Herstellen en verbinden Bouwen aan het fundament van de stad Vastgesteld door het college Vastgesteld van B en W op 14 april 2020 Programmaplan Bruggen en Kademuren Daar komt de opdracht bij om de vernieuwing Voorwoord te versnellen en zo het areaal op orde te krijgen. Gezien de verwevenheid met tal van 2 functies in de stad is de opgave breder dan Amsterdam is een stad die wereldwijd bekend binnen de gemeente. Over de afstemming alleen veiligheid en vernieuwing. Samen met

Herstellen staat om haar grachten. De honderden van de werken in de openbare ruimte en over partners werken we aan de verbetering van bruggen en kades zijn voor Amsterdammers de gemeentelijke functies die geraakt worden onze werkwijzen. Het programma kan een meer dan bouwwerken alleen. Ze definiëren door de werkzaamheden. Het vraagt om vliegwiel zijn voor verandering. We geven de stad en hebben een emotionele waarde. samenwerking met bewoners, ondernemers richting om de benodigde versnelling mogelijk en en Het zijn verbindingen die onze stad levend, en partners om de stad bereikbaar en leefbaar te maken en maken moeilijke keuzes inzichtelijk verbinden dynamisch en aantrekkelijk maken. De bouw te houden en uiteindelijk mooier te maken. voor het bestuur. Bijvoorbeeld over het wel van de grachten is historisch gezien een of niet combineren van de vernieuwing met ongeëvenaarde operatie geweest. Nu staan De opgave raakt ons allemaal. Vandaag, andere ambities, zoals verduurzaming, autoluw we voor een grote opdracht om onze bruggen maar ook de komende jaren. Of je nu naar je en andere vormen van logistiek. Het biedt Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan en kades te herstellen en te behouden voor werk fietst, door de stad loopt, het openbaar kansen om samen te werken aan een nieuwe, volgende generaties. Dit is een opdracht van vervoer neemt of een winkel bevoorraadt: de mooie stad. We nodigen de Amsterdammers de lange adem. Voor de stad, haar bewoners, bereikbaarheid en leefbaarheid zullen onder uit om dit samen met ons te doen. bezoekers en ondernemers. druk komen te staan. Daarom investeren we als stad flink in de opgave. Niet alleen Met dit programmaplan presenteren we onze Het herstel van onze bruggen en kademuren financieel en in de vernieuwingsopgave, maar zorgvuldig gekozen strategie en aanpak. Met heeft met recht veel aandacht gekregen ook in nieuw beleid om overbelasting van deze aanpak geven we richting, maken we de afgelopen periode. Het is een opgave bruggen en kademuren te voorkomen. We meters en ondertussen leren we. Wij kijken waar we niet alleen in staan, een opgave die investeren in betere dienstverlening en in ernaar uit om met elkaar te bouwen aan het vraagt om samenwerking. Samenwerking nieuwe werkwijzen, die maken dat we deze fundament van de stad. met marktpartijen en kennisinstellingen om opgave slagvaardig ter hand kunnen nemen. inzicht te krijgen in de staat van de bruggen Jan Dijstelbloem en kademuren, om de vernieuwingsopgave te Om de bruggen en kademuren in de stad op Programmadirecteur versnellen en hier innovatieve methoden in te grote schaal en versneld te onderzoeken en Bruggen en ontwikkelen. We zoeken ook de samenwerking te herstellen, is er vorig jaar een programma Kademuren met de markt waar het gaat om een ander ingericht, waarvan u hier de nadere aanpak gebruik van de bruggen en kademuren. terugleest. We richten ons op het borgen Andere, lichtere vormen van transport en van het veilig gebruik van de bruggen en bijvoorbeeld bouwlogistiek over water. De kademuren in een situatie waarin we nog opgave vergt ook goede samenwerking weinig weten over de staat van de constructies.

Samenvatting Onderzoeken Om het inzicht in de staat van de bruggen en 3 kademuren te vergroten ligt het zwaartepunt De opgave aan een seriematige aanpak en zoeken naar nu op het uitvoeren van risicogestuurd

Herstellen Amsterdam staat voor een grote opgave om het optimale productieproces voor brug- en onderzoek. De constructies waar we zorgen de bruggen en kades in de stad te herstellen. kademuurvernieuwingen. Hiervoor benutten bij hebben komen als eerst aan de beurt. Van de in totaal ongeveer 1800 bruggen en we de uitvoerings- en innovatiekracht van Gaandeweg komen we steeds meer te 600 kilometer kades, oevers en glooiingen de markt. We waken voor het stapelen van weten en kunnen we daarnaar handelen. en en van de gemeente richt het programma ambities die leiden tot vertraging, maar Ook ontwikkelen we steeds meer kennis over verbinden Bruggen en Kademuren zich op de 829 passen succesvolle innovaties toe. We zijn de draagkracht van constructies, waardoor verkeersbruggen en de circa 205 km op kritisch op onze eigen processen en bestaande we onze rekenmodellen en normen kunnen diepere grondlagen gefundeerde kademuren. regels, bijvoorbeeld hoe we omgaan met het verbeteren. Dit zijn de bruggen en kademuren die belang dat we hechten aan bomen en hoe we Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan belangrijk zijn voor het functioneren van de de besluitvorming over projecten inrichten. Dit stad of waarbij de risico’s op constructieve geven we vorm in een verordening. Bewaken gebreken hoog wordt ingeschat. Het monitoren van bruggen en kademuren geeft belangrijk inzicht in de stabiliteit van een De aanpak Verbinden constructie. De bruggen en kademuren uit We kiezen voor een brede en zorgvuldige Onze werkzaamheden hebben gevolgen de hoogste risicocategorie worden het meest aanpak en vertrouwen erop dat we hiermee de voor de bereikbaarheid, leefbaarheid en de frequent gemonitord. We zoeken ondertussen opgave voortvarend aanpakken. Tegelijkertijd uitvoerbaarheid van andere gemeentelijke naar nieuwe methoden om monitoring te realiseren we ons dat we overlast, verassingen ambities. Daarom houden we continu oog verbeteren en te vereenvoudigen. Daarnaast en moeilijke keuzen niet kunnen voorkomen. voor de effecten van ons handelen en zijn de gebruikers van de stad onze ‘ogen Samen met onze partners werken we aan zorgen we dat cruciale logistieke processen, en oren’: hun meldingen over bruggen of een robuust beheerprogramma voor de bijvoorbeeld rondom bevoorrading, reiniging kademuren zijn erg waardevol voor ons, dus toekomst en een functionerende stad met en afvalinzameling, doorgang kunnen vinden. dit stimuleren we en nemen we zeer serieus. toekomstbestendige bruggen en kademuren. We zoeken de verbinding op inhoud, kennis en organisatie. We vertellen wat we weten, maar ook wat we niet weten. We delen Afwegen en besluiten Versnellen dilemma’s en afwegingen, betrekken onze Bij keuzes over veiligheidsmaatregelen en We richten ons op het significant verhogen partners bij keuzes die we maken en kansen vernieuwingsprojecten wegen we veiligheid, van onze productie. We kiezen voor die we kunnen benutten. We delen bereikbaarheid en leefbaarheid tegen elkaar standaardiseren en innoveren. We werken onze successen. af. Hierbij zetten we veiligheid voorop, vervolgens bereikbaarheid en leefbaarheid. Vernieuwen Het programma is klaar wanneer ten minste de Veiligheidsmaatregelen worden met Gebaseerd op een theoretische levensduur staat van het areaal bekend is, het risico van gepaste spoed genomen als onderzoek daar van constructies van ongeveer 100 jaar en de zwakke constructies is beheerst, de productie 4 aanleiding toe geeft. Bij de programmering omvang van het areaal, moeten we toe naar significant is verhoogd en als de programmering van vernieuwingsprojecten, werken we een stabiel vernieuwingstempo van circa 8 voor de vernieuwing is vastgesteld. Maar bovenal

Herstellen vooral vanuit bereikbaarheid. We plannen bruggen en 2 kilometer kademuur per jaar. wanneer de beheer- en uitvoeringsorganisatie de projecten gebiedsgericht en werken aan Om het achterstallig onderhoud in te lopen, in staat zijn om werkzaamheden over te nemen robuuste routes en corridors. moeten we tijdelijk zelfs nog meer vernieuwen. en het stabiele vernieuwingstempo te realiseren. Op elkaar afgestemde ontwikkeling, transitie en en en overdracht is een continu gezamenlijk proces. verbinden Beperken Beheersen Het beperken van het gebruik van bruggen Bij een langjarige en veelzijdige opgave Ten slotte en kademuren is een effectieve manier om als deze is het borgen van samenhang Met dit plan stellen we een kader voor de de belasting op een constructie te verlagen tussen de verschillende werkzaamheden aanpak van de opgave, waarbij een aantal Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan en de levensduur te verlengen. We werken en integrale sturing en verantwoording voorwaarden cruciaal zijn voor het succes: aan generiek beleid om overbelasting te een belangrijk onderdeel van de opgave. • structurele financiering met voldoende voorkomen, door het aanscherpen van de Eenduidig en zorgvuldig beheer van alle flexibiliteit; regels voor zwaar verkeer. Daarnaast beperken verkregen informatie is cruciaal voor een • een kritische blik op eigen processen en we het gebruik van constructies op specifieke beheerste uitvoering én voor een robuust werkwijzen en een open houding om locaties als onderzoek hier aanleiding toe geeft. beheerprogramma in de toekomst. bestaande regels aan te passen, onder andere ten aanzien van flora en fauna, De organisatie inkoop en inhuur, en participatie; Versterken We bouwen aan een organisatie die gesteld • organisatorische randvoorwaarden, zoals Door het versterken van een brug of staat om deze aanpak uit te voeren. De een heldere en stabiele organisatie, een kademuur met een spoedreparatie of een programmadirectie is verantwoordelijk directie met mandaat en een partnerschap veiligheidsconstructie, waar mogelijk of voor het geheel van de opgave en met de beheer- en uitvoeringsorganisatie. noodzakelijk, stabiliseren we de constructies. rapporteert rechtstreeks aan de wethouder. Zo kunnen we de vernieuwing van het object De opgave vraagt om een proactieve We werken momenteel aan de invulling van op een geschikt moment inplannen. In de programmaorganisatie die nauw samenwerkt deze voorwaarden, maar dit zal gedurende tussentijd kunnen parkeerplaatsen vaak met de beheer- en uitvoeringsorganisatie de looptijd van het programma continu om weer gebruikt worden en kan verkeer weer en continu leert, verbetert en tegenspraak aandacht blijven vragen. doorgang vinden. Samen met marktpartijen en organiseert. De identiteit van de organisatie kennisinstellingen werken we aan het uitbreiden kleurt onze aanpak: onze kernwoorden zijn van het aantal versterkingsconstructies­ en aan open, voortvarend en grensverleggend. het versnellen van de uitvoering. Aanbevelingen voor het programma

5 “Deze grote operatie is voor “Het renoveren en vernieuwen

Herstellen Amsterdam van wezenlijk belang: van bestaande infrastructuur kent haar karakter en geschiedenis slechts één zekerheid: er zullen hebben vorm gekregen in de zich steeds opnieuw verrassingen grachten en de bruggen. blijven voordoen. Een wendbare en en Dat verdient herstel en behoud organisatie en transparantie naar verbinden van deze unieke cultuurhistorische bewoners en bestuur zijn daarom waarden en leefbaarheid voor noodzakelijke randvoorwaarden haar inwoners.” voor succes.”

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan Cees Veerman, voorzitter Commissariaat Jan Slager, directeur Vervanging & Renovatie, Civiele Constructies Rijkswaterstaat

“De draagkracht van oudere “De opgave voor Amsterdam, en civieltechnische constructies andere steden, is zo omvangrijk is net zo goed een vraagstuk op dat bestaande methoden en andere plaatsen in Nederland technieken niet toereikend zijn. en ver daarbuiten. Uniek voor Investeren in het lerend vermogen Amsterdam zijn de omvang en van de programmaorganisatie, urgentie, in combinatie met het met heldere leer- en UNESCO werelderfgoed dat innovatiedoelen, is de beste de stad óók is. Een intelligente manier om het vervangingstempo en voortvarende aanpak kan op te voeren en die versnelling uitgroeien tot voorbeeld voor de langjarig voort te kunnen zetten.”

wereld.” Harry Koese, directeur Stadsbeheer , Gemeente Den Haag Lindy Molenkamp, directeur Beheer en Uitvoering Provincie Noord Holland, lid Adviesraad Inhoud

6 Voorwoord 2 Herstellen Samenvatting 3

1. De opgave 7 en en 1.1. Een omvangrijke en complexe uitdaging 8 verbinden 1.2. Scope van het programma 10 1.3. Programmadoelen 10 1.4. Programmaplan Herstellen en verbinden 12

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan 2. De aanpak 15 2.1. Inzicht, prioritering en uitvoering 16 2.2. Versnellen 18 2.3. Verbinden 26 2.4. Onderzoeken 32 2.5. Bewaken 35 2.6. Afwegen en besluiten 37 2.7. Beperken 40 2.8. Versterken 42 2.9. Vernieuwen 44 2.10. Beheersen 46

3. De organisatie 47 3.1. Organisatie passend bij de opgave 48 3.2. Proactieve werkwijze 54 3.3. Randvoorwaarden voor een slagvaardige organisatie 56 3.4. Geleidelijke overdracht van de opgave 58

Bijlage 1: Begrippenlijst 61 Colofon 64 1. De opgave 7 Herstellen en en verbinden Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan 1.1. Een omvangrijke en leefbaarheid in de stad hebben. Inwoners versnellen, zoals afval over water en slimmere complexe uitdaging en gebruikers gaan de overlast en gevolgen (bouw)logistiek. in toenemende mate voelen. Tegelijkertijd 8 Amsterdam is van oudsher verbonden met het biedt de opgave ook kansen en kunnen Versneld en programmatisch herstellen water en heeft honderden veelal historische de werkzaamheden slim gecombineerd en verbinden

Herstellen bruggen en kades. Veel van de bruggen worden met andere Amsterdamse opgaven De complexiteit en omvang van de opgave en kades zijn ontworpen en gebouwd voor en ambities. Om met de consequenties van vragen om een andere, proactieve en aanzienlijk minder zwaar (vracht)verkeer dan de werkzaamheden om te gaan en gebruik programmatische aanpak voor het versneld er tegenwoordig gebruik van maakt. Het te maken van de kansen die het biedt, is veiligstellen en herstellen van ons bruggen- en en resultaat is dat een groot deel van de bruggen samenwerking, begrip en een actieve inbreng en kademurenerfgoed. Om de bruggen en verbinden en kademuren in slechte staat is. Hoe slecht van de stad en al haar bewoners, bedrijven en kademuren versneld, met slagkracht en in en welk gebruik de constructies nog wel of bezoekers een belangrijke voorwaarde voor verbinding met de omgeving te herstellen, juist niet meer aankunnen, weten we vaak nog succes. We spannen ons in om dit zo goed als is een langjarig programma ingericht. niet. Dat maakt het inschatten van de exacte mogelijk te faciliteren en werken daarin samen Aangezien de beheerorganisatie uiteindelijk Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan omvang en impact van de opgave complex. met onze partners. verantwoordelijk is om het areaal structureel op het gewenste kwaliteitsniveau te houden, We onderzoeken daarom de staat van de Signaleren en handelen werken we nauw samen. De opgave vraagt bruggen en kademuren in de hele stad. De bereikbaarheid en leefbaarheid in de stad om samen doen, samen leren en samen De komende maanden en jaren wordt staat al langer onder druk. Amsterdam werkt ontwikkelen. Alleen op deze manier komen daardoor steeds meer bekend over de aan het realiseren van vele projecten, ambities we tot een proactieve beheerorganisatie, die opgave, maar zeker is dat de opgave en doelstellingen in de openbare ruimte. Amsterdam ook in de toekomst vitaal houdt. die voor ons ligt groot, langdurig en We werken aan het herinrichten van straten, kostbaar zal zijn. Ondertussen voeren pleinen en groen, we renoveren tunnels en we op basis van onderzoeksuitkomsten, wegen, we bouwen woningen, en we werken waar nodig, veiligheidsmaatregelen en ondertussen aan diverse ambities rondom vernieuwingswerkzaamheden uit. Daarbij mobiliteit, luchtkwaliteit en duurzaamheid. vertellen we wat we gaan doen en zijn we Een belangrijk deel van onze opgave is om open over wat we niet weten en voor welke de raakvlakken en knelpunten tussen de vraagstukken we staan. verschillende belangen te signaleren en ons handelen hierop af te stemmen. In sommige Consequenties en kansen voor de stad gevallen zal het nodig zijn om een ambitie De veiligheidsmaatregelen en of een project uit te stellen om de stad vernieuwingsprojecten zullen grote en bereikbaar of een gebied leefbaar te houden. langdurige invloed op de bereikbaarheid en En soms biedt het juist kansen om ambities te

De woorden met een * zijn terug te vinden in de begrippenlijst achterin dit document Scope van het programma Bruggen en Kademuren

9 Legenda Herstellen - Bruggen binnen scope - Kademuren binnen scope en en verbinden Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan

Bruggen Bruggen Kades Kades (in totaal 1792) in scope programma (in totaal 640,6 Km) in scope programma

12,1 Km

192

38,3 Km 205,2 Km

829 963 59

578 435,4 Km 154,8 Km

In scope beheerorgansatie Vaste bruggen In scope beheerorgansatie Walmuur

In scope programma Beweegbare bruggen In scope Programma Damwand

Viaducten en onderdoorgangen Glooiing 1.2. Scope van het programma gezamenlijk over eventuele wijzigingen in deze scope via de Assetmanagementtafel* Amsterdam heeft in totaal ongeveer 1800 (zie Resultaatstafels, pagina 53). 10 bruggen en 600 kilometer kades, oevers en glooiingen* in beheer. Vanuit de noodzaak

Herstellen om te prioriteren, legt het programma 1.3. Programmadoelen Bruggen en Kademuren de focus op de objecten met een relatief hoog risicoprofiel. Het programma Bruggen en Kademuren is Dit zijn objecten die belangrijk zijn voor het meer dan de optelling van de uitvoering van en en functioneren van de stad of waarbij de kans vele maatregelen. De inspanningen die we

verbinden op veiligheidsproblemen groot is. We richten leveren, zoals het onderzoeken, bewaken, ons op de 829 verkeersbruggen* en de circa beperken, versterken en vernieuwen, worden 205 km op diepere grondlagen gefundeerde in onderlinge samenhang uitgevoerd en kademuren. dragen gezamenlijk bij aan het in stand houden Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan van onze historische stad. Onze missie luidt: Binnen deze scope heeft het programma de taak om de constructies te onderzoeken, “Een functionerende stad met veilige en veilig te houden en te vernieuwen waar nodig, toekomstbestendige bruggen en kademuren met grote aandacht voor bereikbaarheid voor huidige en volgende generaties.” en leefbaarheid in de stad. Het dagelijks en groot onderhoud aan deze objecten blijft Het programma stuurt daarbij op de volgende een taak die wordt uitgevoerd door de vier doelen, zoals ook vastgesteld door beheerorganisaties* van Verkeer en Openbare het college in het actieplan Bruggen en Ruimte en Stadswerken. Het programma en Kademuren. de beheerorganisaties trekken hierin nauw samen op - zie hoofdstuk 3 voor een verdere • Het waarborgen van de veiligheid toelichting. en functionaliteit van de bruggen en kademuren. Voor de circa 950 (fiets- en voetgangers) Prioriteit heeft het verkleinen van het risico op bruggen en circa 400 km kades, oevers en incidenten door preventie en het beperken glooiingen die niet tot deze scope behoren, van de gevolgen bij calamiteiten door blijft de beheerorganisatie het geheel aan adequaat en snel handelen. Ook sturen we beheer- en onderhoudstaken uitvoeren. Het op het voorkomen van overbelasting om zo programma en de beheerorganisatie besluiten de levensduur te verlengen. Een snelle en Vernieuwde kade aan de Recht Boomssloot zorgvuldige afweging op basis van beperkt • Het optimaliseren, innoveren en binnen de aanpak moeten we versnellen en inzicht in de bruggen en kademuren en het evalueren van processen en werkwijzen. opschalen: in een significant hoger tempo tijdig informeren en voorbereiden van de stad Deze opgave is niet haalbaar wanneer de kennis over de objecten op orde brengen 11 zijn een belangrijk onderdeel van de aanpak. we alleen de bestaande gemeentelijke en sneller in staat zijn tot het uitvoeren van werkwijze hanteren. Er is inzet nodig van alle veiligheidsmaatregelen. Hiervoor moeten

