6 voorwoord 72 De Antwerpse Zes 7 Kim Van de Perre

8 Gangreen 1 83 Mooie 1 Dirk Leyman 8 jonge goden Dirk Leyman

18 Herman 94 Chambres d’Amis de Coninck Maarten Van Nieuwenhove 2 9 & Charlotte Van Hacht Dirk Leyman

28 Radeis 106 Container 3 Evelyne Coussens 10 Jan Debackere

38 Brussels 114 Humo’s 4 by Night 11 Rock Rally Jan Temmerman Lander Deweer

50 Rosas 124 Luc Tuymans 5 danst Rosas 12 Eric Rinckhout Evelyne Coussens

62 Strip-tease 138 Antwerpen 93 6 Lander Deweer 13 Eric Rinckhout

148 Ancienne 222 Harry 14 Belgique 21 Gruyaert bart steenhaut Lander Deweer

160 La promesse 232 K3 15 Jan Temmerman 22 Charlotte Van Hacht

170 Bernadetje 238 Tomorrowland 16 Sofie Mulders 23 Lander Deweer

180 Ten oorlog 248 Milk Inc. op 17 Steven Heene 24 Rock Werchter Robin Broos

188 Man bijt hond 256 Stromae 18 Jan Debackere 25 Bart Steenhaut

196 De Vlaamse 19 bouwmeester 266 over de auteurs Pieter T’Jonck

208 Big Brother 269 namenregister 20 Lander Deweer

2010 • Paul Van Haver aka Stromae s p elers wanneer 25 hoofdrol-

Stromae

Op zijn twaalfde al besmet met het muziekvirus, bewandelt Paul Van Haver tijdens zijn tiener- en studiejaren verschillende muzikale wegen. Onder de naam Stromae laat hij in 2010 de single ‘Alors on danse’ op de wereld los. Het begin

moment van een heuse triomftocht die van de artiest een van de belangrijkste stemmen scharnier- van zijn generatie maakt. ‘Hij is even iconisch als Jacques Brel en Arno.’ Stromae Desillusies op een dancebeat

Bart Steenhaut In het najaar van 2015 treedt Stromae op in het New Yorkse Madison Square Garden, een van de meest prestigieuze Foto’s concertzalen ter wereld. Daarmee stapt de jonge Brusselaar Alex Vanhee in de voetsporen van onder anderen Michael Jackson, Bruce Springsteen en U2. Het wordt de apotheose van een campagne die van Stromae een van de grootste popsterren ter wereld heeft gemaakt. ‘Iemand als Stromae kom je maar een keer om de paar decennia tegen.’

echnotronic stond ooit op twee in de Amerikaanse charts met ‘Pump Up the Jam’, en zelfs Soulsister haalde de Amerikaanse top 100 met ‘The Way to Your Heart’. Zowel Helmut Lotti als Vaya Con Dios verkocht wereldwijd miljoenen platen, Front 242 speelde een pioniersrol in de ontwikkeling van de elektronische muziek, en T2 Many DJ’s sluit wereldwijd de grootste festivals af. Er zijn in het verleden tal van Belgische muzikanten geweest die een internationale carrière konden uitbouwen, maar allemaal moeten ze het afleggen tegen de status die Stromae inmiddels bekleedt. Van zijn tweede cd Racine carrée werden vijf miljoen exemplaren verkocht – een hallucinant cijfer in tijden dat de cd-verkoop jaar na jaar slinkt. Om een idee te geven: daarmee doet de man die eigenlijk Paul Van Haver heet beter dan de laatste platen van Daft Punk en Lady Gaga samen. Lang niet slecht voor een jongen uit Schaarbeek die in 2015 pas dertig wordt. Paul Van Haver is de zoon van een Rwandese vader en een moeder uit Dendermonde. Met zijn vader heeft hij nauwelijks contact, en wan- neer die om het leven komt tijdens de genocide in Rwanda – Van Haver is dan twaalf – laat dat geen diepe wonden na. Op dat moment heeft het muziekvirus hem al te pakken. Als prille tiener volgt hij les aan de muziekacademie van Jette, en op zijn zestiende ontluikt de liefde voor 257 rap. Eerst als Opsmaestro, maar al snel neemt hij de naam Stromae aan, verlan – populaire Franse spraakkunst onder jongeren waarin lettergrepen systematisch ‘Als ik al iets heb opgestoken worden omgedraaid – voor Maestro. Hij richt van mijn helden, is het dat je jezelf de hiphopband Suspicion op, waarmee hij nooit mag verloochenen. onder meer het nummer ‘Faut que t’arrête le Je moet ’s avonds in de spiegel Rap’ opneemt. Maar het collectief valt snel uit durven kijken.’ elkaar. Hij luistert naar uiteenlopende muziek, Paul Van Haver van rap tot house, van Buena Vista Social Club tot Jacques Brel. Die laatste zou een cruciale invloed op zijn werk worden.

