Załącznik do Uchwały Nr …………. Rady Powiatu Rawickiego z dnia ………………..

RAPORT Z WYKONANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU RAWICKIEGO ZA LATA 2014-2015

1 SPIS TREŚCI

1.WSTĘP ...... 3

1.1. CEL SPORZĄDZENIA RAPORTU ...... 3

2. ZAKRES DANYCH, DOKUMENTY BAZOWE DO SPORZĄDZENIA RAPORTU ..... 4

3. KIERUNKI DZIAŁAŃ I STOPIEŃ ICH REALIZACJI W LATACH 2014-2015 ...... 4

3.1. DZIAŁANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM ...... 5 3.1.1. Edukacja ekologiczna ...... 5

3.2. OCHRONA WALORÓW I ZASOBÓW NATURALNYCH ...... 6 3.2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu ...... 6 3.2.2. Gospodarka zasobami wodnymi ...... 8 3.2.3. Ochrona powierzchni ziemi...... 10

3.3. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA ...... 11 3.3.1. Gospodarka wodno-ściekowa...... 11 3.3.2. Gospodarka odpadami ...... 14 3.3.2.1. Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych ...... 15 3.3.2.2. Realizacja zadań w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest ...... 15 3.3.3. Ochrona powietrza ...... 16 3.3.4. Ochrona przed hałasem ...... 21 3.3.5. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym ...... 22 3.3.6. Ochrona przed awariami przemysłowymi ...... 22

4. OCENA STOPNIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU RAWICKIEGO WEDŁUG WSKAŹNIKÓW...... 23

5. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ...... 25

6. SPIS TABEL ...... 26

2 1.WSTĘP

W celu realizacji polityki ochrony środowiska państwa, zarządy powiatów są zobligowane do sporządzania powiatowych Programów ochrony środowiska zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2016 r., poz. 672 z późn. zm.). „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019” została uchwalona przez Radę Powiatu Rawickiego w dniu 20 grudnia 2012 r., uchwałą Nr XXIV/185/12. Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy Prawo Ochrony Środowiska organ wykonawczy powiatu sporządza co 2 lata raport z wykonania programu ochrony środowiska.

1.1. Cel sporządzenia raportu

„Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego za lata 2014-2015” został przygotowany w celu realizacji zobowiązań nałożonych na Zarząd Powiatu Rawickiego przez obowiązujące w Polsce prawo w zakresie ochrony środowiska. Raport określa stopień realizacji „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019” w latach 2014-2015. Przedmiotowy Raport stanowi narzędzie monitoringu umożliwiające ocenę stopnia realizacji zamierzeń programowych – stopnia realizacji celów, uzyskanych efektów ekologicznych i poniesionych nakładów finansowych.

3 2. ZAKRES DANYCH, DOKUMENTY BAZOWE DO SPORZĄDZENIA RAPORTU

Dane do opracowania „Raportu z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego za lata 2014-2015” stanowią: - „Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019”, - sprawozdania opisowe z wykonania budżetu powiatu rawickiego oraz gmin powiatu rawickiego, - dane statystyczne pochodzące z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, - informacje pozyskane z gmin oraz jednostek powiatu, - raporty o stanie środowiska w województwie wielkopolskim wykonane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, - informacje zawarte na stronach internetowych instytucji publicznych, działających w obszarze ochrony środowiska.

3. KIERUNKI DZIAŁAŃ I STOPIEŃ ICH REALIZACJI W LATACH 2014-2015

W niniejszym Raporcie zostały przedstawione działania i przedsięwzięcia, które były realizowane w okresie od 1 stycznia 2014 do 31 grudnia 2015 roku. Przedsięwzięcia i działania ujęte zostały w grupach: - o charakterze systemowym zmierzające przede wszystkim do podnoszenia świadomości ekologicznej mieszkańców, upowszechniania informacji o środowisku i jego ochronie oraz związane z aspektami ekologicznymi w planowaniu przestrzennym; - związane z ochroną walorów i zasobów naturalnych, a więc ochronę zasobów przyrodniczych, zasobów wodnych, zasobów geologicznych i ochronę powierzchni ziemi; - związane z poprawą jakości środowiska, obejmujące działania zmierzające do ochrony poszczególnych jego komponentów oraz przeciwdziałające takim zagrożeniom jak hałas, promieniowanie elektromagnetyczne, czy możliwości wystąpienia poważnych awarii.

4 3.1. Działania o charakterze systemowym

3.1.1. Edukacja ekologiczna

Edukacja ekologiczna, czyli wszelkie działania, które zmierzają do kształtowania właściwej postawy społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków. W Programie Ochrony Środowiska głównym celem wyznaczonym dla Powiatu Rawickiego w zakresie edukacji ekologicznej było zapewnienie ochrony przyrody i środowiska oraz racjonalnego gospodarowania jego zasobami poprzez wykształcenie u mieszkańców postaw proekologicznych. W tabeli poniżej przedstawiono podjęte działania w zakresie edukacji ekologicznej, realizowane w latach 2014-2015. Tabela 1. Podjęte działania w zakresie edukacji ekologicznej na terenie powiatu rawickiego Cel nadrzędny: zapewnienie ochrony przyrody i środowiska, racjonalnego gospodarowania jego zasobami poprzez wykształcenie u mieszkańców postaw proekologicznych Nazwa zadania Podjęte działania 2014 2015 Prowadzenie i wspieranie W szkołach na terenie powiatu rawickiego prowadzone były m.in. akcje: działań z zakresu edukacji -„Sprzątania świata” ekologicznej (konkursy, - „Zbiórki makulatury” wystawy, szkolenia, itp.) - „Zbiórki baterii” podejmowanych przez różne - „Kształtowanie świadomości ekologicznej uczniów szkół podstawowych z terenu instytucje i organizacje Komunalnego Związku Gmin Regionu Leszczyńskiego w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi” - „SOS dla środowiska, czyli segregujący, oszczędny, świadomy.” Ponadto zarówno w szkołach podstawowych, gimnazjach oraz szkołach ponadgimnazjalnych organizowane były konkursy z zakresu edukacji ekologicznej m.in.: - XII i XIII „Konkurs Piosenki Ekologicznej”, - „Konkurs Wiedzy Ekologicznej” - „Olimpiada Wiedzy Ekologicznej” W celu kształtowania świadomości ekologicznej organizowano m.in.: - „Dzień Ziemi” - „Szkolny Dzień Ekologa” - „Szkolny Dzień Czystego Powietrza” - „Zlot Krajoznawczy” - „Dzień Drzewa” Dodatkowo w I Liceum Ogólnokształcącym w Rawiczu realizowany był projekt pt. „AKADEMIA TALENTÓW PRZYRODNICZYCH” – podwyższenie jakości kształcenia kompetencji naukowych i przyrodniczych w szkołach ponadgimnazjalnych w ramach przedmiotu „Ekologia Krajobrazu”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytetu III. Wysoka jakość systemu oświaty, Działania 3.3. Poprawa jakości kształcenia, Poddziałania 3.3.4. Modernizacja treści i metod kształcenia. Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu w powiecie rawickim przeprowadził szereg szkoleń z zakresu edukacji ekologicznej, m.in.: - szkolenia z zakresu stosowania środków ochrony roślin z uwzględnieniem zasad integrowanej ochrony roślin w województwie wielkopolskim,

5 - „Integrowana Produkcja Roślin”, - szkolenie z zakresu integrowanej ochrony roślin ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia materiału siewnego, - „Dobre praktyki rolnicze na obszarach szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego, tzn. OSN”. W Centrum Wystawowo-Edukacyjnym w Gołaszynie organizowane są cyklicznie następujące imprezy o charakterze masowym: - Regionalne Targi Rolnicze, - Krajowe Dni Roślin Bobowatych, - impreza pn. „Wielkopolska Wieś Zaprasza”, - Regionalna Wystawa Drobnego Inwentarza. Oprócz tego odbywają się organizowane przez doradców i specjalistów branżowych Dni Pola, Biała Sobota, Święto Szparaga, Forum Kobiet.

