Incidentevaluatie FC Den Bosch – Go Ahead Eagles
Eindrapport
Een evaluatie om te leren van de gebeurtenissen tijdens de wedstrijd tussen FC Den Bosch en Go Ahead Eagles op 22 mei 2019
29 november 2019
Auditteam Voetbal en Veiligheid
Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 2
Incidentevaluatie FC Den Bosch – Go Ahead Eagles
Een evaluatie om te leren van de gebeurtenissen tijdens de wedstrijd tussen FC Den Bosch en Go Ahead Eagles op 22 mei 2019
Auditteam Voetbal en Veiligheid 29 november 2019
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 3
Inhoudsopgave
1. Inleiding 4
1.1 Achtergrond 4 1.2 Doel van de evaluatie 4 1.3 Onderzoeksvragen 4 1.4 Uitgangspunten van de incidentevaluatie 5 1.5 Opzet van de incidentevaluatie 5 1.6 Leeswijzer 6 2. Speelveldanalyse 7
2.1 Algemeen profiel FC Den Bosch 7 2.2 Algemeen profiel Go Ahead Eagles bij uitwedstrijden 11 2.3 Eerdere incidenten 11 3. Reconstructie 12
3.1 Periode vooroverleg tot wedstrijddag 12 3.2 Wedstrijddag 14 3.3 Periode na de wedstrijd 17 4. Bevindingen 18
4.1 Periode vooroverleg tot wedstrijddag 18 4.2 Wedstrijddag 20 4.3 Periode na de wedstrijddag 22 5. Conclusies en aanbevelingen 23
5.1 Conclusie 23 5.2 Aanbevelingen 24
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 4
1. Inleiding
1.1 Achtergrond
Op 22 mei 2019 speelde FC Den Bosch (FCDB) de tweede wedstrijd in de halve finale van de play-offs om promotie naar de eredivisie tegen Go Ahead Eagles (GAE). De wedstrijden in de play-offs om promotie naar de eredivisie zijn soms zeer beladen wedstrijden, waar er voor alle clubs groot belang is bij het promoveren naar de eredivisie, op zowel sportief als financieel gebied. Daarnaast heeft FC Den Bosch in de afgelopen jaren een aantal incidenten meegemaakt met onder andere vuurwerk en agressieve supporters. Bij de wedstrijd op 22 mei was een delegatie van het Auditteam Voetbal en Veiligheid (hierna: Auditteam) aanwezig om een tweemeting uit te voeren. De nulmeting vond plaats in juni 2011, en de éénmeting vond plaats in april 2013. De reden voor de tweemeting was dat het Auditteam dit seizoen extra op vuurwerk in en om het stadion focust, door onder andere bij BVO’s waar vuurwerk is afgestoken of waar in de afgelopen jaren incidenten zijn geweest een tweemeting uit te voeren.
In dit dat kader was het Auditteam op 22 mei 2019 aanwezig bij de wedstrijd FC Den Bosch – Go Ahead Eagles in Stadion De Vliert in ’s-Hertogenbosch. Het wedstrijdbezoek bestond in principe uit het – op gepaste afstand – volgen van de veiligheidscoördinator (VC) in zijn werkzaamheden gedurende de dag. Tussendoor is, waar relevant en mogelijk, gesproken met betrokkenen en is op verschillende plekken in het stadion geobserveerd tijdens de wedstrijd.
Na afloop van de wedstrijd, die in de 89e minuut beslist werd door een treffer van GAE waardoor FCDB niet naar de finale ging, vonden er in en om het stadion verschillende incidenten plaats, waaronder mishandeling, brandstichting en het gooien van voorwerpen. Ook zochten thuissupporters de confrontatie met de uitsupporters. Gezien de ernst van de situatie greep de politie in, onder andere met charges van de ME en paarden. Naar aanleiding van deze incidenten hebben de gemeente en de club een verzoek ingediend bij het Auditteam om een onafhankelijke incidentevaluatie uit te voeren. 1.2 Doel van de evaluatie
Het doel van de evaluatie is om inzicht te geven in de oorzaken die hebben geleid tot de incidenten en in het gezamenlijke optreden van de betrokken partijen in aanloop naar, tijdens en na afloop van de wedstrijd. Meer specifiek is het doel om inzicht te krijgen in de volgende zaken:
1. Schetsen van de context rond FCDB (infrastructuur in en rond het stadion, achtergrond supporters, voorgeschiedenis van eerdere incidenten en maatregelen om die te voorkomen). 2. Voorbereiding op de wedstrijd (genomen maatregelen). 3. Gebeurtenissen voor, tijdens en na de wedstrijd. 4. Functioneren van de betrokken vierhoekspartijen op de wedstrijddag (voor, tijdens en na de wedstrijd). 5. Hoe de betrokken partijen met ongeregeldheden zijn omgegaan.
Tegen deze achtergrond evalueren wij ook de invloed van de infrastructuur (de directe (bebouwde) omgeving) in en rond het stadion op de veiligheidssituatie. Het uiteindelijke doel is om conclusies en aanbevelingen te formuleren om dergelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. 1.3 Onderzoeksvragen
Voor de evaluatie zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd:
1. Hoe is de voorbereiding op de wedstrijd (genomen maatregelen) geweest, gezien: a. de voorgeschiedenis tussen beide clubs?
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 5
b. incidenten voorafgaand aan de wedstrijd? c. de aanwijzingen voor confrontaties? 2. Hoe zijn de betrokken partijen voorbereid geweest ten aanzien van het omgaan met ongeregeldheden? 3. Hoe is het optreden van de veiligheidsorganisatie1 verlopen: a. in algemene zin voor, tijdens en na de wedstrijd? b. in reactie op de ongeregeldheden? 4. Welke rol speelt het stadion en de bebouwde omgeving in het omgaan met risico’s, dreigingen en ongeregeldheden? 5. Wat kan uiteindelijk geleerd worden van de gebeurtenissen?
1.4 Uitgangspunten van de incidentevaluatie
• Onderscheid maken tussen feiten, percepties en beoordeling. In situaties waarbij verschillende partijen met elkaar samenwerken, kan soms sprake zijn van uiteenlopende belangen. In een dergelijke context is het voor een evaluator van belang een scherp onderscheid aan te brengen tussen feiten en beelden en meningen van betrokkenen. Een zinvolle discussie over ‘wat goed ging’ en ‘wat niet’ kan eigenlijk pas ontstaan als de onderliggende feiten zelf niet meer ter discussie staan. Op basis van het verzamelde (beeld)materiaal (bevindingen) komen wij tot een onafhankelijk en onderbouwd oordeel over het verloop van het incident en de afhandeling daarvan (conclusies) en formuleren we aanbevelingen voor de toekomst en de bredere context. • Creëren van overzicht dankzij een feitenrelaas. Om een goede analyse te kunnen maken van wat er gebeurd is en waarom dingen zijn gelopen zoals ze zijn gelopen, is eerst een goed overzicht van de feiten nodig. Wij werken bij incidentevaluaties om die reden bij voorkeur met feitenrelazen. Een feitenrelaas betreft de meest relevante en gedocumenteerde feiten en is daarmee een gedragen weergave van de gebeurtenissen die tijdens een incident en de afhandeling daarvan hebben plaatsgevonden. Het feitenrelaas leggen we dan ook voor aan de opdrachtgever en betrokken partijen ter toetsing. • Recht doen aan het doel van evalueren: leren! Tot slot vinden wij dat incidentevaluaties zo ingericht moeten worden dat er optimaal van geleerd wordt. Hiervoor is in de eerste plaats het betrekken van alle partijen noodzakelijk. We voorzien hierin door een serie interviews met alle betrokkenen en een evaluatiebijeenkomst om onze conclusies te toetsen en onze aanbevelingen aan te scherpen. Met het oog op het leereffect hanteren wij in de rapportagefase bovendien de principes van blame free reporting. Hiermee wordt bedoeld dat de bevindingen van het onderzoek niet zijn terug te voeren op specifieke individuen binnen organisaties. Bij blame free reporting gaat het niet om ‘wat ging er fout en wiens verantwoordelijkheid was dat?’ In plaats daarvan worden bevindingen geplaatst in het grotere geheel en met het oog op de toekomst: ‘wat verzilveren wij voor de toekomst en waar is verbetering mogelijk?’ 1.5 Opzet van de incidentevaluatie
Bij het uitvoeren van de incidentevaluatie hebben wij zeven fasen doorlopen.
• Oriëntatie en startoverleg. In de eerste fase lezen wij ons in relevante documentatie voor het desbetreffende incident in en op basis daarvan worden de relevante thema’s en onderzoeksvragen voor de evaluatie bepaald. Inmiddels is een startoverleg geweest met de driehoek en zijn er contacten met de club geweest. • Opstellen feitenrelaas en speelveldanalyse. In de tweede fase zullen wij op basis van schriftelijke documentatie en camerabeelden een feitenrelaas opstellen. Daarnaast zullen wij het speelveld in kaart brengen op basis van bestaande planvorming en documentatie van KNVB, de clubs en eerdere rapporten van het Auditteam Voetbal en Veiligheid (nul-, één- en concepttweemetingen).
1 De veiligheidsorganisatie bestaat uit de gemeente, de politie en de beveiligingsorganisatie van de BVO.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 6
• Verdiepende interviews. In de derde fase zullen wij een aantal verdiepende interviews voeren met betrokkenen. De betrokkenen zijn in dit geval de VC en SLO van FCDB, de betrokken politiefunctionaris en de betrokken medewerkers OOV. Hierna zullen wij verwijzen naar de samenwerking tussen deze partijen gezamenlijk als het operationele gremium. Deze gesprekken dienden enerzijds om het feitenrelaas te valideren en te verfijnen en anderzijds om de mening van betrokkenen over de gang van zaken te horen. • Opstellen reconstructie. Op basis van het feitenrelaas en de input uit de verdiepende interviews wordt een beknopte reconstructie van de gebeurtenissen gemaakt. Deze beknopte reconstructie met enkele constateringen wordt ter check voorgelegd aan de respondenten. De reconstructie is de basis voor de analyse van het incident. • Analyse, conclusies en aanbevelingen. Vervolgens voeren wij een analyse uit, waarbij bevindingen worden opgesteld. Deze bevindingen worden in het rapport opgenomen en vormen de basis van de conclusies en aanbevelingen. • Evaluatiebijeenkomst. De bevindingen koppelen wij terug aan de betrokken partijen. Leren kan immens alleen als de bevindingen herkend en geaccepteerd worden. In deze bijeenkomst kijken we ook vooruit naar de toekomst en de bredere context. • Rapportage. Tot slot stellen wij een eindrapport op met daarin de speelveldanalyse, de reconstructie van gebeurtenissen en onze aanbevelingen, conclusies en aanbevelingen. 1.6 Leeswijzer
De rapportage start in hoofdstuk 2 met de speelveldanalyse, waarin de context voor de incidentevaluatie wordt geschetst. In hoofdstuk 3 is de reconstructie van de gebeurtenissen weergegeven. Vervolgens schetsen wij onze bevindingen met betrekking tot de onderzoeksvragen in hoofdstuk 4. Ten slotte zijn onze conclusies en aanbevelingen in hoofdstuk 5 weergegeven. Mocht u als lezer nog vragen hebben over deze rapportage, dan kunt u hierover contact opnemen met projectleider Vincent van der Vlies via 06-55364831 of [email protected].
