Cowbridge trail 2016_Cowbridge 2016 21/04/2017 10:10 Page 1

r w a F d y r t S / t e e r t S h g i H . 3

n e a f - t n o B Y u n y h c l y g m a n y h t r e f d y r p

) l o n a c u a n n e l a d u t y r a d a h r a p (

d a l w g n f e c e a M / e g d i r b w o C

. d i a i n i e f u h R y g e d a i l ô n ’ o i d d y d

s d n u o r r u s e d i s y r t n u o c l u f i t u a e B . 2

n y f e r d y s e n a h e a m , n e a f - t n o B Y n r e d o m u a r e t s u e l f y g l l o www.visitthevale.com h

r w a F d y r t S / t e e r t S h g i H .

Places to visit... 1

f a h t e a w g r e c a f e r d r ’ u r r y g n ’ y s n w i s a f f - n e h h t e a n a s a w g

2 3

a d d e o h t r e w G . f e r d y m a l o n e d d m a h a s u h c r y w e l l d a l m i e d

a n y e a m c a l o d d y s e n a h u a d a l i e d a o h t e o f y g f e r d y n a g

Cowbridge Physic Garden are new benches and a picnic table, a Cowbridge Museum farm produce, souvenirs and design, covering more than 55 1 1

e a M . n e a f - t n o B r ’ i w y r g i n u l ê p a h i e i o h r n ’ y s h c l y g r y w

Cowbridge CF71 7BB story space for children, a wildflower Cowbridge CF71 7AD refreshments. Tel: (01446) 782030 acres featuring a stunning a

r y d n o d y f e h l i e t s o d a l l i d u a p o i s o w y r m a a m y e a Cowbridge Physic Garden has been meadow, a habitat area, a pond and Housed in the cells of the former collection of intimate garden M

’House of Correction’ which became Taskforce Paintball rooms, formal lawns and seasonal . r w a F d y r t S y d y h r a w h n â d l e w m y i l o n y i s a f f a t y w b i a h created, planted and nurtured to lots of bulbs, flowers and shrubs t

give a true sense of physic gardens offering year-round interest. Always the Town Hall in 1830. The Penllyn CF71 7AQ bedding. Within the gardens,

a n i w g u a i r a b , u a n r a f a h t a u a p o i s o r e f i n a n y e a M . g i d e l

of old. It has the mix of plants, open. museum is open the first Saturday South Wales' premier paintballing Dyffryn House, a grand Victorian w

o r F y ” s a n i d d f i r B “ n ’ w l a g i e f f i a h c a l e w a h t a h t r e f d y r

flowers and trees that would have of every month. and outdoor activity centre offering mansion overlooks the key aspects b

l a d r a n w e m i l o e l l i e i d e w a m y n i a g d a n h c r a f f e r d r ’ e a been found in traditional herbalists’ Glyndwr Vineyard an exciting range of activities of the gardens. Significant parts of M

gardens; it is enclosed within high Llanblethian, Cowbridge CF71 7JF Coed Hills Rural Artspace including paintballing, laser tag the ground and first floors have n i a g d a n h c r a f f e r stone walls (parts dating back to The oldest established and largest St Hilary CF71 7DP (quasar outdoors), archery and been restored to their Victorian T the 13th century); and it offers a vineyard in Wales. In a beautiful Wales’ leading venue for art in the teambuilding command tasks. 30 splendour and are now open to the delightfully calm ambience. The setting it produces a range of award- landscape. Sited on a 180-acre acre site and 12 different game public. Situated 1 mile south of garden is accessible to the public. winning wines and has a stunning farm at St Hilary, near Cowbridge. fields/zones. Games for adults and the A48 near St Nicholas. Tel: 029 Open everyday accept Christmas B&B and self catering Tel: (01446) 774084 juniors (low impact kids paintball 2059 3328 Day. 10am-6pm Summer. 10am- accommodation. Contact to book for 8 years and above). Situated 4pm Winter. tour and wine tasting. Tel 01446 Plas Llanmihangel just off the main A48 at Penllyn Warren Mill Farm Park 774564. Nr Cowbridge CF71 7LQ near Cowbridge. Booking is Nr CF71 7UJ Old Hall Gardens 16th century Elizabethan manor essential. A large variety of miniature, rare Cowbridge High Street St Quentin’s Castle house with some parts dating back Tel: 029 2059 3900 and unusual farm animals, This was the formal garden of Old Llanblethian CF71 7JT to the 12th century. Guided tours colourful waterfowl and a new Hall, the town house of the The impressive 14th century and Victorian teas for groups by South Wales Karting Centre family of wallabies. Situated Edmondes family from about the gatehouse at St Quentin’s Castle, arrangement. Bed and breakfast Llandow CF71 7PB around a natural 4-acre coarse 1740s. Located behind Old Hall and Llanblethian is now open to the also available. 3 miles south of Over 1000 metres long and the lake, which is well stocked with adjacent to the Physic Garden, this public following restoration work by Cowbridge. Tel: (01446) 774610 only fully floodlit outdoor Kart carp, tench, perch, roach and peaceful space is bounded on two CADW. Tel: (01443) 336000 Circuit in Wales. A range of Karts bream. Situated 1 mile north of sides by the longest surviving Holy Cross Church are available to suit both the novice the A48 near Bonvilston. Tel: stretches of the splendid Town Beaupre Castle Cowbridge CF71 7BB and more experienced driver. Just (01446) 781274 Walls. The garden is in the care of Nr St Hilary CF71 7LT The ‘Cathedral of the Vale’ in off the main A48 near Llandow. volunteers from Cowbridge Charter Part castle, part-Elizabethan manor. Church Street is well worth a visit. Tel: (01446) 795568 Llanerch Vineyard Trust who are working to revive Situated in fields south-east of Hensol CF72 8GG

neglected borders and encourage Cowbridge on the River Thaw. Amelia Trust Farm A unique and tranquil treasure

