DOCSLIB.ORG

W Obronie Ojczyzny I Wiary. Żołnierze Armii Krajowej Na Terenie Powiatu Oleśnickiego I Sycowskiego W Latach 1942- 1956

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
W Obronie Ojczyzny I Wiary. Żołnierze Armii Krajowej Na Terenie Powiatu Oleśnickiego I Sycowskiego W Latach 1942- 1956 PAPIESKI WYDZIAŁ TEOLOGICZNY WE WROCŁAWIU ANNA BARBARA KOŁODRUBIEC W OBRONIE OJCZYZNY I WIARY. ŻOŁNIERZE ARMII KRAJOWEJ NA TERENIE POWIATU OLEŚNICKIEGO I SYCOWSKIEGO W LATACH 1942- 1956 Rozprawa doktorska napisana na seminarium naukowym z historii Kościoła w czasach nowożytnych pod kierunkiem ks. prof. dra hab. Józefa Patera Wrocław 2015 1 SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW ....................................................................................................... 4 WYKAZ ŹRÓDEŁ I LITERATURY .............................................................................. 6 WSTĘP ........................................................................................................................... 17 ROZDZIAŁ I .................................................................................................................. 22 INSPEKTORAT REJONOWY ZWZ - AK W OSTROWIE WIELKOPOLSKIM ...... 22 1) Pierwsze organizacje podziemne cywilno- wojskowe w Ostrowie Wlkp. ............. 22 2) Początki Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej ............................................. 28 3) Plany powstańcze Komendy Głównej ZWZ- AK i polska myśl zachodnia .......... 34 ROZDZIAŁ II ................................................................................................................. 48 ORGANIZACJA PODZIEMNYCH STRUKTUR WOJSKOWYCH ........................... 48 1) Komenda Okręgu Poznańskiego AK z siedzibą w Ostrowie Wlkp. ...................... 48 2) Inspektorat Rejonowy w Ostrowie Wlkp. i Obwody AK ....................................... 51 3) Konspiracyjna grupa „Olimp” ................................................................................ 54 ROZDZIAŁ III ............................................................................................................... 63 SAMODZIELNY OBWÓD ZEWNĘTRZNY OKRĘGU POZNAŃSKIEGO AK KRYPTONIM „REDUTA” ............................................................................................ 63 1) Obwód Ostrzeszowsko- Kępiński ZWZ- AK ......................................................... 63 2) Podobwód w Ostrzeszowie- Batalion AK krypt. „Howerla” ................................. 72 3) Podobwód w Kępnie- Batalion AK krypt. „Łomnica” ........................................... 82 ROZDZIAŁ IV ............................................................................................................... 94 BATALIONY SAMODZIELNEGO OBWODU ZEWNĘTRZNEGO OKRĘGU POZNAŃSKIEGO AK KRYPT. „REDUTA” NA TERENIE III RZESZY- „ZA SŁUPKAMI” .......................................................................................................... 94 1. Podobwód w Namslau (Namysłów)- Batalion AK krypt. „Garłuch” .................... 94 2) Podobwód w Gross Wartenberg (Syców)- Batalion AK krypt. „Giewont” ......... 105 3) Podobwód w Oels (Oleśnica)- Batalion AK krypt. „Krywań” ............................. 125 ROZDZIAŁ V .............................................................................................................. 140 DZIAŁANIA AK W POWIECIE OLEŚNICKIM I SYCOWSKIM DO 1945 R. ....... 140 1) Wehrmacht w Oels celem wywiadu Samodzielnego Obwodu Zewnętrznego OP AK krypt. „Reduta” .................................................................................................. 140 2) Oleśnicki Kedyw podporządkowany OP AK w Ostrowie Wlkp. ........................ 146 3) Działania Oddziałów Partyzanckich „Reduty” w czasie „Operacji Bartold”....... 150 ROZDZIAŁ VI ............................................................................................................. 160 OŚRODKI REPRESJI DLA POLSKIEJ LUDNOŚCI ................................................. 