L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 1
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 2
Isi Kandungan
Perutusan Pengarah Kesihatan Negeri Kata Alu-aluan Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Perubatan) Pengurusan Tertinggi JKNNS Sidang Pengarang Carta Organisasi Visi, Misi, Objektif Kualiti dan Dasar Kualiti
BAHAGIAN PENGURUSAN 1.1 Unit Sumber Manusia 1.2 Unit Pentadbiran 1.3 Unit Perolehan dan Pengurusan Aset 1.4 Unit Kewangan 1.5 Unit Latihan 1.6 Unit Pembangunan 1.7 Unit Teknologi Maklumat 1.8 Unit Psikologi 1.9 Unit Kejururawatan 1.10 Unit Penolong Pegawai Perubatan 1.11 Unit Kejuruteraan
BAHAGIAN KESIHATAN AWAM 2.1 Unit Perkembangan Kesihatan Awam 2.2 Unit Kesihatan Keluarga 2.3 Unit Primer 2.4 Unit Penyakit Berjangkit 2.5 Unit Kawalan Penyakit Bawaan Vektor 2.6 Unit Kawalan Penyakit Tidak Berjangkit 2.7 Unit Kesihatan Pekerjaan dan Alam Sekitar 2.8 Unit Pencegahan dan Kawalan AIDS/ STI dan HEP 2.9 Unit Tibi Kusta 2.10 Unit Pemakanan 2.11 Unit Promosi Kesihatan
BAHAGIAN PERUBATAN 3.1 Unit Perkembangan dan Amalan Perubatan 3.2 Unit Kualiti Perubatan 3.3 Unit Kawalan Amalan Perubatan Swasta 3.4 Unit Rekod Perubatan
BAHAGIAN PERGIGIAN BAHAGIAN PERKHIDMATAN FARMASI BAHAGIAN KESELAMATAN DAN KUALITI MAKANAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 3
Perutusan
Assalammualaikum warahmatullahi wabarakatuh, Salam Sejahtera, Salam Sihat Cergas dan Ceria
Saya ingin memanjatkan kesyukuran yang tidak terhingga kepada Allah Taala kerana dengan izin serta limpah rahmatNya, Laporan Tahunan Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan (JKNNS) 2017 dapat diterbitkan.
Laporan tahunan ini disediakan sebagai suatu perkongsian maklumat dan memberikan gambaran menyeluruh tentang peranan dan fungsi jabatan melalui paparan pelaksanaan program dan aktiviti sepanjang tahun 2017. Buku Laporan Tahunan JKNNS 2017 ini menjadi bukti kejayaan yang dilaksanakan oleh jabatan melalui visi, misi dan objektif yang telah digariskan. Tahun 2017 merupakan tahun yang mencabar bagi JKNNS dalam memastikan rakyat mencapai dan mengekalkan taraf kesihatan bagi membolehkannya menjalani kehidupan sosial dan ekonomi yang berkualiti serta produktif.
Antara usaha yang telah dijalankan sepanjang tahun 2017 dalam memperkasakan program Kesihatan Awam, Perkhidmatan Pergigian, Program Perubatan, Perkhidmatan Farmasi serta Keselamatan Kualiti Makanan dimana aktiviti-aktiviti meningkatkan pengetahuan mengenai penjagaan kesihatan kepada masyarakat seperti program Komuniti Sihat Perkasa Negara (KOSPEN), program COMBI, jalinan kerjasama antara agensi Kerajaan yang lain melalui inisiatif National Blue Ocean Strategi, memperkasa modal insan dan menambahbaik infrastruktur serta kemudahan kesihatan terus dilaksanakan.
Pada tahun 2017, JKNNS telah melakar kejayaan cemerlang dengan berjaya memperolehi Persijilan Ekosistem Kondusif Sektor Awam (EKSA). Selain daripada itu, jumlah kematian kes denggi menunjukkan penurunan sebanyak 15 kes (57.7%) berbanding 26 kes kematian denggi pada tahun 2016.
Di kesempatan ini, saya ingin merakamkan sepenuh penghargaan dan tahniah kepada seluruh warga kerja JKNNS yang telah memberi komitmen padu dan kerjasama yang erat dalam menjayakan semua program dan tanggungjawab sepanjang tahun 2017. Syabas kepada Sidang Redaksi JKNNS kerana berjaya menerbitkan Laporan Tahunan 2017.
Akhir kata, saya berharap semoga JKNNS akan terus berkhidmat dengan komitmen serta integriti yang tinggi dan beroleh kesejahteraan dan kejayaan.
Dr. Zainudin bin Mohd. Ali Pengarah Kesihatan Negeri
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 4
Kata-kata Aluan
Assalammualaikum warahmatullahi wabarakatuh, Salam Sejahtera, Salam Sihat Cergas dan Ceria
Alhamdulillah, saya memanjat kesyukuran ke hadrat Allah SWT kerana dengan limpah dan kurniaNya Laporan Tahunan 2017 Jabatan Kesihatan Negeri Negeri Sembilan berjaya disiapkan. Laporan ini merupakan hasil usaha dan kerjasama ahli-ahli jawatankuasa Sidang Redaksi 2018 yang dilantik. Laporan tahunan merupakan dokumen penting dalam mendokumentasikan dan menerangkan objektif, peranan, fungsi, aktiviti dan pencapaian setiap bahagian yang terdiri daripada Bahagian Pengurusan, Bahagian Kesihatan Awam, Bahagian Perubatan, Bahagian Pergigian, Bahagian Perkhidmatan Farmasi dan Bahagian Keselamatan dan Kualiti Makanan di Jabatan Kesihatan Negeri Negeri Sembilan.
Dengan penerbitan laporan tahunan ini, saya berharap dapat menjadi bahan rujukan dalam meningkatkan kecekapan dan kualiti perkhidmatan, di samping menggembeling tenaga ke arah merancang dan melaksanakan pelan strategik yang lebih efektif dan efisyen.
Saya mengucapkan ribuan terima kasih kepada semua anggota yang telah memberikan komitmen dan berpadu tenaga dalam merealisasikan perancangan dan hala tuju yang telah direncanakan. Jabatan Kesihatan Negeri Negeri Sembilan beriltizam meningkatkan mutu dan pencapaian perkhidmatan kesihatan kepada rakyat yang seiring dengan seruan kerajaan. Seterusnya, memperkasakan tadbir urus dan profesionalisme untuk menjadi sebuah organisasi yang unggul dan cemerlang.
Sekian, terima kasih.
Datin Dr. Harlina bt. Abdul Rashid Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Perubatan)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 5
PENGURUSAN TERTINGGI
BAHAGIAN PENGURUSAN
TN. HJ. MAT JALI BIN ABD.RAHMAN Timb. Pengarah Kesihatan Negeri
T
. Pengarah Kesihatan Negeri
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 6
SIDANG PENGARANG
Penasihat Dr. Zainudin bin Mohd Ali Pengarah Kesihatan Negeri Negeri Sembilan Darul Khusus
Pengerusi Datin Dr. Harlina binti Abdul Rashid Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Perubatan)
Ahli-ahli Jawatankuasa:
Bahagian Pengurusan Puan Malathi a/p Chandrahasan Encik Mat Sani Bin Othman
Bahagian Kesihatan Awam Dr. Hajjah Suryati binti Abd Aziz Dr. Rosmala binti Mohamad
Bahagian Perubatan Dr. Noraziah binti Abd. Rahman Puan Maznah binti Mahat
Bahagian Pergigian Dr. Rohaiza binti Kamis
Bahagian Farmasi Puan Adibah Husna binti Ahmad Maher
Bahagian Keselamatan Puan Nor Azura binti Ja’afar dan Kualiti Makanan
Urusetia / Suntingan Cik Nor Linda binti Mokhtar Puan Noradrini binti Abd. Rashid
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 7
CARTA ORGANISASI
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 8
VISI Menjalankan visi selaras dasar Kementerian Kesihatan Malaysia: Negara menggembleng tenaga ke arah kesihatan yang lebih baik.
MISI Ibu Pejabat, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan Darul Khusus komited dalam merancang, mengurus dan mengawal selia penyampaian perkhidmatan kesihatan melalui promosi, pencegahan, perawatan dan pemulihan secara profesional, berkualiti serta efisien ke arah peningkatan tahap kesihatan masyarakat yang lebih berkualiti.
OBJEKTIF Membantu individu dan keluarga mencapai dan mengekalkan taraf kesihatan yang optima bagi membolehkannya menjalankan kegiatan ekonomi dan sosial yang produktif dengan menyediakan kemudahan asas dan perkhidmatan kesihatan yang berkualiti. Tumpuan diberi kepada rakyat yang kurang bernasib baik
DASAR KUALITI Ibu Pejabat, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan Darul Khusus akan memastikan bahawa sistem pengurusan yang diamalkan mematuhi keperluan MS ISO 9001:2015 dan beriltizam ke arah pengurusan, perancangan dan pemantauan program-program yang berkesan melalui promosi kesihatan, pencegahan penyakit, rawatan penyakit, pemulihan dengan berpaksikan pelanggan (client-centered) dan penambahbaikan yang berterusan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 9
Bahagian Pengurusan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 10
1.1 UNIT SUMBER MANUSIA
VISI
Memastikan Unit Sumber Manusia menjadi organisasi terbaik dalam pembangunan sumber manusia yang berkualiti, berkemahiran dan kompeten serta berintegriti dalam meningkatkan mutu perkhidmatan yang cemerlang demi kepuasan pelanggan.
MISI
Memastikan Unit Sumber Manusia mempunyai anggota yang cekap, bertanggungjawab, berpengetahuan dan berkemahiran berasaskan budaya kerja yang cemerlang.
Memastikan perancangan, pengurusan dan pembangunan sumber manusia dapat dilaksanakan dengan berkesan bagi menentukan organisasi mempunyai sumber manusia yang berkualiti, berkemahiran dan kompeten serta berintegriti bagi mencapai objektif bahagian pengurusan.
OBJEKTIF
Untuk memastikan Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan (JKNNS) khasnya dan Kementerian Kesihatan
Malaysia amnya mempunyai sumber dan struktur organisasi yang sempurna dalam menyediakan perkhidmatan yang berkualiti dan cemerlang kepada semua anggota.
FUNGSI
Melaksanakan dasar-dasar pengurusan perjawatan dan perkhidmatan personel berlandaskan peraturan- peraturan, pekeliling-pekeliling yang telah ditetapkan dari masa ke semasa.
Jadual 1 : Kedudukan Perjawatan dan Pengisian Kakitangan JKNNS Mengikut Program, 2017
BAHAGIAN PENGURUSAN Bil. Program Perjawatan Pengisian Kekosongan 1. Pengurusan 120 115 5 2. Kesihatan Awam 3,886 3,743 143 3. Perubatan 6,607 6,352 255 4. Pergigian 911 870 41 5. Farmasi 40 40 - 6. Keselamatan dan Kualiti Makanan 74 70 4 Jumlah 11,638 11,190 448
Jadual 2 : Ringkasan Kedudukan Perjawatan Mengikut Kumpulan di JKNNS, 2017
Bil. Program Perjawatan Pengisian Kekosongan 1. JUSA 52 48 4 2. Pengurusan dan Profesional 2,438 2,582 (144) 3. Paramedik dan Auksiliari 5,756 5,532 224 4. Sokongan 1 954 854 100 5. Sokongan 2 2,438 2,174 264 Jumlah 11,638 11,190 448
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 11
Rajah 1 : Kedudukan Perjawatan dan Pengisian di JKNNS, 2017
3000
2500
2000
1500
1000 JUSA PENGURUSAN DAN PROFESIONAL 500 PARAMEDIK DAN AUKSILIARI SOKONGAN 1 SOKONGAN 2 0 Pengurusan Kesihatan Awam Perubatan Pergigian Farmasi BKKM JUMLAH PENGISIAN
Jadual 3 : Kedudukan Perjawatan dan Pengisian di JKNNS, 2017
Jumlah Pengisian Bil. Program Kesihatan Pengurusan Perubatan Pergigian Farmasi BKKM Awam 1. JUSA 1 9 34 4 0 0 Pengurusan Dan 2. 17 564 1,525 222 26 13 Profesional 3. Paramedik Dan Auksiliari 0 1,959 2,991 385 0 43 4. Sokongan 1 75 170 572 45 4 10
5. Sokongan 2 18 836 1,166 190 7 4 BAHAGIAN PENGURUSAN Jumlah 111 3,538 6,288 846 37 70
Jadual 4 : Latihan Unit Sumber Manusia, 2017
Jumlah Bil. Kursus Tarikh Kumpulan Sasaran Anggota 1. Bengkel HRMIS Modul Kew-8 Siri 1 28/2/2017 Anggota Unit Sumber Manusia, JKNNS 30 Anggota Sumber Manusia di setiap 2. Bengkel HRMIS Modul Kew-8 Siri 2 19/4/2017 30 Pusat Tanggungjawab Bengkel Kajian Semula Sasaran 7/8/2017 Anggota Unit Pentadbiran, Unit Sumber 3. 45 Kerja Tahunan 2017 - 8/8/2017 Manusia dan Unit Latihan Bengkel HRMIS Modul Penamatan Anggota Sumber Manusia JKNNS dan 4. 16/8/2017 30 Perkhidmatan Pusat Tanggungjawab Bengkel Sistem ePrestasi Anggota Sumber Manusia JKNNS dan 5. 5/10/2017 30 (Urusetia bersama Unit ICT) Pusat Tanggungjawab Anggota Sumber Manusia JKNNS dan 6. Kursus Persaraan 24/10/2017 60 Pusat Tanggungjawab 3/10/2017 7. Bengkel Tatatertib Anggota Bahagian Pergigian 30 - 5/10/2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 12
Jadual 5 : Pencapaian Aktiviti Unit Sumber Manusia, 2017
Bil. Aktiviti Pencapaian 1. Bilangan Pengesahan Perlantikan Diproses 142 2. Bilangan Pengesahan Perkhidmatan Diproses 40 3. Bilangan Urusan Naik Pangkat Diproses 1,017 4. Jumlah Kes Tindakan Tatatertib Diuruskan 2 5. Bilangan Permohonan Ke Luar Negeri Diproses 1,550 7. Bilangan Permohonan Pertukaran Diproses 1,589 8. Bilangan Permohonan Tanggung Kerja Diproses 319 9. Bilangan Permohonan Persaraan Diproses 8 10. Peratus Kakitangan Mengisytihar Harta 96.71% 12. Mesyuarat Jawatankuasa Tadbir Urus JKNNS 3 kali 14. Mesyuarat Penyelarasan Pelaksanaan HRMIS 2 kali 15. Mesyuarat Jawatankuasa Pemandu HRMIS KKM 2 kali 16. Mesyuarat Pertukaran/ Penempatan Sumber Manusia 12 17. Mesyuarat Jawatankuasa Tanggung Kerja 6
18. Mesyuarat Panel Pembangunan Sumber Manusia (PPSM) 2 kali 19. Mesyuarat Pegawai-Pegawai Perkhidmatan PTJ di Peringkat JKNNS 2 kali 20. Laporan Perjawatan Gunasama ke KKM 4 kali 21. Laporan Perjawatan Paramedik 4 kali 22. Laporan Perjawatan Gred U41 ke atas 4 kali 23. Laporan Tatatertib Dihantar ke KKM - 24. Naziran Perkhidmatan dan Perjawatan ke PTJ 2 kali
BAHAGIAN PENGURUSAN KESIMPULAN
Secara keseluruhan, Unit Sumber Manusia telah dapat melaksanakan sasaran yang ditetapkan sebagaimana dirancang pada tahun 2017. Usaha penambahbaikan dari semasa ke semasa tetap diteruskan bagi memantapkan lagi pengurusan sumber manusia dan juga dalam penyampaian perkhidmatan kepada anggota JKNNS.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 13
1.2 UNIT PENTADBIRAN
PENGENALAN
Unit Pentadbiran antara komponen utama yang menyokong kepada penyampaian perkhidmatan di Bahagian Pengurusan khasnya dan Ibu Pejabat Jabatan Kesihatan Negeri Negeri Sembilan (JKNNS) amnya. Unit ini bertanggungjawab mengurus perjalanan pentadbiran am termasuk merancang, menyelaras dan melaksanakan urusan housekeeping seperti urusan surat-menyurat dan pengeposan, kad perakam waktu, pengurusan kenderaan dan pengurusan kontrak perkhidmatan seperti pembersihan, keselamatan, penghawa dingin, kafetaria, mesin fotostat, mesin air minuman, peralatan hygiene, penyelenggaraan lif dan rawatan kimia cooling tower.
Bagi memberikan perkhidmatan sokongan kepada semua, Unit Pentadbiran juga bertanggungjawab terhadap pengurusan keselamatan bangunan, pengurusan rekod dan fail, pengurusan penyewaan premis, penyelenggaraan bangunan termasuk keperluan utiliti seperti telefon, bekalan elektrik dan air. Di samping itu, Unit Pentadbiran juga bertanggungjawab sebagai urusetia dalam majlis-majlis rasmi Jabatan, mesyuarat- mesyuarat utama seperti Mesyuarat Pagi, Mesyuarat Pengurusan Ketua Jabatan, Mesyuarat Pemilihan Pencalonan Pingat dan Darjah Kebesaran, Mesyuarat Pemilihan Pasukan Petugas Perubatan Haji, Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan Aduan Awam serta menyelaras soalan Dewan Undangan Negeri (DUN) dan sekretariat induk Ekosistem Kondusif Sektor Awam (EKSA).
Sebagai Penyelaras Aduan JKNNS pula, Unit Pentadbiran turut berfungsi sebagai front liner dalam menyelesaikan aduan dan maklum balas yang diterima dari pelbagai sumber samada akhbar, media sosial, emel, surat, panggilan telefon atau hadir sendiri bagi memberikan perkhidmatan terbaik kepada stakeholder.
VISI
Membantu dalam melicinkan semua urusan pentadbiran pejabat
MISI
Untuk memberikan perkhidmatan yang cemerlang dan berkualiti kepada semua stakeholder BAHAGIAN PENGURUSAN
OBJEKTIF
Objektif utama Unit Pentadbiran adalah untuk memberi sokongan dan khidmat nasihat yang cekap dan berkesan dalam pentadbiran pejabat untuk memastikan semua aktiviti di Ibu Pejabat, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan (IPJKNNS) dapat dilaksanakan secara professional ke arah meningkatkan sistem penyampaian perkhidmatan kesihatan. Unit Pentadbiran juga bertanggungjawab untuk memastikan perkhidmatan dan kemudahan yang diperlukan oleh setiap unit di IPJKNNS dapat dipenuhi bagi membolehkan setiap Bahagian dapat menjalankan fungsi mereka dengan cemerlang.
PELAKSANAAN AKTIVITI
Sepanjang tahun 2017, aktiviti utama telah dilaksanakan oleh Unit Pentadbiran mengikut sasaran yang ditetapkan. Terdapat juga tambahan aktiviti yang dijalankan secara kerjasama dengan agensi luar bagi menggalakkan perkongsian idea. Kesemua aktiviti berkenaan telah diusahakan agar mencapai matlamat.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 14
Jadual 1 : Ringkasan Aktiviti Pentadbiran, 2017
Bil. Aktiviti Pencapaian 1. Pengurusan surat-menyurat - 10,000 surat diterima, diasing dan diagihkan. - Surat-surat yang dihantar melalui perkhidmatan pos : Pos biasa : 8,094 Pos berdaftar : 801 Pos laju : 338 2. Pengurusan Fail - Pendaftaran Fail Peribadi : 15,000 Baru : 500 - Permohonan pelupusan : 300 3. Keselamatan Pas Jabatan - 62 pas Jabatan telah dikeluarkan Pas Keselamatan/ Akses - 148 pas keselamatan / akses telah dikeluarkan 4. Pemilihan ahli pasukan petugas Haji 113 ahli pasukan petugas telah dipilih untuk saringan di peringkat KKM
PRESTASI PENGURUSAN ADUAN
Selaras dengan arahan Kementerian Kesihatan Malaysia supaya semua agensi kesihatan menggunakan aplikasi Sistem Pemantauan Aduan Awam Bersepadu (SiSPAA) secara atas talian dalam pengurusan aduan,
Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan telah melaksanakan pemantauan aduan melalui SiSPAA mulai Januari 2014 dan diteruskan pada tahun 2017. Melalui aplikasi tersebut, sebanyak 319 aduan telah diterima pada tahun 2017 dan sebanyak 92% aduan telah berjaya diambil tindakan dalam tempoh yang telah ditetapkan dalam KPI Jabatan.
Rajah 1 : Prestasi Pengurusan Aduan Mengikut Bulan, 2015 - 2017
45 40 35 BAHAGIAN PENGURUSAN 30 25 20 15 10 5 0 Jan Feb Mac Apr Mei Jun Jul Ogos Sept Okt Nov Dis 2015 20 29 30 30 23 19 19 25 20 27 20 22 2016 29 23 26 30 27 34 19 35 34 34 26 16 2017 24 29 24 21 41 22 30 20 22 20 33 33
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 15
Jadual 2 : Perincian Aduan Yang Diterima Mengikut Program, 2015 - 2017
Program 2015 2016 2017 Pengurusan 5 4 14 Kesihatan Awam 128 146 126 Perubatan 100 134 122 Pergigian 12 11 20 Farmasi 4 3 12 BKKM 35 35 25 Jumlah 284 334 319
PENGURUSAN MAJLIS RASMI JABATAN
Sepanjang tahun 2017, Unit Pentadbiran diberi tanggungjawab dalam pengurusan Majlis Rasmi Jabatan. Senarai majlis yang berjaya dijalankan sepanjang tahun 2017 adalah seperti berikut:
Jadual 3 : Senarai Majlis Rasmi Jabatan, 2017
Bil. Program Tarikh Majlis Anugerah Perkhidmatan Cemerlang
1. 7 Februari 2017 Peringkat Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan 2. Majlis Tilawah Al-Qur’an Peringkat Negeri, Kementerian Kesihatan Malaysia 24 Mei 2017 3. Majlis Berbuka Puasa Peringkat Negeri 8 Jun 2017 4. Majlis Jasamu Dikenang 30 Oktober 2017 5. Perhimpunan Khas Merdeka 18 Ogos 2017
PELAKSANAAN EKOSISTEM KONDUSIF SEKTOR AWAM (EKSA)
Sebagai sekretariat induk bagi pelaksanaan Ekosistem Kondusif Sektor Awam (EKSA) di Jabatan Kesihatan BAHAGIAN PENGURUSAN Negeri, Negeri Sembilan, Unit Pentadbiran bertanggungjawab dalam menyelaras program Amalan EKSA dari sudut keurusetiaan mesyuarat, pelaporan, perekodan, hebahan umum dan membantu dalam pengurusan aktiviti promosi, latihan dan audit bagi memastikan aktiviti EKSA dijalankan secara sistematik dan berterusan.
Pada tahun 2017, JKNNS telah melakar kejayaan CEMERLANG dengan memperolehi markah purata 96.84% semasa Audit Pematuhan EKSA yang dijalankan oleh pihak KKM pada 9 November 2017. Berikut adalah di antara aktiviti EKSA JKNNS yang dijalankan pada tahun 2017.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 16
Taklimat Awareness EKSA Lawatan Penanda Aras di KKM Pada 14 Mac 2017 Pada 15 Mac 2017
Amalan EKSA : Audit Pematuhan EKSA oleh KKM
Contoh Tandas Terbaik di JKNNS pada 9 November 2017
KESIMPULAN BAHAGIAN PENGURUSAN Secara keseluruhan, Unit Pentadbiran telah dapat melaksanakan sasaran yang ditetapkan sebagaimana dirancang pada tahun 2017. Walau bagaimanapun, usaha penambahbaikan dari semasa ke semasa tetap diteruskan bagi memantapkan lagi perkhidmatan. Dedikasi pegawai-pegawai Unit Pentadbiran merupakan aset yang amat berharga dalam menjayakan sasaran tersebut.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 17
1.3 UNIT PEROLEHAN DAN PENGURUSAN ASET
PENGENALAN
Unit Perolehan dan Pengurusan Aset telah diwujudkan pada tahun 2008 bertanggungjawab bagi mengendalikan semua urusan yang berkaitan dengan tatacara perolehan seperti berikut: a. Perolehan Terus b. Tender c. Sebutharga d. Melalui Sistem ePerolehan
Unit ini juga bertanggungjawab dalam pengurusan aset alih kerajaan bagi Jabatan Kesihatan Negeri serta memantau dan menyelaras pengurusan aset di 21 Pusat Tanggungjawab seluruh Negeri Sembilan seperti berikut: a. Penerimaan b. Pendaftaran c. Penggunaan, penyimpanan dan pemeriksaan d. Penyelenggaraan e. Pelupusan f. Kehilangan dan hapus kira
g. Perlantikan Pegawai Pemeriksa, Lembaga Pemeriksa dan Jawatankuasa Penyiasatan h. Menyelaras laporan-laporan suku tahun dan tahunan.
VISI
Menjadi agensi utama dalam pengurusan perolehan, aset dan stor Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan bagi meningkatkan tahap kesihatan dan kesejahteraan rakyat.
MISI BAHAGIAN PENGURUSAN Meningkatkan keupayaan, kecekapan, keberkesanan, ketelusan, akauntabiliti dan integriti agensi dalam pengurusan perolehan, aset dan stor Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan.
OBJEKTIF i. Memastikan perolehan Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan adalah yang terbaik dan menguntungkan. ii. Memastikan semua perolehan Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan diuruskan dengan cekap, telus dan saksama. iii. Memastikan pengurusan aset dan stor diuruskan dengan lebih cekap, telus, amanah dan menepati masa. iv. Memastikan anggota Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan yang menguruskan aset dan stor mempunyai pengetahuan, kemahiran dan kepakaran yang diperlukan dalam bidang berkenaan. v. Memastikan semua jenis aset yang tidak ekonomi diperbaiki dan barangan yang tidak boleh dipakai diambil tindakan pelupusan mengikut tatacara dan garis panduan yang berkuatkuasa.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 18
PENCAPAIAN
PEROLEHAN
Unit ini telah menguruskan perolehan tender dan sebutharga sepanjang tahun 2010 hingga 2017 seperti berikut:
Carta 1 : Bilangan Tender Dan Sebutharga Yang Diuruskan Oleh Unit Perolehan, 2017
18 16 16 14 12 10 9 8 7 6 4 4 2 2 Sebutharga 0 Tender 0 Bekalan Perkhidmatan Kerja
PENGURUSAN ASET ALIH KERAJAAN
Kedudukan Aset Alih Kerajaan:
Kedudukan keseluruhan Aset Alih Kerajaan (Harta Modal dan Aset Bernilai Rendah) bagi Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan seperti pada 31 Disember 2017 adalah berjumlah sebanyak RM483.242 juta dengan 132,510 butiran seperti perincian berikut:
Jadual 1 : Kedudukan Aset Alih Kerajaan, 2017 BAHAGIAN PENGURUSAN
Bil. Tajuk Kuantiti Nilai Perolehan Asal (RM) 1. Harta Modal 44,132 450,124,546.53 2. Aset Bernilai Rendah (Inventori) 88,378 33,117,142.23
Pelupusan
Keseluruhan tahun 2017 jumlah pelupusan aset alih bagi nilai perolehan asalnya setiap satu tidak melebihi RM50,000 hingga RM500,000 yang diluluskan oleh Pengarah Kesihatan Negeri adalah sebanyak 902 butiran bernilai RM2,696,101.84 seperti di Jadual 1. Pelupusan aset alih bagi nilai perolehan asalnya setiap satu tidak melebihi RM200,000 atau jumlah keseluruhannya tidak melebihi RM2,000,000 yang diluluskan oleh Setiausaha Bahagian, Bahagian Perolehan dan Penswastaan, Kementerian Kesihatan Malaysia adalah sebanyak 48 butiran bernilai RM4,693,154.91 dengan butiran seperti di Jadual 2.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 19
Jadual 2 : Kelulusan Pengarah Kesihatan Negeri
Jenis Aset Bilangan Aset Yang Dilupuskan Nilai (RM) H 229 1,985,537.99 Alat Perubatan I 12 7,306.25 H 13 90,440.00 Alat Pergigian I 2 1,675.00 H 113 227,517.25 Alat Am I 87 27.267.25 H 139 16,331.72 Perabot I 301 95,731.44 Kenderaan H 61 244,294.94 Jumlah 902 2,696,101.84 *H = Harta Modal *I = Inventori
Jadual 3 : Kelulusan Setiausaha Bahagian, Bahagian Perolehan dan Penswastaan KKM
Jenis Aset Bilangan Aset Yang Dilupuskan Nilai (RM) H 32 3,190,016.40 Alat Perubatan I - -
H 9 703,540.00 Alat Pergigian I - - H 1 174,200.00 Alat Am I - - Kenderaan H 6 625,398.51 Perabot I - - Jumlah 48 4,693,154.91 *H = Harta Modal *I = Inventori
TIADA pelupusan aset alih bagi nilai perolehan asalnya setiap satu tidak melebihi RM400,000 dan jumlah BAHAGIAN PENGURUSAN keseluruhannya tidak melebihi RM4,000,000 yang diluluskan oleh Perbendaharaan.
KESIMPULAN
Keseluruhan pencapaian Unit Perolehan dan Pengurusan Aset amat baik dan telah berjaya menepati Sasaran Kerja Tahunan yang ditetapkan. Unit ini akan mempertingkatkan usaha dengan berlandaskan objektif untuk memastikan perolehan dan pengurusan aset Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan adalah yang terbaik dan menguntungkan demi kesejahteraan rakyat khususnya dan negara amnya.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 20
1.4 UNIT KEWANGAN
PENGENALAN
Unit Kewangan adalah satu unit di bawah Bahagian Pengurusan, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan. Unit Kewangan bertanggungjawab memastikan segala urusan berkaitan hal-hal kewangan berjalan dengan sempurna dan mengikut peraturan dan prosedur kewangan yang berkuat kuasa.
VISI
Menjadi unit pengurusan kewangan terbaik dalam sektor pengurusan kesihatan negara.
MISI
Untuk mencapai pengurusan kewangan yang cekap dan berkesan dari segi ketepatan masa, pematuhan piawaian kualiti dan penggunaan sumber secara optimum selaras dengan peraturan-peraturan kewangan yang berkuat kuasa.
OBJEKTIF i. Memastikan pengurusan kewangan yang teratur, ringkas dan sempurna serta menepati semua peraturan dan prosedur kewangan yang berkuat kuasa. ii. Memberi pandangan, nasihat dan tunjuk ajar dengan lebih jelas yang berkaitan dengan hal-hal kewangan. iii. Menguruskan perakaunan jabatan dan mengemukakan laporan berkala serta maklum balas ke Kementerian Kesihatan Malaysia dengan cepat dan tepat.
AKTIVITI UTAMA
Aktiviti utama Unit Kewangan, Jabatan Kesihatan Negeri Negeri Sembilan : BAHAGIAN PENGURUSAN a. Agihan Peruntukan b. Pengurusan Perbelanjaan c. Pengurusan Perolehan d. Pinjaman Komputer e. Pinjaman Kenderaan f. Pengurusan Gaji dan Elaun-elaun g. Pengurusan Hasil
KURSUS-KURSUS ANJURAN UNIT KEWANGAN
Sepanjang tahun 2017, Unit Kewangan telah menganjurkan kursus-kursus berikut : a. Kursus Integriti dan Pengurusan Kewangan untuk Kumpulan Pelaksana pada 22 Mac 2017 hingga 24 Mac 2017. b. Kursus GPIS untuk semua pegawai di PTJ-PTJ di bawah JKN pada 6 September 2017. c. Kursus Pengurusan Hasil untuk Kumpulan Pelaksana pada 7 Oktober 2017 dan 21 Oktober 2017. d. Kursus 1GFMAS untuk semua pegawai di JKN yang bakal menggunakan sistem tersebut pada 13 November 2017 hingga 17 November 2017.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 21
Jadual 1 : Pencapaian Unit Kewangan, 2016 - 2017
Pencapaian Bil. Aktiviti 2016 2017 1. Bilangan Baucar Bayaran 3577 3277 2. Bilangan Pesanan Tempatan 1480 1509 3. Bilangan Rekupmen Panjar Wang Runcit 270 249 4. Bilangan Pinjaman Komputer 197 214
Jadual 2 : Prestasi Perbelanjaan Mengurus Mengikut Program, 2017
Peruntukan Perbelanjaan Bil. Program (RM) (RM) 1. Pengurusan 10,316,693.00 10,442,642.00 2. Kesihatan Awam 247,546,323.00 271,556,819.00 3. Perubatan 548,923,783.00 536,580,977.00 4. Penyelidikan dan Sokongan Teknikal 12,724,664.00 12,432,302.00 5. Pergigian 48,397,041.00 51,680,855.00 6. Farmasi 3,452,242.00 3,779,229.00 7. Keselamatan dan Kualiti Makanan 2,270,763.00 2,151,917.00
8. Emolumen Kakitangan Kontrak 13,496,133.00 13,953,260.00
9. MEET 4,534,430.00 3,989,289.00 10. Perkhidmatan Sokongan Hospital 73,924,050.00 73,918,626.00 Jumlah 965,586,121.00 980,485,913.00
Rajah 1 : Prestasi Perbelanjaan Mengurus Mengikut Program, 2017
600,000,000.00
500,000,000.00 BAHAGIAN PENGURUSAN 400,000,000.00 300,000,000.00 200,000,000.00 PERUNTUKAN (RM) 100,000,000.00 0.00
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya, Unit Kewangan telah berjaya mencapai objektif dalam melaksanakan aktiviti pengurusan kewangan dan khidmat nasihat berkaitan tadbir urus kewangan bagi tahun kewangan 2017.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 22
1.5 UNIT LATIHAN
PENGENALAN
Unit Latihan merupakan salah satu unit di bawah Bahagian Pengurusan yang bertanggungjawab mengendalikan sepenuhnya aspek pengurusan latihan di Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan.