Technische bagage Van Haver werkt in hotels om zijn studies te kunnen betalen en schrijft zich in bij het Institut national de radioélectricité et cinématographie, een filmschool. Daar ontwikkelt hij niet alleen de beeldtaal die later zo’n belangrijke rol zou spelen in zijn videoclips. ‘Ik ben film gaan studeren om geluidsman te worden. En om mijn moeder gerust te stellen. Ik vond dat ik meer kans had om mijn muzikantendroom te realiseren als ik over meer technische bagage beschikte’, zegt hij daar in 2010 over in een gesprek met De Morgen.1 Het duurt niet lang of Stromae heeft een eerste ep’tje klaar: Juste un cerveau, un flow, un fond et un mic. Die titel vat perfect de inhoud samen, en wordt meteen het leitmotiv van zijn latere werk. Achter de schermen componeert Stromae voor de Frans- Antilliaanse rapper Kery James, en hij werkt als producer mee aan de single ‘Cette fois’ van de Franse zangeres Anggun, die bij onze zuider- buren vlot de top vijf haalt. Maar de bal gaat pas echt aan het rollen wanneer er in Brussel anno 2010 een clipje van ‘Alors on danse’ begint te circuleren. Sasha Van der Speeten – muziekcoördinator van FM Brussel – is een van de eersten die het nummer oppikt. ‘Aanvankelijk vond ik het niet meer dan een van die vele interessante Franstalige hip- hopnummers die toen werden uitgebracht’, geeft hij toe. ‘Bij FM Brussel → In Vorst Nationaal besteden we sowieso veel belang aan dat soort muziek omdat we niet in 2014. alleen voor de Vlaamse gemeenschap werken, maar als stadszender ook een Franstalig publiek proberen te bedienen. In eerste instantie wist ik niet goed wat ik van “Alors on danse” moest denken. Vooral vanwege die sombere, nihilistische tekst. En de wat neuzelende toon waarop Stromae die declameerde. Dat trompetje vond ik ook heel raar. Het heeft dus even geduurd voor ik ermee weg was, maar na verloop van tijd besefte ik toch dat het veel meer was dan gewoon een popnummer. We zijn het heel voorzichtig beginnen draaien. Eerst in de avondprogram- matie, nadien ook overdag. Ik merkte dat er in de onlinecommunity wel al wat rond Stromae te doen was, en we hebben een paar hardcore- Brusselaars op de redactie zitten die hem al kenden. Bij de Franstalige hiphopgemeenschap was er toen al wat aan ’t bougeren.’ 258 ‘Alors on danse’ blijkt over een besmettelijk melodietje te beschikken, en ook het grote Universal toont interesse. Patrick Busschots, op dat moment algemeen direc- teur van Universal België, had Stromae al een tijdje in de gaten. ‘Ik wist dat hij in Wallonië goed gedraaid werd, en ik heb echt moeite gedaan om hem bij ons te laten tekenen. Van andere majors was er op dat moment nauwelijks interesse. Maar uit het eerste gesprek met zijn management bleek eigenlijk dat ze maar in één ding geïnteresseerd waren: hun plaat uitbrengen in Frankrijk. Dat kon ik op dat moment onmo- gelijk garanderen, dus in plaats daarvan heb ik ze het nummer van de grote baas bij Universal Frankrijk doorgespeeld. De rest is geschiedenis.’ Heeft hij nu geen spijt dat hij de kans om eigenhan- dig een superster te strikken door zijn vingers heeft laten glippen? ‘Natuurlijk had ik hem graag voor mezelf gehouden. En mocht ik toen een independent zijn geweest, zou ik daar ook alles voor gedaan hebben. Maar Universal is een onderneming die wereldwijd werkt. Dus het leek me beter dat Stromae via Frankrijk bij ons in het bedrijf zou terechtkomen, dan dat we hem zouden verliezen aan de concurrentie. Dat was een te groot risico. Want ik zag meteen dat die kerel talent had. Die look, dat imago… dat had hij toen al, hè. Ik voelde dat dit iemand was met wie we succes zouden hebben. Maar dat het deze proporties zou aannemen, had ik nooit durven denken. Wie wel?’