) s e g a p e r t n e c n i d e u n i t n o c diversity of flora, feature, usage and CADW (01443) 336000 Nr Bonvilston CF62 3AS St Nicholas CF5 6SU nestling in 22 acres of beautiful (

wildlife and to create a place of 160 acre working farm situated just Run by the National Trust, Dyffryn countryside. Woodland walks, self

. s e m i t n a m o R o t k c a b g n i h c t e r t s y r o t s i h g n i t a n i c s a f d n

beauty for the enjoyment of our off the A4226 to Barry. Woodlands, Gardens are an exceptional guided vineyard tours, restaurant, a

g n o l s ’ n w o t e h t s e i l e b t i , s e i t i l i c a f n r e d o m l l a h t i w t e y , k c i

community and its visitors. There ponds, wetland meadow, farm example of Edwardian garden bistro, boutique hotel rooms and t

e g d i r b w o C s e k a m t a h w e r a e c i v r e s d n a s e u l a v d e n o i h s a f - d l animals and visitor centre selling cookery classes. Tel: 01443 222716 o

l e e f d e i r r u h n u s u o r e p s o r p a s a h d n a s g n i d l i u b d o o G . t i o t

c i r o t s i h f o h t l a e w a s a h n w o t e h T . g n i l a e p p a o s e g d i r b w o C

s e k a m h c i h w e r e h p s o m t a e h t s i t i , . c t e s e u q i t u o b c i h c f o

e d u t i t l u m e h t m o r f t r a p a e t i u Q . s t n a r u a t s e r d n a s r a b e n i w

, s n n i d n a s p o h s e l b a n o i h s a f h t i w d e n i l s i t e e r t S h g i H y s u b s t I

. e l a V l a r u r e h t f o ’ l a t i p a C ‘ e h t s a n w o n k , n w o t t e k r a m t n a g e l e

s i h t s i e d i s y r t n u o c f o a e r a d e d u l c e s d n a l u f i t u a e b a n i t e S

n w o t t e k r a m t n a g e l E

m o c . e l a v e h t t i s i v . w w w

466 A NATIONALT PARK 40 A A 470 A465 Monmouth

A A4059 Ebbwb Abergavennyrgavenny 4221 A Merthyrtthyryr ValeV le 40 1 Glyn-y Tydfilfil Blaina A Raglan Neath 467 A 13 Lleoedd i Ymweld 465 A A 404 Rhymneymneym 466 449 48 Hirwaunwa 6 A A 4042 A Aberdareerdare A 465 4061 A A 470 Pontypoolo A4059 CrumlinCr A

467

A

9 6 4 5 Usk M NeathN N Treorchy R â Hwy... E 14 Chepstow V Cowbridge SWSWANSEAW Cwmbrana 42 A4058 A48 22 E M S Tonypandy Poontypriddn d 4 M M48 41 26 24 4 21 41 23 A468 48 A 27 A 40 Tonyrefail 4119 A Caerphillyaerphilly Port 470 28 M4 39 20 Talbott 38 29 15 30 NEWPORTN PORT 16 Llantrisantt 49 Gardd Berlysiau y Bont-faen ystod o winoedd gwobrwyedig yn 36 32 M 17 37 35 Avonmouthth 19 34 33 A A48 4232 BRISTOL Y Bont-faen CF71 7BB ogystal â llety gwely a brecwast a M4 18 Y Bont-faen CHANNEL Bridgendend 19 32 Mae Gardd Berlysiau y Bont-faen chyfleusterau hunanarlwyo A48 M 5 CARDIFF M BRISTOLTOLOL COWBRIDGE / 20 A wedi ei chreu, ei phlannu a’i penigamp. Cysylltwch er mwyn 4050 37 A Cardiff A 4 A38 archebu eich taith ac i flasu gwin. Y BONT-FAEN Airportp 370 meithrin i roi gwir synnwyr o erddi Eglwys Y Groes Sanctaidd Gerddi Dyffryn cochiaid a merfogiaid. Wedi’i leoli BaBarry A perlysiau yr hen ddyddiau. Mae Ffôn 01446 774564. Y Bont-faen CF71 7BB Sain Nicolas CF5 6SU filltir i’r gogledd o’r A48 ger ynddi gymysgedd o blanhigion, Mae ‘Cadeirlan y Fro’ yn Stryd yr Mae Gerddi Dyffryn, sydd yng Tresimwn. blodau a choed a fyddai wedi bod Castell Sain Cwentin Llanblethian Eglwys yn werth ymweld â hi. ngofal yr Ymddiriedolaeth Ffôn: (01446) 781274 HOW TO GET HERE SUT I GYRRAEDD YMA mewn gerddi llysieuyddion CF71 7JT Genedlaethol ac yn enghraifft ROAD AR Y FFORDD