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 7
2. Speelveldanalyse
In dit hoofdstuk wordt het speelveld geschetst waarbinnen de wedstrijd tussen FC Den Bosch en Go Ahead Eagles van 22 mei 2019 heeft plaatsgevonden. Deze algemene context wordt in kaart gebracht op basis van bestaande planvorming en documentatie van de KNVB, de clubs en eerdere rapporten van het Auditteam Voetbal en Veiligheid. In het hoofdstuk ligt eerst de focus op het algemene profiel van FC Den Bosch, hier zal worden ingegaan op de infrastructuur in en rondom het stadion, de veiligheidsorganisatie en de supporters. Vervolgens zal er kort worden ingegaan op het profiel van de Go Ahead Eagles tijdens uitwedstrijden. Tot slot zullen eerdere incidenten waar FC Den Bosch bij betrokken is geweest worden uitgelicht. 2.1 Algemeen profiel FC Den Bosch
2.1.1 Veiligheids- en beveiligingsorganisatie
De veiligheidsorganisatie
De BVO FC Den Bosch heeft een VC in dienst die sinds 2012 werkzaam is bij de club. Hij heeft een aanstelling van achttien uur per week, inclusief de wedstrijd. De VC heeft diverse taken, zowel voorafgaand aan de wedstrijd zoals de wedstrijdvoorbereiding en het opstellen van het veiligheidsplan, als tijdens de wedstrijd het afstemmen van acties en toezien op de actuele veiligheid. De VC maakt sinds dit jaar een veiligheidsbegroting. De financiële situatie van FC Bosch voor aankomend seizoen is nog onzeker. De Licentiecommissie van de KNVB heeft besloten dat een overname van FC Den Bosch door Kakhi Jordania niet toegestaan is. FC Den Bosch is druk bezig met het zoeken van een nieuwe eigenaar. 26 augustus 2019 heeft de club een sluitende begroting ingediend bij de Licentiecommissie. De KNVB gaf op 18 september 2019 aan akkoord te gaan met deze begroting. FC Den Bosch heeft een Supporters Liason Officer (SLO) in dienst. De SLO legt de verbinding tussen de club en de supporters.
De gemeente Den Bosch beschikt over een directie OOV. Vanuit deze directie zijn er twee werknemers die voetbal(veiligheid) in hun dossier hebben. Eens per twee weken vindt er reguliere operationele overleg plaats tussen de gemeente, politie en FC Den Bosch. Tijdens dit overleg wordt er onder andere gekeken naar de gespeelde wedstrijden en wordt er vooruitgeblikt op toekomstige wedstrijden. Tijdens deze overleggen komt ook de categorisering van de wedstrijden aan bod. In overleg met de BVO wordt deze categorisering voor het begin van het seizoen voor alle wedstrijden al opgesteld. Voor iedere wedstrijd wordt deze echter nogmaals aangekaart, om te kijken of de ingeschatte categorie nog passend is.
De vierhoek komt zes keer per jaar bijeen om op strategisch niveau te overleggen over voetbalveiligheid. Vanuit FC Den Bosch is slechts de directeur aanwezig.
Twee keer per jaar is er een multidisciplinaire oefening om de samenwerking bij calamiteiten optimaal te houden. De beveiligingsorganisatie2
De beveiliging in het stadion wordt verzorgd door zowel stewards als beveiligers. De stewards worden apart opgeleid en geleverd door Top Security. De beveiligers werden geleverd vanuit een externe partij (ProGuard). Zij worden ook door hen opgeleid. FC Den Bosch heeft het contract met Top Sec ontbonden en werkt inmiddels met een nieuwe partij.
2 De beveiligingsorganisatie bestaat uit het geheel van stewards en beveiligers van de BVO.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 8
2.1.2 Supporters
FC Den Bosch is een typische Brabantse volksclub waarvan het stadion tussen verschillende stadse volkswijken ligt. Dit klinkt door in de aard van de aanhang. FC Den Bosch heeft een grote groep fanatieke supporters, die met name op de Oosttribune zitten. Deze harde kern heeft een duidelijk wij-gevoel en is voorafgaand aan de wedstrijd met name te vinden in cafés in ’s-Hertogenbosch, waaronder café ’t Zonneke en café ‘t Engeltje.
Het supportershome is sinds april 2017 gesloten, en er is nog geen zicht op wanneer het weer open gaat. De grootste zorg van de VC is de cultuur die er heerst binnen de fanatieke aanhang. Veel jongeren binnen de harde kern hebben ook problemen in het dagelijks leven buiten voetbal, waaronder drugsgebruik, betrokkenheid bij criminaliteit en problemen met opleiding/studie. Om dit tegen te gaan worden er samenwerkingen aangegaan met instanties om deze jongeren te helpen. De oudere harde kern heeft op zijn beurt ook last van deze groep jongeren, waardoor de sfeer binnen de harde kern gespannen is. Tot slot zijn er sterke banden tussen de supporters van FC Den Bosch en de supporters van het Belgische Standard Luik, die regelmatig elkaars wedstrijden bezoeken en daar voor extra problemen zorgen. 2.1.3 Infrastructuur in het stadion
Stadion De Vliert
Het stadion is ingericht in diverse sectoren, die van elkaar gescheiden zijn door hekken. In het stadion zijn alleen zitplaatsen aanwezig. In april 2017 werd de Oosttribune op last van de toenmalige burgemeester gesloten. Op deze tribune zit ook de harde kern van FC Den Bosch, waar in 2017 enige problemen mee is geweest, zoals het gooien van vuurwerk. Daarnaast zou de tribune teveel problemen opleveren met de infrastructuur waardoor de veiligheid niet gewaarborgd kon worden. Door de renovatie aan de tribune is zowel de infrastructuur van de tribune alsook het overzicht op de tribune verbeterd. De hoge hekken bij de tribune, waar de supporters weleens in gingen hangen, zijn weg. Er zijn lage hekken voor in de plaats gekomen. In november 2018 werd de tribune weer feestelijk heropend.
Figuur 1: Plattegrond Stadion De Vliert
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 9
Camerabewaking
In Stadion De Vliert is een relatief nieuw camerasysteem aanwezig. Er zijn camera’s zowel in als om het stadion. Op deze manier kunnen supporters die overlast veroorzaken, gevolgd worden, ook buiten het stadion. Er is een aantal camera’s die personen kunnen volgen, een signalementherkenning kunnen afgeven en kunnen inzoomen op specifieke personen. Het beeld hiervan is scherp, er zijn voldoende camera’s, welke bij de betreffende wedstrijd continue door twee mensen worden afgelezen in de commandoruimte. Mensen die opvallen of onrust veroorzaken in het stadion worden direct vastgelegd, zodat er een signalement kan worden afgegeven. Deze personen worden meestal niet direct uit het stadion gezet om escalatie van een conflict te voorkomen.
De camera’s zijn echter niet complementair aan elkaar, waardoor er bij uitval van een camera (door storing of door het blokkeren van de lens) direct geen volledig beeld is van wat erin en/of rondom het stadion gebeurt. Daarnaast waren diverse camera’s tijdens deze wedstrijd niet in staat om een back-up te maken. Het uitvak
In de hoek van de Noordtribune is een apart uitvak ingericht voor de uitsupporters. De uitsupporters komen via een bussluis bij een eigen ingang die hen toegang verleent tot het uitvak. Wanneer de uitsupporters met gezamenlijk georganiseerd busvervoer komen, kunnen de bussen in de bussluis parkeren. De bussluis is de laatste jaren extra beveiligd. Zo is de bussluis afsluitbaar door een hek. De bussluis wordt gescheiden van de ingang van de Oosttribune door een hoge betonnen muur. Tussen de muur en de bussluis is een gracht gemaakt met een extra hoog hek met prikkeldraad. Aan de lange zijde van de bussluis liggen de velden van de Bossche Voetbal Vereniging (BVV). Deze worden van elkaar gescheiden door een hoog hek (ruitstructuur). Het uitvak wordt gescheiden van de rest van het stadion door hoge hekken met prikkeldraad. Tussen het uitvak en de Oosttribune is een permanent buffervak aanwezig, dat de scheiding tussen de Oosttribune en het uitvak groter maakt. Er zijn geen vaste cateringpunten aanwezig in het uitvak, maar wel toiletten.
Figuur 2: Scheiding bussluis en Oosttribune (muur & hek)
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 10
2.1.4 Infrastructuur rondom het stadion
Sportpark De Vliert
Sportpark De Vliert is een terrein in Den Bosch waar verschillende sportaccommodaties zijn gehuisvest. Voetbalstadion De Vliert is er hier één van. Sportiom, gelegen aan de zijde van de Hoofdtribune, is een sportcentrum waar zich onder andere een ijshockeyhal en een ‘subtropisch zwemparadijs’ bevinden. Naast De Vliert ligt sportclub BVV. Deze voetbalclub heeft verschillende velden tot haar beschikking. De voetbalclub lig aan de zijde van de Oosttribune. Via de parkeerplaats aan de kant van de Noordtribune kan men de bussluis bereiken. Zowel aan de zijde van Zuidtribune als de Oosttribune ligt een parkeerplaats.