Fungsi dasar Unit Latihan adalah menyelaraskan dan mengendalikan kursus-kursus: a. Latihan Dalam Perkhidmatan b. Latihan Asas Dalam Perkhidmatan c. Latihan Berasaskan Kompetensi d. Pembelajaran Berterusan (Continuous Learning) warga kerja JKNNS
Unit Latihan menjadi urusetia dan menyelaras mesyuarat peringkat negeri seperti: a. Mesyuarat Jawatankuasa Latihan Pos Basik b. Mesyuarat Jawatankuasa CPD c. Mesyuarat Jawatan Kuasa Joint Management Committee IPTA / IPTS
Unit Latihan menyelaras sebagai Pentadbir sistem : a. e-Pelatih b. e-Latihan c. e-Tempahan d. myCPD e. e-Praktikal
Unit Latihan juga menyelaras Pusat Latihan Kesihatan (PULAKES), Tampin
Pada 23 April 2014 bangunan asrama Hospital Tampin (Lama) diserahkan kepada JKNNS. Selepas penyerahan, JKNNS menaik taraf dan baik pulih Bangunan Asrama Hospital Tampin (Lama) untuk dijadikan Pusat Kesihatan Latihan (PULAKES) Tampin, JKNNS. Penghujung tahun 2014, PULAKES telah siap dibina sepenuhnya dan dapat menampung seramai 60 orang. PULAKES menjadi tempat latihan untuk warga kerja BAHAGIAN PENGURUSAN Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan dan lain-lain agensi kerajaan dalam sebarang penganjuran kursus.
VISI
Melaksanakan dasar latihan bagi melahirkan anggota sumber manusia yang berkompetensi dan berteraskan pembangunan insaniah.
MISI
Menganjurkan lebih banyak latihan kepada warga Jabatan bagi memenuhi keperluan latihan yang semakin meningkat.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 23
OBJEKTIF a. Objektif Am
Menggalakkan pembelajaran berterusan anggota JKNNS yang menjurus kepada pembangunan kompetensi kendiri, penguasaan pengetahuan, kemahiran, kreativiti dan inovasi. b. Objektif Khusus i. Melaksanakan penguatkuasaan Pekeliling Perkhidmatan Bil 6/2005 Dasar Latihan Sumber Manusia Sektor Awam yang memberi penekanan kepada aspek pembangunan sumber manusia dan mewajibkan anggota sektor awam mengikuti kursus sekurang-kurangnya tujuh hari dalam setahun; ii. Menyediakan hala tuju kemajuan kerjaya dan mewujudkan nilai cipta(value creation) serta nilai tambah (value added) di dalam prestasi kerja anggota JKNNS.
Dasar Latihan Sumber Manusia Sektor Awam menggalakkan setiap anggota perkhidmatan awam mengikuti kursus sekurang-kurangnya tujuh hari dalam setahun selaras dengan usaha untuk melahirkan anggota sumber manusia yang berkelayakan dan berkebolehan. Walau bagaimanapun, pelaksanaan dasar tersebut telah ditangguhkan seperti arahan Ketua Pengarah Perkhidmatan Awam, surat Bil JPA(1)S.175/4/1-1 klt22(38) bertarikh 29.2.2016 melalui juga surat edaran KSU KKM.500-5/11/1 (6) bertarikh 31 Mac 2016.
PENCAPAIAN
Jadual 1 : Laporan Prestasi 7 hari Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan, 2017
Kursus Pendek
Bil. Gred / Kumpulan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Perjawatan Anggota DiIsi Anggota Yang Anggota Yang Anggota Yang Anggota Yang Hadir Lebih 7 Hadir Kurang 7 Tidak Hadir Hadir Kursus Hari Setahun Hari Setahun Berkursus Panjang Lebih 3 Bulan (a) (b) (c) (d)
1. JUSA 49 48 38 10 0 0 BAHAGIAN PENGURUSAN Pengurusan & 2. 2,406 2,530 1,906 438 171 15 Profesional Sokongan 1 3. 6,508 6,237 4,123 1,877 170 67 (Gred 17 - 40) Sokongan 2 4. 2,403 2,172 1,204 870 91 7 (Gred 1 - 16) Jumlah 11,366 10,987 7,271 3,195 432 89 Peratus > 7 Hari Berkursus : 66.99%
Jadual 2 : Pelaksanaan Kursus-kursus, 2017
Kursus Jumlah Kursus Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP) 32 Program Transformasi Minda (PTM) 3 Kompetensi 15 Bos Online Traning (BOSOT) – one off 36 Continuous Learning Jabatan 10
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 24 a. Menyelaras Mesyuarat Peringkat Negeri
Mesyuarat Jawatankuasa Latihan Pos Basik: i. 22 Mei 2017 ii. 21 November 2017
Mesyuarat Jawatankuasa Joint Management Committee IPTA/IPTS: i. 12 Julai 2017
b. Penggunaan Fasiliti Bilik Alamanda dan Pusat Latihan Kesihatan (PULAKES)
Jadual 3 : Penggunaan Fasiliti Bilik Alamanda dan Pusat Latihan Kesihatan (PULAKES)
Fasiliti Jumlah Penggunaan Bilik Alamanda 67 PULAKES (termasuk penginapan) 41
KESIMPULAN
Kemajuan anggota Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan sememangnya harus disulami dengan pembangunan insaniah dan kompetensi yang tinggi. Unit Latihan akan sentiasa memberi penekanan terhadap penyediaan latihan dan kursus yang menjurus kepada aspek pembangunan tersebut.
BAHAGIAN PENGURUSAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 25
1.6 UNIT PEMBANGUNAN
PENGENALAN
Merupakan antara cabang Bahagian Pengurusan, Unit Pembangunan bertanggungjawab memastikan perolehan, perlaksanaan dan pemantauan projek-projek pembangunan fasiliti kesihatan di Negeri Sembilan di bawah peruntukan Rancangan Malaysia, Kerja-Kerja Naik Taraf dan Pembaikan. Segala perancangan dan perlaksanaan adalah selaras hala tuju perkembangan perkhidmatan kesihatan yang selari dasar dan matlamat negeri dan kebangsaan.
VISI
Menguruskan projek-projek baru dan naik taraf bertujuan memastikan keadaan fasiliti kesihatan pada tahap yang terbaik agar mutu penyampaian perkhidmatan kesihatan kepada rakyat di Negeri Sembilan terjamin sama ada di kalangan penduduk Bandar mahupun luar Bandar.
MISI
Menguruskan melalui aktiviti merancang, melaksana dan memantau projek-projek pembangunan supaya mencapai matlamat untuk memberikan perkhidmatan kesihatan terbaik bagi masyarakat di Negeri Sembilan.
OBJEKTIF
Memberikan perkhidmatan sokongan pembangunan fasiliti kesihatan yang berkesan melalui pengurusan pembangunan projek yang cekap, tinggi produktiviti, etika kerja yang berkualiti dan pengawalan kos.
PENCAPAIAN
a. Projek Rancangan Malaysia BAHAGIAN PENGURUSAN
Melalui projek Rancangan Malaysia, bagi tahun 2017 Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan telah diluluskan peruntukan sebanyak RM986,276,488.00 termasuk peruntukan projek sambungan. Manakala bagi projek baru adalah sebanyak RM30,000,000.00.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 26
Jumlah bilangan projek pula adalah sebanyak 13 projek. Dari jumlah tersebut 12 adalah projek sambungan dan 1 adalah projek baru. Butiran projek adalah seperti di Jadual 1 dan Jadual 2 :
Jadual 1 : Bilangan Projek Rancangan Malaysia
Projek dan Peruntukan Peruntukan Peruntukan Butir-butir Projek Projek Projek Projek Projek Baru Sambungan Baru Sambungan (RM) (RM) BP 00100 Latihan - - - - 00101 Pembinaan Baru - - - - 00102 Naik Taraf - - - - BP 00200 Kesihatan Awam - - - - 00201 Kesihatan Luar Bandar 2 45,000,000 1 30,000,000 00203 Kesihatan Bandar 2 41,947,700 - - BP 00300 Kemudahan Hospital 6 583,340,000 - - BP 00400 Hospital Baru 2 285,988,788 - - BP 00900 Kemudahan Anggota - - - - 00901 Kuarters Luar Bandar - - - - 00904 Pejabat - - - - 00110 Peralatan - - - - Jumlah 12 956,276,488 1 30,000,000
b. Latihan ( 00100 )
Tiada Peruntukan yang diluluskan bagi butiran ini.
c. Kesihatan Awam ( 00200 )
Peruntukan adalah sebanyak RM116,947,700.00 di mana terdiri dari 4 projek sambungan dan 1 projek baru iaitu: BAHAGIAN PENGURUSAN
Jadual 2 : Peruntukan Kesihatan Awam, 2017
Status Projek Peruntukan Bil. Tajuk Projek (Sambungan / Baru) (RM) 1. Naik Taraf KK Nilai dengan Kuarters (Jenis 3) Sambungan 29,947,700.00 2. KK Palong 7 dan 8 (Jenis 3) Sambungan 35,000,000.00 3. KK Lenggeng (Jenis 5) Sambungan 10,000,000.00 4. Naik Taraf Pusat Pakar Pergigian Sambungan 12,000,000.00 5. KK Rompin dengan Kuarters (Jenis 4) Baru 30,000,000.00 Jumlah 116,947,700.00
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 27 d. Kemudahan Hospital ( 00300 )
Jumlah projek yang diluluskan bagi butiran ini adalah 6 projek yang terdiri daripada 6 projek sambungan dengan peruntukan sebanyak RM 583,340,000.00.
Jadual 3 : Projek yang Diluluskan, 2017
Status Projek Peruntukan Bil. Tajuk Projek (Sambungan / Baru) (RM) Pembinaan Wad Wanita / Kanak-Kanak Parking Sambungan 200,000,000.00 1. Bertingkat HTJ, Seremban Naik Taraf Perkhidmatan ICU dan CCU Hospital Sambungan 19,000,000.00 2. Tuanku Jaafar Blok Baru 4 Tingkat Perkhidmatan Kepakaran Sambungan 152,890,000.00 3. Hospital Port Dickson 4. Naik Taraf Sistem Bekalan Gas Sambungan 7,950,000.00 Blok Bangunan Wad dan Naik Taraf Sistem Baru 200,000,000.00 5. Bekalan Elektrik, HTJ 6. Naik Taraf Sistem Perpaipan HTJ Baru 3,500,000.00 Jumlah 583,340,000.00
e. Hospital Baru ( 00400 )
Jumlah projek yang diluluskan adalah 2 projek sambungan dengan peruntukan RM285,988,788.00. Hospital Tampin walaupun telah siap pembinaannya namun masih dalam proses bayaran akhir. Hospital Rembau (76 katil) masih lagi dalam pembinaan dan di bawah pengawasan pihak JKR Ibu Pejabat.
Jadual 4 : Projek Hospital Baru, 2017
Status Projek Peruntukan Bil. Tajuk Projek (Sambungan/Baru) (RM ‘000) 1. Hospital Tampin Sambungan 133,388,788.00
2. Hospital Rembau Sambungan 122,600,000.00 BAHAGIAN PENGURUSAN Jumlah 285,988,788.00
f. Kemudahan Anggota (00900)
Tiada Peruntukan yang diluluskan bagi butiran ini.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 28
Klinik Kesihatan Nilai dengan Kuarters (Jenis 3)
Klinik Kesihatan Palong 7 dan 8 (Jenis 3)
BAHAGIAN PENGURUSAN
Klinik Kesihatan Lenggeng (Jenis 5)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 29
Klinik Kesihatan Rompin Dengan Kuaters (Jenis 4)
BAHAGIAN PENGURUSAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 30
Naik Taraf CCU, Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban
Naik Taraf ICU, Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban
BAHAGIAN PENGURUSAN
Hospital Rembau
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 31
PROJEK PEMBAIKAN DAN NAIK TARAF
Bagi tahun 2017 Jabatan Kesihatan Negeri telah diluluskan peruntukan sebanyak RM2,809,322.83 bagi kerja- kerja di bawah waran BP0600 seliaan Unit Pembangunan dan Unit Kejuruteraan. Jumlah bilangan projek naik taraf pula adalah sebanyak 34 projek.
Peruntukan Bil. Tajuk Projek (RM) 1. Pembinaan Kuarters baru KD Batu Kikir 263,000.00 2. Kerja-kerja naik taraf Tandas Awam PKD Jelebu 13,795.00 3. Kerja-kerja pendawaian elektrik dan jerejak besi di Kuarters Klinik Pergigian KLIA, Rantau & Sendayan 6,510.00 4. Kerja-kerja naik taraf sistem bekalan air Pedas 135,555.00 5. Kerja-kerja naik taraf bumbung dan lainlain yang berkaitan di KK Simpang Durian 121,459.04 Naik taraf, Ubah suai dan Pembaikan bagi kerja-kerja pembinaan pos kawalan di Klinik Kesihatan 6. 19,950.00 Padang Lebar, Kuala Pilah 7. Kerja-kerja permasangan sistem pengawasan kebakaran automatik (SPKA) di Hospital Port Dickson 5,479.00 8. Kerja-Kerja naik taraf bangunan kuarters sedia ada untuk dijadikan pejabat pergigian Kuala Pilah 435,091.08 9. Kerja-kerja menaik taraf tangki air dan kerja-kerja berkaitan di KK Jelebu 146,399.00 10. Projek Sanitari luar bandar (BAKAS) 18,000.00 11. Kerja-kerja pembaikan segera beam di KK Titi Jelebu 13,992.00 Permohonan peruntukan kecemasan bagi baik pulih elektrik Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri 12. 101,866.00 Sembilan Kerja-kerja kajian geoteknikal bagi kerja pembaikan kegagalan cerun di Jabatan Kesihatan Negeri, 13. 230,975.57 Negeri Sembilan 14. Kerja-kerja penggantian sistem pencegahan kebakaran di Hospital Jelebu 7,068.40 15. Pemasangan Sistem SPKA bagi setiap bangunan utama di HTJ 16,435.20 16. Kerja-kerja pembahagi jalan utama di kawasan hospital yang menghalang laluan jentera bomba. 16,000.00 17. Kerja-kerja water proofing dan grouting di Kuarters KK Johol 19,950.00 18. Kerja-kerja naik taraf tangki air dan kerja-kerja lain yang berkaitan di KK BSJ 164,885.00 Kerja-kerja Projek PHIS di KK Senaling, KK Bukit Rokan Utara, KK Kuarters KLIA, KK Rantau, KK 19. 700,464.82 Ampangan, KK Sendayan, KK Linggi, KK Pasoh 1 dan Hospital Port Dickson 20. Pembinaan Pagar di Tapak Klinik Kesihatan Titi 59,000.00 Naik taraf Sistem Penghawa Dingin Berpusat dan Kerja-kerja lain Berkaitan di Klinik Kesihatan 21. 5,600.00
Seremban BAHAGIAN PENGURUSAN 22. Kerja-Kerja Pembaikan dan Pendawaian Elektrik di Klinik Pergigian di Daerah Seremban 16,139.00 23. Kerja-Kerja Paip Bocor Di Klinik Kesihatan Pedas 5,700.00 24. Kerja-kerja pembaikan segera tangki air di Klinik Kesihatan Pertang 8,500.00 Kerja naik taraf sistem QMS 300i untuk main server di kaunter klinik pakar Hospital Tuanku Ja’afar, 25. 19,504.00 Seremban 26. Kerja-kerja memasang building film (black colour tinted 95% sun shade) dan silicon JKNNS 9,754.50 27. Kerja penutupan tanah runtuh di tebing bukit belakang di JKNNS 5,750.00 28. Kerja-kerja menambak dan membaiki pagar di KD Batu Kikir 19,500.00 29. Kerja-kerja penggantian siling di Ruang legar Pejabat pengarah di JKNNS 16,932.42 30. Kerja-kerja naik taraf Infrastruktur Elektrikal dan ICT untuk PHIS di HTAN 125,429.80 31. Kerja-kerja ubah suai UTC Ampangan 19,690.00 32. Kerja pemasangan sistem telefon (line centrex) termasuk pendawaian di Klinik Pergigian Tampin 19,770.00 33. Kerja-kerja menaik taraf bilik x-ray pergigian Gemencheh Kuning 20,000.00 34. Kerja-kerja baikpulih tempat meletak kenderaan di Klinik Kesihatan Desa Rhu 21,178.00 Jumlah 2,809,322.83
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 32
1.7 UNIT TEKNOLOGI MAKLUMAT
PENGENALAN
Unit Teknologi Maklumat dan Komunikasi (ICT), Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan (JKNNS) telah diwujudkan pada tahun 2003 dengan satu jawatan Juruteknik FT17 dan disusuli dengan jawatan Penolong Pegawai Teknologi Maklumat F32 dan Pegawai Teknologi Maklumat F41 serta Pembantu Tadbir (P/O) N17 pada tahun 2004. Pada tahun 2008 perjawatan baru Pegawai Teknologi Maklumat F44 diwujudkan dan pada awal tahun 2010 pula dua perjawatan Penolong Pegawai Teknologi Maklumat F29 telah ditambah di Unit ICT sehingga kini.
Unit ICT, JKNNS diwujudkan bertujuan untuk mengawasi, menyelaraskan dan menjalankan tugas-tugas pengurusan teknologi maklumat mengikut arahan dari Kementerian Kesihatan khususnya dan Kerajaan Malaysia secara amnya. Ini memastikan tiada kecacatan atau ketidakupayaan penggunaan teknologi maklumat bagi mencapai taraf negara maju pada 2020 dan TN50, di mana terdapat pelbagai aplikasi dan sistem teknologi, komunikasi dan maklumat digunakan dalam Kementerian Kesihatan.
Justeru itu, kewujudan Unit ICT adalah berperanan sebagai institusi pentadbiran pusat yang juga dikenali sebagai Pusat Tanggungjawab Peringkat 1 (PTJ 1) bagi merangka, melaksanakan dan mengawal selia perkhidmatan kesihatan di seluruh Negeri Sembilan yang meliputi 3 peringkat penyeliaan iaitu:- i. Peringkat Negeri - Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan ii. Peringkat Hospital - Hospital-hospital di JKNNS dan iii. Peringkat Daerah - Pejabat Kesihatan Daerah dan Pejabat Pergigian Daerah
Sehubungan itu, satu organisasi yang sistematik telah diwujudkan dari aspek pentadbiran bagi memastikan setiap usaha yang dijalankan mendapat perhatian dan kawal selia yang sepatutnya bersama-sama unit-unit di JKNNS.
VISI i. Memaksimakan fungsi, peranan dan penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi di Jabatan
Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan. BAHAGIAN PENGURUSAN ii. Meningkatkan kualiti dan keselamatan data sistem maklumat serta meningkatkan taraf dan kecekapan perkhidmatan pelanggan dengan penggunaan ICT.
MISI
Memberikan perkhidmatan dan kemudahan ICT untuk memenuhi keperluan Jabatan dan mewujudkan serta menyelenggara sistem maklumat yang berkualiti dan pengautomasian pejabat bagi meningkatkan mutu, produktiviti, kecekapan pengurusan dan pentadbiran kakitangan. Memberi pendedahan dan meningkatkan tahap kesedaran terhadap penggunaan ICT dan memberikan perkhidmatan sokongan kepada kakitangan.
OBJEKTIF
Untuk memberikan sokongan teknikal ICT dan aplikasi kepada Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan bagi memastikan kemudahan dan perkhidmatan ICT dapat digunakan dalam membantu Jabatan menjalankan fungsi- fungsinya dengan cekap dan berkesan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 33
PENCAPAIAN UNIT ICT (SEKSYEN PEMBANGUNAN), 2012 - 2017
Bil. Sistem Keterangan Status Terkini Pencapaian
1. eprestasi.jkn.ns Migrasi sistem Perkongsian pintar bersama: ePrestasi daripada ATK SUKNS Sistem Maklumat Framework kepada Yii2 JKN Sabah Kakitangan Framework mengikut JKN Sarawak (ePrestasi - 2007) teknologi terkini bagi JKN Kedah pengukuhan JKN Perak Mempercepatkan keselamatan data yang JKN Pulau Pinang pengurusan lebih mantap dapat BPSM, KKM persidangan Panel diwujudkan. Institut Kanser Negara Pembangunan Sumber JKN Perlis Manusia (PPSM) dan Dalam proses
penilaian APC pengujian.
Peluasan semua PTJ
2. esurat.jkn.ns Peluasan di : JKNNS (Sistem eSurat - 2009) Hospital Jelebu Hospital Port Meningkatkan Dickson kecekapan dalam pengendalian surat
3. epelatih.jkn.ns Peluasan semua PTJ Perkongsian pintar bersama: BSKB,KKM Sistem Penempatan Hospital Likas dan Pemantauan JKN Johor Pelatih IPT. IPTA (ePelatih - 2010) IPTS PENGURUSAN BAHAGIAN JKN Pulau Pinang Memudahkan urusan penempatan pelatih- Mendapat anugerah di pelatih IPT dengan bawah program pemberian mengurangkan ganjaran KUMPULAN masalah kebanjiran WANG AMANAH pengambilan pelatih - PEMBANGUNAN PROJEK pelatih IPT. ICT SEKTOR AWAM (KWAICT)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 34
Bil. Sistem Keterangan Status Terkini Pencapaian
4. ekenderaan.jkn.ns Peluasan semua PTJ (Tidak semua modul) (Sistem eKenderaan - 2010)
Pemantauan rekod dan penyelenggaraan serta pengendalian tempahan kenderaan
5. emaintenance.jkn.ns Peluasan di : ICT, JKNNS Sistem Maklumat Penyelenggaraan Peralatan dan Perkakasan ICT (eMaintenance - 2010)
Membantu pengendalian rekod
pembaikan peralatan ICT dengan penjanaan laporan dan pengiraan kos pembaikan yang terlibat
6. ekeselamatan.jkn.ns Peluasan semua PTJ
Sistem Kawalan Keselamatan (eKeselamatan - 2011)
Memudahkan proses penilaian syarikat
kawalan keselamatan BAHAGIAN PENGURUSAN dan memantau kontrak setiap syarikat
7. eknowledge.jkn.ns Peluasan Sistem : • Ibu Pejabat, JKNNS Sistem e-Knowledge (2011 - kini) (eKnowledge - 2011) • HTJS • Hospital Tampin Memudahkan capaian • Hospital Port Dickson maklumat yang (2016 - kini) dimuatnaik seperti dokumen dan perisian.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 35
Bil. Sistem Keterangan Status Terkini Pencapaian
8. etempahan.jkn.ns Peluasan semua PTJ
Sistem Tempahan Telah dimigrasi kepada Fasiliti pangkalan data sistem (eTempahan - 2011) ePrestasi pada April 2018 yang mana semua pegawai boleh Memudahkan mengakses sistem. pengendalian permohonan tempahan makmal ICT, dewan dan bilik seminar.
9. elokum.jkn.ns Peluasan di : Terpilih memasuki program HTJS pemberian ganjaran Sistem Lokum KUMPULAN WANG (eLokum - 2013) AMANAH PEMBANGUNAN PROJEK ICT SEKTOR Memudahkan proses AWAM (KWAICT) sehingga permohonan Lokum diperingkat akhir di bawah ganjaran pasukan projek ICT bagi tahun 2016.
10. latihanv1.jkn.ns Peluasan semua PTJ Perkongsian pintar bersama: Hospital Putrajaya Sistem Latihan JKN Pulau Pinang (elatihan - 2013) Terpilih memasuki program pemberian ganjaran Meningkatkan kaedah KUMPULAN WANG pemantauan 7 hari AMANAH PEMBANGUNAN berkursus dan PROJEK ICT SEKTOR membantu penyediaan AWAM (KWAICT) sehingga BAHAGIAN PENGURUSAN laporan kursus bagi diperingkat akhir di bawah semua jawatan. ganjaran pasukan projek ICT bagi tahun 2016.
11. apc.jkn.ns Peluasan semua PTJ
Sistem Penerima Anugerah Perkidmatan Cemerlang (eAPC - 2013)
Sistem persiapan untuk majlis APC - pengeluaran surat jemputan , susunan nombor kerusi, sijil, kehadiran semasa majlis APC dan paparan biodata serta gambar penerima.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 36
Bil. Sistem Keterangan Status Terkini Pencapaian
12. ethalassemia.jkn.ns Peluasan di : Fasiliti Kesihatan NS Sistem Elektronik Kesihatan Thalassemia (eThalassemia - 2015).
Memudahkan untuk membuat analisis bilangan pesakit Thalassemia di Negeri Sembilan.
13. Sistem Pendaftaran Peluasan semua PTJ Penyertaan Walkathon Mengikut keperluan (eWalkathon - 2015) Kelab Sukan Dan Kebajikan, JKNNS Memudahkan untuk merekod jumlah
kutipan semasa dan mengenalpasti pemulangan kad walkathon oleh pegawai.
14. eborangv2.jkn.ns Peluasan semua PTJ
Sistem Borang MaklumBalas (eMaklumbalas - 2015)
Pengguna sistem inhouse merekod aduan dan
maklumbalas. BAHAGIAN PENGURUSAN Mempercepatkan proses memberi maklumbalas penyelesaian kepada sebarang permasalahan pengguna sistem.
15. epraktikal.jkn.ns Peluasan di : Perkongsian pintar bersama: Unit Latihan, JKNNS JKN Pulau Pinang Sistem Pengurusan Rekod Penempatan Pelajar Latihan Industri (ePraktikal - 2016)
Merekod maklumat
pelajar latihan industri dan memudahkan penyediaan surat serta sijil.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 37
Bil. Sistem Keterangan Status Terkini Pencapaian
16. Sistem Penempatan, Dalam Proses Pertukaran dan Pembangunan Perjawatan (Sistem e3P)
Sistem ini hanya untuk pertukaran dalaman pegawai teknikal sahaja tidak termasuk jawatan gunasama seperti PTD (M) dan Pegawai Teknologi Maklumat (F) dan jawatan - jawatan kader yang lain.
Merekod maklumat perjawatan, penempatan dan pertukaran pegawai secara dalaman.
17. ijejak.jkn.ns Peluasan di : Perkongsian pintar bersama: Fasiliti Kesihatan JKN Pulau Pinang Sistem iJejak (iJejak - NS JKN Johor 2014) Fasiliti Kesihatan JKN Kedah Angkatan Tentera JKN Melaka Merekodkan maklumat NS JKN Terengganu ibu semasa Hospital Swasta JKN WPKL&P mengandung , NS maklumat kelahiran Mendapat anugerah di anak dan suntikan Integrasi antara bawah program pemberian measles 9 dan 12 SMRP dan iJejak ganjaran KUMPULAN bulan bagi tujuan bagi HTAN, WANG AMANAH mengurangkan kadar HTampin, HJempol PEMBANGUNAN PROJEK kematian ibu dan home dan HJelebu ICT SEKTOR AWAM visit selepas bersalin (KWAICT) serta menjana pelbagai Integrasi antara BAHAGIAN PENGURUSAN laporan termasuk SPP dan iJejak laporan remaja hamil. bagi HTJS dan HPD
bagi mengelak hospital mengunci masuk data kelahiran yang berulang- ulang dan memudahkan pihak KK dan KD mendapat notifikasi untuk membuat home
visit.
18. ezytanah.jkn.ns Peluasan di : Unit Pembangunan, Sistem eZy tanah JKNNS (eZytanah - 2015)
Merekodkan maklumat tanah di bawah seliaan JKNNS.
Semua sistem di atas diselenggara dari semasa ke semasa bagi memantapkan kestabilan sistem mengikut permohonan owner system.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 38
PENCAPAIAN UNIT (SEKSYEN OPERASI), 2017
Bil. Tahun Tugas Penerangan Pengguna Pencapaian 1. 2017 Pembaikan Komputer Membuat pembaikan peralatan Semua PTJ Jumlah Pembaikan : Berpusat ICT yang rosak. 347 Unit Jumlah Penjimatan : RM 76,076.00 2. 2017 Rangkaian 1GovNet Menyelia dan memantau Semua PTJ 176 Fasiliti Kesihatan Di rangkaian dan talian internet Negeri Sembilan rasmi kerajaan untuk penggunaan internet dan ekses kepada sistem-sistem rasmi kerajaan. 3. 2017 Sistem Backup PHIS Data dari server PHIS semua Semua Backup Berpusat Berpusat klinik kesihatan dan hospital Hospital dan akan di buat secara berpusat di Klinik Unit ICT, JKNNS Kesihatan 4. 2017 Projek KKM Penyelia projek peringkkat Klinik 13 Fasiliti TPC-OHCIS negeri untuk semua projek Kesihatan, rasmi KKM yang berkaitan Hospital dan 31 Perluasan OHCIS peralatan, rangkaian dan sistem Klinik ICT Pergigian
KESIMPULAN
Unit ICT, JKNNS berfungsi bagi memastikan kelancaran penyampaian perkhidmatan di jabatan. ICT sebagai enabler dapat membantu jabatan meningkatkan mutu perkhidmatan yang mana segala urusan dapat dijalankan dengan efektif dan efisien dengan adanya kemudahan sistem dan infrastruktur rangkaian yang sistematik. ICT juga menyediakan kemudahan dan membantu pihak pengurusan memahami sesuatu aspek pengetahuan berkaitan teknologi/sistem yang dapat digunakan untuk meningkatkan keberkesanan pengurusan sesebuah organisasi.
BAHAGIAN PENGURUSAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 39
1.8 UNIT PSIKOLOGI
PENGENALAN
Unit Psikologi dan Kaunseling Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan bertanggungjawab memberi perkhidmatan kaunseling secara individu dan kelompok kepada seluruh kakitangan samada secara sukarela mahupun dirujuk oleh Ketua Jabatan. Perkhidmatan ini adalah bertujuan untuk memberi perkembangan positif serta produktif terhadap peribadi, intrapersonal, kerjaya dan persekitaran.
VISI
Perkhidmatan Psikologi Penggerak Modal Insan Sejahtera.
MISI
Membangun modal insan melalui aplikasi psikologi pembangunan personel.
OBJEKTIF i. Membantu organisasi untuk mengekalkan suasana kerja yang harmoni dan produktif. ii. Membantu penjawat awam untuk mencapai tahap kesihatan fizikal dan psikologi yang optimum.
AKTIVITI UNIT 2017
1. Program Saringan Pengurusan Kewangan Terhadap Kakitangan Yang Tersenarai dalam Keterhutangan Serius
Tarikh : 27 Mac 2017 – 10 April 2017 (10 Program)
Jumlah Peserta : 447 orang BAHAGIAN PENGURUSAN Sasaran : Kakitangan yang memiliki pendapatan bersih kurang 40% dari pendapatan kasar dalam penyata gaji.
2. Program Ziarah Kasih Ramadhan AKRAB
Tarikh : 13 -17 Jun 2017 (7 Daerah) Jumlah Penerima Sumbangan : 30 orang kakitangan Sasaran : Kakitangan yang mempunyai masa kesihatan kronik bagi tujuan meringani beban kewangan.
3. Taklimat Dasar Pemisah
Tarikh : 20 Oktober 2017 (Jumaat) Jumlah Penerima Sumbangan : 100 orang Sasaran : Ketua Jabatan, Ketua Unit, Penyelia, Pegawai Penilai Pertama (PPP), Pegawai Penilai Kedua (PPK) yang menilai anggota dalam LNPT
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 40
STATISTIK PERKHIDMATAN SESI KAUNSELING BAGI TAHUN 2013-2017
TAHUN 2013 2014 2015 2016 2017 Jumlah Sesi 947 896 1710 2202 3233
KESIMPULAN
Perkhidmatan Psikologi dan Kaunseling semakin dikenali dan diterima oleh Ketua-ketua Jabatan di setiap PTJ dalam Jabatan Kesihatan Negeri Negeri Sembilan. Diharapakan perkhidmatan yang disampaikan berjaya membantu kakitangan JKNNS dalam mempertingkatkan potensi diri kearah yang lebih positif sekali gus mendorong kepada kecemerlangan imej dan pencapaian jabatan masing-masing.
BAHAGIAN PENGURUSAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 41
1.9 UNIT KEJURURAWATAN
PENGENALAN
Pasukan Kejururawatan di Negeri Sembilan merangkumi 30% daripada keseluruhan anggota dalam perkhidmatan kesihatan di Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan. Terdapat enam buah Hospital iaitu Hospital Pakar Negeri (1), Hospital Pakar Major (1), Hospital Pakar Minor (1) dan 3 hospital tanpa pakar manakala di kesihatan awam pula, terdapat 48 buah klinik kesihatan, 99 klinik desa dan 16 K1M.
VISI
Bersama-sama Menggembeleng Tenaga Ke Arah Kesihatan Yang Lebih Baik Melalui Kecemerlangan Profesionalisma Kejururawatan
MISI a. Meningkatkan pengetahuan dan inovasi serta mendidik mentaliti kelas pertama. b. Memajukan profesyen kejururawatan ke tahap optimum. c. Mengurus isu kejururawatan secara konstruktif dan produktif. d. Menambah baik dan mengekal piawaian kualiti perkhidmatan kejururawatan. e. Meningkat serta mengukuhkan makanisma implementasi dan pemantauan perkhidmatan kejururawatan
OBJEKTIF i. Menyediakan Jururawat yang proaktif dan kompeten dalam perawatan pesakit. ii. Meningkatkan kualiti perkhidmatan kejururawatan yang menjurus kepada kepuasan pelanggan dan Customer’s Delight. iii. Memperkasakan penyeliaan dan pemantauan berkesan ke atas kualiti perkhidmatan kejururawatan.