Umożliwienie Starosta Rawicki, Burmistrzowie i Wójt Gmin Powiatu Rawickiego zapewniają powszechnego dostępu do dostęp do informacji o środowisku, wszystkim zainteresowanym. Dane informacji o środowisku zamieszczane są na stronach internetowych w Biuletynie Informacji Publicznych, i jego ochronie jak również w prowadzonym publicznie dostępnym wykazie danych o środowisku EKOPORTALU.

3.2. Ochrona walorów i zasobów naturalnych

3.2.1. Ochrona przyrody i krajobrazu

Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 z późn. zm.) polega na „zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody”. Podjęte działania w zakresie ochrony i zachowania walorów przyrodniczych i krajobrazowych, w tym środowiska kulturowego na terenie powiatu rawickiego przedstawia tabela nr 2. Tabela 2. Podjęte działania w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu na terenie powiatu rawickiego w latach 2014-2015

Cel nadrzędny: ochrona i zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych, w tym środowiska kulturowego Nazwa zadania Podjęte działania i koszty realizacji 2014 2015 Wykonywanie inwentaryzacji i Powiat Rawicki: waloryzacji środowiska Starostwo Powiatowe w Rawiczu przyrodniczego w gminach, -sporządzono dokumentację szczególnie tam gdzie jest to urządzeniową lasów niestanowiących ______konieczne ze względu na własności Skarbu Państwa – objęcie czynną i prawną poniesione koszty: 45 108,40 zł, ochroną nowych, cennych przyrodniczo i krajobrazowo obszarów Odbudowa istniejącej zieleni, Powiat Rawicki: Powiat Rawicki: w tym parków wiejskich, a Dom Pomocy Społecznej w Osieku Dom Pomocy Społecznej w Osieku także uzupełnienie o nowe - dokonano nasadzeń krzewów, bylin - dokonano nasadzeń krzewów, bylin

6 obszary, dobrze powiązane na terenie kompleksu pałacowo- na terenie kompleksu pałacowo- funkcjonalnie i krajobrazowo parkowego Domu Pomocy Społecznej parkowego Domu Pomocy Społecznej z otoczeniem w Osieku-poniesione koszty: w Osieku- poniesione koszty: 9 296,89zł 21 999 ,78 zł Starostwo Powiatowe w Rawiczu: Rozwój terenów zieleni na - dotacja dla Szpitala Powiatowego sp. obszarach zurbanizowanych z o.o. w Rawiczu na zagospodarowanie ______terenu polegającym m.in. na utworzeniu parku uzdrowiskowego, placu do terapii zajęciowej, placu na rehabilitację fizyczną. – poniesione koszty: 25 000,00 zł Utrzymanie istniejących oraz Gmina Rawicz: Gmina Rawicz: tworzenie nowych zadrzewień - nasadzenia zastępcze drzew – - nasadzenia zastępcze drzew – przydrożnych i śródpolnych poniesione koszty: 44 999,55 zł poniesione koszty: 37 280,99 zł Gmina Jutrosin: Gmina Pakosław: - nasadzenia i utrzymanie zieleni – - nasadzenia zastępcze drzew – poniesione koszty: 5000,00zł poniesione koszty: 960,00 zł Gmina Jutrosin: -nasadzenia i utrzymanie zieleni – poniesione koszty: 5 000,00 zł Powiat Rawicki Powiatowy Zarząd Dróg w Rawiczu: - nasadzenia zastępcze drzew – koszt 31 968,00 zł

Rozwój sieci szlaków Gmina Jutrosin: Gmina Pakosław: turystycznych i ścieżek -ścieżka pieszo-rowerowa na - kontynuacja budowy ścieżki pieszo rowerowych, dydaktycznych, ul. Garncarskiej w Jutrosinie rowerowej nad Zalewem Pakosław – punktów widokowych na poniesione koszty: 164 502,92 zł koszt 162 784,89 zł, terenach o wysokich walorach (w tym dofinansowane z Gmina Bojanowo: przyrodniczych Programu Rozwoju Obszarów - budowa ścieżki pieszo-rowerowej i krajobrazowych Wiejskich w ramach działania 413 - w Gołaszynie etap II – poniesione Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju koszty: 3 102,50 zł w ramach LEADERA) Powiat Rawicki Gmina Pakosław Powiatowy Zarząd Dróg: - opracowanie dokumentacji ścieżek -naprawa ścieżki pieszo-rowerowej rowerowych: Pakosław - Sowy, w m. Szymanowo poniesione koszty: Pakosław - Golejewko poniesione 39 062,62 zł, koszty: 5.000,00 zł.

Rewaloryzacja, konserwacja Gmina Rawicz: i utrzymywanie dóbr kultury - Rewitalizacja Plant Jana Pawła II – poniesione koszty: 1 346 947,24 zł materialnej pozostających w (co stanowi wykonanie realizacji inwestycji w ok. 14%) rejestrze zabytków

7 Gmina Rawicz Gmina Rawicz - remont Ratusza w Rawiczu – - rozpoczęcie prac remontu Domu poniesione koszty: 899 713,59 zł na Kultury w Rawiczu wraz renowację, remont wszystkich elewacji z rewitalizacją parku – poniesione ratusza oraz wymiana pokrycia koszty: 6 000 000,00 zł (co stanowi dachowego wykonanie realizacji inwestycji w ok. 13%) Gmina Miejska Górka: - wykonanie prac konserwatorskich na zbiorowej mogile Powstańców Wielkopolskich na cmentarzu parafialnym w Miejskiej Górce – łączny koszt: 57 327,99 zł (źródło finansowania zadania: 15 000.00 zł Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa; 40 000,00 zł Dotacja Wojewody Wielkopolskiego; 2 327,99 zł Gmina Miejska Górka) Gmina Jutrosin: - prace konserwatorskie i restauratorskie przy krzyżu przydrożnym w Dubinie (obiekt wpisany do rejestru zabytków), – poniesione koszty: 14.500,00 zł, - przeniesienia oraz rekonstrukcja zabytkowego wiatraka z Dubina- platforma widokowa nad zalewem w Jutrosinie – poniesione koszty: 311.476,00 zł z czego 80% stanowi dofinansowanie projektu ze środków unijnych.

3.2.2. Gospodarka zasobami wodnymi

W „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019” za główny cel w zakresie gospodarki zasobami wodnymi uznano ochronę zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, zabezpieczenie odpowiedniej ilości i dobrej jakości, racjonalne nimi gospodarowanie oraz minimalizacja zagrożeń związanych z powodzią. Aby uzyskać zamierzony cel w latach 2014-2015 były podejmowane działania w zakresie: - rozbudowy i modernizacji systemów ujmowania i dystrybucji wody; - odbudowy istniejących zbiorników wodnych; - prowadzenia prac konserwacyjnych i regulacyjnych oraz zabezpieczenia koryt rzek, cieków, rowów; modernizacja urządzeń melioracyjnych; - przeciwdziałania zagrożeniom powodziowym poprzez modernizację i rozbudowę wałów przeciwpowodziowych oraz zbiorników retencyjnych.