Het sportpark heeft ook een groot transferium. Er zijn verschillende bouwplannen voor de ruimte rondom het stadion. Op het braakliggend terrein ter hoogte van de hoek van de Oosttribune met de Zuidtribune worden woningen gebouwd. Volgens het bestemmingsplan zijn dit tijdelijke woningen (tien jaar). Deze woningen zullen er al in de zomer van 2020 staan. Daarnaast zijn er plannen om het transferium te verwijderen en op die locatie woningbouw en een parkeergarage te situeren. Ook bestaat het plan om nog een parkeergarage te bouwen (drielaags). Over de plannen betreffende het ombouwen van het transferium en de parkeergarages is tot op heden bij het operationele gremium weinig bekend.
Het stadion is bereikbaar via twee kanten, namelijk vanaf de rotonde aan de Graafseweg en vanaf de Stadionlaan. De Stadionlaan loopt langs het spoor en het Transferium en is een belangrijke doorrijdroute richting station Oost. De Graafseweg is de uitvalsroute richting de stad en richting de beide supporterscafés. Vanaf de paarkeerplaats aan de Zuidtribune en Oosttribune kan de Graafseweg ook bereikt worden via een schuine helling (autoweg) of een voetgangerstunneltje
Figuur 3 Overzicht Stadion De Vliert in ‘s-Hertogenbosch
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 11
2.2 Algemeen profiel Go Ahead Eagles bij uitwedstrijden
Het risicoprofiel van de supportersgroep van Go Ahead Eagles werd in de 0-,1- en 2-meting van het Auditteam Voetbal & Veiligheid als hoog geclassificeerd3. Het Auditteam geeft aan dat met oog op het risicoprofiel van de supporters blijvende inzet en investering in veiligheid nodig is.4
Een groot deel van de incidenten van de supportersgroep van Go Ahead Eagles heeft te maken met confrontatie tussen de eigen supporters en die van de tegenstander. In het seizoen 2015-2016 is hier vijf keer sprake van geweest. Daarnaast heeft een deel van de incidenten (zes keer) te maken met het gooien van voorwerpen op het veld dan wel richting de supporters van de tegenstander. Provocaties tussen supportersgroepen zijn daarmee de meest voorkomende incidenten bij wedstrijden van Go Ahead Eagles. 2.3 Eerdere incidenten
De relatie tussen de supporters van FC Den Bosch en Go Ahead Eagles is regelmatig gespannen. Bij een eerdere wedstijd tussen de twee clubs op 14 december 2018, wederom een uitwedstrijd voor FC Den Bosch vonden er ongeregeldheden plaats. Supporters gooiden tijdens de wedstrijd voorwerpen op het veld, wat zorgde voor een korte stillegging van de wedstrijd5. Verdere escalatie bleef uit en de wedstrijd werd na enkele minuten weer hervat.
Op 19 mei 2019, enkele dagen voorafgaand aan de wedstrijd op 22 mei, speelden FC Den Bosch en Go Ahead Eagles een eerste play-off wedstrijd tegen elkaar in het stadion van de Go Ahead Eagles, Adelaarshorst te Deventer. Deze wedstrijd eindigde met een gelijke stand van 2-2.6 Deze wedstrijd verliep rustig vanwege de afwezigheid van de harde kern van Go Ahead Eagles en de sportieve belangen waren minder groot dan tijdens de wedstrijd op 22 mei. Om die reden is in aanloop naar deze wedstrijd besloten de politie-inzet af te schalen.
Incidenten bij FC Den Bosch komen, zeker in het verleden, met enige frequentie voor. Eerder heeft dit geleid tot sluiting van de Oosttribune en het supportershome. De aanleiding hiervoor was een vuurwerkincident, FC Den Bosch – FC Dordrecht (5 mei 2017), waarbij een ballenjongen bijna werd geraakt en geschrokken over het veld is weggerend. 7Anderhalf jaar later, op 9 november 2018, is deze tribune weer geopend8.
Een deel van de harde kern van FC Den Bosch heeft een vriendschapsverband met de supporters van de Belgische club Standard Luik9. Dit houdt in dat de supporters met regelmaat naar elkaar wedstrijden gaan. In het verleden hebben er diverse incidenten plaatsgevonden waar Belgische supporters aan deelnamen. 9 november 2018 bij een wedstrijd van FC Den Bosch tegen FC Twente hebben zo’n vijftig Belgische voetbalsupporters voor grote onrust gezorgd10. Zij richtten onder andere vernielingen aan, bekogelden de politie met vuurwerk en sommige van hen hadden drugs en bivakmutsen bij zich. Uiteindelijk zijn er acht supporters aangehouden. Tijdens wedstrijden van FC Den Bosch zijn de beveiliging en de politie dan ook waakzaam voor Belgen in en rondom het stadion.
3 Incidentevaluatie Go Ahead Eagles – De Graafschap 4 2-meting Go Ahead Eagles Wedstrijdbezoek Go Ahead Eagles - FC Dordrecht 17 november 2017 5 https://sportnieuws.nl/voetbal/sparta-pakt-koppositie-kkd-gelijkspel-gae-en-fc-bosch/ 6 https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/3000600/FC-Den-Bosch-houdt-beide-benen-op-de-grond-Champions-League-laat- ons-zien-dat-we-er-nog-niet-zijn 7 https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/231438/Beruchte-M-Side-in-stadion-FC-Den-Bosch-gesloten-veiligheid-in-het-geding 8 https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/2883849/Zes-supporters-van-Standard-Luik-vrij-na-rellen-bij-FC-Den-Bosch 9 https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/2883849/Zes-supporters-van-Standard-Luik-vrij-na-rellen-bij-FC-Den-Bosch 10 https://www.omroepbrabant.nl/nieuws/2882561/Rellen-rond-voetbalwedstrijd-FC-Den-Bosch-FC-Twente-acht-Luikenaars- aangehouden
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 12
3. Reconstructie
In dit hoofdstuk wordt een reconstructie gemaakt van de gebeurtenissen rondom de wedstrijd FC Den Bosch tegen Go Ahead Eagles op 22 mei. Om een goed beeld te krijgen van de wedstrijddag komt eerst de periode voorafgaand aan de wedstrijddag aan bod. Hierbij wordt voornamelijk ingegaan op de vooroverleggen tussen gemeente, politie en de club en op een incident waarbij een hek van het station is beschadigd. Vervolgens zal er worden ingezoomd op de precieze gebeurtenissen van de wedstrijddag en de ongeregeldheden die plaatsvonden. Tot slot wordt er ingegaan op de periode na de wedstrijd. De reconstructie is gebaseerd op het feitenrelaas, dat is opgesteld op basis van ontvangen documentatie (waaronder de logging van de politie), interviews en waarnemingen van het Auditteam Voetbal en Veiligheid op basis van camerabeelden en eigen waarnemen tijdens het wedstrijdbezoek. 3.1 Periode vooroverleg tot wedstrijddag
Fysiek vooroverleg veiligheidsorganisaties Den Bosch en Deventer
Op 6 mei 2019 vond een fysiek operationeel vooroverleg in Deventer plaats ter voorbereiding op de aankomende wedstrijden tussen FC Den Bosch en Go Ahead Eagles. Betrokken partijen waren afgevaardigden van de gemeente Deventer, de politie Oost-Nederland, politie Den Bosch, de SLO van Go Ahead Eagles en de VC van FC Den Bosch. Tijdens dit overleg bespraken de partijen zowel de wedstrijd op 19 mei in de Adelaarshorst als de wedstrijd op 22 mei in De Vliert. Op basis van beschikbare informatie is besloten om beide wedstrijden te classificeren als B - wedstrijden. Tijdens het overleg zijn er tevens afspraken gemaakt over onder andere de kaartverkoop, vervoer van de supporters, aanwezig personeel van de bezoekende club, de regels die gelden in het bezoekersvak, de spelersbus en materiaalwagens. Voor de wedstrijd op 22 mei in Den Bosch werd ten aanzien van de uitsupporters bepaald dat er een verplichte buscombi gold. Verder werd er besloten dat de bussen met de uitsupporters zo vroeg mogelijk vertrekken richting de desbetreffende wedstrijd om rust te creëren bij de instroom in het stadion. In de bussen was slechts een beperkte hoeveelheid bier toegestaan (maximaal twee blikjes bier per persoon) wat alleen na afloop van de wedstrijd gedronken mocht worden en in het uitvak zelf mocht helemaal geen alcohol worden genoten. De SLO informeerde vervolgens de supporters over de genomen besluiten. Daarnaast spraken de partijen af dat extra beveiliging aanwezig moest zijn bij de supportersgroepen. Om rekening te houden met het uitvak ter plaatste werden tevens afspraken gemaakt over het maximale aantal uitsupporters. In Den Bosch waren maximaal 600 uitsupporters welkom. Tot slot is besloten om een beperking van maximaal vijftig businessleden op te leggen.
Beschadiging bussluis
In de avond van 20 op 21 mei constateerde de politie beschadigingen aan het hek dat de buisluis scheidt van het BVV veld bij Stadion De Vliert. De SLO is die avond naar de club gekomen, heeft foto's gemaakt, de camera's vanuit de commandoruimte op het hek gezet en heeft de bussluis dicht gemaakt. De politie had eerder die avond een groep van dertig supporters zien staan bij het hek. De politie is dan ook van mening dat deze vernielingen zijn aangebracht door supporters die hebben geprobeerd het hek door te zagen. Dit met als doel om makkelijker de bussluis te kunnen bereiken tijdens de wedstrijd op 22 mei. De club heeft aangegeven niet uit te gaan van een moedwillige vernieling door FC Den Bosch-supporters. Er was volgens hen geen ‘zaagschade’ en zaagsel zichtbaar. Volgens FC Den Bosch bestaat de mogelijkheid dat iemand per ongeluk tegen het hek is aangereden. De gemeente publiceerde op 21 mei een bericht op hun website dat werd gekopieerd door het Brabants Dagblad: ‘In de voorbereiding op de wedstrijd van morgenavond is helaas geconstateerd dat er vernielingen zijn aangebracht aan het stadion. Het doel lijkt te zijn geweest om het voetbalfeest te verstoren.’ De burgemeester van Den Bosch wenste FC Den Bosch verder veel succes en verzocht de supporters te zorgen voor een goede sfeer. Het betrof dus geen gezamenlijk uitgebracht persbericht door zowel de gemeente als FC Den Bosch.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 13
Operationeel vooroverleg veiligheidsorganisatie Den Bosch
De dag voor de wedstrijd, op 21 mei jl. vond een regulier operationeel overleg plaats. Aanwezige partijen waren afgevaardigden van de gemeente Den Bosch (afdeling OOV), de politie, de VC van FC Den Bosch en de SLO van Den Bosch. Hoewel dit het eerste fysieke operationele vooroverleg was binnen de veiligheidsorganisatie van Den Bosch betreffende de aankomende wedstrijd, hadden de partijen al eerder contact gehad over operationele zaken via whatsapp. Van zowel het vooroverleg als de communicatie via whatsapp is er geen verslag beschikbaar.
