Kapak Revista 7.Cdr
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
,661 1U 6HULDERWLPH./6+ 7LUDQs KONTROLLI I LARTË I SHTETIT Experentia mutua omnibus prodest AUDITIMI PUBLIK REVISTË KATËRMUJORE kërkimore-shkencore-informative shqip -anglisht Nr. 7/2014, Tiranë ISSN 2308-6106 Viti i III-të i botimit 2014 Janar-Prill 2014 Seria : botime KLSH - 03/2014/24 Titulli: AUDITIMI PUBLIK NR.7 Redaktore : Irena Islami Art Design: Kozma Kondakçiu Seria : botime KLSH - 03/2014/24 ^ŚƚLJƉƵƌŶģ^ŚƚLJƉƐŚŬƌŽŶũģŶ͟DŝƌŐĞĞƌĂůď͟ Tiranë 2014 ALBANIAN SUPREME AUDIT INSTITUTION ʹ ALSAI Experentia mutua omnibus prodest PUBLIC AUDIT EVERY FOUR MONTHS MAGAZINE of reseach, science and information in Albanian and in English No. 7/2014, Tirana ISSN 2308-6106 January-April 2014 Series:Publications ALSAI - 03/2014/24 BORDI SHKENCOR Dr. Bujar Leskaj, Kryetar i KLSH Kryetar Prof. Dr. Omer Stringa Profesor, Fakulteti i Ekonomisë (UT) (Kryeredaktor) Anëtar Prof. Dr. Jorgji Bollano, Kryetar i Këshillit Kombëtar të Kontabilistëve Anëtar Prof.Dr. Skënder Osmani, Fakulteti i Gjeologjisë dhe Minierave Anëtar Prof. Dr. Ardian Nuni, Anëtar i Gjykatës së Lartë Anëtar Prof. Dr. Sotiraq Dhamo, Përgjegjës i Departamentit të Kontabilitetit FE (UT) Anëtar Prof. Dr. Aurela Anastasi, Akademik, Fakulteti i Drejtësisë (UT) Anëtar Prof. Dr. Argita Berisha, Profesor, Fakulteti i Drejtësisë (UT) Anëtar Prof. Dr. Lindita Lati, Kryetare e Autoritetit të Konkurrencës Anëtar Prof. Dr. Heinz-Dieter Wenzel, Profesor, Universiteti i Bambergut, Gjermani Anëtar Dr. Igor Sholtes, ish-President i Gjykatës së Auditimit të Sllovenisë Anëtar Prof. Dr. Tonin Kola, Profesor, Fakulteti i Ekonomisë (UT) Anëtar Prof. As. Dr. Sazan Guri, Instituti ͞'Θ''ƌŽƵƉ͟ Anëtar Prof.As. Dr. Manjola Naço, Drejtore Departamenti, KLSH Anëtar Prof.As.Dr. CPA Hysen Çela, Kryetar i IEKA, Managing Partner,nH Anëtar EuroConsult Prof. As.Dr. Flutura Kola, Profesor, Fakulteti i Drejtësisë (UT) Anëtar SEKRETARIATI 1. Irena Islami Sekretare Kolegjiumi 2. Fatos Çoçoli Redaktor I NDERUAR LEXUES ! Me iniciativën e Kryetarit të Kontrollit të Lartë të Shtetit, Revista Shkencore periodike 4-mujore ´$XGLWLPL 3XEOLN´ SR vjen tek ju me numrin e 7-të të saj, duke ruajtur me rigorozitet cilësinë e shkrimeve dhe duke u dhënë mundësinë personaliteteve të fushës së ekonomisë dhe veçanërisht të auditimit, por edhe të rinjve që po konfirmohen me dinjitet ne këto fusha, të shprehin mendimet dhe idetë e tyre. Në këtë numër kanë kontribuar me shkrimet e tyre personalitete të fushës së Ekonomisë por edhe nga fusha të tjera si Prof.Ass.Dr.Hysen Çela, Prof.Ass.Dr.Leontiev Çuçi, Dr.Adriatik Kotorri, Prof.Ass.Dr. Sazan Guri, si dhe personalitete të njohura dhe me eksperience nga Institucionet Supreme të Auditimit (SAI) të vendeve evropiane si Franca dhe Polonia. Janë të ftuar të publikojnë punimet dhe opinionet e tyre kontabilistë, financierë, ekonomistë të përgjithshëm, specialistë të enteve publike dhe private, akademikë, eksperte të shoqërisë civile, profesionistë të pavarur si dhe çdo i interesuar që gjen me vend trajtimin e një çështjeje të caktuar me interes ne auditimin dhe vlerësimin e administrimit publik të vendit, bazuar në moton e INTOSAI ³([SHUHQWLD PXWXD RPQLEXV SURGHVW (Eksperienca e Përbashkët ju shërben të gjithëve ´ Bordi Editorial i Revistës ju fton të shprehni vërejtjet dhe sugjerimet tuaja në funksion të përmirësimit, të rritjes së cilësisë dhe efikasitetit të saj me qëllim që kjo Revistë Shkencore, të