Predikantenlijst Ned. Hervormde Kerk Marum En Noordwijk
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Predikan tenlijst Ned. Hervo rmde Kerk Marum en Noordwijk van 1594 tot 1974 Gedenkt uw voorgangers, die u het Woord Gods gesproken hebben; en volgt hun geloof na, aanschouwende de uitkomst van hun wandel. (Hebreeën 13 vers 7) Uitgaven zonder winstoogmerk Klaproos 18, 9363 LK Marum Uitgave 2009-1 Voorwoord U vindt in dit boekje de naamlijst van de predikanten die de Nederlands Hervormde Kerk van Marum en Noordwijk gediend hebben. Vanaf de Reductie in 1594 tot aan 1974 zijn de predikanten vermeld waarbij ik dankbaar gebruik heb gemaakt van wat anderen voor mij reeds uitgezocht hebben, zie de geraadpleegde bronnen, blz. 17. Hier en daar zijn nog wat bijzonderheden vermeld. De bronnen heb ik steeds aangegeven, afgekort of middels een eindnoot. Opmerkingen mijnerzijds zijn schuingedrukt weergegeven met mijn initialen: GJ. Vanwege mijn interesse in de kerkgeschiedenis vroeg ik bij een bezichtiging van de kerk van Marum naar een predikantenlijst. Deze bleek niet te bestaan. Dit was de aanleiding om zelf op zoek te gaan. Het resultaat vindt u in dit boekje. Marum, 8 juli 2009 G. Jongsma. 1 Hoe het begon; een korte toelichting In 1594 capituleerde de stad Groningen en werd daarmee teruggevoerd (Reductie) tot de Unie van Utrecht waartoe het in 1580 reeds had behoord. Stad en Ommelanden werd tot één gewest gevormd, Stad en Lande genaamd, met de Friese Graaf Willem Lodewijk als stadhouder. De Roomse godsdienst werd verboden ten gunste van de Gereformeerde. Op de eerste synode na de Reductie te Groningen, gehouden op 14 juli tot 18 juli 1595, waren vijf predikanten uit de Stad en dertig uit de Ommelanden aanwezig. Op deze synode werd besloten dat de kerk van de provincie Groningen zou opgedeeld worden in zeven classes, namelijk 1. classis Groningen 2. classis Appingedam 3. classis Loppersum 4. classis Middelstum 5. classis Marne 6. classis ‘t Westerkwartier 7. classis Oldambt Na de invoering van de Gereformeerde religie was er een groot gebrek aan predikanten. Vele aanhangers van de —nije leer“ waren voor het Spaanse geweld en de Roomse inquisitie, die tienduizenden op gruwelijke wijze het leven had gekost, naar veiliger streken gevlucht. Hoe de toestand in het Westerkwartier was kan men lezen in de beschrijving van de kerkelijke geschiedenis van de provincie Groningen door ds. Cornelius Adami: Classis Westerkwartier1 Verscheidene plaatsen onder deze Classis behorende, zijn in de eerste jaren na de Reductie zonder enige leraars geweest, in zoverre dat in de Synode, in het jaar 1607 gehouden, tot een billijke bezwaring werd ingebracht, dat in ‘t Westerkwartier 10 vacerende kerken waren, en dat die 2 volkrijke plaatsen, Grijpskerk en Noordhorn, van de tijd der Reductie zonder enige bestelde dienaars waren geweest. Ook werd in het jaar 1607 geklaagd dat de 9 kerken in Vredewold door één leraar werd 2 bediend, en dat Ezinge met Saaxum was verenigd, gelijk mede Garnwert met Feerwert en Oostrum. Voor die tijd heeft Grietman Albertus Henrici, in Groningen krank liggende en van de stadspredikant Fredericus Feito bezocht zijnde, grote klachten ingebracht over de gewone2 ingezetenen van Vredewold, dat zij3, als schapen zonder herder, geheel in het wilde liepen, zonder enige burgerlijke of kerkelijke tucht of orde. Marum, Noordwijk, Niebert en Nuis werden tot 1644 door één predikant bediend. Door een —Staatse resolutie“4 van de —Edele Mogende H. Heeren Staten dezer Provincie“4 op 9 maart 1644 werden deze gemeenten in tweeën gesplitst, namelijk Marum met Noordwijk en Niebert met Nuis. Niebert en Nuis zijn meerdere malen samengevoegd en weer gesplitst, maar Marum en Noordwijk bleven samengevoegd tot aan 1972 toen de steekgemeente Vredewold-Westerdeel ontstond. 