traddodiadol; mae wedi ei hamgáu Mae’r porthdy trawiadol 14eg ganrif Fferm Ymddiriedolaeth Amelia eithriadol o gynllun gardd Gwinllan Llanerch Cowbridge has excellent road Mae gan y2 Bont-faen gysylltiadau ffyrdd gan furiau cerrig uchel (rhannau yng Nghastell Sain Cwentin, Ger Tresimwn CF62 3AS Edwardaidd, yn ymestyn dros 55 Hensol CF72 8GG connections and is conveniently ardderchog ac mae wedi ei leoli mewn ohonynt yn dyddio’n ôl i’r drydedd Llanbleiddian yn agored bellach i’r Fferm weithredol 160 erw wedi’i erw ac yn cynnwys casgliad Perl unigryw a thawel yn swatio situated just off the A48 midway man cyfleus oddi ar yr A48 hanner ffordd ganrif ar ddeg); ac mae’n cynnig cyhoedd yn sgîl gwaith adfer gan lleoli’n agos i’r A4226 i’r Barri. trawiadol o ystafelloedd gardd mewn 22 erw o gefn gwlad between Cardiff and Bridgend. It is rhwng Caerdydd a Phen-y-bont ar Ogwr. awyrgylch tawel hyfryd. Mae’r CADW. Ffôn: (01443) 336000 Coetir, llynnoedd, maes tir gwlyb, cartrefol, lawntiau ffurfiol a godidog. Llwybrau drwy’r goedwig, also within a short journey time of Mae hefyd o fewn siwrnai fer i gyffyrdd ardd yn agored i’r cyhoedd. Ar agor anifeiliaid fferm a chanolfan gwelyau phlanhigion tymhorol. O teithiau hunan-dywys o amgylch y junctions 33, 34 and 35 of the M4. 33, 34 a 35 yr M4. bob dydd heblaw am Ddydd Castell y Bewpyr ymwelwyr yn gwerthu cynnyrch fewn y gerddi mae Ty^ Dyffryn, winllan, bwyty, bistro, ystafelloedd BUS BWS Nadolig. 10am-6pm Haf. 10am- Ger Sain Hilari CF71 7LT fferm, cofroddion a lluniaeth. plasty Fictoraidd mawreddog, yn gwesty bwtîc a dosbarthiadau For details contact Traveline Cymru I gael manylion cysylltwch â Traveline 4pm Gaeaf. Rhannol yn gastell, rhannol yn Ffôn: (01446) 782030 edrych dros brif elfennau’r gerddi. coginio. Ffôn: 01443 222716 Tel: 0871 200 2233 Cymru Ffôn: 0871 200 2233 faenordy oes Elizabeth. Wedi ei leoli Mae rhannau sylweddol o’r llawr www.traveline-cymru.info www.traveline-cymru.info Gerddi’r Hen Neuadd mewn caeau i’r de-ddwyrain o’r Taskforce Paintball gwaelod a’r llawr cyntaf wedi eu RAIL RHEILFFO RDD Stryd Fawr y Bont-faen Bont-faen ger Afon Ddawan. CADW Penllyn CF71 7AQ hadnewyddu i’w hysblander Prif ganolfan gemau peli paent a The closest mainline railway stations Mae’r gorsafoedd rheilffordd prif lein Hon oedd gardd ffurfiol yr Hen (01443) 336000 Fictoraidd ac maent nawr ar agor are at Bridgend and Cardiff. For agosaf ym Mhen-y-bont ar Ogwr a gweithgareddau awyr agored De 1. Dyffryn Gardens / Gerddi Dyffryn Neuadd, t trefol teulu’r Edmondes i’r cyhoedd. Wedi eu lleoli 1 filltir details call National Rail Enquiries Chaerdydd. I gael manylion ffoniwch Cymru sy’n cynnig ystod eang o 1 2. Cowbridge Town Hall / Neuadd y Dref Y Bont-faen yn y 1740ŷau. Wedi ei leoli tu ôl i’r Amgueddfa’r Bont-faen i’r de o’r A48 ger Sain Nicolas. Tel: 08457 484950 Ymholiadau National Rail weithgareddau, ac yn eu plith 3. Shopping /Siopa Hen Neuadd a gerllaw’r Ardd Y Bont-faen CF71 7AD Ffôn: 029 2059 3328 2 3 www.nationalrail.co.uk Ffôn: 08457 484950 Berlysiau, mae’r man tawel hwn Mae ei gartref yng nghelloedd y saethu peli paent, laser tag (quasar w ww .nati o nalrail.co.uk www.visitthevale.com CYCLE ROUTE INFORMATION wedi ei amgylchynu ar ddwy ochr “Cospty” gynt a ddaeth yn neuadd y yn yr awyr agored), saethyddiaeth a Parc Fferm Warren Mill thasgau adeiladu tîm. Safle 30 erw www.sustrans.org.uk GWYBODAETH AM Y LLWYBR gan rannau hynaf Muriau’r Dref. dref yn 1830. Mae’r amgueddfa ar Ger Pendeulwyn CF71 7UJ gyda 12 cae/parth ar gyfer gemau BEICIO Gwirfoddolwyr o Ymddiriedolaeth agor ar ddydd Sadwrn cyntaf bob mis. Mae yma gasgliad helaeth o VALE AMBASSADORS www.sustrans.org.uk Siarter y Bont-faen sy’n gofalu am Ffôn: (01446) 775243 gwahanol. Gemau ar gyfer oedolion anifeiliaid fferm bychan, prin ac The Vale of Glamorgan is full of people yr ardd ac maent yn gweithio i a phobl ifanc (gemau peli paent ^ anarferol yn ogystal ag adar dwr passionate about this amazing place and our r STAY A WHILE r BETH AM AROS adfywio borderi a esgeuluswyd ac Celf-fan Gwledig