Kanye West Een jaar nadat het nummer in Wallonië en Brussel door de radiozenders is opgepikt, wordt ‘Alors on danse’ opnieuw gelanceerd. Het haalt niet alleen de top van de Vlaamse Ultratop, maar wordt ook in Duitsland de eerste Franstalige nummer 1-hit sinds ‘Joe le taxi’ van Vanessa Paradis 259 22 jaar eerder. De single blijft er uiteindelijk 57 weken in de charts 260 261 staan. En ook andere landen raken in de ban van een song over werk- loos zijn, tegen een uitzichtloze toekomst aankijken en jezelf dan maar murw dansen tot je elk besef van tijd en ruimte verloren hebt. ‘Alors on danse’ klimt naar de top van de hitparade in onder andere Frankrijk, Griekenland, Turkije, Nederland, Polen en Finland. In totaal goed voor meer dan anderhalf miljoen verkochte exemplaren. Ook in de Verenigde Staten trekt het nummer de aandacht. Celebrityblogger Perez Hilton uit zich als fan, en superster Kanye West is zo onder de indruk van ‘Alors on danse’ dat hij prompt een remix klaarstoomt. Vanuit de Verenigde Staten komt ook de vraag om een Engelstalige versie op te nemen. ‘Maar ik ben een perfectionist’, reageert Stromae in De Morgen.2 ‘Die vertaling bekte gewoon niet lekker. Dus dan liever géén radiohit in Amerika. Als ik al iets heb opgestoken van mijn helden, is het dat je jezelf nooit mag verloochenen. Mijn moeder – mijn grootste heldin – heeft me dat ook altijd op het hart gedrukt: je moet op het eind van de dag in de spiegel durven kijken.’ Geen erg: inmiddels is ‘Alors on danse’ al meer dan 55 miljoen keer bekeken op YouTube. Ook populair op datzelfde kanaal: ‘Les leçons de Stromae’. In deze hilarische reeks ← In de AB in 2013. filmpjes legt hij nauwgezet uit hoe zijn songs ontstaan. Zo laat hij zien

→ hoe eenvoudig de meeste ideeën achter z’n liedjes zijn, en hoe het Op Pinkpop in 2014. merendeel van de muziek ontstaat met keyboards en laptops. Cheese – de cd waaruit ‘Alors on danse’ gelicht wordt – doet het goed, en levert met ‘Te quiero’ en ‘House’llelujah’ nog twee bescheiden hits op. In januari 2011 mag hij in Groningen een prestigieuze European Border Breakers Award in ontvangst nemen – een onderscheiding die jaarlijks wordt toegekend aan nieuwe artiesten die op het hele continent een diepe indruk hebben nagelaten. Ironisch genoeg ziet hij in juni van dat jaar de award voor hit van het jaar aan zijn neus voorbijgaan tijdens Les Octaves de la musique, onder de taalgrens zowat de tegenhanger van de MIA’s. Niet ‘Alors on danse’ wint, maar ‘How I Needed You’ van de Brusselse groep Puggy. De politiek waardeert hem gek genoeg wél: vlak voor de Octaves worden uitgereikt, is Stromae te gast bij Jean-Charles Luperto, de parlementsvoorzitter van de Franstalige gemeenschap. Die looft de rapper ‘omdat hij niet bang is te vertrouwen op de Franse taal om zijn talent te verspreiden’.