8 Tabela 3. Podjęte działania w zakresie ochrony zasobów wodnych na terenie powiatu rawickiego w latach 2014-2015

Cel nadrzędny: ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, zabezpieczenie odpowiedniej ilości i dobrej jakości, racjonalne nimi gospodarowanie oraz minimalizacja zagrożeń związanych z powodzią Nazwa zadania Podjęte działania i koszty realizacji 2014 2015 Rozbudowa i modernizacja Gmina Rawicz systemów ujmowania i - budowa kanalizacji sanitarnej i sieci wodociągowej w Dębnie Polskim etap dystrybucji wody 3 i 4 – poniesione koszty: 86 035,21 zł

Gmina Jutrosin: - budowa kanalizacji sanitarnej, deszczowej i sieci wodociągowej na terenie osiedla mieszkaniowego w m. Nowy Sielec – I etap – poniesione ______koszty: 291 209,29 zł

Gmina Pakosław: - budowa sieci wodociągowej i kanalizacji sanitarnej w miejscowości Chojno poniesione koszty: 156 314,09 zł Zachowanie oraz odbudowa Gmina Miejska Górka: Gmina Rawicz istniejących zbiorników - rekultywacja stawu w Sobiałkowie – -odbudowa zbiorników Małej wodnych (stawów i oczek poniesione koszty: 21 425,30 zł Retencji Wodnej – poniesione wodnych), wprowadzenie koszty: 5 974,00 zł obudowy biologicznej brzegów cieków Prowadzenie prac Gmina Rawicz: Gmina Bojanowo: konserwacyjnych i - konserwacja rowów melioracyjnych na -czyszczenie i remont urządzeń regulacyjnych oraz terenach wiejskich – poniesione koszty: melioracyjnych – poniesione zabezpieczenie koryt rzek, 21 000,00 zł koszty: 29 554,58 zł cieków, rowów; zwiększenie Gmina Bojanowo: Gmina Jutrosin: retencji korytowej; -czyszczenie i remont urządzeń - utrzymanie cieków podstawowych modernizacja urządzeń melioracyjnych – poniesione koszty: – poniesione koszty: 15.000,00 zł melioracyjnych 10 000,00 zł - bieżące utrzymanie mostów i Gmina Jutrosin: przepustów – poniesione koszty: - utrzymanie cieków podstawowych – 8.000,00 zł poniesione koszty: 15.000,00 zł - bieżące utrzymanie mostów i WZMiUW przepustów – poniesione koszty: - naprawa i konserwacja budowli: 8.000,00 zł. 16szt. -poniesione koszty: 119 048,33 zł WZMiUW - koszenie dna i skarp cieku - naprawa i konserwacja budowli: 28szt. 135,704 km - poniesione koszty: poniesione koszty: 61 620,00 zł 773 218,86 zł - koszenie dna i skarp cieku 130,49 km – - koszenie obwałowań 31,350 km - poniesione koszty: 447 122,06 zł poniesione koszty: 117 031,95 zł - koszenie obwałowań 50,671 km- - odmulanie dna cieku 0,206 km - poniesione koszty: 140 997,26 zł poniesione koszty: 6 047,49 zł

9 - odmulanie dna cieku 12,149 km- - naprawa pompowni - poniesione poniesione koszty: 152 755,11 zł koszty: 20 614,76 zł - naprawa pompowni –poniesione koszty: 25 671,21 zł Powiat Rawicki: -udrożniono rów na drodze 5486P odc. Słupia-Stwolno- poniesione koszty: 3 000,00 zł, - odtworzono rów na drodze 5475P Zaborowice-Gołaszyn oraz Bojanowo- Sowiny poniesione koszty: 16 020,50 zł, - odmulono rowy odc. Słupia Kapitulna- Chojno poniesione koszty: 10 135,20 zł. Przeciwdziałanie zagrożeniom WZMiUW WZMiUW powodziowym poprzez -„Rzeka Dąbrocznia – zabudowa lewego -„Borownica – odbudowa wałów, modernizację i rozbudowę wału” lewego w km 0+000-2+380, wałów przeciwpowodziowych -rozmiar 1,83 km - poniesione koszty: prawego w km 0+000-2+120”- oraz zbiorników retencyjnych 754 521,31 zł rozmiar 4,50 km - poniesione -„Dąbrocznia – modernizacja odcinka koszty: 1 122 607,95 zł lewego wału w km 4+277 – 4+835”- -„Masłówka – odbudowa wałów rozmiar 0,558 km - poniesione koszty: dwustronnych w km 10+427- 50 000,00 zł 13+930, etap I” rozmiar 0,546 km - poniesione koszty: 153 516,74 zł

3.2.3. Ochrona powierzchni ziemi

Główny cel wyznaczony w Programie dla Powiatu Rawickiego w zakresie ochrony powierzchni ziemi to jej ochrona przed degradacją, poprzez: właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych, ich rekultywację oraz minimalizację presji wywieranych na środowisko w działalności gospodarczej, w tym szczególnie w trakcie działalności rolniczej oraz eksploatacji złóż i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Żeby uzyskać wyznaczony cel na terenie powiatu były realizowane zadania przedstawione w tabeli nr 4.

Tabela 4. Podjęte działania w zakresie ochrony powierzchni ziemi na terenie powiatu rawickiego w latach 2014-2015

Cel nadrzędny: ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją Nazwa zadania Podjęte działania i koszty realizacji 2014 2015 Wdrażanie zasad dobrej Przeprowadzenie cykli szkoleń : „Dobre praktyki rolnicze na obszarach praktyki rolniczej szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego, tzn. OSN” przez (szkolenia, publikacje) pracowników Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu we wszystkich gminach Powiatu Rawickiego Wspieranie wdrażania Na stronie internetowej Wielkopolskiego Szkolenia na temat programu programu Ośrodka Doradztwa Rolniczego w rolnośrodowiskowego, omawiające rolnośrodowiskowego oraz Poznaniu oraz Agencji Restrukturyzacji i zmiany w pakietach dla rolników, rolnośrodowiskowo- Modernizacji Rolnictwa w Poznaniu którzy rozpoczęli realizację klimatycznego– umieszczane były niezbędne informacje dla programu rolnośrodowiskowego prowadzenie działań rolników odnośnie programu w latach 2012, 2013, 2014.

10 informacyjno-edukacyjnych rolnośrodowiskowego, m.in.: Szkolenia na temat wdrażania - wymogi dla pakietu ochrona gleb i wód programu rolnośrodowiskowo- dla producentów rolnych, którzy rozpoczęli klimatycznego przedstawiające realizację programu rolnośrodowiskowego szczegółowo wszystkie wymogi w latach 2012, 2013 i 2014 poszczególnych pakietów, - lista doradców rolnośrodowiskowych. zawartych w programie rolnośrodowiskowo-klimatycznym.

Ochrona terenów Powiat Rawicki udokumentowanych złóż Starostwo Powiatowe w Rawiczu: kopalin przed niezgodnym z - opracowanie opinii dotyczącej przeznaczeniem wyników badań zagospodarowaniem ______hydrogeologicznych zawartych w (konieczność uzgodnienia w „Dodatku nr 1 do dokumentacji studium i mpzp) geologicznej złoża węgla brunatnego Oczkowice” poniesione koszty: 2 500,00 zł Prowadzenie sukcesywnej Gmina Jutrosin: Gmina Jutrosin: rekultywacji wyrobisk -monitoring zamkniętego składowiska - monitoring zamkniętego poeksploatacyjnych przez odpadów innych niż niebezpieczne i składowiska odpadów innych niż użytkowników obojętne w miejscowości Nad Stawem - niebezpieczne i obojętne w przeprowadzany przez pro GEO z miejscowości Nad Stawem - Wrocławia – poniesione koszty: przeprowadzany przez pro GEO 20 000,00zł z Wrocławia – poniesione koszty: 20 000,00 zł

3.3. Poprawa jakości środowiska

3.3.1. Gospodarka wodno-ściekowa

W analizowanych latach zadania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na terenie Powiatu Rawickiego realizowane były głównie poprzez sukcesywne rozbudowywanie i modernizację sieci wodociągowych, kanalizacyjnych oraz wspieranie budowy przydomowych oczyszczalni ścieków dla terenów zabudowy nie objętych zbiorowymi systemami kanalizacyjnymi.