Herstellen • Het zorgen voor een functionerende stad betrokken partijen om (onderbouwd) af te we werkwijzen en processen innoveren en gedurende de gehele opgave. kunnen wijken van standaard procedures, optimaliseren, en nauw samenwerken met We stellen de stad, haar bewoners, bezoekers, beleid en werkwijzen, en bestaande onze partners binnen en buiten de gemeen- gebruikers en ondernemers zo goed als cultuurpatronen te doorbreken. We te. Daar staat factor 20 voor. en en redelijkerwijs mogelijk is, in staat te blijven werken daarom aan de vereenvoudiging

verbinden functioneren tijdens de ingrijpende opgave. en optimalisatie van de voorbereiding en Onder meer door oog te hebben voor uitvoering van de veiligheidsmaatregelen en Sturen op de doelen bereikbaarheid en leefbaarheid in onze vernieuwingsprojecten om zo versnelling en We concretiseren doelen en sturen aan de afwegingen, door actief en laagdrempelig opschaling van de aanpak mogelijk te maken hand van ‘prestatie-indicatoren*’ op tastbare Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan contact, open communicatie en de bereidheid en hinder zo veel mogelijk te beperken. We resultaten. De indicatoren worden regelmatig om te helpen bij het creëren van alternatieve hebben lef en een proactieve cultuur nodig geëvalueerd en indien nodig bijgesteld, zodat oplossingen en verzachtende maatregelen om te optimaliseren, innoveren en evalueren. ze de juiste sturingsinformatie geven, die op voor belangen van derden. dat moment nodig is. Presentaties worden De missie en de vier programmadoelen in andere fases namelijk anders beoordeeld: • Het maken van een realiseerbare sluiten aan bij de overkoepelende doelen van nu is 2 kilometer kademuurvernieuwing programmering voor de de gemeente: Amsterdam is voor iedereen veel, maar over enkele jaren streven we naar vernieuwingsopgave. bereikbaar op een veilige en duurzame manier een significant hoger aantal. We laten onze We werken aan een realiseerbaar, herleidbaar en en daarom beheren en onderhouden we onze prestaties op de programmadoelen onder voorspelbaar vernieuwingsprogramma, waarbij assets. (Doelenboom Gemeente Amsterdam, andere zien in het dashboard (zie pagina 52). veiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid in 21 mei 2019) In het tekstkader is per programmadoel een balans zijn. Op basis van de huidige kennis van eerste beeld van deze concretisering gegeven. de opgave, richten we ons in eerste instantie op Wat is factor 20? Dit is niet uitputtend en verandert mee met de de realisatie van robuuste, toekomstbestendige In het advies van commissie Cloo over de opgave. In de huidige fase van het programma corridors, routes en gebieden. We starten met aanpak van de bruggen, kades en tunnels (fe- en gelet op de dynamiek van de opgave, is de belangrijkste bruggen en kademuren. De bruari 2019) wordt gesproken over een nood- het niet altijd mogelijk om doelen meetbaar te resultaten van de technische onderzoeken zakelijke versnelling en opschaling met een maken. Daarnaast laten sommige onderwerpen kunnen aanleiding zijn tot het bijstellen van het factor 20. Dit moet ruimer geïnterpreteerd zich minder goed concretiseren en meten. Dan vernieuwingsprogramma. worden dan strikt het realiseren van 20 keer werken we met kwalitatieve afwegingskaders zoveel vernieuwingsprojecten. Op alle vlakken om onze keuzes navolgbaar te maken. Concretiseren van doelen dienstverlenend op te stellen; • nieuwe methoden en slimmere werkwijzen We waarborgen de veiligheid en functio­ • ons bij gebruiksbeperkingen niet alleen te testen en te implementeren; naliteit van de stad, onder andere door: te richten op handhaving, maar vooral op • een proactieve cultuur binnen de pro- 12 • ons inzicht te vergroten, door meer bewustwording en gedragsverandering grammaorganisatie te bevorderen, waarin bruggen en kademuren te onderzoeken, (zie Naleving, pagina 41). tegenspraak organiseren vanzelfsprekend is.

Herstellen te bewaken en te stimuleren dat kennis wordt gedeeld (zachte signalen); We zorgen voor een realiseerbare program- • een actuele en passende veiligheids­ mering voor de vernieuwingsopgave, onder 1.4. Programmaplan Herstellen en beoordeling te hanteren, zodat we de andere door: verbinden en en juiste besluiten nemen over veiligheids- • ons inzicht in de bereikbaarheid en

verbinden maatregelen (zie plaatsen veiligheidscon- leefbaarheid van de stad te vergroten We bouwen aan een organisatie die structie Prinsengracht pagina 39); (zie Prioriteren van bruggen in de stad gesteld staat om het benodigde inzicht te • meer en sneller veiligheidsmaatregelen pagina 34); verwerven, werkzaamheden te prioriteren te treffen; • ons inzicht in wat een realistisch vernieu- en de noodzakelijke veiligheids- en Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan • meer en sneller te vernieuwen. wingstempo is te vergroten. Dit drukken vernieuwingsmaatregelen uit te voeren. In dit Dit drukken we uit in het aantal kilometers we uit in het aantal vernieuwingsprojecten programmaplan beschrijven we: vernieuwde kademuur en het aantal dat we parallel uit kunnen voeren en de • in hoofdstuk 2 de breedte van de aanpak vernieuwde bruggen per jaar (zie doorlooptijd van deze projecten; en in het bijzonder de wijze waarop we de Vernieuwen paragraaf 2.9). • te zorgen voor een zorgvuldige afstem- noodzakelijke versnelling en de verbinding ming met andere ambities en projecten met de stad vormgeven; We zorgen dat de stad blijft functioneren in de stad; • in hoofdstuk 3 welke organisatie gedurende de gehele opgave, onder • ons inzicht in de bruggen en kademuren we hiervoor inrichten en welke andere door: te vergroten (meer onderzoeken en randvoorwaarden cruciaal zijn voor het • het effect op bereikbaarheid en leefbaar- bewaken). slagen van de aanpak. heid in al onze afwegingen en besluiten mee te nemen; We optimaliseren, innoveren en evalueren, Het programma Bruggen en Kademuren is een • hinder door gebruiksbeperkingen en onder andere door: lerende organisatie die streeft naar veerkracht, bouw waar mogelijk te minimaliseren, • de doorlooptijd van projecten te ver- maximale betrokkenheid van medewerkers bijvoorbeeld door het plaatsen van een korten (zie onder andere LEGOlisering en partners, en continue verbetering. Om versterkende maatregel in plaats van pagina 20); een effectief sturingsmiddel te blijven, wordt een gebruiksbeperking (zie voorbeeld • de levensduur van de bruggen en dit plan in de toekomst, wanneer nieuwe Bullebakssluis pagina 42); kademuren te verlengen; inzichten dat nodig maken, geactualiseerd. • te werken in verbinding met de stad, • de marktcapaciteit effectief aan te open en actief te communiceren en ons spreken; Voorwaarden voor succes zijn over de aanpak. We stellen onenigheid We kiezen voor een zorgvuldige en brede expliciet aan de orde, organiseren aanpak en vertrouwen erop dat we hiermee besluitvorming hierover waar nodig en 13 de opgave voortvarend aanpakken. Maar er evalueren gezamenlijk, zodat de aanpak er zal zeker sprake zijn van overlast, moeilijke sterk van wordt.

Herstellen keuzes, lastig te beheersen risico’s en verrassingen. De breedte van onze aanpak Programmaplan in de tijd en relatie tot vormt tegelijk ook een uitdaging; de zwakste andere documenten schakel bepaalt immers het tempo. We zien Het programmaplan Herstellen en verbinden en en daarbij het prioriteren van de verschillende staat niet op zichzelf. Het bouwt voort op

verbinden werkzaamheden en beleidsambities in de stad het actieplan Bruggen en Kademuren. Waar als één van de grote uitdagingen. Daarnaast in het actieplan de focus lag op veiligheid, vraagt ook het invullen van de (technische) beschrijven we in dit programmaplan capaciteit, de verbinding met elkaar binnen de aanpak in de volle breedte. Het Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan een snelgroeiende organisatie en de programmaplan is de kapstok van onze samenwerking met onze partners de nodige aanpak en laat zien hoe we projecten en aandacht. werkzaamheden binnen de gemeente bundelen. In ambtelijk vastgestelde Een aantal voorwaarden die cruciaal zijn voor deelplannen werken we de aanpak verder uit. het succes van de aanpak zijn: Waar het programmaplan vooral ingaat op • structurele financiering (zie paragraaf 3.3) wat we doen en waarom, gaan deelplannen • een kritische blik op eigen processen in meer detail in op hoe we dat doen. Verder en werkwijzen, en acceptatie van maken we samenwerkingsafspraken met aanpassingen, onder andere ten aanzien onze partners, zoals Verkeer en Openbare van flora en fauna, het bewaken van Ruimte en het Ingenieursbureau*, maar ook de projectscope, inkoop en inhuur, en externe partijen, zoals brancheverenigingen participatie (zie paragraaf 2.2) en ondernemers. Ook stellen we kaders op • organisatorische randvoorwaarden, zoals waarbinnen we werken. Een voorbeeld hiervan een heldere en stabiele organisatie, en een is de verordening Bruggen en Kademuren,* directie met mandaat (zie paragraaf 3.3) die in de loop van 2020 wordt vastgesteld (zie paragraaf 2.2). Wij realiseren ons dat de grenzen die het programma wil verleggen tot wrijving kunnen Beheersing van de opgave is cruciaal in een complexe leiden en er niet altijd overeenstemming zal stad als Amsterdam Terugblik & Vooruitblik 14

juni

Herstellen 2 012 2 015 2 017 Normen aangescherpt Start programma Constructieve 2015 Rapport rekenkamer 1Amsterdam Heel & Schoon - voor rijkswegen - 1e Veiligheid Bruggen - waarmee een bruggen - waarin de rekenkamer eerste stappen naar stadsbreed doorvertaling naar start wordt gemaakt met het herijken kritisch is op de doelmatigheid en assetmanagement en verbeterd Amsterdamse situatie. aan de nieuwe normen van de 272 doeltreffendheid van het beleid 1Amsterdam inzicht in de beheeropgave voor Heel & Schoon bruggen van de voormalige dienst voor beheer en onderhoud Voor een schoon, heel en veilig Amsterdam alle stedelijke assets. Vastgesteld op 8 juni 2017 Stadsbreed kader en systematiek voor het beheer, en en onderhoud en reiniging van de openbare ruimte. Infrastructuur, Verkeer en Vervoer. van bruggen in Amsterdam. 1Amsterdam Heel & Schoon 1 verbinden

Diverse incidenten waarbij kademuren zijn 2017 tot heden - diverse bezweken, onder andere 2017 Start programma Toekomstbestendige veiligheidsmaatregelen waarbij

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan bij het Entrepotdok, Kademuren - waarbij een onderzoeks-, ver- parkeerplaatsen zijn opgeheven, de Marnixstraat en nieuwings- en innovatieprogramma is opgestart bomen gesnoeid en bruggen en de Nassaukade. voor de circa 200 km Amsterdamse kademuren. kademuren versterkt. 2 017 2 018

Brief Piet-Heintunnel - waarin wordt gerapporteerd over de financiële overschrijdingen bij de renovaties Mei 2018 Coalitieakkoord - extra financiële­ van de IJ-tunnel en Piet Heintunnel. Deze overschrijdingen waren voor het college aanleiding om een middelen voor enerzijds voor het onderzoek 2 018 onderzoek te laten uitvoeren naar de achterliggende problematiek van de financiële overschrijdingen naar de staat van bruggen en kademuren en an- bij civiele constructies in deze stad (kademuren, bruggen en tunnels). derzijds voor de herstelwerkzaamheden hiervan.

C Februari 2019 Onderzoek ‘Factor 20’van externe commissie Cloo - de gemeente wordt Start programma Bruggen en Kademuren - C C geadviseerd zwaarder in te zetten op het ontlasten en renoveren van bruggen en kademuren een nieuwe programmaorganisatie Factor 20 om de veiligheid van bewoners en bezoekers te kunnen waarborgen. Daarnaast adviseert de die voortbouwt op de programma’s Vooronderzoek ter versterking van de gemeente Amsterdam voor de opgave inzake Civiele Constructies commissie Cloo onder andere om de programmatische aanpak te versterken en op te schalen Constructieve Veiligheid Bruggen en

Eindrapportagefebruari | versie 1.0 | 15 januari 2019 februari met een factor 20. Toekomstbestendige Kademuren. 2 019 2 019 april 2020 Actieplan Bruggen en Kademuren - eerste uiteenzetting door Programmaplan Bruggen en Kademuren - juli het programma van de aanpak op het gebied van veiligheid. Herstellen verdere uitwerking van de aanpak zoals geschetst 2 019 en verbinden in het actieplan en de organisatieprincipes. Bouwen aan het fundament van de stad April 2020 - ter vaststelling door college Programmaplan Bruggen en Kademuren Actieplan bruggen en kademuren december

Klik op het pijltje naast 2 019 Nieuwe dia om een nieuwe Introductie dia aan te maken. Kies een van de indelingen.

Klik op Indeling als de dia vastgesteld 2 juli 2019 opnieuw moet worden Programma Bruggen & Kademuren aangepast aan de huidige indeling, of om een andere indeling toe te passen.

Dashboard december 2019 2019 De tekstvakken van de dia’s hebben allen 9 niveaus. 0 Eerste, tweede en derde Inleiding Stand van zaken in één oogopslag niveau hebben een

200 opsomming. Het vierde Dit eerste dashboard van het programma Bruggen en niveau is bold en geschikt 2020 en verder - verdere uitwerking van werkwijzen Kademuren geeft inzicht in de voortgang op de voor een kopje. programmadoelen Het vijfde niveau is voor de juli 0 0 basistekst. Zowel niveau  veiligheid en functionaliteit 50 650 19 vier als vijf lijnen 50 200  realiseerbare programmering automatisch uit aan de  functionerende stad In onderzoek kilometer linkerkantlijn. 623  optimaliseren en innoveren ca. 181 Het zesde, zevende en te doen bezig gedaan en daarnaast in de financiën en belangrijkste risico’s. achtste niveau lijnen uit en processen in deelplannen en werkinstructies, onder resp. eerste, tweede

800 te doen bezig gedaan te doen bezig gedaan en derde opsomming. 800 50 17 Dit dashboard laat de stand van december 2019 zien en Het negende niveau is een wordt ieder kwartaal geüpdatet. Op termijn gaat het In monitoring kleiner lettertype dat uitlijnt programma over op een digitaal toegankelijk dashboard, dat kilometer aan de linkermarge. Deze is ca.183 geschikt voor bijvoorbeeld actuele informatie weergeeft. Niet in monitoring In monitoring Niet in monitoring In monitoring773 2 019 een bijschrift.

Niet in monitoring In monitoring Niet in monitoring In monitoring Let op: Let op: wissel van samenwerkingsafspraken met onze partners, vorm- Scope programma In voorbereiding stijl met de knoppen 21 3,7 voor lijstniveau verhogen of Uitvoeringsprogramma Bruggen en verlagen, of in MS Office Circa 1800 bruggen in beheer van de gemeente & uitvoering Amsterdam. 823 daarvan zijn bruggen waar Aantal in 2019 Km in 2019 met verkorte

(zwaar) verkeer over rijdt en zitten in de scope toetscombinatie Alt+Shift+← of van het programma. Vernieuwd 5 1,3 Alt+Shift+→

Ca. 600 kilometer kade en oever in beheer van Aantal sinds 2016 Km sinds 2016 geven van het strategisch partnerschap, actualisatie de gemeente Amsterdam. Circa 200 kilometer Gebruik dus niet de Kademuren - stadsbreed overzicht daarvan zijn op diepere grondlagen Veiligheids- standaard opsomming- knoppen van MS Office om gefundeerd en zitten in de scope van het 9 29 maatregelen de stijl te veranderen! programma. van alle brug- en kademuurprojecten Aantal bruggen Aantal rakken van het uitvoeringsprogramma 2020 - 2024, het tot en met 2023. Er staan 27 bruggen afsluiten van diverse raamcontracten, zoals de Dashboard programma Bruggen en Kademuren en 4,5 kilometer kademuur op het samenwerkingsovereenkomst Ingenieursdiensten - eerste beknopte overzicht van de voortgang 2020 vernieuwingsprogramma. en het Innovatiepartnerschap Kademuren. op de programmadoelen. 2. De aanpak 15 Herstellen en en verbinden Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan 2.1. Inzicht, prioritering en uitvoering Inzicht verwerven Prioriteren en Uitvoeren richting geven 16 Het programma Bruggen en Kademuren is erop gericht om het huidige achterstallig onderhoud Onderzoeken Beperken

Herstellen aan de constructies te herstellen en versneld toe te werken naar een functionerende stad met veilige en toekomstbestendige bruggen en kademuren. De aanpak bestaat uit en en onderzoeken, bewaken, afwegen en besluiten, Versterken verbinden beperken, versterken, vernieuwen, versnellen Afwegen en en ontwikkelen, verbinden en beheersen. besluiten over veiligheid en vernieuwing We onderscheiden daarbij op hoofdlijnen Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan drie stappen. • Inzicht verwerven: door het onderzoeken Bewaken Vernieuwen en bewaken van bruggen en kademuren komen we meer te weten over de staat van de constructies, welk gebruik ze aankunnen en wat de restlevensduur is. Versnellen en ontwikkelen • Prioriteren en richting geven: op basis van onderzoek en een analyse van de impact van mogelijke maatregelen op de bereikbaarheid en leefbaarheid in de stad, maken we een zorgvuldige afweging en bepalen we waar welke Verbinden veiligheidsmaatregelen nodig zijn en wanneer er waar vernieuwd wordt. • Uitvoeren: wanneer de veiligheid van een brug of kademuur om directe actie vraagt, beperken we het gebruik of versterken Beheersen we de constructie tijdelijk. Bruggen en kademuren in slechte staat zullen vernieuwd worden. Dit hele proces is als een lopende band in tijdig en volledig informeren over de aanpak, “Ik wil de bewoners een stem een ‘fabriek’ waar een brug of kademuur zich met hen overleggen en hen meenemen in geven in hun leefomgeving. Vaak over voortbeweegt. Beginnend met opgave het proces. Alleen op die manier staan we breng ik persoonlijk de brieven 17 onbekend en eindigend bij een herstelde in verbinding met de stad en kunnen we langs. Met een beetje geluk kom brug of kademuur. Elke schakel in dit proces rekenen op begrip en actieve inbreng en je dan al in contact met een aantal Herstellen kan voor een ophoping in werkvoorraad en samenwerking. bewoners. Daarna organiseer ik voor vertraging zorgen. Dit vraagt om een integrale sturing. Voor een optimale inrichting Versnelling en participatie vaak een klein inloopuurtje. Daar van het productieproces werken we daarom Een voorbeeld waar versnelling en ver- laat ik dan zien hoe het echt is en en continu aan het versnellen en verbeteren van binding hand in hand gaan, is participatie. gesteld met de kademuren. Als de

verbinden de kritieke onderdelen. Tegelijkertijd opereren Bij meer standaardisatie, ten behoeve van mensen die scheuren zien, is de we in een drukke stad. Het verbinden van versnelling, denkt men wellicht aan het acceptatie ook wat makkelijker, en de opgaven waar we aan raken is daarom beperken van inspraak. Maar voor ons staan ze ook meer open voor een van cruciaal belang. Net als een beheerste is standaardisatie juist een kans om de

