Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697)
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697) bron Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697). L.J. Veen, Amsterdam 2005 Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/_hol006200501_01/colofon.php Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. i.s.m. binnenkant voorplat [686] [Medewerkers] THOMAS BERSEE - geboren in 1957. Historicus, thans werkzaam als onderwijsadviseur bij het Centrum voor Innovatie van Opleidingen (CINOP). Winnaar van de Hollands Maandblad Schrijversbeurs 2003-2004 (Essayistiek) voor zijn eerdere publicaties in Hollands Maandblad. WANDA BOMMER - geboren in 1969. Werkzaam als boeker van popgroep ‘De Dijk’. Tevens tweedejaars proza- en scenariostudent aan de Schrijversvakschool Amsterdam (voorheen 't Colofon). Maakt in dit Hollands Maandblad haar prozadebuut. EMMA CREBOLDER - geboren in 1942. Afrikaniste. Recente poëziebundels van haar hand zijn Zand-orakel (1994), Zwerftaal (1995), Dansen met een vos (1998) en Golf (2003). COR GORDIJN - geboren in 1969. Studeerde Nederlands, Frans en filosofie; thans werkzaam als docent Frans en filosofie aan een gymnasium te Den Haag. Winnaar van de Hollands Maandblad Schrijversbeurs 2002-2003 (Poëzie) voor zijn eerdere publicaties in Hollands Maandblad. TANJA KARREMAN - geboren in 1966. Kunsthistorica, werkt als freelance ‘adviseur kunst en het publieke domein’, tot voor kort voor het Amsterdamse Fonds voor de Kunst, en publiceert regelmatig over het onderwerp. MARGRIET DE KONING GANS - geboren in 1942. Studeerde Nederlands en Algemene Literatuurwetenschap te Leiden. Was werkzaam in het voortgezet onderwijs, als redactrice, en als galeriehoudster te Amsterdam. Publiceerde eerder in Hollands Maandblad. MARGERITE LUITWIELER - geboren in 1960. Beeldend kunstenaar en dichter. Freelance docent bij Centrum voor Beeld en Cultuur MK24 te Amsterdam in o.a. modeltekenen. Exposeert regelmatig en publiceerde de bundel met tekeningen en gedichten Desperate Vrouwen Zijn Niet Leuk (2000). DAAN SCHRIJVERS - geboren in 1946. Journalist in ruste; werkte onder meer bij het Vaderland, Boek in Beeld en NRC Handelsblad. FRANS STÜGER - geboren in 1946. Debuteerde in 1975 met de roman De gedachte; meest recent verschenen van hem de romans Een zomer voor later (1999), Sporen in de winter (2001) en Weerloos (2003). NACHOEM M. WIJNBERG - geboren in 1961. Schreef negen bundels poëzie - meest recent Eerst dit dan dat (2004) - en drie romans - meest recent Politiek Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697) en liefde (2002). Zijn werk werd onderscheiden met de Herman Gorterprijs en de Paul Snoekprijs. Hij is ook werkzaam als hoogleraar industriële economie en organisatie aan de Universiteit van Groningen. Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697) 2 Deze maand Dit is de maand van de grote opluchting. De stille ongereptheid van de toekomst lonkt weer, en de jaarwisseling is reeds bijna vergeten. Het meest rampzalige aspect van zo'n jaarwende - behalve dat ze bewijst dat de tijd inderdaad verglijdt - is wel de kakofonische tsunami aan geestrijke woorden, moralistische terugblikken en maatschappelijke diagnoses die vanuit de media meedogenloos neerdaalt. Dit jaar waren veruit favoriet: ‘Nederland is in de war’ (ik telde deze tussen kerst en oudjaar liefst 38 keer; ‘De wereld is op drift’ (22 keer) en ‘Het was een bewogen jaar’ (recordhouder met 63 door mij gesignaleerde optredens op radio, tv, internet en in landelijke kranten). En dat was nog vóórdat Arnold Heumakers in NRC Handelsblad over de ramp in Azië betoogde dat de aarde zo ‘vreemd’ is. Erger nog, schreef hij: ‘Omdat we er deel van uitmaken, zit het vreemde van de aarde ook in onszelf.’ De slotsom was voor hem duidelijk: ‘Vandaar dat onze praktische theodicee nooit echt een veilig en betrouwbaar “thuis” zal worden, of we het nu proberen met de religie, met de cultuur, met de wetenschap, met de techniek of desnoods met al die middelen tegelijk.’ Waarom stemt deze taal nu zo droevig? Komt het door dat parmantige ‘theodicee’? (dit betekent ‘een poging de co-existentie van God en het Kwaad te verzoenen’). Komt het door de zalvende domineestoon? Komt het door de quasi-intellectuele imponeerpoging? Of komt het gewoon omdat het pretentieuze prietpraat is? Neen, wat waarschijnlijk hier zo tegen de borst stuit, is hetzelfde als datgene wat weerzin wekt in alle andere geestrijke woorden, moralistische terugblikken en maatschappelijke diagnoses. Men wordt geheel en al ongevraagd binnengezogen in de wereld van de ‘wij’-dwingelandij. ‘Nederland is in de war’, ‘De wereld is op drift’, ‘Het was een bewogen jaar’ en ‘we’ moeten ‘het vreemde van de aarde ook in onszelf’ accepteren. Maar hoezo? Ik ben in het geheel niet in verwarring, noch ben ik op drift, en mijn jaar