Coed Hills ergydio ysgafn i blant, at gyfer 8 oed a hy^n). Wedi ei leoli ychydig a theulu newydd o walabïod. Yn Ambassadors are eager to share their knowledge For information on accommodation I gael gwybodaeth am lety neu i annog amrywiaeth o blanhigion, St Hilary CF71 7DP oddi ar yr A48 ym Mhenllyn ger y amgylchynu llyn 4 erw bras, sydd with you to help you make the most of your visit or to order a brochure, visit archebu llyfryn, ewch i nodweddion, defnydd a bywyd Y man mwyaf blaenllaw yng Bont-faen. Archebu yn ag ynddo ddigonedd o garpiaid, to the Vale. Either by email, phone or sometimes www.visitthevale.com www.visitthevale.com gwyllt er mwyn creu man hardd y Nghymru am gelfyddyd yn y angenrheidiol. Ffôn: 029 2059 3900 ysgretennod, draenogiaid, even in person, they would be only too delighted gall ein cymuned ac ymwelwyr ei dirwedd. Wedi’i leoli ar fferm 180 to chat about some of the best places to see and great things to do in fwynhau. Mae yma feinciau a bwrdd erw yn Saint Hilari, ger Y Bont-faen. Follow us on/Dilynwch ni ar: visitthevale @visitthevale Canolfan Gwibgerti De Cymru 1 the Vale of Glamorgan. Contact the Tourism department today on picnic newydd, gofod stori i blant, Ffôn: (01446) 774084 ^ Llandw CF71 7PB 01446 704867 or email [email protected] to find PEFC Certified perllan o flodau gwyllt, ardal Dros 1000 metr o hyd a’r unig Drac 2 out more. This product is cynefin, pwll a llu o fylbiau, blodau a Plas Llanmihangel from sustainably Gwibgertio awyr agored wedi ei managed forests and phrysglwyni er mwyn cynnal y Ger y Bont-faen CF71 7LQ controlled sources lifoleuo’n llawn yng Nghymru. Mae 3 diddordeb drwy gydol y flwyddyn. Maenordy o’r unfed ganrif ar LLYSGENNAD BRO MORGANNWG PEFC/16-33-297 www.pefc.org bymtheg a chyfnod Elizabeth y amrywiaeth o Wibgerti ar gael a Ar agor bob amser. fydd yn addas ar gyfer y dechreuwr 4 Mae Bro Morgannwg yn llawn o bobl sydd yn angerddol am y cyrchfan The Vale of Glamorgan Council Cyntaf gyda rhai rhannau ohono’n 1. Shopping / Siopa rhyfeddol hwn ac mae’n Llysgenhadon yn awyddus i rannu eu The Vale of Glamorgan Council Tourism & Events Department (01446) 704867 a’r gyrrwr mwy profiadol. Oddi ar 2. Dyffryn Gardens / Gwinllan Glyndw^ r dyddio’n ôl i’r ddeuddegfed ganrif. 5 gwybodaeth gyda chi i'ch helpu i wneud y gorau o'ch ymweliad â'r Fro. tourism@valeofglamorga n.go v.uk www.visitthevale.com VALE OF GLAMORGAN ^ Gerddi Dyffryn COAST  COUNTRYSIDE  CULTURE Gellir trefnu teithiau tywys a the yr A48 ger Llandw. Cyngor Bro Morgannwg Llanfleiddan, Y Bont-faen Ffôn: (01446) 795568 3. Llanerch Vineyard / Naill ai drwy e-bost, ffôn neu weithiau hyd yn oed yn bersonol , CF71 7JF Fictorianaidd i grwpiau. Gwely a 5 byddent yn ond yn rhy falch i sgwrsio am rai o'r llefydd gorau i weld a Adran Twristiaeth a Digwyddiadau Cyngor Bro Morgannwg (01446) 704867 Gwinllan Llanerch [email protected] www.visitthevale.com Y winllan hynaf a mwyaf yng brecwast hefyd ar gael. 3 milltir i’r pethau gwych i'w gwneud ym Mro Morgannwg. Cysylltwch â'r adran de o’r Bont-faen. 4. Beaupre Castle / Nghymru. Mae wedi ei lleoli mewn Castell y Bewpyr Twristiaeth heddiw ar 01446 704867 neu anfonwch Whilst every effort has been made to ensure accuracy in this brochure, The Vale of Glamorgan Council can accept no liability whatsoever for any Ffôn: (01446) 774610 errors, inaccuracies or omissions, or for any matter in any way connected with or arising out of the publication of this information. This brochure man godidog ac yn cynhyrchu 5. Penny Lane e-bost [email protected] i gael gwybod mwy. may not be reproduced in any part or in whole without prior consent. 1 3 0 . 5 2 6 ARFORDIR  CEFN GWLAD  DIWYLLIANT www.visitthevale.com Produced by The Vale of Glamorgan Council Tourism Department. Designed by Martin Hopkins Partnership, Cardiff (029) 2046 1233 www.martinhopkins.co.uk Grateful thanks to the Cowbridge and District Local History Society for providing historical text. BRO MORGANNWG Cowbridge trail 2016_Cowbridge 2016 21/04/2017 10:10 Page 2 Sports and Leisure