Bagi mencapai objektif di atas, Unit Kejururawatan telah menumpukan kepada tiga fokus utama:- i. Pembangunan modal insan ii. Memperkasa Perawatan Pesakit iii. Kepuasan Pelanggan BAHAGIAN PENGURUSAN
PERJAWATAN KEJURURAWATAN 2017
Bagi tahun 2017, Pasukan Kejururawatan Negeri Sembilan adalah seramai 3,480 orang pelbagai kategori dengan peratus pengisian 97% di Hospital dan 90% di Kesihatan Awam. Jadual 1 menunjukkan Perjawatan Kejururawatan Negeri Sembilan.
Jadual 1 : Perjawatan Kejururawatan Negeri Sembilan
Jawatan Perjawatan Isi Kosong Jururawat U44 3 3 0 Jururawat U42 24 16 8 Jururawat U41 19 15 4 Jururawat U36 61 57 4 Jururawat U32 276 268 10 Jururawat U29 2,265 2,254 11 Jururawat U26 16 15 1 Jururawat U24 149 121 28 Jururawat U19 804 731 73
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 42
PEMBANGUNAN MODAL INSAN
Program Pementoran
Program pementoran telah diperkenalkan pada tahun 2006. Pementoran adalah satu pendekatan dalam memberi bimbingan, sokongan dan bantuan secara professional bagi meningkatkan pembangunan dan kompetensi anggota yang baru dilantik. Program ini telah membantu Jururawat lantikan baru yang ditempatkan di hospital dan kesihatan serta menyediakan Jururawat dari novice ke advance beginner. Program ini bermula dengan orientasi kepada anggota baru di Jabatan Kesihatan Negeri, di Peringkat Hospital / PKD dan juga di peringkat unit.
Sepanjang tahun 2017, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan telah menerima seramai 102 orang Jururawat U29 lantikan baru, yang telah menamatkan latihan daripada Institusi KKM. 100% berjaya menamatkan program.
Pencapaian Program Pementoran
Rajah 1 : Lantikan Jururawat Baru, 2017
60 52
50
40
30 22 17 20 9 10 2 0
HTJ HTAN HPD HTAM HJEL HJEM PENGURUSAN BAHAGIAN Hospital
Pencapaian Pos Basik
Latihan Pos Basik merupakan latihan perawatan kepakaran yang menyokong perkembangan kesihatan di Negeri Sembilan. Secara keseluruhan pencapaian pos basik bagi tahun 2017 adalah rendah berbanding keperluan sebenar perkhidmatan.
Jadual 2 : Pencapaian Pos Basik di Hopsital, 2017
Kategori Jumlah Pos Basik Pos Basik Pos Basik Pos Basik Pos Basik Jururawat Jururawat Kebidanan Perawatan Pediatrik Psikiatri Pengurusan Rapi Diabetik U44 2 2 - - - - U42 8 7 - - - - U41 15 4 1 - - - U36 32 25 1 3 1 - U32 195 82 19 7 2 6 KUP32 274 58 20 14 1 1 U29 1,508 143 32 35 2 6
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 43
Pasukan Kejururawatan yang bertugas di Kesihatan Awam, keseluruhan 51% jururawat mempunyai Pos Basik Kebidanan dan daripada jumlah tersebut 46% mempunyai Pos Basik Perawatan Kesihatan Awam manakala Pos Basik Pengurusan Diabetik hanya 36 jururawat yang dilatih khas.
Jadual 3 : Pencapaian Pos Basik di Kesihatan Awam, 2017
Kategori Jumlah Jururawat Pos Basik Kebidanan Pos Basik Perawatan Pos Basik Jururawat Kesihatan Awam Pengurusan Diabetik U44 1 1 1 - U42 8 8 8 - U41 0 0 0 - U36 25 25 25 - U32 73 73 62 3 KUP32 76 64 25 4 U29 396 125 17 29
ADUAN
Sebanyak 20 Aduan yang diterima sepanjang tahun 2017. Seperti yang ditunjukkan dalam rajah dibawah. Pecahan kategori aduan adalah Softskill 6, Ketidakpuasan hati kepada perkhidmatan 11 dan pengurusan 3, faktor komunikasi merupakan penyumbang terbesar aduan di Negeri Sembilan.
Rajah 1 : Aduan Yang Diterima, 2017
3
6 BAHAGIAN PENGURUSAN
Soft Skill 11 Perkhidmatan Pengurusan
Intiatif Baru yang diperkenalkan :
Program Go Fit Don’t Quit
Bahagian Kejururawatan dengan kerjasama Bahagian Pendidikan Kesihatan, Kementerian Kesihatan Malaysia telah mengambil inisiatif untuk melatih beberapa orang jururawat sebagai pengerak bagi program kesihatan untuk Jururawat. Program ini bertujuan mewujudkan pasukan kejururawatan yang mempunyai taraf kesihatan yang baik dengan berat badan ideal.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 44
Program kesihatan untuk Jururawat ini dikenali sebagai Go Fit Don’t Quit. 3 Jururawat Pengerak Kesihatan bagi Negeri Sembilan, telah dilantik dan menjalani latihan khas : i. Norlela Binti Hassan (KPJD Tampin) ii. Nur Asliza Binti Md Yasin (SN HTAN) iii. Sharifah Norra Binti Syed A Rahman (KJ HPD)
Program terancang telah berjaya dilakukan dengan penyertaan seramai 122 Jururawat dari pelbagai kalegori. Hasil daripada program ini : 80 Jururawat telah berjaya menurunkan berat badan di antara 0-5% dari berat badan asal. 32 orang Jururawat telah berjaya menurunkan berat badan 5-10% dari berat badan asal, manakala 4 orang Jururawat telah Berjaya menurunkan lebih 10% berat badan dari berat asal. Dua Jururawat Masyarakat daripada PKD Kuala Pilah telah berjaya menurunkan 11kg dalam tempoh 6 bulan. i. Suhaila Ar’fa Binti Khalid ii. Hanizah A/K Harun
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya tahun 2017 menunjukkan pencapaian yang positif. Beberapa penambahbaikan dan usaha telah dirancang bagi meningkatkan pencapaian bagi tahun 2018. Diharap dengan perancangan dan
usaha pada tahun ini, ianya mampu meningkatkan imej dan Profesyen Kejururawatan. BAHAGIAN PENGURUSAN BAHAGIAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 45
1.10 UNIT PENOLONG PEGAWAI PERUBATAN
PENGENALAN
Unit Penolong Pegawai Perubatan di Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan telah ditubuhkan pada bulan Oktober 2014, selaras dengan kehendak Kementerian Kesihatan Malaysia melalui surat KKM – 87/A5/1/5/0(14) Jld. 2 bertarikh 23 Januari 2014. Unit PPP adalah bertanggungjawab pada Pengurusan dan Perkhidmatan profesion Penolong Pegawai Perubatan dan Pembantu Perawatan Kesihatan di Negeri Sembilan.
Unit Penolong Pegawai Perubatan ini terdiri dari Ketua Penolong Pegawai Perubatan Negeri (Pengurusan) dan Timbalan Ketua Penolong Pegawai Perubatan Negeri (Kesihatan Awam). Asas di dalam pengoperasian unit ini dibantu oleh Bahagian Perubatan dan Bahagian Kesihatan Awam.
VISI
Menjadikan pasukan sokongan perubatan yang kompiten, komited dan berdedikasi DENGAN sentiasa mempertingkatkan mutu perkhidmatan yang diberikan kepada pesakit dan keluarga pesakit secara berterusan.
MISI
Menyediakan perkhidmatan penyeliaan klinikal (Clinical Supervision) yang kompiten, komited dan berdedikasi kepada anggota di bawah jagaan supaya setiap aktiviti perkhidmatan diberi secara professional dan efektif memenuhi keperluan pelanggan.
OBJEKTIF
i. Memastikan perkhidmatan yang diberikan oleh Penolong Pegawai Perubatan dan Pembantu Perawatan BAHAGIAN PENGURUSAN Kesihatan dilaksanakan secara personal, cekap dan berkualiti sepanjang masa. ii. Menguruskan sumber manusia di bawah kawalan dengan cekap, efektif dan mengotpimakan bilangan anggota di sebuah hospital/pejabat daerah mengikut kepentingan perkhidmatan iii. Merancang dan melaksanakan program latihan secara berterusan dan berkesan kepada anggota dibawah jagaan iv. Melibatklan secara aktif program program anjuran hospital/pejabat kesihatan daerah serta komuniti setempat.
PENCAPAIAN AKTIVITI
Perjawatan
Jumlah perjawatan Penolong Pegawai Perubatan d iJabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan adalah seramai 649 orang. Daripada jumlah perjawatan tersebut, sebanyak 625 perjawatan telah diisi iaitu 97 peratus (Rajah 1). Jumlah pencapaian pos basik Penolong Pegawai Perubatan di Negeri Sembilan adalah sebanyak 35.6 peratus di pelbagai disiplin. Daripada jumlah ini, sebanyak 27.8 peratus adalah di Kesihatan Awam dan 41.3 peratus di Perubatan.
Perbezaan yang agak ketara didalam peratusan pencapaian pos basik ini adalah disebabkan faktor kekurangan anggota bertugas di samping, tidak mencukupi syarat kelayakkan iaitu 3 tahun. Unit Penolong Pegawai Perubatan dengan kerjasama Bahagian Kesihatan Awam dan Bahagian Perubatan telah merangka unjuran latihan pos basik untuk semua Penolong Pegawai Perubatan di Negeri Sembilan. Sasaran pencapaian latihan pos basik adalah sebanyak 50% daripada jumlah Penolong Pegawai Perubatan dalam masa 5 tahun (Rajah 2).
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 46
Rajah 1 : Peratusan Perjawatan Penolong Pegawai Perubatan di Negeri Sembilan
97%
3%
Pengisian Kosong
Rajah 2 : Unjuran Latihan Pos Basik, 2017 - 2022
52.9%
2022 59.3% 47.9% 2021 55.7% 43.0% 2020 52.2% 38.0% 2019 48.6% 33.1%
2018 45.1% BAHAGIAN PENGURUSAN 27.8% 2017 41.3%
0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 50.0% 60.0%
Kesihatan Awam Perubatan
PROGRAM PENEMPATAN WAJIB
Program Penempatan Wajib ini dilaksanakan bagi semua Penolong Pegawai Perubatan lantikan baharu Kementerian Kesihatan Malaysia selama 6 bulan di Jabatan Kecemasan Dan Trauma di hospital berpakar yang telah dikenal pasti. Aktiviti Program Penempatan ini dilaksanakan secara berstruktur seperti garis `panduan yang telah ditetapkan. Arahan pelaksanaan Program Penempatan Wajib ini adalah selaras dengan Surat Pekeliling Ketua Pengarah Kesihatan Bil.10/2007 bertarikh 27 Disember 2007. Prorgram ini diletakkan di bawah Ketua Penolong Pegawai Perubatan Negeri sebagai Penyelaras Negeri dengan dibantu oleh Ketua Penyelia Jabatan Kecemasan dan jawatankuasa program yang telah dilantik.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 47
Objektif program ini adalah untuk: i. Memberi pendedahan awal dalam aspek komunikasi yang lebih berkesan supaya mereka dapat menyesuaikan diri sebelum bertugas secara bersendirian. ii. Memantapkan kemahiran klinikal bagi menghadapi situasi kritikal dan membuat keputusan dengan bijaksana. iii. Memberi pendedahan latihan praktikal yang lebih sistematik mengikut 'standard operating procedure' yang telah ditetapkan.
Di akhir penempatan, peserta-peserta Program Penempatan Wajib ini akan dinilai oleh Jawatankuasa Penilaian yang ditubuhkan untuk memastikan tahap kompetensi dan layak untuk penempatan kedua di fasiliti-fasiliti kesihatan yang akan ditetapkan.
Di Negeri Sembilan, Program Penempatan Wajib Penolong Pegawai Perubatan dijalankan di Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban, Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah dan Hospital Port Dickson. 3 buah hospital berpakar ini menjadi nadi penggerak kepada Program Penempatan Wajib yang dijalankan. Sepanjang tahun 2017, seramai 25 Penolong Pegawai Perubatan telah berjaya menamatkan program yang dijalankan.
STAR RATING KETUA PENOLONG PEGAWAI PERUBATAN NEGERI DAN INSTITUSI
Mulai tahun 2017, Lembaga Pembantu Perubatan, Kementerian Kesihatan Malaysia telah memperkenalkan Star Rating kepada semua Ketua Penolong Pegawai Perubatan di Jabatan Kesihatan Negeri. Ianya dilaksanakan sebagai mengiktiraf peranan dan komitmen Ketua Penolong Pegawai Perubatan Negeri terhadap perkhidmatan yang disampaikan oleh Penolong Pegawai Perubatan di negeri, hospital dan juga kesihatan awam. Star Rating ini juga bertujuan untuk menilai tugas teras yang dilaksanakan oleh Ketua Penolong Pegawai Perubatan Negeri dengan secara sistematik dan efisen. Pemantauan dijalankan ke atas 6 indikator teras berasaskan tugas-tugas hakiki yg dilakukan oleh Penolong Pegawai Perubatan di lapangan.
Pada 8 Mac 2018 semasa Mesyuarat Ketua Penolong Pegawai Perubatan Negeri dan Institusi peringkat kebangsaan, Negeri Sembilan, Perak dan Sabah telah diiktiraf dengan pencapaian Taraf 5 bintang
BAHAGIAN PENGURUSAN
Pengiktirafan “Star Rating 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 48
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya, pencapaian Unit Penolong Pegawai Perubatan sepanjang tahun 2017 memberikan tumpuan kepada peningkatkan kemahiran dan latihan Penolong Pegawai Perubatan di lapangan. Program Penempatan wajib dijalankan untuk meningkatkan kompentensi semua Penolong Pegawai Perubatan lantikan baru. Penekanan kepada latihan pos basik juga dititikberatkan bagi mencapai sasaran 50 peratus Penolong Pegawai Perubatan mempunyai kemahiran di dalam disiplin yang ditetapkan
BAHAGIAN PENGURUSAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 49
1.11 UNIT KEJURUTERAAN
PENGENALAN
Unit Kejuruteraan (Operasi Hospital) bertanggungjawab di dalam membuat pemantauan ke atas kontrak Penswastaan Perkhidmatan Sokongan Hospital (PSH). Kontrak PSH ini adalah kontrak penyelenggaraan selama sepuluh (10) tahun bermula 1 April 2015. Skop perkhidmatan yang terdapat di dalam kontrak PSH ini termasuklah: a. Facility Engineering Maintenance Services (FMS) b. Facilities Management Services (FEMS) c. Biomedical Engineering Maintenance Services (BEMS) d. Cleansing Services (CLS) e. Healthcare Waste Management Services (HWMS) f. Linen and Laundry Services (LLS)
Sebanyak enam (6) buah hospital di Negeri Sembilan yang terlibat di dalam kontrak PSH ini iaitu Hospital Tuanku Ja’afar, Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Hospital Port Dickson, Hospital Tampin, Hospital Jempol dan Hospital Jelebu. Syarikat yang bertanggungjawab melaksanakan aktiviti penyelenggaraan bagi semua hospital tersebut ialah Medivest Sdn Bhd.
VISI
Menyediakan perkhidmatan kesihatan asas untuk orang awam berkaitan skop kejuruteraan bagi mewujudkan kehidupan yang sihat, selamat dan bersih.
MISI
Untuk merancang, melaksana, memantau dan menilai program-program kejuruteraan berkaitan kesihatan dan alam sekitar untuk melindungi kesihatan pengguna dan orang awam.
OBJEKTIF BAHAGIAN PENGURUSAN i. Memastikan Perkhidmatan Sokongan Hospital (PSH) dilaksanakan mengikut kontrak dan sistem kejuruteraan hospital berfungsi dengan optimum. ii. Memberikan khidmat nasihat teknikal mengikut best engineering practice serta lain-lain yang berkaitan. iii. Memperkukuhkan dan memperkasakan pemantauan PSH melalui pembangunan modal insan dan kompetensi serta pemahaman terhadap kontrak PSH.
PENCAPAIAN
Objektif utama Unit Kejuruteraan (Operasi Hospital) ialah memastikan Perkhidmatan Sokongan Hospital (PSH) dilaksanakan mengikut kontrak dan sistem kejuruteraan hospital berfungsi dengan optimum. Antara aktiviti yang telah dilaksanakan bagi mencapai objektif ini adalah dengan memantau pencapaian sasaran uptime bagi setiap aset yang terdapat di semua hospital.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 50
Aset-aset di hospital boleh dikategorikan kepada dua (2) iaitu aset FEMS dan aset BEMS. Jumlah aset FEMS dan BEMS yang terdapat di setiap hospital pada tahun 2017 adalah seperti berikut :
Carta 1 : Jumlah Aset FEMS dan BEMS Berusia 15 Tahun ke Bawah di Hospital
947 3,333
1,521
14,322
Jelebu 3,544 Jempol Port Dickson Tampin Tuanku Ampuan Najihah 2,411 Tuanku Ja'afar
Sasaran uptime bagi setiap aset adalah berpandukan kepada usia dan kategori aset tersebut sepertimana yang dinyatakan di dalam dokumen kontrak Penswastaan Perkhidmatan Sokongan Hospital (PSH). Bagi tahun 2017, pemantauan uptime telah dilaksanakan ke atas 26,078 buah aset FEMS dan BEMS yang berusia 15 tahun dan ke bawah. Daripada jumlah itu, sebanyak 25,225 buah aset atau 96.73% telah mencapai sasaran uptime yang telah ditetapkan. Carta berikut menunjukkan peratusan aset BEMS dan FEMS yang mencapai sasaran uptime mengikut hospital bagi tahun 2017.
Carta 2 : Jumlah Peratusan Aset BEMS dan FEMS yang Mencapai Sasaran Uptime di Hospital
100.00 98.98 99.00 97.47 BAHAGIAN PENGURUSAN 98.00 97.05 97.00 96.00 95.20 94.95 94.98 95.00 94.00 93.00 92.00 91.00 90.00 Jelebu Jempol Port Dickson Tampin Tuanku Ampuan Tuanku Ja'afar Najihah
Jumlah peratusan aset FEMS dan BEMS yang mencapai sasaran uptime pada tahun 2017 didapati telah meningkat sebanyak sebanyak 1.14% menjadi 96.73% daripada tahun sebelumnya. Berikut ialah carta yang menunjukkan peningkatan bagi sasaran uptime bermula dari tahun 2015 iaitu tahun kontrak Penswastaan Perkhidmatan Sokongan Hospital ditandatangani.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 51
Carta 3 : Peratusan Pencapaian Sasaran Uptime, 2015 - 2017
96.73
95.77 95.59
2015 2016 2017
KESIMPULAN
Secara umumnya, pencapaian sasaran uptime bagi setiap aset yang terdapat di semua hospital secara tidak langsung dapat memberi gambaran ke atas tahap Perkhidmatan Sokongan Hospital bagi skop perkhimatan
BEMS dan FEMS yang dilaksanakan di hospital. Peningkatan pencapaian sasaran uptime ini menunjukkan bahawa perkhidmatan ini telah dilaksanakan dengan lebih baik dan berkesan berbanding tahun sebelumnya.
BAHAGIAN PENGURUSAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 52
Bahagian Kesihatan Awam
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 53
2.1 Unit Perkembangan Kesihatan Awam
PENGENALAN
Unit Perkembangan Kesihatan Awam merupakan salah satu unit di bawah Bahagian Kesihatan Awam yang bertanggungjawab dalam merancang, melaksana dan memantau keseluruhan aktiviti di bawah Program Kesihatan Awam. Unit Perkembangan Kesihatan Awam juga merupakan aktiviti penyokong kepada semua aktiviti-aktiviti yang dijalankan di dalam Program Kesihatan Awam iaitu Pengurusan Kesihatan Awam, Pembangunan Kesihatan Keluarga, Kawalan Penyakit, Promosi Kesihatan, Pemakanan dan Kejuruteraan.
OBJEKTIF
Objektif Unit Perkembangan Kesihatan Awam ialah untuk menyelaras dan memantau aktiviti -aktiviti Bahagian Kesihatan Awam dalam meningkatkan tahap kesihatan yang optima bagi individu, keluarga dan masyarakat.
Merancang, Melaksana dan Memantau : i. Pengurusan Kewangan Program Kesihatan Awam. ii. Pengurusan Sumber Manusia Bagi Program Kesihatan Awam. iii. Pengurusan keperluan latihan bagi Program Kesihatan Awam. iv. Menggalakan dan memantau inisiatif kualiti dan inovasi dalam Program Kesihatan Awam v. Menggalakkan dan memantau inisiatif penyelidikan saintifik, teknikal dan pembangunan (R&D) di dalam Program Kesihatan Awam. vi. Merancang pembangunan dan perkembangan kepakaran/ subkepakaran kesihatan awam dan kemahiran semua profesyen dibawah Program Kesihatan Awam.
PENCAPAIAN AKTIVITI
Peruntukan Mengurus
Sebanyak RM72,803,503.00 peruntukan mengurus telah diperuntukan pada tahun 2017 dan sebanyak RM72,944,269.00 telah dibelanjakan.
Jadual 1 : Peruntukan Program Kesihatan Awam Negeri Sembilan AWAM KESIHATAN BAHAGIAN
Objek Am Peruntukan Perbelanjaan Peratus Baki Peratus Perbelanjaan Peruntukan Baki (RM) (RM) ( % ) (RM) ( % ) 20000 ( Perkhidmatan RM72,803,503.00 RM72,944,269.00 100.19% RM-140,766.00 -0.19% dan Bekalan )
30000 TIADA ( Aset )
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 54
Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP)
Sepanjang tahun 2017 sebanyak 315 kursus telah dijalankan dengan menggunakan peruntukkan LDP yang berjumlah RM361,000.00
Jadual 2 : Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP), 2017
Prestasi LDP Jumlah Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Jumlah Perbelanja Baki Peratus Bahagian / Peruntukan Kursus Kursus Pegawai Pegawai Pegawai an Peruntukan Jabatan / JKN / Pembangun Yang Yang Kumpulan Kumpulan Yang (RM) (RM) Hospital / an RMK-10 Dirancang Dianjurkan Sokongan P & P Yang Menghadiri % Institusi Yang Menghadiri Kursus Menghadiri Kursus (Keseluruh Kursus an) JABATAN KESIHATAN 100% NEGERI (DALAM ------NEGARA) IBU PEJABAT 156,000.00 74 73 2,440 966 3,406 156,000.00 - 100%
PTJ 205,000.00 254 242 4,395 1,039 5,434 204,763.60 236.40 99.88% JUMLAH 361,000.00 328 315 6,835 2,005 8,840 360,763.60 233.90 KESELURUHAN
KEDUDUKAN PENJAWATAN, 2017
Perjawatan Kepakaran
Jadual 3 : Perjawatan Pakar Perubatan Kesihatan Awam
Kekosongan Bil. PTJ Penjawatan Pengisian Bilangan % 1. JKN N.Sembilan (Ibu Pejabat) 10 9 1 10% 2. PKD Seremban 3 2 1 33.3% 3. PKD Kuala Pilah 1 1 0 0 4. PKD Port Dickson 1 1 0 0 5. PKD Jempol 2 2 0 0 6. PKD Rembau 1 1 0 0
7. PKD Tampin 1 1 0 0 BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN 8. PKD Jelebu 1 1 0 0 Jumlah 20 18 2 10%
Jadual 4 : Perjawatan Pakar Perubatan Kesihatan Keluarga
Kekosongan Bil. PTJ Penjawatan Pengisian Bilangan % 1. PKD Seremban 7 7 0 0 2. PKD Kuala Pilah 1 1 0 0 3. PKD Port Dickson 3 2 1 33.3% 4. PKD Jempol 2 2 0 0 5. PKD Rembau 1 1 0 0 6. PKD Tampin 3 2 1 33.3% 7. PKD Jelebu 2 1 1 50% Jumlah 19 136 3 15.8%
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 55
Jadual 5 : Penjawatan Pengurusan dan Profesional (Gred 41 ke atas)
Kekosongan Bil. PTJ Penjawatan Pengisian Bilangan % 1. JKN N.Sembilan 43 42 1 2.32% 2. PKD Seremban 207 260 -53 -25.6% 3. PKD Kuala Pilah 50 50 - - 4. PKD Port Dickson 67 67 - - 5. PKD Jempol 67 67 - - 6. PKD Rembau 34 44 -10 29.4% 7. PKD Tampin 61 64 -3 4.9% 8. PKD Jelebu 47 47 - - Jumlah 576 641 -65 -11.3%
Jadual 6 : Sokongan I (Gred 17 hingga 40)
Kekosongan Bil. PTJ Penjawatan Pengisian Bilangan % 1. JKN N.Sembilan 54 52 2 3.7% 2. PKD Seremban 633 670 -37 -5.8% 3. PKD Kuala Pilah 316 291 25 7.9% 4. PKD Port Dickson 294 279 15 5.1% 5. PKD Jempol 341 316 25 7.3%
6. PKD Rembau 78 72 6 7.7%
7. PKD Tampin 286 265 21 7.3% 8. PKD Jelebu 213 195 18 8.4% Jumlah 2,215 2,140 75 3.4%
Jadual 7 : Sokongan II (Gred 1 hingga 16)
Kekosongan Bil. PTJ Penjawatan Pengisian Bilangan % 1. JKN N.Sembilan 14 13 1 7.1% 2. PKD Seremban 220 222 -2 -0.9% 3. PKD Kuala Pilah 131 127 4 3.0%
4. PKD Port Dickson 118 108 10 8.5% AWAMBAHAGIAN KESIHATAN 5. PKD Jempol 113 104 9 8.0% 6. PKD Rembau 69 68 1 1.4% 7. PKD Tampin 123 108 15 12.2% 8. PKD Jelebu 84 75 9 10.7% Jumlah 872 825 47 5.4%
KESIMPULAN
Pada keseluruhannya, Bahagian Kesihatan Awam telah membelanjakan peruntukan Belanja Mengurus dan Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP) yang diberikan dengan baik. Pengurusan data penjawatan Bahagian Kesihatan Awam adalah baik.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 56
2.2 UNIT KESIHATAN KELUARGA
PENGENALAN
Program Kesihatan Ibu dan Anak telah bermula sejak dari tahun 1956 serta telah mengalami perubahan dan berkembang menjadi Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga pada tahun 1995. Bagi Cawangan Kesihatan Keluarga, perkhidmatan yang diberi adalah komprehensif meliputi semua peringkat umur iaitu mulai lahir hingga ke akhir hayat (from womb to tomb).
Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga adalah nadi perkhidmatan kesihatan di peringkat kesihatan primer bagi negara ini. Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga bertanggungjawab menjalankan dan membangunkan strategi dari pelbagai polisi yang diluluskan untuk dilaksanakan sebagai aktiviti di peringkat individu dan keluarga. Bagi menyempurnakan tanggungjawab tersebut, Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga mempunyai 2 Cawangan iaitu Cawangan Kesihatan Keluarga dan Cawangan Penjagaan Kesihatan Primer.
Bagi Cawangan Kesihatan Keluarga, perkhidmatan yang diberi adalah komprehensif meliputi semua peringkat umur. Skop perkhidmatan terdiri dari Kesihatan Ibu dan Anak, Kesihatan Remaja dan Sekolah, Kesihatan Wanita dan Warga Emas, Kesihatan Orang Kurang Upaya (OKU) dan Program SaringanTalasemia.
VISI
Untuk menjadikan N.Sembilan Darul Khusus sebagai negeri yang mempunyai individu, keluarga dan masyarakat yang sihat sejahtera serta menikmati kehidupan berkualiti sepanjang hayat melalui pelaksanaan program kesihatan yang profesional, efisien, saksama dan mesra.
MISI
Unit Kesihatan Keluarga di bawah Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan Darul Khusus akan melaksanakan program perkhidmatan kesihatan yang merangkumi bidang promosi, pencegahan, perawatan dan pemulihan ke arah peningkatan taraf hidup berkualiti bagi menghasilkan institusi keluarga yang sihat sejahtera.
OBJEKTIF
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN a. Objektif Perkhidmatan Kesihatan Ibu Memastikan tahap optima kesihatan ibu melalui: i. Perkhidmatan pra kehamilan kepada kehamilan yang dirancang dari peringkat pra kehamilan melalui kaunseling serta penilaian risiko bagi pelbagai keadaan semasa pra kehamilan. ii. Perkhidmatan antenatal kepada ibu hamil samada bagi kandungan biasa ataupun kandungan berisiko dalam memastikan kelahiran selamat dan mengurangkan mortaliti. iii. Perkhidmatan postnatal serta mengenalpasti masalah selepas bersalin.
b. Objektif Perkhidmatan Kesihatan Kanak-Kanak Memastikan tahap optima kesihatan kanak-kanak melalui Perkhidmatan Kanak-Kanak 0 - 6 tahun melalui: Saringan neonatal seperti G6PD dan serum thyroxine dalam mengesan awal keadaan G6PD dan congenital hypothyroidism dalam kalangan bayi. i. Penilaian perkembangan dan pertumbuhan kanak-kanak serta pengesanan kanak-kanak berkeperluan khas bagi tujuan rujukan dan intervensi awal. ii. Perkhidmatan imunisasi di bawah Program Imunisasi Kebangsaan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 57 c. Objektif Perkhidmatan Kesihatan Remaja dan Kesihatan Sekolah Menggalakan cara hidup sihat melalui promosi kesihatan dan perkhidmatan kesihatan yang bersesuaian melalui:- i. Perkhidmatan pemeriksaan kesihatan di sekolah oleh anggota kejururawatan dan Pegawai Perubatan bagi mengesan morbiditi dan masalah penglihatan dalam kalangan murid sekolah. ii. Perkhidmatan imunisasi di peringkat sekolah rendah dan menengah. iii. Pemberian imunisasi HPV dalam kalangan murid perempuan Tingkatan 1.
d. Objektif Perkhidmatan Kesihatan Wanita Menyediakan penjagaan kesihatan terhadap wanita dalam mencapai kehidupan berkualiti melalui : i. Perkhidmatan saringan pap smear dan pemeriksaan sendiri atau klinikal payudara bagi pengesanan awal kanser serviks dan kanser payudara. ii. Perkhidmatan perancang keluarga. iii. Aktiviti promosi kesihatan berkaitan wanita dengan penglibatan pelbagai sektor sama ada agensi kerajaan, swasta atau sukarela. . e. Objektif Program Saringan Talasemia Menyediakan program saringan talasemia pada populasi sasaran iaitu Murid Tingkatan 4 melalui : i. Saringan Talasemia Murid Tingkatan 4 di sekolah. ii. Perkhidmatan saringan cascade talasemia di kalangan adik beradik dan ahli keluarga dari kes indeks. iii. Perkhidmatan kaunseling genetik di peringkat kesihatan primer.
PENCAPAIAN
Jadual 1 : Kadar-Kadar Penting
TAHUN 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017ᵖ KADAR KEMATIAN BAYI Malaysia 6.9 6.7 6.5 6.3 6.3 6.7 6.9 6.7 6.7 N.Sembilan 8.9 7.2 7.1 7.5 8.5 7.7 7.6 7.3 8.9 KADAR KEMATIAN KANAK-KANAK BAWAH 5 TAHUN Malaysia 8.5 8.4 8.0 7.7 7.9 8.3 8.4 8.1 8.1 N.Sembilan 10.1 9.2 8.5 8.4 10.2 8.7 9.4 8.3 10.8 *Sumber data: Jabatan Perangkaan Malaysia (DOS) 2009 - 2017ᵖ untuk Data Malaysia; 2009 – 2012 Data Negeri Sembilan BPKK, AWAMBAHAGIAN KESIHATAN KKM Data Negeri Sembilan 2013 - 2017
Pelaporan kematian Kanak-kanak Bawah 5 Tahun bermula Julai 2012 menggunakan Borang Laporan SU5MR- 2012 Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga (BPKK), KKM. Maklumat kematian dijalankan notifikasi dari fasiliti kelahiran atau kematian di rumah yang dimaklumkan ke peringkat Klinik Kesihatan / Klinik Desa.
KESIHATAN IBU
PERKHIDMATAN ANTENATAL
Perkhidmatan pemeriksaan kes antenatal secara keseluruhan menunjukkan peningkatan kes baru antenatal dan jumlah kedatangan (baru dan ulangan) sejak dari tahun 2013. Purata lawatan ke klinik bagi tahun 2017 menunjukkan 13 kali lawatan sejak tahun 2013 kecuali 12.6 kali pada tahun 2015 (Jadual 1).
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 58
Jadual 2 : Jumlah Kedatangan Baru, Baru & Ulangan Dan Purata Lawatan Kes Antenatal Ke Klinik di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Aktiviti 2013 2014 2015 2016 2017 Kedatangan baru antenatal 17,582 20,323 20,328 19,065 19,995 Kedatangan baru dan ulangan antenatal 237,101 273,011 257,136 253,177 261,218 Purata lawatan ke klinik 13.5 13.4 12.6 13.3 13.1 *Sumber Data: KIB 201A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
KELAHIRAN SELAMAT
Peratus kelahiran selamat adalah salah satu indikator yang dipantau di bawah pencapaian indikator BPKK. Sasaran kelahiran selamat (%) adalah pada >95%. Untuk tempoh 2013 - 2017 pencapaian adalah >95%. Pencapaian bagi tahun 2017 adalah pada 99.91% (Jadual 2).