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan tijdelijk alternatief.” uitvoering van de opgave. gemiddelde opgave per project te vereen- voudigen. We komen met een gerichte Harold IJskes, omgevingsmanager Het hart van de aanpak: versneld vraagstelling richting bewoners en belang- herstellen in verbinding met de hebbenden. In plaats van een complex omgeving participatietraject waarin vele opties open Pilot versnellen en verbinden met nood- Verbinden en versneld herstellen zijn cruciale liggen, werken we met ‘menukaarten’: en hulpdiensten succesfactoren van onze aanpak. Enerzijds Voor vernieuwing van de openbare ruimte Samen met nood- en hulpdiensten is moeten we de bruggen en kademuren in na vernieuwing van een brug of kademuur voor de kademuurvernieuwing aan de een significant hoger tempo vernieuwen wordt een standaardontwerp toegepast Herengracht een pilot gestart. Het doel van en versterken. Anderzijds willen we in dat aansluit op de Amsterdamse standaard de pilot is het verruimen van de maximale verbinding zijn met bewoners, gebruikers en (Puccini). Binnen dit standaardontwerp stremmingslengte: de ruimte die de nood- partners, om de stad gezamenlijk – zo goed maken we verschillende varianten voor de en hulpdiensten moeten hebben om hun als redelijkerwijs mogelijk is – bereikbaar inrichting met onder meer parkeerplaatsen, werk uit te kunnen voeren in noodgevallen. en leefbaar te houden. Twee ambities die bomen, fietsnietjes en afvalcontainers. Door het verruimen van deze stremmings- vragen om een andere manier van werken, Bewoners kunnen hun voorkeur uitspreken lengte kan er een langer stuk kademuur in zoals in het voorbeeld in het tekstkader wordt voor een van deze varianten en bijvoorbeeld één keer worden vernieuwd, waardoor het geïllustreerd. de wijze van gefaseerd uitvoeren. Op deze project eerder gereed is en kosten kunnen manier denkt de omgeving mee en blijft worden bespaard. Daarom is het belangrijk dat we bewoners, versnelling mogelijk. gebruikers en andere belanghebbenden • zorgen dat we voldoen aan de “We moeten samen zorgen dat organisatorische randvoorwaarden, een zo’n grote achterstalligheid niet proactieve cultuur creëren en werken meer kan ontstaan. Dat kunnen 18 in verbinding met de gemeentelijke we doen door bestaande kennis organisatie, zie hoofdstuk 3. en nieuwe kennis heel goed aan Herstellen elkaar te verbinden. Daarom nodig Stapelen leidt tot verhoging 2.2. Versnellen complexiteit en doorlooptijd, maar ik iedereen van het programma biedt ook kansen uit om gebruik te maken van en en We versnellen op meerdere vlakken en De complexiteit en lange duur de expertise van Stadswerken.

verbinden verhogen zo onze productie. Dit doen we van de Amsterdamse brug- en Mijn mensen kennen echt ieder onder andere door te standaardiseren en kademuurvernieuwingen van de afgelopen schroefje.” door nieuwe, efficiëntere werkwijzen te decennia komt deels door het stapelen van ontwikkelen. wensen en ambities. Naast de vernieuwing Yvonne Jakobs, directeur Stadswerken

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan gemeente Amsterdam op zich wordt de aanliggende straat vaak Dit hebben we nodig voor factor 20 opnieuw ingericht, worden de kabels en De productie verhogen met een factor 20 leidingen vervangen en beleidsambities betekent dat we: uitgevoerd. Allemaal onder het mom ‘werk verduurzaming en afvalinzameling over • ambities slim combineren en prioriteren; met werk maken’. Dit voorkomt dat de water zien we vele koppelkansen. Ook het • projecten seriematig (‘fabrieksmatig’) en straat binnen een paar jaar weer open moet. integreren van meerdere functionaliteiten is gestandaardiseerd aanpakken, zie ook het Tegelijkertijd weten we uit ervaring dat, kansrijk, waardoor de toegevoegde waarde tekstkader LEGOliseren op pagina 20; om een versnelling en schaalvergroting te van met name kadevernieuwingsprojecten • via de verordening sturen op de realiseren, uitbreiding van de projectscope wordt vergroot. We wegen deze versnelling; vertragend kan werken. Planningen lopen vaak koppelkansen altijd af tegen de noodzaak • de uitvoeringskracht van de markt* niet synchroon, wat tot gevolg heeft dat er op om versneld te herstellen. Standaardisering optimaal benutten; elkaar gewacht moet worden. en opschaalbaarheid zijn daarbij belangrijke • innoveren en optimaliseren binnen onze eisen. Als we meer routine en snelheid in eigen processen; Koppelkansen meenemen waar mogelijk de werkzaamheden hebben gebracht, zal • de verbinding zoeken met de stad en Dat neemt niet weg dat we innovatieve er ook meer ruimte voor het koppelen van streven naar begrip, betrokkenheid en ideeën altijd zullen overwegen in de zoektocht kansen ontstaan. Denk aan het meenemen waardering voor de aanpak; naar grensverleggende oplossingen. van voorzieningen voor warmtenetten, 5G Vanwege de omvang van de opgave en of glasvezel, en voor afvalinzameling en de grote raakvlakken met andere ambities -distributie, eventueel via het water of een als stedelijke logistiek, een autoluwe stad, ondergronds afvaltransportsysteem. Voorbeeld groene kademuur Wanneer ambities elkaar niet versterken, maar Groen is belangrijk voor de stad. Het draagt in de weg zitten, signaleren we dit en maken bij aan de doelstellingen om Amsterdam kli- we het bespreekbaar. Daarnaast kunnen 19 maatadaptief en rainproof te maken en ook we alleen ambities meenemen als we deze aan de biodiversiteit en CO2-reductie. Het kunnen verenigen met het tempo van de

Herstellen idee van groene kademuren past daar goed vernieuwing en als hier middelen beschikbaar bij. Amsterdam heeft samen met onder an- voor zijn. De beschikbare budgetten van het dere TU Delft, onderzoeksstichting Floron, programma zijn primair voor de vernieuwing Copijn Tuin- en Landschapsarchitecten en van bruggen en kademuren bestemd. en en gemeentelijke pioniers als Amersfoort en

verbinden Den Haag gewerkt aan een uitvoerbaar, Seriematige aanpak en standaardisatie praktisch en duurzaam ontwerp. Dit ont- Om versneld te herstellen, werken we werp is het afgelopen jaar getest op een aan een seriematige aanpak: een meer proeflocatie in de Houthaven. Vanwege het ‘fabrieksmatige’ manier van vernieuwen en Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan beschermd stadsgezicht is het niet mogelijk versterken. Hierbij zoeken we naar het meest in de binnenstad. optimale productieproces van een brug of kademuur. In een optimaal productieproces Primeur in de Houthaven is het aantal uitzonderingen (‘specials’) Dit voorjaar begint de bouw van 450 meter beperkt en werken we zoveel als mogelijk groene kademuur in de Houthaven. Je ziet met standaardoplossingen, modules of hier straks onder andere muurfijnstraal, ‘bouwblokken’. Standaardiseren betekent varenhelmbloem en de steenbreekvaren. ook LEGOliseren (zie tekstkader). Dit biedt Het zijn zeldzame planten, ze zijn mooi om ook ruimte voor aanvullende functies, te zien, horen thuis in Nederland en zijn ambities en innovaties als die modulair (‘als aangewezen op stedelijk gebied. Inmiddels bouwblok’) worden aangeboden. Ze kunnen hebben ook anderen projecten en steden meegenomen worden nadat ze zijn getest, lucht gekregen van de groene kademuur. gestandaardiseerd en geconditioneerd. Deze De Duivendrechtsekade in Overamstel werkwijze kan, naast de gewenste versnelling, wordt een groene kademuur, bij de Prins ook leiden tot meer transparantie, innovatie, Hendrikkade zijn vergevorderde plannen, efficiëntie en beperking van overlast. We en ook in Breda krijgt de Houthaven-aanpak houden daarbij vanzelfsprekend oog voor het navolging. beschermd stadsgezicht en de monumentale en UNESCO-status van onze bruggen en Groene kademuur in de Houthaven kademuren. LEGOliseren Hoe kunnen we het vernieuwen van brug- gen en kademuren zo simpel maken als 20 het bouwen van een stad met LEGO? Door net als LEGO te werken met standaard

Herstellen bouwstenen. De bouwstenen van LEGO zijn gestandaardiseerd, maar dat beperkt de mogelijkheden en creativiteit niet. Integendeel: door bouwstenen te combine- en en ren, ontstaan er nieuwe mogelijkheden en

verbinden blijft maatwerk mogelijk. Dit betekent wel dat bouwstenen naadloos op elkaar moeten aansluiten, dus moeten uitgangspunten vastliggen. Zo ontstaan bouwwerken die Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan dezelfde uitgangspunten hebben, maar qua vorm bepaald worden door de precieze locatie en het beoogde gebruik. Zo pakken we het herstel van de Amsterdamse brug- gen en kademuren ook aan. (Bron: Hennes de Ridder - gepensioneerd hoogleraar Integraal Ontwerpen aan de Technische Universiteit Delft)

Een seriematige aanpak vraagt om gestandaardiseerde en expliciet gecontracteerde werkwijzen en processen. Elke brug of kademuur is uniek, maar dat betekent niet dat de aanpak voor onderzoek en vernieuwing ook uniek moet zijn. We willen Amstel: straatinrichting volgens de Puccinimethode dit niet alleen tijdelijk, maar structureel anders doen. Dit moet ‘het nieuwe normaal’ worden. op de Standaard voor het Amsterdamse aantrekkelijke openbare ruimte zonder een Daarom sturen we bijvoorbeeld op het gebruik straatbeeld: de Puccinimethode*. Zo straat volledig te hoeven herinrichten. We van standaard maaiveldontwerpen, aansluitend bouwen we in minder tijd een vernieuwde en gaan uit van 80 % standaard, 20 % maatwerk. Sturen op standaardisatie Om tot de gewenste versnelling en een Integrale kademuur- 21 doelmatige inzet van de beschikbaar gestelde of brugvernieuwing middelen te komen, is het nodig om primair doel?

Herstellen de scope van projecten te vereenvoudigen en de aanpak te standaardiseren. We sturen waar kan op ‘Standaard’ projecten (zie A2 in figuur). Standaardprojecten

en en Nee, primair doel is zijn vereenvoudigd qua ambities, maar Ja

verbinden zorgen tegelijkertijd voor een fraaie nieuwe herinrichting maaiveld openbare ruimte conform de Amsterdamse standaard. Op deze manier worden de financiële middelen primair ingezet voor Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan het herstellen van de constructies en het Lijn A Lijn B goed achterlaten van de openbare ruimte Vernieuwing binnen het Vernieuwing programma B&K binnen V&OR voor volgende generaties. Dit uitgangspunt is onderdeel van de verordening Bruggen en Kademuren.

Bij elke vernieuwing van een constructie bepalen we of het maaiveld wordt hersteld A1 – Basis A2 – Standaard B – Special (terugleggen van de stenen, mits het maaiveld al op gewenst niveau is), vernieuwd (nieuwe materialen, kleine aanpassingen aan profiel) of zelfs volledig wordt heringericht Toename doorlooptijd, participatiebehoefte, benodigde besluiten, kosten en risico’s (wijziging profiel, extra ambities). Hierbij wordt onder meer gekeken naar de staat van onderhoud van de verhardingen, geplande te combineren werkzaamheden, beleidsambities en Openbare Ruimte (herinrichten). Dit van belemmeringen bij de verschillende en wensen. Afhankelijk hiervan wordt het bepalen Verkeer en Openbare Ruimte en onderdelen in het productieproces. project uitgevoerd door het programma het programma gezamenlijk, maar in uiterste Merken we knelpunten in meerdere Bruggen en Kademuren (herstellen en gevallen beslist de programmadirecteur. onderdelen door eenzelfde oorzaak? vernieuwen van maaiveld) of door Verkeer Ook sturen we op een eenduidige aanpak Dan pakken we die overkoepelend op. Verordening om te sturen op versnelling Herstellen en behoud van bomen mogelijk ontwikkelen we dit in samenspraak Om slagvaardig op de versnelling te sturen Onderdeel van het unieke Amsterdamse met de stad. en om de seriematige aanpak mogelijk te aanzicht zijn de bomen langs de grachten. Momenteel moeten we voor iedere boom 22 maken, worden zaken zoals marktbenadering, Bij het vernieuwen van kademuren is op dit afzonderlijk een kapvergunning aanvragen. inspraak, mandaten, bedrijfsvoeringsregels moment meestal geen technische oplossing Dit is een tijdrovend proces met onvermij-

Herstellen en besluitvorming binnen de gemeentelijke beschikbaar om bomen te behouden. delijke uitkomst. In de verordening Bruggen organisatie gestroomlijnd. Dit wordt door Bomen staan dicht op de kade en juist en Kademuren regelen we dat dit proces het programma deels vormgegeven in de de oude en monumentale bomen zijn te versneld wordt. Dat is nodig om de komen- “Verordening op de bijzondere opgave fors om levensvatbaar verplant te kunnen de jaren kilometers kademuur te kunnen en en van het herstel van bruggen en kademuren”. worden. Dit betekent helaas dat we bij herstellen en vernieuwen.

verbinden In de verordening maken we ruimte om vernieuwingsprojecten de bomen moeten te sturen op onder andere de volgende kappen, voordat we de kademuur kunnen onderwerpen: vernieuwen en nieuwe bomen terugplaatsen • standaard kaders voor de scope per of herplanten. Ook bij veiligheidsmaatre- Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan project gelen is het snoeien of kappen van bomen • het verhelderen van het proces tot vaak onvermijdelijk, bijvoorbeeld om de verkrijgen van een bomenkapvergunning belasting op de kade te verlichten of om het • besluitvormingsproces: standaardisering werk te kunnen uitvoeren. van de besluitvorming, aansluitend bij de projectscope Dit doet pijn. Want we weten dat groen • het proces voor het tijdelijk verplaatsen bijdraagt aan een klimaatbestendige stad van woonboten en aan het welbevinden van de inwoners • het participatieproces en bezoekers. We willen een constructieve • gemeentelijke inkoop- en inhuurregels rol spelen in de maatschappelijke discussie die speelt rond bomen en groen in breder Met deze verordening Bruggen en Kademuren verband. Daarom doen we uitgebreid extern onderstreept het college dat de aanpak van en intern onderzoek naar de noodzaak van deze opgave zich uitstrekt over meerdere deze maatregel en we zullen de uitkomsten collegeperiodes heen. transparant ter beschikking stellen.

Ook zetten we vol in op compensatiemaat- regelen, waaronder terugkeer van bomen op nieuwe kades waarbij de constructie en de boom weer 100 jaar mee kunnen. Waar De Raamgracht is een van de sfeervolle Amsterdamse grachten met bomen Aanpak woonboten Nieuw standaardproces van plan- en Uitvoeringskracht van de markt Wanneer we veiligheidsmaatregelen uit- besluitvorming optimaal benutten voeren of kademuren vernieuwen zoekt Een onderdeel van de verordening betreft Een opgave als deze realiseert de gemeente 23 de gemeente een oplossing voor de het uitwerken van een nieuw (standaard) niet zelfstandig. Een succesvolle aanpak woonboten die aan de kade liggen. Daarom proces van plan- en besluitvorming voor vergt, naast een goede samenwerking met

Herstellen creëren we onder andere extra en passende vernieuwing van bruggen en kademuren. bewoners, bedrijven en bezoekers, ook een wissellocaties voor woonboten. Samen Een belangrijke afweging die telkens in dit passende samenwerking met marktpartijen. met bewoners, stadsdelen, Waternet, proces gemaakt moet worden is die tussen Met aannemers, ingenieursbureaus, Stadsbeheer, Handhaving en het program- het (zo snel mogelijk) één op één vervangen leveranciers en kennisinstellingen gaat de en en ma Varen werken we aan een stedelijk van een brug of kademuur en het aangren- gemeente Amsterdam partnerschappen aan

verbinden verplaatsingsprotocol en een passende zend maaiveld of het meenemen van andere die aansluiten bij het karakter van de opgave. aanpak voor woonboten. Daarnaast be- ambities. Denk hierbij aan klimaatadaptatie, De wijze waarop het programma dit wil doen trekken we woonbootbewoners, net zoals energietransitie en autoluw, om zo werk met is uiteengezet in onze marktstrategie. andere omwonenden, bij de inrichting van werk te maken. Dat laatste duurt langer en Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan de nieuwe walkant. is kostbaarder, maar kan voorkomen dat op Principes van onze marktstrategie korte termijn alweer nieuwe investeringen In onze marktstrategie is een overkoepelende in dezelfde straat of kade nodig zijn. Een visie en strategie op de wijze van zorgvuldige en transparante afweging leidt marktbenadering en samenwerking met tot een beter voorspelbaar en planbaar marktpartijen geformuleerd. We hanteren de proces. volgende zeven principes: • Langetermijnpartnerschappen met Met de Verordening op de bijzondere opga- marktpartijen, zodat het aantrekkelijk wordt ve van het herstel van bruggen en kademu- voor deze partijen om te investeren in de ren stelt de raad ook de kaders vast voor opgave, continu te leren en te investeren in ontwerp en besluitvorming rond verschil- innovatie. lende typen vernieuwingsprojecten. Door • Werken met behapbare opdrachten, voor gebruik te maken van een standaardont- een betere beheersing en het vergroten werp voor de openbare ruimte wordt ook van het leervermogen. het besluitvormingsproces vereenvoudigd. • Ieder doet waar hij goed in is, Dat neemt niet weg dat in gevallen nauwe zodat capaciteit, kennis en kunde van samenspraak met het dagelijks bestuur van marktpartijen optimaal tot hun recht de Stadsdelen aan de orde blijft. komen. Aan de Da Costakade liggen de woonboten aan beide kanten van de gracht. • De uitvoering staat centraal. In de met marktpartijen om de nodige “In grote projecten en voorbereiding van de uitvoering gaat veel bouwcapaciteit te mobiliseren. langdurige programma’s blijken aandacht naar het goed doorlopen van opdrachtgevers meestal een 24 processen en het vooraf beheersen van Gecoördineerde aanpak groter probleem te zijn dan risico’s. Door een programmabrede, gecoördineerde opdrachtnemers. Kleine successen Herstellen • Er wordt gestuurd op doelstellingen en aanpak zorgen we dat we de beperkte capaciteit in de praktijk zijn ook veel kwaliteit in plaats van op laagste prijs en van zowel de markt als onze eigen organisatie een ‘zwart-wit risicoverdeling’. effectief aanspreken, en voorspelbaar optreden. belangrijker dan grootse • ‘Eerlijk geld voor eerlijk werk’. Door inkoopvragen en verbetermogelijkheden plannen op papier.” en en Transparantie en marktconformiteit van rondom markt en inkoop overkoepelend aan

verbinden prijzen passend bij de scope en risicoprofiel te pakken, halen we belemmeringen voor Piet Grinwis, lid Commissariaat Civiele Constructies van een werkpakket. onderzoeks- en uitvoeringsprojecten weg en • Verlagen risicoprofiel door samenwerken benutten we synergie in het productieproces. tussen gemeente en markt, vooral bij de Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan voorbereiding van uitvoeringsprojecten Ruimte om te innoveren in de zogenaamde triple helix*, technische (conditionering). Naast een stabiele basis moeten de langdu­ ­ en procesmatige innovaties. Dit doen we rige samenwerkingsrelaties­ de investerings­ onder andere via de daarvoor ingerichte De marktstrategie wordt geëvalueerd bereidheid en randvoorwaarden creëren zodat Kennistafel*. Bijvoorbeeld om sneller en beter en aangepast aan de actuele situatie en het aantrekkelijk wordt voor marktpartijen inzicht te krijgen in de staat van de bruggen veranderende behoeften. om te innoveren. Binnen de reguliere en kademuren (onderzoeken en bewaken) en overeenkomsten zal dit meer gericht zijn op het om de stad beter te gebruiken door slimme Partnerschappen met de markt lerend vermogen en het continu toepassen­ van logistiek (beperken). We ontwikkelen ook We gaan lange termijn partnerschappen de ‘state of the art’ methoden en werkwijzen. nieuwe werkwijzen om bruggen en kademuren met marktpartijen aan, bijvoorbeeld Daarnaast richten we een separaat spoor in om sneller en slimmer te herstellen (vernieuwen) via de Samenwerkingsovereenkomst samen met marktpartijen en kennisinstellingen en om de levensduur te verlengen Ingenieursdiensten. Deze overeenkomst fundamentele innovaties te ontwikkelen, te (versterken). We richten ons daarbij op de is gericht op onderzoek, advisering, valideren en toe te passen. Voorbeelden doelstellingen van het programma en het conditionering, ontwerp, aanbesteding en de hiervan zijn de proeftuinen, denktanks* en het benutten van koppelkansen. Om verstoring begeleiding van de uitvoering. Dit biedt ons Innovatiepartnerschap Kademuren. van het seriematige productieproces­ te niet alleen de benodigde kwaliteit, capaciteit voorkomen, gebruiken we de denktanks om en continuïteit, maar ook de flexibiliteit om Versnellen en ontwikkelen door te deze innovaties te verkennen en ontwikkelen. met de opgave mee te bewegen en uiteindelijk innoveren Daarna toetsen we ze door middel van op te schalen naar factor 20. Daarnaast sluiten In speciale ‘denktanks’ ontwikkelen we samen proeftuinen in de praktijk en schalen we we langdurige samenwerkingsovereenkomsten met het bedrijfsleven en kennisinstellingen, op bij succes. “De kern van innovatief of Innovatiepartnerschap Kademuren Mei 2020 wordt een samenwerkings- vernieuwend aanbesteden door Het innovatiepartnerschap is een aanbeste- overeenkomst gegund aan drie winnaars. lange termijn contractering is dat dingsprocedure, gericht op het ontwikkelen Deze mogen hun innovatieve ideeën in de markt meer wordt betrokken bij 25 en inkopen van innovaties van marktpartijen. de Onderzoeks- en Ontwikkelfase verder de opgaven van de opdrachtgever. Dit is niet ons standaardtraject, maar een uitwerken tot een volledig geverifieerd en Daarmee creëert de opdrachtgever