Cowbridge For the more active, there’s a wide selection of activities from paintballing to karting – all just on Cowbridge’s doorstep. Cowbridge Leisure Centre has a ELEGANT MARKET TOWN sports hall, gym, health suite, outdoor bowling green, plus a varied activity programme. Cowbridge Athletic Club provides squash, tennis, cricket and rugby TREF FARCHNAD GAIN facilities. Golfers can take their pick from a great choice of courses set against the backdrop of spectacular Vale countryside. For further information: www.visitthevale.com or www.valegolfbreaks.com For walking enthusiasts there’s a choice of easy-to-follow nature trails, circular routes and town walks. A short distance from the town are woods, lakes and common land for those who love to be close to nature. For further information on Welcome to Cowbridge walking in the Vale contact Valeways Tel: (01446) 749000. The area is also perfect for fishing with a choice of fisheries within a few miles of This pretty market town nestled in the The town received its first charter in Cowbridge. heart of the rural Vale has much to 1254, in which it is called Longa Villa Fisheries: offer visitors. Steeped in heritage its (Long Town) an apt description in view • Dyffryn Springs Trout and Coarse Fishery, . Tel: (029) 2059 5929 historic past is reflected in its present of its layout. Unusually for a Welsh VERITY'S COURT & LIBRARY OLD WOOL BARN www.dyffrynsprings.co.uk buildings, which add to the interest and planted town, Cowbridge lacked a • Hazel Court Ponds, Llysworney. Tel: (01446) 771893 character of the town. The pretty High castle although Richard de Clare’s OLD HALL www.hazelcourtponds.co.uk & GARDENS EXPLORE AND MORE WILLOW Street, arcades and courtyards are a castle at Llanblethian was only half a INTERACTIVE TOUCH WALK OLD COWBRIDGE MASONS • Seven Oaks Fishery, Near Ystradowen. Tel: (01446) 622236 pleasure to explore, each with its own PHYSIC SCREEN KIOSK mile away and overlooked the town. PENNY LANE YARD www.sevenoaksfishfarm.co.uk GARDEN distinct character. The town walls were completed by • Warren Mill Far m Park & Fishery, Pendoylan. Tel: (01446) 781274 about 1300, their purpose being to www.warrenmillfarm.co.uk SHOPPING AND protect the Lord of Glamorgan’s If relaxation is more appealing then a visit to Beauty Within, Cowbridge’s very valuable rental properties and burgage EATING OUT TO LLANTWIT MAJOR, own day spa is a must. Designed to subconsciously stimulate all your senses, plots as well as providing a suitable HERITAGE COAST AND you will enter a luxurious blend of exotic cultures, colours and textures from Shoppers can browse among a myriad way of collecting tolls from the twice- WALES COAST PATH of unique, family owned shops selling around the world. weekly markets. Much of the wall still beautiful clothes for ladies and stands, especially around the Old Hall The Vale Spa, a few miles away, offers a complete range of pampering spa gentlemen, jewellery, leather goods, garden and near the South Gate. breaks and spa day experiences in the luxurious surroundings of the Vale shoes, crafts, furniture, books, antiques Resort. Tel: 01443 667800 and unusual gifts. Renowned for its Cowbridge is the only town of the old customer care and first class service, County of Glamorgan to retain its Cowbridge makes a welcome walls and present day Cowbridge is a alternative to the large department member of the Walled Town Circle. stores and modern day shopping Chwaraeon a Hamdden outlets. Cowbridge’s role in the Middle Ages was as a market t own for the Ar gyfer y rhai mwy heini mae amrywiaeth eang o weithgareddau ar gael, o In recent years Cowbridge has surrounding agricultural area. It was saethu paent i rasio ceir gwyllt - i gyd ar drothwy’r Bont-faen. Mae gan developed a reputation for quality very much an urban settlement with Ganolfan Hamdden y Bont-faen neuadd chwaraeon, campfa, ystafell iechyd, Welsh crafts. The Old Wool Barn Art the occupations of its inhabitants llain fowlio awyr agored, yn ogystal â rhaglen amrywiol o weithgareddau. and Craft