Jadual 2 : Kelahiran Selamat (%) Mengikut Fasiliti dan BBA (%) di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Kelahiran 2013 2014 2015 2016 2017 Hospital Kerajaan (%) 83.10 84.85 90.15 91.20 92.10 Hospital Swasta (% 16.2 14.50 9.30 8.27 7.44 Bidan Kerajaan (% 0.20 0.22 0.27 0.32 0.22 ABC (%) 0.20 0.17 0.17 0.14 0.16 Bidan Kampung (%) 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 Lain-lain (%) 0.10 0.12 0.08 0.03 0.07 BBA (%) 0.20 0.14 0.04 0.04 0.02 Jumlah Kelahiran 16,468 16,231 15,644 16,247 16,584 *Sumber Data: KIB 202A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
Kelahiran tidak selamat (Born Before Arrival dan lain-lain) bagi tahun 2017 adalah 14 kes. Ianya melibatkan daerah Seremban 9 kes; Jempol 3 kes; Kuala Pilah 1 kes dan Port Dickson 1 kes. Tiada kes kelahiran tidak selamat di Daerah Jelebu, Rembau dan Tampin (Jadual 3).
Jadual 3 : Bilangan Kelahiran Tidak Selamat Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2016 - 2017
Kelahiran Jelebu Jempol K.Pilah P.Dickson Rembau Seremban Tampin N.Sembilan AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Lain-lain 2016 0 2 0 1 0 2 0 5 2017 0 3 1 1 0 5 0 10 BBA 2016 1 0 0 1 3 2 0 7 2017 0 0 0 0 0 4 0 4 *Sumber Data: KIB 202A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
PENJAGAAN LEPAS BERSALIN (POSTNATAL)
Jumlah lawatan ke rumah selepas bersalin (postnatal) menunjukkan peningkatan sejak dari dari tahun 2013 sehingga tahun 2015. Bagi tahun 2016 dan 2017 purata lawatan adalah pada jumlah lawatan optima (Jadual 4).
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 59
Jadual 4 : Bilangan dan Purata Lawatan Postnatal Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Lawatan Postnatal 2013 2014 2015 2016 2017 Jumlah Lawatan Postnatal 168,494 175,459 181,996 178,238 179,937 Purata lawatan ke rumah 10.2 10.8 11.6 9.0 9.4 *Sumber Data: KIB 201A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
Keperluan bilangan lawatan optima kes postnatal sepanjang tempoh postnatal adalah sebanyak 9 kali. Penjagaan postnatal berdasarkan konsep Personalised Care perlu diperkukuhkan bagi mempastikan liputan perkhidmatan adalah kepada semua ibu postnatal.
Jadual 5 : Bilangan dan Purata Lawatan Postnatal Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Jumlah Lawatan Purata Lawatan Daerah 2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017 Jelebu 9,676 10,233 9,105 8,522 6,965 14.3 17.7 14.7 11.1 10.9 Jempol 32,370 32,947 33,636 30,551 30,225 18.9 19.6 19.9 8.5 9.2 Kuala Pilah 16,297 17,471 16,729 15,088 15,541 18.6 17.7 19.5 10.8 11.8 P.Dickson 17,045 20,266 18,557 18,048 17,229 9.9 11.1 11.0 10.2 9.4 Rembau 8,199 8,625 8,480 8,797 9,446 12.7 11.9 11.8 9.9 11.5 Seremban 69,095 70,411 78,720 81,335 84,147 7.2 7.6 8.9 8.5 8.8 Tampin 15,812 15,830 16,769 15,897 16,384 13.1 12.9 14.0 8.9 9.9 N.Sembilan 168,494 175,459 181,996 178,238 179,937 10.2 10.8 11.6 9.0 9.4 *Sumber Data: KIB 206A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
Purata lawatan postnatal mengikut daerah menunjukkan penurunan sejak tahun 2016 kecuali daerah Jempol, Rembau dan Tampin. Daerah Seremban tidak mencapai lawatan optimum 9 kali sejak tahun 2013 (Jadual 5).
KESIHATAN KANAK-KANAK
SARINGAN ENZIM G6PD
Pada tahun 2017 bilangan kes G6PD yang dikesan adalah 179 kes dari 15,302 jumlah bayi yang disaring G6PD berbanding 141 kes pada tahun 2016. Peratus (%) G6PD dikesan dari kelahiran hidup bagi tahun 2017 adalah 1.2% berbanding 0.9% pada tahun 2016 (Jadual 6). Maklumat bilangan disaring G6PD di bawah Sistem HMIS adalah bagi fasiliti kerajaan dan ianya tidak termasuk bilangan yang disaring di bawah fasiliti swasta. AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Bagi tempoh 2013 - 2017 peratus bayi dikesan G6PD di N.Sembilan adalah pada <2%.
Jadual 6 : Bilangan dan Peratus (%) Disaring Dan Dikesan G6PD di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Tahun Kelahiran* Bil. Kelahiran Bil. Disaring % Disaring Bil. Dikesan % G6PD Hidup Fasiliti G6PD** G6PD G6PD Dikesan Kerajaan 2013 16,468 13,691 13,617 99.5 224 1.6 2014 16,231 13,770 14,076 102.2 249 1.8 2015 15,644 14,104 14,122 100.1 215 1.5 2016 16,247 14,798 14,930 100.9 141 0.9 2017 16,584 15,246 15,302 100.4 179 1.2 *Sumber Data: KIB 205A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan *Kelahiran di semua fasiliti kerajaan dan swasta **Maklumat bilangan saringan di fasiliti kerajaan sahaja
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 60
SARINGAN CONGENITAL HYPOTHYROIDISM
Saringan Congenital Hypothyroidism (CH) merupakan Program Saringan Neonatal Kebangsaan yang memerlukan saringan dan rawatan dalam tempoh 14 hari apabila bayi baru lahir dikesan dengan abnormal paras TSH. Objektif rawatan awal adalah untuk mengurangkan kesan mental disability perkembangan kanak-kanak. Sasaran rawatan adalah 100% di rawat dalam tempoh 14 hari setelah dikesan Congenital Hypothyroidism (Jadual 7).
Jadual 7 : Bilangan Congenital Hypothyroidism Dikesan dan Dirawat di Negeri Sembilan, 2013 – 2017
Bilangan Kes 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan kes dikesan CH 7 9 13 18 9 Bilangan kes dirawat dalam tempoh 14 hari 7 9 13 18 9 *Sumber Data: Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
LIPUTAN IMMUNISASI
Pencapaian liputan semua jenis imunisasi bagi tahun 2017 di bawah Program Imunisasi Kebangsaan adalah melebihi sasaran >95% (Jadual 9). Mulai 1 April 2016 jadual imunisasi MMR adalah 2 dos (9 bulan dan 12 bulan) bagi kanak-kanak yang lahir pada 1 Julai 2015.
Imunisasi 2013 2014 2015 2016 2017 99.7% 99.5% 99.6% 99.6% 99.6% BCG*
(17,281/17,334) (18,196/18,292) (18,244/18,312) (18,135/18,203) (18,270/18,347) 96.9% 101.1% 100.3% 103.2% 98.1% DPT/Hib dos 3 (17,082/17,621) (17,813/17,621) (18,106/18,055) (19,023/18,423) (18,068/18,423) 96.9% 101.1% 100.3% 103.2% 98.1% Polio (17,082/17,621) (17,813/17,621) (18,106/18,055) (19,023/18,423) (18,068/18,423) 97.0% 98.9% 98.9% 100.7% 97.8% Hepatitis B dos 3 (17,098/17,621) (17,425/17,621) (17,863/18,055) (18,545/18,423) (18,011/18,423) 65.5% 95.1% MMR dos 1 (12,074/18,423) (17,520/18,423) 94.5% 93.2% 96.5% 98.6% 96.3% MMR dos 2 (17,013/18,000) (16,787/18,000) (17,941/18,600) (18,151/18,400) (17,727/18,400) *Sumber Data: KKK 203A Unit Kesihatan Keluarga dan *Unit Tibi/Kusta Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan *Denominator: Anggaran Kelahiran Hidup dan Anggaran Kanak-kanak 1 – 2 tahun, PIK, KKM
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
PEMERIKSAAN KANAK-KANAK 0 - 6 TAHUN
Pemeriksaan kanak-kanak bagi kategori 0 sehingga <1 tahun sahaja yang mencapai purata bilangan pemeriksaan optima bagi tahun 2017.
Liputan (%) pemeriksaan kanak-kanak mengikut kategori umur menunjukkan pencapaian melebihi sasaran bagi kategori 0 - 1 tahun. Bagi kategori 1 - 4 tahun dan 5 - 6 tahun liputan masing-masing masih tidak mencapai sasaran sejak dari tahun 2015 dan 2013 (Jadual 8).
Bilangan kedatangan ini berdasarkan kepada keperluan pemeriksaan mengikut kumpulan umur bagi tujuan keperluan imunisasi, penilaian pertumbuhan dan perkembangan serta pengesanan ketidakupayaan sebagai contoh masalah penglihatan dan autism (pemeriksaan M-CHAT).
Pendekatan Personalised Care bagi setiap Klinik Kesihatan dan Klinik Desa di semua daerah perlu dipertingkatkan dalam memastikan liputan pemeriksaan dan bilangan lawatan bayi / kanak-kanak mengikut kategori umur dapat dicapai.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 61
Jadual 8 : Bilangan & Purata Pemeriksaan Dan Liputan (%) Kedatangan Kanak-kanak Mengikut Kategori Umur di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Kumpulan Umur Tahun Jenis Liputan (%) Liputan (%) Liputan (%) Kedatangan 0 - <1 tahun 1 - 4 tahun 5 - 6 tahun Sasaran : 75% Sasaran : 52% Sasaran : 20% Baru 31,112 35,962 4,312 Ulangan 102,489 135.6 71,632 52.3 4,374 12.6 2013 Jumlah 133,611 (31,112/22,942) 107,594 (35,962/68,800) 9,046 (4,312/34,300) Purata 4.3 2.9 2.1 Baru 31,452 36,617 4,611 Ulangan 110,005 137.1 73,899 53.2 4,875 13.4 2014 Jumlah 141,457 (31,452/22,942) 110,516 (36,617/68,800) 9,486 (4,611/34,300) Purata 4.5 3.0 2.1 Baru 20,971 27,858 4142 Ulangan 121,905 90.0 83,355 38.5 6187 12.5 2015 Jumlah 142,876 (20,971/23,301) 111,213 (27,858/72,400) 10,329 (4142/33,200) Purata 6.8 4.0 2.5 Baru 20,068 32,142 5,184 Ulangan 158,054 82.5 125,690 46.4 11,703 16.1 2016 Jumlah 178,122 (20,068/24,314) 157,832 (32,142/69,200) 16,887 (5,184/32,100) Purata 8.9 4.9 3.3
Baru 19,243 33,294 5,897 Ulangan 136,985 79.1 99,647 48.1 6,724 18.3 2017 Jumlah 156,228 (19,243/24,314) 132,941 (33,294/69,200) 12,621 (5,897/32,200) Purata 8.1 4.0 2.1 *Sumber Data: KKK 201A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan *Nota: Jumlah pemeriksaan 0 - <1 tahun – 9 kali; 1 - 4 tahun – 6 kali; 5 - 6 tahun – 3 kali
Jadual 9 : Liputan Imunisasi Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Pencapaian liputan (%) imunisasi MMR dos 2 mengikut daerah bagi tahun 2017 (Jadual 10) yang tidak mencapai 95% adalah daerah Jempol (92.1%), Port Dickson (91.3%), Rembau (85.9%) dan Jempol (65.9%).
Aktiviti pengesanan defaulter imunisasi MMR perlu dipertingkatkan di peringkat Klinik Kesihatan/Klinik Desa AWAMBAHAGIAN KESIHATAN dalam memastikan semua kanak-kanak yang layak, mendapat imunisasi. Sistem i-Jejak di bawah modul measles perlu digunakan sebagai kaedah memantau dalam kalangan defaulter suntikan measles.
Jadual 10 : Liputan Imunisasi MMR Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2017
MMR Jelebu Jempol K.Pilah P.Dickson Rembau Seremban Tampin 86.5%↓ 74.0%↓ 102.1% 102.7%↓ 91.4%↓ 98.3% 105.8% Dos 1* (685/792) (2,027/2,739) (1,083/1,061) (1,999/1,946) (741/811) (9,569/9,735) (1,416/1,339) 92.1%↓ 65.9%↓ 106.0% 91.3%↓ 85.9%↓ 112.6% 78.1%↓ Dos 2** (737/800) (1,977/3,000) (1,060/1,000) (2,009/2,200) (773/900) (9,687/8,600) (1,484/1,900) *Sumber Data: KKK 203A Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan *Denominator : anggaran kelahiran hidup; **Denominator : anggaran kanak-kanak berumur 1 tahun
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 62
KANAK-KANAK BERKEPERLUAN KHAS
Pengesanan awal ketidakupayaan dalam kalangan kanak-kanak 0 - 1 tahun merupakan indikator yang dipantau di bawah Key Performace Indicator (KPI) Pegawai Kesihatan Daerah dan pencapaian indikator Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga.
% Pengesanan Awal Ketidakupayaan Dalam Kalangan Kanak-kanak 0 - 1 tahun Sasaran : 0.12% (Denominator - anggaran lahir hidup)
Bilangan kes baru ketidakupayaan bagi kategori umur 0 - 1 tahun yang disahkan pada 2017 adalah 40 kes (40.4%) dari keseluruhan kes (0 - 18 tahun). Pencapaian % pengesanan adalah pada 0.22%.
Bagi semua kategori umur untuk tahun 2017, bilangan kes baru yang menjalani rehabilitasi adalah lebih tinggi di hospital dan klinik kesihatan berbanding Pusat Pemulihan Dalam Komuniti / Pusat Jagaan Harian dan lain-lain di bawah lain-lain kategori (Jadual 11).
Jadual 11 : Bilangan Bayi / Kanak-kanak Berkeperluan Khas Dikesan di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Bilangan Kes Baru Mengikuti Kategori Jumlah Kanak-kanak Program Rehabilitasi Mengikut Fasiliti Tahun Umur Bekeperluan Khas Klinik (tahun) Dikesan dan Didaftar Hospital Rumah *Lain-lain Kesihatan 0 – <1 11 5 5 0 1 2013 1 – 18 27 15 6 0 6
0 – <1 13 7 5 0 1 2014 1 – 18 93 13 9 2 69 0 – <1 40 21 11 6 8 2015 1 – 18 72 31 16 9 21 0 – <1 35 16 13 2 8 2016 1 – 18 87 20 26 1 47 0 – <1 40 27 5 2 6 2017 1 – 18 59 27 9 2 21 *Sumber Data: KKK 206 Unit Kesihatan Keluarga, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan *Nota: *Lain-lain termasuk PDK, Sekolah Khas/Kelas Khas,Pusat Jagaan Harian, NGO/Swasta
KESIHATAN WANITA AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
AMALAN PERANCANG KELUARGA
Pengambilan perancang keluarga merupakan salah satu indikator yang dipantau di bawah pencapaian indikator Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga. Jumlah penerima baru perancang keluarga bagi tahun 2017 (3,737) menunjukkan penurunan berbanding tahun 2016 (4,269). Sejak tahun 2014 data negeri secara keseluruhan menunjukan penurunan bagi penerima baru perancang keluarga (Jadual 12).
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 63
Jadual 12 : Bilangan Penerima Baru, Ulangan dan Jumlah Perancang Keluarga Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Daerah Tahun Jenis Kedatangan Jelebu Jempol K.Pilah P.Dickson Rembau Seremban Tampin N.Sembilan Baru 241 874 324 575 228 1,742 558 4,542 2013 Ulangan 6,905 11,438 8,254 7,387 3,944 16,669 10,466 65,063 Jumlah 7,146 12,312 8,578 7,962 4,172 18,411 11,024 69,605 Baru 192 813 337 682 235 1,842 466 4,567 2014 Ulangan 7,203 13,349 8,655 7,418 3,800 18,631 10,187 69,243 Jumlah 7,395 14,162 8,992 8,100 4,035 20,473 10,653 73,810 Baru 202 945 365 664 200 1,940 501 4,817 2015 Ulangan 6,945 14,695 9,089 7,644 3,923 19,874 9,792 71,962 Jumlah 7,147 15,640 9,454 8,308 4,123 21,814 10,293 76,779 Baru 169 718 277 585 211 1,869 440 4,269 2016 Ulangan 6,850 14,690 9,107 7,114 3,746 19,462 9,399 70,368 Jumlah 7,019 15,408 9,384 7,699 3,957 21,331 9,839 74,637 Baru 134 747 269 493 172 1,569 353 3,737 2017 Ulangan 6,411 14,013 8,729 7,088 3,693 17,528 8,438 65,900 Jumlah 6,545 14,760 8,998 7,581 3,865 19,097 8,791 69,637 *Sumber Data: PKW 201 Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
Jadual 13 : Pelanggan Berisiko Berdaftar Yang Mengamal Kaedah Perancang Keluarga Kod 1 (%) Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2017
Bilangan Kes Berisiko Yang Bilangan Yang Mengamal Pencapaian Indikator Daerah Didaftar (QAP/ PK/ 21) Mengikut Jenis Kaedah Kod 1 % Penggunaan Kod 1 Jelebu 210 175 83.3 Jempol 667 548 82.2 Kuala Pilah 405 352 86.9 Port Dickson 772 564 73.1
Rembau 292 258 88.4 AWAM KESIHATAN BAHAGIAN Seremban 1,514 1,098 72.5 Tampin 507 390 76.9 Negeri Sembilan 4,367 3,385 77.5 *Sumber Data: QAP/PK/21 Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
Sasaran di bawah indikator penggunaan perancang keluarga yang mengamalkan kaedah 1 (kaedah perancang keluarga berkesan) adalah pada >80%. Daerah Jelebu, Jempol, Kuala Pilah dan Rembau telah mencapai sasaran yang ditetapkan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 64
PEMERIKSAAN PAP SMEAR
Jumlah pengambilan pap smear di N.Sembilan bagi tahun 2017 menunjukkan peningkatan iaitu 20,702 slaid berbanding 19,471 pada tahun 2016. Peratus unsatisfactory slaid dari jumlah slaid yang dilapor adalah 0.22% dengan abnormal smear 1.17% bagi tahun 2017 berbanding tahun 2016 iaitu 0.12% bagi unsatisfactory dan abnormal smear 1.46%.
Jadual 14 : Bilangan Pengambilan dan Keputusan Slaid Pap Smear di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Slaid Pap Smear 2013 2014 2015 2016 2017 Bil. slaid diambil 20,241 17,783 22,592 19,689 21,025 Bil. slaid dilapor 19,420 16,788 22,672 19,471 20,702 Bil. slaid 105 63 22 24 45 ‘unsatisfactory’ (0.5%) (0.4%) (0.1%) (0.12%) (0.22%) 19,043 16,529 22,457 19,162 20,415 Bil. normal smear (98.1%) (98.4%) (99.1%) (98.4%) (98.6%) 272 196 193 285 242 Bil. abnormal smear (1.4%) (1.2%) (0.8%) (1.46%) (1.17%) Sumber Data: PKW 203A Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
PEMERIKSAAN KLINIKAL PAYUDARA (PKP)
Pemeriksaan Klinikal Payudara (PKP) dijalankan sebagai salah satu aktiviti pengesanan awal kanser payudara dalam kalangan wanita. Jumlah PKP yang dijalankan bagi tahun 2017 adalah sebanyak 72,761 berbanding 71,057 pada tahun 2016 (Jadual 15). PKP normal sebanyak 72,667 (99.87%) dengan 0.13% (94 kes) adalah abnormal (Jadual 16).
Jadual 15 : Bilangan Pemeriksaan Klinikal Payudara (PKP) Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Daerah 2013 2014 2015 2016 2017 Jelebu 4,095 4,131 2,232 4,144 4,212 Jempol 15,650 16,205 13,157 10,879 9,706 Kuala Pilah 10,034 12,533 11,015 10,752 11,807
Port Dickson 5,059 4,959 5,985 6,140 6,766 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Rembau 1,997 2,133 3,457 4,217 3,856 Seremban 20,388 22,484 21,979 29,195 29,752 Tampin 3,846 4,181 6,030 5,730 6,662 Negeri Sembilan 61,069 66,626 68,233 71,057 72,761 Sumber Data: PKW 206 1/2010 Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 65
Jadual 16 : Bilangan Pemeriksaan Klinikal Payudara (PKP) dan Keputusan Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2017
Pemeriksaan PKP (n = 72,667) Keputusan PKP Daerah < 20 tahun 20 - 49 tahun ≥ 50 tahun Normal Abnormal Jelebu 70 3,941 201 4,212 0 Jempol 729 7,671 1,298 9,698 8 Kuala Pilah 1,110 9,772 905 11,787 20 Port Dickson 154 5,834 754 6,742 24 Rembau 45 2,341 1,456 3,842 14 Seremban 224 26,822 2,694 29,740 12 Tampin 41 4,279 2,326 56,646 16 Negeri Sembilan 2,373 60,660 9,634 72,667 94 (99.87%) (0.13%) *Sumber Data: PKW 206 1/2010 Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
PERKHIDMATAN KESIHATAN SEKOLAH
PEMERIKSAAN KESIHATAN MURID SEKOLAH
Peratus pemeriksaan murid–murid mengikut tahun bagi tahun 2017 oleh Jururawat melebihi 95% manakala bagi Pegawai Perubatan telah menunjukkan penurunan pemeriksaan murid TABIKA, Tahun 1, Tahun 6 dan Tingkatan
3 berbanding tahun 2015.
Jumlah pemeriksaan murid TABIKA, Tahun 1, Tahun 6 dan Tingkatan 3 oleh Jururawat bagi tahun 2017 masing- masing adalah seramai 18,174 (96.0%), 17,607 (99.6%), 16,708 (98.6%) dan 17,231 (99.5%). Manakala oleh Pegawai Perubatan adalah seramai 2,633 (14.5%) murid TABIKA, 15,361 (86.9%) murid Tahun 1, 12,791 (76.6%) murid Tahun 6 dan 13,220 (76.3%) murid Tingkatan 3 (Jadual 17).
Jadual 17 : Liputan Pemeriksaan (%) Di Sekolah Mengikut Tahun Oleh Jururawat Dan Pegawai Perubatan di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Pemeriksaan oleh Jururawat (%) Pemeriksaan oleh Doktor (%) Tahun 2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017
TABIKA 96.0 95.1 98.4 98.2 96.0 27.5 21.7 16.4 8.7 13.9 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Tahun 1 99.9 100.0 99.8 99.9 99.6 84.1 95.5 87.8 86.8 86.9 Tahun 6 98.8 98.6 98.7 99.3 98.6 78.5 85.0 79.9 75.9 75.5 Tingkatan 3 99.9 99.4 99.6 99.7 99.5 71.4 81.3 75.5 73.8 76.3 *Sumber Data: KSK 203 Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 66
LIPUTAN IMUNISASI MURID SEKOLAH
Pencapaian liputan Program Imunisasi Sekolah bagi tahun 2013 – 2017 adalah ≥ 95.0%. Pencapaian 2017 imunisasi MMR/DT untuk murid Tahun 1 adalah 99.8% manakala liputan bagi Tetanus Toxoid murid Tingkatan 3 adalah juga pada 99.8%. Pemberhentian vaksin Oral Polio kepada murid sekolah bermula tahun 2016 (Jadual 18).
Jadual 18 : Liputan Imunisasi (%) MMR, Polio, Double Antigen Dan Tetanus Toxoid Murid Sekolah di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Imunisasi 2013 2014 2015 2016 2017 98.3% 99.6% 99.4% 99.8% 99.8% MMR (15,977 / 16,255) (17,365 / 17,439) (17,129 / 17,228) (17,470 / 17,502) (17,576 / 17’607) 99.0% 99.6% 98.7% Polio (16,084 / 16,255) (17,366 / 17,439) (16,998 / 17,228) 99.0% 99.6% 99.6% 99.8% 99.8% DT (17,082 / 16,255) (17,366 / 17,439) (17,159 / 17,228) (17,470 / 17,502) (17,576 / 17502) 99.4% 99.5% 99.5% 99.5% 99.8% Tetanus Toxoid (18,136 / 18,251) (18,610 / 18,699) (18,891 / 18,977) (17,618 / 17,709) (17,197 / 17,231) *Sumber Data: KSK 202A Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
PROGRAM PELALIAN HPV DI SEKOLAH
Di Negeri Sembilan suntikan Pelalian HPV telah dimulakan pada 20 September 2010. Bermula 2015 dos HPV diberikan sebanyak 2 dos berbanding 3 dos pada tahun 2010 – 2014. Bagi tahun 2017 sejumlah 8,786 (98.4%) murid perempuan Tingkatan 1 memberikan kebenaran untuk suntikan HPV. Bagi kohort pertama, seramai 8,769 (99.8%) telah menerima suntikan dos pertama; manakala kohort kedua sebanyak 8,689 (99.1%) menerima dos kedua (Jadual 19).
Jadual 19 : Liputan (%) HPV Murid Tingkatan 1 Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2015 - 2017
Enrolmen Murid % murid Murid yang % Murid Murid yang % Murid murid perempuan perempuan mendapat mendapat mendapat mendapat Tahun perempuan yang ada yang ada suntikan suntikan suntikan suntikan kebenaran kebenaran Dos 1 Dos 2
2015 8,723 8,578 98.3 8,578 100.0 8,568 99.9 BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN 2016 9,047 8,916 98.5 8,913 99.9 8,794 98.6 2017 8,926 8,786 98.4 8,769 99.8 8,689 99.1 *Sumber Data: Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
PROGRAM SARINGAN TALASEMIA MURID TINGKATAN 4 DI SEKOLAH
Program Saringan Talasemia Murid Tingkatan 4 bermula pada tahun 2016. Ianya dijalankan secara sukarela dan di bawah Pasukan Kesihatan Sekolah peringkat daerah. Pencapaian saringan Talasemia mengikut daerah bagi tahun 2016 - 2017 seperti di Jadual 20.
Peratus yang memberi kebenaran menjalani ujian meningkat bagi tahun 2017 (90.4%) berbanding 2016 (88.5%). Pencapaian negeri menunjukkan penurunan peratus menjalani ujian saringan bagi tahun 2017 (95.0%) berbanding 2016 (96.5%). Daerah Port Dickson (92.9%) dan Rembau (93.4%) menunjukkan peratus saringan rendah berbanding pencapaian peringkat negeri bagi tahun 2017.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 67
Jadual 20 : Pencapaian Saringan Talasemia Mengikut Daerah, 2016 - 2017
2016 2017
Daerah % Kebenaran Jalani Ujian % Saringan Ujian % Kebenaran Jalani Ujian % Saringan Ujian
Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Enrolmen % % Enrolmen % % Kebenaran Saring Kebenaran Kebenaran Saring Kebenaran
Jelebu 672 728 92.3 659 672 98.1 803 841 95.5 774 803 96.4
Jempol 1,557 1,737 89.6 1,530 1,557 98.3 1,707 1,853 92.1 1,605 1,707 94.0
Kuala Pilah 1,167 1,319 88.5 1,121 1,167 96.1 1,132 1,223 92.6 1,092 1,132 96.5
Port Dickson 1,344 1,504 89.4 1,286 1,344 95.7 1,521 1,813 83.9 1,413 1,521 92.9
Rembau 1,069 1,241 86.1 998 1,069 93.4 1,203 1,220 98.6 1,124 1,203 93.4
Seremban 7,025 7,974 88.1 6,766 7,025 96.3 7,653 8,567 89.3 7,283 7,653 95.2
Tampin 1,004 1,134 88.5 996 1,004 99.2 1,216 1,332 91.3 1,183 1,216 97.3 Negeri 13,338 15,637 88.5 13,356 13,838 96.5 15,235 16,849 90.4 14,474 15,235 95.0 Sembilan *Sumber Data: Sistem e-thal Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan
PROGRAM KEPASTIAN KUALITI (QUALITY ASSURANCE PROGRAMME)
Indikator QAP yang dipantau di bawah Unit Kesihatan Keluarga adalah Kadar Jaundis Neonatal Teruk - Severe Neonatal Jaundice (SNNJ) dan Peratus Murid Tahun 1 Dikesan Masalah Ketajaman Penglihatan.
Pencapaian tahun 2017 bagi kedua-dua kitaran adalah > 50 / 10,000 ELB dan menunjukkan keseluruhan penurunan berbanding tahun 2016. Pengesanan Murid Tahun 1 dengan masalah ketajaman penglihatan untuk tahun 2017 menunjukkan pengesanan adalah 5.9% melebihi sasaran > 5% (Jadual 21).
Jadual 21 : Pencapaian Indikator QA Kadar Jaundis Neonatal Teruk (SNNJ) dan Peratus Murid Tahun 1 Dikesan Masalah Ketajaman Penglihatan di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
2013 2014 2015 2016 2017 Indikator QA Jan- Jul- Jan- Jul- Jan- Jul- Jan- Jul- Jan- Jul- Jun Dis Jun Dis Jun Dis Jun Dis Jun Dis Kadar Jaundis
Neonatal Teruk AWAM KESIHATAN BAHAGIAN 77.2 78.3 65.8 95.3 107.8 64.7 108.5 135.1 96.6 61.9 (*<50/10,000 ELB) Jan - Dis Jan - Dis Jan - Dis Jan - Dis Jan - Dis Peratus Murid Tahun 1 Dikesan Masalah 6.6 5.6 5.2 4.9 5.9 Ketajaman Penglihatan (>5%) *Sumber Data: Unit Kesihatan Keluarga Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan *Denominator: Anggaran Kelahiran Hidup (ELB), PIK, KKM
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 68
2.3 UNIT KESIHATAN PRIMER
PENGENALAN
Unit Kesihatan Primer adalah salah satu unit di bawah Bahagian Kesihatan Awam, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan. Unit ini telah diwujudkan secara berasingan dari Unit Kesihatan Keluarga untuk menambahbaik penyelarasan aktiviti di bawah Kesihatan Primer dan Kesihatan Keluarga dari segi sumber dan perancangan aktiviti. Ini bertujuan agar penumpuan yang lebih fokus dapat diberikan bagi mencapai objektif Jabatan Kesihatan Negeri yang telah ditetapkan. Di peringkat KKM, Cawangan Kesihatan Primer adalah merupakan salah satu dari dua cawangan di bawah Bahagian Pembangunan Kesihatan Keluarga.
Unit Kesihatan Primer menyediakan perkhidmatan yang komprehensif meliputi semua melalui pelbagai fasiliti kesihatan awam. Skop perkhidmatan terdiri dari: a. Pelaksanaan Polisi Kesihatan Primer.
i. Pengukuhan Perkhidmatan Kesihatan Primer melalui Family Doctor Concept (FDC). ii. Perkhidmatan kesihatan di Peringkat Komuniti/ Institusi iii. Memperkukuhkan Perkhidmatan pada Underserved Population b. Kualiti Perkhidmatan Primer. c. Perkhidmatan Pra Hospital dan Kecemasan Primer. d. Penjagaan Perubatan Primer. e. Infrastruktur Fasiliti Kesihatan. f. Sokongan Klinikal dan Teknikal. g. Sistem Informatik Primer
Kesemua jenis perkhidmatan diberi melalui pelbagai fasiliti kesihatan statik yang berjumlah 163 buah fasiliti (KK,KD dan K1M) atau melalui perkhidmatan bergerak yang berjumlah 8 unit yang diberikan oleh pasukan yang dikenalpasti dari Klinik Kesihatan di kawasan operasi. Sehingga kini purata jumlah kedatangan yang di lihat oleh fasiliti-fasiliti tersebut telah menjangkau 2.5 juta lebih setahun (sehingga tahun 2017).
VISI AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Ke Arah Individu, Keluarga dan Masyarakat Sihat.
MISI
Menerajui perkhidmatan Penjagaan Kesihatan Primer di Negeri Sembilan yang dinamik dengan memberi penekanan pada tahap kewibawaan yang tinggi, professionalisme dan kecemerlangan sejajar dengan aspirasi dan cabaran negara.
OBJEKTIF
Objektif Umum
Untuk menyampaikan perkhidmatan primer di peringkat temu pertama ke arah pembentukan komuniti sihat dan kehidupan berkualiti dengan perancangan, pelaksanaan, pemantauan dan penilaian aktiviti-aktivitinya bertujuan untuk memberi perkhidmatan jagaan kesihatan yang komprehensif.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 69
Objektif Khusus i. Untuk memberi perkhidmatan pesakit luar, promosi kesihatan, rawatan dan rehabilitasi kepada semua ahli keluarga pada first point of contact melalui pelaksanaan Polisi Penjagaan Kesihatan Primer. ii. Menyediakan perkhidmatan sokongan klinikal yang komprehensif iii. Memberi respons kepada kes-kes kecemasan dengan cekap dan efisien. iv. Memastikan peningkatan kualiti penjagaan Kesihatan Primer. v. Memastikan infrastruktur fasiliti kesihatan yang memenuhi keperluan perkhidmatan. vi. Untuk meningkatkan dan mengukuhkan penggunaan teknologi maklumat dalam sistem perkhidmatan
PENCAPAIAN
PEMANTAUAN PERKHIDMATAN PESAKIT LUAR
Perkhidmatan pesakit luar merupakan aktiviti utama dalam penjagaan kesihatan primer yang dikendalikan di 50 buah Klinik Kesihatan sehingga 2017 (termasuk 7 buah Klinik Desa Naik Taraf ke Klinik Kesihatan dan sebuah Klinik Kesihatan UTC). Klinik Kesihatan UTC Seremban telah mula beroperasi pada 20 November 2017 dan perasmian UTC telah disempurnakan oleh YAB Perdana Menteri pada 30 November 2017.