Herstellen speciale aanpak gericht op innovatie, creati- gevalideerd, haalbaar concept. In 2021 viteit en oplossingsvrijheid bij de vervanging worden de verder ontwikkelde oplossingen een andere verhouding met de van kademuren. vervolgens toegepast in drie pilotprojecten. opdrachtnemers. In plaats van dat Als deze pilots succesvol verlopen, wordt de opdrachtgever alles tot in de en en Eind 2018 hebben 16 combinaties zich met alle drie gecontracteerde marktpartijen puntjes voorschrijft wat van de verbinden voor het Innovatiepartnerschap Kademuren een raamovereenkomst van 4 tot maximaal opdrachtnemer wordt verwacht, aangemeld. Hieruit hebben we 6 innovatie- 8 jaar gesloten. wordt marktpartijen nu de ruimte ve partijen geselecteerd die in 2019 slimme, geboden. Uitdagingen om met schaalbare oplossingen hebben bedacht Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan voor een of meerdere van de volgende eigen innovatieve oplossingen uitdagingen: te komen en elkaars belangen te • kademuurvernieuwingsprojecten in de versterken.” binnenstad versnellen (zowel voorberei- ding als uitvoering) Jan Bijkerk, voormalig directeur Uitvoering Noord/ • hinder en overlast voor de omgeving Zuidlijn, lid Commissariaat Civiele Constructies bij kademuurvernieuwingsprojecten verminderen • toekomstbestendige, circulaire oplossin- gen ontwikkelen voor zowel de kademuur (het object) als de uitvoeringsmethode (bouwwijze)

Vervoer over water is een milieuvriendelijke en stille methode om bouwmaterieel aan te voeren “Wij dagen het programma uit om In verbinding met onze partners de markt te prikkelen om te komen Het samen optrekken en afstemmen met tot innovatieve oplossingen. Dit iedereen die door de opgave geraakt wordt, alles met als achterliggend doel de 26 is een essentieel en continu onderdeel van de bereikbaarheid zoveel mogelijk aanpak. Gelet op de breedte van de opgave te garanderen, de overlast voor

Herstellen 2.3. Verbinden zoeken we op inhoud, kennis en organisatie de verbinding op met partners binnen en onze reizigers, voor de omgeving Opgave, aanpak en stad zijn vervlochten. buiten de stad: en voor de stad te beperken en Uit meer onderzoeken en daarmee meer • inhoud: inhoudelijke verwevenheid van de duur van stremmingen te en en kennis over onze bruggen en kademuren de opgave met andere beleids­ minimaliseren.” verbinden volgt ook meer noodzaak tot het opleggen programma’s en beleidsambities; van beperkingen, het plaatsen van • kennis: samen leren en ontwikkelen met Mark Lohmeijer, directeur exploitatie GVB verstevigingsconstructies of het vernieuwen kennisinstellingen, marktpartijen en andere van bruggen of kademuren die aan het einde overheden; Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan van hun levensduur zijn. • organisatie: organisatorische Leidende principes bij verbinden samenwerking met partners binnen de Bij het verbinden van de verschillende De aanpak heeft niet alleen lokaal in gemeentelijke organisatie. belangen en doelen die we kennen als stad, de straat of wijk consequenties wanneer werken we vanuit een aantal uitgangspunten. een kademuur wordt vervangen. Samenwerking met GVB en de aannemer: Ook op doorgaande routes – in het bijzonder stremming van 1 jaar naar 10 dagen • We hebben continu oog voor de door werkzaamheden aan bruggen – zullen De Leidsebrug is één van de drukste brug- effecten van ons handelen op de stad. de gevolgen merkbaar zijn. De maatregelen gen in het tramnetwerk van GVB. Dankzij Voorbeeld: wanneer we bepalen of een leiden direct tot een verslechtering van intensieve samenwerking tussen het project- veiligheidsmaatregel nodig is, kijken bereikbaarheid, doorstroming en leefbaarheid team Leidsebrug en GVB, het benutten van we niet alleen naar de technische staat in de stad. Èn het heeft gevolgen voor de de innovatiekracht van de aannemer en slim van de brug of kademuur, maar maken uitvoerbaarheid van andere ambities en opdrachtgeverschap, is de oorspronkelijk we een zorgvuldige analyse van de doelstellingen die de gemeente kent. Denk geplande stremming van het tramverkeer omgevingsimpact van een beperking of aan mobiliteit, luchtkwaliteit, duurzaamheid, van meer dan één jaar, via een variant met versterking. We nemen verzachtende stedelijke logistiek en wonen. Strategische een stremming van acht weken, uiteindelijk maatregelen waar dat mogelijk en vanuit keuzes over deze ambities bereiden we beperkt tot een stremming van 10 dagen. veiligheid verantwoord is. samen met Verkeer en Openbare Ruimte Om hinder te beperken en de stad bereik- voor, onder andere aan de daarvoor ingerichte baar te houden, zoeken we samen met onze Opgavetafel*, en leggen we voor aan partners naar dit soort slimme oplossingen. het bestuur. “Vertrouwen en maatschappelijk • We vertellen wat we weten, maar ook Verbinden van succesfactoren draagvlak zijn cruciaal om deze wat we niet weten. Voorbeeld: onder Er zijn diverse opgaven die raken aan enorme opgave tot een goed andere via online kaarten en het dashboard ons succes. Daarbij wordt voor de rol van einde te brengen. Daarvoor 27 laten we de stand van zaken zien: wat we het programma Bruggen en Kademuren moeten de verwachtingen onderzocht hebben en waarvan we de onderscheid gemaakt in twee smaken. over impact en duur realistisch

Herstellen staat weten, maar ook wat we nog niet onderzocht hebben. • Proactief handelen gemanaged worden, moeten Is iets van groot belang voor het succes bewoners en belanghebbenden • We delen dilemma’s en afwegingen en van het programma, heeft het een direct tevreden zijn over de contacten en en betrekken onze partners bij keuzes die effect op de veiligheid van het areaal en met en dienstverlening van het verbinden we maken. Voorbeeld: het programmeren is een verandering op dit terrein nodig, programma. Maar bovenal moet van vernieuwingen is een puzzel. We dan vervult het programma een initiërende het primaire proces onder controle zoeken continu naar een gebalanceerde en organiserende, proactieve rol. Een zijn. Kortom: er moet geleverd afweging tussen veiligheid, bereikbaarheid voorbeeld is het optimaliseren van het Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan en leefbaarheid. Dit doen we onder andere proces van vergunningen en ontheffingen. worden. En dat leveren betekent via de Programmeertafel* samen met onze ook: beloftes over openheid partners. • Signaleren, initiëren en contracteren en samenwerking waarmaken. We hebben een meer signalerende rol bij Zo krijgt echte openheid pas • We scheppen de kaders waar binnen taken die primair een verantwoordelijkheid betekenis wanneer je er buikpijn invloed mogelijk is. Dit verschilt per zijn van een andere (overheids)partij, maar van krijgt. En daadwerkelijke onderwerp en veiligheid staat altijd voorop. relevant zijn omdat ze de uitvoering van Voorbeeld: bij vernieuwingsprojecten het programma beïnvloeden. Deze taken participatie betekent dat er bieden we ruimte voor participatie binnen kunnen zelfstandig van de grond komen. oprechte bereidheid moet zijn de gestelde kaders (‘menukaarten’ en In dit soort situaties is het uitgangspunt om van eigen plannen en ideeën standaardontwerpen voor de invulling van voor het handelen van het programma: af te stappen. Ook wanneer het de functiestrook, het deel van de straat ‘signaleren en contracteren’. Wij benoemen eigenlijk niet uitkomt. Fluister waar onder meer de parkeerplaatsen, het, maken resultaatsafspraken met daarom je beloften, maar maak bomen, fietsnietjes en afvalcontainers onze partners en rapporteren er je daden oorverdovend. Pas dan komen, zie tekstkader pagina 21). gezamenlijk over. zullen er duurzame verbindingen ontstaan en vertrouwen dat tegen een stootje kan.”

Alex Sheerazi, voormalig hoofd communicatie Noord/Zuidlijn en lid Adviesraad In verbinding met de stad

De opgave raakt aan veel verschillende partijen en personen in en buiten de stad. Deze vele verschillende omgevingspartijen hebben allemaal 28 verschillende zorgen, wensen en belangen. Om constructief en resultaat- 100+ jaar oude boom gericht met partners in gesprek te gaan, richten we de samenwerking

Herstellen thematisch in waarbij de diverse belangen zoveel als mogelijk geclusterd zijn (zie Resultaatstafels, pagina 53).

Aantasting luchtkwaliteit

en en Bewoners Zwaar Bedrijven MINI

verbinden verkeer Bezoekers SUPER market SOUVENIRS SOUVENIRS SOUVENIRS

Metingen Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan

Trillingen (vracht) verkeer Trillingen Kademuur Bruggenhoofd (vracht) verkeer Werkzaamheden Bewoning Ondergrondse vuilcontainers K&L Pleziervaart gracht en transport

Afval

Oude stadswal Slib

Archeologische vondsten

WOII bom Kabels en leidingen

Aantasting in houten palen

Eerste zandlaag “ Vanuit de Agenda Amsterdam Autoluw volgen wij het Programma Bruggen en Kademuren met interesse. 29 Maatregelen uit de Agenda kunnen 100+ jaar oude boom het programma ondersteunen. Herstellen Samenwerking en een goede integrale

Aantasting afweging van belangen zijn belangrijke luchtkwaliteit succesfactoren. Hoe maken we richting

Bewoners Zwaar en Bedrijven MINI stad duidelijk hoe de belangen worden

verkeer verbinden Bezoekers SUPER gewogen en hoe zorgen we ervoor market SOUVENIRS SOUVENIRS SOUVENIRS dat de verwachtingen wel realistisch

Metingen zijn? Wat kunnen de Amsterdammers

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan verwachten en wanneer?”

Trillingen (vracht) verkeer Joyce Zwaan, programmamanager Autoluw Trillingen Kademuur Bruggenhoofd (vracht) verkeer Bewoners worden betrokken, zoals hier bij een buurtbbq aan de Herengracht Werkzaamheden Bewoning Ondergrondse vuilcontainers K&L Pleziervaart gracht en transport Afhankelijk van de specifieke opgave en het stimuleren. Van oudsher vond transport bedrijfsleven dit te doen en aan de gemeente raakvlak met de programmadoelen bepalen plaats over het binnenwater van Amsterdam. om dit te faciliteren door het wegnemen we samen met onze partners de rol van het De explosieve groei van de stad en de van belemmeringen en de groei hiervan te programma. Welke rol we ook hebben, we bouwopgave bieden een momentum om stimuleren. In bijvoorbeeld afvalinzameling streven altijd naar een dienstverlenende te onderzoeken hoe transport over water heeft de gemeente ook zelf een belangrijk gemeente, die de Amsterdammer goed (weer) kan bijdragen aan de veiligheid, aandeel. In de Nota Varen Deel 2 heeft het Afval informeert en makkelijk is om mee te werken. bereikbaarheid en leefbaarheid van de stad. college van B en W een aantal maatregelen Voorbeelden hiervan zijn ons loket voor Kademuren en bruggen die in de binnenstad benoemd om het transport over het water Oude stadswal ‘zachte signalen’, het herontwerp van het zijn hersteld, kunnen ook schade oplopen te stimuleren en de drukte op de wegen Slib proces voor vergunningen en ontheffingen en door overbelasting door zwaar verkeer. Met en het water te spreiden. Vanwege de Archeologische vondsten nadeelcompensatie. name het bouwverkeer en afvalvervoer zal ontwikkelingen op het water hebben we bij in de toekomst over moeten schakelen naar onze vernieuwingsprojecten aandacht voor de WOII bom Kabels en leidingen Verbinden in de praktijk vervoer over water. De eerste voorbeelden toekomstige functies van kademuren en de Gebruik maken van het water zijn er, ook van investeringen door het doorvaarthoogtes van bruggen. De gemeente wil het transport over water particuliere bedrijfsleven. Het is aan het

Aantasting in houten palen

Eerste zandlaag “De aanpak van Bruggen en Mobiliteitsmaatregelen op. Overlast is niet te voorkomen bij Om de stad bereikbaar en leefbaar onderhoudswerkzaamheden aan wegen, kademuren is straks één van te houden, stuurt de gemeente met kademuren en bruggen-zeker niet op deze de leidende programma’s 30 regionale partners continu en intensief schaal. Dat neemt niet weg dat we ons in Amsterdam. Zet daarom op de stedelijke verkeersstromen. Daarbij richten op het zoveel als mogelijk voorkomen regelmatig een stap naar achteren,

Herstellen zoeken we niet alleen naar tijdelijke van nadeel in concrete situaties en we overzie het geheel, kijk door de maatregelen, maar naar definitieve en ons inspannen om inkomstenderving bij ogen van de Amsterdammer en duurzame oplossingsruimte. Denk hierbij ondernemers zo veel mogelijk te voorkomen werk integrerend met andere aan dynamisch verkeersmanagement, door middel van lokaal omgevingsmanagement, en en communicatiecampagnes, informatietools, dienstverlening en het bieden van alternatieven. partners in de stad.”

verbinden selectieve inzet op basis van intelligente Denk aan het zo vroeg mogelijk meenemen Gert Oosting, stadsregiseur gemeente toegang, en een werkgeversaanpak van belanghebbenden in de aankondiging van Amsterdam om buiten de spits te reizen. Hierbij geplande werkzaamheden, alternatieve laad- en ligt de urgentie en de uitdaging in het losplekken, het vergroten van de vindbaarheid Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan snel inzetten van oplossingen voor de van bedrijven door middel van (digitale) Ook hier kijken we naar vereenvoudiging en dagelijkse bereikbaarheid, die vanuit de verwijzingen en het zo aantrekkelijk mogelijk verbetering van de processen. duurzame mobiliteitstransitie worden maken van de tijdelijke situatie door gedeeltelijk gegenereerd. Dit wordt vanuit bestaande open bouwhekken en bloembakken. Het programma monitort scherp de gevolgen mobiliteitsprogramma’s (Autoluw, Amsterdam van de programmatische aanpak van bruggen Bereikbaar, Smart Mobility, luchtkwaliteit Voor situaties waar inkomstenderving en kademuren voor ondernemers. Indien en logistiek) getrokken, en samen met niet te voorkomen is, kent Amsterdam de hieruit naar voren komt dat er, ondanks vervoerders, verladers, ondernemers Algemene Verordening Nadeelcompensatie deze regeling en maatregelen, problemen en andere belanghebbenden in de stad (AVN).Ondernemers kunnen hierop ontstaan voor ondernemers, dan zullen we ons uitgewerkt. Dit is, net als transport over een beroep doen als zij onverhoopt hierop organiseren in samenspraak met de water, een voorbeeld waar we als programma buitenproportioneel nadelige gevolgen belanghebbenden. signaleren en contracteren. ondervinden door het handelen van de gemeente Amsterdam. Dit geldt ook voor Vergunningen en ontheffingen voor Bewaken van belangen van ondernemers werkzaamheden aan de kademuren en zwaar verkeer Ondernemers maken zich zorgen over de bruggen. De AVN biedt flexibiliteit, ook We verbeteren en integreren de gevolgen van de jarenlange grootscheepse voor bijzondere gevallen zoals acute en/of dienstverlening en handhaving van aanpak van bruggen en kademuren voor hun langdurige afsluitingen of beperkingen. Het vergunningen en ontheffingen die gerelateerd bedrijfsvoering, met name door verslechterde programma heeft afgesproken dat eventuele zijn aan bruggen en kademuren. Door het bereikbaarheid. We nemen deze zorgen claims door het Bureau Schadepreventie & overzichtelijker en makkelijker te maken serieus en stellen ons dienstverlenend Nadeelcompensatie worden afgehandeld. voor aanvrager en beoordelaar verbetert de naleving en de handhaving. Daarmee is de Fundering van panden Omgevingsdienst (Bouw en Woningtoezicht) veiligheid gediend. We beogen een simpeler, Binnen de Amsterdamse gemeentegrenzen welke dienstverlening naar eigenaren nodig soepeler, sneller, modern proces, ontworpen bevinden zich veel oudere gebouwen in is en zal daarvoor een voorstel aan het 31 vanuit de burger en de ondernemer, wisselende staat van onderhoud. Natuurlijke bestuur doen. gericht op een activiteit in plaats van een veroudering zorgt er bij panden voor, net zoals