Tijdens dit vooroverleg is gesproken over het beschadigde hek bij de bussluis en zijn verschillende eerder genomen afspraken doorgenomen. Deze afspraken hadden betrekking op de categorisering van de wedstrijd, de verkoop van alcohol, de verplichte combiregeling en stadioncapaciteit. Eén van de besproken onderwerpen tijdens dit overleg betrof ook de door FC Den Bosch genomen extra maatregelen. Om de instroom en infrastructuur rondom het stadion te reguleren waren (fysieke) maatregelen getroffen zoals het openen van het Transferium om parkeerdrukte te reguleren en het inzetten van extra verkeersregelaars. Daarnaast was een ‘fanplein’ ingericht met diverse activiteiten op het plein aan de zijde van de hoofdtribune en een ‘fan square’ aan de zijde van de Oosttribune, met als doel de supporters ‘feestelijk’ te verwelkomen en instroom te doseren. Door de ‘fan square’ was het alleen mogelijk om auto’s te parkeren op de parkeerplaats aan de zijde van de Zuidtribune.
Figuur 4: Fan square
Tijdens de wedstrijd werd extra beveiligingspersoneel in het stadion ingezet. Er waren twintig extra Pro-Guard beveiligers ingezet bij de Oosttribune en acht extra Pro-Guard beveiligers waren gepositioneerd bij het uitvak. Verder waren extra faciliteiten geregeld voor het uitpubliek, waaronder een eetkar en gratis koffie/thee bij ontvangst in het stadion.
FC Den Bosch koos ervoor om een vuurwerkshow te organiseren voor aanvang van de wedstrijd om illegaal vuurwerk in het stadion te voorkomen. De BVO heeft op de website en twitter gecommuniceerd11 naar de supporters dat het meebrengen en afsteken van vuurwerk is verboden. In verband met het eventueel optreden van hulpdiensten is ervoor gekozen om de eerste toerit via de schuine helling, gezien vanaf de Graafsebaan richting het parkeerterrein, af te zetten met dranghekken. Deze toerit diende als calamiteitenroute.
11 https://www.fcdenbosch.nl/matchday-info-fc-den-bosch-go-ahead-eagles/
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 14
Tijdens deze vergadering is er geen verslag gelegd. Hierdoor was er geen zicht op de operationele afspraken met betrekking tot de inzet en positionering van de politie en andere hulpdiensten die voorafgaand aan de wedstrijd zijn gemaakt. Uit de gesprekken is naar voren gekomen dat is afgesproken dat de politie terughoudend optreedt. 3.2 Wedstrijddag
Voor aanvang en tijdens de wedstrijd
Op de wedstrijddag zelf startte de kaartverkoop voor de supporters van FC Den Bosch. De kassa’s waren hiervoor geopend. De verkoop geschiedde 1 op 4 en op vertoon van een regiogebonden legitimatiebewijs en/of club- /seizoenkaart. Aan de zijde van de hoofdingang was een ‘fanplein’ ingericht met spelactiviteiten, muziek en verschillende drink- en eetkraampjes. Bij de ingang aan de Oosttribune was een ‘fansquare’ ingericht met verschillende drink- en eetkraampjes. De BVO is in eerste aanleg verantwoordelijk voor een ordelijk en veilig verloop van de activiteiten op het fan-square.
In aanloop naar de wedstrijd werden verschillende briefings gehouden met de politie, beveiligers en stewards. De politie briefte zelf met betrekking tot relevante informatie en de doelen van deze wedstrijddag. De beveiligers werden gebriefd door de hoofdbeveiliger, tevens mede-eigenaar van het beveiligingsbedrijf. In totaal waren er 31 beveiligers actief. De stewards zijn gebriefd door de VC. De VC informeerde de stewards over de gemaakte afspraken. Deze afspraken kwamen overeen met de wedstrijdafspraken zoals besproken in het vooroverleg op 21 mei.
Kort na de briefing van de politie stelden de politieagenten zich op rond het stadion. Dit betrof een scala aan verschillende politie-eenheden, waaronder een voorverkenningseenheid (VE). De VE verkende de omgeving rondom het stadion, waaronder de aanliggende wijken en de cafés ’t Engeltje en ’t Zonneke. Zij constateerden de uren voor aanvang van de wedstrijd een verzameling van een grote groep FC Den Bosch supporters bij cafe ‘t Zonneke. De sfeer bleef gemoedelijk. De VE controleerde de omgeving op auto’s met Belgisch kenteken. Er werd een container met bouwmateriaal/puin gesignaleerd (zijstraat van de Graafseweg), deze is even later afgedekt door de gemeente. De VE ontdekte op het terrein van de BVV open poorten waardoor je gemakkelijk naar het uitvak kon lopen. Deze poorten waren, op verzoek van de politie, kort voor aanvang van de wedstrijd gesloten.
De bezoekende supporters van Go Ahead Eagles kwamen, vanwege de verplichte buscombi, aan met bussen. Zij arriveerden voordat de grote groep supporters van FC Den Bosch dit deed. Negen bussen reden achter elkaar door de bussluis. Hierbij waren beveiliging, politie en stewards aanwezig. Vanuit de bussluis werden de supporters direct doorgeleid naar twee tourniquets. Twee beveiligers van FC Den Bosch controleerden de kaarten en de fouillering vond plaats door stewards van de Go Ahead Eagles. Stewards, zowel man als vrouw, stonden in twee rijen opgesteld. Fouillering vond in de meeste gevallen vluchtig plaats. Niet iedereen werd op dezelfde manier en even goed gefouilleerd. In de ruimte van ontvangst en fouillering was ook een cateringpunt waar eten en non- alcoholische dranken aanwezig was. Ook deze tourniquets weigerden af en toe dienst.
Kort voor aanvang van de wedstrijd begon de instroom van de FC Den Bosch supporters. Een deel daarvan kwam van café ’t Zonneke. Enkelen van hen droegen fakkels. Een groot deel van de supporters kwam tegelijk aan waardoor er rijen ontstonden bij de toegang tot de Oosttribune. Bezoekers kwamen lopend, op de fiets (parkeren bij fan-zone of Sportiom) of met de auto. Auto's werden geparkeerd op reguliere parkeerplekken op het parkeerterrein aan de zijde van de Zuidtribune en op parkeerterrein van het transferium. Er waren vier tourniquets in gebruik aan de zijde van de Oosttribune. Eén steward/beveiliger scande het kaartje. Uit observaties bleek dat zowel de scanners als de tourniquets een aantal keer niet werkten. Het niet werken van de scanners had een technische oorzaak, aangezien het scannen in sommige gevallen na een aantal keer wel lukte. Echter, ook de mogelijkheid bestaat dat toegangskaarten niet werden geaccepteerd door de scanner omdat deze niet geldig waren (stadionverbod, gekopieerde kaarten). De supporters kregen op dat moment wel toegang tot het stadion.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 15
We hebben niet kunnen constateren wat er vervolgens met hen is gebeurd. Stewards en beveiligers, zowel man als vrouw, stonden voor fouillering opgesteld in drie rijen. Fouillering vond niet eenduidig plaats en in sommige gevallen ook niet goed volgens de instructies die zij aangeleerd kregen in hun opleiding, terwijl er sprake had moeten zijn van één op één controle.
Kort na de opening van het stadion klommen FC Den Bosch-supporters bij de ingang van R1 over hekken. Enkele minuten later sloten stewards deze hekken af. Vervolgens werden bij het R-vak en de Oosttribune, met toestemming, vlaggen opgehangen door de supporters. Er werd tevens een rookpot aangestoken vanuit vak M5 (Oosttribune). Na de georganiseerde vuurwerkshow begon de wedstrijd. De wedstrijd verliep gemoedelijk. Tijdens de wedstrijd zijn er op meerdere momenten fakkels en rookpotten afgestoken op de Oosttribune, de Zuidtribune en vanuit het bezoekersvak. Tussen de 75e en de 80e minuut werden de cateringpunten bij de Oosttribune gesloten, omdat er met glazen bier werd gegooid richting het speelveld. Het cateringpunt in het uitvak was ook gesloten om uitstroom te bevorderen. Tijdens de wedstrijd was de Fan-square opgeruimd. Op verzoek van de politie was het hekwerk in de tweede helft opgeruimd en achter een afgesloten hekwerk geplaatst. Alleen beneden aan de schuine helling stonden nog een paar verkeershekken om te voorkomen dat auto’s via de helling wegreden.
Verloop vanaf de 89ste minuut
In de 89e minuut van de wedstrijd scoorde GAE de 0-1 tegen FC Den Bosch. Uiteindelijk was dit ook de uitslag van de wedstrijd. GAE won deze tweede wedstrijd in de halve finale van de play-offs. FC Den Bosch liep daardoor de kans op promotie naar de eredivisie mis. De GAE supporters waren uitgelaten. Zij stonden op hun stoelen, trokken T-shirts uit, staken fakkels en rookpotten aan en zongen liederen. Supporters van beide clubs begonnen vervolgens het stadion te verlaten. Vooralsnog maakte slechts een relatief kleine groep FC Den Bosch-supporters in vak M5 een agressieve indruk. Sommigen deden hun pet/capuchon/bril op. De beveiligers en/of stewards van FC Den Bosch gaven via de portofoon door dat FC Den Bosch supporters van plan waren naar de bussluis van Go Ahead Eagles te gaan. Deze informatie deelde de VC met de politie. Ondertussen stelden agenten (flexibele ME) zich in een linie op, achter de Oosttribune voor lage bosjes die het parkeerterrein scheiden van het BVV-veld. Daarnaast stelden agenten met honden zich op het BVV-veld die langs de buisluis ligt en daarmee de kortste toegang was voor supporters om vanuit de uitgangen van de Oosttribune de bussluis te bereiken.