Jumlah kedatangan pesakit luar di Klinik Kesihatan di N. Sembilan telah meningkat dari tahun ke tahun.
Kedatangan tertinggi adalah di KK Seremban dan diikuti dengan KK Senawang. Pada dasarnya pemantauan dari segi beban kedatangan dilakukan setiap bulan di mana proses ini amat penting di dalam menentukan kapasiti keanggotaan untuk menjalankan perkhidmatan tersebut.
Jadual 1 : Kedatangan Pesakit Luar di Kinik Kesihatan Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Jumlah Kedatangan Perkhidmatan Pesakit Luar Daerah Klinik Kesihatan 2013 2014 2015 2016 2017 Seremban KK Seremban 367,519 429,652 340,171 332,013 332,576
KK Ampangan 72,946 92,860 76,622 82,985 107,824
KK Nilai 55,818 64,479 60,486 59,489 63,114 KK Rantau 32,158 41,966 38,443 37,734 34,062 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN KK Mantin 24,451 31,917 35,033 38,487 41,515
KK KLIA 27,950 31,631 26,728 24,366 27,073 KK Lenggeng 16,290 18,446 15,923 19,831 16,693 KK Sendayan 19,049 25,079 23,068 23,994 23,341
KK Senawang 116,733 149,304 132,021 146,826 112,352 KK Seremban 2 78,146 109,787 99,083 104,374 108,759 KK Desa Rhu 12,921 14,738 17,808 20,283 23,870 KK Sikamat - - 17,557 48,161 50,089 KK UTC - - - - 4,184 Jumlah 823,981 1,011,173 882,943 938,543 945,452
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 70
Jumlah Kedatangan Perkhidmatan Pesakit Luar Daerah Klinik Kesihatan 2013 2014 2015 2016 2017 Kuala Pilah KK Kuala Pilah 78,920 83,968 84,126 91,951 96,035 KK Juaseh 26,280 32,482 32,890 31,084 41,855 KK Johol 18,586 20,394 19,136 20,823 26,860 KK Padang Lebar 8,190 8,882 6,667 11,057 9,583 KK Sri Menanti 7,203 7,850 9,564 8,453 8,023 KK Terachi 7,957 8,562 7,148 7,369 8,056 KK Gunung Pasir 6,219 6,569 5,254 4,716 5,085 KK Senaling 4,351 5,841 7,937 7,097 11,161 Jumlah 157,706 174,548 172,722 182,550 206,658 Jempol KK Bahau 55,045 62,321 80,628 90,524 75,591 KK Bandar Seri 28,106 34,994 32,900 33,690 31,024 Jempol KK Palong 4, 5, 6 26,821 28,714 29,384 29,410 31,626 KK Palong 7, 8 15,438 16,154 14,456 15,116 17,076 KK Serting Hilir 17,472 19,345 17,698 19,431 19,347 KK Palong 9, 10, 11 12,126 12,568 11,782 14,445 14,390 KK Lui Muda 16,357 14,956 15,230 15,450 17,107 Jumlah 171,365 203,686 202,078 218,066 206,161 Tampin KK Tampin 135,636 168,498 117,154 112,468 115,833
KK Gemas 38,763 39,851 44,280 66,997 71,067
KK Gemencheh 38,315 41,512 38,401 39,919 71,067 KK Jelai 23,993 20,444 18,052 20,734 17,348 KK Air Kuning 20,849 22,782 22,974 19,238 19,336 KK Bukit Rokan 7,019 6,961 7,762 7,343 8,329 Utara Jumlah 264,575 302,476 248,623 266,699 302,980 Rembau KK Rembau 61,430 64,657 46,974 42,609 43,547 KK Astana Raja 11,443 11,823 10,550 14,793 14,118 KK Pedas 28,471 32,653 24,699 29,152 29,877 KK Kota 8,138 9,126 8,036 9,495 8,058
Jumlah 109,482 119,088 90,259 96,049 95,600 BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Port Dickson KK Port Dickson 124,816 128,155 133,089 136,915 134,911 KK Bukit Pelandok 18,699 20,696 18,906 31,006 25,376 KK Linggi 20,869 23,378 24,298 23,890 27,277 KK Pasir Panjang 20,976 23,929 21,701 25,565 28,739 KK Lukut 30,714 43,336 43,330 44,206 53,837 Jumlah 216,074 239,694 241,324 261,582 270,140 Jelebu KK Jelebu 30,528 42,557 37,296 34,186 31,073 KK Simpang Durian 17,099 21,986 27,705 21,208 21,452 KK Pertang 19,476 21,614 26,779 25,259 24,590 KK Titi 16,056 15,504 14,960 15,118 14,165 KK Pasoh 1 6,746 7,534 9,356 8,527 8,209 KK Chennah - - - - 2,315 Jumlah 89,905 111,431 116,096 104,298 101,804
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 71
Untuk perancangan infrastruktur Klinik Kesihatan di Negeri Sembilan, di bawah Rancangan Malaysia ke 10, projek Klinik Kesihatan Nilai (Jenis 3) yang baru dijangka siap pada penghujung 2018, manakala di bawah Rancangan Malaysia ke ke 11, 3 projek Klinik Kesihatan telah diluluskan iaitu Klinik Kesihatan Palong 7,8 (Jenis 3) bersama kuarters, Klinik Kesihatan Lenggeng (Jenis 5) dan Klinik Kesihatan Rompin (Jenis 4) yang kini dalam pelbagai peringkat pembangunan.
PERKHIDMATAN KLINIK 1 MALAYSIA (K1M)
Perkhidmatan Klinik 1 Malaysia telah diperkenalkan oleh Perdana Menteri pada tahun 2010. Sebagai permulaan 3 buah Klinik 1 Malaysia telah berjaya ditubuhkan pada tahun 2010 di N. Sembilan, jumlah keseluruhan K1M di Negeri Sembilan adalah sebanyak 17 buah. Dengan peluasan perkhidmatan saringan di K1M, kedatangan makin bertambah baik. Penubuhan K1M baru iaitu K1M Bagan Pinang yang siap dan beroperasi pada 14.9.2017 telah di naik taraf kepada Klinik Kesihatan pada 25.9.2017.
Sehingga kini secara keseluruhan, perkhidmatan utama di K1M adalah perkhidmatan kesihatan pesakit luar namun di masa akan datang perkhidmatan K1M disasarkan dapat diperluaskan skop perkhidmatan terutama kepada pesakit kronik iaitu pesakit penyakit tidak berjangkit (NCD) yang stabil.
Jadual 2 : Kedatangan ke Klinik 1 Malaysia Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Jumlah Bil. Klinik 1 Malaysia 2013 2014 2015 2016 2017
1. Klinik 1 Malaysia Taman Seremban Jaya 42,905 39,569 37,122 35,373 36,399 2. Klinik 1 Malaysia Rasah Jaya 39,091 37,471 36,282 35,433 31,200 3. Klinik 1 Malaysia Taman Semarak, Nilai 26,369 25,455 21,011 17,499 17,978 4. Klinik 1 Malaysia Taman Gadong Indah 16,633 17,801 16,662 16,932 13,429 5. Klinik 1 Malaysia Jalan Pantai, Sikamat 26,039 26,319 25,506 26,334 27,299 7. Klinik 1 Malaysia Taman Intan Perdana, P.Dickdon 10,212 12,885 14,805 14,042 11,181 8. Klinik 1 Malaysia Taman Cempaka, Jempol 17,080 16,450 19,662 22,162 20,930 9. Klinik 1 Malaysia Taman Desa Melang, Kuala Pilah 11,501 13,356 14,898 16,246 15,565 10. Klinik 1 Malaysia Taman Bukit Mika, Seremban 11,673 11,402 12,482 13,361 12,503 12. Klinik 1 Malaysia Kota, Rembau 8,509 12,686 16,783 13,361 18,309
14. Klinik 1 Malaysia Gemas, Tampin 10,235 10,464 12,709 17,895 17,467 BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN 15. Klinik 1 Malaysia Titi, Jelebu 6,314 9,129 10,503 11,620 9,494 16. Klinik 1 Malaysia Dataran Segar, P. Dickson 7,043 12,521 12,553 12,698 10,128 17. Klinik 1 Malaysia Taman Melor, Rompin 6,144 9,730 11,174 12,142 12,427 18. Klinik 1 Malaysia Jasmin, Senawang - 693 5,624 12,810 13,206 19. Klinik 1 Malaysia Kuala Sawah - 988 6,801 10,844 12,280 20. Klinik 1 Malaysia Taman Desa Jasmin, Nilai - - 5,501 13,142 13,176 Jumlah 239,748 239,748 256,919 265,078 301,894
PERKHIDMATAN KLINIK BERGERAK NEGERI SEMBILAN
Perkhidmatan Pasukan Klinik Bergerak di Negeri Sembilan telah berjaya diwujudkan di seluruh 7 daerah di negeri ini. Setiap daerah mempunyai sebuah pasukan Klinik Bergerak kecuali daerah Jempol yang mempunyai 2 pasukan Klinik Bergerak.
Perkhidmatan Klinik Bergerak ini telah berjaya mencapai objektif perkhidmatannya iaitu menyediakan perkhidmatan kesihatan kepada Underserved Population. Ini dapat dilihat dari jumlah kedatangan pesakit ke perkhidmatan ini.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 72
Jadual 3 : Kedatangan ke Klinik Bergerak Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Bil. Klinik Bergerak 2013 2014 2015 2016 2017 1. Klinik Bergerak PKD Seremban 8,007 6,697 7,211 7,595 9,937 2. Klinik Bergerak PKD Kuala Pilah 1,826 2,342 3,799 3,973 4,855 3. Klinik Bergerak PKD Jempol 4,079 6,218 8,881 7,132 7,242 4. Klinik Bergerak PKD Tampin 1,154 1,978 2,571 3,894 3,779 5. Klinik Bergerak PKD Rembau 2,668 3,428 5,369 5,370 4,266 6. Klinik Bergerak PKD Port Dickson 2,399 2,170 2,666 3,167 3,067 7. Klinik Bergerak PKD Jelebu 4,082 5,778 6,675 7,806 9,140 Jumlah 24,215 28,611 37,172 38,937 42,286
PERKHIDMATAN EXTENDED HOUR
Pada 10 Disember 2007, Pelaksanaan Waktu Bekerja Selepas Waktu Pejabat di Klinik Kesihatan telah dilaksanakan berikutan Surat Pekeliling Ketua Pengarah Kesihatan Malaysia Bil 8/2018 yang bertarikh 10 Disember 2017 yang dikeluarkan. Arahan ini berikutan pertambahan ke-kes bukan kecemasan (cold case) yang diterima oleh unit kecemasan di hospital yang mana menjejaskan tugas- tugas untuk memberi rawatan kepada kes- kecemasan.
Di Negeri Sembilan Perkhidmatan Extended Hour dijalankan di tiga buah klinik iaitu di KK Seremban, KK Bahau dan KK Port Dickson. Perkhidmatan ini memudahkan pelanggan datang ke Klinik Kesihatan selepas waktu pejabat dan pada hari Sabtu. Perkhidmatan Extended Hour di KK Seremban memberikan impak yang sangat penting terhadap kedatangan kes bukan kecemasan di HTJ.
Jadual 4 : Kedatangan ke Perkhidmatan Extended Hour Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Bil. Klinik Extended Hours 2013 2014 2015 2016 2017 1. Klinik Kesihatan Seremban 39,941 46,650 40,522 41,734 42,926 2. Klinik Kesihatan Bahau 8,235 8,797 8,255 7,487 8,682 3. Klinik Kesihatan Port Dickson 12,690 10,248 11,164 12,795 10,847 Jumlah 57,574 65,695 59,941 62,016 62,455
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
FAMILY DOCTOR CONCEPT (FDC)
Hala tuju Kementerian Kesihatan (KKM) selari dengan RMK-11 adalah untuk memperkukuh penjagaan kesihatan primer. Konsep doktor keluarga ini merupakah salah satu daripada 4 langkah bagi merealisasikan halatuju ini di mana konsep doktor keluarga ini akan memastikan individu dan keluarga mendapat rawatan holistic, komprehensif dan berterusan. Ianya mula dilaksanakan pada tahun 2014 di KK Jelebu (klinik pilot) di N.Sembilan dan ia telah diperluas ke 5 buah KK yang lain (2014-2017). Ianya akan dilaksanakan secara berperingkat untuk semua Klinik Kesihatan. Dalam memperkukuh perlaksanaannya KKM juga telah menjadikan pembentukan pasukan Primary Health Care (PHC) yang terdiri dari 7 kategori jawatan sebagai KPI Perkhidmatan Kesihatan Primer di mana N.Sembilan telah mencapai 100% KPI tersebut.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 73
Jadual 5 : Bilangan Klinik Kesihatan yang Mempunyai Pasukan Primary Healthcare Team (PHC)
Tahun Bil. 2014 2015 - 2017 1. KK Jelebu KK Bahau 2. - KK Juasseh 3. - KK Air Kuning 4. - KK Rembau 5. - KK Lukut
KLINIK BERHENTI MEROKOK (KBM)
Pengukuhan aktiviti Pencegahan di Klinik Kesihatan dijalankan di 7 buah Daerah di Negeri Sembilan. Pencapaian Kadar Berhenti Merokok di Klinik Kesihatan adalah merupakan Key Performance Indikator (KPI) Pengarah Kesihatan Negeri dan KPI utama KKM.
Perkhidmatan saringan dan intervensi KBM dijalankan di semua Klinik Kesihatan. Pencapaian Kadar Berhenti Merokok mengikut daerah bagi tahun 2017 adalah seperti di jadual 7, di mana ianya mencapai sasaran kebangsaan iaitu 30%.
Jadual 6 : Pencapaian Kadar Berhenti Merokok di Klinik Kesihatan Mengikut Daerah
Bil. Pejabat Kesihatan Daerah Pencapaian 1. Seremban 19 / 34 55.9% 2. Port Dickson 18 / 27 66.7% 3. Kuala Pilah 16 / 42 38.1% 4. Jempol 15 / 45 33.3% 5. Jelebu 19 / 34 55.9% 6. Tampin 19 / 58 32.8% 7. Rembau 15 / 33 45.4% Negeri Sembilan 151 / 368 41.03% AWAM KESIHATAN BAHAGIAN
AKTIVITI PENGUKUHAN KAWALAN INFEKSI
Aktiviti kawalan infeksi telah dapat dilaksanakan di semua fasiliti kesihatan primer. Terdapat tiga aktiviti utama yang digariskan di bawah aktiviti kawalan infeksi di iaitu: a. Audit kawalan infeksi Fasa 1 dan Fasa 2
Bagi tahun 2017, bilangan fasiliti yang telah diaudit mengikut kategori fasiliti adalah seperti berikut:
Bil. Jenis Fasiliti Bilangan yang diaudit (%) 1. Klinik Kesihatan 39 / 50 (78%) 2. Klinik Desa 63 / 96 (65.6%) 3. Klinik 1 Malaysia 15 / 17 (88.2%)
Secara kesemua Klinik Kesihatan dan Klinik Desa yang diaudit berkaitan skop kawalan infeksi telah mendapat markah > 80% sepertimana yang disasarkan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 74 b. Hand Hygine Compliance Survey
Sebanyak 10 buah Klinik telah dipilih untuk menjalankan Survey HHC antara bulan Julai hingga September. Keputusannya kesemua klinik tersebut telah mendapat markah > 75% dan telah mencapai sasaran yang ditetapkan oleh KKM.
TEKNOLOGI MAKLUMAT DI FASILITI KESIHATAN PRIMER
Bagi memastikan perkhidmatan kepada masyarakat berjalan lancar dan berkesan, Unit Kesihatan Primer juga telah memfokuskan untuk menaik taraf sistem teknologi maklumat sebagaimana saranan pihak kementerian. Antaranya membangunkan TPC-OHCIS. Sebanyak 6 buah KK telah terpilih untuk penggunaan sistem ini iaitu KK Seremban, KK Senawang, KK Seremban 2, KK Ampangan, KK Mantin dan KK Sikamat. Sistem ini telah dilaksanakan bermula bulan Mei 2017 dan merupakan projek rintis untuk Malaysia. 17 buah Klinik 1 Malaysia kini menggunakan sistem Hi-Data sedia ada untuk rekod pesakit.
PERKHIDMATAN PENJAGAAN LUKA (MODERN WOUND DRESSING)
Bermula tahun 2017, perkhidmatan penjagan luka di fasilti kesihatan primer diperkukuhkan lagi dengan perlaksanaan perkhidmatan penjagaan luka (modern wound dressing) yang lebih berkesan. Arahan Pelaksanaan
Penubuhan Pasukan Luka di Klinik Kesihatan Kementerian Kesihatan Malaysia ini dikeluarkan pada 23 Oktober
2017 sebagai tambahan kepada pekeliling berkaitan sedia ada. Sebanyak 11 buah Klinik Kesihatan telah dipilih pada tahun 2017 untuk pelaksanaan program ini. Klinik Kesihatan tersebut seperti dalam jadual di bawah :
Bil. Klinik Kesihatan 1. KK Seremban 2 2. KK Seremban 3. KK Senawang 4. KK Nilai 5. KK Ampangan 6. KK Bahau 7. KK Port Dickson 8. KK Tampin
9. KK Rembau AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
10. KK Jelebu 11. KK Johol
Pada tahun 2018 telah dirancang akan pertambahan sebanyak 6 buah Klinik Kesihatan untuk tujuan ini, walaubagaimana pun perluasan perkhidmatan ini diharap dapat dipertingkatkan dengan peruntukan khas di bawah dasar baru kelak.
PANEL PENASIHAT KLINIK KESIHATAN (PPKK) DI NEGERI SEMBILAN
Bagi menyokong perkhidmatan kesihatan di kalangan komuniti peranan Panel Penasihat Klinik Kesihatan adalah penting. PPKK bertindak sebagai sukarelawan perkhidmatan kesihatan dan sebagai penggerak kepada KKM dalam menjalankan perkhidmatan kesihatan di komuniti.
Bagi tahun 2017 Konvensyen PPKK peringkat negeri telah diadakan pada 21 Februari 2017. Johan kategori Lisan telah dimenangi oleh Klinik Kesihatan Johol, manakala johan kategori Poster telah dimenangi oleh Klinik Kesihatan Gemencheh di mana PPKK ini telah mewakili PPKK N.Sembilan ke Konvensyen PPKK Kebangsaan yang diadakan di Melaka.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 75
Mesyuarat bagi membentangkan pencapaian aktiviti dan kewangan PPKK telah diadakan pada 9 Ogos 2017 di KK Rembau, manakala Mesyuarat Teknikal telah diadakan sebanyak 4 kali bagi tahun 2017.
Sehingga kini terdapat 40 klinik kesihatan dengan PPKK, terdapat klinik kesihatan yang masih dalam proses kelulusan pembentukan PPKK seperti Klinik Kesihatan Sikamat.
PERKHIDMATAN PAKAR MATA BERGERAK (KLIP MOBILE) SECARA NBOS
Program Kesejahteraan Warga Emas Fasa Pertama telah di jalankan di seluruh Negeri Sembilan pada tahun 2012 secara kerjasama antara JKN N. Sembilan dan Universiti Malaya(UM) bagi mendapatkan status kesihatan warga emas di Negeri Sembilan.
Berikutan hasil program ini, satu inisiatif dengan kerjasama (NBOS) antara Kerajaan Negeri, JKN N.Sembilan dan Universiti Sains Islam Malaysia (USIM) bagi penubuhan Klinik Pakar Mata Bergerak (Klip Mobile) bagi membantu warga emas di luar bandar menjalani pemeriksaan dan rawatan. Perkhidmatan ini merupakan perkhidmatan pakar kepada penduduk kawasan luar bandar khususnya warga emas
Projek ini akan merakyatkan perkhidmatan kesihatan sekali gus meningkatkan kepuasan dan kesejahteraan hidup rakyat terhadap pembangunan dan perkhidmatan kesihatan yang disediakan oleh kerajaan. Pembiayaan rawatan adalah ditanggung oleh Kerajaan Negeri dan USIM, manakala bantuan teknikal (keperluan akta, piawaian dan khidmat nasihat) oleh JKN Negeri Sembilan.
Jadual 7 : Perkhidmatan Pakar Mata Bergerak(Klip Mobile), 2017
Bilangan Bil. Tarikh Tempat Kedatangan Pesakit 1. 12.01.2017 Kg Sg.Timun,Astana Raja Rembau 69 2. 16.02.2017 Kg Ulu Yoh ,Ayer Mawang Tampin 50 3. 16.03.2017 Kg. Pelegong,Labu Seremban 39 4. 13.04.2017 Kg Kepis Baru, Johol,Kuala Pilah 33 5. 18.05.2017 Dewan Budaya Felda Pasoh 2 Jempol 72 6. 15.06.2017 Kg Kelaka Ulu Klawang, Jelebu 66
7. 13.07.2017 Kg Palebar ,Pasir Panjang Port Dickson 32 AGIAN KESIHATAN AWAMAGIAN KESIHATAN 8. 10.08.2017 Masjid Pedas Hilir,Pedas,Rembau 48
9. 14.09.2017 Kg Tengah,Gedok Gemencheh, Tampin 77 BAH Komplek Belia Dan Sukan, Paroi 10. 12.10.2017 417 (Sempena Hari Penglihatan Sedunia peringkat N. Sembilan) 11. 16.11.2017 Kg Mara Parit Tinggi K.Pilah, Kuala Pilah 60 12. 14.12.2017 Dewan Orang Ramai Palong 7,8 Jempol 113
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 76
Rajah 1 : Bilangan Kes Yang Dirujuk Untuk Pembedahan Katarak
90 85 80 70 60 50 40 30 20 16 17 16 20 12 11 8 7 10 10 4 3 0
KESIMPULAN
Perkhidmatan Kesihatan Primer melalui fasa pengukuhan pada tahun 2017 di mana fokus utama adalah mengoptimisasikan sumber sedia ada untuk memastikan perkhidmatan dapat diberikan dengan kualiti yang lebih baik. Di samping itu terdapat beberapa program-program baru yang baru dilaksanakan dan perlu diperkukuhkan di fasiliti kesihatan primer seperti program modern wound dressing dan pengurusan kesakitan (program bebas kesakitan).
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 77
2.4 UNIT PENYAKIT BERJANGKIT
PENDAHULUAN
Kawalan dan pencegahan penyakit berjangkit telah bermula di Malaysia sejak tahun 1961 lagi. Ia diwujud bagi memastikan setiap kejadian penyakit berjangkit dapat dikesan segera dan disusuli dengan tindakan kawalan dan pencegahan serta merta. Pemantauan kejadian penyakit berjangkit adalah berdasarkan Akta Pencegahan dan Pengawalan Penyakit Berjangkit 1988 (Akta 342). Penyakit berjangkit yang perlu dilaporkan adalah seperti yang tersenarai di dalam Jadual I dan II akta tersebut. Selain senarai tersebut, terdapat beberapa penyakit yang dikelaskan sebagai emerging dan re-emerging disease yang perlu dilaporkan jika ia ditemui. Pemantauan penyakit berjangkit di negara ini dipantau melalui satu sistem survelan yang terdiri daripada Mandatory Disease Notification menggunakan sistem e-notifikasi, Clinical Based Surveillance (HFMD, AFP), Laboratory Based Surveillance, Community Based Surveillance dan Survelan yang dilakukan oleh agensi lain seperti FOMEMA dan Jabatan Perkhidmatan Veterinar.
VISI
Ke arah melahirkan individu, keluarga dan masyarakat di Negeri Sembilan yang sihat dan sejahtera serta dapat menikmati kehidupan yang bebas dari kejadian penyakit berjangkit.
MISI
Menjalankan program-program kawalan dan pencegahan dengan menyeluruh, bersepadu dan efisiyen bersama semua agensi kerajaan dan masyarakat dalam mengekang penularan wabak penyakit berjangkit.
OBJEKTIF
Objektif Umum
Untuk mengurangkan kadar kematian (mortaliti) dan kejadian (morbiditi) yang disebabkan oleh Penyakit Berjangkit.
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Objektif Khusus i. Untuk mengurangkan kadar kematian (mortaliti) dan kejadian (morbiditi) yang disebabkan oleh Penyakit Berjangkit. ii. Untuk memantau kejadian dan corak epidemiologi Penyakit Berjangkit bagi meramal serta mengesan kejadian awal wabak Penyakit Berjangkit. iii. Untuk melaksanakan tindakan pencegahan dan Kawalan Penyakit Berjangkit. iv. Untuk melaksanakan tindakan aktif semasa wabak v. Untuk mencegah kejadian penyakit berjangkit dari peringkat awal supaya tidak menjadi masalah kepada kesihatan awam.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 78
PENCAPAIAN PROGRAM PENYAKIT CEGAHAN VAKSIN
Program Eradikasi Polio Kebangsaan
Malaysia telah mendapat status bebas penyakit yang disebabkan oleh Wild Polio Virus pada 20 Oktober 2000. Bagi mengekalkan status tersebut, setiap negara haruslah memastikan kualiti survelan kes Acute Flaccid Paralysis (AFP) pada tahap yang tinggi. Seperti yang ditunjukkan pada Jadual 1, semua indikator yang dipantau telah dicapai.
Jadual 1 : Indikator Program Eradikasi Polio Kebangsaan
Bil. Indikator Sasaran Pencapaian 1. Kes AFP bukan polio bagi setiap 100,000 penduduk 1 kes per 100,000 7 kes berumur bawah 15 tahun (3 kes) 2. Peratusan kes AFP disiasat dalam tempoh 48 jam dari Lebih daripada 80% 100 % (7 kes) tarikh notifikasi 3. Peratusan kes AFP dengan 2 sampel najis yang Lebih daripada 80% 100% (6 kes) “adequate” yang diambil selang 24 jam 4. Peratusan kes AFP lawatan susulan dibuat pada 60 Lebih daripada 80% 100% (7 kes) daripada tarikh onset paralysis 5. Peratusan kes AFP yang telah diklasifikasikan selepas Lebih daripada 80% 100% (7 kes) 90 hari daripada tarikh onset paralysis
Program Eliminasi Measles Kebangsaan
Pada tahun 2017, sejumlah 223 kes disyaki Measles telah dilaporkan. 25 kes telah disahkan IgM Measles Detected, berbanding hanya 39 kes disahkan bagi tahun 2016.
Jadual 2 : Pencapaian Indikator Program Eliminasi Measles
Bil. Indikator Sasaran Pencapaian 1. Kes yang disahkan measles <1 / 1juta penduduk 21/ 1 juta penduduk (25 kes ) 2. Kes bukan measles yang disyaki measles dilaporkan ≥ 2 / 100,000 194/100,000 penduduk ( 223 kes )
3. Kes dinotifikasi dalam tempoh 24 jam ≥ 80% 98.65% AWAMBAHAGIAN KESIHATAN (220 kes) 4. Siasatan kes dilakukan dalam tempoh 48 jam ≥ 80% 97.31% (217 kes) 5. Penghantaran sampel darah untuk ujian serologi dalam ≥ 80% 89.69 % tempoh 28 hari daripada tarikh ruam (200 sampel) 6. Penghantaran sampel isolasi virus dalam tempoh 5 hari ≥ 80% 100 % dari tarikh ruam * Analisa menggunakan database daripada eMeasles (SM2)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 79
Lain-lain Penyakit Cegahan Vaksin
Penyakit cegahan vaksin yang dilaporkan pada tahun 2017 ialah Hepatitis B sebanyak 152 kes (2 kematian) dan melibatkan 132 orang yang lahir sebelum tahun 1989. 139 kes daripadanya adalah warganegara dan 13 kes bukan warganegara. Sementara itu, 8 kes Pertussis telah didaftarkan (1 kematian) pada tahun 2017.
PENYAKIT BERJANGKIT MELALUI AIR DAN MAKANAN
Episod Keracunan Makanan
Sepanjang tahun 2017, sebanyak 13 episod keracunan makanan telah dilaporkan (melibatkan 6 episod berlaku di sekolah) berbanding 24 episod (9 episod berlaku di sekolah) pada tahun 2016. Semua episod telah dapat dikawal tanpa berlaku sebarang kematian.
Penyakit Penyakit Bawaan Air dan Makanan yang Lain
Penyakit lain yang dilaporkan adalah lima (5) kes tifoid dan empat (4) kes telah diklasifikasikan sebagai kes import kerana kes merupakan warga asing dan satu (1) melibatkan warga tempatan. Terdapat juga 1 kes Hepatitis A telah dilaporkan. Tiada kes kolera dilaporkan dan hanya empat (4) kes Disentri didaftarkan pada tahun 2017.
SURVELANS PENYAKIT BERJANGKIT
Survelans ILI
Rajah 1 : Trend Kadar Konsultasi ILI ( %), 2016 - 2017
0.50
0.45 0.40 0.35 0.30 0.25 0.20
0.15 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
0.10 Kadar Kadar ILIKonsultasi(%) 0.05 0.00 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 Minggu
Kadar Konsultasi ILI (%) 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 80
Jadual 3 : Penyakit Kaki, Tangan dan Mulut (HFMD)
% Penurunan / Daerah 2017 2016 peningkatan kes Seremban 604 784 -22.9% Port Dickson 35 61 -42.6% Jempol 100 132 -24.2% Tampin 49 110 -55.5% Kuala Pilah 49 129 -62.0% Rembau 40 47 -14.9% Jelebu 40 119 -66.4% Negeri Sembilan 917 1,382 -33.6%
Sepanjang tahun 2017, berlaku penurunan kes HFMD di Negeri Sembilan iaitu sebanyak 917 kes didaftarkan pada tahun 2017 berbanding 1,383 kes pada tahun 2016. Penurunan kes sebanyak 33.6%. Ini adalah kerana tindakan kawalan dan pencegahan awal yang telah diambil di peringkat daerah bagi mengekang peningkatan kes pada tahun 2017.
Jadual 4 : Bilangan Kes Yang Didaftarkan di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Penyakit 2013 2014 2015 2016 2017 Jumlah HFMD 664 1,011 542 1,382 917 4,516
Food Poisoning 581 1,383 549 872 1,059 4,444 Viral Hepatitis 127 194 145 472 532 1,470 Leptospirosis 177 302 296 169 219 1,163 Pertussis 3 36 43 14 8 104 Typhoid / Paratyphoid 6 5 5 2 5 23 Dysentry - 1 3 1 4 9 Diphteria - - - 5 2 7 Viral Encephalitis - 3 - 3 1 7 Tetanus 2 - - - 1 3 Typhus - - 1 - - 1 Jumlah 1,560 2,935 1,584 2,920 2,748 11,748
AWAM KESIHATAN BAHAGIAN
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya keberkesanan pemantauan dan pencapaian aktiviti-aktiviti adalah baik. Tiada sebarang wabak Penyakit Berjangkit tidak terkawal berlaku pada tahun 2017. Fokus aktviti akan dipertingkatkan merangkumi aspek pengesanan awal penyakit berjangkit, siasatan yang lengkap, aktiviti kawalan penyakit berjangkit yang efektif serta aktiviti pencegahan jangka pendek dan jangka panjang yang mampan. Sasaran ini juga telah disokong dengan latihan berterusan untuk semua staff yang terlibat sama ada di peringkat daerah dan Negeri. Selain itu, audit penyeliaan sama ada secara berjadual akan terus dilaksanakan bagi memastikan pematuhan kepada semua aktiviti berdasarkan keperluan perundangan dan garis panduan yang sedang berkuatkuasa.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 81
2.5 UNIT KAWALAN PENYAKIT BAWAAN VEKTOR
PENGENALAN
Unit Kawalan Penyakit Bawaan Vektor di Negeri Sembilan bermula sejak tahun 1973 lagi iaitu sebagai Rancangan Pembasmian Malaria (RPM). Ia kemudian merangkumi kawalan penyakit-penyakit lain seperti denggi, filariasis, Japanese Encephalitis, hawar, taifus, demam kuning, Chikungunya dan Kala-Azar. Unit ini bertanggungjawab menyelaras serta memantau semua aktiviti-aktiviti kawalan penyakit bawaan vektor bagi memastikan aktiviti dijalankan dengan lancar, sistematik dan efisien.
VISI
Untuk menjadikan Negeri Sembilan Darul Khusus sebuah negeri yang mempunyai individu, keluarga dan masyarakat yang sihat dan sejahtera melalui pelaksanaan Program-Program Kawalan Penyakit Bawaan Vektor yang profesional, efisyen, saksama dan mesra.
MISI
Unit Penyakit Bawaan Vektor akan melaksanakan program-program Kawalan Penyakit Bawaan Vektor yang merangkumi bidang pencegahan dan kawalan dengan anggota yang mahir dan terlatih dengan bantuan peralatan yang lengkap dan berteknologi tinggi.