centre set in the attractive ranging from a variety of trades and Mae Clwb Athletau'r B ont-faen yn darparu cyfleusterau sboncen, tenis, criced Verity’s Court, is home to local talented crafts through to professional people a rygbi. Gall y golffwyr ddewis rhwng nifer o gyrsiau wedi eu lleoli yng nghefn artists specialising in cake decoration, and minor gentry. gwlad ysblennydd y Fro. Am ragor o wybodaeth: www.visitthevale.com neu pottery, woodwork, ceramics, jewellery www.valegolfbreaks.com design and decorative art. There’s even In the 18th century Cowbridge a chocolate shop to tempt the taste became home to many of the Vale Ar gyfer y rhai y mae cerdded yn mynd â’u bryd mae yna ddewis o lwybrau buds! Old Masons Yard is a unique gentry, partly because residence in natur hawdd eu dilyn, teithiau cylchol a theithiau o gwmpas y dref. Ceir riverside shopping arcade with Cowbridge gave the right to vote in coetir, llynnoedd a thir comin nepell o’r dref i’r rheini sy’n hoffi bod yng independent shops, cafes and parliamentary elections. Some fine nghanol natur. Am ragor o fanylion cerdded yn y Fro cysylltwch â Valeways restaurants. With so much choice to Georgian buildings date fr om this Ffôn: (01446) 749000. www.valeways.org.uk offer it’s no wonder Cowbridge entices time. Throughout the century the visitors to return time and time again. Mae’r ardal hefyd yn berffaith ar gyfer pysgota gyda dewis o bysgodfeydd o town played host to the Quarter fewn ychydig filltiroedd i’r Bont-faen. Sessions where people could be Eating out in Cowbridge is always a treat, sentenced to be transported to the Pysgodfeydd: whether you’re looking for a lunchtime colonies. The Great Sessions for more • Pysgodfa Brithyll a Physgod Bras Dyffryn Springs, Llwyneliddon. bite or three-course meal. The town serious cases were also held in Ffôn: (029) 2059 5929. www.dyffrynsprings.co.uk boasts a superb range of bistros, Cowbridge and many were www.visitthevale.com • Llynnoed d Hazel Court, Llyswyrnwy. Ffôn: (01446) 771893 restaurants, pubs and wine bars catering condemned to the gallows on nearby Croeso i’r Bont-faen www.hazelcourtponds.co.uk for all tastes and each with their own Stalling Down. • Pysgodfa Seven Oaks, ger Ystradowen. Ffôn: (01446) 622236 individual character and style. www.sevenoaksfishfarm.co.uk Trade increased, with some of the • Parc a Physgodfa Fferm Warren Mill, Pendeulwyn. Ffôn: (01446) 781274 EVENTS Mae gan y dref farchnad hardd hon, DIGWYDDIADAU Derbyniodd y dref ei siarter gyntaf yn Tyfodd masnach, gyda pheth o www.warrenmillfarm.co.uk produce of the Cowbridge merchants sy’n gorwedd yng nghanol y Fro wledig 1254, pan y’i gelwid yn Longa Villa gynnyrch masnachwyr y Bont-faen yn Cowbridge hosts a whole range of being sent over the Channel through lawer i'w gynnig i ymwelwyr. Mae'n Bydd y Bont-faen yn cynnal ystod o (Tref Hir) sy’n ddisgrifiad priodol wrth cael ei anfon dros Fôr Hafren o Os yw’n well gennych ymlacio yna mae rhaid i chi ymweld â Beauty Within, festivals and events throughout the the nearby port of Aberthaw. In 1865, gyfoethog ei threftadaeth ac fe wyliau a digwyddiadau drwy gydol y ystyri ed ei chynllun. Yn anghyffredin i borthladd cyfagos Aberddawan. Ym sba undydd Y Bont-faen. Mae’r profiad wedi ei gynllunio i ysgogi eich year. The Cowbridge Food Festival sees the railway line running south from adlewyrchir ei gorffennol hanesyddol flwyddyn. Yn ystod G yl Fwyd y dref blanedig, nid oedd i’r Bont-faen 1865 agorwyd y rheilffordd yn rhedeg syn hwyrau i gyd yn ddiarwybod i chi ac fe fyddwch yn profi cymysgedd the town at its most vibrant. You can Llantrisant was opened and then yn ei hadeiladau presennol, sy'n Bont-faen gwelir y drefŵ ar ei mwyaf gastell er bod Richard de Clare wedi tua’r de o Lantrisant ac yna fe’i egsotig o ddiwylliannau, lliwiau a gweadau o bob ban o’r byd. sample the very best of local food and extended to Aberthaw in1892 but ychwanegu at ddiddordeb a chymeriad bywiog. Gallwch flasu’r bwyd a diod codi castell ond hanner milltir i ffwrdd hestynnwyd ym 1892 i Aberddawan. Mae Sba