En nu? Intussen heeft Stromae andere zorgen. Hoewel ‘Alors on danse’ een droomstart was, is hij er als de dood voor om een eendagsvlieg te worden. De Brusselaar neemt bijgevolg ruim de tijd om een opvolger te maken. Racine carrée verschijnt op 19 augustus 2013, al gaat hij drie maanden eerder al veelvuldig over de lippen wanneer videobeelden opduiken van een Stromae die in Brussel stomdronken en schreeuwend over straat strompelt. Het is een ontluisterend filmpje dat weinig goeds suggereert over de zanger, wiens relatie met de voormalige Miss België 262 Tatiana Silva niet veel eerder op de klippen was gelopen. Wat achteraf een meesterlijke promotiezet blijkt om zijn nieuwe single ‘Formidable’ in te leiden, wordt een internationale hit, en maakt van Stromae ‘Ik ben een perfectionist. een wereldster. ‘Ta fête’ en ‘Papaoutai’ volgen – Die Engelse vertaling van “Alors on danse” bekte gewoon niet lekker. stuk voor stuk songs waarin je zowel Faithless, Dus dan liever geen radiohit Crystal Waters, Snap! als Daft Punk hoort in Amerika.’ doorschemeren. Paul Van Haver Stromae is incontournabel geworden als de artiest die zowel taalbarrières, landsgrenzen als generaties overstijgt. Dat vindt ook Kurt Overbergh, artistiek directeur van de Ancienne Belgique, die Stromae al een paar keer in zijn zaal te gast had. ‘Ik ben inmiddels meer dan twintig jaar professioneel actief in de muziek, en iemand als Stromae komt maar één keer om de paar decennia langs. Hij is even iconisch als Jacques Brel en Arno, niet toevallig twee namen die hij zelf als zijn grote voorbeelden beschouwt. Stromae heeft alles: visie, uitstraling, een fantastisch imago én een herkenbare sound. Het is een echte visionair. Elk detail klopt ook. De hoezen, dat vlinderdasje, de kle- dij, de podiumpresentatie, de attitude. Hij straalt iets uitgesproken posi- tiefs uit. Ik heb hem intussen wat beter leren kennen, en hij laat zich ook goed omringen door vrienden die hij al kent van vóór zijn doorbraak. Dat zorgt ervoor dat je nooit het gevoel hebt naar een gemaakt poppetje te kijken. Het is een heel menselijke machine. Stromae is iemand die 263 van de straat komt, en daarom gunt iedereen hem zijn succes. Hij mag 264 dan een wereldster zijn, tegelijkertijd is hij nog steeds one of us. Dat verklaart ook waarom zijn muziek zo hard binnenkomt.’ De koppen in de buitenlandse pers liegen ‘De openheid die in zijn muziek zit, er alleszins niet om. Le Monde omschrijft is een perfecte weerspiegeling hem als ‘een zendmast die alle signalen uit van de Brusselse mentaliteit. In Antwerpen, Kortrijk of Luik de buurt oppikt. De crisis, aids, het milieu, seksisme, Twitter…: niets ontsnapt aan de heb je dat niet.’ 3 Kurt Overbergh aandacht van zijn Brusselse controletoren.’ Le Nouvel Observateur heeft het over ‘één van de belangrijkste stemmen van zijn generatie’4, en het Nederlandse Trouw ziet in hem ‘een jonge Michael Jackson’.5 The Guardian stelt vast dat ‘Stromae vele dingen is, maar geen product.’6 En The New York Times schrijft ten slotte: ‘Stromae zet desillusies op een dancebeat.’7 Zijn belgitude slaat alvast aan. Niet alleen omdat op zijn tweede plaat een nummer staat dat ‘Moules frites’ heet, maar meer nog omdat hij het aandurft om op het feest van de Franse gemeenschap Vlaams te spreken, en tijdens de MIA’s zijn crew in het Frans bedankt. ‘Iemand als Stromae kan alleen uit Brussel komen’, vindt Overbergh. ‘Een krasse stelling, misschien, maar de openheid die in zijn muziek zit is een perfecte weerspiegeling van de Brusselse mentaliteit. In Antwerpen, Kortrijk of Luik heb je dat niet.’ Inderdaad: iemand die zowel house uit de jaren 1990 als wereldmuziek in zijn klankpa- let heeft zitten, blijft een zeldzaamheid. En een pluspunt, volgens de AB-directeur. ‘Alleen al omdat hij met “Ave Cesária” een hele nieuwe generatie heeft laten kennismaken met de Kaapverdische Cesária Evora, verdient hij respect.’ Blijft de vraag of het verhaal van Stromae nog groter kan worden, nu straks ook het Amerikaanse continent voor hem valt. Wat wordt de volgende stap in het masterplan? ‘Hij is nuchter en bescheiden’, weet Overbergh. ‘En ik weet zeker dat al die nieuwe

← impulsen van het publiek hem vleugels zullen geven. Om het met een Op Werchter in 2014. afschuwelijk cliché te zeggen: er zit nog groei op.’ ■

1 De Morgen, 24/12/2010. 2 Ibid. 3 Le Monde, 06/03/2013. 4 Le Nouvel Observateur, 12/06/2013. 5 Trouw, 11/01/2014. 6 The Guardian, 06/05/2010. 7 The New York Times, 14/10/2013.