OBJEKTIF
Objektif Unit Kawalan Penyakit Bawaan Vektor adalah seperti berikut : i. Mengurangkan morbidity (kejadian) dan mortality (kematian) Penyakit-Penyakit Bawaan Vektor supaya tidak menjadi masalah kesihatan awam di Semenanjung Malaysia. ii. Mencegah kejadian Penyakit-Penyakit Bawaan Vektor di kawasan yang sedia bebas daripada penyakit- penyakit bawaan vektor.
Penyakit-Penyakit Bawaan Vektor yang utama adalah Malaria, Demam Denggi/Demam Denggi Berdarah, Penyakit Filariasis, Penyakit Scrub Typhus, Penyakit Japanese Encephalitis(JE), Penyakit Chikungunya, Penyakit Hawar dan Penyakit Demam Kuning.
SITUASI PENYAKIT BAWAAN VEKTOR AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Jadual 1 : Situasi Penyakit Bawaan Vektor Di Negeri Sembilan
Tahun / Bilangan Kes (Kematian) Penyakit 2013 2014 2015 2016 2017 Denggi 1,198 (1) 3,781 (10) 2,454(16) 2,852 (26) 3,055 (11) Malaria 54 (1) 32 (1) 18 11 (1) 36 Jap.Encephalitis 0 3 0 3 0 Filariasis 16 5 32 35 73 Taifus 0 0 1 0 0 Hawar 0 0 0 0 0 Demam Kuning 0 0 0 0 0 Chikungunya 0 0 0 6 0 Kala-Azar 0 0 0 0 0 ( ) kematian
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 82
DENGGI
Sebanyak 3055 kes denggi telah dilaporkan pada tahun 2017 berbanding 2852 kes denggi pada tahun 2016. Ini menunjukkan peningkatan kes sebanyak 7.1%. Kadar insidens denggi bagi tahun 2017 adalah 270.8/100,000 penduduk berbanding 256.2/100,000 penduduk pada tahun 2016. Bilangan kematian denggi yang dilaporkan pada tahun 2017 adalah sebanyak 11 kematian dengan kadar fataliti kes 0.36%.
Jadual 2 : Kadar Insidens denggi di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Tahun Bil. DD Bil. DDB Jumlah Kadar insidens 2013 1,193 5 1,198 104.2 2014 3,774 7 3,781 143.5 2015 2,436 18 2,454 220.5 2016 2,849 3 2,852 256.2 2017 3,052 3 3,055 270.8
Taburan Kes Denggi dan Denggi Berdarah Mengikut Daerah
Negeri Sembilan menunjukkan peningkatan kes denggi pada tahun 2017 berbanding tahun 2016.
Jadual 3 : Perbandingan Kes Denggi Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2016 - 2017
Bilangan Kes Peratus % Daerah 2016 2017 (+/-) DD DDB Jumlah (M) DD DDB Jumlah (M) Seremban 2,247 3 2,250 2,612 2 2,614 +16.2 Port Dickson 126 0 126 114 1 115 -8.7 Jempol 81 0 81 76 0 76 -6.2 Tampin 225 0 225 85 0 85 -62.2
Kuala Pilah 49 0 49 38 0 38 -22.4 N KESIHATAN AWAM N KESIHATAN Rembau 84 0 84 70 0 70 -16.7 Jelebu 37 0 37 57 0 57 +54.1 Negeri Sembilan 2,849 3 2,852 3,052 3 3,055 +7.1
( ) = kematian BAHAGIA
Taburan kes Mengikut Etnik
Daripada 3,055 kes denggi yang dilaporkan, 1,871 (61.2%) adalah Melayu, 545 (17.8%) Cina, 470 (15.4%) India, 166 (5.4%) dari lain-lain bangsa dan 3 (0.1%) adalah warga asing.
Taburan Kes Mengikut Jantina
Kebanyakan kes denggi iaitu 1,716 kes (56.2%) adalah terdiri daripada golongan lelaki sementara 1,339 kes (43.8%) adalah golongan perempuan dengan nisbah 1:0.78
Taburan kes Mengikut Umur
Kumpulan umur yang paling banyak dijangkiti penyakit demam denggi adalah di antara 20-54 tahun (1,796 kes). Ini diikuti oleh kumpulan umur 6-19 tahun (679 kes), lebih 55 tahun (390 kes) dan dibawah umur 5 tahun (190 kes). Kes demam denggi yang melibatkan kumpulan umur di alam persekolahan adalah sebanyak 534 kes (17.5%).
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 83
Taburan Kes Denggi Mengikut Kawasan
Berdasarkan taburan kes mengikut kawasan, bilangan kes denggi yang dicatatkan di kawasan bandar adalah lebih banyak berbanding di kawasan luar bandar iaitu 2,325 kes (76.1%) berbanding 730 kes (23.9%). Ini adalah kerana penyakit ini lebih cepat disebarkan di kawasan bandar yang padat penduduknya.
Keputusan Serologi
Daripada 3,055 kes yang dilaporkan, sebanyak 3,055 (100.0%) kes didapati mempunyai keputusan serologi yang positif. Bermula pada 01 Januari 2014 semua kes yang didaftarkan hendaklah mempunyai keputusan serologi positif.
Aktiviti Pencegahan dan Kawalan Denggi
Aktiviti pencegahan dan kawalan denggi dijalankan secara berterusan bagi membendung penularan penyakit ini. Pencapaian aktiviti pada tahun 2017 adalah sebagaimana Jadual 4.
Jadual 4 : Aktiviti Pencegahan dan Kawalan Denggi Mengikut Daerah, 2017
Daerah Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Rumah Premis Premis Notis / Kompaun Tindakan Gotong Diperiksa Positif Disembur ( Sek. 8A) Mahkamah Royong Aedes Kabus Seremban 195,122 4,453 1,087,139 1,168 1,594 129 338
Port Dickson 28,709 299 56,256 30 103 0 14 Jempol 16,569 568 30,697 242 220 18 27 Tampin 27,849 167 14,220 156 46 0 39 Kuala Pilah 23,025 262 60,174 49 58 0 28 Rembau 14,515 235 17,923 40 35 0 15 Jelebu 9,967 149 9,172 27 85 0 162 Negeri Sembilan 315,756 6,133 1,275,581 1,712 2,141 147 623
MALARIA
Pada tahun 2017 sebanyak 36 kes Malaria dilaporkan di Negeri Sembilan berbanding 11 kes pada tahun 2016. AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Kadar insiden malaria tahun 2017 adalah 0.32 / 10,000 penduduk dan tiada kematian dilaporkan.
Rajah 1 : Kadar Insiden Malaria per 10,000 penduduk, 2013 - 2017
1
0.5 0.5 0.3 0.32 0.16 penduduk 0.1
Kadar Kadar Insiden/10,000 0 2013 2014 2015 2016 2017
Tahun
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 84
Taburan Kes Mengikut Daerah
Kebanyakan kes Malaria pada tahun 2017 telah berlaku di daerah Tampin iaitu sebanyak 14 kes, manakala Seremban 12 kes, diikuti Jelebu 4 kes, Kuala Pilah 3 kes, Jempol 2 kes, dan 1 kes di Rembau. Tiada kes malaria yang didaftarkan di daerah Port Dickson.
Jadual 5 : Taburan Kes Malaria Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2016 - 2017
Jangkitan Jangkitan % Peningkatan / Penurunan Daerah 2016 2017 Tempatan 2016 Tempatan 2017 Jangkitan Tempatan Seremban 2 12 0 0 0 Port Dickson 3 0 0 0 0 Jempol 0 2 0 0 0 Tampin 1 14 0 0 0 Kuala Pilah 1 3 0 0 0 Rembau 0 1 0 0 0 Jelebu 4 4 2 0 -100 Negeri Sembilan 11 36 2 0 -100
Klasifikasi Kes Mengikut Jenis Jangkitan
Berdasarkan klasifikasi kes, tiada kes (0%) diklasifikasi sebagai jangkitan Tempatan, 6 kes (16.7%) Import A, 0
kes (0%) Induced dan 30 kes (83.3%) mendapat jangkitan Zoonotik. Penurunan kes jangkitan tempatan pada tahun 2017 berbanding tahun 2016 adalah sebanyak -100%.
Taburan Kes Mengikut Kumpulan Risiko
Berdasarkan kumpulan risiko pula sebanyak 2 kes (5.6%) Orang Asli Pinggiran, tentera 13 kes (36.1%) dan 21 kes (58.3%) dari kumpulan lain-lain.
Taburan Kes Mengikut Umur
Kebanyakan kes malaria yang dilaporkan di Negeri Sembilan pada tahun 2017 tergolong dalam kumpulan umur 20 hingga 30 tahun.
Rajah 2 : Kes Malaria Mengikut Kumpulan Umur AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
20 18
15
10 9
6 BilanganKes 5 2 1 0 0 0
Umur (tahun)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 85
Kes Mengikut Jantina dan Etnik
Daripada 36 kes yang dilaporkan, 33 kes (91.7%) adalah terdiri daripada golongan lelaki dan 3 kes (8.3%) daripada golongan perempuan. Kes Malaria kebanyakannya berlaku dalam kalangan etnik Melayu 20 kes (55.6%), Cina 5 kes (13.9), orang asli 2 kes (5.6), lain-lain etnik 3 kes (8.3%) diikuti oleh warga asing 6 kes (16.6%).
Kejadian Kes Mengikut Spesis
Kebanyakan kes adalah dari spesis Plasmodium knowlesi iaitu 30 kes (83.3%), diikuti oleh spesis Plasmodium falciparum iaitu 3 kes (8.3%) dan spesis Plasmodium vivax iaitu 3 kes (8.3%) dan tiada jangkitan campuran (0%).
Taburan Kes Mengikut Sumber Kes
33 kes yang dilaporkan pada 2017 dikesan melalui Passive Case Detection (PCD) dan 3 kes dikesan melalui Active Case Detection (ACD).
LAIN-LAIN PENYAKIT BAWAAN VEKTOR
Pada tahun 2017, terdapat sebanyak 73 kes Filariasis dilaporkan melibatkan masing-masing 51 kes di daerah Port Dickson, 13 kes di daerah Jempol, 7 kes di daerah Tampin, dan masing-masing 1 kes di daerah Seremban dan daerah Rembau. Tiada kes Japanese encephalitis, Taifus, Hawar, Demam Kuning, Chikungunya dan Kala azar yang dilaporkan di negeri ini pada tahun 2017.
PROGRAM KEPASTIAN KUALITI ( QUALITY ASSURANCE)
Program Kepastian Kualiti atau Quality Assurance Programme menetapkan tiga indikator utama iaitu Kematian Malaria, Indeks Masa Notifikasi Denggi (Dengue Notification Time Index-DNTI) dan Indeks Kawalan Wabak Denggi (Dengue Outbreak Control Index-DOCI) a. Kematian Malaria
Piawai kematian bagi malaria adalah sifar. Tiada kematian malaria dilaporkan pada tahun 2017 di Negeri Sembilan. b. Indeks Masa Notifikasi Denggi (DNTI) AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Piawai bagi Indeks Masa Notifikasi Denggi ialah 100% kes denggi yang disyaki mesti dilaporkan kepada Pejabat Kesihatan atau Pihak Berkuasa Tempatan dalam tempoh 24 jam selepas diagnosa. Pada tahun 2017 pencapaian adalah 99.6%.
Jadual 8 : Perbandingan Keseluruhan Indeks Masa Notifikasi Denggi (DNTI) di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Perkara 2013 2014 2015 2016 2017 Jumlah kes denggi dilaporkan 1,198 3,781 2,176 2,852 3,055 Bil. kes dilaporkan dalam masa 24 jam 875 2,128 2,454 2,851 2,951 DNTI (%) 73.0% 56.3% 88.7% 99.9% 96.6%
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 86 c. Indeks Kawalan Wabak Denggi (DOCI)
Piawai bagi DOCI ialah 100% wabak mesti dikawal dalam tempoh 14 hari. Tahun 2017 mencatatkan peningkatan bilangan wabak yang tidak dapat dikawal dalam masa 14 hari iaitu 57 wabak berbanding 35 wabak pada tahun 2016. Pencapaian keseluruhan pada tahun 2017 adalah 82.1%
Jadual 9 : Perbandingan Keseluruhan Indeks Kawalan Wabak Denggi (DOCI) di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Perkara 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan wabak berlaku 83 358 183 289 319 Bilangan wabak dikawal dalam masa 14 hari 45 176 172 254 262 DOCI (%) 54.2% 49.2% 94.0% 87.9% 82.1%
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya, terdapat peningkatan bilangan kes denggi dan malaria pada tahun 2017 berbanding tahun 2016. Bilangan wabak yang dapat dikawal dalam 14 hari didapati menurun iaitu sebanyak 82.1% pada tahun 2017 berbanding 87.9% pada tahun 2016. Walau bagaimanapun, terdapat penurunan jumlah kematian kes denggi sebanyak 15 kes (57.7%) iaitu terdapat 11 kes kematian denggi pada tahun 2017 berbanding 26 kes kematian denggi pada tahun 2016. Oleh kerana bilangan kes kumulatif denggi yang tinggi, maka aktiviti pencegahan dan kawalan telah dipergiatkan terutama di daerah Seremban pada tahun 2017.
Ini termasuklah aktiviti cari dan musnah tempat pembiakan Aedes, aktiviti larviciding, semburan pengasapan, Ops Gempur Aedes, promosi kesihatan dan gotong-royong yang melibatkan pihak masyarakat. Bantuan dari daerah-daerah lain telah digerakkan bagi membantu dalam melaksanakan aktiviti kawalan Pemusnahan Tempat Pembiakan (PTP) Aedes dan juga operasi bersepadu penguatkuasaan Aedes di daerah Seremban.
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 87
2.6 UNIT KAWALAN PENYAKIT TIDAK BERJANGKIT
PENGENALAN
Program Pencegahan dan Kawalan Penyakit Tidak Berjangkit (PTB) mula dilaksanakan di seluruh Negeri Sembilan mulai tahun 1988. Di peringkat negeri, program ini dirancang, pantau dan diselia oleh Unit Kawalan Penyakit Tidak Berjangkit (PTB), Jabatan Kesihatan Negeri, manakala di peringkat daerah, program ini adalah di bawah pengurusan dan penyeliaan Pegawai Kesihatan Daerah dan Pengarah Hospital. Unit ini terbahagi kepada 3 Sub Unit utama, iaitu: a. Sub Unit Kawalan Penyakit Diabetes, Hipertensi dan Kardiovaskular b. Sub Unit Kesihatan Mental, Penyalahgunaan Substans, Keganasan dan Kecederaan (MeSVIPP) dan Kanser c. Sub Unit Komuniti Sihat Pembina Negara (KOSPEN) dan Kawalan Hasil Tembakau
OBJEKTIF
Objektif Umum
Untuk mengurangkan kadar penyakit (morbidity) dan kematian (mortality) yang disebabkan oleh faktor risiko atau penyakit tidak berjangkit yang disebabkan oleh persekitaran dan cara hidup yang tidak sihat, dan seterusnya mewujudkan masyarakat yang sihat di Negeri Sembilan.
Objektif Khusus i. Untuk meningkatkan pengetahuan dan kesedaran anggota kesihatan dan masyarakat umum mengenai faktor-faktor risiko PTB akibat keadaan dan cara hidup yang tidak sihat. ii. Untuk menyediakan perkhidmatan saringan PTB (seperti saringan kardiovaskular, saringan diabetes) untuk mengesan PTB di peringkat awal. iii. Untuk menjalankan perkhidmatan intervensi ke atas kumpulan berisiko tinggi / premorbid. iv. Untuk mempromosi dan menanam tabiat sentiasa mengamalkan cara hidup yang sihat di kalangan masyarakat. v. Untuk menggalakkan kerjasama dan penglibatan agensi-agensi kerajaan dan bukan kerajaan dalam mengawal PTB.
Program Pencegahan dan Kawalan Penyakit Tidak Berjangkit AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Program-program Pencegahan dan Kawalan PTB yang telah dibangunkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia, dan dilaksanakan di Negeri Sembilan ialah : a. Program Pencegahan dan Kawalan Penyakit Diabetes dan Kebutaan b. Program Pencegahan dan Kawalan Penyakit Kardiovaskular c. Program Pencegahan dan Kawalan Hipertensi dan Strok d. Program Pencegahan dan Kawalan Kesihatan Mental e. Program Pencegahan dan Kawalan Kanser f. Program Pencegahan dan Kawalan Penyalahgunaan Substan g. Program Pencegahan dan Kawalan Keganasan dan Kecederaan h. Program Pencegahan dan Kawalan Hasil Tembakau i. Program Komuniti Sihat Pembina Negara (KOSPEN)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 88
Pelaksanaan aktiviti pencegahan dan kawalan PTB di Negeri Sembilan dijalankan secara integrasi antara beberapa bahagian dan unit di Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan, iaitu:
a. Unit Kawalan Penyakit Tidak Berjangkit (penggubal dasar dan pemantau) b. Unit Penjagaan Kesihatan Primer (pelaksana Bahagian Kesihatan Awam) c. Hospital (pelaksana Bahagian Perubatan) d. Unit Promosi Kesihatan (pelaksana aktiviti promosi dan pendidikan kesihatan) e. Unit Pemakanan (pelaksana aktiviti pemakanan) f. Unit Inspektorat dan Penguatkuasaan (pelaksana aktiviti penguatkuasaan)
Strategi
Berdasarkan Pelan Strategi Penyakit Tidak Berjangkit Kebangsaan (National Strategic Plan for Non- Communicable Diseases NSPNCD), pencegahan dan kawalan PTB dilaksanakan melalui pendekatan berikut: a. Pencegahan dan Promosi Kesihatan b. Rawatan Klinikal c. Pemerkasaan pesakit d. Kolaborasi bersama NGO, badan-badan profesional dan lain-lain pihak yang berkaitan e. Pemantauan, penyelidikan dan survelan f. Bina insan (capacity building) g. Intervensi polisi dan peraturan-peraturan
Aktiviti promosi, pendidikan kesihatan, pemakanan dan penguatkuasaan PTB dijalankan di semua peringkat fasiliti KKM dan di dalam komuniti oleh pelbagai bahagian, unit dan pusat tanggungjawab. Promosi dan pendidikan kesihatan PTB dijalankan di Pusat Sumber NCD, manakala dalam komuniti dijalankan dalam bentuk sambutan hari-hari khas Kesihatan (Hari Tanpa Tembakau Sedunia, Hari Kesihatan Mental Sedunia, Hari Jantung Sedunia dan Hari Diabetes Sedunia), kem kesihatan, pameran kesihatan, dapur sihat masyarakat dan aktiviti kecergasan.
Aktiviti pembangunan modal insan berkaitan pencegahan dan kawalan PTB juga dijalankan di semua peringkat fasiliti KKM. Antara aktiviti latihan yang telah dijalankan sepanjang tahun 2017, termasuklah : a. National Diabetes Registry (NDR) Peringkat Negeri (dua sesi)
b. Kursus Pengendalian Reten Diabetes/Hipertensi Peringkat Negeri 2017 AWAM KESIHATAN BAHAGIAN c. Bengkel ‘Self Monitoring Blood Glucose’ Diabetes Educator Peringkat Negeri 2017 d. Taklimat Kesedaran Audit Hipertensi Peringkat Negeri e. Bengkel Pre & Post Check List Siri 2/2017 f. Saringan ‘Diabetic Retinopathy’ Untuk Diabetes Educators Peringkat Zon Tengah 2017 g. Kajian Malaysia Community Salt Study (MyCoss) h. Perbincangan SIQ (Shortfall In Quality) untuk merangka Pelan Tindakan setiap daerah dalam penambahbaikan Quality Care Diabetes di Klinik Kesihatan di seluruh Negeri Sembilan i. Bengkel Penyelarasan Reten KOSPEN dan Kawalan Tembakau Peringkat Negeri 2017 j. Konvensyen KOSPEN Peringkat Negeri Sembilan 2017 k. Taklimat Pemantapan Pengendalian Reten Program MeSVIPP/Kanser Peringkat Negeri 2017 l. Kursus Intervensi Minda Sihat Peringkat Negeri 2017 m. Kursus Pemantapan Program Saringan Kanser Kolorektal di Klinik Kesihatan Peringkat Negeri 2017 n. Taklimat Reten Saringan Minda Sihat dan Pengisian Buku Daftar Saringan Minda Sihat Baru 2017 o. Sambutan Hari Kesihatan Mental Sedunia bersama Hari Warga Emas Sedunia Peringkat Negeri Sembilan 2017 p. Kursus Pemantapan Program Saringan Assist dan Audit-10 di Klinik Kesihatan Peringkat Negeri 2017 q. Bengkel Penjagaan Luka Peringkat Negeri 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 89
PROGRAM KAWALAN PENYAKIT DIABETES, HIPERTENSI DAN KARDIOVASKULAR
Bagi mengurangkan prevalens ’undiagnosed diabetes’, perkhidmatan saringan diabetes dilakukan di semua fasiliti Kementerian Kesihatan di Negeri Sembilan dan juga saringan dalam komuniti semasa kem kesihatan. Berikut adalah pencapaian saringan diabetes
Jadual 1 : Pencapaian Aktiviti Saringan Diabetes Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Tahun Bilangan Bilangan Normal Impaired Diabetes Mellitus Fasiliti KKM Disaring (< 7.0 Mmol/L) (7.0 – 11.0 Mmol/L) (> 11.0 Mol/L) 2013 168 101,535 85.30% 10.56% 4.14% 2014 168 109,399 49.46% 8.05% 2.17% Format Baru Reten Saringan Mulai 2015 Tahun Bilangan Bilangan Normal <5.6 Mmol/L Risiko Tinggi Fasiliti KKM Disaring ≥ 5.6 Mmol/L 2015 168 114,734 94,131 (82%) 20,603 (18%) 2016 168 121,200 95,944 (79%) 25,256 (21%) 2017 168 99,857 79,521 (80%) 20,336 (20%) *Nota : Pertambahan fasiliti dari 2010 ke 2011 sebanyak 10 fasiliti adalah Klinik Desa dinaik taraf ke Klinik Kesihatan. Pertambahan fasiliti dari 2012 ke 2013 sebanyak 5 fasiliti adalah Klinik 1 Malaysia.
Jadual 1 di atas menunjukkan sedikit penurunan bilangan klien menjalani saringan Diabetes yang mana sebanyak 20% klien risiko tinggi ≥ 5.6 mmol/L. Klien yang saringan melebihi 5.6 mmol/L ini dirujuk untuk ujian pengesahan Diabetes dan dicadangkan untuk menyertai intervensi secara non-pharmacological dan pharmacological.
Penjagaan klinikal pesakit diabetes bermula dengan pendaftaran pesakit bagi menentukan beban diabetes di Negeri Sembilan. Berikut adalah taburan pesakit Diabetes berdaftar di fasiliti kerajaan di Negeri Sembilan sehingga Disember 2017 (Jadual 2).
Jadual 2 : Bilangan Diabetes Baru, Berdaftar dan Aktif Mengikut Daerah, 2017
Daerah Bilangan Kes Diabetes Jumlah Diabetes Jumlah Diabetes Aktif AWAM SIHATAN Baru Kumulatif* (Peratus)* Seremban 1283 39,559 22,815 (58%) Kuala Pilah 389 10,256 4,606 (45%) Jempol 622 11,546 6,285 (54%)
Rembau 163 4,548 2,331 (51%) BAHAGIAN KE Tampin 497 11,396 5,701 (50%) Port Dickson 543 12,713 5,914 (47%) Jelebu 224 5,729 2,860 (50%) Negeri Sembilan 3,721 95,747 50,512 (53%) * Data dari National Diabetes Registry (NDR) sehingga 31 Disember 2017
Seramai 3,721 kes baru diabetes telah dikesan di klnik kesihatan pada tahun 2017. Berdasarkan jumlah diabetes kumulatif, sebanyak 53 % pesakit yang aktif menjalani rawatan di klnik kesihatan. Pesakit diabetes aktif bermaksud pesakit hadir sekurang-kurangnya sekali di klinik kesihatan sepanjang setahun yang lepas.
Setiap pesakit diabetes akan menjalani ujian HbA1C sekurang-kurang sekali setahun sebagai pemantauan kualiti penjagaan diabetes mereka.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 90
Jadual 3 : Peratus Purata HbA1C Mengikut Daerah Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Daerah 2013 2014 2015 2016 2017 Seremban 7.8% 7.9% 8.0% 7.8% 7.8% Kuala Pilah 8.0% 7.8% 7.7% 7.7% 7.9% Jempol 8.6% 8.5% 8.4% 8.0% 8.1% Rembau 8.1% 8.0% 8.1% 7.8% 7.8% Tampin 7.9% 7.5% 7.9% 7.6% 7.7% Port Dickson 7.7% 7.7% 7.7% 8.1% 8.1% Jelebu 8.0% 8.0% 7.8% 7.6% 7.8% Negeri Sembilan 8.0% 7.9% 7.9% 7.8% 7.9% * Sumber Laporan Audit Klinikal Diabetes, NDR
Purata HbA1C pesakit diabetes 2017 bagi daerah di Negeri Sembilan adalah antara 7.8% hingga 8.1% (Jadual 3) Audit Klinikal Diabetes 2017 telah dijalankan untuk menilai kualiti penjagaan Diabetes serta menentukan pencapaian indikator Quality Assurance Diabetes di klinik kesihatan.
Jadual 4 : Pencapaian Audit Klinikal Diabetes Mengikut Daerah Negeri Sembilan, 2013 - 2017 : HbA1C < 6.5%
Daerah 2013 2014 2015 2016 2017 Seremban 22.6% 25.56% 22.38% 26.92% 26.28% Kuala Pilah 19.69% 37.36% 34.76% 35.62% 32.65% Jempol 11.33% 14.18% 19.38% 26.85% 27.76%
Rembau 16.02% 20.27% 21.17% 27.89% 29.57%
Tampin 25.11% 33.47% 28.43% 29.40% 27.65% Port Dickson 18.21% 26.94% 30.05% 25.19% 21.25% Jelebu 24.52% 25.02% 23.85% 32.44% 28.63% Negeri Sembilan 19.97% 26.00% 25.23% 28.55% 27.20% *Sumber Laporan Audit Klinikal Diabetes, NDR *Sasaran QA/NIA Diabetes : Peratus sampel diabetes dengan HbA1c < 6.5% > 30%
Bagi tahun 2017 semua 7 daerah menunjukkan penurunan audit klinikal berbanding 2016.
Jadual 5 : Senarai Klinik yang mencapai sasaran QA ≥ 30% bagi HbA1C < 6.5 %
Daerah / Negeri Sembilan Klinik Kesihatan Peratus HbA1c
Seremban KK Sikamat 43.84% AWAMBAHAGIAN KESIHATAN KK Mantin 30.50% KK Ampangan 30.11% Kuala Pilah KK Johol 41.64% KK Sri Menanti 35.53% KK Gunung Pasir 33.08% KK Kuala Pilah 32.45% KK Terachi 32.31% KK Senaling 30.90% KK Padang Lebar 30.83% Jempol KK Bandar Sri Jempol 39.44% KK Lui Muda 30.81% Tampin KK Gemas 36.55% Rembau KK Kota 32.50% KK Astana Raja 32.40% Jelebu KK Simpang Durian 33.62% KK Titi 31.33% KK Jelebu 30.12%
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 91
Pemantauan komplikasi diabetes dilaksanakan dalam penjagaan pesakit diabetes semua jenis seperti berikut:
Rajah 1 : Trend Peratus Pesakit Diabetes Aktif Yang Mempunyai Komplikasi, 2013 -2017
9.0%
8.0%
7.0% 6.0% Retinopati 5.0% IHD 4.0% Penyakit Kardiovaskular 3.0% (Strok) Peratus Peratus Komplikasi 2.0% Nefropati 1.0% Diabetic foot ulcer 0.0% Amputasi 2013 2014 2015 2016 2017 Tahun
*Berasaskan jumlah pesakit aktif pada tahun semasa ** Sumber data: National Diabetes Registry
Peratus komplikasi diabetes tertinggi adalah nefropati di ikuti oleh retinopati dari tahun 2013 sehingga 2017
dengan trend meningkat pada tahun 2017 berbanding tahun 2016 (Rajah1).
Sebanyak 3 ko-Morbiditi yang dipantau iaitu hipertensi, dislipidemia dan status merokok bagi pesakit diabetes. Data dikemaskini 2013-2017 didalam NDR adalah seperti berikut:
Jadual 6 : Peratus Pesakit Diabetes Yang Mempunyai Ko-Morbid, 2013-2017
Ko-Morbiditi 2013 2014 2015 2016 2017 Hipertensi 62.6% 66.6% 67.3% 66.5% 67.67% Dislipidemia 46.4% 48.9% 52.7% 52.7% 54.97% Status merokok 4.4% 4.8% 4.7% 4.84% 5.87%
Hipertensi dan dislipidaemia merupakan ko-morbiditi yang tinggi, iaitu 67.67% dan 54.97% pesakit diabetes AWAMBAHAGIAN KESIHATAN mempunyai ko-morboditi ini.
Pendaftaran pesakit Hipertensi di Negeri Sembilan dijalankan secara manual dalam Buku Daftar Hipertensi seperti Jadual 7 di bawah.
Jadual 7 : Bilangan Hipertensi Berdaftar Mengikut Daerah, 2017
Jumlah Kumulatif Daerah Bilangan Hipertensi Baru Hipertensi Berdaftar Seremban 1,289 38,864 Kuala Pilah 544 13,868 Jempol 527 10,755 Rembau 171 4,938 Tampin 837 10,487 Port Dickson 731 14,193 Jelebu 365 6,951 Negeri Sembilan 4,464 100,056 * Data daripada klinik kesihatan sehingga 31 Disember 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 92
PROGRAM PENCEGAHAN DAN KAWALAN KESIHATAN MENTAL
Program Pencegahan dan Kawalan Kesihatan Mental dijalankan melalui perkhidmatan berikut : a. Perkhidmatan Saringan dan Intervensi Minda Sihat di Klinik Kesihatan b. Perkhidmatan Rawatan Pesakit Mental Stabil di Klinik Kesihatan c. Latihan Psychological First Aid Pasca Bencana
Perkhidmatan Saringan dan Intervensi Minda Sihat di Klinik Kesihatan
Perkhidmatan Saringan Minda Sihat dilakukan dengan menggunakan Borang Soal Selidik DASS 21. Klien yang mempunyai tanda – tanda stres, anzieti dan kemurungan akan diberi intervensi minda sihat atau dirujuk kepada Pegawai Perubatan, Pakar Perubatan Keluarga atau Pakar Psikiatri untuk rawatan jika perlu.
Rajah 2 : Keputusan Saringan Minda Sihat Klinik Kesihatan, 2017
100%
98% 96% 94%
92% Peratus(%) 90% 88% * Jumlah saringan di KK pada tahun 86% 2017: 14,890 84% Stres Anzieti Kemurungan Teruk/ Sangat teruk 80 188 86 Sederhana 234 258 172 Ringan 388 479 346 Normal 10,989 10,857 14,286
Secara keseluruhan, peratus klien mendapat skor DASS normal bagi setiap kategori stres, anzieti dan kemurungan adalah 73.8%, 72.9% dan 95.9% masing- masing. AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Perkhidmatan Rawatan Pesakit Mental Stabil di Klinik Kesihatan
Perkhidmatan ini adalah untuk pesakit yang sesuai dirawat sebagai pesakit luar di klinik – klinik kesihatan bagi memudahkan rawatan dan pemulihan serta membantu mengurangkan stigma komuniti terhadap pesakit mental.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 93
Rajah 3: Kes Baru Rawatan Mental Stabil di Rajah 4: Diagnosa Kes Baru, 2017 Klinik Kesihatan, 2017
40 37 35 30 Lain- lain,
26 17 25 20 15 Bipolar Schizophr disorder, 3 enia, 58 Bilangankes 10 Anxiety, 3 5 Mental 0 retardatio n, 0 Diagnosa di Klinik Diagnosa di Hospital
Rajah 3 menunjukkan 63 kes baru di Klinik Kesihatan pada tahun 2017 termasuk kes dari hospital untuk rawatan susulan. Pecahan jenis kes dapat dilihat pada Rajah 4 dan majoriti adalah kes schizophrenia. Jumlah kes semasa bagi rawatan mental stabil di Klinik Kesihatan Negeri Sembilan sehingga hujung tahun 2017 ialah 671 pesakit.
Latihan Psychological First Aid Pasca Bencana
Satu sesi latihan Psychological First Aid Pasca Bencana telah dijalankan melibatkan 56 anggota-anggota kesihatan dan perubatan pada tahun 2016. Pada tahun 2017 ECHO training telah dijalankan di peringkat daerah. Objektif latihan adalah untuk melatih pasukan PFA di setiap daerah agar dapat memberi sokongan psikologikal kepada mangsa bencana / krisis serta memperkukuhkan pengetahuan anggota mengenai masalah kesihatan mental semasa bencana/ krisis dan intervensi berkaitan.
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN PROGRAM KAWALAN DAN PENCEGAHAN KEMUDARATAN ALKOHOL
Saringan dan pendidikan kemudaratan alkohol dijalankan di komuniti berisiko tinggi. Saringan dilakukan sebanyak dua kali iaitu saringan kedua ketagihan alkohol dilakukan enam bulan selepas program pendidikan intervensi. Komuniti berisiko tinggi yang terlibat dalam saringan alkohol adalah Kg. Tekir (Seremban), Kg. Sampo (Jempol), Kg. Batu Peti (Jempol), Kg. Air Runtuh (Kuala Pilah), Kg. Putra (Jelebu) dan Kg. Sawah (Jelebu). Program saringan alkohol di komuniti turut diserapkan ke dalam program KOSPEN (Komuniti Sihat Perkasa Negara). Lokaliti KOSPEN yang terlibat ialah KRT Tmn. Seremban Jaya Fasa 10 (Seremban), Kg. Sampo (Jempol), KRT Bandar Sunggala (Port Dickson), Kg. Pondoi (Tampin), Kg. Air Runtuh (Kuala Pilah), Kg. Rendah (Rembau) dan Kg. Amar Penghulu (Jelebu).