160 1) Nazistowski sąd i więzienie w Oels ..................................................................... 160 2 2) Niemiecki Konzentrationslager Gross- Rosen- miejscem męczeństwa żołnierzy AK Samodzielnego Obwodu Zewnętrznego OP AK „Reduta” ................................ 166 3) Przymusowe obozy pracy i obozy jenieckie na terenie powiatu oleśnickiego ..... 173 ROZDZIAŁ VII ............................................................................................................ 181 KOŃCOWA FAZA WOJNY ....................................................................................... 181 1) Wejście ACz na teren III Rzeszy: powiatu sycowskiego i oleśnickiego .............. 181 2) Przejście ACz przez powiat oleśnicki w kierunku Festung Breslau .................... 189 3) Zachowanie ACz wobec ludności cywilnej oraz jeńców wojennych w powiecie oleśnickim i sycowskim ............................................................................................ 194 ROZDZIAŁ VIII .......................................................................................................... 212 PUBP/PUdsBP W OLEŚNICY I SYCOWIE W LATACH 1945-1956 ...................... 212 1) Powstanie PUBP w Oleśnicy ................................................................................ 212 2) Kadry PUBP w Sycowie ...................................................................................... 227 3) Struktura oraz działanie PUBP w Oleśnicy i Sycowie ......................................... 232 ROZDZIAŁ IX ............................................................................................................. 247 ZBROJNE PODZIEMIE ZWIĄZANE ZE STRUKTURAMI ARMII KRAJOWEJ NA POGRANICZU WIELKOPOLSKI I DOLNEGO ŚLĄSKA ....................................... 247 1) Powołanie Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Ochotniczej „Warta” ............... 247 2) Rozwiązanie WSGO „Warta” .............................................................................. 252 3) Rozbicie oddziału partyzanckiego Franciszka Olszówki i wieluńskich struktur KWP .......................................................................................................................... 256 ROZDZIAŁ X .............................................................................................................. 268 TWORZENIE POLSKIEJ ADMINISTRACJI KOŚCIELNEJ W ARCHIDIECEZJI WROCŁAWSKIEJ ....................................................................................................... 268 1) Objęcie rządów kościelnych przez Administratora Apostolskiego ks. dr. Karola Milika ........................................................................................................................ 268 2) Działania UB wobec ks. Gradolewskiego z parafii Św. Katarzyny w Bierutowie .................................................................................................................................. 283 3) Działania integracyjno- stabilizacyjne proboszcza parafii w Oleśnicy- kapelana AK z Kresów Wschodnich ks. Antoniego Reczucha ............................................... 288 ZAKOŃCZENIE .......................................................................................................... 307 3 WYKAZ SKRÓTÓW ACz Armia Czerwona AK Armia Krajowa AL Armia Ludowa AOBP im. M. Reja Archiwum Oleśnickiej Biblioteki Publicznej im. Mikołaja Reja AŚZŻAK OD Wr. Archiwum Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręg Dolnośląski we Wrocławiu DSZ Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj DVL Deutsche Volksliste (niemiecka lista narodowościowa) DŻS Dział Dokumentacji Życia Społecznego Gestapo Tajna Policja Państwowa GL Gwardia Ludowa IPN Instytut Pamięci Narodowej KBW Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego KC Komitet Centralny KP Komenda Powiatowa KP Komitet Powiatowy KPO Kwartalnik Powiatu Oleśnickiego KP PPR Komitet Powiatowy Polskiej Partii Robotniczej KWP Konspiracyjne Wojsko Polskie MBP Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego MO Milicja Obywatelska MSW Ministerstwo Spraw Wewnętrznych