Preview Atsma's Afvalbrief
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Preview Atsma’s Afvalbrief 'Daar kom ik in de Afvalbrief op terug.' Deze uitspraak van staatssecretaris Joop Atsma klonk afgelopen voorjaar diverse keren in de Tweede Kamer. Als het goed is, verschijnt de brief voor de zomer. Het moet onderhand een lijvig boekwerk worden, gezien alle toezeggingen. Politici en brancheorganisaties blikken alvast vooruit, en leggen hun verlanglijstjes voor. Visies zijn hot in Den Haag. Ieder zichzelf respecterend departement komt dit voorjaar met een strategisch stuk. In april lanceerde staatssecretaris Weekers zijn Fiscale Agenda, minister Verhagen heeft een visie beloofd en ook Joop Atsma sleutelt aan een integrale Afvalbrief, die in juni moet verschijnen. Atsma heeft de Kamer inmiddels toegezegd dat de brief ingaat op de inzameling van ICT-afval, de toekomst van het Afvalfonds, de informatie- uitwisseling tussen verpakkingsproducenten en afvalverwerkers, het duurzaam inkoopbeleid van de overheid en de grondstoffenrotonde. Ook komen in de brief kwantitatieve doelen voor wat betreft de verpakkingen. Kortom, de brief bevat een veelheid aan afvalonderwerpen, en gaat volgens Atsma zelfs in op „de breedte van het afvalbeleid‟. De verwachtingen zijn dan ook hoog. Slaan we een nieuwe weg in? Ligt een omslag in het verschiet? Marieke van der Werf, Tweede Kamerlid voor het CDA, hoopt en verwacht van wel. Ook al ligt het tweede Landelijke Afvalbeheerplan (Lap2) pas anderhalf jaar op tafel, toch vindt ze de tijd absoluut rijp voor een strategisch afvalstuk. “Het is interessant om de visie van dit kabinet op afval te horen”, zegt ze. Een brief dekt volgens haar niet de lading. “Gezien de vele toezeggingen moet het een behoorlijk boekwerk worden”, aldus Van der Werf. Ze benadrukt dat Nederland goed met afval omgaat. “In de afvalsector zit veel knowhow en technologie, waar we – meer dan nu het geval is – een exportproduct van kunnen maken.” Grondstoffenbrief De afvallat mag fors omhoog, wat Van der Werf betreft. Ze heeft Atsma horen zeggen dat op termijn nagenoeg al het afval hernieuwbaar moet zijn. Dat streven juicht ze toe. “Alles hernieuwbaar krijgen betekent zo min mogelijk storten en verbranden. Een mooie en interessante uitdaging.” Concreet hoopt Van der Werf dat Atsma‟s document ingaat op ecodesign. “Ik zie daar weinig van terug in de bestaande plannen. Eigenlijk zou de markt ecodesign zelf moeten oppakken, maar dat gebeurt onvoldoende. Atsma zou afvalverwerkers en productontwerpers bij elkaar aan tafel kunnen zetten. Agendapunt is dan onder andere een codering van materialen, zodat scheidingsinstallaties de grondstoffen kunnen herkennen.” Andere punten die ze graag in de brief terugziet, zijn dat bron- en nascheiding gelijk behandeld moeten worden en dat meer producten de end-of-waste status moeten krijgen. “Bioproducten zoals compost krijgen daarmee een status als grondstof, waardoor aan het product een hoger prijskaartje komt te hangen.” Dat de grondstoffenrotonde aandacht krijgt in de Afvalbrief staat inmiddels zwart-op-wit. “Atsma heeft toegezegd dat hij met een plan komt. De Afvalbrief kan hij beter een Grondstoffenbrief noemen”, vindt D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven, uit wier koker het begrip grondstoffenrotonde komt. Ze stuurt aan op een mindshift. “We moeten op een andere manier naar afval kijken. In ons land wordt nog slechts 2 procent gestort, maar in landen als Portugal en het Verenigd Koninkrijk ligt het stortpercentage op ruim 60 procent. Nederland kan in Europa een belangrijke rol spelen. Rotterdam is nu al de grootste mondiale afvalexporteur.” Van Veldhoven ziet Nederland niet alleen als doorvoerland, maar ook als land waar de stromen hoogwaardig worden verwerkt. “Nederland moet zich specialiseren in technologisch hoogstaande verwerking, bijvoorbeeld het scheiden van waardevolle metalen uit ewaste.” Grenzen doorbreken Op Atsma‟s tafel ligt inmiddels Van Veldhovens verzoek om een lijst op te stellen van kritische grondstoffen voor de Nederlandse economie. “Het is van cruciaal belang dat bij Nederlandse bedrijven geen lege schappen ontstaan. De lijst komt in Atsma‟s brief, heeft hij mij toegezegd. Ook heb ik gevraagd om een overzicht van alle duurzaamheidinitiatieven binnen de verschillende departementen. We hebben maar één planeet, en we kampen met zowel een energie-, een klimaat- als een grondstoffencrisis. We zouden die projecten en onderwerpen moeten omarmen, die een bijdrage leveren aan het oplossen van meerdere crises. Daar moet de prioriteit komen te liggen.” Van Veldhoven pleit voor het doorbreken van grenzen. Voor het sluiten van ketens moeten volgens haar verschillende sectoren samenwerken. Als voorbeeld noemt ze tapijtfabrikant Desso die samenwerkt met zowel ontwerpers als installateurs. Van Veldhoven zou