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 94
PROGRAM KAWALAN DAN PENCEGAHAN KECEDERAAN DAN KEGANASAN
Pemantauan kes kecederaan dan dan keganasan adalah melalui Khidmat OSCC (One Stop Crisis Centre) dan kes SCAN (Suspected Child Abuse and Neglect) di hospital kerajaan.
Rajah 5 : Kes OSCC Dewasa, 2017 Rajah 6 : Kes OSCC Kanak- kanak dan Remaja, 2017
100 100 80
80
60 60
40 Bilangankes
BilanganKes 40
20 20
0 0 Mangsa Mangsa Mangsa Lelaki Pendera Mangsa Lelaki Pendera Perempuan Perempuan Keluarga 2 128 Keluarga 12 87 Orang asing 3 21 Orang asing 3 113
Khidmat OSCC terdapat di semua hospital kerajaan di Negeri Sembilan bagi membantu mangsa- mangsa penderaan seksual (rogol, cabul, liwat), penderaan fizikal, domestik, psikologi dan sebagainya dalam memberi pemeriksaan dan rawatan kesihatan, kaunseling, perlindungan serta bantuan undang- undang. Pada tahun 2017, terdapat 154 kes penderaan melibatkan mangsa dewasa manakala 215 kes penderaan kanak- kanak dan remaja dilaporkan oleh hospital kerajaan di Negeri Sembilan (Rajah 5 dan 6). Definisi kes kanak- kanak dan remaja adalah bagi mangsa yang berumur bawah 19 tahun. Bagi kes SCAN pula, 21 (36%) daripada 58 kes disyaki penderaan dan pengabaian kanak- kanak melibatkan kes rogol (Rajah 7). AWAM KESIHATAN BAHAGIAN Rajah 7 : Jenis Kes Disyaki Penderaan dan Pengabaian Kanak- Kanak, 2017
'Soft tissue injury', 21 'Rape', 21
'Molest', 16
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 95
PROGRAM PENCEGAHAN DAN KANSER REGISTRI
Program Pencegahan dan Kanser Registri ini dijalankan melalui perkhidmatan berikut: a. Perkhidmatan Saringan Kanser Kolorektal
Perkhidmatan saringan kanser kolorektal bermula di Negeri Sembilan sejak Ogos 2010 dan kemudian diperluaskan ke semua klinik kesihatan pada tahun 2012 sehingga kini. Kit iFOBT ( Immunofluorescent Faecal Occult Blood Test ) dibekalkan oleh KKM sebagai alat untuk saringan. Saringan ini dikhaskan untuk klien yang berumur 50 - 70 tahun dan tidak mempunyai sebarang gejala. Klien yang positif iFOBT akan dirujuk ke Jabatan Pembedahan, Hospital Tuanku Jaafar, Seremban dan Hospital Kuala Pilah untuk pengesahan kanser melalui kolonoskopi.
Jadual 8 : Saringan Kanser Kolorektal di Klinik Kesihatan, 2017
Positif Keputusan Kolonoskopi Saringan iFOBT Normal Colonic polyps Diverticulosis Hemorrhoid Lain- lain 1,389 99 (7.13%) 76 1 0 0 0
Pada tahun 2017, 99 (7.13%) daripada 1389 klien yang menjalani saringan didapati positif iFOBT namun tiada kanser kolorektal dikesan selepas melakukan ujian pengesahan kolonoskopi. Walaubagaimanapun, terdapat kes positif iFOBT yang enggan menjalani kolonoskopi.
b. Registri Kanser Negeri Sembilan
Sebanyak 1,582 borang notifikasi kanser diterima dan 467 kes daripada itu adalah kes baru diagnosa pada tahun 2017.
Rajah 8 : Bilangan Kes Kanser di Negeri Sembilan Didaftarkan Dalam Negeri Sembilan
970 952 1000 905 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN 875 856 812 800 738 703 722
655
600
400 Bilangankes 250 200
0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Jumlah keseluruhan kes kanser di Negeri Sembilan diagnosa dari tahun 2007 yang didaftarkan sehingga Disember 2017 ialah 8,438. Laporan Registri Kanser 2012 sehingga 2016 masih dalam proses pengumpulan data.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 96
PROGRAM PENCEGAHAN DAN KAWALAN TEMBAKAU
Program Kawalan Tembakau di Negeri Sembilan pada tahun 2017 telah diperkukuhkan di semua peringkat dan melibatkan pelbagai bahagian dan unit. Pelaksanaan program ini adalah melalui strategi MPOWER iaitu:
M: Monitor Tobacco use and prevention policies (Memantau prevalen, tren merokok dan penggunaan tembakau) P: Protect people from tobacco smoke (Pelindungan daripada asap rokok) O: Offer help to quit tobacco use (Perkhidmatan berhenti merokok) W: Warn about dangers of tobacco (Amaran kemudaratan dan bahaya rokok) E: Enforce bans on tobacco advertising, promotion and sponsorship (Penguatkuasaan ke atas iklan, promosi dan tajaan berkaitan rokok dan syarikat rokok) R: Raise taxes on tobacco (Cukai rokok ditingkatkan)
Pencapaian perlaksanaan setiap strategi ini dibentangkan oleh setiap unit pelaksana dalam Mesyuarat Jawatankuasa Pelaksanaan Pelan Strategik Kawalan Tembakau 2015-2020 Peringkat Negeri Sembilan (Rujuk Laporan setiap Unit Pelaksana).
Bagi perlaksanaan strategi 'P' iaitu Perlindungan daripada asap rokok, iaitu meningkatkan liputan kawasan bebas asap rokok melalui Program Seremban Bebas Asap Rokok (SeBAR). Medan Selera Penghulu Cantik dan Medan Selera Ampangan di bawah kelolaan Majlis Perbandaran Seremban telah dihantar untuk pewartaan sebagai kawasan larangan merokok.
Program Komuniti Sihat Pembina Negara (KOSPEN) juga menyumbang kepada strategi P, di mana 320 lokaliti bersamaan 89.6% lokaliti KOSPEN telah mematuhi pemasangan 100% papan tanda larangan merokok. Sebanyak 1,304 rumah telah mendapat pengiktirafan "Rumah Bebas Asap Rokok" manakala 28 premis telah berjaya mendapat pensijilan The Blue Ribbon Campaign (TBRC) yang merupakan satu bentuk pengiktirafan kebangsaan dan antarabangsa. Pencapaian Negeri Sembilan dalam TBRC ini merupakan yang tertinggi di Malaysia pada tahun 2017.
Bagi perlaksanaan strategi 'O' iaitu perkhidmatan berhenti merokok, terdapat 10 farmasi komuniti yang menawarkan perkhidmatan berhenti merokok kepada komuniti setempat. sehingga tahun 2017, sebanyak 10 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN buah farmasi telah berjaya mendapat akreditasi mQuit untuk menjalankan perkhidmatan berhenti merokok di farmasi: a. Caring Pharmacy (Palm Mall Seremban) b. Alpro Pharmacy (Taipan Senawang) c. Alpro Pharmacy (Ampangan) d. Alpro Pharmacy (Jln Dato Sheikh Ahmad, Seremban) e. Alpro Pharmacy Seremban Flagship, f. Alpro Pharmacy (Regina Mall Port Dickson) g. Alpro Pharmacy (Kuala Pilah) h. Guardian Pharmacy Nilai i. Guardian Pharmacy Seremban 2 j. Guardian Pharmacy Seremban
Bagi perlaksanaan strategi 'E' iaitu Penguatkuasaan ke atas iklan, promosi dan tajaan berkaitan rokok dan syarikat rokok; Unit Kawalan Penyakit Tidak Berjangkit (NCD) Daerah telah memantau dan bekerjasama bersama Unit Inspektorat dan Penguatkuasaan (UIP) Daerah, untuk aktiviti Operasi Bersepadu dan Penguatkuasaan di daerah masing-masing.
Pelbagai aktiviti kawalan tembakau telah dijalankan dengan kerjasama pelbagai pihak di semua peringkat, usaha gigih perlu diteruskan untuk mencapai matlamat The End Game menjelang tahun 2045.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 97
PROGRAM KOMUNITI SIHAT PEMBINA NEGARA (KOSPEN)
"Komuniti Sihat, Perkasa Negara"(KOSPEN) adalah satu inisiatif yang telah dicetuskan oleh YB Menteri Kesihatan Malaysia, pada Julai 2013. Inisiatif ini merupakan satu inisiatif yang melibatkan transformasi perkhidmatan kesihatan awam dalam mendekatkan dan meluaskan penglibatan masyarakat dalam program kesihatan awam dengan menggabungkan mekanisma kerajaan sedia ada terutamanya di peringkat akar-umbi bagi meningkatkan mutu kesihatan rakyat Malaysia.
Program KOSPEN di Negeri Sembilan telah bermula pada akhir tahun 2013 dan terus berkembang dan diperluaskan setiap tahun menjadikan jumlah besar 357 buah lokaliti KOSPEN menjelang tahun 2018. Program KOSPEN di Negeri Sembilan ini telah mendapat kerjasama daripada Jabatan Kemajuan Masyarakat (KEMAS) dan Jabatan Perpaduan Negara Dan Integrasi Nasional (JPNIN). Selain itu, terdapat lokaliti Persatuan Penduduk dan kampung bawah penyeliaan agensi lain yang secara sukarela memohon untuk menjalankan Program KOSPEN. Bilangan lokaliti yang terlibat mengikut agensi dan daerah adalah seperti Jadual 9 dan 10. Pencapaian infrastruktur dan amalan budaya sihat lokaliti KOSPEN seperti di dalam Jadual 11 sehingga 14.
Jadual 9 : Bilangan Lokaliti KOSPEN di Negeri Sembilan Mengikut Agensi, 2013 - 2017
Tahun / Agensi Kospen KEMAS Kospen JPNIN Lain-Lain Jumlah 2013 23 - - 23 2014 100 20 - 120 2015 100 20 - 120 2016 67 21 6 94 2017 Tiada pertambahan lokaliti Jumlah 290 61 6 357
Jadual 10 : Jumlah Keseluruhan Lokaliti KOSPEN di Negeri Sembilan Mengikut Daerah
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Daerah / Agensi Kospen KEMAS Kospen JPNIN Lain-Lain Jumlah Seremban 71 22 3 96 Kuala Pilah 58 6 - 64 Jempol 39 4 - 43 Rembau 35 8 - 43 Tampin 34 8 1 43 Port Dickson 32 9 - 41 Jelebu 21 4 2 27 Negeri Sembilan 290 61 6 357
Jadual 11 : Pencapaian pelaksanaan Pogram KOSPEN Negeri Sembilan, 2017
Aktiviti Sensitisation Sukarelawan Dilatih Jumlah Bilangan Bilangan Bilangan KOSPEN (Bilangan Lokaliti) (Orang) Penduduk Penduduk ≥ Penduduk ≥ 18 Dirujuk Klinik Sasaran Pencapaian Sasaran Pencapaian 18 Tahun Tahun Disaring Kesihatan 290 1,609 7,386 KEMAS 290 1,450 162,614 93,892 29,690 (31.6%) (100%) (111.0%) (24.9%) 61 412 1651 JPNIN 61 305 53,010 37,368 5,618 (15.0%) (100%) (135.1%) (29.4%)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 98
Jadual 12 : Pencapaian Faktor Risiko Penyakit Tidak Berjangkit (NCD) Program KOSPEN Negeri Sembilan, 2017
KOSPEN Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Penduduk Penduduk ≥ Pendudk ≥ Pendudk ≥ Penduduk ≥ Penduduk ≥ ≥ 18 Tahun 18 Tahun 18 Tahun 18 Tahun 18 Tahun 18 Tahun Disaring Mempunyai Mempunyai Mempunyai Disaring Disaring Faktor RIsiko Faktor Risiko Faktor Risiko Merokok Merokok dan Berlebihan Tekanan Darah Paras Gula Dirujuk Ke Berat Badan Tinggi & Tidak Dalam Darah Klinik Berhenti (≥ 25kg/m²) Pernah Tinggi & Tidak Merokok Menerima Pernah Rawatan Menerima (≥ Rawatan 140/90mmHg) (≥5.6mmol/L) 10,793 6,051 12,579 577 KEMAS 29,690 2,287 (37.95%) (21.4%) (44.5%) (25.2%) 6,164 1,096 2,524 111 JPNIN 5,618 326 (37.9%) (17.8%) (59.5%) (34.0%)
Jadual 13 : Pencapaian Budaya Hidup Sihat Program KOSPEN Negeri Sembilan, 2017
KOSPEN KEMAS KOSPEN JPNIN (290 lokaliti) (61 lokaliti) Sasaran Indikator Proses (Bilangan Mencapai (Bilangan Mencapai Sasaran) Sasaran) 50% majlis rasmi menyediakan buah-buahan 226 (77.7%) 48 (76.2%) 50% majlis rasmi mengasingkan gula daripada 216 (74.2%) 53 (84.1%) minuman panas 50% majlis rasmi menyediakan air kosong 247 (84.9%) 50 (79.4%) 50% majlis rasmi menyediakan sayur-sayuran 187 (64.3%) 43 (68.3%) (sekiranya ada hidangan berat) 100% peserta mempunyai diari kesihatan 263 (90.4%) 59 (93.7%) Sekurang-kurangnya satu (1) kawasan awam AWAMBAHAGIAN KESIHATAN 211 (72.5%) 44 (69.8%) mempunyai penimbang berat dan pengukur tinggi 100% kawasan awam yang diwartakan di bawah 271 (93.1%) 59 (93.7%) PPKHT meletakkan papan tanda larangan merokok Mempunyai sekurang-kurangnya satu (1) program 221 (75.9%) 54 (85.7%) aktiviti fizikal yang berjadual dan tetap
Jadual 14 : Pencapaian Pembangunan Prasaran Program KOSPEN Negeri Sembilan, 2017
Papan Tanda Papan Tanda Bunting 5 Plak Rumah Papan Tanda KOSPEN Bilangan Pengenalan Pusat Skop & Bebas Asap Trek 10,000 Lokaliti Lokaliti Komuniti Objektif Rokok Langkah KOSPEN KOSPEN KOSPEN KEMAS 290 279 (95.6%) 279 (95.6%) 27 (94.9%) 1,040 (35.9%) 283 (96.9%) JPNIN 61 58 (95.1%) 56 (91.8%) 56 (91.8%) 232 (38.0%) 59 (96.7%)
Program KOSPEN yang dijalankan secara berterusan ini telah berjaya mengenalpasti dan merujuk penduduk yang mempunyai faktor risiko penyakit tidak berjangkit ke Klinik Kesihatan yang berdekatan agar ujian diagnostik dan rawatan awal dapat diberi. Program ini juga giat mengubah amalan budaya hidup sihat penduduk dari segi pemakanan sihat dan mewujudkan kawasan persekitaran yang menyokong gaya hidup aktif. Perlaksanaan program dan kesan jangka pendeknya telah dapat direliasasikan di semua peringkat. Skop pelaksanaan Program KOSPEN di Negeri Sembilan dijangka akan terus dimantapkan dan diperluaskan pada tahun 2018.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 99
2.7 UNIT KESIHATAN PEKERJAAN DAN ALAM SEKITAR
PENGENALAN
Unit Kesihatan Pekerjaan dan Alam Sekitar menjalankan dua Program utama iaitu Program Kesihatan Pekerjaan dan Program Kesihatan Alam Sekitar.
Di bawah Program Kesihatan Pekerjaan, fungsi utama unit ini adalah bertanggungjawab di dalam hal-hal berkaitan keselamatan, kesihatan dan kebajikan pekerja khasnya kakitangan-kakitangan kesihatan melalui aktiviti-aktiviti seperti pengesanan serta notifikasi penyakit pekerjaan, kecederaan dan keracunan, latihan-latihan dan promosi berkaitan keselamatan dan kesihatan pekerjaan serta menjalankan pengawasan perubatan ke atas pekerja yang berisiko tinggi di klinik kesihatan pekerjaan. Unit ini bekerjasama dengan jabatan-jabatan kerajaan lain terutamanya Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (DOSH) serta Jabatan Pertanian di dalam menentukan keselamatan, kesihatan dan kebajikan pekerja-pekerja di industri berkaitan adalah terjamin.
Di bawah Program Kesihatan Alam Sekitar pula, fungsi utama unit ini adalah untuk membantu dalam hal-hal berkaitan keselamatan, kesihatan dan kesejahteraan persekitaran. Unit ini bekerjasama dengan Jabatan Alam Sekitar (JAS) dan Pihak Berkuasa Tempatan (PBT) dalam memastikan kesejahteraan alam sekitar.
VISI
Ke arah negeri yang sihat dan produktif melalui promosi kesihatan pekerja untuk mencapai kesihatan yang mampan bagi setiap individu.
MISI
Untuk mempromosikan taraf kesihatan yang berkualiti melalui pencegahan dan kawalan penyakit, kecederaan dan ketidakupayaan yang disebabkan oleh interaksi diantara manusia dan pekerjaan.
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
OBJEKTIF
Objektif Am i. Untuk memberi perkhidmatan kesihatan komprehensif kepada golongan pekerja dengan penekanan kepada aspek promosi, pencegahan dan penjagaan kesihatan. ii. Mewujudkan persekitaran yang sihat dan kondusif untuk kesihatan fizikal dan mental masyarakat.
Objektif Khusus
Program Kesihatan Pekerjaan i. Mempromosi kesihatan pekerjaan kepada anggota kesihatan dan masyarakat. ii. Menjalankan survelans kemalangan, keracunan dan penyakit pekerjaan. iii. Memberi perkhidmatan kesihatan pekerjaan melalui aktiviti-aktiviti dari peringkat pencegahan hingga ke peringkat penjagaan kesihatan. iv. Menyediakan langkah-langkah pencegahan yang berkesan terhadap persekitaran tempat kerja yang berisiko.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 100
Program Kesihatan Alam Sekitar a. Mempromosi persekitaran yang selamat dan sihat kepada masyarakat. b. Menjalankan survelan hazad persekitaran dan menjalankan intervensi yang bersesuaian.
PENCAPAIAN
PROGRAM KESIHATAN PEKERJAAN
Program Surveilan Penyakit Pekerjaan
Di bawah program ini, tumpuan utama unit ini adalah mengumpul data mengenai penyakit-penyakit pekerjaan. Aktiviti ini juga adalah sebagai memenuhi kehendak Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 (OSHA 1994) dan Akta Pestisid 1974.
Kemalangan yang paling kerap berlaku di fasiliti kesihatan KKM adalah kecederaan tercucuk alatan tajam terutamanya jarum. Manakala, di antara penyakit-penyakit pekerjaan yang diberi tumpuan adalah penyakit respiratori pekerjaan, penyakit kulit pekerjaan, keracunan kimia / penyakit lain-lain, kekerasan anggota KKM dan juga kecederaan di kalangan anggota kesihatan. Borang notifikasi yang digunakan adalah seperti yang disediakan oleh Unit Kesihatan Pekerjaan, Kementerian Kesihatan Malaysia.
Jadual 1 : Bilangan Kes-kes Penyakit Pekerjaan, Kecederaan Termasuk Keracunan Kimia / Pestisid di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Penyakit Pekerjaan 2013 2014 2015 2016 2017 Penyakit Kulit 1 0 5 9 0 Bilangan Kes Penyakit Paru-paru 10 5 16 16 6 Bilangan Kes Keracunan Kimia/ Penyakit Lain 12 1 2 3 5
Bilangan Kes BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Kecederaan di Fasiliti Kesihatan KKM 101 124 130 166 135 Bilangan Kes Bilangan Kekerasan anggota KKM - - - - 2 NIHL 3 1 2 0 0 Bilangan Kes Ergonomik - - 2 0 0 Jumlah 127 147 157 194 148
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 101
Rajah 1: Insiden dan Bilangan Kecederaan Alatan Tajam Di Fasiliti Kesihatan KKM, 2013-2017
16 120 104 14 95 96 100 88 12 76 80 10 10.52 8 13.4 11.9 11.8 60 6 40
9.7 ALATAN TAJAM 4
INSIDEN INSIDEN 1000PER HCW 20 2
0 0 BILANGAN KECEDERAAN BILANGAN KECEDERAAN TERCUCUK 2013 2014 2015 2016 2017
TAHUN
Jadual 2 : Jenis Kecederaan Pekerjaan di Fasiliti Kesihatan KKM Negeri Sembilan di Kalangan Anggota
Tahun 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan Tercucuk Jarum ‘Hollow bore dan suture 63 89 80 79 55 needle’ Bilangan Tercucuk Alatan Tajam Lain (selain 13 15 10 17 20 ‘ Hollow bore dan suture needle’) Bilangan Kecederaan Lain 25 20 40 70 49 Jumlah 101 124 130 166 124
Jadual 3 : Jenis Kecederaan Pekerjaan di Fasiliti Kesihatan KKM Negeri Sembilan Di Kalangan Lain-lain Anggota, 2017
Jenis Kecederaan Operator Pelatih Pelatih Pen. Pelajar Pelatih Pem. Pekerja Jumlah Sinar Jernih Jururawat Peg. Perubatan Pembedahan Akupuntur AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Perubatan Pergigian Bil. Tercucuk Jarum ‘Hollow bore dan suture 7 2 1 1 1 0 12 needle’ Bil Tercucuk Alatan Tajam Lain 0 0 0 0 0 1 1 (selain ‘ Hollow bore dan suture needle’) Bil. Kecederaan Lain 0 0 0 0 0 0 0 Jumlah 7 2 1 1 1 1 13
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 102
Jadual 4 : Bilangan Kes-Kes Kecederaan Pekerjaan di Kalangan Anggota Kesihatan Yang Dilaporkan Mengikut Hospital, Kesihatan dan Pergigian di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
2013 2014 2015 2016 2017 Fasiliti Bil. (%) Bil. (%) Bil. (%) Bil. (%) Bil. (%) Hospital Tuanku 43 42.6 58 46.8 59 45.4 78 46.9 57 46.0 Jaafar Seremban Hospital Tuanku Ampuan 10 9.9 18 14.5 12 9.2 16 9.6 10 8.1 Najihah, Kuala Pilah Hospital Port Dickson 2 2.0 4 3.2 8 6.2 10 6.0 8 6.5 Hospital Tampin 0 0 1 0.8 1 0.8 0 0 0 0 Hospital Jelebu 0 0 3 2.4 1 0.8 0 0 2 1.6 Hospital Jempol 3 3.0 1 0.8 1 0.8 0 0 1 0.8 PKD Seremban 10 9.9 9 7.3 20 15.4 42 25.3 21 17.0 PKD Kuala Pilah 3 3.0 1 0.8 3 2.3 1 0.6 0 0 PKD Jempol 4 4.0 0 0 2 1.5 0 0 1 0.8 PKD Tampin 4 4.0 1 0.8 3 2.3 2 1.2 4 3.2 PKD Port Dickson 7 6.9 5 4.0 4 3.1 3 1.8 3 2.4
PKD Jelebu 1 1.0 3 2.4 3 2.3 3 1.8 4 3.2 PKD Rembau 3 3.0 2 1.6 0 0 2 1.2 1 0.8 Pergigian Seremban 3 3.0 11 8.9 4 3.1 5 3.0 7 5.6 Pergigian Kuala Pilah 2 2.0 2 1.6 5 3.8 1 0.6 1 0.8 Pergigian Jempol 0 0 1 0.8 0 0 3 1.8 1 0.8 Pergigian Port Dickson 1 1.0 0 0 0 0 0 0 0 0 Pergigian Tampin 5 5.0 2 1.6 0 0 0 0 0 0 Pergigian Jelebu 0 0 2 1.6 0 0 0 0 3 2.4 Pergigian Rembau 0 0 0 0 4 3.1 0 0 0 0 Jumlah 101 100 124 100 130 100 166 100 124 100
AWAM KESIHATAN BAHAGIAN Jadual 5 : Bilangan Kes-Kes Kecederaan (Bukan Alatan Tajam) Di Kalangan Anggota Kesihatan Di Negeri Sembilan Mengikut Mekanisma, 2017
Kecederaan Mekanisma kecederaan Bilangan % Splash of blood/body fluid 6 12.2 Motor Vehicle accident 30 61.2 Fall from height 0 0 Fall or slip on same level 4 8.2 Physical assault 2 4.1 Injured while handling, lifting and carrying 6 12.2 Lain-lain 1 2.0 Jumlah 49 100
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 103
Jadual 6 : Bilangan Kes-Kes Keracunan Yang Dilaporkan Mengikut Situasi Kejadian di Negeri Sembilan, 2017
Situasi Kejadian Bilangan Kes Keracunan Pestisid / Kimia Peratus (%) Occupational 1 100 Suicide 0 0 Accidental ( Non-Occupational ) 0 0 Homicide 0 0 Jumlah 1 100
PROGRAM PROMOSI KESIHATAN TEMPAT KERJA
Audit Keselamatan dan Kesihatan
Audit Keselamatan dan Kesihatan telah dimulakan pada tahun 2000. Di antara fasilti-fasilti kesihatan yang telah menjalankan audit pada tahun 2017 adalah seperti berikut:
Jadual 7 : Bilangan Lokasi Audit Keselamatan dan Kesihatan Yang Telah Dijalankan Mengikut Fasiliti di
Negeri Sembilan, 2017
Fasiliti Bilangan Lokasi Audit Keselamatan Dijalankan Pejabat Kesihatan Daerah Seremban 42 Pejabat Kesihatan Daerah Kuala Pilah 10 Pejabat Kesihatan Daerah Jempol 10 Pejabat Kesihatan Daerah Tampin 13 Pejabat Kesihatan Daerah Port Dickson 5 Pejabat Kesihatan Daerah Jelebu 13 Pejabat Kesihatan Daerah Rembau 6
Hospital Tuanku Jaafar, Seremban 6 AWAM KESIHATAN BAHAGIAN Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 35 Hospital Jempol 8 Hospital Tampin 26 Hospital Port Dickson 8 Hospital Jelebu 14 Pergigian Seremban 13 Pergigian Kuala Pilah 6 Pergigian Jempol 3 Pergigian Tampin 5 Pergigian Port Dickson 2 Pergigian Jelebu 3 Pergigian Rembau 1 Jumlah 229
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 104
PROGRAM PENJAGAAN KESIHATAN DITEMPAT KERJA
Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan
Sebanyak 44 Jawatankuasa Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaan (JKKP) telah ditubuhkan di Pejabat-pejabat Kesihatan Daerah, Pergigian, Hospital-hospital, Klinik Kesihatan dan di Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan.
Jadual 8 : Bilangan Jawatankuasa Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaan (JKKP) Mengikut Fasiliti di Negeri Sembilan, 2017
Fasiliti Bilangan JKKP Ibu Pejabat, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan 1 Pejabat Kesihatan Daerah Seremban 11 Pejabat Kesihatan Daerah Kuala Pilah 4 Pejabat Kesihatan Daerah Jempol 4 Pejabat Kesihatan Daerah Tampin 4 Pejabat Kesihatan Daerah Port Dickson 4 Pejabat Kesihatan Daerah Jelebu 3
Pejabat Kesihatan Daerah Rembau 1 Hospital Tuanku Jaafar, Seremban 1 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 1 Hospital Jempol 1 Hospital Tampin 1 Hospital Port Dickson 1 Hospital Jelebu 1 Pergigian Seremban 1 Pergigian Kuala Pilah 1 Pergigian Jempol 1 Pergigian Tampin 1 Pergigian Port Dickson 1 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Pergigian Jelebu 1 Pergigian Rembau 0 Jumlah 44
Program Kepastian Kualiti (”Quality Assuarance Indikator”)
Satu indikator kebangsaan di bawah Program Kepastian Kualiti (”Quality Assurance Programme”) telah dibentuk iaitu indikator bagi tercucuk jarum (needle stick injury) di kalangan kakitangan kesihatan KKM. Jarum yang terlibat adalah dari jenis ’hollow bore’ dan ’suture needle’ sahaja. Indikator ini telah digunapakai oleh KKM sejak Disember 1998. Berikut adalah Pencapaian Program Kepastian Kualiti bagi Negeri Sembilan pada tahun 2017:
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 105
Jadual 9 : Pencapaian Indikator Program Kepastian Kualiti (“Kadar Kejadian Tercucuk Jarum di Kalangan Anggota Kesihatan KKM ”) Bagi Kitaran 1, Januari - Jun 2017
Jumlah Kakitangan Kadar insiden bagi setiap Nama Fasiliti Kategori kakitangan Jumlah yang terdedah kepada 1000 mengikut kategori yang terlibat kes NSI jarum (HCWs at risk) “Incidence Rate (Occupation Specific)” Hospital Pakar Perubatan / 16 796 16 / 796 x 1,000 Tuanku Jaafar, Seremban Pegawai Perubatan = 20.1 Jururawat 6 1,209 6 / 1,209 x 1,000 = 5.0 Pegawai Farmasi 2 86 2/86 x 1,000 = 23.3 Hospital Tuanku Ampuan Pakar Perubatan / 1 302 1 / 302 x 1,000 Najihah, Pegawai Perubatan = 3.3 Kuala Pilah Jururawat Terlatih 2 352 2 / 352 x 1,000 =5.7 Hospital Port Dickson Pakar Perubatan / 1 70 1 / 70 x 1,000 Pegawai Perubatan = 14.3
Jururawat 1 199 1 / 199 x 1,000 = 5.0 Pejabat Pergigian Daerah Penolong Pegawai 1 31 1 / 31 x 1,000 Tampin Perubatan =32.3 Pergigian Daerah Pegawai Pergigian 1 112 1 / 112 x 1,000 Seremban (Pusat Pakar = 9.0 Pergigian Seremban) 32 / 8,394 x 1,000 Negeri Sembilan 32 **8,394 = 3.8 ** Merupakan jumlah keseluruhan kakitangan KKM di Negeri Sembilan yang terdedah kepada jarum pada kitaran berkaitan.
Jadual 10 : Pencapaian Indikator Program Kepastian Kualiti ( ”Kadar Kejadian Tercucuk Jarum Di
Kalangan Anggota Kesihatan KKM ”) Bagi Kitaran 2, Julai-Disember 2017 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Jumlah Kakitangan Kadar insiden bagi setiap Nama Fasiliti Kategori kakitangan Jumlah yang terdedah kepada 1000 mengikut kategori yang terlibat kes NSI jarum (HCWs at risk) “Incidence Rate (Occupation Specific)” Hospital Pakar Perubatan/ 12 761 12 / 761 x 1,000 Tuanku Jaafar Seremban Pegawai Perubatan = 15.8 Hospital Tuanku Ampuan Jururawat 2 317 2 / 317 x 1,000 Najihah, Kuala Pilah = 6.3 Hospital Jelebu Pembantu Perawatan 1 56 1 / 56 x 1,000 Kesihatan = 17.9 Hospital Port Dickson Pakar Perubatan/ 3 80 3 / 80 x 1,000 Pegawai Perubatan) = 37.5 Jururawat 1 202 1 / 202 x 1,000 =4.9 Pejabat Kesihatan Pegawai Perubatan 1 217 1 / 217 x 1,000 Daerah Seremban =4.6 Pejabat Kesihatan Jururawat Masyarakat 1 75 1 / 75 x 1,000 Daerah Port Dickson = 13.3 Pejabat Kesihatan Pegawai Pergigian 1 25 1 / 25 x 1,000 Daerah Rembau = 40.0 22 /8,394 x 1,000 Negeri Sembilan 22 **8,394 = 2.6 ** Merupakan jumlah keseluruhan kakitangan KKM di Negeri Sembilan yang terdedah kepada jarum pada kitaran berkaitan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 106
Klinik Kesihatan Pekerjaan
Klinik Kesihatan Pekerjaan telah dimulakan pada tahun 2002. Klinik tersebut terletak di aras 2, Klinik Kesihatan Seremban dan telah dilengkapi dengan pelbagai peralatan yang diperlukan termasuk spirometri dan audiometri. Beberapa orang Pakar dan Pegawai Perubatan yang telah dilatih didalam bidang Kesihatan Pekerjaan dan seorang jururawat mengendalikan klinik tersebut.
Jadual 11 : Bilangan Kes-Kes Yang Dikendalikan Oleh Klinik Kesihatan Pekerjaan, 2017
Bil. Jenis Kes Pesakit Kes Penyakit Pekerjaan Jumlah 1. Pesakit kes penyakit Penyakit kulit pekerjaan = 0 pekerjaan Penyakit paru-paru pekerjaan = 9 Penyakit hilang pendengaran akibat pendedahan bunyi bising di 9 tempat kerja = 0 Kes rujukan disyaki penyakit pekerjaan = 0 2. Pemeriksaan Kospen Pejabat Kesihatan Daerah : 2,106 / 2,870 = 73.38% Plus anggota KKM Hospital - 1,450 / 2,055 = 70.56% 4,153 Pergigian - 597 / 797 = 74.91 3. Pengawasan i. Program Surveilan Perubatan bagi Anggota Vektor (Foggers) = Perubatan Bagi 274 274 Anggota Kesihatan ii. Program Surveilan Perubatan bagi Kakitangan Makmal = 0 iii. Program Surveilan Perubatan bagi Kakitangan X-ray = 0 Jumlah 4,436
Program Pengukuhan Imunisasi Hepatitis B bagi anggota KKM
Program imunisasi hepatitis B bagi anggota KKM telah bermula sejak tahun 1989. Walaubagaimanapun pada bulan November 2006, pengukuhan program ini telah di laksanakan di bawah tanggungjawab Unit Kesihatan Pekerjaan dan Alam Sekitar bertujuan untuk meningkatkan liputan imunisasi dan memastikan kesemua anggota di dalam kategori berisiko tinggi di lindungi. Keseluruhannya , pada tahun 2017, 86.6% anggota yang layak menerima imunisasi Hepatitis B telah menerima imunisasi tersebut.