jetë një mundësi më shumë për zhvillimin e debatit në fushën e auditimit dhe më gjerë. Me respekt, Bordi Editorial Adresa e redaksisë Kontrolli i Lartë i Shtetit ƵůĞǀĂƌĚŝ͞ģƐŚŵŽƌģƚĞ<Žŵďŝƚ͕͟Ŷƌ͘ϯ͕ Tiranë Tel./ Fax. 04/ 228485, Tel. 04/ 251267 Web-site: www.klsh.org.al, E-mail: [email protected], [email protected] PËRMBAJTJA Titulli AUTORI FAQE Roli dhe përdorimi i gjykimit dhe i Prof.Ass. Dr. Hysen Çela, IEKA skepticizmit profesional në 11 Prof.Ass. Dr.Manjola Naço, KLSH auditimin e pasqyrave financiare Pavarësia e Institucioneve Supreme Jean Raphaël Alventosa 21 të Auditimit Gjykata Franceze e Llogarive Mbi modelin ekonomik të rritjes së Prof.Ass.Dr. Leontiev Çuçi ekonomisë shqiptare Rektor, hŶŝǀĞƌƐŝƚĞƚŝ͞<ƌŝƐƚĂů͟ 33 Hapësirat publike në fokusin e të Prof.Ass.Dr. Sazan Guri drejtës së qytetarit, pse jo dhe të 45 KLSH-së Një vështrim mbi koston relative të Dr.Adriatik Kotorri bonove të thesarit ʹ viti 2013 55 Modeli i përshtatshëm i qeverisjes Msc. Evis Gjebrea së korporatave në sektorin e Dr. Ermela Kripa 67 ujësjellës kanalizimeve në Shqipëri Universiteti Europian i Tiranës Shpërblimi i dëmit jopasuror në Msc.Silvana Bello ůŝŐũŝŶ͞WģƌƐŝŐƵƌŝŵŝŶĞĚĞƚLJƌƵĂƌŶģ 77 Avokate ƐĞŬƚŽƌŝŶĞƚƌĂŶƐƉŽƌƚŝƚ͟ Inicimi i auditimit nga indicie të Prof.Ass.Dr.Helga Vukaj legjitimuara, njohja dhe ruajtja e Kontrolli i Lartë i Shtetit 81 kufijve të diskrecionit ligjërisht të autorizuar Rëndësia e zbatimit me rigorozitet e Fatos Çoçoli standardeve të INTOSAI-t (ekspert i jashtëm, KLSH) 87 AUDITIMI PUBLIK Përmbajtja Parimi i piramidës së Barbara Dr.Rinald Muça Minto, logjika e të menduarit dhe të Kontrolli i Lartë i Shtetit 95 shkruarit Mbyllja e hendekut të Përgjegjësisë: Botim i INTOSAI Agjencitë e Auditimit si partnerë Institucionet Supreme të Auditimit dhe Këshilltarë të parlamenteve në Carlos Santiso 101 mbikëqyrjen e procesit të Buxhetimit Si të rrisin impaktin e auditimeve të Përkthimi nga INTOSAI Journal (prill Performancës në fushën e mjedisit 2014) John Reed Jean Cinq-Mars 125 Info nga vendi Aktivitete të KLSH-së (janar-prill 2014) 133 Gjykata Federale Gjermane e Profil Auditimit 157 Gjykata Spanjolle e Llogarive Profil 167 Zyra Kombëtare e Auditimit të Profil Hungarisë 175 Nr.7, janar-prill 2014 CONTENT Titulli AUTORI FAQE The role and use of judgment and Prof.Ass. Dr. Hysen Çela professional skepticism in auditing of Chairman of IEKA 181 financial statements Prof.Ass. Dr.Manjola Naço ALSAI The Independence of the external control Jean Raphaël Alventosa of States French Court of Accounts 191 On economic growth model of albanian Prof.Dr. Leontiev Çuçi 203 economy Rector ͞<ƌŝƐƚĂů͟hŶŝǀĞƌƐŝƚLJ͟ Public spaces in the focus of citizen's right, Prof.Ass.Dr. Sazan Guri why not even in the focus of ALSAI 215 An overview on the relative cost of the Dr.Adriatik Kotorri treasury bills-2013 225 An adequate model of corporate Msc. Evis Gjebrea governance in the water supply and Dr. Ermela Kripa 237 sewerage in Albania European University of Tirana Remuneration of non-pecuniary damage in Msc.Silvana Bello ƚŚĞ ůĂǁ ͞ŽŵƉƵůƐŽƌLJ ŝŶƐƵƌĂŶĐĞ ŝŶ Advocate 247 ƚƌĂŶƐƉŽƌƚƐĞĐƚŽƌ͟ The initiate audit of legitimate indications Prof.Ass.Dr.Helga Vukaj and the legally recognition and retention ALSAI 251 limits authorized discretioninicimi The importance of rigorous Fatos Çoçoli implementation of the INTOSAI standards External Expert 257 ALSAI PUBLIC AUDIT CONTENT The Pyramid Principle of Barbara Minto, Dr.Reinald Muça The logic of thinking and writing