11 Tabela 5. Podjęte działania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na terenie powiatu rawickiego w latach 2014-2015

Cel nadrzędny: poprawa jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez porządkowanie gospodarki ściekowej oraz ograniczenie spływu do wód powierzchniowych i podziemnych związków azotu ze źródeł rolniczych Nazwa zadania Podjęte działania i koszty realizacji 2014 2015 Budowa i rozbudowa Gmina Miejska Górka: systemów zbiorowego - budowa sieci kanalizacji sanitarnej dla wsi Dąbrowa – poniesione koszty: odprowadzania i 3 849 470,92 zł. (źródło finansowania zadania: 1 992 247,00 zł. ze środków oczyszczania ścieków unijnych; 1 857 223,92 zł Gmina Miejska Górka) Gmina Rawicz - budowa kanalizacji sanitarnej i sieci wodociągowej w Dębnie Polskim etap 3 i 4 – poniesione koszty: 86 035,21 zł - opracowanie dokumentacji projektowej przebudowy i rozbudowy oczyszczalni ścieków w Rawiczu – poniesione koszty: 233 750,00 zł Gmina Bojanowo: Gmina Bojanowo: - budowa kanalizacji sanitarnej - budowa kanalizacji sanitarnej Gościejewice-Sowiny-Wydartowo I – Gościejewice-Sowiny-Wydartowo I poniesione koszty: 2 528 511,66 zł – poniesione koszty: 1 236 182,23zł (przewidywany termin zakończenia - rozbudowa oczyszczalni w inwestycji 2015r.) Gołaszynie – poniesione koszty: - budowa kanalizacji w Kawczu i 821 488,00 zł (przewidywany Gierłachowie – poniesione koszty: termin zakończenia inwestycji 112 745,44 zł 2016r.) - rozbudowa oczyszczalni w Gołaszynie – - budowa kanalizacji sanitarnej w poniesione koszty: 821 488,00 zł Giżynie – poniesione koszty: (przewidywany termin zakończenia 451 100,00 zł (przewidywany inwestycji 2016r. termin zakończenia inwestycji 2017r.) Gmina Jutrosin: Gmina Jutrosin: - budowa kanalizacji sanitarnej, - budowa kanalizacji sanitarnej deszczowej i sieci wodociągowej na wraz z przyłączami w terenie osiedla mieszkaniowego w m. miejscowościach: Śląskowo i Nowy Nowy Sielec – I etap – poniesione koszty: Sielec – poniesione koszty: 2 130 291 209,29 zł 246,41 zł (przewidywany termin zakończenia inwestycji 2017 r.) Gmina Pakosław: - budowa kanalizacji deszczowej na - budowa sieci wodociągowej i kanalizacji ul. Garncarskiej w Jutrosinie – sanitarnej w miejscowości Chojno – poniesione koszy: 100 000,00zł poniesione koszty: 156 314,09zł Gmina Pakosław: - budowa kanalizacji deszczowej w - budowa kanalizacji deszczowej w miejscowości Chojno- poniesione koszty: miejscowości Chojno – poniesione 4 981,50 zł koszty: 9 999,83 zł - budowa kanalizacji deszczowej w - opracowanie dokumentacji Pakosławiu projektowej kanalizacji deszczowej ul. Kolejowa droga powiatowa nr 5484P – i ścieku przy drodze powiatowej poniesione koszty: 18 000,00 zł Golejewko – Pakosław – - opracowanie dokumentacji kanalizacji poniesione koszty: 15.000,00 zł sanitarnej dla miejscowości Sworowo – poniesione koszty: 62 991,50zł

12 - opracowanie dokumentacji technicznej na budowę kanalizacji sanitarnej w miejscowości Góreczki Wielkie – poniesione koszty: 36 961,50 zł

Powiat Rawicki Powiatowy Zarząd Dróg - przebudowa kanalizacji deszczowej w m. Wydawy droga powiatowa nr 5486P Miejska Górka-Wydawy – poniesione koszty: 251 473,46 zł

- przebudowa chodnika w m. Sowy w pasie drogi powiatowej Nr 5491P Drogi- Szkaradowo przy drodze powiatowej Nr 5490P Pakosław-Białykał dz.nr 122/5 i budowa kanalizacji deszczowej, odcinek od skrzyżowania dróg 5490P z 5491P do szkoły – poniesione koszty: 264 250,65 zł Starostwo Powiatowe w Rawiczu: - budowa kanalizacji deszczowej w Pakosławiu ul. Kolejowa – droga powiatowa Nr 5484P – poniesione koszty: 9 000,00 zł Wspieranie budowy Gmina Rawicz: Gmina Rawicz: przydomowych oczyszczalni - budowa przydomowych oczyszczalni - budowa przydomowych ścieków dla terenów ścieków – poniesiony koszty: 63 950,00 zł oczyszczalni ścieków – poniesione zabudowy nie objętymi Gmina Pakosław: koszty: 60 270,92 zł zbiorowymi systemami - budowa przydomowych oczyszczani Gmina Pakosław: kanalizacyjnymi ścieków – poniesione koszty: 12 119,01 zł - budowa przydomowych oczyszczani ścieków – poniesione koszty: 19 503,45 zł Realizacja zadań Przeprowadzenie cykli szkoleń : „Dobre praktyki rolnicze na obszarach wynikających z szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego, tzn. OSN” przez rozporządzeń dyrektora pracowników Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu we RZGW we Wrocławiu wszystkich gminach Powiatu Rawickiego dotyczących ograniczenia odpływu azotu ze źródeł rolniczych na obszarach szczególnie narażonych Współpraca ze Przeprowadzenie cykli szkoleń : „Dobre praktyki rolnicze na obszarach środowiskami rolniczymi w szczególnie narażonych na azotany pochodzenia rolniczego, tzn. OSN” przez zakresie wdrażania dobrych pracowników Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Poznaniu we praktyk rolniczych, wszystkich gminach Powiatu Rawickiego niezbędnych dla skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniami obszarowymi Wdrażanie Programu Szkolenia na temat programu Szkolenia na temat programu rolnośrodowiskowego na rolnośrodowiskowego, omawiające rolnośrodowiskowego, omawiające terenie gmin szczegółowo - wymogi dla wszystkich zmiany w pakietach dla rolników, pakietów w szczególności: pakietu którzy rozpoczęli realizację

13 ochrona gleb i wód dla producentów programu rolnośrodowiskowego rolnych, którzy rozpoczęli realizację w latach 2012, 2013, 2014. programu rolnośrodowiskowego w latach Szkolenia na temat wdrażania 2012, 2013 i 2014. programu rolnośrodowiskowo- klimatycznego przedstawiające szczegółowo wszystkie wymogi poszczególnych pakietów, zawartych w programie rolnośrodowiskowo-klimatycznym.

3.3.2. Gospodarka odpadami

Głównym celem Powiatu Rawickiego odnośnie gospodarki odpadami do roku 2019 jest zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie nowoczesnych systemów ich zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania. Wszystkie gminy powiatu są członkami Komunalnego Związku Gmin Regionu Leszczyńskiego. Celem działania Związku jest wspólne wykonywanie zadań publicznych w zakresie tworzenia warunków niezbędnych do utrzymania czystości i porządku, w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi. Poniższa tabela przedstawia masę wszystkich odebranych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach Powiatu Rawickiego w latach 2014 i 2015.