Herstellen vergunning. We zetten de dienstverlening bij bruggen en kademuren, dat de sterkte Communicatie met de stad aan de aanvragen centraal, waarbij parallelle van de constructie langzaam vermindert. Communicatie over de opgave is cruciaal. afgifte van tegenstrijdige vergunningen door Daarnaast is Amsterdam gebouwd op slappe Daarom communiceren we met een verschillende organisatieonderdelen wordt veengrond. Verzakkingen en de daarmee herkenbare uitstraling en zorgen we dat en en voorkomen. Het streven is zo veel mogelijk in gepaard gaande invloed op de constructie de communicatie-uitingen passen bij de

verbinden één keer uitsluitsel te geven of een activiteit van een pand zijn in de loop van de tijd niet kernwaarden van het programma. Dit doen we in zijn geheel vergund kan worden. Door de uit te sluiten. Bij het herstel van kademuren via verschillende communicatiekanalen, van informatievoorziening vooraf te verbeteren, kiezen we voor risicomijdende bouwmethodes het programma en van de gemeente. De kern weten aanvragers eerder of een aanvraag waarbij we bijvoorbeeld trillingsarm bouwen van onze boodschap is: Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan kansrijk is. Dit is een voorbeeld waar we als om de invloed op panden te minimaliseren, programma proactief handelen. ook als de fundering van een pand matig is. “Wij maken ruimte Voorafgaand aan de start van een project De komende twintig jaar maken we ruimte Meerdere vergunningen voor één activiteit voeren we een nulmeting uit en monitoren we voor de generatie na ons. Leefruimte, Voor veel werkzaamheden in de stad moe- de aangrenzende panden tijdens de bouw. bewegingsruimte, ruimte van en voor ten meerdere vergunningen worden aange- Deze informatie delen we, indien gewenst, iedereen. Duurzaam, slim en veilig. Ruimte vraagd. Bijvoorbeeld voor het wisselen van met de eigenaar. Wanneer er onverhoopt voor de stad in 2040.” luchtbehandelingskasten op het dak van toch schade optreedt, zorgen we voor een een pand binnen de ring S100 (ten behoeve adequate afhandeling. We zijn open over de complexiteit en omvang van de airconditioning in het pand). Dit is van de opgave, over wat we weten en wat noodzakelijk onderhoud waarvoor een mo- Wanneer de gemeente ernstige twijfels heeft niet, over wat we gaan doen en wanneer. We biele hijskraan nodig is die meer dan 45 ton over de kwaliteit van de fundering van een zijn benaderbaar voor vragen, suggesties, weegt. Wanneer de hijskraan in een drukke pand, gaat zij met de eigenaar in gesprek. klachten en signalen. We kijken vooruit en verkeersstraat waar een tram doorheen Niet omdat kadeherstel per se van invloed laten zien dat we de bruggen en kademuren loopt moet worden geplaatst, moeten voor is, maar omdat de gemeente vanuit haar die we herstellen beter achterlaten dan we ze dit ene werk 6 verschillende vergunningen/ wettelijk taak moet toezien op de kwaliteit aantroffen. ontheffingen worden aangevraagd. Per van funderingen. Het programma Bruggen en aanvraag geldt een termijn van ca. 5 tot Kademuren onderzoekt samen met de directie ca. 35 werkdagen, de leges per aanvraag Wonen, Stadsdelen, Vergunningverlening, variëren van ca € 185 tot ca € 7.400. Toezicht en Handhaving en de • De staat lijkt slecht of de gevolgen van niet Zorgvuldige risicobeoordeling functioneren van het object zijn dusdanig Op basis van een zorgvuldige groot, dat snel en kwalitatief onderzocht risicobeoordeling zullen we de meest acute 32 moet worden of handelen (bewaken, risico’s in beeld krijgen. Inmiddels zijn drie versterken, beperken en/of vernieuwen) marktpartijen gestart met de zorgvuldige

Herstellen nodig is. risicobeoordeling van alle bruggen. Daarbij worden de bruggen onder andere met 2.4. Onderzoeken Naarmate we de objecten met een nu nog 3D-scans en een technische inspectie van onbekende staat grondiger onderzoeken, de houten paalfundering in beeld gebracht. en en Om het inzicht in de staat van de bruggen kunnen we de definitieve indeling bepalen en Door de inzet van proefbelastingen, of andere

verbinden en kademuren te vergroten, voeren we hiernaar handelen. Op basis van aanvullende nog niet gangbare technieken, wordt meer risicogestuurd onderzoek uit. Hierbij maken informatie wordt het risicoprofiel van de informatie vergaard over de staat van de we onderscheid tussen snel, grof technisch constructie steeds op- of afgeschaald. objecten en wordt onze risicobeoordeling onderzoek en fijnmazig onderzoek. Gaandeweg steeds nauwkeuriger. Bij de sloop van bruggen Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan komen we steeds meer over de objecten te Snel en kwalitatief onderzoek en kademuren worden experimenten gedaan weten en kunnen we daarop handelen. De objecten in de hoge risicocategorie om de aannames van beoordeling te toetsen onderzoeken we door middel van kwalitatief en verbeteren. Eerste beoordeling op basis van expert onderzoek. Kwalitatief onderzoek wil zeggen judgement dat we op basis van kennis van beheerders, Fijnmazig kwantitatief onderzoek Op basis van expert judgement1 hebben we een inspectie boven en onder de waterlijn, en Als het na de zorgvuldige risicobeoordeling objecten ingedeeld naar risicocategorieën. de informatie die we in het archief hebben, van een object nog steeds onduidelijk is De kennis van de beheerder over het areaal een inschatting maken van de technische wat de constructieve staat van een object is, vormt de basis voor verder onderzoek. We staat, zonder kwantitatief te rekenen aan kan het nuttig zijn om in een aantal stappen onderscheiden drie categorieën: constructies. Op basis van deze inschatting fijnmazig en kwantitatief onderzoek uit te • De staat van de constructie lijkt goed, dus nemen we indien nodig adequate en snelle voeren, bestaande uit materiaalonderzoek regulier beheer en onderhoud is voldoende veiligheidsmaatregelen, waarmee we het risico en een herberekening. Op basis hiervan om de veiligheid te borgen. op een potentiële calamiteit verkleinen. stellen we het instandhoudingsadvies* op en • De staat is nog onbekend, dus verder wordende constructies opgenomen in het onderzoek is nodig om te bepalen hoe we onderhouds- of vernieuwingsprogramma. moeten handelen.

1 Met name op basis van visuele inspecties en archiefonderzoek “De triple helix is cruciaal voor het slagen van onze houten palen onderzoeken. Samen met de markt 33 en kennisinstellingen kunnen we nieuwe inzichten ontwikkelen Herstellen die substantieel kunnen bijdragen aan het behalen van onze doelstellingen.”

en en Rosemarie Aben, projectleider wetenschappelijk verbinden onderzoek Houten palen

Prioritering van onderzoeken Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan Ten behoeve van de veiligheid prioriteren wij de onderzoeken, zodat de constructies in de hoogste risicocategorie als eerste aan de beurt komen. Bij het bepalen van de onderzoeksvolgorde speelt niet alleen de inschatting van de technische staat een rol. We werken risicogestuurd, dus kijken we ook waar de gevolgen van mogelijk bezwijken groot zijn. Soms is het noodzakelijk om bepaalde constructies om een andere reden eerder te onderzoeken ten behoeve van bereikbaarheid en leefbaarheid. Het kan door het afsluiten van een bepaalde toegangsroute bijvoorbeeld nodig zijn om de alternatieve route met voorrang te onderzoeken en waar nodig te versterken om de stad bereikbaar te houden (zie tekstkader).

Duikers testen een nieuwe proefboor voor houten palen Het houten palen onderzoek Vijzelstraat “We beoordelen assets die Om de toets- en ontwerpkaders te verbe- Bij de vernieuwing van de drie bruggen gebouwd zijn volgens gebruik teren werken we samen met kennisinstel- in de Vijzelstraat worden ook bestaande en richtlijnen van vroeger, met 34 lingen. Samen met deze instituten worden houten palen proefbelast en getrokken de richtlijnen en het gebruik van modellen geijkt en de inzichten in materi- voor nader onderzoek. Dit geeft ons veel vandaag. We missen hierin het Herstellen aaleigenschappen vergroot, waardoor onze waardevolle informatie over de invloed van beoordelen op toekomstig gebruik beoordelingen steeds nauwkeuriger wor- veroudering op de sterkte van de palen. den. Nu wordt de constructieve draagkracht en randvoorwaarden, zoals andere van houten paalfunderingen van bruggen en Breed toepasbaar mobiliteit, klimaatverandering en en kademuren vaak op basis van conservatieve Dankzij dit baanbrekende wetenschappelijk en circulair economie. Daarom

verbinden aannames bepaald. De werkelijke draag- onderzoek kunnen we in de toekomst rea- werken we aan nieuwe toets- en kracht van oude constructies kan heel goed listischer bepalen wat de resterende draag- ontwerpkaders.” hoger liggen dan wij nu aannemen. We kracht is van aangetaste paalfunderingen. verbeteren het bestaande toetsingskader Niet alleen wij als gemeente Amsterdam, Annemarij Kooistra, directielid programma

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan Bruggen en Kademuren - portefeuille Veiligheid, op basis van experimenteel onderzoek en maar alle eigenaren van bouwwerken op Kennis & Advies statische analyse. houten palen hebben profijt van deze nieuwe inzichten. Proefbelasting en rekenmodel Prioriteren van bruggen in de stad Vanaf september 2019 is er in Overamstel Omdat we niet alle bruggen tegelijkertijd een proeftuin met 27 nieuwe houten aan kunnen pakken en omdat ze niet funderingspalen geïnstalleerd. Op deze allemaal even belangrijk zijn voor de bereik- palen worden proefbelastingen uitgevoerd. baarheid van de stad, hebben we eind 2019 Dit doen we in onderzoeksverband met de samen met het GVB, verkeersmanagement, TU Delft en Deltares. Het afgelopen jaar is Stadsregie en andere gebruikers en partners er al een statistisch rekenmodel ontwikkeld een prioritering van bruggen in de stad waarmee we op basis van beperkte inspec- bepaald. Door samen de belangrijkste tiegegevens een betere uitspraak kunnen corridors te benoemen, brengen we focus doen over de constructieve draagkracht aan in ons werk. Zo weten we welke brug- van de houten palen onder een brug of gen met prioriteit versterkt moeten worden, kademuur. Gedurende de looptijd van het als de onderzoeksresultaten daar aanleiding onderzoeksprogramma zullen de data en toe geven. het model steeds betrouwbaarder worden. Brug 70 op de Vijzelstraat werd incrementeel proefbelast tot een gewicht van 50 ton. 35 Herstellen

2.5. Bewaken

en en We houden onze bruggen en kademuren

verbinden goed in de gaten. Het meten en monitoren van objecten is daarbij een belangrijk instrument. Hierdoor krijgen we meer kennis over de constructieve staat van Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan de bruggen en kademuren en belangrijk inzicht in de stabiliteit van een constructie. De monitoring doen we, net als de onderzoeken, risicogestuurd. De objecten, die we op basis van visuele of constructieve kenmerken hebben ingedeeld in de hoogste risicocategorie, worden met een hoge frequentie gemonitord. Dit is een arbeidsintensieve en kostbare methode, maar maakt het mogelijk om snel te handelen wanneer de metingen daar aanleiding toe geven. We werken aan innovatieve methodes om bruggen en kademuren op een minder Monitoring van panden met behulp van een tachymeter arbeidsintensieve en kostbare manier toch goed te kunnen bewaken. Bewaken van panden die voor de deur plaatsvinden. Voordat gestart Daarnaast monitoren we bij het vernieuwen mag worden met de werkzaamheden aan van kademuren de aanliggende woningen de kademuur moeten we over twee jaar aan om te weten of de funderingen voldoende meetgegevens beschikken. Door gebruik te draagkracht hebben en hoe schadegevoelig maken van satellietdata, winnen we veel tijd ze zijn voor de vernieuwingswerkzaamheden en kunnen we sneller buiten aan de slag. Innovatieve monitoringsmethodes te nemen is, maar er zit wel degelijk een We monitoren niet alleen op de traditionele verschil tussen een pand en een brug. Het manier met meetbouten, maar zetten ook in dak van een pand verandert over de tijd 36 op vernieuwende meetmethodes, zoals met minder dan een brug waar verkeer over- satellietdata. heen gaat. De satellietdata van bruggen zijn

Herstellen daardoor lastiger te interpreteren. Versnellen monitoringsproces bij panden Voorheen monitorden we panden in de buurt van het project met bouten minimaal Bewaken door gebruikers en en twee jaar voorafgaand aan een vernieu- Bij het bewaken van ons gehele areaal

verbinden wingsproject. Deze werkwijze is vastgelegd kunnen we de kennis van de stad goed in het bouwprotocol 2013 en we doen dit gebruiken. Daarom zorgen we voor een om een duidelijk beeld te krijgen van hoe loket waar gebruikers van de bruggen en schadegevoelig de panden zijn. Het is alleen kademuren, zoals bewoners, ondernemers, Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan erg tijdrovend. trambestuurders en schippers meldingen over de staat van de bruggen en kademuren Samen met SkyGeo en Deltares hebben kunnen doen. We stimuleren hen om signalen we getoetst of de resultaten van zettingen actief te melden. Deze ‘zachte signalen’ zijn van panden waren terug te zien in de erg waardevol en kunnen duiden op een satellietdata. Uit het onderzoek bleek dat probleem met een brug of kademuur dat het monitoren via satelliet een goed beeld programma nog niet in beeld heeft. geeft van de zettingen van panden. Bij het monitoren via satelliet kun je tien jaar terug Om beter gebruik te kunnen maken van de in de tijd kijken. Het resultaat is dat we met zachte signalen zetten we een proces op dat satellietdata sneller kunnen voldoen aan het deze signalen bundelt en zorgdraagt voor bouwprotocol 2013 en dus sneller projecten een goede afhandeling en terugkoppeling kunnen uitvoeren. aan de melder. We bouwen de registratie uit en optimaliseren de informatiewaarde van de Bruggen monitoren met satellietdata signalen. Tegelijkertijd is dit ook een manier Na het succesvolle onderzoek naar het mo- om de stad te betrekken bij het probleem nitoren van panden via satellietdata, willen van de staat van de bruggen en kademuren: we onderzoeken of het ook voor het moni- we kunnen het niet alleen, bewoners en toren van bruggen een effectieve methode gebruikers zijn hard nodig. is. Het lijkt misschien of dit één op één over Het programma stimuleert het delen van zachte signalen, zoals deze verzakte kade. Integrale afweging en besluiten tot “Je hoeft niet op dag één met je veiligheidsmaatregelen uitvoeringsvenster te beginnen, Samen met de beheerorganisatie vormen we wel op de laatste dag klaar zijn, 37 een team (het Voorportaal*) dat de integrale want dan starten weer andere afwegingen over veiligheidsmaatregelen projecten. Als een project toch Herstellen maakt. Dit team richt zich niet op alle uitloopt, zou het aan de lat moeten bruggen en kademuren in de scope van het 2.6. Afwegen en besluiten programma, maar alleen op de objecten staan om de gevolgen op te lossen. die op basis van onderzoek, monitoring of Zo kun je er op tijd bij zijn als er en en Om de stad zo goed als mogelijk te laten andere signalen risicovol blijken te zijn. We forse uitloop optreedt.”

verbinden functioneren, maken we bij het treffen kijken niet alleen naar het risicoprofiel van Roy van der Zwan, manager Programmering van maatregelen en het opstellen van een de constructies, maar ook naar het effect programmering voor de vernieuwing een van eventuele veiligheidsmaatregelen op de afweging tussen de bij de technische staat bereikbaarheid en leefbaarheid. Op basis van Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan passende veiligheidsmaatregel en het effect deze integrale afweging gaan we beperken, betekent dat we ook bruggen en kademuren daarvan op de stad. Om besluiten over versterken, bewaken of onderzoeken. meenemen die wellicht nog niet aan het maatregelen en programmering eenduidig, einde van hun levensduur zijn. We pakken overzichtelijk en navolgbaar te maken, Afwegen en besluiten over de programmering in één keer een gebied aan en sluiten objectiveren we onze afweging. Hiervoor van vernieuwing daarmee aan bij de nieuwe werkwijze van hebben we een afwegingskader opgesteld en In de afweging en besluitvorming voor de Stadsregie (programmeren met ‘regieslots’*). een hiërarchie aangebracht in de verschillende programmering van de vernieuwingsprojecten Voor de programmering hanteren we het belangen. heeft vooral bereikbaarheid, naast veiligheid ‘afwegingskader vernieuwingen’, dat is en leefbaarheid, prioriteit. Het opstellen van opgesteld in samenwerking met onder andere We zetten veiligheid voorop, vervolgens de programmering is een complexe puzzel, Stadsregie, GVB, nood- en hulpdiensten en bereikbaarheid en leefbaarheid. vanwege de onzekerheid over de opgave het programma Varen. Binnen bereikbaarheid hanteren we de en de weging van vele randvoorwaarden en In de programmering wordt 20 jaar vooruit uitgangspunten van programma Autoluw, verschillende kaders. Om het overzicht over gekeken, in 5 blokken van 4 jaar. Het eerste waarbij we prioriteit geven aan nood- en de werkzaamheden in de openbare ruimte blok van 4 jaar kan als redelijk stabiel en hulpdiensten, fietsers en voetgangers en te behouden, werken Stadsregie (Verkeer en definitief worden beschouwd voor wat openbaar vervoer. Bij onze afwegingen nemen Openbare Ruimte) en het programma bij de betreft de omvang en de tijdvakken. De we ook de bereikbaarheid over water mee. programmering nauw samen. We werken bij andere blokken van de programmering Het afwegingskader neemt de noodzaak tot voorkeur gebiedsgericht en programmeren kennen meer invloed van de toekomstige het blijven nadenken niet weg, in veel gevallen waar mogelijk volledige routes en corridors ontwikkelingen en andere ambities in de stad. vraagt dit om maatwerk. om deze robuust te krijgen en te houden. Dit Op basis van een door het programmeerteam voorgesteld samenhangend en afgestemd totaal van vernieuwingsprojecten neemt de Programmeertafel* het uiteindelijke besluit 38 over de programmering (zie Resultaatstafels, pagina 53). Hierbij worden ook de andere

Herstellen ambities en projecten in de stad beschouwd.

Bij het programmeren van de vernieuwing van bruggen werken we zo veel mogelijk en en langs corridors en essentiële routes. Wij

verbinden nemen deze werkwijze over van projecten waar dit al succesvol wordt opgepakt, zoals het programma Oranje Loper en het project Vijzelstraat, onderdeel van de Rode Loper. In Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan deze corridors nemen we waar mogelijk andere opgaven mee, zoals de kabels en leidingen of het riool. De integrale opgave van de Oranje Loper bestaat uit zowel de vervanging van bruggen als ook het herinrichten van het maaiveld over een corridor.

Voor kademuren kiezen we voor een meer gebiedsgerichte aanpak van vernieuwing. We vernieuwen standaard het hele rak, het stuk kademuur tussen twee bruggen en niet alleen het slechtste stuk, wat in het verleden regelmatig gedaan werd. Daarnaast programmeren we nog vele losse projecten die de stedelijke bereikbaarheid niet verder in de weg zitten.

De Rozengracht is onderdeel van de Oranje Loper, een van de corridors die integraal onder handen worden genomen Casus: plaatsen veiligheidsconstructie aan plaatsen van een veiligheidsconstructie. Om “In het begin ben je natuurlijk de Prinsengracht de hinder voor de omgeving tot aan ver- bang voor geluidsoverlast. Maar De kademuur van de Prinsengracht tussen nieuwing zo veel als mogelijk te beperken, we hebben in overleg met de 39 de Reestraat en de Rozengracht is in slechte is hier voor het versterken van de kademuur gemeente voor het laagseizoen staat. Daarom hebben we hier over een gekozen. In overleg met de buurt en het gekozen en de gasten hebben er Herstellen lengte van 155 meter een veiligheidscon- Pulitzerhotel is er alles aan gedaan om de eigenlijk niets van gemerkt.” structie geplaatst. Deze maatregel is een werkzaamheden in het toeristische laagsei- goed voorbeeld van de complexe afwe- zoen uit te voeren. Zo proberen wij de stad Yvonne van der Klaauw, directeur ging die komt kijken bij een besluit over veilig te houden met oog voor de belangen Pulitzerhotel en en veiligheid. uit de omgeving. verbinden Technische staat versus behouden Monumentale boom had kunnen ontstaan. Casussen als deze van functies Een extra complicerende factor in het gebruiken we om de besluitvorming met Deze specifieke locatie is niet alleen een proces was de aanwezigheid van 13 bomen, onze partners te verbeteren, zodat we in de Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan onderdeel van de historische binnenstad, waaronder één monumentale. De voorge- toekomst voortvarender kunnen handelen. het is ook de locatie waar, ter hoogte van stelde werkwijze, waarbij door het drukken het Pulitzerhotel, gedurende het jaar diverse van de damwanden trillingen en overlast evenementen worden georganiseerd, zoals beperkt blijven, heeft tot positief gevolg het Prinsengrachtconcert en de boten- dat de bomen langs de zwakke kademuur parade van de Pride. Dit betekent dat de nog even kunnen worden behouden, maar kademuur tijdens die evenementen extra wel gesnoeid moeten worden. Ook van de belasting te verduren krijgt. Beperkende monumentale boom moesten twee grote maatregelen hebben grote gevolgen voor overhangende takken worden gesnoeid. de (inter)nationale evenementen op de Dit was nodig om voldoende werkruimte te Prinsengracht. creëren voor het aanbrengen van de veilig- heidsconstructie. Het aanzicht en de vitaliteit Het afgelopen jaar zijn om de veiligheid te van de monumentale boom is door deze borgen de parkeervakken opgeheven en is snoei echter wel aangetast. Dit is een lastige een gedeelte van de kademuur tijdens deze beslissing, die veel mensen aan het hart evenementen afgezet. Uit monitoring bleek gaat. Door de binnengemeentelijke discussie dat deze maatregelen onvoldoende effect die dit vergde, liep het aanbrengen van hadden. Een volgende stap is in zo’n geval de veiligheidsconstructie bijna vertraging het afsluiten van de straat voor auto- en op, waardoor een onveilige situatie en veel vrachtverkeer, het kappen van bomen of het bouwoverlast in het toeristische hoogseizoen De monumentale boom bij de Reesluis is gesnoeid om het werk mogelijk te maken het kappen of flink snoeien van bomen. Aan het uitvoeren van een dergelijke maatregel gaan altijd een technisch advies en een 40 omgevingsscan* vooraf.