Gwesty’r Vale, ychydig filltiroedd i ffwrdd, yn cynnig ystod lawn o drink and enjoy a whole host of live without sufficient trade support to y dref. Mae'n bleser archwilio’r Stryd lleol gorau a mwynhau nifer o sgyrsiau yn Llanbleiddian a oedd yn edrych Fodd bynnag, h eb ddigon o fasnach i’w wyliau sba moethus a dyddiau sba yn amgylchedd gogoneddus y Vale Resort. talks and demonstrations over the ensure its success it eventually closed Fawr, yr arcedau a'r cyrtiau hardd, pob ac arddangosiadau byw dros y dros y dref. chynnal fe’i caewyd ym 1951. Fôn: 01443 667800 weekend. in 1951. un â'i gymeriad nodedig. penwythnos. Cwblhawyd muriau’r dref erbyn tua Yn niwedd yr ugeinfed ganrif, gyda Mae naws tymhorol hudol i’r Bont- At Christmas time, Cowbridge has a The late 20th century, with the SIOPA A BWYTA ALLAN 1300, eu pwrpas oedd gwarchod eiddo chynnydd mewn cludiant preifat a magical festive feel with the High growth of private transport and faen adeg y Nadolig gyda'r siopau yn y rhentu a thiroedd bwrdais gwerthfawr ffyniant, tyfodd y Bont-faen i fod y Street shops decked with Christmas prosperity, saw Cowbridge flourish and Gall siopwyr bori ymysg siopau Stryd Fa wr wedi'u haddurno â choed Arglwydd Morgannwg yn ogystal â dref farchnad lwyddiannus a welwch Nadolig a goleuadau lliwgar gan roi'r trees and colourful lights providing the become the thriving market town teuluol unigryw di-ri, yn gwerthu darparu dull addas o gasglu tollau gan chi heddiw. gefnlen berffaith ar gyfer Gorymdaith perfect backdrop for the Cowbridge which you see today. dillad hyfryd i fenywod a dynion, farsiandwyr marchnadoedd a gynhdeli Christmas Reindeer Parade. gemwaith, nwyddau lledr, esgidiau, Nadolig y Ceirw y Bont-faen. ddwywaith yr wythnos. Mae cyfran Cadwch lygad am Blaciau Glas ar u, dodrefn, llyfrau, hen greiriau Look out for Blue Plaques on buildings creffta helaeth o’r mur yn dal i sefyll, yn adeiladau drwy’r dref sy’n dynodi a rhoddion anarferol. Mae i’r dref enw Gall mynychwyr y theatr weld Theatre goers can enjoy local throughout the tow n depicting sites enwedig o gwmpas gardd yr Hen safleoedd o ddiddordeb hanesyddol. da am ofalu am ei chwsmeriaid a’i cynyrchiadau lleol gan Gymdeithas productions by Cowbridge Amateur of historic interest. Neuadd a ger y Porth Deheuol. Y Dramatic Society, held in the charming gwasanaeth o’r radd flaenaf sy’n Theatr Amatur y Bont-faen, a gynhelir Bont-faen yw’r unig dref yn yr hen Sir TAITH TREFTADAETH 65 seater Market Theatre newid derbyniol dros ben ar ôl bod yn yn adeilad hyfryd Theatr y Farchnad Forgannwg i gadw ei muriau hyd y www.market-theatre.com. WALKING IN THE VALE siopau adrannol mawr y ddinas a’r gyda’i 65 sedd. dydd hwn ac mae’r Bont-faen Mae Taith Gylchol Iolo Morgannwg (6.5 Cinema fans can see their favourite Vale Trails pentrefi siopa modern. www.market-theatre.com bresennol yn aelod o Gylch y Trefi milltir) yn dechrau yng nghanol tref films at ‘Big Screen Vale’, Cowbridge Explore the Vale’s varied landscapes and Gall selogion y sinema fwynhau eu hoff Caerog. hanesyddol y Bont-faen. Crëwyd y daith Town Hall. Films are screened once a cultural heritage, take your pick from Yn ystod y blynyddoedd diwethaf mae ffilmiau yn ‘Big Screen Vale’, Neuadd y er mwyn eich tywys drwy gefn gwlad, month. the series of Vale Trails – five coastal and tref y Bont-faen wedi meithrin enw da Dref y Bont-faen. Caiff ffilmiau eu Yn ystod y Canol Oesoedd roedd y pentrefi a choedwigoedd godidog yr sgrinio unwaith y mis. five inland walks. The leaflets are am ei chrefftau Cymreig o safon. Mae Bont-faen yn dref farchnad ar gyfer yr ardal a hefyd dathlu bywyd Iolo Morgannwg (1747-1826), un o For event details visit - available at our many Tourist Canolfan Celf a Chrefft Yr Hen Ysgubor ardal amaethyddol o’i chwmpas. I gael manylion digwyddiad ewch i - gymeriadau mwyaf lliwgar y Fro. www.hubcowbridge.com Information Points or you can download Wlân wedi ei lleoli yn libart deniadol Roedd heb os yn anheddiad trefol Llys Verity, ac mae’n gartref i artistiaid www.hubcowbridge.com them from www.visitthevale.com. gyda