NKWD Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych NSDAP Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Pracy NSW Najwyższy Sąd Wojskowy NSZ Narodowe Siły Zbrojne ORMO Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej PCK Polski Czerwony Krzyż PKP Polskie Koleje Państwowe PKWN Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego PP pułk piechoty PPR Polska Partia Robotnicza 4 PPS Polska Partia Socjalistyczna PPS- WRN Polska Partia Socjalistyczna- Wolność, Równość, Niepodległość PRL Polska Rzeczpospolita Ludowa PSL Polskie Stronnictwo Ludowe PUBP Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego PUdsBP Powiatowy Urząd do spraw Bezpieczeństwa Publicznego PZPR Polska Zjednoczona Partia Robotnicza RP Rzeczypospolita Polska SB Służba Bezpieczeństwa SD Sicherheitsdienst (niemiecka Służba Bezpieczeństwa) SD Stronnictwo Demokratyczne SL Stronnictwo Ludowe SS Schutzstaffeln (Sztafety Ochronne) SW Służba Więzienna TMLiKP-W Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo- Wschodnich TRJN Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej UB Urząd Bezpieczeństwa VD volksdeutsch WiN Wolność i Niezawisłość WSGO „Warta” Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza „Warta” WSR Wojskowy Sąd Rejonowy WUBP Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego ZSRR Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich 5 WYKAZ ŹRÓDEŁ I LITERATURY A. ŹRÓDŁA 1. Archiwum Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Dolnośląskiego we Wrocławiu, Ewidencja członka: Frąckowiak Władysław, sygn. 440/3261. Kasprzak Janina z d. Wynimko, sygn. 2175. Młynarz Gertruda z d. Kozica, sygn. 448/3266. Mędrala Karol, sygn. 0339. Rak Tomasz, sygn. 054. Seman Jan, sygn. 3055. Smaga Józef, sygn. 702. Stożek Izabella z d. Spiżewska, sygn. 1866. Świtoń Teofil, sygn. 456/3269. Urbaniak Halina z d. Sawicka, sygn. 546. Wójcik Józef, sygn. 1549. Oświadczenie Świadka kpt. Wacława Pikusa ps. „Wir”, 10 VI 1991 r., potwierdzające działalność w AK Janiny Kasprzak z d. Wynimko, sygn. 2175. Zaświadczenie ZBOWiD Okręg
Load more

Recommended publications
  • Translator's Introductory Note
    Report ‘W’ KL Auschwitz 1940 – 1943 by Captain Witold Pilecki Copyright © by Andrzej Nowak and Hubert Blaszczyk, President of the Association of Polish Political Prisoners in Australia, 2013([email protected], [email protected]) Copyright © translations Report W (IPN BU 0259/168 t 6) by Dr. Adam J. Koch Acknowledgements: Hubert Blaszczyk, President of the Association of Polish Political Prisoners in Australia The Editorial Board gratefully acknowledges the support and financial generosity of Isis Pacific Pty Ltd in publishing of this book. The Editorial Board wishes to thank Mr. Jacek Glinka for his dedication to design and graphic setting of our book. Foreword: Dr.George Luk-Kozik, Honorary Consul-General for Republic of Poland Admission (A Yesteryear's hero?) and afterword (Instead of an Epilogue): Dr. Adam J. Koch My Tribute to Pilecki: Andrzej Nowak Biography: Publishers, translated by Krzysztof Derwinski Project coordinators: Andrzej Nowak, Jacek Glinka, Andrzej Balcerzak, Hubert Blaszczyk Project Contributors: Jerzy Wieslaw Fiedler, Zbigniew Leman, Zofia Kwiatkowska-Dublaszewski, Bogdan Platek, Dr. Zdzislaw Derwinski Editors: Dr. Adam Koch, Jacek Glinka, Andrzej Nowak; Graphic Design: Daniel Brewinski Computer processing of text: Jacek Glinka Publishers: Andrzej Nowak with the Polish Association of Political Prisoners in Australia All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, without the prior permission of publishers. Picture Sources: The publishers wish to express their thanks to the following sources of illustrative material and/or permission to reproduce it. They will make the proper acknowledgements in future editions in the event that any omissions have occurred. IPN (Institute of National Remembrance) in Poland, Institute’s Bureau of Access and Documents Archivization, copies of original documents from IPN and Album ‘Rotmistrz Witold Pilecki 1901- 1948’ by Jacek Pawłowicz of IPN.