graag zien dat Atsma nieuwe pilots opstart, waarbinnen partijen uit ketens samen zoeken naar oplossingen. Daarbij moet Atsma de resultaten van eerdere pilots met productketens, zoals gips, textiel en tapijt, meenemen. Atsma heeft voor het ketenbeleid al olie, textiel en fosfaat genoemd. Zelf denkt Van Veldhoven aan de ketens plastic en elektronica. Om de benodigde kennis voor een grondstoffenrotonde te genereren, pleit Van Veldhoven voor een grondstofprofessor, nauwere samenwerking tussen universiteiten en een grondstoffenkenniscentrum. “Atsma moet daarbij aanhaken bij buitenlandse initiatieven. Duitsland kent al een grondstoffenagentschap waar kennisinstellingen en bedrijfsleven elkaar treffen. Wij zouden daarop kunnen aansluiten.” Afvalstoffenbelasting Eén onderwerp, namelijk de afvalstoffenbelasting, is Atsma in de schoenen geschoven door zijn collega Frans Weekers van Financiën. Weekers schreef onlangs in zijn Fiscale Agenda dat hij de afvalstoffenbelasting op nul wil stellen. De maatregel mag van Weekers alleen niet leiden tot een toename van de hoeveelheid te storten afval. Hij stelt dat Atsma in de Afvalbrief nader zal ingaan op hoe het risico op een toename kan worden voorkomen. De afval - en recyclingsector ziet Weekers‟ plannen niet zitten. In een gezamenlijke brief aan Atsma scharen BRBS Recycling, NVPG, NVRD, TLN en de Vereniging Afvalbedrijven zich achter de reguliere afvalstoffenbelasting. “Ook al is de stortbelasting geen melkkoe meer, als sturingsinstrument heeft het uitstekend gewerkt. Het wegvallen van de stortbelasting zal een negatief effect hebben op de afval- en recyclingstructuur”, vertelt initiatiefnemer voor de brief Max de Vries, directeur van BRBS, Branchevereniging Breken en Sorteren. De huidige stortverboden zijn volgens hem niet afdoende. De lage stortbelasting mag volgens de gezamenlijke brief wél op nul worden gesteld. Graag zelfs, omdat het voorkomt dat bepaalde stromen die moeten worden gestort in het illegale circuit belanden. “Op nul zetten van de verlaagde stortbelasting maakt het ook aantrekkelijker om oude stortplaatsen te mijnen. Een belasting maakt afgraven te kostbaar”, aldus De Vries. Hij betreurt het dat Atsma voor de Afvalbrief nauwelijks in overleg treedt met de afvalsector. Sterker nog: reeds afgesproken overleggen zijn volgens hem afgeblazen. Ladder van Lansink Liesbeth van Tongeren, Tweede Kamerlid van GroenLinks, hoopt dat Atsma‟s brief niet meteen bij het oud papier kan. “De staatssecretaris heeft dit jaar herhaaldelijk naar de brief verwezen. Dat uitstellen werkt een tijdje, maar laten we nu hopen dat de brief voldoende inhoud krijgt.” Van Tongeren is vooral benieuwd naar Atsma‟s visie op de Ladder van Lansink. Van de hoogste trap, namelijk afvalpreventie, ziet ze nauwelijks iets terug in het kabinetbeleid. “De beste oplossing blijft: minder produceren. Onze motie dat in overheidsgebouwen geen flesjes water verkocht mogen worden, haalde het niet. Zelfs dat was een stap te ver”, vertelt Van Tongeren. Ook de trede verbranding baart haar zorgen. “Verbranding verdringt op het ogenblik de hogere treden hergebruik en recycling. Het kabinet wil verbrandingsovens waarschijnlijk SDE-subsidie geven. Daarmee concurreren de ovens nog meer met recyclingbedrijven. Dat is de wereld op zijn kop.” Ook De Vries van BRBS Recycling hoopt dat Atsma helder uitspreekt dat recycling boven verbranden staat. Net als Van Tongeren ziet hij de SDE+ als een aanmoedigingsprijs op vuil verbranden. “En dat terwijl recycling veel grotere CO2-voordelen en energiebesparing oplevert dan verbranden met energieopwekking. Het zou interessant zijn om de CO2-winst door recyclen te honoreren. In een brief aan Atsma pleiten we voor het financieel waarderen van CO2 reductie door recycling. Dat zou het juiste signaal naar de markt geven.” Op het ogenblik speelt de overcapaciteit van verbranding de recyclingsector parten, stelt De Vries. De capaciteit zou volgens hem minimaal moeten halveren. “Per inwoner heeft Nederland een verbrandingscapaciteit van 450 kilo. Duitsland zit op 240 kilo, Vlaanderen op 160 kilo per inwoner. Zelfs in Vlaanderen spreken ze over een overcapaciteit. Kun je nagaan hoever wij van het evenwicht afzitten.” Ook Van der Werf van het CDA wil verbranden ontmoedigen. Of in ieder geval niet stimuleren. “Ik zie nu te veel herbruikbare houtsnippers in ovens belanden. Dat vind ik zorgelijk. Het is zonde om bepaalde biomaterialen te verbranden, terwijl er ook waardevolle producten van gemaakt kunnen worden. Met verbranden ben je een grondstof voor eeuwig kwijt.” Duurzaam inkopen Van Tongeren van GroenLinks somt nog enkele verzoeknummers op voor Atsma‟s Afvalbrief. Zo wil ze aandacht voor statiegeld “Het statiegeldsysteem heeft altijd goed gewerkt”, voor de naleving van de Evoa-wetgeving voor de uitvoer van e-waste “Dat lukt niet als het kabinet