galwedigaethau ei thrigolion yn talentog lleol sy’n arbenigo mewn Ystyrir Iolo yn bensaer cenedl y Cymry, a HISTORIC TIMES Vale Trail No. 9 – ‘Iolo Morganwg amrywio o bob math o fasnachwyr a addurno cacennau, crochenwaith, gallwch gerdded yn ôl ei droed er mwyn Heritage Walk’ covers Cowbridge. This OESOEDD A FU chrefftwyr i weithwyr proffesiynol a It was in 1977 that the first real gwaith coed, cerameg, dylunio mân foneddigion. dysgu mwy am y cymeriad rhyfeddol evidence of a Roman settlement at is a circular route around places linked gemwaith ac arlunio addurniadol. Mae Yn 1977 cafwyd tystiolaeth go iawn hwn. Casglwch eich copi o’r llyfryn Cowbridge came to light when remains to local poet and radical thinker Iolo yno hyd yn oed siop siocled i’ch cyntaf o anheddle Rhufeinig pan maint A5 sy’n cynnwys map OS y gellir Morganwg (1747 – 1826), one of the ddaethpwyd o hyd i weddillion siopau Yn y ddeunawfed ganrif daeth y Bont- of shops and houses were discovered temtio! Mae’r Old Masons Yard yn faen yn gartref i lawer o foneddigion y ei dynnu’n rhydd sydd â chanllawiau during the Cooper’s Lane excavation Vale’s most colourful characters. The arcêd siopa unigryw ar lan yr afon gyda a thai wrth gloddio yn Lôn y Cowper cerdded o dderbynfa Gwesty’r Arth ar y walk takes in the Physic Garden, Old gyferbyn â’r Hen Neuadd. Wrth Fro, yn rhannol oherwydd bod opposite Old Hall. Further excavation siopau annibynnol, caffis a bwytai. preswylio yn y Bont-faen yn rhoi’r Stryd Fawr neu siop Costa Coffee - hen Hall Gardens and Town Hall. The Clump 1. Ramoth Chapel / gloddio ymhellach y tu ôl i Bear Lane behind Bear Lane revealed that there 1 Gyda chymaint i’w gynnig does ryfedd hawl i fwrw pleidlais mewn etholiadau siop Iolo a’r siop fasnach deg gyntaf yng had been a sizeable military and civilian formerly the site of Capel Ramoth bod tref y Bont-faen yn denu’r daeth yn amlwg fod yna bresenoldeb Nghymru! 2 2. Shopping / Siopa milwrol a sifil mawr ei faint wedi bod seneddol. Mae yna adeiladau Sioraidd presence at Cowbridge until the Second public hangings, ymwelwyr yn ôl dro ar ôl tro. cain yn dyddio o’r cyfnod hwn. Trwy Augustan Legion moved away to defend now an excellent 3. St Quentin’s Castle / yn Y Bont-faen nes i’r Ailg Len Castell Sain Cwentin Awgwstaidd symud i ffwrdd i gydol y ganrif cafodd y Llys Chwa rter DARGANFOD A MWY 1 2 Hadrian’s Wall, and the town became viewpoint. 3 Mae hi bob amser yn bleser bwyta ei gynnal yn y dref lle gallai’r bobl deserted. allan yn y Bont-faen, boed eich bod amddiffyn Mur Hadrian, a gadawyd y Ewch i giosg rhyngweithiol ‘Darganfod a dref yn wag. gael eu dedfrydu i gael eu halltudio i’r Mwy’ gyda’i sgriniau cyffwrdd er mwyn 3 yn chwilio am damaid i ginio neu bryd gwladfeydd. Cynhelid y Llys Mawr yn The Normans entered South Wales at tri chwrs. Yn y dref ceir ystod gwylio cyfres o ffilmiau byr sy’n edrych 4 5 Daeth y Normaniaid i Dde Cymru ar y Bont-faen hefyd ar gyfer achosion ar hanesion diddorol cestyll, eglwysi a 4 the end of the 11th century and soon ardderchog o fistros, tai bwyta, mwy difrifol ac fe gondemniwyd ddiwedd yr 11eg ganrif ac yn fuan safleoedd hynafol Bro Morgannwg. Mae’r 1. Cottrell Park / Parc Cottrell established control of the lordship of 6 7 tafarndai a bariau gwin a fydd yn llawer o bobl i’r crocbren ar Fryn Glamorgan. Richard de Clare, Earl of darparu at ddant pawb, ac mae gan iawn roeddent yn rheoli arglwyddiaeth Ciosg wedi ei leoli ar Stryd Fawr y Bont- 2. Verity’s Court / Llys Verity Owain gerllaw. 3. Cowbridge Physic Garden / Gloucester and Lord of Glamorgan 4. Blue Plaque Scheme / Cynllun Plac Glas bob un ei gymeriad a’i steil ei hun. Morgannwg. Sefydlodd Richard de faen drws nesaf i fynedfa’r Hen Neuadd. Gardd Berlysiau y Bont-faen founded Cowbridge, in the aftermath of 5. Bear Hotel / Gwesty’r Bear Clare, Iarll Caerloyw ac Arglwydd 4. Bear Hotel / Gwesty’r Bear the Siward rebellion of 1245. 6. Picturesque Cowbridge / Y Bont-faen hardd Morgannwg, Y Bont-faen yn sgîl 7. Holy Cross Church / Eglwys y Groes Sanctaidd gwrthryfel Siward yn 1245.