Tijdens de blessuretijd (één minuut voor het einde van de wedstrijd) verplaatste een groep supporters zich van vak M5 naar de vakken M1, M2 en M3 om vervolgens in de hekken te klimmen. Stewards en beveiligers probeerden ze tegen te houden. Er ontstond duw- en trekwerk tussen deze supporters en de stewards/beveiligers (ongeveer veertig personen). Ongeveer tien personen wisten verder te komen richting het cateringpunt van het uitvak dat onder de tribune staat van vak M1. Stewards/beveiligers hielden hen tegen. Een ander deel van de supporters wist via de sluis naar buiten te komen. Daarbij sprongen enkele supporters zelfs in de sluis. De politie had het beeld dat deze supporters zo snel weg wilden, omdat zij zo snel mogelijk de blussluis van de GAE- supporters wilden bereiken.
De stewards schaalden op conform het in het draaiboek opgestelde model van opschaling. Binnen het stadion was het stewardapparaat van FC Den Bosch aan zet om de veiligheid te garanderen. De politie besloot om niet het stadion direct in te gaan om escalatie te voorkomen. Op basis van de omslaande sfeer in het stadion besloot de politie wel om over te schakelen van toezichthoudend tenue naar ME-uitrusting. De prioriteit van de politie lag vooralsnog bij het zo spoedig mogelijk wegkrijgen van de Go Ahead Eagles-supporters.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 16
Supporters verlieten via alle uitgangen het stadion. Dit gebeurde overwegend rustig. Ook aan de kant van de Oosttribune verliet het merendeel rustig het stadion. Daarbij liepen zij zonder opstootjes langs de linie van de ME bij de BVV-velden. Op de beelden was te zien dat enkele supporters versneld/rennend het stadion verlieten. Het was niet duidelijk op de beelden te zien, maar uit interviews is gebleken dat een deel van de harde kern (zesde generatie supporters) een omloop deden (via de voorkant van het stadion) richting de bussluis. Zij bereikten de uitsluis niet, omdat ze op een ME-linie stuitten en keerden terug. Ook was op de beelden duidelijk te zien dat een groep jonge supporters (zwart gekleed met bedekkende kleding) via de parkeerplaats aan de zijde van de Oosttribune richting de ingang van het BVV-terrein rende. Zij werden daar tegengehouden door vier politiepaarden, die in de hoek van het parkeerterrein stonden opgesteld.
Enkele minuten na de wedstrijd stelden acht ME'ers zich in een linie op ter hoogte van de hoek Oosttribune- Zuidtribune tot het begin van de schuine helling. Aan de kant van de helling zetten zij ook een ME-bus neer. De ME'ers stonden met hun gezicht naar de ingang van het BVV-terrein en met hun rug naar de parkeerplaats/Sportiom. Op de helling stond op dat moment de bus van de Arrestatie Eenheid (AE). De uitstromende groep supporters van de Oosttribune die te voet weg wilden, werden langs de hekken met de verkeersregelaar via de helling weg begeleid. Zij liepen daarbij langs de bus van de AE. Supporters die met hun auto geparkeerd stonden in de hoek van de Oosttribune-Zuidtribune verlieten met moeite het terrein omdat zij langs de ME-bus moesten rijden, die de weg erg had versmald en zij daarbij de uitstroom van wandelende supporters moesten doorkruisen.
Ongeveer zeven minuten na het einde van de wedstrijd werden de ME’ers, die als linie opgesteld stonden op de parkeerplaats ter hoogte van de hoek Oosttribune-Zuidtribune, vanuit hun rug aangevallen door een aantal (het exacte aantal is niet herleidbaar) supporters. De ME’ers die opgesteld stonden voor de BVV-velden renden voor ondersteuning richting locatie van het incident. Uit interviews is gebleken dat de supporters die weg zijn gestuurd door de vier politiepaarden bij de ingang van het BVV terrein en de supporters die terugkwamen van hun mislukte omlooppoging om de bussluis te bereiken in eerste instantie de confrontatie hebben gezocht met de ME’ers op het parkeerterrein.
De confrontatie tussen de ME en de groep supporters breidde zich snel uit. Meerdere personen mengden zich in de ongeregeldheden. Supporters gooiden met stenen, hekken en putdeksels naar de ME. Er stonden mensen met riemen in hun handen waarmee zij de ME te paard sloegen. Er werd aan verkeersborden getrokken en er werd een stuk van een bosje aan het begin van de helling in brand gestoken. Voor dit laatste kwam de brandweer ter plaatse, maar die kon door de ongeregeldheden niet starten met blussen. Politie te paard voerden charges uit. De vier agenten te paard die al in deze hoek aanwezig waren, werden ondersteund door agenten te paard die aan de kant van de Noordtribune opgesteld stonden en om het stadion heen naar die hoek waren gegaan.
Ook de overige, niet kwaadwillende, supporters van FC Den Bosch verplaatsten zich van de tribunes naar buiten. Meerdere van deze supporters kwamen terecht in de confrontatie doordat zij of probeerden hun auto te bereiken op de parkeerplaats aan de zijde van de Zuid-tribune of omdat zij geïnteresseerd waren en kwamen kijken. De confrontatie vond plaats aan een weg die voor velen de route naar huis is. Verschillende stewards waren buiten aanwezig om de rust te doen terugkeren. Daarbij komen enkele stewards terecht in de ongeregeldheden.
Aan de voorkant van het station was het druk met uitstromende supporters. Hierdoor ontstond een verkeersopstopping bij de rotonde aan de stadionlaan. De bussen van Go Ahead Eagles verlieten 22 minuten na het einde van de wedstrijd de bussluis.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 17
Ongeveer 24 minuten na de start van de confrontatie trok de ME zich terug. Tijdens de confrontatie waren vier mensen aangehouden. De ME hield wel nog zicht op spelersbus GAE. Overige diensten verplaatsten zich naar de verzamelplaats op het transferium. Zowel supporters als relschoppers verplaatsten zich via meerdere uitvalswegen van het stadion af naar huis of een andere locatie. Ongeveer tien minuten na het vertrek van de ME keerde de rust weer terug rond het stadion. De spelersbus van de GAE reed vervolgens richting de sluis, onder begeleiding van stewards, en vertrok verder zonder problemen.
3.3 Periode na de wedstrijd
Naar aanleiding van de wedstrijd en de ongeregeldheden op 22 mei kondigt FC Den Bosch aan zelf een onderzoek te gaan verrichten. De vraag die daarbij centraal staat is hoe het incident uit de hand heeft kunnen lopen. Daarbij wordt ook gekeken naar de rol van de politie. De dag na de wedstrijd, op 23 mei publiceerde het Brabants Dagblad een artikel waarin stond vermeld dat de burgemeester van Den Bosch aan heeft gegeven de ongeregeldheden en de imagoschade van FC Den Bosch te betreuren. Diezelfde dag publiceerde Omroep Brabant online een artikel waarin stond vermeld dat de woordvoerder van de FC Den Bosch heeft medegedeeld dat FC Den Bosch zelf een onderzoek uit gaat voeren naar ongeregeldheden en dat zij ook de rol van de politie onderzoekt. De woordvoerder gaf aan dat de club signalen heeft opgevangen dat de uitstroom van supporters eerder werd bemoeilijkt dan makkelijk werd gemaakt door de aanwezigheid van de politie. Op 28 mei vond er een regulier operationeel overleg plaats waar de ongeregeldheden tijdens en na de wedstrijd zijn besproken. Een evaluatieoverleg met de politie, gemeente en FC Den Bosch vond plaats op 4 juni. In dit overleg is teruggekeken op de wedstrijd, zowel op beleidsmatig als operationeel niveau. Daarnaast heeft er een driehoeksoverleg op strategisch niveau plaatsgevonden om de gebeurtenissen rondom het incident te bespreken. Tijdens dit overleg waren er diverse afspraken gemaakt. Zo gaat er een strategische visie rondom FC Den Bosch worden opgesteld. De afdeling OOV, gemeente Den Bosch, plant het eerste startoverleg met de politie. Op operationeel niveau werd het Auditteam Voetbal en Veiligheid uitgenodigd om de geplande audit uit te breiden naar de veiligheid in en rondom het stadion die geleid heeft tot het optreden van de politie.
De politie en FC Den Bosch zijn tot op heden druk bezig met herkenning, opsporing en strafrechtelijke en civielrechtelijke vervolging van de personen die onderdeel waren van de ongeregeldheden.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 18
4. Bevindingen
4.1 Periode vooroverleg tot wedstrijddag
Inschaling wedstrijd
• De categorisering van de wedstrijd (B+) is in het vooroverleg op 6 mei 2019 bepaald op basis van de ingeschatte risico’s. Dit is de zwaarste categorie die in het betreffende seizoen is toegepast. In de praktijk kan nog een zwaardere categorie (categorie C) worden ingezet. Deze categorisering is passend volgens de richtlijnen bij de benoemde risico’s. Deze risico’s hebben betrekking op de relatie tussen de supportersgroepen en de sportieve belangen behorend bij de play-off-wedstrijd. • Supporters van FCDB waren de laatste wedstrijden erg rustig volgens respondenten. Dit werd door de respondenten gezien als stilte voor de storm, omdat supporters graag bij de wedstrijd op 22 mei aanwezig wilden zijn en daarom geen risico namen om dit te missen door een stadionverbod. Respondenten melden dat de supporters ‘af en toe stoom af moeten blazen’ en er daardoor enkele keren per jaar incidenten voordoen waarbij er een confrontatie is tussen harde kern supporters en de politie en/of de beveiligingsorganisatie van de club.