Tabela 6. Odebrane odpady komunalne w poszczególnych gminach Powiatu Rawickiego

[Mg]

Rok

[Mg] [Mg] [Mg] [Mg]

Masa

odpadów

Gmina

Odpady Odpady Odpady Odpady

owe

zmieszane

zebranych

selektywne

Suma masy

selektywnie

odebranych

% %

zielone [Mg]

Inne odpady

elektryczny i

osobę [kg/os]

elektroniczny

Zużyty sprzęt

odpadów 1na

wielkogabaryt odpadów[Mg]

Bojano 2014 1684,120 156,360 8,50% 4,040 14,180 10,260 8,639 1877,599 207,01 wo 2015 1736,500 159,640 12,8% 6,843 24,100 31,620 1,094 1992,362 267,61

Jutrosi 2014 1580,120 118,490 6,98% 5,509 15,460 2,340 6,017 1727,936 237,39 n 2015 1523,100 153,904 12,8% 3,320 22,140 7,620 1,899 1746,733 278,01

Miejsk 2014 2254,680 205,110 8,34% 8,859 17,200 4,020 13,385 2503,254 262,89 a Górka 2015 2340,420 199,600 10,2% 4,440 22,760 9,660 0,949 2606,949 307,97

Pakosł 2014 1004,780 104,370 9,41% 3,102 7,180 2,540 5,215 1127,187 231,36 aw 2015 1166,520 105,520 9,7% 2,060 7,500 5,020 0,639 1291,460 297,02

Rawicz 2014 7298,830 869,297 10,64% 13,971 66,206 326,510 186,34 8761,157 297,97 3

2015 7439,920 859,017 17,0% 12,677 88,770 287,140 3,640 8966,888 330,36 Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi, KZGRL

14 W 2015 roku w każdej gminie za wyjątkiem gminy Jutrosin zaobserwowano wzrost masy odebranych zmieszanych odpadów komunalnych. Porównując rok 2014 i 2015 pozytywnym kierunkiem jest to, że w każdej gminie powiatu wzrósł procentowy udział odpadów selektywnie zebranych w stosunku do masy wszystkich odebranych odpadów. Wszystkie odebrane zmieszane odpady komunalne z Powiatu Rawickiego o łącznej masie 13822,53 Mg w 2014 roku oraz 14206,46 Mg w 2015 roku przekazane zostały do Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych w Trzebani, gdzie zostały poddane mechaniczno-biologicznym procesom przetwarzania.

3.3.2.1. Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych

Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, tzw. PSZOK, to miejsce zbiórki i czasowego magazynowania selektywnie zebranych odpadów komunalnych dostarczanych przez właścicieli nieruchomości objętych systemem gospodarowania odpadami komunalnymi. W 2014 roku na terenie Powiatu Rawickiego funkcjonowały trzy takie punkty, na terenach gmin: Rawicz, Bojanowo oraz Jutrosin. W 2015 roku utworzono dodatkowo dwa nowe Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych, zlokalizowane w Pakosławiu i Miejskiej Górce. Aktualnie na terenie każdej z gmin Powiatu Rawickiego znajduje się PSZOK.

Tabela 7. Wykaz Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych na terenie Powiatu Rawickiego

Gmina PSZOK Dane adresowe PSZOK w Bojanowie Gołaszyn 11a Bojanowo Jutrosin PSZOK w Jutrosinie ul. Polna 3c (teren składu węgla) Miejska Górka PSZOK w Miejskiej Górce ul. Ignacego Buszy 5 Pakosław PSZOK w Pakosławiu ul. Kolejowa 3 Rawicz PSZOK w Rawiczu Stacja Przeładunkowa Odpadów Komunalnych w Rawiczu Źródło: Analiza stanu gospodarki odpadami komunalnymi, KZGRL

3.3.2.2. Realizacja zadań w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest

Z powiatowego programu usuwania wyrobów zawierających azbest opracowanego w 2006 roku wynika, że na terenie Powiatu Rawickiego zinwentaryzowanych było około 5700 ton tych wyrobów. Są to głównie faliste płyty eternitowe. W latach 2007-2013, z przerwą w roku 2010 z dofinansowaniem Powiatu Rawickiego unieszkodliwiono 350 ton wyrobów azbestowych t.j. ok. 6,1% zinwentaryzowanej ilości, średnio 1%/rok. Aby usunąć całość zinwentaryzowanych wyrobów azbestowych do 2032 roku rocznie należałoby unieszkodliwiać 315 ton. W 2014 r. ze względu na brak odpowiedniej kwoty środków finansowych, realizacja programu

15 dofinansowania unieszkodliwiania azbestu została zawieszona. W roku 2015 Zarząd Powiatu Rawickiego podjął uchwałę o realizacji przedsięwzięcia p.n. „Likwidacja wyrobów budowlanych zawierających azbest na terenie Powiatu Rawickiego w 2015 r.” Usunięto i unieszkodliwiono łącznie 319,406 Mg wyrobów zawierających azbest, dzięki dofinansowaniu przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu oraz Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie w formie dotacji, o łącznej kwocie 123 176,02 zł.

3.3.3. Ochrona powietrza

W „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012- 2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019” za główny cel w zakresie ochrony powietrza uznano poprawę i/lub utrzymanie jego jakości. Aby uzyskać zamierzony cel w latach 2014-2015 były podejmowane działania w zakresie:

- zmniejszenia strat energii cieplnej poprzez zabiegi termomodernizacyjne budynków użyteczności publicznej; - wspieranie działań na rzecz ograniczania niskiej emisji ze źródeł komunalnych; - ograniczenie niskiej emisji ze źródeł mobilnych poprzez przebudowę układu komunikacyjnego, wprowadzanie pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż dróg; - zwiększanie udziału źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym, tworzenie warunków do ich powstawania. Tabela 8. Podjęte działania w zakresie ochrony powietrza na terenie powiatu rawickiego

Cel nadrzędny: poprawa i/lub utrzymanie jego jakości Nazwa zadania Podjęte działania i koszty realizacji 2014 2015 Zmniejszenie strat energii Gmina Pakosław: Gmina Pakosław: cieplnej poprzez zabiegi - opracowanie dokumentacji technicznej – - modernizacja instalacji gazowej w termomodernizacyjne modernizacja dachu budynku Szkoły świetlicy Ostrobudki – poniesione budynków użyteczności Podstawowej w Pakosławiu – poniesione koszty: 4 829,74 zł publicznej i budynków koszty: mieszkalnych 55 000,00zł Powiat Rawicki - wykonanie remontu dachu Gmina Rawicz budynku Pałacu DPS Osiek – - remont Ratusza w Rawiczu – poniesione poniesione koszty: 190 860,67 zł koszty: 899 713,59 zł na renowację, (80% dofinansowania od remont wszystkich elewacji ratusza oraz Wojewody Wielkopolskiego) wymiana pokrycia dachowego - w Zespole Szkół Specjalnych w Rawiczu dokonano wymiany dwóch okien – poniesione koszty: 3 598 zł oraz dokonano remontu