Herstellen Beperking tot aan vernieuwing De beperkende maatregelen blijven van 2.7. Beperken kracht tot er een ander maatregel is geno- men zoals versterken of vernieuwen. In de en en Beperken van het gebruik van bruggen en praktijk betekent dit dat bepaalde bruggen

verbinden kademuren is één van de manieren om de en kademuren tijdelijk worden beperkt, veiligheid te borgen. We maken onderscheid maar niet worden versterkt omdat dit niet tussen specifieke veiligheidsmaatregelen noodzakelijk is. Een voorbeeld van een bij risicovolle constructies en generieke brug waar we niet over gaan tot versterken Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan maatregelen die we op dit moment met is brug 110 bij de Lijnbaansgracht en de name in de binnenstad zien. Het zijn echter Lauriergracht. Deze brug is tot aan vernieu- maatregelen die altijd impact hebben op het wing alleen nog toegankelijk voor fietsers en gebruik en de omgeving. voetgangers. Waar mogelijk sluiten we daar- bij aan bij de ambities en maatregelen van Specifiek het programma Autoluw. Vanzelfsprekend Wanneer uit onderzoek blijkt dat een houden we er rekening mee dat de buurt constructie niet voldoet aan de eisen wel bereikbaar blijft voor alledaags gebruik van het huidige gebruik, is het verlagen door bijvoorbeeld nood- en hulpdiensten, van de belasting op de constructie een vuilniswagens en verhuisauto’s veiligheidsmaatregel die vaak als eerste wordt uitgevoerd. Enerzijds omdat de kans op calamiteiten daarmee snel afneemt en Generiek anderzijds omdat deze maatregelen over het We weten dat onze bruggen en kademuren algemeen snel uitvoerbaar zijn. Denk hierbij niet gebouwd zijn voor gebruik door zwaar aan het opheffen van parkeerplaatsen, het verkeer. Dit oneigenlijke gebruik brengt weren van zwaar verkeer en/of openbaar schade toe aan de constructies. Om de vervoer met behulp van een hoogteportaal levensduur van de bruggen en kademuren in of klaphekje, totale afsluiting van een weg de stad te verlengen en om overbelasting en door middel van een fysieke beperking of verdere schade te voorkomen, werken we aan De Walter Suskindbrug is afgesloten voor autoverkeer “Goederenvervoer is de generiek beleid om de belasting te beperken. het actieplan. Bovendien is gebleken dat bloedsomloop van de stad. Om deze reden scherpen we in 2020 de regels de huidige 7,5 tonszone nog niet volledig is Als we daaraan tornen, raken voor zwaar verkeer in de huidige 7,5 tonszone geïmplementeerd en haken en ogen heeft we de leefbaarheid van de stad. 41 in stadsdeel Centrum aan. Uitgangspunt is dat in de handhaving. Daar moeten we terdege rekening we het gebruikers zo makkelijk mogelijk maken mee houden als we regels willen

Herstellen om vergunningen aan te vragen en om de De contacten met de branche zijn essentieel regels na te leven. Dit doen we in overleg met voor de verdere uitwerking van beleid voor aanpassen. We moeten zorgen de betreffende belanghebbenden/gebruikers. het weren van zwaar verkeer. Niet alleen dat we de stad ook in de toekomst Bij de keuze voor het juridisch regime speelt vanwege draagvlak en daarmee ook nale- duurzaam en efficiënt kunnen en en ook de handhaafbaarheid een rol. ving, maar ook vanwege uitvoerbaarheid. bevoorraden.”

verbinden Deze partijen bieden essentiële kennis, Na 2020 kijken we naar mogelijkheden om bijvoorbeeld over de techniek, alternatieven Rene Ton, beleidsadviseur Evofenedex en voorzitter Commissie Bevoorrading Amsterdam in een groter deel van de stad regels voor en de impact van de belangrijkste beleids- zwaar verkeer in te stellen. We werken samen keuzes die voorliggen. Door ze te betrek- Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan met andere gemeentelijke ambities, zoals ken, geven ze ons meer inzicht in de impact een autoluwere stad en verbeteren van de van de maatregelen en denken ze mee over • Ontwerp: op straat is meer duidelijkheid luchtkwaliteit, en hebben nauw contact verbetermogelijkheden. Daarbij betrekken nodig over de regels. De bebording is met de belangrijkste doelgroepen zodat er we nadrukkelijk de bouwsector, omdat deze daarbij essentieel, maar wellicht dienen proportioneel en uitvoerbaar beleid komt. groep verantwoordelijk is voor het grootste zich vanuit gedragswetenschappelijke deel van de zware transporten. en/of technologische hoek nog andere Nauwe samenwerking met mogelijkheden aan. brancheorganisaties • Handhaving: voor de onwelwillenden In het najaar van 2019 hebben we een Naleving zal handhaving altijd nodig zijn. Hierbij participatietraject gehouden met externe Wanneer precies helder is hoe de nieuwe onderzoeken we een breed pallet aan partijen en interne deskundigen over de regels eruitzien en welk gedrag er wordt (digitale) mogelijkheden. We houden er uitgangspunten voor aanscherping van de gevraagd stellen we een aanpak op waarmee rekening mee dat de inzet van boa’s nodig 7,5 tonszone die zijn opgenomen in het we toewerken naar optimale naleving. We zal blijven. actieplan Bruggen en Kademuren van juli sturen met educatie, ontwerp en handhaving. 2019. Belangrijkste conclusies zijn dat de • Educatie: om de doelgroep te informeren aangekondigde aanscherping niet 1 op 1 is communicatie en educatie nodig. We uitvoerbaar is en dat het tegelijkertijd de doen onderzoek naar kennisniveau en voorkeur heeft om voor het centrum in één drijfveren van de doelgroep. keer een aanscherping door te voeren in plaats van in stappen zoals voorgesteld in voorbereiding en uitvoering van deze Tot de werkzaamheden in 2021 starten, kan maatregelen. Dit doen we onder andere in al het verkeer weer normaal doorrijden op proeftuinen samen met marktpartijen en deze drukke route. 42 kennisinstellingen.

Herstellen 2.8. Versterken Succesvolle versterking van de Bullebaksluis Wanneer het vanwege veiligheid noodzakelijk De Bullebaksluis is een brug vlakbij het is of wanneer er door de beperkingen vanuit oude politiebureau Raampoort in de en en bereikbaarheid of leefbaarheid zwaarwegende Marnixstraat. De brug overspant het stuk

verbinden belangen geschaad worden, gaan we over water van de Lijnbaansgracht, ter hoogte tot versterken. Met het versterken van een van de Bloemgracht. Omdat de brug in brug of kademuur, door een spoedreparatie slechte staat is, werd hij in maart 2019 of het plaatsen van een veiligheidsconstructie, afgesloten voor zwaar wegverkeer. Trams Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan stabiliseren we de constructie en kunnen we mochten alleen stapvoets rijden en elkaar de vernieuwing van het object op een geschikt niet passeren op de brug. moment inplannen en goed voorbereiden. In de tussentijd kunnen parkeerplaatsen vaak Onder de brug is in drie dagen een ver- weer gebruikt worden en kan verkeer weer sterkingsconstructie geplaatst om deze doorgang vinden. drukke kruising weer open te stellen voor al het verkeer. Omdat de brug een van de Versnellen bij het versterken smalste waterdoorgangen in Amsterdam We hebben op verschillende plekken al is, was dat een complexe technische uitda- versterkende maatregelen uitgevoerd, zoals ging. Versmalling was geen optie, omdat damwanden voor kademuren, gevuld met de blusboot van de brandweer er te allen zand en versterkingsconstructies onder tijde onder door moet kunnen. De brug bruggen. Hoe meer onderzoeksresultaten is versterkt met buispalen die door de aanleiding zijn tot het beperken van het landhoofden zijn geboord en daarop liggen gebruik van bruggen of kademuren, hoe dwarsbalken die de brug ondersteunen. groter de behoefte wordt aan dit type maatregelen. Daarom richten we ons in Bij de vernieuwing van de Bullebaksluis deze fase met name op het uitbreiden kunnen de buispalen uit de versterkingscon- van het aantal technische oplossingen en structie weer gebruikt worden omdat ze al het verkorten van de doorlooptijd van op de juiste plek aangebracht zijn. Werk aan de Bullebaksluis “Zij doen hun werk geduldig, de regelaars. En niemand protesteert. Ik zie de wachtenden juist vaak aandachtig bekijken wat er allemaal 43 gebeurt. En dan fietsen ze weer door. Ik raad ook buren aan eens een uurtje Herstellen voor het raam te staan kijken, hoe spannend het werk toch is. En we blijven ons verbazen hoe vanzelf en en en zonder overlast het allemaal gaat.”

verbinden Quote van een bewoner over het aanbrengen van een veiligheidsconstructie Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan

Met groot materieel maar ook grote precisie en zorgvuldigheid worden de damwanden geplaatst. Prinsengracht bij de Reesluis Programma

44 Tijdelijk Herstellen

2.9. Vernieuwen Toekomst en en Om de veiligheid en functionaliteit van de stad

verbinden te borgen, zullen we een groot deel van de bruggen en kademuren vernieuwen. In theorie Nu gaat een constructie ongeveer 100 jaar2 mee. In de praktijk hangt het van vele factoren af Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan

wanneer een constructie het einde van de Productie levensduur bereikt. Vernieuwen van bruggen Tijd en kademuren kost veel tijd. De voorbereiding van een project duurt gemiddeld al twee tot vier jaar en de uitvoering vaak ook De afgelopen jaren hebben we gemiddeld te lopen, moeten we tijdelijk met een factor nog eens een jaar. Een aanzienlijk deel 1 tot 2 bruggen en maximaal 500 meter 20 versnellen. Dat is de piek uit het figuur. van onze bruggen en kademuren valt kademuur vernieuwd en dat voeren we de Het programma is verantwoordelijk voor onder het UNESCO erfgoed of heeft de komende jaren flink op. Nu ligt de zichtbare deze tijdelijke tempoversnelling. Na deze monumentale kenmerken. Dit betekent dat aandacht vooral op veiligheid, maar achter de inhaalslag is de beheerorganisatie op termijn we ook rekening moeten houden met de schermen werken we aan het opschroeven van weer verantwoordelijk voor het stabiele bijbehorende procedures. Door onder ander de productie. vernieuwingstempo. tijdige inventarisatie en vaststellen van een werkmethodiek voor bijvoorbeeld restauratie, Het gewenste productietempo Zoals eerder benoemd, hebben we voor deze zoeken we ook hier naar mogelijkheden voor Gebaseerd op een theoretische levensduur tempoversnelling onder andere de markt hard versnelling. van ongeveer 100 jaar en de omvang van het nodig. Om de markt optimaal te benutten en areaal, werken we uiteindelijk naar een stabiel flexibel om te gaan met wijzigingen tijdens vernieuwingstempo van circa 8 bruggen voorbereiding en uitvoering, moeten we en 2 kilometer kademuur per jaar toe. Dat voldoende voorbereide projecten ‘op de 2 Dit is een gemiddelde en verschilt per type en onderdeel is de contante lijn in het figuur op deze plank’ hebben. van de constructie. pagina. Om het achterstallig onderhoud in Vernieuwingsprojecten in de praktijk wordt zoveel mogelijk vanaf het water ge- “Een gedegen voorbereiding kost werkt, vindt een deel van de aan- en afvoer tijd, maar versnelt het hele werk.” Kademuurvernieuwing bij van materiaal en materieel plaats via het Han Vrijling, emeritus hoogleraar 45 de Recht Boomssloot water en komt ook het personeel per boot Waterbouwkunde TU Delft, lid van Bij de Recht Boomssloot wordt de kade- naar de locatie. Eind 2019 is de projectscope Commissariaat Civiele Constructies

Herstellen muur vervangen aan de oneven zijde, tussen uitgebreid met de plaatsing van een nood- de Oudeschans en de Krom Boomssloot. constructie bij de kademuur Herengracht, We werken hier vanaf een platform boven over een lengte van circa 85 meter. In het ken worden gebruikt voor het vaststellen het water. De aannemer maakt gebruik van voorjaar van 2020 volgt de oplevering. van de conditie van andere monumentale en en circulair beton met een lage milieudruk en bruggen in Amsterdam.

verbinden er wordt gewerkt met vrijwel alleen maar De renovatie van de drie historische brug- elektrische werktuigen. De bouwmaterialen gen biedt een uitgelezen kans voor nader Leren door te doen worden via het water aangevoerd. Dat onderzoek. Zo zijn er proeven uitgevoerd We leren door te doen. Daarom evalue- scheelt uitstoot én geluidsoverlast. De om de sterkte van het brugdek te bepalen ren we onze projecten continu, ook de Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan parkeerplaatsen voor auto’s verdwijnen op en wordt onderzoek gedaan naar de staat projecten aan de Recht Boomsloot en de kade. De ruimte komt ten goede aan en sterkte en het gewicht dat de oude de Vijzelstraat. Zo blijven we verbeteren voetgangers en fietsers. Er komen extra houten funderingspalen kunnen dragen. De en werken we toe naar een optimaal fietsparkeerplekken en de kade krijgt tien resultaten van deze waardevolle onderzoe- vernieuwingsproces. nieuwe bomen.

Vernieuwen bruggen Vijzelstraat De Vijzelstraat krijgt een compleet nieuwe inrichting met meer ruimte voor voetgan- gers en fietsers. Ook worden drie histori- sche bruggen in de straat vernieuwd. De werkzaamheden zijn gestart in de zomer van 2019 en duren tot eind 2021. Het werk vindt plaats op een belangrijke verkeersader en 28 meter boven de tunnelbuizen van de Noord/Zuidlijn. Er wordt op alle drie de bruggen tegelijkertijd gewerkt, met behoud van al het verkeer in de straat. Dit vraagt om een slimme fasering van slopen en bouwen van de bruggen. Om de hinder te beperken Recht Boomssloot: links de vernieuwde kademuur, rechts de oude kademuur een kwaliteitsmanagementsysteem in om Amsterdams Inspectie Portaal de betrouwbaarheid en traceerbaarheid van Voor een optimale informatiebeschik- sturings- en verantwoordingsinformatie te baarheid is een online portaal ingericht 46 borgen. We onderzoeken in hoeverre een ISO waarbinnen interne en externe betrokkenen 9001 kwaliteitscertificaat meerwaarde voor het eenvoudig kunnen samenwerken door

Herstellen programma heeft. eenvoudig actuele objectinformatie te plaatsen en elkaar te informeren over 2.10. Beheersen Om toe te zien op een beheerste uitvoering status en toestand van het object. Op basis van de opgave sluiten we aan bij de van deze informatie uit onder andere de en en Langjarige, structurele en flexibele financiering Regeling Risicovolle Projecten en is een onderzoeken en inspecties, ontstaat per

verbinden Voor het succes van het programma is projectcommissariaat Civiele Constructies en object een dossier dat in iedere stap van langjarige, structurele financiering met een Adviesraad* ingesteld (zie pagina 55). het proces wordt verrijkt en een actuele voldoende flexibiliteit een belangrijke status toont. Een volledig digitale inwinning randvoorwaarde. Om hier invulling aan te Sleutelrol voor informatiemanagement van de objectinformatie die direct en voor Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan geven is in de Voorjaarsnota 2019 gekozen De komende jaren zullen we veel meer meerdere toepassingen beschikbaar is. Niet voor een nieuwe financiële systematiek: te weten komen over de staat van het alleen voor het programma maar uiteindelijk het programma Stadsbehoud*.De huidige Amsterdamse areaal. Op allerlei manieren en vooral voor de beheerder van de betref- budgetten zijn niet voldoende om de verzamelen we informatie: door onderzoek, fende objecten. achterstanden weg te werken. monitoring, inspecties en signalen uit de stad. Om een weloverwogen keuze te maken Beheerste uitvoering van de opgave over de vernieuwing of versterking van een Handelingskaart Bij een grote, langjarige en veelzijdige brug of kademuur, is het van belang dat we Openheid staat bij ons hoog in het vaandel. opgave als deze is het borgen van samenhang al deze informatie gestructureerd beheren en We informeren de belanghebbenden actief tussen de verschillende werkzaamheden en overzichtelijk tonen. Niet alleen voor onszelf, over waar we versterken, beperken en ook integrale sturing en verantwoording een maar ook voor de betrokken marktpartijen, vernieuwen. Alle veiligheidsmaatregelen belangrijk onderdeel van de opgave. Voor ondernemers en geïnteresseerde bewoners en hebben we in een digitale kaart opgeno- een beheerste uitvoering is de control van gebruikers van de stad. men. We actualiseren deze handelingskaart het programma op directieniveau verankerd regelmatig en is een intensieve rapportagecyclus ingericht. Een belangrijke voorwaarde is dat dit niet belemmerend is voor de benodigde versnelling, maar daar juist aan bijdraagt. Dit wordt toegelicht in paragraaf 3.3. Daarnaast werken we aan kwaliteitsborging. We richten 3. De organisatie 47 Herstellen en en verbinden Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan 3.1. Organisatie passend Competenties passend bij de opgave “Het is zaak zo snel mogelijk alle bij de opgave Het dynamische karakter van de opgave informatie op orde en inzichtelijk vraagt om een innovatieve, lerende en te hebben. Daarmee wordt de 48 Het programma is een samenhangend geheel wendbare organisatie, die uitnodigt tot basis gelegd voor de succesvolle van werkzaamheden en projecten in een kennisuitwisseling en verkokering tegengaat. uitvoering van het gehele project.”