    [Show full text]
  • Scenario of the Exhibition: Tomasz Łabuszewski, Phd, in Cooperation with Anna Maria Adamus, Phd, Ewa Dyngosz, Edyta Gula and Michał Zarychta
    STOLEN CHILDHOOD Scenario of the exhibition: Tomasz Łabuszewski, PhD, in cooperation with Anna Maria Adamus, PhD, Ewa Dyngosz, Edyta Gula and Michał Zarychta Graphic design: Katarzyna Dinwebel Reviewers: Bartosz Kuświk, PhD Waldemar Brenda, PhD Producer: Pracownia Plastyczna Andrzej Dąbrowski Photographs from the following archives: AKG images, Archive of the Institute of National Remembrance, Municipal Archive in Dzerzhinsk, State Archive in Warsaw, Archive of Polish Armenians, BE&W Foto, National Library, Bundesarchiv, Centre for Documentation of Deportations, Exile and Resettlements in Cracow, Foundation for Polish-German Reconciliation, Getty Images, Museum of the Second World War, United States Holocaust Memorial Museum, Polish Army Museum in Kołobrzeg, Warsaw Rising Museum, Regional Museum in Jarocin, Museum of the Castle of Górka Family in Szamotuły, National Digital Archive, Ośrodek Karta, Polish Photographers’ Agency Forum, Polish Press Agency, Underground Poland Studio, Documentary and Feature Film Studio, Association of Crimean Karaites in Poland. With special thanks to: Bogdan Bednarczyk, Janusz Bogdanowicz, Alina Głowacka-Szłapowa, Tomasz Karasiński, Kazimierz Krajewski, PhD, Ewa Siemaszko and Leszek Żebrowski, as well as the Institute of National Remembrance branch offices in Łódź and Poznań. Photograph on the front panel: Archives of the Institute of National Remembrance Despite their efforts, the authors of the exhibition did not manage to reach all authors of photographs used in the exhibition or holders of proprietary
    [Show full text]
  • Military Physician Program Council Members
    MILITARY PHYSICIAN Military Physician Program Council Members Quarterly Chairman Official Organ of the Section of Military Physicians at the Polish Grzegorz Gielerak – Head of the Military Institute of Medicine Medical Society Oficjalny Organ Sekcji Lekarzy Wojskowych Polskiego Towarzystwa Members Lekarskiego Massimo Barozzi (Italy) Scientific Journal of the Military Institute of Medicine Elspeth Cameron Ritchie (USA) Pismo Naukowe Wojskowego Instytutu Medycznego Nihad El-Ghoul (Palestine) Claudia E. Frey (Germany) Published since 3 January 1920 Anna Hauska-Jung (Poland) Number of points assigned by the Polish Ministry of Science and Higher Stanisław Unicki (Poland) Education (MNiSW) – 5 Wiesław W. Jędrzejczak (Poland) Indeks Copernicus 2017 Dariusz Jurkiewicz (Poland) Paweł Kaliński (USA) ICV: 55.96 Frederick C. Lough (USA) Marc Morillon (Belgium) Editorial Board Arnon Nagler (Israel) Stanisław Niemczyk (Poland) Krzysztof Paśnik (Poland) Editor-in-Chief Francis J. Ring (UK) Jerzy Kruszewski Tomasz Rozmysłowicz (USA) Deputy Editors-in-Chief Marek Rudnicki (USA) Krzysztof Korzeniewski Daniel Schneditz (Austria) Andrzej Chciałowski Eugeny Tischchenko (Belarus) Piotr Rapiejko Zofia Wańkowicz (Poland) Secretary Brenda Wiederhold (USA) Ewa Jędrzejczak Piotr Zaborowski (Poland) Editorial Office Military Institute of Medicine 128 Szaserów St., 04-141 Warsaw 44, Poland telephone/fax: +48 261 817 380 e-mail: [email protected] www.lekarzwojskowy.pl © Copyright by Military Institute of Medicine Practical Medicine Publishing House / Medycyna Praktyczna 2 Rejtana St., 30-510 Kraków telephone: +48 12 29 34 020, fax: +48 12 29 34 030 e-mail: [email protected] Managing Editor Lidia Miczyńska Proofreading Dariusz Rywczak, Iwona Żurek Cover Design Krzysztof Gontarski Typesetting Łukasz Łukasiewicz DTP For many years, “Military Physician” has been indexed in the Polish Medical Katarzyna Opiela Bibliography (Polska Bibliografia Lekarska), the oldest Polish bibliography Advertising database.
    [Show full text]
  • "Witold Pilecki. Confronting the Legend of the "Volunteer to Auschwitz""
    Ewa Cuber-Strutyńska Witold Pilecki. Confronting the legend of the “volunteer to Auschwitz” Death had many opportunities to prematurely end the life of Witold Pilecki, who participated in the ight for independence during the war against the Bolsheviks and fought in World War II. Despite the risk he took, he managed to avoid death when he was at the front, when he found himself in the Auschwitz concentration camp and when he took part in the Warsaw Uprising. That it reached him in seemingly independent Poland and that it happened owing to, among others, his old brothers in arms should be considered a tragic paradox. Pilecki became a victim of the Communist regime, which brought death to him twice. The irst death, with a bullet in the back of his head, came on 25 May 1948; the second, symbolic one, involved killing the memory of Pilecki by censoring it for several dozen years. The memory of Pilecki was liberated and he was rehabilitated only after the fall of the regime that had brought death upon him. In the 1990s, we witnessed the publication of the irst biographies of Pilecki, which led to his return to the history of Poland and placed him in the pantheon of Poles who served their homeland to the greatest extent. Moreover, the past several years have shown a growing interest in Pilecki. His igure is now popularised by not only academic publications (which after all reach a rather small audience) but also various kinds of activities undertaken by state institutions, non-governmental organisations as well as football club fans.1 Among the increasing number of initiatives intended to honour Pilecki was even the idea to make an attempt at his beatiication.2 1 During a match between Śląsk Wrocław and Jagiellonia Białystok that took place on 3 May 2012, the supporters of Śląsk Wrocław prepared a setting including Pilecki’s portrait with a caption “Volunteer to Auschwitz” and the quote “Because compared with them Auschwitz was just a trile”.