3 Predikantenlijst Marum en Noordwijk Nr. Van Naam van de predikant Tot Reden vertrek 1 1604 Gerhardus Johannis 1610 Noordhorn Beckering(he)5 2 16156 Wilhelmus Johannis5 1627 Augustinusga 3 1629 Johannes Lolingius of 1643 Onbekend Lisingius 4 16447 Johannes Janssonius 1650 Anloo 5 1653 Arnoldus Kniphuisen of 1674 Midwolde en Knyphuisen Leek 6 1674 Petrus ter Beek 1707 Overleden 7 1709 Bernardus Croons 1727 Overleden 8 1728 Henricus Rhodius 1729 Overleden 9 1730 Engelbertus Alberthoma 1740 Overleden 10 1742 Johannis Sissingh 1781 Emeritaat 11 1786 Jan Hendrik Rhee 1829 Overleden 12 1830 Klaas Omges Nieweg 1851 Overleden 13 1852 Samuel Henricus Coldeweij 1881 Emeritaat 14 1884 Hillenius Wibbinus Bruins 1885 Blokzijl 15 1885 Tammo Tammerus Heringa 1891 Gasselte 16 1900 Hendrik Tjakko de Graaf 1907 Veenhuizen (dr.) 17 1908 Gerrit Willem Rijkx 1912 Muntendam 18 1913 Harm Huizinga 1929 Waterlandkerkje 19 1930 Betto Bolt 1938 Emeritaat 20 1938 Abraham Burger 1945 Lochem 21 1945 Olivier Elseman 1949 Bergen op Zoom 22 1950 H.F. Swart 1956 Nieuw Helvoet 23 1956 Henri Jean Ernst Caron 1966 Roordahuizen- Idaard 24 1971 Christiaan J. Rensink 1974 Enschede 4 (1] Gerhardus Johannis Beckering(he) FAvL: Geboren onbekend, pastoor/predikant Marum, Niebert, Noordwijk en Nuis juli 1604. Naar Noordhorn 11-6-1610. Overleden 2-11-1637. WD: JOHANNIS, Gerhardus (stamvader geslacht Beckeringh). Classis Westerkwartier 26-3-1604: Nuis en Marum - Gerardus Johannis, gewezen pastoor verzoekt getuigenis van de classis. Moet dit uit zijn dorp tonen en wel dat hij lidmaat is en dat hij "ehlick" met zijn vrouw leeft en dat zijn kinderen gedoopt zijn. Op 2 mei 1604 toont hij het gevraagde, wordt op 21 mei 1604 tot het examen toegelaten, dat hij op 9 juli 1604 aflegt. Predikant te Niebert, Nuis, Marum, Noordwijk 1604, Noordhorn 11-6-1610 tot overlijden 2-11-1637. Gehuwd (2) Zuidhorn 13-1-1633 Aeltje Smaltius. [2] Wilhelmus Johannis5 FAvL: Geboren onbekend, Schoolmeester Augustinusga, predikant Marum, Niebert, Noordwijk en Nuis 1615, Augustinusga 1627, overleden 1653. WD: JOHANNIS, Wilhelmus. Schoolmeester te Augustinusga. Predikant Niebert, Nuis, Marum en Noordwijk 1615, Augustinusga 1627 tot overlijden eind 1652. TAR: 1627. Wilhemus Johannis was eerst meester hier (=Augustinusga, GJ), en is beroepen te Niebert c.a. na geëxamineerd te zijn; daar bevestigd de 14e juni 1615; vandaar is hij hier beroepen, daar ontslagen8 de 19e of 29e december 1627. Hij bediende Gerkesklooster tevens en overleed tussen 13 december en 3 januari 1653. [3] Johannes Lolingius of Lisingius CA: Na zijn dood werden de gemeenten gesplitst in Marum met Noordwijk en Niebert met Nuis. FAvL: Johannes Lisingius: geboren Emden (Oostfriesland) ca. 1604. Predikant Marum, Niebert, Noordwijk en Nuis 1628. Overleden 26-9-1642. WD: LISING (Lisingius), Johannes. Student Groningen: 5 17-10-1623 Embdanus Theol. Predikant Niebert, Nuis, Marum en Noordwijk 1628 tot