Herstellen dynamische omgeving. De programmadirectie Daarom richt het directieteam zich op de is verantwoordelijk en beslissingsbevoegd opgave als geheel en zoeken we zoveel als Kees de Graaff, lid Commissariaat Civiele over het geheel van de opgave en stuurt mogelijk de verbinding tussen de portefeuilles Constructies integraal op de programmadoelen. Het en projecten. Daarnaast werken we met en en programma staat onder leiding van de scenario’s om optimaal in te kunnen spelen

verbinden eindverantwoordelijk programmadirecteur op wat er op ons af komt. Zo kunnen we lokale ondernemers nodig hebben om de Bruggen en Kademuren. de werkzaamheden binnen het programma overlast te hanteren. We winnen vertrouwen prioriteren en waar nodig bijstellen. Behalve en bouwen vruchtbare samenwerkingen. Netwerk van strategie en uitvoering organisatie en competenties is ook de Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan Het programma kent zowel een strategische programmacultuur een cruciale succesfactor. Voortvarend als een operationele kant. Deze komen bij Aan de stad en haar inwoners zijn we het elkaar in het directieteam en in het netwerk Onze kernwaarden verplicht dat we niet dralen. De opgave is van uitvoeringsprojecten en strategische De aanpak wordt gekleurd door de identiteit urgent en vraagt om een proactieve houding. portefeuilles. Beleid en strategie worden van het programma en de organisatie. We Elke dag zetten we stappen die een veilige en gevoed door de lessen uit de uitvoering hebben drie kernwaarden die als kompas beheerste situatie sneller dichterbij brengen. en andersom. In dit netwerk stimuleren gelden voor al onze werkzaamheden: open, Daarom gaan we voortvarend te werk. We we verantwoordelijkheid, wendbaarheid voortvarend en grensverleggend. analyseren en wegen situaties die van dag tot en ondernemerschap bij de verschillende dag anders zijn. We handelen snel, praktisch en onderdelen. Daarnaast zoeken we de Open effectief. Onze processen en samenwerkingen verbinding met elkaar, met onze partners en Onze opgave kan alleen samen met vele zijn doelmatig om geen tempo te verliezen. We met de stad. De verbinding organiseren we anderen behaald worden. Zij vragen ons om pakken signalen die duiden op stroperigheid door het maken van afspraken en platforms duidelijkheid en wij kunnen die geven. Zo en vertraging direct op. waarin uitvoering en strategie samenkomen. niet over de inhoud, dan over het proces. Waar staan we, wat gaat goed, wat kan men Grensverleggend De programmaorganisatie bestaat verwachten? Informatie die helpt je voor te De opgave die voor ons ligt is ongekend uit vier strategische portefeuilles en bereiden, te anticiperen, ideeën te opperen. groot en complex voor Amsterdam. Met de uitvoeringsprojecten. In het figuur op pagina Open gaat over de verhoudingen met veelheid aan betrokken partijen, de gevolgen 50 is weergegeven aan welke werkzaamheden anderen: samen zoeken, kansen signaleren, voor de omgeving, de raakvlakken met deze portefeuilles en projecten werken. impact bepalen en kijken wat bewoners en andere opgaven en de dilemma’s die daarmee gepaard gaan, betreden we onbekend terrein. “Het draait allemaal om Dat vraagt om een programma dat dat terrein de mensen.” durft te verkennen. Een programma dat Hoite Detmar, directeur Programma Lightrail 49 het aandurft om grenzen te verleggen waar Amsterdam, lid Adviesraad een nieuwe samenwerking, een innovatieve

Herstellen technische toepassing of anders kijken naar de stad dat van ons verlangt. Grenzen verleggen is durven het anders te doen. Extern én intern. Niet om brutaal te zijn, maar omdat dat het en en doel dient. Niet om stoer te doen, maar

verbinden omdat we het zelfvertrouwen hebben om het itveren etsen n beste eruit te willen halen. delen

Continue aandacht voor programma-­ Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan doelen en de opgave als geheel nsnninen rrdelen Omdat de omvang van de opgave onbekend is en aan verandering onderhevig, moeten we continu onze missie en doelen in het oog houden. Dit betekent dat we continu eren verbeteren vleren en bistellen toetsen of onze inspanningen nog steeds bijdragen aan de programmadoelen. En dat we waar nodig tussentijds de prioritering van werkzaamheden of de werkwijze aanpassen. We geven dit proces van continue toetsing vorm middels de ‘Programma acht’ (zie tekstkader). De ‘Programma acht’ We voeren inspanningen uit, evalueren en toetsen deze aan de programmadoelen, we leren, verbeteren, stellen de inspanningen bij en voeren ze uit. Ondanks dat de taakvelden en pro- jectteams zich primair richten op uitvoeren en evalueren van inspanningen en de programma- directie op toetsen aan doelen en bijstellen, heeft deze werkwijze effect op alle betrokkenen. Opdrachten en projecten zullen worden bijgesteld als de opgave daar om vraagt. Organisatieschema programma Legenda Bruggen en Kademuren Veiligheid, kennis en advies 50 Onderzoeken – Snel en grof technisch onderzoek en fijnmazig onderzoek

Herstellen Bewaken – Monitoring Wethouder Verkeer en Vervoer Afwegen en besluiten – Afweging en besluit over veiligheidsmaatregelen

en en Programma Ontwikkelen – Innovatie op alle vlakken Commissariaat verbinden Programmering, markt en versnelling

Afwegen en besluiten – Afweging en besluit over Directeur Adviesraad vernieuwingsprojecten (Programmering) Bruggen en Kademuren Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan Beperken – Lastbeperking in specifieke gevallen

Versterken – Plaatsen van veiligheidsconstructies­

Ontwikkelen – Versnellen en optimaliseren. Vernieuwing Omgeving Zelf en met de markt bruggen Vernieuwing

Vernieuwen – Realisatie van brug- en kademuurvernieuwingen­ Vernieuwing Sturing en beheersing kademuren Omgeving

Verbinden – Samen met onze partners en de Amsterdammer, zodat de stad bereikbaar Vernieuwing Veiligheid, kennis en leefbaar blijft bruggen en advies Beperken – Generieke lastbeperking

Sturing en beheersing Vernieuwing Programmering, markt Beheersen – Beheerste en samenhangende aanpak kademuren en versnelling van de opgave Gecommitteerde organisatie met Vanwege de aanwezige competenties en om “Het is belangrijk dat de opgave continuïteit in bemensing de kennisontwikkeling van de gemeentelijke bruggen en kademuren niet alleen De organisatie moet passen bij de genoemde organisatie en een succesvolle overdracht in het programma, maar ook 51 karakteristieken van het programma: geen maximaal te faciliteren, worden rollen binnen stadsbreed en in alle lagen gedeeld vastomlijnde opdrachten, maar een opgave het programma momenteel vooral (maar wordt. Alleen dan kunnen we in Herstellen die aan verandering onderhevig is. Daarom niet uitsluitend) ingevuld door medewerkers de komende jaren de cruciale werken we aan een gecommitteerde van de directie Verkeer en Openbare programmaorganisatie met vaste bemensing. Ruimte en het Ingenieursbureau. Zij werken keuzes maken om de stad verder onder inhoudelijke aansturing van de te helpen.”

en en Er zijn kernrollen binnen het programma programmadirectie. Zo maken we gebruik Melanie Staal, projectleider team Versnelling verbinden gedefinieerd. Dit zijn medewerkers met een van de bestaande kennis, ontwikkelen we cruciale (inhoudelijke) rol of managementrol dit samen verder om de programmadoelen die intensief betrokken zijn bij de koers van te verwezenlijken en wordt de kennis via het programma. De vaste bemensing is in het de ingezette en opgeleide experts weer slagvaardig’), zijn we in staat om daadkrachtig Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan bijzonder gecommitteerd aan het programma, automatisch onderdeel van de beheer- en op te treden en kunnen we de dynamiek meer nog dan aan een specifieke taak binnen uitvoeringsorganisatie. aan waar de opgave om vraagt. Besluiten het programma. Van de vaste bemensing hoeven niet te wachten tot het wekelijks verwachten we dat ze oog hebben voor de Heldere aansturing en verantwoording directieoverleg, maar kunnen ook aan andere programmadoelen en voor de ‘Programma De programmadirectie is verantwoordelijk tafels genomen worden (zie voorbeeld acht’. Als de prioriteiten binnen het programma en beslissingsbevoegd over het geheel Managementdialoog). Het Directieteam zet verschuiven, beweegt de organisatie mee – van de opgave. Dit betekent ook dat er de koers van het programma uit en is het met de vaste bemensing voorop. een bijbehorend directiemandaat* is. hoogste besluitvormende ambtelijke orgaan Om zelfstandig en slagvaardig te kunnen binnen de programmaorganisatie (zie ook het We werken volgens het ‘twee benen opereren, rapporteert de programmadirectie figuur op pagina 50). De eindverantwoordelijk principe’: de vaste bemensing toont via een stafoverleg Bruggen en Kademuren directeur Bruggen en Kademuren heeft een loyaliteit en betrokkenheid aan zowel het rechtstreeks aan de wethouder. Dit maakt snel beslissende stem in de besluitvorming. programma als aan de afdeling binnen de schakelen en adequaat handelen mogelijk. moederorganisaties*. Zo stimuleren we Het Directieteam gebruikt onder andere kennisuitwisseling en kruisbestuiving. Met de De programmadirecteur, vier strategisch de managementdialogen (zie tekstkader), vaste bemensing maken we afspraken over managers en een vertegenwoordiging van de rapportagecyclus en een dashboard (zie inzet, toewijding, resultaat en ontwikkeling. Ambtelijk Opdrachtgevers vormen samen tekstkader) voor effectieve en slagvaardige Hierin werken we nauw samen met de het directieteam. Door de kleine omvang van sturing. moederorganisaties, maar de inhoudelijke lijn dit team en de hoge frequentie waarmee het loopt altijd via het programma. team kort en doelgericht samenkomt (‘slank & Managementdialoog Dashboard komen we bijeen om de onderzoeksagenda Om integrale sturing op de programmadoelen Voor transparantie, snellere en betere te bepalen en aan de Controltafel vindt mogelijk te maken is een maandelijkse ma- besluitvorming en in aanvulling op de afstemming plaats over beheersing van 52 nagementdialoog met projectleiders ingericht. integrale rapportages is een dashboard de opgave. In deze gesprekken staan de programma- ontwikkeld. In het dashboard rapporteren

Herstellen doelen en voortgang, beheersing en risico’s, we op hoofdlijnen over de voortgang op Bij stokkende besluitvorming kan geëscaleerd en vragen en dilemma’s bij koersbepaling de programmadoelen en onze belangrijkste worden naar de Directie Bruggen en centraal. Tijdens deze actiegerichte dialoog succesfactoren. Het dashboard is te vinden Kademuren. De Directie kan escaleren naar ligt de focus enerzijds op vooruitblikken en op de gemeentelijke website. Op termijn zal de Directeurentafel of de Staf Bruggen en en samen sturen en anderzijds op terugblikken het dashboard digitaal toegankelijk zijn. en Kademuren. De resultaatstafels en

verbinden en van elkaar leren (zie ‘Programma acht’: eva- escalatieniveaus zijn visueel weergegeven in lueren en toetsen aan doelen). De program- het figuur op pagina 53. Zie voor toelichting madirecteur en portefeuillehouder Sturing & Resultaatstafels de begrippenlijst in de bijlage. Beheersing voeren de gesprekken met de De samenwerking met de stad, onze partners Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan portefeuillehouders en taakveldeigenaren. en gemeentelijke organisatieonderdelen verankeren we in resultaatstafels. Deze tafels zijn gericht op het maken van afspraken over Voor verantwoording en informatievoorziening resultaten op de programmadoelen. vanuit het programma en voor strategische vraagstukken, koersbepaling en sturing Over veiligheid overleggen we met de vanuit wethouder, college, raad en controllers beheerorganisatie, het Ingenieursbureau wordt tweemaal per jaar (voor- en najaar) en andere partners via onder meer de een integrale rapportage opgesteld. Dit Assetmanagement-tafel en het Voorportaal. is in lijn met de rapportagecyclus rond het Aan de Opgavetafel* zetten we samen programma Stadsbehoud en de Regeling met Verkeer en Openbare Ruimte de Risicovolle Projecten waar het programma strategische lijnen uit voor de wijze onder valt. Rapportage en verantwoording waarop we de openbare ruimte inrichten richting bestuur zullen, na oplevering van het en aan de Programmeertafel* wordt het programmaplan eind eerste kwartaal 2020, vernieuwingsprogramma vastgesteld. worden ingericht conform deze regeling. We spreken in thematische overleggen Daarnaast informeren we het college en de met partners over de consequenties van raad ook tweemaal per jaar (zomer en winter) de opgave in de stad, bijvoorbeeld voor over de voortgang aan de hand van een brief het openbaar vervoer of voor nood- en Samenwerking is cruciaal voor succes. voorzien van dashboard op hoofdlijnen. hulpdiensten. Samen met kennisinstellingen Vernieuwing Leidsebrug B Resultaatstafels Staf Bruggen en Kademuren

M 53 Commissariaat Herstellen

B B M Directie Bruggen en Directeurentafel Adviesraad Kademuren en en verbinden Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan

B B B I I B B Thematisch Assetmanagementtafel Voorportaal Kennistafel Controltafel Opgavetafel Programmeertafel partneroverleg

M Thematafels

Veiligheid en functionaliteit Functionerende stad Optimaliseren, innoveren Realiseerbare programmering Bruggen en Kademuren gedurende de opgave en evalueren

Legenda

- Reguliere overlegtafels - Resultaatstafel programma Bruggen en Kademuren B - Besluitvormend M - Meningvormend I - Informerend 3.2. Proactieve werkwijze • Respect voor expertise: we gebruiken de Condities voor een proactieve werkwijze expertise die voor iedereen beschikbaar Om dit te kunnen bereiken werkt het De opgave vraagt om een proactieve is en we kennen elkaars expertise om te programma aan een aantal belangrijke 54 werkwijze. Voor ons betekent dit een kunnen handelen als het fout gaat. condities: werkwijze waarin continu hoog presteren, • Gedeelde ambities en referenties: waar

Herstellen op een breed front innoveren, voortdurend Gezamenlijk proactief denken en doen is geen zijn we van, wat willen we bereiken, wat collectief leren en intensief samen met vanzelfsprekendheid. Het vraagt een open en mag er niet gebeuren, duidelijke taal en partners opereren, centraal staat. Deze zaken waarderende instelling en de veiligheid om heldere communicatielijnen. worden binnen de organisatie en binnen de daadwerkelijk in de praktijk te kunnen leren. en en competenties van mensen verankerd. verbinden Principes van een proactieve werkwijze • Gefocust zijn op afwijkingen: waar gaat het anders dan we willen of verwachten, Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan wat zijn mogelijke zwakke signalen daarvan; we zoeken actief signalen en afwijkingen op. • Geen simpele verklaringen: ‘zo gaat het nu eenmaal’ of ‘het kan niet anders’ zijn verstikkende reacties; we gaan actief op zoek naar andere meningen, nemen barrières om zorgen te melden weg. Dit betekent onder meer tegenspraak organiseren (zie pagina 55). • Overzicht hebben van de operatie: een gedeeld plaatje van waar iedereen mee bezig is, we willen snel kunnen schakelen als zaken anders lopen, we kennen de sterke en zwakke plekken. • Veerkrachtig zijn: we willen alternatieven achter de hand hebben, eigenaarschap en besluitvaardigheid tonen, we willen niet dat vraagstukken rond blijven zwerven, in plaats daarvan willen we actief leren. Met een grondradar wordt weggespoelde grond onder een kade gedetecteerd • Betrokken relaties: anderen voldoende • Aansluiten bij de Regeling Risicovolle “ Complexe vraagstukken en krapte kennen en begrijpen zodat je zonder Projecten. op de arbeidsmarkt: de sector problemen feedback kunt geven, lastige • Toetsing en wetenschappelijk onderzoek heeft behoefte aan vernieuwing, 55 of domme vragen kunt stellen, emoties door kennisinstellingen (zie paragraaf 2.4). multidisciplinair samenwerken, kunt delen. • Experts, vakgroepen, bewoners, branches versnelling en fundamenteel andere Herstellen • Geïnformeerde cultuur: actief en en belanghebbenden als klankbord. kwaliteiten. Geef jong talent de ongevraagd informatie delen, overzichten • Kennisuitwisseling tussen het programma maken die uitnodigen om jouw stukje van Bruggen en Kademuren en vergelijkbare ruimte, benut hun creativiteit en de werkelijkheid te delen, actualiseren van programma’s binnen de gemeente, rust ze uit met de juiste handvatten en en informatie. bijvoorbeeld Programma Wegtunnels om met innovatieve ideeën tot

verbinden • Oefenen, reflecteren, oefenen, reflecteren, en bij andere overheden bijvoorbeeld verrassende oplossingen te komen. oefenen: we leren door te doen. Zwakke met Gemeente Den Haag en via de Alleen zo kunnen we de uitdagingen signalen, onverwachte gebeurtenissen, netwerksamenwerking AMROR tussen van vandaag én de toekomst het zaken die fout dreigen te lopen, dit alles zie Amsterdam, Rijkswaterstaat en gemeente

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan hoofd bieden.” je beter als je het concreet geoefend hebt Rotterdam. en daarop reflecteert. • Programma Let Op. • Interne en/of externe audits. Barbara Martojo-Hermans, directeur Jelmer Om een proactieve cultuur te ontwikkelen en vast te houden, sturen we op drie niveaus: op Tegenspraak is een belangrijk instrument. de organisatie in zijn geheel, op het niveau van Een kritische en onafhankelijke reflectie Kennisdeling met organisaties buiten de teams en op het niveau van het individu. van buitenaf voorkomt tunnelvisie en helpt Amsterdam bij het opsporen van blinde vlekken en De gemeente Amsterdam is niet de enige Tegenspraak ongefundeerde aannames. We gebruiken dit overheid met een beheer- en onderhouds- Omdat we continu willen leren en verbeteren, om onze aanpak te toetsen, te reflecteren opgave. Voorbeelden van andere overhe- organiseren we tegenspraak en ‘een blik van op complexe vraagstukken en kwaliteit te den die met vergelijkbare opgaven kampen, buiten’. Dit doen we onder andere op de borgen. We hebben hierdoor al waardevolle zijn Rijkswaterstaat en de gemeenten volgende manieren: inzichten verkregen, bijvoorbeeld over Den Haag en Utrecht. Ook zij pakken de • Het Commissariaat Civiele Constructies het afwegingskader voor het treffen van opgaven programmatisch aan (respectie- is ingesteld door het college en veiligheidsmaatregelen en over onze velijk Meerjarenprogramma Kunstwerken adviseert zowel de wethouder als de onderzoeksaanpak. en Programma Vervanging & Renovatie). programmadirectie. Geregeld organiseren we bijeenkomsten en • De Adviesraad is ingesteld door de lezingen om te leren van elkaars ervaringen. programmadirectie als kritische dwarskijker en raadgever. 3.3. Randvoorwaarden voor een de markt kunnen worden aangegaan. “Een proactieve cultuur is dat je een slagvaardige organisatie Alleen langdurige verbintenissen zonder scheur in een kademuur meldt, het voorbehouden zullen de markt verleiden te signaal van een klagende bewoner 56 Structurele financiering met voldoende investeren in capaciteit, materieel, innovatie serieus neemt, de positieve energie flexibiliteit en expertise. Structurele financiering is een van een partner gebruikt om te Herstellen Voor het succes van het programma is lang­ van de belangrijkste randvoorwaarden die nog innoveren en de uitnodiging van jarige, structurele financiering met voldoende moet worden ingevuld om de vernieuwing in flexibiliteit een belangrijke randvoorwaarde. Om factor 20 tempo mogelijk te maken. een collega om samen te werken hier invulling aan te geven is in de Voorjaarsnota met beide handen aangrijpt. Een en en 2019 gekozen voor een nieuwe financiële Mandaat passend bij de opgave proactieve cultuur is je bewust

verbinden systematiek: het Programma Stadsbehoud. Er De programmadirectie heeft een zelfstandige afvragen of wat je doet ook de zijn middelen vrijgemaakt om de directe kosten positie en een eigen directiemandaat. Het bedoeling is, en oefenen of je van het Programma te dekken (zie Voorjaarsnota mandaat betreft de bevoegdheid voor alle het ook beter kunt doen. Elke dag, 2019; naar verwachting voldoende tot medio ambtelijke beslissingen binnen de scope

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan elke ontmoeting, elke mail weer.” 2023). Dit maakt het mogelijk om meerjarige van de opgave, met een rechtstreekse afspraken te maken met marktpartijen en de rapportagelijn naar de wethouder en volledige Bert Slagmolen, organisatieadviseur organisatie daarop in te richten. Dit zal echter ambtelijke beslissingsbevoegdheid op de en lid adviesraad niet voldoende zijn om alle achterstanden weg inzet van financiële middelen, (vast en tijdelijk) te werken en het programma zal medio 2023 personeel voor het programma (in overleg nog niet gereed zijn. De programmering loopt met Verkeer en Openbare Ruimte en het en het mandaat heeft om slagvaardig te sturen vooralsnog tot 2040. Ingenieursbureau) en alle bedrijfsvoering- op de opgave. Tegelijkertijd is de opgave zo beslissingen die bij het mandaat van een verweven met de stad en met andere opgaven, Voor de vernieuwingsprojecten zijn de directeur horen. Dit vergt een wijziging van ambities en projecten, dat het noodzakelijk is budgetten van het Uitvoeringsprogramma het personele en financiële mandaatbesluit. om nauw betrokken te zijn bij de gemeentelijke en het Coalitieakkoord beschikbaar, maar is Het mandaat van de programmadirecteur organisaties. Daarom is een zelfstandige nog geen sprake van structurele dekking. De Bruggen en Kademuren zal gelijk zijn aan programmadirectie opgericht, rechtstreeks huidige slechte toestand van de kademuren het mandaat dat aan alle directeuren van de onder de clusterdirecteur en gebruik makend en bruggen vereist een decennialange gemeentelijke organisatie is verleend. van organisatorische faciliteiten van Verkeer en intensivering van de werkzaamheden. Dit lukt Openbare Ruimte en het Ingenieursbureau. alleen in een nauwe, langdurige samenwerking Partnerschap met de gemeentelijke met de markt - met inzet en betrokkenheid organisaties De dekking van het programma wordt van beide kanten. Dat kan alleen slagen als Zelfstandige programmadirectie in samenhang binnen het programma er voldoende structureel budget beschikbaar De benodigde versnelling en verbinding is Stadsbehoud vormgegeven. Dit programma is, zodat langdurige partnerschappen met alleen mogelijk als het programma de vrijheid wordt beheerd door Verkeer en Openbare Ruimte en kent in het programma Bruggen • Effectieve inzet van medewerkers en “Bruggen en kademuren maken en Kademuren de grootste uitvoerder. kennisuitwisseling: rollen binnen het Amsterdam tot de stad die zij is. Het programma wordt administratief programma worden vooral ingevuld door De vervanging en vernieuwing 57 gehuisvest binnen de administratie medewerkers van Verkeer en Openbare van bruggen en kademuren van Verkeer en Openbare Ruimte. Veel Ruimte en het Ingenieursbureau. Om raakt de stad dan ook in haar Herstellen bedrijfsvoeringsfuncties op het vlak van kennisuitwisseling te stimuleren, werken we hart. Zij zijn onlosmakelijk juridische zaken, bestuurlijke zaken, control, volgens het ‘twee benen principe’.* inkoopregie, et cetera, betrekken we bij • Veranderopgave: het strategisch verbonden met de andere werken Verkeer en Openbare Ruimte. Om te zorgen partnerschap werkt samen aan een en verantwoordelijkheden in en en voor een vloeiende samenwerking, richten we proactieve organisatiecultuur, structuur de openbare ruimte. Verkeer en

verbinden een strategisch partnerschap* in. en werkwijzen, zodat de gemeentelijke Openbare Ruimte wil samen organisatie na beëindiging van het met het Ingenieursbureau Strategisch partnerschap programma de werkzaamheden het programma Bruggen en Het programma is met name actief binnen het voortvarend kan overnemen.