    [Show full text]
  • Prezentacja W Szeregach Armii Krajowej
    W szeregach Armii Krajowej Wojna obronna 1939 r. i okupacja “1 IX 1939 r. atak III Rzeszy i Słowacji na Polskę. 17 IX 1939 r. do grona agresorów dołącza ZSRS. 6 X zakończyła się bitwa pod Kockiem. Polska przegrała, a jej terytorium zostało podzielone. Źródło: Wikipedia Polskie Państwo Podziemne (PPP) • Na terenach zajętych przez Niemców oraz Sowietów powstały tajne struktury Polskiego Państwa Podziemnego . PPP istniało od 27 września 1939 . • W konspiracji odwzorowano najważniejsze państwowe instytucje, jak np.: • Wojsko • Sądownictwo • Rząd • Szkolnictwo • Instytucje kultury • Parlament Struktura PPP Źródło: ipn.gov.pl Siły zbrojne PPP 27 IX 1939 r. Słu żba Zwyci ęstwu Polski 13 XI 1939 r. Zwi ązek Walki Zbrojnej 14 II 1942 r. Armia Krajowa Armia Krajowa “14 II 1942 r. w miejsce ZWZ powstała Armia Krajowa. Prowadziła działalność pod okupacją niemiecką i sowiecką oraz poza terytorium II RP. “Stanowiła integralną część sił zbrojnych RP. Jej głównym zadaniem było organizowanie oraz prowadzenie oporu zbrojnego przeciwko okupantowi oraz przygotowanie i przeprowadzenie ogólnokrajowego powstania. “Podlegała Naczelnemu Wodzowi oraz rządowi RP na uchodźstwie. Jej organem dowodzenia była Komenda Główna z Komendantem Głównym AK na czele. AK była najsilniejszą i najlepiej zorganizowaną podziemną armią okupowanej Europy! W 1944 r. liczyła niemal 400 tys. żołnierzy! Struktura Marek Ney-Krwawicz, Armia Krajowa , Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1993. Podział terytorialny “Komendzie Głównej AK w 1944r. podlegało 16 okręgów terenowych. Dzieliły się one na inspektoraty, obwody i placówki. Wszystkie one nosiły kryptonimy, czyli tajne nazwy. Źródło: Wikipedia Etapy działania AK KONSPIRACJA POWSTANIE ODTWARZANIE sił zbrojnych Początki w konspiracji “Działalność żołnierzy Podziemia inaugurowało złożenie przysięgi i przyjęcie pseudonimu.