16 Powiat Rawicki: dachu sali gimnastycznej wraz z - wymiana 23 okien w Placówce remontem wentylacji i oświetlenia Opiekuńczo-Wychowawczej „Mały – poniesione koszty: 338 995,08 zł Dworek” w Łaszczynie- poniesione koszty: 53.880,12 zł Wspieranie działań na rzecz Gmina Rawicz ograniczania niskiej emisji - Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ze źródeł komunalnych – poniesione koszty: 29 889,00 zł m.in. wymiana kotłów Gmina Bojanowo węglowych na paliwo - Opracowanie Planu Gospodarki gazowe, biomasę itd. Niskoemisyjnej- koszty wykonania: poniesione koszty: 5 000,00 zł ______Gmina Pakosław - Wykonanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Pakosław na lata 2015 – 2020 – poniesione koszty: 19 680,00 zł Gmina Jutrosin - 28 kwietnia 2016 r. Rada Miejska w Jutrosinie przyjęła „Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Jutrosin na lata 2015-2016” Ograniczenie niskiej emisji Gmina Jutrosin Gmina Rawicz ze źródeł mobilnych - przebudowa odcinka drogi Pawłowo- - przebudowa drogi nr 5505P – poprzez przebudowę układu Rogożewo o długości 1,61 km poniesione ulica Sienkiewicza. poniesione komunikacyjnego, koszty: 536.115,25 zł koszty: 365.216,81 zł wprowadzanie pasów Gmina Rawicz - przebudowa drogi i chodnika w zieleni izolacyjnej wzdłuż -„Przebudowa drogi - chodnika w pasie pasie drogi powiatowej nr 5486P dróg drogi powiatowej 5486P Miejska Górka – Miejska Górka – Wydawy na Wydawy w m. Zielona Wieś” – poniesione odcinku Zielona Wieś – Wydawy koszty: 136 415,95 zł poniesione koszty: 147.243,54 zł - budowa drogi od ul. Kamińskiego do ul. - budowa chodnika w Konarzewie Ceglanej w Rawiczu wraz z infrastrukturą poniesione koszty: 5 499,58 zł towarzyszącą – poniesione koszty: - budowa chodnika wraz z 4 357 978,01 zł odwodnieniem na ul. Rzecznej we - budowa chodnika w Izbicach – poniesione wsi Stwolno poniesione koszty: koszty: 10 000,00 zł 12 027,86 zł - budowa chodnika w Konarzewie - budowa chodników we wsi Słupia poniesione koszty: 5 500,00 zł Kapitulna poniesione koszty: - przebudowa ul. Bobrowskiego wraz z 120 695,25 zł odwodnieniem poniesione koszty: - budowa dróg we wsi Sierakowo - 553 372,00 zł poniesione koszty: 33 136,95 zł - przebudowa drogi we wsi Dąbrówka - budowa drogi z Zielonej Wsi w poniesione koszty: stronę Dębna Polskiego poniesione 116 461,41 zł koszty: 149 629,27 zł - budowa chodnika we wsi Słupia - przebudowa ulicy Bobrowskiego Kapitulna poniesione koszty: wraz z odwodnieniem poniesione 119 061,88 zł koszty: 19 728,68 zł - przebudowa ul. Glinki (projekt) - przebudowa ul. Słonecznej na poniesione koszty: 9 840,00 zł odcinku od ul.11-go Listopada do - przebudowa ul. Letniej i Wiosennej na ul.Saperskiej poniesione koszty: osiedlu Sierakowo poniesione koszty: 217 715,72 zł

17 215 839,03 zł - budowa dróg w Dębnie Polskim - - przebudowa ulic na Osiedlu prace projektowe poniesione 350 – Lecia w Rawiczu poniesione koszty : koszty: 85 550,00 zł 467 770,02 zł - budowa drogi w Żołędnicy w kierunku Łaszczyn -poniesione Gmina Bojanowo koszty: 59 320,33 zł - budowy chodnika i odwodnienia przy - przebudowa dróg gminnych we drodze powiatowej w miejscowości wsi Masłowo na kwotę - poniesione Gołaszyn przy ulicy Chopina poniesione koszty: 284 147,85 zł koszty:74 386,46 zł (dofinansowanie dla Gmina Miejska Górka Powiatu Rawickiego na wykonanie - budowa drogi gminnej w inwestycji) Konarach – poniesione koszty: - przebudowa drogi w m. Bojanowo ul. 27 302,00 zł Kasztanowa i drogi w Gołaszynie Nr 636 poniesione koszty : 650 068,15 zł Gmina Bojanowo - budowa drogi ul. Kwiatowa Gmina Miejska Górka poniesione koszty: - przebudowa drogi gminnej ul. Spokojna - 220 679,45 zł poniesione koszty : 247 227,96 zł Gmina Pakosław - budowa drogi gminnej w Gmina Pakosław Konarach poniesione koszty: - przebudowa drogi i chodnika w pasie 27 302,00 zł drogi powiatowej Nr 5484 Rawicz-Dubin w m. Chojno od km 11+464 do mkm 11+846 Gmina Pakosław na dług. 382 m –poniesione koszty: - modernizacja odcinka drogi 54 651,59 zł powiatowej nr 5492P Osiek - przebudowa chodnika w m. Sowy w pasie Pomocno (dofinansowanie gminy drogi powiatowej poniesione koszty: 52 190,05 zł, inwestor Powiat 132 125,32 zł Rawicki) - budowa drogi w Dębionce poniesione - przebudowa drogi w Dębionce koszty: 3 996,00 zł poniesione koszty: 44 000,00 zł - budowa chodnika ul. Młyńska Pakosław - przebudowa drogi gminnej w poniesione koszty: 58820,12 zł Golejewie w zakresie budowy - budowa chodnika wraz z kanalizacją chodnika i elementów odwodnienia deszczową ul. Rolnicza Pakosław drogi - poniesione koszty: poniesione koszty: 16 500,00zł 4 674,23 zł - budowa drogi Podborowo - opracowanie projektu i budowa ul poniesione koszty: 5 276,00 zł Sosnowa w Pakosławiu - - opracowanie projektu oraz budowa drogi poniesione koszty: 14 999,59zł Pomocno poniesione koszty: 6 000,00zł - budowa drogi Pomocno - - budowa drogi dojazdowej Sowy poniesione koszty: 3 968,78zł poniesione koszty: 9 796,00zł - przebudowa drogi gminnej w - budowa drogi dojazdowej Sworowo Sowach poniesione koszty: poniesione koszty: 11 997,97 9 996,00 zł - budowa drogi dojazdowej - budowa chodnika Golejewo poniesione Sworowo - poniesione koszty: koszty: 15 830,19 zł 8 797,50 zł - budowa chodnika Pomocno poniesione -wykonanie uzupełnienia asfaltu w koszty: 55 443,00 zł Ostrobudkach przy ścieżce - przebudowa drogi Sworowo-Niedźwiadki rowerowej poniesione koszty: na dł. ca 275 mb i 4 m szerokości - 3092,68 zł

18 poniesione koszty: 65 091,99 zł - przebudowa drogi gminnej nr 8222003 na odcinku Golejewko- Powiat Rawicki Ostrobudki oraz drogi 822004 do - budowa chodnika w m. Gołaszyn droga P skrzyżowania z drogą powiatową 4906 z przyłączami kanalizacji deszczowej Pakosław-Płaczkowo- opracowanie – poniesione koszty: 148 772,92 zł dokumentacji - poniesione koszty: -przebudowa ulicy 3-go Maja w Rawiczu – 38 130,00 zł poniesione koszty: 283 987,92 zł Gmina Pakosław - przebudowa drogi-chodnika w pasie drogi - modernizacja odcinka drogi powiatowej 5486P Miejska Górka-Wydawy powiatowej nr 5492P Osiek w m. Zielona Wieś – poniesione koszty: Pomocno – poniesione koszty: 272 831,91 zł 52 190,05 zł -przebudowa chodnika w m. Sowy w pasie - przebudowa drogi w Dębionce – drogi powiatowej Nr 5491P Drogi- poniesione koszty: 44 000,00 zł Szkaradowo przy drodze powiatowej Nr - przebudowa drogi gminnej w 5490P Pakosław-Białykał dz.nr 122/5 i Golejewie w zakresie budowy budowa kanalizacji deszczowej, odcinek od chodnika i elementów odwodnienia skrzyżowania dróg 5490P z 5491P do drogi – poniesione koszty: szkoły- poniesione koszty: 264 250,65 zł 4 674,23 zł - przebudowa drogi-chodnika w pasie drogi - opracowanie projektu i budowa ul powiatowej Sosnowa w Pakosławiu – nr 5484P Rawicz-Dubin w m. Chojno – poniesione koszty: poniesione koszty: 14 999,59zł 109 303,18 zł - budowa drogi Pomocno – - przebudowa drogi powiatowej nr 5501P poniesione koszty: 3 968,78zł ul. Rawicka w m.Dębno Polskie- - przebudowa drogi gminnej w poniesione koszty: 39 975,00 zł Sowach – poniesione koszty: 11 997,97 - wykonanie uzupełnienia asfaltu w Ostrobudkach przy ścieżce rowerowej – poniesione koszty: 30 892,68 zł - przebudowa drogi gminnej nr 8222003 na odcinku Golejewko- Ostrobudki oraz drogi 822004 do skrzyżowania z drogą powiatową Pakosław-Płaczkowo- opracowanie dokumentacji – poniesione koszty: 38 130,00 zł Powiat Rawicki - przebudowa chodnika w m. Dębno Polskie – poniesione koszty: 35 898,71 zł - przebudowa chodnika ul. Przyjemskiego w Rawiczu – poniesione koszty: 91 888,56 zł - przebudowa drogi Nr 5505P ul. Sienkiewicza w Rawiczu – poniesione koszty: 730 433,62 zł, - przebudowa drogi Nr 4910P Poniec - Rawicz na odcinku Łaszczyn - Wiadukt DK 36