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan Kademuren ‘vleugels geven’ om werkveld van Verkeer en Openbare Ruimte • Controle op de opgave: gelet op de en Ingenieursbureau. De keuzes en besluiten raakvlakken tussen de administraties, is samen de openbare ruimte een van het programma hebben weerslag op financiële controle op het niveau van het thuis voor iedereen te laten zijn.” beide andere organisaties. De opdracht van strategisch partnerschap nodig voor een Esseline Schieven, directeur Verkeer het programma en de organisatie die daarbij beheerste uitvoering (zie paragraaf 2.10). en Openbare Ruimte hoort is in meerdere opzichten nieuw voor Amsterdam. Deze ‘nieuwheid’ kan niet apart De samenwerking op deze en andere naast Amsterdam georganiseerd worden onderwerpen wordt de komende periode Rolverdeling programma en beheerorganisatie (zoals bij de Noord/Zuidlijn mogelijk was), door het programma, Verkeer en Openbare Het programma is samen met de maar zal moeten zwaluwstaarten met vele Ruimte en het Ingenieursbureau verder beheerorganisatie verantwoordelijk voor het andere bestaande processen, structuren uitgewerkt. Aan de Directeurentafel komt het beheer en onderhoud van het Amsterdamse en culturen. Simpelweg omdat een brug of strategisch partnerschap op directieniveau areaal. Het programma is verantwoordelijk kademuur niet te isoleren is van zijn omgeving. bijeen (zie Resultaatstafels, pagina 53). Naast voor de constructieve veiligheid en het strategisch partnerschap werken we ook vernieuwing van de bruggen en kademuren Samenwerking in de driehoek Verkeer en zeer nauw samen met andere gemeentelijke binnen de scope, maar de beheerorganisatie Openbare Ruimte, het Ingenieursbureau en organisatieonderdelen, zoals Stadswerken en blijft verantwoordelijk voor het functioneren het programma Bruggen en Kademuren is de Stadsdelen. van de assetmanagementcyclus. Dit cruciaal voor het slagen van de aanpak. Het betekent dat de beheerder, op basis van strategisch partnerschap werkt onder andere het verkregen inzicht en in samenwerking samen op de volgende onderwerpen: met het programma, de vervolgstap voor de brug of kademuur bepaalt: moet er een Gelet op de (financiële) omvang van de “ De vasthoudendheid en het lef veiligheidsbeslissing worden genomen, moet opgave en navenante risico’s hechten we van een paar mensen om deze een object vernieuwd worden of is regulier aan een zorgvuldige inrichting van de opgave keer op keer voor het 58 onderhoud nodig is? Gaat de vervolgstap controlfunctie op meerdere niveaus. Enerzijds voetlicht te brengen, heeft gezorgd over veiligheid of vernieuwing, dan voert op niveau van het strategisch partnerschap dat we nu staan waar we staan. Herstellen het programma deze uit. De beheerder is en anderzijds binnen het programma. We Met de aanvaarding van de opgave verantwoordelijk voor het regulier beheer en maken daarbij duidelijk onderscheid tussen onderhoud van alle assets. Het bepalen van eerstelijnscontrol (programmacontroller en in de stad en bij het bestuur, is de de vervolgstap moet een geobjectiveerde projectcontrollers) en tweedelijnscontrol aard echter wel veranderd. Naast en en keuze zijn, op basis van overeengekomen (Dienst Middelen en Control). Voor de techniek en inhoud spelen nu

verbinden (veiligheids)normen. Het is cruciaal dat dit invulling van control sluiten we aan bij het leefbaarheid en opschaalbaarheid proces vloeiend wordt ingericht, zodat college besluit van 26 januari 2016 over een prominentere rol. slagvaardig handelen als de situatie daar de inrichting van de control organisatie en Het programma gaat namelijk om vraagt mogelijk is. De beheerder en het positionering van de tweedelijns controller

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan heel veel raken in de stad. Hoe het programma werken nauw samen om dit en ook bij Amsterdam doelgericht, de proces vorm te geven en te optimaliseren. nieuwe manier van sturen en beheersen. programma er uit zal zien en zich Namelijk dat de business controller lid is van ontwikkeld, gaan we ontdekken Controle voor een beheerste uitvoering het directie- of managementteam opdat hij terwijl we parallel een ongekende Belangrijk is het goed inregelen van het ‘three of zij daadwerkelijk met kennis van zaken prestatie aan het leveren zijn.” lines of defense model’ dat duidelijk maakt en gedurende het (besluitvormings)proces wie, waar verantwoordelijk voor is. Door de eigenstandig kan adviseren. Nout Verhoeven, directeur Ingenieursbureau gemeente Amsterdam keuze om als zelfstandige programmadirectie gebruik te maken van de organisatorische Daarnaast organiseren we een controltafel om faciliteiten van Verkeer en Openbare Ruimte zaken tussen eerste- en tweedelijnscontrol vallen aspecten van de ‘brede’ control minder op elkaar af te stemmen. Hierbij waken we 3.4. Geleidelijke overdracht binnen de eigen programmaorganisatie voor overlap tussen deze twee functies. We van de opgave en meer in de ring erbuiten. De keuzen op streven naar een slanke en slagvaardige gebied van strategische en organisatorische (control)organisatie. Deelnemers aan de Het programma is een nieuwe organisatie om aspecten zullen regelmatig gemaakt worden controltafel zijn: de programmacontroller, achterstalligheid versneld in te lopen. Maar binnen het ‘strategisch partnerschap’ projectcontroller, betrokken businesscontroller het programma is eindig en uiteindelijk zullen van Verkeer en Openbare Ruimte, het en de adviseur Concerncontrol. de gemeentelijke organisaties (onder andere Ingenieursbureau en het programma. Verkeer en Openbare Ruimte, Stadswerken en het Ingenieursbureau) het areaal structureel, professioneel en proactief moeten beheren. Dit betekent dat we nauw samenwerken, Om uiteindelijk decharge aan het programma “Bruggen en kades vormen de samen leren en ontwikkelen. Dit betekent ook te verlenen zal ten minste aan het volgende ruggengraat van Amsterdam. Ik dat we tijdig oog hebben voor de transitie en moeten worden voldaan: wens dat het programma ook die 59 overdracht. Op weg naar een areaal op het • We kennen de staat van onze constructies. functie gaat vervullen voor de gewenste kwaliteitsniveau onderscheiden we • Het risico van zwakke en verouderde gemeentelijke organisatie.”

Herstellen vier stappen (zie figuur op pagina 60): constructies is beheerst door deze te • Stap 1: basis op orde versterken, te bewaken of de belasting Jean-Paul Rocour, hoofd Stedelijk Beheer • Stap 2: doorontwikkelen te verlagen. • Stap 3: transitie • De programmering van de te vernieuwen en en • Stap 4: overdracht constructies voor de komende jaren • De sturing op de condities is zodanig

verbinden is vastgesteld en er is een proces geborgd dat het geheel aan projecten in Wanneer is het programma ‘klaar’? ingericht waarmee we structureel sturen de openbare ruimte kan worden beheerst, Binnen het strategisch partnerschap werken op de effecten op andere functies en onder andere omdat we effectief sturen op we samen aan de ontwikkeling van een beleidsambities in de stad (bereikbaarheid onze programmering en de kosten. Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan proactieve beheerorganisatie, zodat deze en leefbaarheid). uiteindelijk de werkzaamheden van het • De productiecapaciteit van de vernieuwing We laten toetsen of we aan deze voorwaarden programma structureel over kan nemen. is significant verhoogd en de grootste voldoen, bijvoorbeeld door het Commissariaat De transitie en overdracht van werkzaamheden achterstanden zijn ingelopen. Kijkend Civiele Constructies of een externe partij. naar de beheerorganisatie zal niet van de ene naar het productietempo, zie paragraaf op de andere dag plaatsvinden, maar is een 2.9, is het programma de komende continu en gezamenlijk proces. decennia verantwoordelijk voor de Door gefaseerd onderdelen over te tempoversnelling (‘piek’), en daarna de dragen van het programma naar de andere beheerorganisatie voor het uiteindelijke gemeentelijke organisatieonderdelen geven stabiele vernieuwingstempo. we samen overdrachtsprocessen vorm, leren • De gemeentelijke organisaties zijn in staat we en verbeteren we. Hoe en wanneer we dit om de werkzaamheden over te nemen doen, zal binnen het strategisch partnerschap en het stabiele vernieuwingstempo te nader worden uitgewerkt. Om te zorgen dat realiseren (circa 2 km kademuur en 8 we hier te zijner tijd klaar voor zijn, spiegelen bruggen per jaar). we onze organisaties en werkprocessen, • We hebben onze processen en werken we volgens het ‘twee benen communicatie zo ingericht dat er principe’* en benoemen we gezamenlijke structureel begrip, betrokkenheid en ontwikkelopgaven. waardering van belanghebbenden in de stad is. De vernieuwde Hogesluis bij het Amstelhotel Fasering van het programma Overdracht Rond 2040* 60 Transitie Herstellen Vanaf 2035* en en

verbinden Dooront­ wikkelen 2025-2035* Overdracht Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan

De beheer- en uitvoerings­ organisatie staat klaar om Basis op Transitie de werkzaamheden over te orde nemen en voldoet aan de 2020-2025* De start van de transitiefase gestelde randvoorwaarden. is geen harde lijn. Bepaalde De programmaorganisatie Doorontwikkelen (factor 20) programmaonderdelen zal tijdelijk nog een worden eerder overgedragen. ondersteunende en coachende *indicatief We werken toe naar factor 20: Zo worden vernieuwde rol hebben en vervolgens we herstellen de veiligheid bruggen en kademuren na afgeschaald en uiteindelijk Basis op orde en functionaliteit van de realisatie overgedragen aan de uitgefaseerd worden. bruggen en kademuren in een beheerder. Naast onder andere het exceptioneel hoger tempo inrichten van de organisatie en (dan in 2019) en schalen het vastleggen van plannen, samenwerking, innovatie en procedures en afspraken, organisatie verder op. betekent dit ook dat we de informatievoorziening verbeteren en de achterstand in vernieuwingen niet verder op laten lopen. Bijlage 1: Begrippenlijst 61 Herstellen en en verbinden Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan • Adviesraad Bruggen en Kademuren • Beheerorganisatie • Directeurentafel Het programma heeft een adviesraad Verkeer en Openbare Ruimte (Stedelijk De Directeurentafel bestaat uit de ingesteld onder voorzitterschap van Beheer) en Stadswerken. Dit gemeentelijke Programmadirecteur, Directeur Verkeer 62 dhr. Cloo. De Adviesraad adviseert organisatieonderdeel draagt zorg voor en Openbare Ruimte, de Directeur de programmadirectie en is kritische het beheer van alle gemeentelijke assets, Ingenieursbureau en de Clusterdirecteur

Herstellen dwarskijker in de geest van de lessen waaronder de bruggen en kademuren. Ruimte en Economie. Noord/Zuidlijn en het programma Let Op. • Commissariaat Civiele Constructies • Directiemandaat • Asset Het college heeft een Commissariaat Het mandaat betreft de bevoegdheid en en Bezitting. In Amsterdam worden in de Civiele Constructies ingesteld, onder voor alle ambtelijke beslissingen

verbinden openbare ruimte de volgende assets voorzitterschap van dhr. Veerman. Het binnen de scope van de opgave met onderscheiden: verhardingen, groen, Commissariaat adviseert, gevraagd en een rechtstreekse rapportagelijn naar civiele constructies (bruggen, tunnels, ongevraagd, rechtstreeks aan het college de wethouder en volledige ambtelijke viaducten, kades, oevers en glooiingen, en de betrokken ambtelijke organisatie beslissingsbevoegdheid op de inzet van Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan sluizen, waterkeringen), verlichting over onder meer de voorbereiding, financiële middelen, (vast en tijdelijk) (openbare verlichting, stadsilluminatie, aanpak projectbeheersing, organisatie en personeel voor het programma en alle klokken, reclame), verkeersregelinstallaties/ uitvoering van het programma. bedrijfsvoering beslissingen die bij het verkeersinformatiesystemen en de mandaat van een directeur horen. categorie overig (onder andere • Controltafel fietsenstallingen, kunst, stedelijke De financiële functie van de gemeente • Glooiing bushaltes, laadobjecten, straatmeubilair, Amsterdam is over meerdere partijen Een niet gefundeerde oevervoorziening. verkeersborden, sport- en spelvoor­ georganiseerd. Om deze afstemming Deze vallen buiten de scope van het zieningen, urinoirs en openbare toiletten). te stroomlijnen en om te komen tot een programma. breed geaccepteerde werkwijze wordt • Assetmanagementtafel voor het programma de Controltafel • Instandhoudingsadvies Aan de Assetmanagementtafel stemmen ingericht. Focus van deze tafel is de Een advies over de instandhouding van het programma en de beheerorganisatie gemeentelijke Planning & Control-cyclus, bruggen en kademuren op basis van af over de scope en de werkzaamheden de uitvoering van de Regeling Risicovolle een onderzoek naar de constructieve van het programma, eventuele knelpunten Projecten en bestuurlijke stukken vanuit veiligheid. In dit advies is opgenomen en gezamenlijke ontwikkelopgaven. het programma. Een afgevaardigde van welke maatregelen getroffen moeten Bij stokkende besluitvorming aan de de controltafel schuift aan bij het overleg worden, indien de constructieve veiligheid Assetmanagementtafel wordt geëscaleerd met de betreffende directeuren binnen het onvoldoende blijkt te zijn. naar de Directeurentafel. strategisch partnerschap. • Kennistafel • Proeftuinen en denktanks • Puccinimethode/Standaard voor het De kennistafel werkt aan de onderzoeks­ Een praktijksituatie om innovatieve Amsterdamse straatbeeld agenda voor innovatieve ontwikkelingen. oplossingen te beproeven en een Dit beleidskader is de standaard voor 63 Aan deze tafel nemen kennisinstellingen groepvan adviseurs, wetenschappers het inrichten van de Amsterdamse en een vertegenwoordiging van het of dwarskijkers die zich in een bepaald openbare ruimte. Een inrichting die

Herstellen programma deel. onderwerp verdiepen. gebruiksvriendelijk, toegankelijk, veilig, beheersbaar, duurzaam, betaalbaar, • Markt • Programma Let op samenhangend én mooi is. Alle commerciële partijen waarmee we LetOp is een stedelijk programma met en en samenwerken, denk aan aannemers, als doel de kwaliteit van (bestuurlijke) • Regeling Risicovolle projecten

verbinden ingenieurs- en adviesbureaus, leveranciers besluitvorming van projecten en Een door de gemeenteraad vastgestelde en andere bedrijven. programma’s in de stad te verbeteren met regeling, speciaal bedoeld voor projecten behulp van tegenspraak. met grote risico’s. • Moederorganisatie Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan Het gemeentelijke organisatieonderdeel • Programma Stadsbehoud • Strategisch partnerschap waar de medewerker formeel in dienst is. In het programma Stadsbehoud kijken De samenwerking tussen Verkeer en de Amsterdamse programmeurs van de Openbare Ruimte, het Ingenieursbureau en • Omgevingsscan openbare ruimte wat er nodig is qua geld, het programma Bruggen en Kademuren, Een globale analyse van de impact van tijd en inzet om de openbare ruimte op onder andere op het gebied van de inzet een veiligheidsmaatregel (beperken of het gewenste kwaliteitsniveau te houden. van medewerkers, kennisuitwisseling, de versterken) op de omgeving. Het programma gaat over alle assets in de veranderopgave en controle op de opgave. openbare ruimte. • Opgavetafel • Thematisch Partneroverleg en Thematafels Aan de Opgavetafel zetten programma en • Programmeertafel De samenwerking met onze partners de directie Verkeer en Openbare Ruimte De Programmeertafel, onder in de stad wordt thematisch ingericht. de strategische lijnen uit voor de wijze voorzitterschap van de Stadsregisseur, Aangezien verschillende omgevingspartijen waarop we de openbare ruimte inrichten. stemt concrete projecten op elkaar af en ook verschillende belangen hebben, komt tot een uitvoeringsprogramma. clusteren we deze partijen om constructief • Prestatie-indicatoren en resultaatgericht te overleggen Is een variabele die inzicht geeft in de met focus op specifieke dilemma’s. prestaties van een organisatie. Het meet of Aan het besluitvormende Thematisch een doelstelling wordt gehaald. Partneroverleg nemen de directeuren van de betreffende organisaties deel. • Triple helix Colofon Triple helix staat voor de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en 64 kennisinstellingen. De samenwerking Uitgave bevordert zowel het vergaren, het delen Gemeente Amsterdam

Herstellen als het toepassen van kennis, zodat de Programma Bruggen en Kademuren, potentie voor innovatie en economische april 2020 ontwikkeling goed benut wordt. Contact en en • Twee benen principe [email protected]

verbinden Medewerkers tonen zowel loyaliteit en betrokkenheid aan het programma als aan Coördinatie en tekst de afdeling binnen de moederorganisatie. Team Bruggen en Kademuren

Programmaplan Bruggen en Kademuren en Bruggen Programmaplan • Verkeersbruggen Foto’s Verkeersbruggen zijn bruggen die gebruikt Fotobank worden om verkeer over te laten lopen en/ Stadsarchief Beeldbank of rijden. Deze bruggen worden gebruikt Programma Bruggen en Kademuren door (vracht)auto’s, openbaar vervoer, fietsen en voetgangers. Vormgeving Veenhuijzen Vormgeving • Verordening op de bijzondere opgave van het herstel van bruggen en kademuren Een bundeling van regels en afspraken, gericht op het versnellen van de uitvoering van het herstel van bruggen en kademuren, die door de gemeenteraad wordt vastgesteld.

• Voorportaal In het Voorportaal worden besluiten over veiligheid voorbereid. Hierin werken het programma en de beheerder nauw samen. Ter voorbereiding op veiligheidsbesluiten is nauw contact met de omgeving en partners.