Operationeel vooroverleg veiligheidsorganisatie
• De play-off-finalewedstrijden in Deventer en Den Bosch zijn alleen voorbesproken in Deventer door afgevaardigden van de gemeente Deventer en de politie Oost-Nederland, politie Den Bosch, de SLO van Go Ahead Eagles en de VC van FC Den Bosch. • Daarnaast zijn de politie, gemeente, en de voetbalclub éénmaal fysiek bij elkaar gekomen voor operationeel vooroverleg op de dag voor de wedstrijddag (21 mei 2019). Dit was een regulier operationeel overleg, waar de geconstateerde schade aan het hek bij de bussluis een belangrijk onderwerp van gesprek was. Politie en voetbalclub verschillen van mening over of deze schade moedwillig is gebeurd of niet. Er zijn geen camerabeelden beschikbaar dus dit kan niet worden gecontroleerd. Diezelfde dag communiceert de gemeente middels een persbericht over de aangebrachte schade aan het hek. Er was geen consensus over de publicatie en de inhoud daarvan tussen betrokken partijen. • Tussen het overleg op 6 mei en 21 mei is er alleen afgestemd via whatsapp. Tijdens het vooroverleg op 21 mei zijn tevens de operationele afspraken doorgesproken inclusief de maatregelen die zijn genomen om de risico’s te mitigeren. Het is onduidelijk wanneer deze operationele afspraken zijn gemaakt, omdat daar geen verslaglegging van beschikbaar is. De gesproken betrokkenen geven aan dat de afspraken naar ieders tevredenheid waren voorbereid zoals besproken. • Het is onduidelijkheid welke afspraken er zijn gemaakt met betrekking tot de operationele inzet politie en daarbij de hoeveelheid en opstellingslocaties van de politie voor, tijdens, en na de wedstrijd. De politie had groots opgeschaald. Dit niet alleen vanwege het hoge risico van een play-off maar ook vanwege de slechte onderlinge verhoudingen tussen de supportersgroepen (ondanks dat de relatief goede sfeer bij de vorige wedstrijd twee weken eerder). Er zijn aldus de politie zelf voorafgaand aan de wedstrijd geen concrete of exacte aantallen en locaties voor opstelplaatsen van de politie afgesproken, noch vastgelegd. Wel zijn er scenario’s die als uitgangspunt gehanteerd worden door de politie bij de operationele inzet (document ‘scenario’s’). Deze scenario’s komen echter niet overeen met bijlage D uit het draaiboek van de wedstrijd. Of dit onderscheid leidt tot verwarring hebben wij nog niet vastgesteld. Ten tijde van de wedstrijd stonden twee groepen ME bij de uitgang van de Oosttribune (zijde Zuidoost) en één groep stond ter hoogte van de Zuidtribune. Aan de kant van de Noodtribune, nabij de bussluis, stonden er vier agenten te paard. Aan de zijde van de Oosttribune en Zuidtribune stonden er tevens vier agenten te paard.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 19
Strategisch overleg vierhoek12
• De vierhoek is het overleg waar strategische overleggen plaatsvinden over voetbal en veiligheid met betrekking tot FC Den Bosch. Deze overleggen vinden zes keer per jaar plaats. • Indien nodig kan bij het wekelijkse OOV-overleg het onderwerp voetbal (en veiligheid) op de agenda komen te staan. Echter de voetbalclub maakt geen onderdeel uit van de driehoek en is daarom niet altijd direct betrokken bij afstemming op strategisch niveau. Bij FC Den Bosch hebben de bestuurswisselingen de samenwerking niet verbeterd (hoe negatief de invloed op de samenwerking is, hebben wij niet kunnen vaststellen). De betrokkenen geven aan dat het gebrek aan strategische afstemming wordt ervaren als problematisch. Enerzijds is er een gebrek aan strategische visie binnen de betrokken organisaties individueel op het gebied van voetbal en veiligheid. Daarnaast ervaren de betrokkenen dat er nauwelijks tot geen strategische afstemming is over visieontwikkeling, en het nemen van specifieke maatregelen. Zo is er geen gezamenlijke visie over voetbal binnen de gemeente ’s-Hertogenbosch, niet in het algemeen en niet in relatie tot de openbare orde en veiligheid, sport, mobiliteit en infrastructuur. Naar aanleiding van de ongeregeldheden op 22 mei heeft de strategische driehoek13 besloten om een strategische visie op te stellen. De afdeling Strategie binnen de gemeente Den Bosch gaat dit uitvoeren en zal onder andere ingaan op de infrastructuur rondom het stadion en de invloed van wedstrijden op het centrum van Den Bosch. Beveiligingsorganisatie voetbalclub
• De status van de VC in de organisatie is door de jaren heen versterkt, evenals zijn positie binnen de BVO en de operationele afstemming tussen gemeente, politie en BVO. De VC gaf aan onvoldoende tijd en middelen te hebben om zijn taken naar behoren te kunnen uitvoeren en om voldoende strategisch aan veiligheid te kunnen werken. De financiële situatie van de club heeft zijn weerslag op de beveiligingsorganisatie en vormt ook voor de toekomst een risico. Ook de wisselende besturen dragen niet bij aan effectieve uitvoering van de werkzaamheden van de VC. • De veiligheidscoördinator heeft goed contact met de SLO. Het contact met de supporters is een essentieel element in het coördineren van de veiligheid bij FC Den Bosch, gezien de incidenten in het verleden en het sluiten van de Oosttribune en het supportershome. Sinds een paar jaar heerst er meer het idee dat samenwerking met de supporters belangrijk is. De SLO legt voor FC Den Bosch de verbinding met de supporters. De relatie tussen de club en de supporters is verbeterd, mede dankzij de werkwijze van de SLO. De richtlijn bij het contact met de supporters is dat goed gedrag pas beloond wordt na een jaar. Wanneer de supporters één jaar goed gedrag hebben vertoond, wordt er gesproken over eventuele facilitaire verbeteringen. De SLO communiceert ook naar de supporters over vuurwerkgebruik in het stadion. Er heerste tijdens de wedstrijd een no-go op eigen vuurwerk. Er was echter wel vuurwerk mee het stadion ingenomen en afgestoken. Op de Oosttribune, Zuidtribune en het uitvak werden een aantal rookpotten en fakkels afgestoken. • Op de wedstrijddag bleek dat de fouillering in sommige gevallen ondermaats was en dit had zijn weerslag op de kwaliteit van de beveiliging. Daarnaast was beschikbaar materiaal, als tourniquets en scanners, niet altijd voldoende up-to-date. De VC heeft inmiddels stappen ondernomen om de ingehuurde beveiligers te vervangen.
12 Hier betekent de Vierhoek op strategisch niveau een overleg van gemeente, politie, OM en FC Den Bosch. 13 Hier betekent de driehoek op strategisch niveau een overleg van de gemeente, politie en het OM.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 20
4.2 Wedstrijddag
Supporters en sfeer
• Er heerste een goede sfeer voorafgaand aan de wedstrijd. Het fan-plein en de fan-square werd, ondanks de lage opkomst, gewaardeerd door de bezoekers. Echter, dit heeft niet zijn gewenste effect gehad, namelijk een gefaseerde instroom van supporters voorafgaand aan de wedstrijd. De sfeer in en om het stadion was kort voor de wedstrijd gemoedelijk. Bij de VC waren ook geen zorgen over deze wedstrijd met betrekking tot rellen of veel vuurwerk. De relatie tussen de club en de supporters is verbeterd, mede dankzij de werkwijze van de SLO. Tijdens de wedstrijd was de sfeer gemoedelijk en rustig. De wedstrijd was spannend en zorgde voor voldoende afleiding op de tribunes.
Beveiligingsorganisatie
• De voorbereiding van de veiligheidsorganisatie verliep zoals gebruikelijk en is passend voor bij dit type wedstrijd. De politie briefte intern. De VC briefte de stewardsorganisatie naar behoren. De politie, gemeente, VC zijn aanwezig bij de wedstrijd en vinden elkaar regelmatig in de commandoruimte. • De beveiligingsorganisatie werkte niet geheel naar behoren. De stewards worden apart opgeleid en geleverd door Top Security. De beveiligers worden geleverd vanuit een externe partij (ProGuard). Doordat de beveiliging diffuus is georganiseerd, laat de samenwerking tussen de stewards enerzijds en de beveiligers anderzijds te wensen over. Daarnaast werden zij separaat van elkaar gebriefd. Op de wedstrijddag zelf hanteerden zij een niet op elkaar afgestemde werkwijze. Zowel de stewards als beveiligers lieten gaten vallen in de beveiliging, waaronder slechte kaartcontrole en de fouillering was niet op orde. Daarbij viel op dat de stewards niet dezelfde kleding droegen en de gedragen kleur, blauw, was niet opvallend genoeg. Er was wel voldoende inzet en de positionering van de stewards en beveiligers in het stadion was naar behoren. FC Den Bosch heeft aangegeven voor het competitiejaar 2019-2020 gebruik te willen maken van één steward- en beveiligingsorganisatie waarbij de opleiding en werkwijze gelijk is. • Positionering van stewards en beveiligers in het stadion is naar behoren. • De gemeente was aanwezig tijdens de wedstrijd, onder andere in de commandoruimte. Met name tijdens de ongeregeldheden hebben zij telefonisch de burgemeester geïnformeerd. Voor de wedstrijd was de politie vrijwel volledig uit het zicht en dat had een positieve uitstraling in het kader van normalisering rond TGVV. De door de VC aangekondigde verwachte poging van supporters om de bussluis te benaderen, heeft de politie doen besluiten op te schalen naar ME uniform. Een linie flexibele ME stond opgesteld tussen het BVV veld en de parkeerplaats aan de zijde van de Oosttribune. ME met honden stonden op het BVV-veld met het doel om te voorkomen dat supporters via het BVV-terrein de bussluis en daarmee de supporters van GAE probeerden te bereiken.
Trigger
Op de wedstrijddag zijn er twee momenten van escalatie te herleiden. Ten eerste was er het moment in de 89ste minuut van de wedstrijd waarbij GAE scoorde tegen FC Den Bosch. De eindstand van de wedstijd was 0-1. GAE ging daarmee door naar de finale in de play-offs en FC Den Bosch liep de kans op promotie naar de eredivisie mis. Op dat moment verlieten de teleurgestelde FC Den Bosch-supporters het stadion, waarbij sommigen van hen probeerden toegang te krijgen tot de uitsupporters bij de bussluis: sommigen door om het stadion heen te willen lopen, anderen in het stadion zelf.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 21
De aanval van een groep FC Den Bosch-supporters op de ME is aan te wijzen als een tweede moment van escalatie. Een groep van acht ME’ers op de parkeerplaats bij de Zuidtribune is in twee groepen van vier gesplitst, waarbij vier ME’ers staan opgesteld op de parkeerplaats ter hoogte van de hoek Oostribune-Zuidtribune. Zeven minuten na het einde van de wedstrijd worden zij in hun rug aangevallen door de supporters die kort daarvoor zijn tegengehouden bij de ingang van het BVV-terrein door politie te paard en de supporters die terugkwamen van een kort daarvoor mislukte poging via een omloop de bussluis te bereiken.