    [Show full text]
  • Zapomniani Bohaterowie
    Żołnierze Wyklęci – Zapomniani Bohaterowie https://podziemiezbrojne.ipn.gov.pl/zol/teksty-historyczne/91755,OSTATNI-LESNI-Mazowsze-i-Podla sie-w-ogniu-1948-1953.html 2021-09-27, 06:07 OSTATNI LEŚNI – Mazowsze i Podlasie w ogniu 1948-1953 Zamiast wstępu Z instrukcji MBP: „Grupa operacyjna w terenie”: „Grupa operacyjna w zagrożonym terenie, w rozumieniu niniejszej instrukcji prowadzi nie tylko akcje typu wojskowo – operacyjnego, zasięg działalności jej bowiem nie ogranicza się wyłącznie do rozwiązania pewnych problemów taktycznych – sięga głębiej i utożsamia się prawie z tak zwaną „pacyfikacją terenu” najszlachetniej pojętą. Każda banda musi otrzymać swój sztab operacyjny, który niczym innym się nie zajmując będzie tak długo tropił bandę, dopóki jej ostatecznie nie zlikwiduje. Każda grupa operacyjna winna prowadzić walkę z bandą systemem jak największej ofensywy, tzn. nie czekając na jakąś akcję ze strony bandy, szukać jej i śmiało atakować. Urządzać zasadzki i inne kombinacje, w ten sposób banda byłaby systematycznie niszczona. Jeśli chodzi o pomoc do życia okazywaną przez krewnych poszczególnym członkom bandy, jak np. nakarmienie znajomego członka lub krewnego, udzielanie mu noclegu itp., to /…/ do zastosowania represji wymagane jest, aby ta pomoc nie miała charakteru doraźnego, lecz odbywała się więcej niż jeden raz. Z uwagi na rozmiary i stopień szkodliwości jaki dla RP stanowią wszelkie formy pomocy bandytom – należy w każdym wypadku reagować na tego typu przestępstwa przez aresztowanie osoby podejrzanej. Stanowczo każda akcja musi być pościgiem, doprowadzona do ostatecznego zlikwidowania bandy. Przerwanie akcji po rozproszeniu się bandy należy traktować jako przestępstwo. Dało się zauważyć, że nie wszędzie przejęto się zasadą poprawnej postawy wobec ludności cywilnej. Zanotowano wiele wypadków rekwizycji i bezprawia”.
    [Show full text]
  • The Polish Resistance Movement in Second World
    Bridgewater Review Volume 4 | Issue 1 Article 6 Apr-1986 The oliP sh Resistance Movement in Second World War Chester M. Nowak Bridgewater State College Recommended Citation Nowak, Chester M. (1986). The oP lish Resistance Movement in Second World War. Bridgewater Review, 4(1), 4-7. Available at: http://vc.bridgew.edu/br_rev/vol4/iss1/6 This item is available as part of Virtual Commons, the open-access institutional repository of Bridgewater State University, Bridgewater, Massachusetts. The Polish Resistance Movem.ent in the Second World War Chester M. Nowak he European Resistance Movement duals formed clandestine groups which ing German property. Individually these T provides us with one of the more shaped their own goals and activities. It is activities may have seemed unimportant, engaging and captivating stories of the here within the nature and the dynamics of but in their totality they had a positive Second World War, and the Polish Resis­ these early secret organizations that we find impact upon the Poles and made the Ger­ tance Movement has a central place in that the source of the variety and complexity of mans feel unwelcomed and insecure. story. Yet, the history and the struggles of both the resistance organizations and their Political parties of all persuasions also the Polish Resistance are not well known. clandestine activities. In Poland this spon­ went underground. They published their Few people are aware, therefore, of the taneous aspect ofresistance in its scope and own presses and journals and formed their Polish Underground's reports about the intensity soon reached the level ofa revolu­ own military detachments.
    [Show full text]
  • Wanda GERTZ Htffli
    1 ’ \-M v - SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI — . Ó P L T I l W < u 1/1 .Relacja \j-M* £ I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora — II. Materiały uzupełniające relację %/A 111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora — III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r -— III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.----- 111/5 - inne..' IV. Korespondencja 'Z V. Nazwiskowe karty informacyjne v/ VI. Fotografie J oatCj^ 2 3 Wanda GERTZ Htffli Urodziła się 13 kwietnia 1896 r. w Warszawie jako córka Jana i Florentyny z Johnów-Kreczyńskich. Jej rodzina należała do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Ojciec uczestniczył w powstaniu styczniowym. Wychowywana była wspólnie z rodzeństwem w tradycji niepodległościowej. W 1913 r. ukończyła Gimnazjum Żeńskie Kuzienkowej w Warszawie, a następnie kursy buchalteryjne Zgromadzenia Kupców m. st. Warszawy. W latach 1913- 1915 brała udział w tajnym skautingu jako plutonowa IV Drużyny im. Emilii Plater oraz w pracach Konfederacji Polskiej i Polskiego Komitetu Pomocy Sanitarnej. W sierpniu 1915 r. uczestniczyła w akcji ekwipowania Batalionu Warszawskiego. Wobec zakazu przyjmowania kobiet do Legionów Polskich zgłosiła się w dniu 8 lutego 1916 r. do służby jako mężczyzna pod nazwiskiem Kazimierz Żuchowicz. Została przydzielona do Kompanii Uzupełniającej Legionów Polskich w Lublinie, a w dniu 19 marca tego roku do Magazynu 1 Pułku Artylerii. Od 7 maja do 25 sierpnia 1916 r. służyła jako kanonier w II Baterii Haubic 1 Pułku Artylerii I Brygady Legionów Polskich Brała udział w walkach nad Styrem i Stochodem. Od 1 września 1916 r.