overlijden te Nuis op 26-9-1642, oud 38 jaar (grafzerk). [4] Johannes Janssonius NNBW: Geboren in 1618 of 1619, overleden te Anloo 30-5-1671. Volgens de overlevering zou de familienaam oorspronkelijk luiden: Grünewald (ook Groenewolt) naar een heerlijkheid van die naam in de Paltz (Duitsland). Toen in het begin van de 17e eeuw de zoon van Johan Grünwald naar Groningen was gevlucht, zou deze zich, om onbekend te blijven, Jan Janszoon hebben genoemd, welke naam dan gelatiniseerd en tot Janssonius geworden is. Jo(h)annes Janssonius studeerde te Groningen in de godgeleerdheid en werd predikant te Marum in 1644, te Anloo in 1653, waar hij bleef tot zijn dood. Hij was gehuwd met Anna van der Straten. Mogelijk was hij de schrijver van —De valsche munte van de verdwaalde Preadamieten“ (Amsterdam 1662) en —Apostolische Toetssteen“ (Leeuwarden 1664). De Bie en Loosjes hebben t.a.p. een uitgebreide genealogie van het predikantengeslacht Jans(s)onius samengesteld. Zie: De Bie en Loosjes, Biogr. Woordenboek van Protest. Godgel. in Ned. IV, 509-511; Kerkelijk handboek (1914) Bijl., 158. (De gemelde —De valsche munte“ etc. is door een andere Johannes Jansonius geschreven. Deze was predikant te Slooten, (als kandidaat in 1656 daar gekomen) zoals in dit boekje vermeld staat. Het andere boek is hetzelfde als eerstgenoemde, zie ook TAR. GJ) FAvL: Geboren Groningen ca 1616, predikant te Marum en Noordwijk 24-6-1644, Anloo maart 1653. Overleden 30- 5-1671. WD: JANSSONIUS, Johannes, geboren Groningen plm. 1616, overleden Anloo 30-5-1671. Predikant Marum 24-6-1644, Anloo maart 1653 tot overlijden. Gehuwd Amsterdam 20-9-1646 Lucretia Pittavin, geboren plm. 1625, overleden vóór 1661; gehuwd Groningen 6 23-11-1661 Sara van der Straten, weduwe van Ter Beek, overleden Marum februari 1679. Zie dominee P. ter Beek. [5] Arnoldus Kniphuisen (of Knyphuisen) FAvL: Geboren Gieten 1633. Predikant te Marum en Noordwijk augustus 1653, Lettelbert 22-3-1674, Midwolde 1676, Gieten 23-6-1678. Overleden 10-3-1693. WD: KNIPHUIZEN (ook: Knyphuisen), Arnoldus, geboren Gieten 1632, overleden aldaar 10-3-1693. Predikant Marum en Noordwijk 17-7-1653 tot 15-3-1674, Lettelbert 22-3-1674, Midwolde en Leek 1676, Gieten 23-6-1678 tot overlijden. Was bij bevestiging te Marum 20 jaar en 7 maanden oud. Gehuwd Groningen 23-7-1653 Ideke Hillebrant (Ida Hilbrandi), overleden Gieten 26-5-1691; gehuwd Noordlaren 5-2-1693 Gretien Reinders, overleden Gieten. [6] Petrus ter Beek NNBW: Predikant te Marum en Noordwijk 1671-1707, waar hij in laatstgenoemde jaar overleed, gaf in het licht: De geborene, besnedene koninck (1703). Zie: Brucherus —Gedenkboek van stad en lande (Groningen 1792), 188. FAvL: Geboren Groningen (stad of gewest) ca. 1640, predikant te Marum en Noordwijk 1674. Overleden 23-3-1707. WD: ter BEEK, Petrus, uit Groningen, predikant Marum en Noordwijk 14-6-1674 tot overlijden 23-5-1707. Gehuwd Groningen 18-11-1671 Wibbina Ruiterus, van Bremen; gehuwd Tolbert 27-10-1678 Elisabeth Uden, overleden Weenermoor 7-6-1680 (zuster van ds. Beno Uden te Tolbert); gehuwd Marum 17-3-1682 Alagonda d' Mepsche, overleden Marum 11-11-1691; gehuwd Marum 6-8-1693 Johanna Dathenus. Zie ook J. Janssonius. 7 (7] Bernardus Croons FAvL: Geboren Norg, predikant Roderwolde 1682, Marum en Noordwijk 1709. Overleden 10-11-1727. WD: CROONS, Bernardus, geboren Norg, overleden Marum 10-11-1727.