ALSAI 265 Closing the Accountability Gap: Audit INTOSAI Agencies as Partners and Advisors of Supreme Audit Institutions Parliament in the Oversight of the Budget Carlos Santiso 271 Process How to increase the impact of INTOSAI Journal, April 2014 Environmental Performance Audits John Reed 291 and Jean Cinq-Mars Events and activities of ALSAI during INFO January-April 2014 299 The German Federal Court of Audit Profile 321 The Spanish Court of Accounts Profile 331 Hungary State Audit Office Profile 339 Zyra Kombëtare e Auditimit të Hungarisë Nr.7, January-April 2014 ROLI DHE PËRDORIMI I GJYKIMIT DHE I SKEPTICIZMIT PROFESIONAL NË AUDITIMIN E PASQYRAVE FINANCIAR Duke qënë një qëndrim, skepticizmi profesional është krejtësisht një mendim skeptik i cili udhëheq sjelljen e audituesit për të përcaktuar një metodë/qasje dyshuese, kur ai shqyrton/vlerëson informacionet dhe formon konkluzionet. Nga: Prof.Ass.Dr.Hysen ÇELA, IEKA disa nga këndvëshreimet që IFAC ka në lidhje me skepticizmin professional. Prof.Ass.Dr.Manjola NAÇO, KLSH 1. Ç`është skepticizmi professional dhe a është i rëndësishëm në auditimin e Standardet Ndërkombetare të Auditimit pasqyrave financiare (ISA) dhe Standardi Ndërkombëtar i Kontrollit të Cilësisë (SNKC 1)1, të Bazuar në SNA-të, skepticizmi profesional publikuara në fomën e tyre të qartësuar përkufizohet si "një qëndrim që përfshin nga IFAC (Federata Ndërkombëtare e një mendim dyshues, të qënurit vigjilent Kontabilistëve) e vendosin theksin për ekzistenën e kushteve, të cilat mund gjithnje e më shumë në disa çështje që të tregojnë për anomali të mundshme janë kritike për auditimin, siç janë për shkak të gabimit apo të mashtrimit, vlerësimi dhe reagimi ndaj rrezikut, dhe si një qëndrim që bën një vlerësim gjykimi dhe skepticizmi professional, etj. kritik të evidencës së auditimit"2. SNA-të Në këtë artikull do të sjellim për lexuesin kërkojnë që audituesi të planifikojë dhe 1 SNKC 1 Kontrolli i cilësisë për firmat që kryejnë 2 SNA 200 Objektivat e përgjithshme të auditime dhe rishikime të pasqyrave financiare Audituesit të Pavarur dhe kryerja e një auditimi dhe angazhime të të tjera të dhënies së sigursë në pajtim me Standardet Ndërkombëtare të dhe shërbime të lidhura. Auditimit, paragrafi 13 (l) AUDITIMI PUBLIK 11 AUDITIMI PUBLIK Roli dhe përdorimi i gjykimit dhe i skepticizmit profesional në auditimin e pasqyrave financiare kryejë një auditim me skepticizëm për të mbajtur një qëndrim të profesional duke pranuar se mund të skepticizmit professional5. ekzistojnë rrethana, të cilat mund të Skepticizmi profesional përfshin shkaktojnë anomali materiale 3në gjithashtu, të qënurit vigjilent në lidhje pasqyrat financiare. me evidencën e auditimit që bie në Ashtu si edhe me koncepte të tjera, është kundërshtim me evidencën tjetër të e vështirë që një përkufizim i vetëm të siguruar, ose informacionin që vë në mbulojë plotësisht kuptimin e pikëpyetje besueshmërinë e skepticizmit profesional. Për më tepër, dokumenteve ose të përgjigjeve ndaj nuk ka një mënyrë të vetme në të cilën të pyetjeve, të cilat do të përdoren si mund të demonstrohet skepticizmi evidencë auditimi. Më tej, ai përfshin të profesional. Megjithatë, përkufizimet në qënurit vigjilent për kushtet që mund të SNA-të përshkruajnë elemente të tregojnë mashtrimin e mundshëm dhe rëndësishme, të cilat ndihmojnë që të për rrethanat që sugjerojnë nevojën për kuptohet se cdo të thotë skepticizëm kryerjen e procedurave shtesë të profesional.