19 opracowanie dokumentacji projektowo- kosztorysowej wyniosło 69 987,00 zł - przebudowa drogi-chodnika w pasie drogi powiatowej nr 5486P Miejska Górka - Wydawy na odcinku Zielona Wieś - Wydawy – poniesione koszty: 294 487,09 zł, - przebudowa drogi powiatowej nr 5492P Osiek - Pomocno w km 0+369-0+660 w zakresie odwodnienia – poniesione koszty: 104 380,11 zł, Zwiększanie udziału źródeł Gmina Pakosław Gmina Jutrosin odnawialnych w bilansie Uchwała Nr XXXVIII.302/14 Rady Gminy - Uchwała Nr IV/14/2015 Rady energetycznym, tworzenie Pakosław z dnia 29 maja 2014 r. w sprawie Miejskiej w Jutrosinie z dnia 23 warunków do ich uchwalenia miejscowego planu lutego 2015r. w sprawie: powstawania (np. budowa zagospodarowania przestrzennego dla uchwalenia miejscowego planu elektrowni wiatrowych, terenów parku elektrowni wiatrowych wraz zagospodarowania przestrzennego biogazowni rolniczych) ze strefami oddziaływania w części obręb dla terenów parku elektrowni Chojno i Ostrobudki wiatrowych „JUTROSIN” wraz z infrastrukturą techniczną Gmina Miejska Górka - Uchwała Nr XLII/212/14 z dnia 23-04- 2014r. Rady Miejskiej w Miejskiej Górce w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Farma Wiatrowa Piaski na terenie gminy Miejska Górka; - Uchwała Nr XLII/211/14 z dnia 23-04- 2014r. Rady Miejskiej w Miejskiej Górce w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Farma Wiatrowa Konary na terenie gminy Miejska Górka; - Uchwała Nr XLII/210/14 z dnia 23-04- 2014r. Rady Miejskiej w Miejskiej. Górce w sprawie: uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Farma Wiatrowa Dłoń na terenie gminy Miejska Górka;

Gmina Pakosław - Uchwałą nr XXXVIII.302/14 z dnia 29 maja 2014 r. Rady Gminy Pakosław uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenów parku elektrowni wiatrowych wraz ze strefami oddziaływania w części obrębów Chojno i Ostrobudki.

20

3.3.4. Ochrona przed hałasem

Główny wyznaczony cel dla Powiatu Rawickiego w zakresie ochrony przed hałasem, to zapewnienie dobrego klimatu akustycznego, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych. Aby osiągnąć wyznaczony cel głównym zadaniem było: modernizacja i przebudowa układu komunikacyjnego powiatu, w tym związana z budową drogi ekspresowej S-5. Cel został osiągnięty. W 2014 roku zakończyły się prace na budowie drogi ekspresowej S-5 Poznań – Wrocław odcinek Kaczkowo - Korzeńsko, ruch tranzytowy został wyprowadzony z miasta Rawicz oraz Bojanowo. Tabela 9. Podjęte działania w zakresie ochrony przed hałasem na terenie powiatu rawickiego Cel nadrzędny: zapewnienie dobrego klimatu akustycznego, zwłaszcza na terenach zurbanizowanych Nazwa zadania Podjęte działania i koszty realizacji 2014 2015 Modernizacja i przebudowa GDDKiA w Poznaniu układu komunikacyjnego - 15 listopada 2014 r. zakończyły się prace powiatu, w tym związana na budowie drogi ekspresowej S5 Poznań

z budową drogi ekspresowej – Wrocław odc. Kaczkowo –Korzeńsko S-5 (obwodnica Rawicza oraz Bojanowa). ______Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2007-2013.

Ustalanie dopuszczalnej WIOŚ w Poznaniu WIOŚ w Poznaniu emisji hałasu oraz Przeprowadzenie okresowych pomiarów Przeprowadzenie okresowych monitoring hałasu w poziomu hałasu w otoczeniu dróg pomiarów poziomu hałasu w środowisku krajowych: otoczeniu dróg krajowych: - jeden punk usytuowany w powiecie - jeden punkt usytuowany w rawickim: powiecie rawickim: w miejscowości Miejska Górka przy ul. na wysokości miejscowości Kąty, Ignacego Paderewskiego 22 (poziom gmina Rawicz, droga ekspresowa dzienno-wieczorno-nocny: LDWN = S5, w odległości 3 m od drogi i 72,8 dB (przekroczenie o 8,8 dB), - 70m od zabudowy (poziom długotrwały poziom hałasu w porze nocy: dzienno-wieczorno-nocny: LDWN LN = 64,5 dB (przekroczenie o 5,5 dB.)). = 74,4 dB, długotrwały poziom GIOŚ w Warszawie hałasu w porze nocy: LN = 67,8 dB W ramach badań monitoringowych jeden – pora nocna) brak określonej punkt pomiarowy w Rawiczu, przy wartości dopuszczalnej poziomu wjeździe do miasta od strony północno- hałasu wschodniej w rejonie zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (poziom dzienno-wieczorno-nocny: LDWN = 70,0 dB, (przekroczenie o 2,0 dB)- długotrwały poziom hałasu w porze nocy: LN = 63,4 dB (przekroczenie o 4,4 dB)).

21 3.3.5. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym

W zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym w „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019” za główny cel dla Powiatu Rawickiego uznano ochronę przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych na środowisko i zdrowie ludzi. Ocenę oddziaływania pól elektromagnetycznych na środowisko przeprowadza się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawie badań monitoringowych oraz informacji o źródłach emitujących pola. Na obszarze powiatu rawickiego w okresie raportowanym 2014-2015 prowadzone były badania poziomu emisji pól elektromagnetycznych w dwóch punktach: - w 2014 r. w Rawiczu przy ulicy Buszy 5 - w 2015 r. w miejscowości Szkaradowo 141 Zmierzony poziom składowej elektrycznej pola wyniósł odpowiednio 0,14 V/m i 0,08 V/m i nie przekroczył poziomu dopuszczalnego wynoszącego 7 V/m.

3.3.6. Ochrona przed awariami przemysłowymi

W Programie Ochrony Środowiska, za główny cel w zakresie ochrony przed awariami uznano zmniejszanie ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Aby cel był realizowany, zaproponowano działania: - analizę zagrożeń pod kątem prawdopodobieństwa ich wystąpienia, - ocenę skutków potencjalnych zagrożeń na ludzi i środowisko. W tabeli nr 10 przedstawione są podjęte działania na terenie powiatu rawickiego w larach 2014- 2015, aby osiągnąć wyznaczony cel.

22 Tabela 10. Podjęte działania w zakresie ochrony przed awariami przemysłowymi na terenie powiatu rawickiego w latach 2014-2015

Cel nadrzędny: zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnej awarii przemysłowej Nazwa zadania Podjęte działania i koszty realizacji 2014 2015 Prowadzenie akcji Powiat Rawicki prowadził akcję informacyjną dot. poważnych awarii, za informacyjno-edukacyjnej pośrednictwem ulotek otrzymanych z Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania dla lokalnej społeczności Kryzysowego WUW w Poznaniu oraz informatora na stronie Starostwa odnośnie postępowania Powiatowego w Rawiczu, na której zostały umieszczone opracowania w przypadku wystąpienia Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, zawierające przegląd najważniejszych poważnej awarii informacji dotyczących poszczególnych zagrożeń jak i postępowania w przypadku ich wystąpienia.