Infrastructuur in het stadion (in relatie tot de ongeregeldheden)
• De kwaliteit van de camerabewaking in Stadion De Vliert is de laatste jaren sterk verbeterd. Daarbij komt wel dat de posities van camera’s 9 en 10 niet optimaal zijn. Camera 9 heeft geen vrij zicht door een boom die in beeld staat en bij camera 10 staan bomen en twee mobiele horeca-units in beeld. Daarnaast zijn de camera’s niet volledig complementair aan elkaar (redundant). Als een camera draait of uitvalt is niet het hele stadion en omliggende terrein in beeld. Zo heeft de camera bij de Zuidtribune (de camera waarvan de beelden ontbreken) geen back-up. • Een nog bestaand nadeel aan de tribune is dat er alleen doorstroom kan plaatsvinden via de gracht onder aan de tribune. Supporters kunnen hier ook staan tijdens de wedstrijd, waardoor het hier druk kan worden. Dit is niet bevorderlijk voor de doorstroom en de nooduitgang voor calamiteiten. Tijdens de wedstrijd staat de gracht bij de Oosttribune vol met supporters. Dit is een beperkende factor voor in- en uitstroom van mensen en beperkt de veiligheid en optreedmogelijkheden van hulpdiensten en stewards. Tijdens incidenten is het daardoor moeilijk voor de stewards om het overzicht te bewaren door de volle gracht. • Het aantal tourniquets aan de zijde Oosttribune is te weinig om een soepele instroom van supporters mogelijk te maken. Ook werken de tourniquets niet altijd naar behoren. Hetzelfde geldt voor de scanner van de kaartjes.
Figuur 5: Gracht onder aan de tribune
Infrastructuur rondom stadion (in relatie tot ongeregeldheden)
• De muur die de zijde van de Oosttribune scheidt van de bussluis werkt zichtbaar naar behoren en heeft daarmee het gewenste effect dat supporters elkaar niet direct via die route kunnen bereiken. Deze muur is echter niet doorgetrokken over het hele terrein, waardoor een omloop via de BVV-velden kan plaatsvinden. • Een groep supporters van FC Den Bosch zijn direct na de wedstrijd naar de ingang van het BVV-terrein gegaan (hek). Daarnaast verplaatste een groep zich via een omloop via de Sportiomzijde richting de bussluis. Uit de gesprekken met de respondenten blijkt dat het een bekend risico is dat supporters van FCDB proberen de bussluis, en daarmee de uitsupporters, te bereiken.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 22
De ligging van het stadion in relatie tot de locatie van de bussluis en de aangrenzende voetbalvelden van BVV maken het voor de hulpdiensten ingewikkeld om te voorkomen dat de supporters de bussluis bereiken. • Politie te paard heeft na de betreffende wedstrijd de supporters die naar de BVV-velden liepen weggestuurd. Ook is door aanwezigheid van ME bij de rotonde Stadionlaan-Victorialaan voorkomen dat de groep supporters via de omloop de bussluis hebben kunnen bereiken. • Uiteindelijk is er op het parkeerterrein in de hoek van de Oosttribune met de Zuidtribune een gewelddadige confrontatie ontstaan tussen de ME en een groep supporters. De hulpdiensten hadden moeite om te opereren (uitvoeren charges) tussen de geparkeerde auto’s. Ook de uitstroom van overige supporters (te voet en met de auto) hinderde hun inzet. De locatie van de confrontatie en daarmee locatie van de inzet van de ME hinderde anderzijds de uitstroom van supporters, te voet en met de auto. • Wegen en uitrijdroutes zijn beperkt. De helling die gebruikt kan worden als weg voor hulpdiensten (smalle weg langs het braakliggende terrein) en waar de AE staat, kan maar beperkt gebruikt worden door supporters om snel het terrein te verlaten. Uitstroom was wel mogelijk voor voetgangers. Aanwezigen kunnen het nog braakliggende grasveld naast de helling wel gebruiken om weg te komen. • De gemeente heeft geen mobiliteitsplan. Na de wedstrijd ontstond er hinder in de verkeerscirculatie bij de rotonde bij de stadionlaan, onder andere door politie-inzet. Er zijn op verzoek van de afdeling OOV eerder wel mensen van de afdeling verkeer aanwezig geweest bij een wedstrijd voor een schouw. Dit was echter bij een wedstrijd met weinig bezoekers en zij zagen hierdoor geen probleem voor de verkeerscirculatie. • Er zijn twee ontwikkelplannen rond de locatie van het stadion bekend: - Enerzijds betreft dit woningbouw direct naast de parkeerplaats (zuidoost hoek, daar waar ook de rellen waren). - Anderzijds zijn er plannen om het Transferium om te bouwen tot woningbouw en op twee locaties bij het stadion parkeergarages te bouwen. 4.3 Periode na de wedstrijddag
• Na afloop van de wedstrijd hebben de club en de gemeente apart van elkaar over het incident gecommuniceerd. Hierbij hebben partijen elkaar verwijten gemaakt over hun optreden tijdens de ongeregeldheden. • Na afloop van de wedstrijd hebben er twee overleggen op operationeel niveau plaatsgevonden. Daarnaast vond er een strategisch driehoeksoverleg plaats. Tijdens dit overleg is er afgesproken om een strategische visie op te stellen rondom FC Den Bosch. • De politie en FC Den Bosch zijn tot op heden druk bezig met herkenning, opsporing en strafrechtelijke en civielrechtelijke vervolging van de personen die onderdeel waren van de ongeregeldheden.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 23
5. Conclusies en aanbevelingen
Binnen dit onderzoek hebben wij de volgende onderzoeksvragen gehanteerd:
1. Hoe is de voorbereiding op de wedstrijd (genomen maatregelen) geweest, gezien: a. de voorgeschiedenis tussen beide clubs? b. incidenten voorafgaand aan de wedstrijd? c. de aanwijzingen voor confrontaties? 2. Hoe zijn de betrokken partijen voorbereid geweest op het omgaan met ongeregeldheden? 3. Hoe is het optreden van de veiligheidsorganisatie verlopen: a. in algemene zin voor, tijdens en na de wedstrijd? b. in reactie op de ongeregeldheden? 4. Welke rol speelt het stadion en de bebouwde omgeving in het omgaan met risico’s, dreigingen en ongeregeldheden? 5. Wat kan uiteindelijk geleerd worden van de gebeurtenissen?
In de volgende twee paragrafen zullen wij deze onderzoeksvragen beantwoorden, waarbij vragen 1, 2, 3 en 4 betrekking hebben op de conclusies (paragraaf 5.1) en onderzoeksvraag 5 de aanbevelingen zal weergeven (paragraaf 5.2). 5.1 Conclusie
1. Hoe is de voorbereiding op de wedstrijd (genomen maatregelen) geweest? - Op basis van de ingeschatte risico’s is een passend besluit genomen om de wedstrijd in te schalen als categorie B+. In de periode voorafgaand aan de wedstrijd zijn maatregelen genomen om de risico’s te beperken. Deze maatregelen zijn grotendeels vastgelegd in een draaiboek van de politie. Hierbij is duidelijk rekening gehouden met de voorgeschiedenis tussen beide clubs, de incidenten voorafgaand aan de wedstrijd en de aanwijzingen voor confrontaties. - De genomen maatregelen hebben goed rekening gehouden met de verwachte drukte en een goede sfeer voor de wedstrijd (onder andere inrichten fanplein ten behoeve van gedoseerde aankomst), maar onvoldoende met een minder goede sfeer na afloop van de wedstrijd. Zo zijn er onvoldoende maatregelen genomen voor een goede verkeerscirculatie tijdens drukbezochte wedstrijden als deze. - Uit ons onderzoek is niet duidelijk geworden welke afspraken er zijn gemaakt tussen betrokken partijen over de operationele maatregelen van de politie met betrekking tot capaciteit, middelen en type acties. Deze lijken niet schriftelijk vastgelegd te zijn, of in ieder geval niet voor ons inzichtelijk gemaakt. - Hoe zijn de betrokken partijen voorbereid geweest op het omgaan met ongeregeldheden? Betrokken partijen zijn operationeel voldoende voorbereid geweest op het omgaan met ongeregeldheden. Tijdens de wedstrijd was er een goede bezetting in de commandoruimte, waar onder andere continue cameratoezicht werd gehouden. Vanuit de BVO waren voldoende stewards en beveiligers aanwezig. De politie was voldoende geëquipeerd om tijdens de ongeregeldheden op te treden. - De beveiliging van de BVO is echter wel diffuus georganiseerd, waarbij er onderscheid bestaat tussen de opleiding, werkwijze en aansturing van de stewards en de beveiligers. Hierdoor is er te weinig controle op de kwaliteit van de beveiliging. - Op strategisch niveau is onvoldoende aandacht voor het toekomstgericht uitdenken van risico’s, scenario’s en op basis daarvan een doorvertaling maken naar operationele planvorming. Voor overige organisatorische opmerkingen zie de uitkomsten van de 2-meting in de auditrapportage.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 24