    [Show full text]
  • Downloaded for Personal Non-Commercial Research Or Study, Without Prior Permission Or Charge
    Blackwell, James W. (2010) The Polish Home Army and the struggle for the Lublin region. PhD thesis. http://theses.gla.ac.uk/1540/ Copyright and moral rights for this thesis are retained by the author A copy can be downloaded for personal non-commercial research or study, without prior permission or charge This thesis cannot be reproduced or quoted extensively from without first obtaining permission in writing from the Author The content must not be changed in any way or sold commercially in any format or medium without the formal permission of the Author When referring to this work, full bibliographic details including the author, title, awarding institution and date of the thesis must be given Glasgow Theses Service http://theses.gla.ac.uk/ [email protected] By James Blackwell Submitted in fulfilment of the requirements for the Degree of PhD Department of Central and East European Studies Faculty of Law, Business and Social Studies Glasgow University The Polish Home Army and the struggle for the Lublin Region - 1943–1945 1 Abstract Between 1939 and 1944 the underground forces of the Polish Government-in-Exile created an underground army in the Lublin region, which, at its height, numbered 60,000 men. The underground Army was created in order to facilitate the reestablishment of an independent Poland. The Army that was created, the AK, was in effect, an alliance organisation comprising, to varying degrees, members of all pro-independence underground groups. It was, in Lublin, to always suffer from internal stresses and strains, which were exaggerated by the actions of the region’s occupiers.
    [Show full text]
  • Żołnierze Wyklęci
    Marzec 2012 Nr 3/2012/5 – e Wydanie specjalne Polskie Państwo Podziemne ŻOŁNIERZE WYKLĘCI... – to żołnierze podziemia niepodległościowego i antykomunistycznego, stawiających opór próbie sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR w latach 1944–1963. ŻOŁNIERZE WYKLĘCI... – to kontynuacja walki i oporu, podjętej na spotkaniach między władzami cywilnymi Warszawy (prezydent Stefan Starzyński, Radą Obrony stolicy i gen. Juliuszem Rómmlem (dowódca obrony Warszawy) 25. września 1939 r. Brał w nich udział gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz. W tym czasie gen. Rómmel otrzymał od Naczelnego Wodza pełnomocnictwo dowodzenia na terenie całego kraju. Tokarzewski zaproponował, aby w to pełnomocnictwo Rómmel przekazał jemu, w celu zorganizowania zakonspirowanych agentur bądź delegatur wojskowo-politycznych państwa polskiego. Efektem był rozkaz gen. Rómmla: „Dane mi przez Naczelnego Wodza w porozumieniu z Rządem pełnomocnictwo dowodzenia w wojnie z najazdem na całym obszarze Państwa, przekazuję gen. bryg. Michałowi Tadeuszowi Tokarzewskiemu- Karaszewiczowi z zadaniem prowadzenia dalszej walki o utrzymanie niepodległości i całości granic. – J. Rómmel, gen. dyw.” W nocy z 26. na 27. września 1939 r. powstała w Warszawie Służba Zwycięstwu Polski – konspiracyjna organizacja wojskowa, mająca toczyć walkę przeciw obu okupantom. 13. listopada została przekształcona w Związek Walki Zbrojnej (ZWZ), podlegający Rządowi RP na uchodźstwie. W ten sposób zachowano ciągłość polityczno-wojskowej kontynuacji władz Rzeczypospolitej Polskiej i pośredni wpływ władz państwowych na sytuację w kraju. Powstawało Polskie Państwo Podziemne – tajne struktury państwa polskiego, istniejące w czasie II wojny światowej, podlegające Rządowi RP na uchodźstwie. 14. lutego 1942 r. gen. Sikorski przekształcił ZWZ w Armię Krajową. Jej komendantem głównym został gen. Stefan Rowecki. Utworzenie AK miało służyć scaleniu wszystkich grup wojskowych, podległych do tej pory różnym, podziemnym ugrupowaniom politycznym, w jedną organizację podległą rządowi RP na uchodźstwie.