werd helemaal niet bewogen door wat dan ook. Toegegeven, menigeen zal het afgelopen jaar soms de wenkbrauwen hebben opgetrokken bij bepaalde gebeurtenissen. En ook zal er wel eens achter een oor zijn gekrabd, en zelfs zal deze of gene af en toe oprecht verbaasd zijn geweest. Maar helemaal niets rechtvaardigt de kwaal van het imperialistische ‘we’. Indien men zoekt naar een verklaring voor deze zucht tot verplichte deelname aan het collectief, is het gemakkelijk te wijzen op de verzuiling en de verankering van moraaltheologie in het alledaagse geestesleven van de Lage Landen. Bovendien - en dat maakt het nog ondraaglijker - is het een symptoom van een soort Veronica-intellectualisme. Ik bedoel daarmee dat alom het onvermogen om argumenten van opinies te onderscheiden in onze oren tettert, en de strijd om het eigen ‘ik’ te vrijwaren van de expanderende ‘wij’ teloor gaat in de luidruchtige beeldtaal van deze tijd. Toch is díe strijd het wel degelijk waard om te strijden. Vooral in een samenleving waarin tijdens de secularisatie vergeten werd de religieuze geneigdheid af te schudden, waarin individuele bevrijding niet hand in hand ging met het loslaten van groepsdenken, en waarin tolerantie heerst zonder argumenten over wat er om welke reden getolereerd dient te worden. De jaarlijkse tsunami aan geestrijke woorden en moralistische terugblikken is niets anders dan een signaal dat niemand mag ontsnappen aan de kudde. Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697) Voor mensen met een afwijkende levensovertuiging is dit geen gemakkelijk land om te integreren. Gelukkig wordt in Hollands Maandblad ‘wij’ met evenveel argwaan bekeken als ‘ik’ - BB Hollands Maandblad. Jaargang 2005 (686-697) 3 Geen angst voor clichés Het Rapport Literaire Tijdschriften 2003 is wel erg mild door Bastiaan Bommeljé In Nederland wordt elk jaar zo'n 850.000.000 euro overgemaakt door de overheid aan de publieke omroepen. Die maken daarvoor programma's zoals ‘Lingo’, ‘Ik mis je’, ‘Goedenmorgen Nederland’, ‘Sponsor Loterij Winnaar van de Week’, ‘NOS-Sport’, ‘Sportjournaal’, ‘Z@pp-sport’ en natuurlijk Het Journaal, waar tegenwoordig - het is echt waar - journalisten zelfgemaakte gedichten voordragen om het nieuws te duiden. Van dat geld worden ook de omroepdirecteuren betaald (veel omroepen hebben er diverse; de VARA heeft er zelfs vijf). Deze omroepdirecteuren zijn verantwoordelijk voor programma's als ‘Lingo’, ‘Ik mis je’, ‘Goedenmorgen Nederland’, ‘Sponsor Loterij Winnaar van de Week’, ‘NOS-Sport’, ‘Sportjournaal’, ‘Z@pp-sport’, en Het Journaal, waar journalisten zelfgemaakte gedichten voordragen. Geen wonder dat ze behoren tot de best betaalde functionarissen die wij uit de publieke middelen betalen. Gemiddeld verdient een omroepdirecteur meer dan 200.000 euro per jaar. In Nederland wordt ook elk jaar 292.000 euro overgemaakt door de overheid aan het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds (kortweg ‘Productiefonds’) om te verdelen onder literaire tijdschriften. Van dat bedrag wordt 238.000 euro gebruikt voor productiesubsidies en 54.000 voor de aanvulling van de honoraria der medewerkers. Met dit geld - iets meer dan het jaarsalaris van één omroepdirecteur - worden thans twaalf landelijke en drie Friese literaire tijdschriften gesubsidieerd. Begin januari 2005 verscheen het nieuwe Rapport Literaire Tijdschriften van de Commissie ‘Literaire Tijdschriften’ van het Productiefonds. Misschien moet men zeggen: het verscheen ten langen leste, omdat het hier het rapport over de jaargang 2003 betrof van de door de Commissie beoordeelde bladen, terwijl de eerste nummers van jaargang 2005 reeds in de schappen lagen. Maar het gaat slechts om een ‘tussenrapportage’ zonder consequenties voor de bladen met subsidiëring, die voor een periode van drie jaar vaststaat. Dit zijn De Gids, Raster, Armada, Bunker Hill, Bzzzlletin, Liter, De Parelduiker, Parmentier, De Revisor, Tirade en De Tweede Ronde, alsmede de Friestalige periodieken Hjir, De Moanne/Trotwaer en het Jaarboek Farsk. Begin dit jaar zal de commissie zich buigen over jaargang 2004, waarbij dan wel gevolgtrekkingen worden geformuleerd voor de volgende subsidieperiode (2005-2007). Nu ja, voor Bzzzlletin zal het geen consequenties hebben, want dit blad ging afgelopen jaar ter ziele. Evenals trouwens Literatuur, Optima, Nymph, Renaissance, Toendra en Vlaamse blad Kreatief, en ook evenals eerder Maatstaf, Millennium, Zoetermeer, Lust & Gratie en anderen waarvan de naam reeds is vergeten. Alleen voor het tijdschrift met een jaarlijkse ‘stimuleringssubsidie’ (Passionate) was deze tussenrapportage’ van belang. En natuurlijk voor de tijdschriften die een nieuwe aanvraag deden (Awater, Tzum en Hollands Maandblad). Van die laatste drie was Hollands Maandblad de enige die subsidie kreeg toegekend. De verdeling van het beschikbare