- De status van de veiligheidscoördinator in de organisatie is versterkt, evenals zijn positie binnen de BVO en de lokale vierhoek. De veiligheidscoördinator heeft echter onvoldoende tijd en middelen om zijn taken naar behoren te kunnen uitvoeren en voldoende planmatig en gestructureerd aan veiligheid te kunnen werken. 2. Hoe is het optreden van de veiligheidsorganisatie verlopen? - De kwaliteit van het optreden van de beveiligingsorganisatie van de BVO tijdens de wedstrijd was niet in alle opzichten voldoende. Knelpunten zijn geïdentificeerd met betrekking tot een gebrekkige kwaliteit van fouillering en een gebrekkige werking van tourniquets en scanapparaten. - De politie stond goed strategisch uit het zicht opgesteld voorafgaand aan de wedstrijd en tot vlak voor het einde van de wedstrijd. Dit zorgde voor een goede gastvrije uitstraling. Door de strategische opstellen was de politie in staat om tijdig te voorkomen dat supporters probeerde het BVV-terrein te betreden. De politie heeft besloten om niet direct bij de start van de ongeregeldheden het stadion binnen te vallen. Tijdens de ongeregeldheden heeft de politie buiten het stadion moeten optreden. Hierbij hebben zij zich op verschillende locaties rondom het stadion opgesteld. - Voor niet alle partijen uit het operationele gremium was het duidelijk hoe de politie operationeel zich zou organiseren (hoeveel personen en opstellocaties). Deze onduidelijkheid draagt niet bij aan een eenduidig beeld over de (on)mogelijkheden bij ongeregeldheden. - Publiekscommunicatie gebeurt vanuit de betrokken organisaties separaat en er vindt tussen partijen geen afstemming plaats. Er was geen consensus over de publicatie en de inhoud daarvan tussen betrokken partijen. 3. Welke rol speelt het stadion en de bebouwde omgeving in het omgaan met risico’s, dreigingen en ongeregeldheden? • De infrastructurele aanpassingen en renovatie binnen het stadion, waaronder de indeling in sectoren en de scheiding tussen het thuis- en uitvak, hebben bijgedragen aan een verhoogde veiligheid. Echter de open gracht van de Oosttribune zorgt op sommige delen voor opstoppingen in de doorstroom. Ook de drukte die ontstaat bij de verkoop van consumpties bij de Oosttribune belemmert de doorstroom op sommige momenten. Dit kan ook invloed hebben op de uitstroom bij calamiteiten. Het uitvak heeft geen gastvrije uitstraling door het prikkeldraad op de hoge hekken en de stoeltjes zonder rugleuning. • Het camerasysteem van FC Den Bosch is sterk verbeterd en werkt naar behoren, maar kan beter door enkele camera’s vrij zicht te geven en door camera’s redundant te maken. De signalementsherkenning is effectief voor het herkennen en volgen van supporters in het om het stadion in het geval van incidenten. • De infrastructuur en de faciliteiten van het uitvak zijn goed op orde. De supporters kunnen in principe veilig van de bussen naar het uitvak geleid worden door middel van de sluis. Dit kan echter niet zonder dat bij bepaalde wedstrijden de BVV-velden bewaakt worden met een grote politiemacht. Bij deze wedstrijd is het BVV-veld door meerdere eenheden (waaronder politie te paard en politie met honden) vrij gehouden, zodat supporters niet via de BVV-velden het uitvak konden bereiken. • De infrastructuur rondom het stadion beperkt op bepaalde elementen de inzet van de veiligheidsorganisatie. Enerzijds is de inzet van politie complex gezien de bereikbaarheid van de bussluis via twee routes, waaronder de BVV-velden. Daarnaast hindert de volle parkeerplaats aan de zijde van de Oosttribune en Zuidtribune de eventuele inzet van politie en de uitstroom van supporters te voet, fiets en met de auto. Tot slot wordt de verkeerscirculatie gehinderd in situaties waarbij een politie-inzet als deze noodzakelijk is. 5.2 Aanbevelingen
Op basis van de bevindingen en de conclusies komen wij tot de volgende aanbevelingen die antwoord geven op onderzoeksvraag 5: Wat kan geleerd worden van de gebeurtenissen?
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 25
Organisatie
Aanbeveling 1: werk gezamenlijk als operationeel gremium enkele maatgevende scenario’s op basis van (toekomstige) risico’s uit en breng daarbij in kaart de bijbehorende opschalingscategorie, welke mitigerende maatregelen passend zijn en hoe de operationele inzet van de politie wordt georganiseerd. Dit biedt voor alle partijen meer duidelijkheid over de te verwachten acties in bepaalde situaties. Dit voorkomt onvrede in de samenwerking.
Aanbeveling 2: voorafgaand aan wedstrijden met dit type categorisering is het noodzakelijk om op operationeel niveau op een vooraf gepland moment, fysiek bijeen te komen als gemeente, BVO en politie om afspraken te maken over te nemen maatregelen en deze vast te leggen in verslaglegging. Verslaglegging draagt bij aan een gedeeld beeld van wederzijds afgesproken verwachtingen.
Aanbeveling 3: richt de werkzaamheden van de beveiligingsorganisatie eenduidiger en professioneler in. Bij voorkeur door één organisatie die stewards en indien noodzakelijk beveiligers levert, zodat deze organisatie de stewards en beveiligers eenduidig opleidt conform de richtlijnen van FC Den Bosch. Ook moet worden gedacht over verbetering van de zichtbaarheid van stewards op de tribune door goed zichtbare en onderscheidende kleding en verbetering van de kwaliteit van fouillering.
Aanbeveling 4: zorg voor een vierhoek die goed samenwerkt en werkt aan een strategische integrale visievorming over de veiligheid in en rondom het stadion in de toekomst. Het is aan de BVO, gemeente en politie om hier gezamenlijk in op te trekken. Een van de eerste stappen die gezet kan worden, is het herinvoeren van periodiek strategisch overleg over het thema voetbal en veiligheid binnen de vierhoek (burgemeester, commandant van de politie, (hoofd) officier van justitie, directie van FC Den Bosch). Vervolgens zullen actiepunten en te nemen maatregelen in gezamenlijkheid moeten worden gedragen. Daarnaast wordt het belangrijk geacht om de vierhoeksoverleggen operationeel aan te vullen. Op deze manier kunnen de genomen besluiten efficiënter in de organisaties worden doorgevoerd.
Aanbeveling 5: publiekscommunicatie en met name crisiscommunicatie hebben impact op het vertrouwen van het publiek in en houding van het publiek ten opzichte van de betrokken partijen. Om die reden is het noodzakelijk dat betrokken partijen (gemeente, politie en BVO) gezamenlijk optrekken in de communicatie rondom voetbalwedstrijden. Wij adviseren een gezamenlijk (crisis)communicatieplan op te stellen, waarbij specifiek aandacht wordt besteed aan het communiceren over misstanden en ongeregeldheden. Hierin kan worden opgenomen dat er aangaande communicatie over ongeregeldheden afstemming plaatsvindt over de boodschap.
Infrastructuur in en rondom het stadion
Aanbeveling 6: investeer in de veiligheid bij de Oosttribune. Gedacht kan worden aan maatregelen die voorkomen dat supporters in de gracht kunnen staan. Dit kan al relatief laagdrempelig door hierop te handhaven. Dit bevordert in- en uitstroom van supporters en helpt de stewards (en eventueel hulpdiensten) in het uitvoeren van hun werkzaamheden (tijdens ongeregeldheden). Ook kan gedacht worden aan het anders positioneren van cateringpunten bij de Oosttribune zodat opstopping bij in- en uitstroom voorkomen wordt.
Aanbeveling 7: faciliteiten ten behoeve van de in- en uitstroom van het gehele stadion kunnen verbeterd worden door goed werkende scanners en tourniquets. Dit verbetert de instroom van supporters en maakt het gemakkelijker om supporters te controleren en draagt daarmee bij aan de veiligheid in en rondom het stadion.
Aanbeveling 8: zorg voor aanpassingen aan de infrastructuur rondom het stadion die de inzet van hulpdiensten vergemakkelijken. Hierbij denken wij aan (een combinatie van) de volgende opties, waarbij optie 1 en 3 wat ons betreft in ieder geval serieus moeten worden overwogen:
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 26
• Optie 1: het doortrekken van de muur tussen het stadion aan de zijde van de Oosttribune tot aan de kantine van BVV (zie oranje lijn in afbeelding) en het verhogen en verstevigen van het toegangshek van het BVV- terrein. Hierdoor moet het niet meer mogelijk zijn voor supporters om het BVV-terrein te bereiken van die zijde. • Optie 2: het inrichten van een locatie waar hulpdiensten, als politie, zich strategisch maar zoveel als mogelijk uit het zicht kunnen opstellen. Gedacht kan worden aan de locatie aangegeven middels een gele ster op de afbeelding. • Optie 3: zorg dat het verboden is om te parkeren op het parkeerterrein aan de zijde van de Oosttribune en de Zuidtribune op de wedstrijddag in het geval van een voetbalwedstrijd met categorisering B+ of een wedstrijd waarbij ongeregeldheden kunnen worden verwacht.
Figuur 6: Aanbeveling 8; opties 1en 3 aanpassing infrastructuur
Aanbeveling 9: onderzoek als gemeente hoe de woningbouw op het braakliggende terrein de mogelijkheden van incidentbestrijding hindert. Op het moment van onderzoek was nog niet duidelijk hoe de inrichting er exact uit komt te zien. Wel moet er rekening gehouden worden dat bij incidenten supporters vrij gemakkelijk zich in tuinen van de woningen kunnen verschuilen en dat gedurende de bouwperiode er bouwmateriaal en afval in de nabijheid van het stadion bevindt en gebruikt kan worden als wapen. Wij raden daarom ten zeerste aan de woningen en het parkeerterrein voor en na oplevering van de woningen goed af te scheiden door middel van een muur of hekwerk.
Aanbeveling 10: het is wenselijk dat er vanuit de gemeente een mobiliteitsplan wordt opgesteld. Het is belangrijk dat hierin aandacht wordt besteed aan verschillende mobiliteit-scenario’s rondom het stadion in relatie tot verkeerscirculatie en parkeergelegenheid. Hierbij moet tevens rekening worden gehouden met de toekomstige bouwplannen rondom het stadion. Het is in ieder geval wenselijk om supporters zoveel mogelijk te ontmoedigen om met de auto naar wedstrijden te komen.
Overig
Aanbeveling 11: Twee keer per jaar vindt er een calamiteitenoefening plaats die wordt georganiseerd door FC Den Bosch. Om de samenwerking tussen gemeente, BVO en politie te beoefenen in geval van ongeregeldheden en calamiteiten adviseren wij om ook gezamenlijk te oefenen. De organisatie van de oefening wordt daarbij bij voorkeur ook gezamenlijk gedragen.
Auditteam Voetbal en Veiligheid Auditteam Voetbal en Veiligheid - Intern vertrouwelijk 27
Auditteam Voetbal en Veiligheid
Auditteam Voetbal en Veiligheid
Het Auditteam Voetbal en Veiligheid doet onderzoek naar geweld bij voetbal in Nederland. Ook adviseert het Auditteam organisaties over de aanpak van voetbalvandalisme en voetbalgeweld.
Auditteam Voetbal en Veiligheid