    [Show full text]
  • Marian Marek Drozdowski Stanisław Kruczek Na Tle Dziejów Sądecczyzny
    Marian Marek Drozdowski Stanisław Kruczek na tle dziejów Sądecczyzny Niepodległość i Pamięć 24/3 (59), 159-192 2017 ARTYKUŁY NIEPODLEGŁOŚĆ I PAMIĘĆ 2017, nr 3 (59) Marian Marek Drozdowski Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk Stanisław Kruczek na tle dziejów Sądecczyzny Słowa kluczowe Stanisław Kruczek, „Mak”, Ziemia Sądecka, konspiracja, AK, oddział par- tyzancki, Dębica, nauczyciel Streszczenie Artykuł przedstawia sylwetkę Stanisława Kruczka, ps. „Mak”, żołnierza Armii Krajowej, który jak wielu innych żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego po wojnie cierpiał z powodu represji, jakie spotkały jego organizację. Wychowany w duchu kultu marszałka Piłsudskiego i przesiąknięty ideologią piłsudczyków odbył Kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty Batalionu Szkolnego w Zambrowie i służył w 80. pułku piechoty, następnie ukończył studia w Państwowym Pedagogium w Krakowie, ot rz y mując dy plom naucz yciela sz kół powszech nych. Podczas II wojny światowej d ziałał w podziemiu na terenie Ziemi Sądeckiej i uczestniczył w działaniach partyzanckich AK. Po wojnie był zmuszony ukrywać swoją okupacyjną przeszłość. Odnosił sukcesy zawodowe jako pedagog, m.in. był dyrektorem dębickich szkół technicznych. Jego sylwetkę ukazano na tle historii Ziemi Sądeckiej. 159 Marian Marek Drozdowski Wprowadzenie Historycy z reguły koncentrują uwagę badawczą na osobach pierw- szoplanowych, często mających swoich biografów, hagiografów i prze- śmiewców, jeszcze za życia. Osoby „drugiej linii” pozostają anonimo- we, żyjąc jedynie w tradycji rodzinnej, w pamięci przyjaciół, a niekie- dy i wrogów. Poprzez analizę biografii Stanisława Kruczka pragnę udowodnić, że wiele problemów dotyczących dziejów II Rzeczypospolitej, Polskiego Państwa Podziemnego i jego sił zbrojnych, narodzin PRL, stalinow- skich represji i popaździernikowej liberalizacji nie sposób zrozumieć bez analizy biografii aktywnych rodaków z „drugiej linii” procesu hi- storycznego.
    [Show full text]
  • NEWSLETTER Fall 2014 Volume LXIII, No
    kosciuszko foundation THE AMERICAN CENTER OF POLISH CULTURE NEWSLETTER Fall 2014 Volume LXIII, No. 2 ISSN 1081-2776 Inside... Message from 2 President Dr. John S. Micgiel Restoration 3 at the KF Washington D.C. 4 Gala Tribute to Dr. Julian Kulski The Teaching 6 English in Poland Program 8 Special Mission: Pińczów Camp KF Summer 2014 9 Interns Cultural Events 10 at the KF Exchange 12 Fellowships and Grants FIRST LADY OF POLAND Smialowski and 17 Wojciechowski Award Winners ANNA KOMOROWSKA Scholarships 18 and Grants for VISITS THE KF Americans On September 23rd, 2014, Anna Komorowska, First Special Lady of Poland, visited the Kosciuszko Foundation. 25 Undergraduate Dr. John Micgiel, President and Executive Director Tuition Scholarships warmly welcomed the First Lady, accompanied by the 26 KF Chicago Consul General of Poland, Ewa Junczyk-Ziomecka, Chapter and members of the office of the President of Poland. 27 KF Philadelphia Among the guests were KF Trustees, former President Chapter and Executive Director, Alex Storozynski, and staff. 30 Members, Donors The First Lady toured the KF gallery and expressed and Contributors great enthusiasm when listening to the history and Debutantes for accomplishments of the KF. A small reception followed 39 the 80th Annual during which the First Lady signed the KF guestbook. 2 Dinner an Ball MESSAGE FROM PRESIDENT AND EXECUTIVE DIRECTOR Dr. John S. Micgiel SCHOLARSHIPS: SOMETHING TO BE THANKFUL FOR As I reflect on the progress that the Kosciuszko Foundation has had to deal with a much smaller income and the amount that experienced over the last several decades, I cannot but express could be devoted to scholarships and grants plummeted.
    [Show full text]