozostałej VI działalności 471 635,57 378 131,64

162

2011 2012 VII Rentowność z działalności przewozowej -8,42% -2,35% VIII Rentowność z pozostałej działalności 6,67% 5,45%

Z powyższego zestawienia widać, że spółka na działalności przewozowej traci, przy czym w 2012 roku nastąpiła poprawa, ponieważ strata na tej działalności zmniejszyła się z -8,42% w 2011 roku do -2,35%. Z uwagi na fakt, że pozostała działalność była rentowna, to pozwoliło w roku 2012 w całości pokryć stratę wygenerowaną na działalności przewozowej i w sumie przynieść zysk na sprzedaży w wysokości 47.445,74 zł (0,2% rentowności). W następnych latach należałoby utrzymać powyższą tendencję w kierunku zbilansowania działalności przewozowej.

W roku 2012 kapitały własne spółki stanowiły ponad 46% całości źródeł finansowych, co świadczy o stabilnej i bezpiecznej strukturze finansowania. Pożądana wielkość tego wskaźnika zgodnie z literaturą przedmiotu powinna mieścić się pomiędzy 40%-60%. Również fakt, że kapitał własny plus zobowiązania długoterminowe w całości finansują majątek trwały potwierdzają bezpieczną strukturę finansowania, co świadczy o małym ryzyku funkcjonowania spółki.

Źródła finansowania inwestycji

Obecnie finansowanie przede wszystkim inwestycji taborowych i infrastruktury odbywa się w dużej mierze przy współfinansowaniu funduszy unijnych. Fundusze strukturalne to podstawowe instrumenty polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Ich celem jest wspieranie restrukturyzacji i modernizacji gospodarek krajów UE, a tym samym zmniejszenie dysproporcji pomiędzy poziomem rozwoju poszczególnych regionów krajów UE. Na lata 2007-13 Polska otrzyma z Unii Europejskiej ponad 67 mld euro, tym samym będzie największym spośród wszystkich państw członkowskich beneficjentem środków unijnych. Przygotowane przez Polskę programy operacyjne są największe nie tylko w obecnej perspektywie finansowej, ale często także w historii Unii Europejskiej.

163

Tabela 43. Programy Operacyjne w latach 2007-2013

Nazwa % całości środków Kwota w mld euro PO Infrastruktura i Środowisko 41,90 27,9 PO Innowacyjna Gospodarka 12,40 8,3 PO Kapitał Ludzki 14,60 9,7 PO Rozwój Polski Wschodniej 3,40 2,3 PO Pomoc Techniczna 0,80 0,5 16 Regionalnych Programów Operacyjnych 24,90 16,6 Programy Celu Europejskiej Współpracy Terytorialnej - 0,7

Należy podkreślić, że większość środków wspólnotowych dla Polski wydanych ma być na infrastrukturę, w tym w bardzo dużej części na infrastrukturę transportową. Prawdopodobnie wielkość środków unijnych w perspektywie finansowej 2014-2020 dla Polski będzie na podobnym albo większym poziomie, jaką mamy dziś, co może stanowić dużą szansę dla przewoźników takich jak PKS w Łukowie S.A., aby dokonać odnowy taboru samochodowego celem oferowania bardziej konkurencyjnej oferty dla podróżnego a zarazem zwiększenia przychodów dla przewoźnika.

Podsumowując można stwierdzić, że w okresie objętym planem transportowym należy przynajmniej utrzymać obecną sytuację finansową PKS-u w Łukowie działając w kierunku zbilansowania działalności przewozowej, czyli zrównoważeniem przychodów i kosztów tej działalności (w 2012 roku była to strata w wysokości 330.686,44 zł). Ponadto w celu szybszego rozwoju i poprawy jakościowej oferty przewoźnika z myślą o pasażerach należy wykorzystać silne wsparcie finansowe Unii Europejskiej w perspektywie finansowej 2014-20120.

17. Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego do 2025 roku

Determinantami określającymi kierunki rozwoju transportu publicznego w Powiecie Łukowskim są:

. prognozy popytu tego transportu, uwzględniające uwarunkowania demograficzne, społeczne i gospodarcze oraz źródła ruchu . uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne oraz kierunki zagospodarowania przestrzennego obszaru . przewidywane kierunki zmian i rozwoju w strukturze funkcjonalno-przestrzennej obszaru, opisane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego . założenia rozwoju systemu komunikacyjnego . uwarunkowania wynikające z ochrony środowiska naturalnego Do głównych uwarunkowań rozwoju sieci transportu publicznego do 2025 r. należą:

. Skomunikowanie komunikacji kołowej z kolejową . Zwiększenie dostępności komunikacyjnej powiatu. Rozwój infrastruktury drogowej w szczególności tras szybkiego ruchu. . Budowa Wielkiej Obwodnicy Mazowsza

Przewiduje się, że układ transportu publicznego w dalszym ciągu oparty będzie na sieci połączeń drogowych przewoźników autobusowych i kolei. Kierunki rozwoju tego segmentu podaży usług

164

przewozów o charakterze użyteczności publicznej, zostaną określone w Planie Zintegrowanego Rozwoju Transportu Publicznego Województwa Lubelskiego.

W okresie planowania (do 2025 r.) przyjmuje się następujące zasady kształtowania oferty publicznego transportu zbiorowego: 2. Regularne prowadzenie badań, co 2-3 lata: a. wielkości popytu oraz przekrojowej struktury popytu b. rentowności kursów wykonywanych przez PKS w Łukowie 3. Prowadzenie badań dotyczących wielkości popytu w okresie wakacyjnym, co 3-4 lata. 4. Po aktualizacji Krajowego Planu Transportowego przeprowadzone zostaną kompleksowe badania potrzeb przewozowych, popytu oraz preferencji i zachowań komunikacyjnych mieszkańców, których wyniki stanowić będą wytyczne dla kształtowania oferty przewozowej i określania wymogów technicznych w stosunku do taboru operatora. 5. Rozkłady jazdy, w tym ustalanie przebiegu tras, częstotliwości kursowania i alokacji pojazdów, będą konstruowane w dostosowaniu do wyników badań potrzeb przewozowych, popytu, preferencji i zachowań komunikacyjnych mieszkańców oraz badań rentowności poszczególnych linii komunikacyjnych.

6. Uwzględnianie potrzeb osób niepełnosprawnych.

W poniższej tabeli przedstawiono zestaw parametrów i narzędzi oraz zakres oceny poszczególnych elementów systemu przewozów użyteczności publicznej w Powiecie Łukowskim, umożliwiających bieżące monitorowanie stopnia realizacji planu zrównoważonego rozwoju transportu publicznego.

Tabela 44. Mierniki realizacji postulatów zawartych w Planie Transportowym Badany element planu Zakres i narzędzia badania Efektywność ekonomiczna transportu  Wskaźnik odpłatności usług (%)  Poziom pokrycia kosztów przez rekompensatę (%)  Przychody z innych źródeł (powierzchnia reklamowa, itp.)  Amortyzacja taboru/koszty ogólne (%) Integracja transportu  Węzeł komunikacyjny –dworzec PKP/PKS Zapewnienie dostępności do transportu, Dostępność podmiotowa: w tym osobom niepełnosprawnym  Udział % pojazdów niskopodłogowych w taborze operatorów i przewoźników Dostępność przestrzenna:

 Liczba przystanków na 1 km² Produkt: taryfa, jakość, czas  Dostępność zakupu biletów  Wspólna taryfa biletowa  Wspólny bilet  Częstotliwość kursowania:  Ilość autobusów klimatyzowanych w ogólnej strukturze (%) Rozkład jazdy - Skomunikowanie Synchronizacja rozkładów jazdy komunikacji krótkobieżnej z dalekobieżną (pociągi, autobusy) Dopasowanie oferty do potrzeb rynku i Kompleksowe badania potrzeb przewozowych, popytu, preferencji komunikacyjnych preferencji i zachowań transportowych

165

Redukcja negatywnego wpływu  Udział % transportu kolejowego w przewozach transportu na zdrowie i bezpieczeństwo  Uprzywilejowanie transportu publicznego mieszkańców Redukcja zanieczyszczenia powietrza i Struktura pojazdów w inwentarzu w przekroju norm czystości hałasu spalin

Mapa 21. Wykorzystanie potencjału demograficznego- stan obecny

Źródło: Krajowy Plan Transportowy

Kierunki rozwoju transportu publicznego w Powiecie Łukowskim powinny zostać podporządkowane strategii zrównoważonego rozwoju, która uznawana jest za zasadę kształtowania polityki komunikacyjnej.