Wspieranie przygotowania Na podstawie wypisu z „Katalogu zagrożeń dla powiatu rawickiego” planów i programów opracowanego przez Komendę Powiatową PSP w Rawiczu, Starosta Rawicki w zmniejszających „Planie Zarządzania Kryzysowego” definiuje i wskazuje możliwe zagrożenia prawdopodobieństwo oraz metody działania powiatowych służb, inspekcji i straży na wypadek wystąpienia poważnych wystąpienia katastrofy lub awarii przemysłowej. awarii na szczeblu powiatowym Monitoring potencjalnych Monitoring w zakresie wymogów bezpieczeństwa prowadzi Komenda sprawców poważnych awarii Powiatowa PSP w Rawiczu. pod kątem spełniania przez nich wymogów bezpieczeństwa

4. OCENA STOPNIA REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU RAWICKIEGO WEDŁUG WSKAŹNIKÓW

Na potrzeby monitoringu stanu realizacji „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019” została opracowana propozycja wskaźników monitorowania programu. Wskaźniki te służą ocenie stopnia realizacji zadań wyznaczonych w programie z punktu widzenia osiągnięcia założonych celów. W tabeli poniżej przedstawione są wskaźniki monitorowania programu. Jako okresy analizy przyjęto: - stan na koniec roku 2012, jako stan wyjściowy - stan na koniec roku 2014 oraz 2015 – osiągnięty po kolejnym okresie wdrażania Programu ochrony środowiska

23 Tabela 11. Wskaźniki monitorowania Programu Miara Rok 2012 Rok 2014 Rok 2015 Ocena Wskaźnik Wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko Liczba ludności powiatu korzystająca z instalacji w % ogółu ludności: - wodociąg % 95,6 96,6 96,7 + - kanalizacja % 56,6 66,6 67,5 + - gaz sieciowy % 52,6 52,1 52,0 - Odsetek ludności obsługiwanej przez % 59,2 67,1 71,5 + oczyszczalnie ścieków Przydomowe oczyszczanie ścieków szt. 73 126 150 + Udział powierzchni lasów i innych terenów % 14,9 14,9 14,9 bz zieleni do powierzchni powiatu Udział powierzchni obszarów chronionych do % 1,7 1,7 1,7 bz powierzchni powiatu Liczba pomników przyrody szt. 52 51 51 - Nasadzenia drzew szt. 551 358 858 + Nasadzenia krzewów szt. 2320 3790 2815 + Ścieżki rowerowe km 4,8 14,4 14,4 + Wydatki majątkowe inwestycyjne w Dziale 900 zł 12693385,26 5514914,38 3210238,12 - Gospodarka komunalna i ochrona środowiska Wydatki majątkowe inwestycyjne w Dziale 010 zł 8493207,22 3273421,98 2162213,10 - Rolnictwo i łowiectwo Wydatki majątkowe inwestycyjne w Dziale 600 zł 8824943,68 8611024,55 2890943,29 - Transport i łączność Źródło: opracowano na podstawie danych z Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego Oznaczenie: + tendencja rosnąca, - tendencja malejąca, bz – bez zmian.

Analizując zmiany wskaźników monitorowania Programu, można zauważyć postęp w rozwoju infrastruktury technicznej gospodarki wodno – ściekowej, co przekłada się na efektywność w zakresie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych. Sukcesyjnie zwiększa się liczba ludności powiatu korzystająca z instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej. Ze względu na dofinansowania do budowy przydomowych oczyszczalni ścieków, ich liczba w 2015 roku podwoiła się w stosunku do roku 2012. Długość ścieżek rowerowych zwiększyła się w 2014 roku o prawie 10 km w porównaniu do roku 2012. Jednakże w analizowanych latach 2014-2015 znacznie zmniejszyły się wydatki majątkowe inwestycyjne na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska, rolnictwo i łowiectwo oraz na transport i łączność w odniesieniu do roku 2012.

24 5. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

„Raport z wykonania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego za lata 2014-2015” służy ocenie stopnia realizacji celów i kierunków działań w zakresie ochrony środowiska podejmowanych na terenie powiatu rawickiego w latach 2014-2015, zgodnie z harmonogramem realizacji zadań zawartym w „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019”.

Ze względu na ograniczoną dostępność środków finansowych zadania z zakresu ochrony środowiska wykonywane były w różnym stopniu. Powiat Rawicki oraz gminy powiatu we własnym zakresie sukcesywnie realizowały zadania, kładąc szczególny nacisk na budowę sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej, jak również budowę oraz modernizację dróg i chodników. W latach 2014-2015 zwiększyła się liczba ludności powiatu korzystająca z instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej. Poprawia się również gospodarka odpadami. Coraz więcej mieszkańców powiatu objętych zostaje zorganizowanym systemem gospodarki odpadami oraz selektywną zbiórką odpadów. W każdej gminie powiatu wzrasta procentowy udział odpadów selektywnie zebranych w stosunku do masy wszystkich odebranych odpadów. Na terenie każdej gminy znajduje się Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych. W 2015 roku usunięto i unieszkodliwiono łącznie 319,406 Mg wyrobów zawierających azbest. Ochrona powietrza atmosferycznego realizowana była głównie poprzez przebudowę dróg oraz termomodernizację obiektów dydaktycznych i użyteczności publicznej. W 2014 roku zakończyły się prace nad budową drogi ekspresowej S-5 Poznań – Wrocław, odcinek Kaczkowo - Korzeńsko, dzięki czemu ruch tranzytowy został wyprowadzony z miasta Rawicz oraz Bojanowo, co wpłynęło na poprawę bezpieczeństwa i klimatu akustycznego. W latach 2014 - 2015 w zakresie ochrony przyrody nie zaszły zmiany. Nie przybyło nowych obszarów chronionych oraz nie uległa zmianie powierzchnia lasów i innych terenów zieleni do powierzchni powiatu. Oceniając dotychczasowy stan realizacji zadań zapisanych w harmonogramie „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Rawickiego na lata 2012-2015 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2016-2019.” jednoznacznie można stwierdzić, że zadania na bieżąco są realizowane, dowodem na to są wskaźniki oraz ilość wydatkowanych środków finansowanych na realizację zadań powiatowych i gminnych.

25 6. SPIS TABEL:

TABELA 1. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ NA TERENIE POWIATU

RAWICKIEGO ...... 5

TABELA 2. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU NA TERENIE

POWIATU RAWICKIEGO W LATACH 2014-2015 ...... 6

TABELA 3. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY ZASOBÓW WODNYCH NA TERENIE POWIATU

RAWICKIEGO W LATACH 2014-2015 ...... 9

TABELA 4. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI NA TERENIE POWIATU

RAWICKIEGO W LATACH 2014-2015 ...... 10

TABELA 5. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ NA TERENIE

POWIATU RAWICKIEGO W LATACH 2014-2015 ...... 12

TABELA 6. ODEBRANE ODPADY KOMUNALNE W POSZCZEGÓLNYCH GMINACH POWIATU

RAWICKIEGO ...... 14

TABELA 7. WYKAZ PUNKTÓW SELEKTYWNEGO ZBIERANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH NA

TERENIE POWIATU RAWICKIEGO ...... 15

TABELA 8. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY POWIETRZA NA TERENIE POWIATU

RAWICKIEGO ...... 16

TABELA 9. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY PRZED HAŁASEM NA TERENIE POWIATU

RAWICKIEGO ...... 21

TABELA 10. PODJĘTE DZIAŁANIA W ZAKRESIE OCHRONY PRZED AWARIAMI PRZEMYSŁOWYMI NA

TERENIE POWIATU RAWICKIEGO W LATACH 2014-2015 ...... 23

TABELA 11. WSKAŹNIKI MONITOROWANIA PROGRAMU ...... 24

26