Czynnikami określającymi kierunki rozwoju transportu publicznego w Powiecie Łukowskim są:

 prognozy popytu na transport publiczny które uwzględniają uwarunkowania demograficzne, społeczne i gospodarcze, źródła ruchu, ochronę środowiska, dostęp do infrastruktury  przewidywane kierunki zmian i rozwoju w strukturze funkcjonalno- przestrzennej poszczególnych gmin  uwarunkowania wynikające z ochrony środowiska naturalnego na terenie Powiatu Łukowskiego  stan rozwoju infrastruktury transportu i poziom istniejącej oferty przewozowej.

166

Dla poprawy jakości publicznego transportu zbiorowego na obszarze Powiatu Łukowskiego, zalecane jest podjęcie następujących działań:

 polepszenie warunków oczekiwania na przystankach poprzez modernizację infrastruktury przystankowej  zniwelowanie czarnych plam tj. zmniejszenie ilości obszarów pozbawionych transportu publicznego  poprawa standardów obsługi Powiatu Łukowskiego w zakresie częstotliwości kursowania pojazdów i wytyczania tras  usprawnienie statycznego systemu informacji pasażerskiej, a w przyszłości wprowadzenie dynamicznego systemu informacji pasażerskiej  poprawa jakości obsługi pasażera, szczególnie w zakresie dostępności zakupu biletów.

18. Plan Transportowy dla Powiatu Łukowskiego a Plan Transportowy dla Województwa Lubelskiego.

Uchwalone plany transportowe stanowią akty prawa miejscowego i mają charakter hierarchiczny, ich treść nie może się wzajemnie wykluczać. W związku z tym uchwalony „Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Powiatu Łukowskiego” musi uwzględnić zapisy ujęte w planie transportowym przyjętym przez Województwo Lubelskie. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w województwie lubelskim został przyjęty dnia 14 lipca 2014 r. Uchwałą Nr XLVII/774/2014 Sejmiku Województwa Lubelskiego. Należy podkreślić, że zapisy Planu Transportowego dla Powiatu Łukowskiego nie stoją w sprzeczności z w/w dokumentem wojewódzkim. Najważniejsze zapisy Planu Transportowego Województwa Lubelskiego dotyczą wyznaczenia linii o charakterze użyteczności publicznej, które przebiegają przez obszar Powiatu Łukowskiego. Województwo Lubelskie planuje organizację przewozów o charakterze użyteczności publicznej na terenie powiatu łukowskiego:  Linii nr 521 – pokrywa się ona z liniami o charakterze użyteczności publicznej wyznaczonymi przez Powiat Łukowski na odcinku Serokomla – Wojcieszków – Łuków  Linia nr 581 – pokrywa się ona z linią wyznaczoną przez Powiat Łukowski na odcinku z Łukowa do granicy powiatu w kierunku Radzynia Podlaskiego przez Ulan Majorat. Dalszy przebieg tej linii z Łukowa przez Stoczek Łukowski w kierunku Garwolina również pokrywa się z przebiegiem niektórych linii wyznaczonych przez Powiat Łukowski. Jednak ten odcinek jest uznany, jako warunkowy do uruchomienia. Z racji tego, że przebiegi wspomnianych linii pokrywają się na niektórych odcinkach wskazanym będzie dostosować godziny kursowania autobusów na tych liniach w taki sposób, aby nie pokrywały się ze sobą. Linie o charakterze użyteczności publicznej nie mogą być względem siebie konkurencyjne, ale powinny się uzupełniać tworząc spójną sieć. Pozostałe zapisy „Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla Powiatu Łukowskiego” nie stoją w sprzeczności z Planem Transportowym województwa Lubelskiego.

167