Jadual 12 : Pencapaian Program Pengukuhan Imunisasi Hepatitis B Bagi Anggota KKM di AWAM KESIHATAN BAHAGIAN Negeri Sembilan, 2017
Bilangan Anggota Yang Bilangan Anggota % PTJ Layak Menerima Vaksin Lengkap Dos Ke 3 Anggota Lengkap Dos HTJ Seremban 124 124 100 HTAN Kuala Pilah 53 24 45.3 Hospital Port Dickson 22 22 100 Hospital Tampin 2 2 100 Hospital Jelebu 5 5 100 Hospital Jempol 1 1 100 PKD Seremban 23 11 47.8 PKD Kuala Pilah 9 9 100 PKD Port Dickson 13 12 92.3 PKD Tampin 31 30 96.7 PKD Jelebu 9 9 100 PKD Jempol 2 2 100 PKD Rembau 0 0 0 PPD Seremban 24 24 24 PPD Kuala Pilah 0 0 0 PPD Port Dickson 0 0 0 PPD Tampin 0 0 .0 PPD Jelebu 2 2 100 PPD Jempol 0 0 0 PPD Rembau 0 0 0 Negeri Sembilan 320 277 86.6
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 107
Program Saringan Tibi Bagi Anggota Kementerian Kesihatan
Anggota kesihatan adalah berisiko tinggi untuk mendapat jangkitan Tibi di tempat kerja. Bagi mematuhi Peruntukan Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (OSHA) 1994 di mana majikan perlu menjaga keselamatan dan kesihatan pekerja mereka , maka program saringan Tibi bagi anggota Kementerian Kesihatan telah dimulakan pada bulan Mac 2012.
Keseluruhannya, seramai 100% anggota telah di saring Tibi dengan menjalani Ujian Mantoux dan X-Ray. Dari jumlah tersebut, 4.8% keputusan ujian Mantoux adalah positif. Kesemua mereka telah dirujuk bagi menjalani penyiasatan lanjut dan tiada anggota yang dikesan menghidap Tibi melalui saringan ini.
Jadual 13 : Pencapaian Program Saringan Tibi Bagi Anggota KKM di Negeri Sembilan, 2017
PTJ Jumlah anggota % Bil. Mantoux positif % yang telah disaring Mantoux positif HTJ Seremban 298 100 5 / 85 5.9 HTAN Kuala Pilah 133 100 7 / 133 5.3 Hospital Port Dickson 90 100 0 0 Hospital Tampin 29 100 0 0 Hospital Jelebu 19 100 0 0 Hospital Jempol 299 100 0 0 PKD Seremban 509 100 16 / 155 10.3 PKD Kuala Pilah 39 100 0 0 PKD Port Dickson 43 100 0 0 PKD Tampin 178 100 0 0 PKD Jelebu 52 100 0 0 PKD Jempol 106 100 0 0 PKD Rembau 78 100 0 0 PPD Seremban 113 100 1 / 67 1.5 PPD Kuala Pilah 22 100 0 0 PPD Port Dickson 15 100 0 0 PPD Tampin 46 100 0 0
PPD Jelebu 23 100 0 0 BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN PPD Jempol 27 100 0 0 PPD Rembau 37 100 0 0 Negeri Sembilan 2,156 100 29 / 440 6.6
PROGRAM KESIHATAN ALAM SEKITAR
SANITASI ALAM SEKITAR
Di antara aktiviti-aktiviti yang dijalankan adalah seperti berikut: a. Penilaian Kesihatan Persekitaran Institusi Berisiko Tinggi b. Pusat Latihan Khidmat Negara (PLKN) c. Depot Tahanan Imigresen Lenggeng d. Penjara e. Pemeriksaan Sanitari Sekolah f. Perumahan / Ladang / Estet g. Penyiasatan Aduan Alam Sekitar
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 108
Jadual 14 : Pencapaian Aktiviti-Aktiviti Kesihatan Alam Sekitar di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Aktiviti 2013 2014 2015 2016 2017 1. Penilaian Kesihatan Persekitaran di Pusat Latihan Khidmat Negara (PLKN)
Jumlah Kem PLKN 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 Jumlah Kem diperiksa (100%) (100%) (100%) (100%) (100%) 2. Penilaian Kesihatan Persekitaran di Depot
Tahanan Imigresen Jumlah Depot Tahanan 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Jumlah Depot di periksa (100%) (100%) (100%) (100%) (100%) 3. Penilaian Kesihatan Persekitaran di Penjara Jumlah Penjara 2 2 2 2 2 Jumlah Penjara diperiksa 2 2 2 2 2 (100%) (100%) (100%) (100%) (100%) 4. Pengawasan Sanitasi Sekolah
Jumlah Sasaran 479 479 479 479 499 207 306 312 293 281 Bilangan sekolah diperiksa (43.2%) (63.9%) (65.1%) (61.2%) (56.3%) 5. Pemeriksaan Sanitasi Perumahan Ladang Sasaran 60 60 60 60 56 Ladang diperiksa 39 41 39 37 20 (65.0%) (68.3%) (65%) (61.7%) (35.7) 5. Aduan Pencemaran Alam Sekitar Bil. Aduan diterima 45 31 28 26 24 Bil. Aduan disiasat 45 31 26 24 28 (100%) (100%) (100%) (100%)
AWAM KESIHATAN BAHAGIAN PEMANTAUAN PENYAKIT- PENYAKIT BERKAITAN PENCEMARAN UDARA ( KONJUNTIVITIS, URTI DAN ASTHMA ) DI KLINIK SENTINEL
Penyakit-penyakit berkaitan pencemaran udara yang di pantau adalah Asma, Konjuntivitis dan URTI. Di Negeri Sembilan, terdapat 6 buah fasiliti kesihatan yang menjalankan survelan bagi penyakit-penyakit berkaitan pencemaran udara. a. Klinik Kesihatan Seremban b. Klinik Kesihatan Ampangan c. Klinik Kesihatan Nilai d. Klinik Kesihatan Port Dickson e. Hospital Tuanku Jaafar Seremban f. Hospital Port Dickson
Pada tahun 2017, tiada kejadian jerebu teruk sehingga memberi impak kepada kesihatan berlaku di Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 109
KESIAPSIAGAAN MENGHADAPI BENCANA BANJIR
Bagi kesiapsiagaan menghadapi bencana banjir, sebanyak 8 Jawatankuasa Bencana Alam telah di tubuhkan di mana 1 diperingkat Ibu Pejabat Jabatan Kesihatan Negeri dan 7 masing-masing di peringkat Pejabat Kesihatan Daerah.
Dalam tahun 2017, bilangan pasukan Kesihatan dan Perubatan yang telah di tubuhkan bagi kesiapsiagaan menghadapi banjir adalah seperti di jadual berikut:
Jadual 15 : Bilangan Pasukan Kesihatan dan Perubatan Bagi Kesiapsiagaan Menghadapi Bencana Banjir 2017
Pasukan Kesihatan Pasukan Perubatan Jumlah Bilangan Ahli Bilangan Ahli Bilangan Ahli 108 416 11 41 119 457
LATIHAN DALAM PERKHIDMATAN
Bagi meningkatkan pengetahuan mengenai kesihatan pekerjaan dan alam sekitar di kalangan anggota kesihatan, sebanyak 7 latihan/kursus telah di anjurkan oleh Unit KPAS sepanjang tahun 2017 seperti di Jadual 16 :
Jadual 16 : Senarai Kursus Yang Telah Dianjurkan, 2017
Bil. Tajuk Kursus Tarikh 1. Kursus Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (JKKP) 22-23 Februari 2017 Peringkat Negeri Sembilan 2. Latihan Pengendalian Tumpahan Merkuri di Fasiliti KKM 28 Februari 2017 Peringkat Negeri Sembilan 3. MySEE Annual Seminar 2017 ‘Update On Enviromental Epidemiology 2017’ 1 April 2017
4. Kursus Kriteria Diagnostik Penyakit Pekerjaan 3-4 Mei 2017 AWAM KESIHATAN BAHAGIAN Peringkat Negeri Sembilan 5. Latihan Perlaksanaan Program Kospen Plus ( Sesi 1) Peringkat Negeri Sembilan 24 Julai 2017 6. Latihan Perlaksanaan Program Kospen Plus ( Sesi 2 ) Peringkat Negeri Sembilan 3 Ogos 2017 7. Seminar Kesedaran Pencegahan Tibi di kalangan Anggota Kesihatan 26 Oktober 2017 Peringkat Negeri Sembilan
KESIMPULAN
Golongan pekerja terdedah kepada hazad yang ada di tempat kerja dan persekitaran mereka sendiri. Ini boleh menjejaskan kesihatan dan keselamatan mereka seterusnya menjejaskan produktiviti dan perkhidmatan yang diberikan (“service delivery”). Jumlah anggota kesihatan di Negeri Sembilan pada tahun 2017 adalah dianggarkan seramai 11,167 orang dan mereka ini terdiri daripada anggota hospital, kesihatan dan pergigian dari pelbagai jawatan. Golongan ini seperti mana dengan pekerja-pekerja yang lain juga terdedah kepada berbagai- bagai hazad yang terdapat di kesemua fasiliti-fasiliti KKM.
Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan dan Alam Sekitar memerlukan penglibatan dan komitmen semua pihak samada intra atau inter agensi. Justeru itu ,Unit Kesihatan Pekerjaan dan Alam Sekitar Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan akan terus bekerja keras dalam memberikan kesedaran kepada semua pihak mengenai kepentingan Kesihatan, Keselamatan Pekerjaan dan Persekitaran, seterusnya mencegah kejadian kemalangan dan penyakit akibat pekerjaan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 110
2.8 UNIT PENCEGAHAN DAN KAWALAN AIDS / STI DAN HEP
PENGENALAN
Unit AIDS/STI telah ditubuhkan di bawah Bahagian Kesihatan Awam, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan sebagai salah satu unit yang bertanggungjawab dalam merancang, melaksana, memantau dan membuat evaluasi terhadap program pencegahan dan kawalan AIDS/STI dan Hepatitis C di peringkat negeri.
VISI
Untuk membentuk satu masyarakat yang progresif dan bebas daripada wabak AIDS / STI berlandaskan kepada prinsip kesihatan awam dan nilai moral yang tinggi.
MISI
Untuk memberi perkhidmatan yang cemerlang dengan semangat profesionalisme dan berkualiti melalui komitmen, dedikasi dan semangat kerja berpasukan.
OBJEKTIF
Objektif Unit AIDS / STI / Hep C Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan adalah selari dengan objektif program pencegahan dan kawalan Cawangan HIV / STI / Hep C, Kementerian Kesihatan Malaysia. Ia juga adalah selaras dengan saranan dari Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) dan program UNAIDS. Objektif program ini adalah seperti berikut: i. Untuk mengurangkan risiko penularan jangkitan HIV, STI dan Hep C. ii. Untuk mengurangkan morbiditi dan mortaliti berkaitan dengan HIV, STI dan Hep C. iii. Untuk menggunakan sumber yang ada dalam mencegah dan mengawal penularan HIV, STI dan Hep C. iv. Untuk mempromosi dan meningkatkan kerjasama di antara agensi-agensi kerajaan dan bukan kerajaan di AWAMBAHAGIAN KESIHATAN semua peringkat.
STRATEGI PERLAKSANAAN i. Pengesanan awal jangkitan HIV dan STI melalui program-program saringan. ii. Mengawasi situasi epidemiologi penyakit melalui aktiviti survelan HIV dan STI. iii. Memastikan perkhidmatan kesihatan dan perubatan yang disediakan kepada komuniti adalah mencukupi. iv. Menyebarkan maklumat berkenaan HIV dan STI melalui promosi dan pendidikan kesihatan. v. Menggalakkan perubahan tingkahlaku kepada gaya hidup sihat. vi. Mengurangkan risiko mendapat jangkitan HIV dan STI secara pengurangan kemudaratan. vii. Mengurangkan stigma dan diskriminasi kepada pengidap HIV dan STI.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 111
PENCAPAIAN PROGRAM UNIT PENYAKIT HIV / AIDS / HEP C DI NEGERI SEMBILAN
Kadar insiden kes HIV baru yang dilaporkan di Negeri Sembilan
Senario epidemik HIV / AIDS di Negeri Sembilan adalah hampir sama dengan senario epidemik HIV/AIDS di Malaysia. Secara keseluruhannya, terdapat penurunan hampir 60% bilangan kes jangkitan HIV baru berbanding bilangan yang dilaporkan pada tahun 2002, tetapi tren penurunan ini telah kekal mendatar semenjak tahun 2010 hingga 2013. Tren epidemik ini telah mula menunjukkan peningkatan semula iaitu kepada 160 kes pada tahun 2015, meningkat sebanyak 52% berbanding 105 kes pada tahun 2014. Namun bilangan kes menurun semula pada 2016 iaitu kepada 135 kes. Tahun 2017 bilangan kes HIV baru dikesan adalah 135 kes menjadikan KPI iaitu kadar jangkitan HIV baru di Negeri Sembilan agak mendatar dari 12.1 kes per 100,000 penduduk pada tahun 2016 kepada 12.0 kes per 100,000 penduduk pada tahun 2017.
Bagi kes AIDS pula ada penurunan yang ketara iaitu dari 34 kes (2016) kepada 29 kes (2017). Bagi kes kematian AIDS pula agak mendatar bagi tahun 2016 dan 2017 iaitu masing masing sebanyak 38 dan 37 kematian dilaporkan.
Rajah 1 : Bilangan Kes HIV, AIDS dan Kematian di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
180 160 140 120 100 80 60 40
20 Bilangankes yang didaftarkan 0 2013 2014 2015 2016 2017 HIV 98 105 160 135 135 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN AIDS 43 50 51 34 29 Kematian AIDS 20 31 42 38 37
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 112
Rajah 2 menunjukkan taburan kes HIV baru mengikut daerah dari tahun 2013 hingga 2017 . Daerah Seremban kekal sebagai penyumbang terbesar diikuti oleh Jempol, Port Dickson dan Tampin. Bagi lain-lain daerah pula, Kuala Pilah mencatatkan sebanyak 7 kes , Rembau sebanyak 5 kes dan Jelebu mencatatkan 2 kes dalam tahun 2017.
Rajah 2 : Bilangan kes HIV baru mengikut daerah di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
100
80 60 40 20
Bil. Kes Bil. HIV Baru 0 Port Jelebu Jempol K.Pilah Rembau Seremban Tampin Dickson 2013 4 21 4 8 4 54 14
2014 5 15 3 10 4 57 11
2015 10 20 10 13 2 93 12 2016 3 13 6 17 3 87 6 2017 2 10 7 15 5 91 5
Kes jangkitan HIV mengikut jantina
Rajah 3 menunjukkan taburan kes HIV mengikut jantina dari tahun 2013 hingga 2017. Majoriti kes HIV yang dilaporkan setiap tahun adalah lelaki . Dalam tahun 2017 121 kes (89.6%) adalah lelaki dan dan 14 kes (10.4%) adalah wanita.
Rajah 3 : Tren Jangkitan HIV Mengikut Jantina di Negeri Sembilan, 2013 - 2017 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
140 120 100 80 60 40 20 0 2013 2014 2015 2016 2017 Lelaki 69 83 132 121 121 Perempuan 29 22 28 14 14
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 113
Kes jangkitan HIV mengikut kumpulan umur
Rajah 4 menunjukkan tren jangkitan HIV mengikut kumpulan umur tahun 2013 sehingga 2017. Jangkitan HIV paling tinggi di kalangan mereka yang berumur di antara 20-29 dan 30-39 tahun.
Rajah 4 : Peratusan Kes HIV Mengikut Kumpulan Umur, 2013 - 2017
100% 90% 80%
70%
60% 30-39 thn 50% tiada data 40% >50 thn (%) Kes Kes (%) HIV 40-49 thn 30% 20-29 thn 20% 13-19 thn 10% 2-12 thn kurang dari 2 thn 0%
2013 2014 2015 2016 2017
Faktor risiko jangkitan HIV di Negeri Sembilan
Bermula dari tahun 2013 hingga 2017, didapati tren transmisi jangkitan melalui perkongsian jarum suntikan (IDU) menunjukkan penurunan sebaliknya tren transmisi jangkitan melalui hubungan seksual semakin meningkat. Dalam tahun 2017, tren transmisi jangkitan melalui hubungan seks adalah sebanyak 80% dan 20% melalui IDU. Memandangkan transmisi jangkitan HIV secara seksual semakin bertambah, adalah dijangkakan bahawa peratusan kes HIV melibatkan wanita akan turut meningkat pada tahun yang akan datang (Rajah 5).
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Rajah 5 : Tren transmisi jangkitan HIV di Negeri Sembilan tahun 2013 - 2017
100% 90%
80%
70% 60% 50% Tiada data 40% Needle Prick Injury
30% Blood/Organ transfer Bilangan Kes HIV 20% Vertical Seksual 10% IDU 0% 2013 2014 2015 2016 2017 Tahun
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 114
Kes STI/ Hepatitis C yang dilaporkan di Negeri Sembilan
Antara penyakit jangkitan kelamin yang dilaporkan di Negeri Sembilan adalah Gonorrhoea dan Sifilis. Rajah 6 menunjukkan taburan penyakit STI dan Hepatitis C tahun 2013 hingga 2017. Dalam tahun 2013, sebanyak sebanyak 22 kes Gonorrhoea telah dilaporkan di mana jumlahnya telah meningkat kepada 115 kes pada 2017. Bagi penyakit Acquired Syphilis pula, sebanyak 49 kes telah dilaporkan pada tahun 2013, meningkat kepada 63 kes pada tahun 2017. Walaubagaimanapun tiada kes sifilis kongenital (Congenital Syphilis) dilaporkan tahun 2017. Kesemua kes yang dikesan ini telah mendapat rawatan secara sempurna samada di klinik kesihatan atau hospital.
Rajah 6 : Penyakit STI/ Hep C di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
400 350 300 250 200 150
BilanganKes 100 50
0 CONGENITAL ACQUIRED SYPHILIS GONORRHOEA HEPATITIS C SYPHILIS 2013 49 1 22 64 2014 56 1 33 105 2015 62 0 54 84 2016 57 2 80 360 2017 63 0 117 379
Rajah 7 menunjukkan taburan kes STI /Hep C mengikut daerah bagi tahun 2017. Seremban adalah penyumbang terbesar bagi Gonorrhea ,Sifilis (Acquired Syphilis) dan Hep C berbanding daerah yang lain. AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Rajah 7 : Jangkitan STI/ Hep C Mengikut Daerah, 2017
250
200
150
100 BilanganKes Acquired Syphilis Congenital Syphilis 50 Gonorrhoea Hep-C 0 Jelebu Jempol Kuala Port Rembau Seremban Tampin Pilah Dickson
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 115
Program Pencegahan Transmisi HIV daripada Ibu kepada Anak (PMTCT)
Jadual 1 menunjukkan seramai 18067 ibu mengandung yang datang ke klinik kesihatan telah menjalani saringan HIV iaitu 100% disaring. Jadual 2 pula menunjukkan dalam tahun 2017, seramai 172 ibu yang hadir di dewan bersalin di Negeri Sembilan yang tidak diketahui status HIV telah disaring. Dari jumlah kedatangan ibu mengandung seramai 18067 orang tersebut, seramai 11 orang ibu mengandung (0.06%) telah dikesan positif HIV (Jadual 3). Kesemua ibu mengandung yang dikesan positif HIV telah menerima rawatan Anti-retro viral (ARV) dengan pencapaian 100%. Tiada kes menunjukkan transmisi dari ibu kepada anak dilaporkan iaitu menepati sasaran pencapaian sifar ‘vertical transmission’ seperti di Jadual 10.
Jadual 10 : Bilangan ibu mengandung yang disaring ujian HIV, 2016 - 2017
Jan - Dis 2016 Jan - Dis 2017 Bilangan Bilangan % Bilangan Bilangan % kedatangan disaring HIV Disaring HIV kedatangan disaring HIV Disaring HIV Daerah ibu ibu mengandung mengandung Seremban 10,135 10,135 100% 10,354 10,354 100% Kuala Pilah 1,030 1,030 100% 1,103 1,109 100%
Tampin 1,419 1,419 100% 1,450 1,450 100% Rembau 728 728 100% 1,450 1,450 100% Jempol 1,942 1,942 100% 1,890 1,890 100% Jelebu 602 602 100% 615 615 100% Port Dickson 1,683 1,683 100% 1,883 1,883 100% Negeri Sembilan 17,539 17,539 100% 18,061 18,067 100%
Jadual 2 : Bilangan ibu yang tidak diketahui status HIV disaring di Bilik Bersalin, 2016 - 2017
Jan – Dis 2016 Jan – Dis 2017
Bil. ibu Bil. tidak Bil. Bil. Bil. ibu Bil. tidak Bil. Bil. AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Hospital bersalin ketahui disaring disahkan bersalin ketahui disaring disahkan status HIV status HIV HIV positif HIV positif HTJ, Seremban 10,578 129 129 0 10,997 111 111 0 HTAN, Kuala Pilah 3,762 28 28 0 3,628 40 40 0 Hospital Tampin 125 3 3 0 159 0 0 0 Hospital Jempol 122 0 0 0 159 0 0 0 Hospital Jelebu 129 0 0 0 115 0 0 0 Hospital P. Dickson 468 5 5 0 494 21 21 0 Negeri Sembilan 15,184 165 165 0 15,552 172 172 0
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 116
Jadual 3 : Bilangan ibu mengandung dan anak dikesan HIV positif via ‘vertical transmission’, 2013 - 2017
2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan ibu mengandung disaring HIV 16,239 17,251 17,894 17,539 18,067 9 11 Bil ibu mengandung HIV +ve 14 10 9 ( 8 telah bersalin ) ( 8 telah bersalin ) Bil bayi HIV +ve 2 0 0 0 0 % anak HIV +ve 14.3% 0% 0% 0% 0%
Jadual 4 di bawah menunjukkan bilangan ibu mengandung dikesan TPHA positif pada tahun 2016 - 2017. Terdapat penurunan jumlah kes iaitu dari 20 kes (2016) kepada 12 kes (2017). Daerah Seremban telah mencatatkan jumlah yang tertinggi iaitu seramai 9 dan 6 kes mengikut tahun 2016 dan 2017. Kesemua ibu mengandung yang dikesan TPHA positif ini telah menerima rawatan dan tiada kes ‘Congenital Syphilis’ dilaporkan.
Jadual 4 : Bilangan ibu mengandung dikesan TPHA positif dan peratus anak yang mengidap ‘Congenital Syphilis’, 2016 - 2017
Jan – Dis 2016 Jan – Dis 2017 Ibu Ibu Ibu diberi (%) Anak Ibu Ibu Ibu diberi (%) Anak Daerah TPHA +ve TPHA +ve rawatan Congenita TPHA +ve TPHA +ve rawatan Congenita & HIV +ve l Syphilis & HIV +ve l Syphilis Seremban 9 0 9 0% 6 0 6 0% Kuala Pilah 1 0 1 0% 0 0 0 0% Tampin 3 0 3 0% 2 0 2 0% Rembau 1 0 1 0% 0 0 0 0% Jempol 1 0 1 0% 3 0 3 0% Jelebu 0 0 0 0% 0 0 0 0% Port Dickson 5 0 5 0% 1 0 1 0%
Negeri Sembilan 20 0 20 0% 12 0 12 0% AWAM AGIAN KESIHATAN
BAH Program Saringan HIV Secara Sukarela (VCT)
Rajah 8 menunjukkan tren saringan HIV sukarela tahun 2013 hingga 2017. Bilangan mereka yang tampil menurun tetapi bilangan yang reaktif semakin meningkat. Tahun 2017 sahaja peratus HIV positif yang dikesan adalah 3.09% berbanding tahun 2016. Promosi untuk mewarwarkan perkhidmatan ini perlu diperhebatkan lagi.
Rajah 8: Bilangan klien yang menjalani ujian saringan HIV secara sukarela (VCT) dan peratus klien dikesan HIV positif, 2013 - 2017
3,000 10
2,500
2,000 1,500 5
1,000
disaring HIV
Bilanganklien (%) HIV HIV (%)positif 500 0 0 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan disaring HIV 1,156 2,273 1,315 1,034 711 % HIV +ve 0 0 0.08 1 3.09
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 117
Program Terapi Gantian Methadone (MMT)
Sehingga tahun 2015, jumlah kumulatif klien IDU yang mengikuti Program Terapi Gantian Methadone di Negeri Sembilan adalah seramai 2,118 orang. Walau bagaimanapun, kadar ‘retensi’ klien’ di dalam program ini menunjukkan tren yang menurun semenjak dua tahun kebelakangan ini. Keadaan ini ada kemungkinan disebabkan oleh dua keadaan di mana bilangan klien IDU baru yang mengikuti program ini semakin berkurangan dan yang kedua adalah disebabkan oleh peralihan jenis dadah yang digunakan oleh pengguna dadah masa kini iaitu dadah jenis Amphetamine type stimulant (syabu). Sungguhpun demikian, kadar retensi klien masih dapat dikekalkan pada kadar 73.4% pada tahun 2015 dan jumlah mereka yang dikesan mengidapi HIV positif semakin berkurangan. Usaha untuk memperbaiki kualiti perkhidmatan yang sedia ada masih perlu dipertingkatkan kerana sebagaimana yang kita sedia maklum bahawa adalah sukar untuk membawa penagih dadah IDU tegar untuk menjalani rawatan pemulihan.
Jadual 5 : Bilangan kumulatif klien Program Terapi Gantian Methadone dan kadar retensi di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Tahun 2013 2014 2015 2016 2017
Bil klien aktif (A) 1443 1528 1554 1579 2341
Bil klien dalam rawatan susulan (B) 1900 2053 2118 2271 1626 Kadar retensi (A/B)% 76.00 74.40 73.40 69.50 69.50
Saringan bakal pengantin (pra perkahwinan)
Rajah 9 di bawah menunjukkan tren bilangan saringan pra perkahwinan dan bilangan yang positif. Ada peningkatan kes baru HIV bagi tahun 2017 berbanding 2016.
Rajah 9 : Bilangan saringan HIV bakal pengantin dan bilangan yang positif, 2013 - 2017
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
16,000 0.3
14,000 0.25
12,000 7 0.2 10,000 1 8,000 0.15 1 disaring HIV 6,000
0.1 HIV (%)positif 4,000 Bilanganpengantinbakal 2,000 0.05 0 0 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan disaring HIV 11,283 10,919 5,174 8,441 9,231 % HIV +ve 0.02 0.04 0.02 0.02 0.07
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 118
Program pengurusan pesakit HIV di Klinik Kesihatan dan Hospital 2017
Jadual 6 dan Jadual 7 menunjukkan dalam tahun 2017, seramai 684 orang pesakit HIV positif daripada 885 orang yang layak telah menerima rawatan ARV di 14 klinik kesihatan dan 3 klinik pakar di Negeri Sembilan. Peratusan pesakit yang menerima ARV ini adalah 67.9% di klinik kesihatan dan 82.2% di klinik pakar.
Jadual 6 : Bilangan Pesakit Mendapatkan ARV di Klinik Kesihatan, 2017
Daerah KK dengan FMS Jum pesakit Jum pesakit % terima ARV Jum susulan (layak) terima ARV keseluruhan pesakit HIV Seremban KK Mantin 5 5 100 5 KK senawang 21 10 47.60 21 KK Seremban 2 7 4 57.10 7 KK Seremban 40 17 42.50 40 KK ampangan 12 10 83.30 12 KK nilai 16 9 56.20 16 K.Pilah KK Kpilah 30 15 50.00 30 Jempol KK Bahau 32 20 62.50 32 KK BSJ 4 3 75.00 4 Tampin KK Tampin 81 74 91.00 81 KK Gemas 25 20 80.00 25 Rembau KK Rembau 15 11 73.00 15 P.Dickson KK P.Dickson 8 4 50.00 8 KK Lukut 5 2 40.00 5 Jelebu KK Jelebu 4 3 75.00 4 14 KK 305 207 67.90 305
Jadual 7 : Bilangan Pesakit Mendapatkan ARV di Klinik Pakar, 2017 BAHAGIAN KESIHATAN AWAM KESIHATAN BAHAGIAN
Hospital Fasiliti Jum pesakit Jumlah pesakit % pesakit Jumlah dalam susulan menerima ARV menerima ARV keseluruhan (layak) pesakit HIV HTJ, Seremban Klinik ID 446 351 79 446 Klinik Paediatrik 23 21 91.3 23 HTAN, Kuala Pilah Klinik ID 92 87 94.6 93 H. Port Dickson MOPD 19 18 94.7 19 Jumlah 580 477 82.2 580
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 119
LAIN LAIN AKTIVITI SARINGAN
Jadual 8 adalah ringkasan pencapaian dan perbandingan saringan HIV mengikut pelbagai aktiviti yang dirancang dalam tahun 2016 dan 2017. Saringan melalui aktiviti VCT, derma darah dan banduan menyumbang kepada bilangan kes HIV baru yang ramai.
Jadual 8 : Ringkasan Pencapaian Saringan HIV Pelbagai Aktiviti, 2017
Bil Bil Bil HIV % HIV Bil HIV % HIV Program-program saringan disaring disaring +ve 2017 +ve 2017 +ve 2016 +ve 2016 2017 2016
Ibu mengandung ANC (PMTCT) 18,067 12 0.06 17,539 9 0.05
Suami/pasangan kepada ibu 5,610 1 0.02 3,154 1 0.03 mengandung Ibu mengandung di bilik bersalin 15,552 1 0.01 15,184 0 0 hospital kerajaan Bakal Pengantin (Pre-Marital 9,231 7 0.07 10,439 2 0.01 Screening)
Tanpanama (VCT) 711 22 3.1 865 10 1.2
Penderma Darah (saringan oleh 26,240 17 0.06 28,073 12 0.04 Pusat Darah Negara) Banduan Penjara (Penjara 9,100 53 0.6 6,003 23 0.4 Seremban dan Jelebu)
Pelatih CCRC (CCRC Jelebu) 766 0 0 863 0 0
Penagih Dadah- Terapi Gantian 85 1 1.2 85 0 0 Metadon (MMT) (kes baru)
Pesakit TB disaring HIV 135 8 5.9 430 43 10
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya, sepanjang tahun 2017 sebanyak 69,699 ujian saringan HIV dalam pelbagai aktiviti telah dilaksanakan di Negeri Sembilan. Dari jumlah tersebut, sebanyak 135 kes HIV positif telah dikesan dengan kadar prevalensnya adalah 0.19%. Program-program saringan yang sedia ada termasuk aktiviti temuseru (outreach) akan dipertingkatkan lagi agar lebih ramai golongan yang berisiko tinggi dapat menjalani ujian saringan HIV. Pengesanan awal merupakan salah satu strategi Kementerian Kesihatan Malaysia bagi membendung penularan HIV. Disamping itu juga, penularan jangkitan penyakit kelamin (STI) yang lain juga akan sentiasa dipantau dan mereka yang dikenalpasti mestilah mendapat rawatan yang berkaitan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 120
2.9 UNIT TIBI KUSTA
PENGENALAN
Program Kawalan Tibi Kebangsaan telah dilancarkan di seluruh negara sejak tahun 1961 melalui sistem vertikal. Pada tahun 1995, program ini telah diintegrasikan ke Perkhidmatan Kesihatan Awam (Bahagian Kawalan Penyakit), Kementerian Kesihatan Malaysia. Sementara itu, Unit Tibi/Kusta, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan bertanggungjawab dalam melaksana dan memantau aktiviti pencegahan dan kawalan penyakit Tibi dan Kusta di Negeri Sembilan.
VISI
Menjadikan Negeri Sembilan sebagai sebuah negeri yang bebas dari penyakit Tibi dan Kusta
MISI i. Melakukan pengesanan awal penyakit Tibi dan Kusta melalui saringan yang berterusan. ii. Menyediakan perkhidmatan rawatan Tibi dan Kusta yang berkesan serta mesra pelanggan di klinik-klinik iii. dan hospital-hospital kerajaan. iv. Melaksanakan pendekatan baru DOTS dan MDT. v. Menyediakan perkhidmatan ujian makmal Tibi dan Kusta yang cepat, tepat dan berkualiti. vi. Memastikan setiap rakyat tempatan mendapat imunisasi BCG bermula pada peringkat umur terawal.
OBJEKTIF i. Membasmi penyakit Tibi dan Kusta dikalangan rakyat tempatan. ii. Sifar ingkar rawatan (defaulter). iii. Mencegah transmisi dan penularan penyakit Tibi dan Kusta. iv. Mengurangkan morbidity mereka yang dijangkiti.
v. Mengurangkan impak Tibi dan Kusta terhadap individu, keluarga dan masyarakat. AWAM KESIHATAN BAHAGIAN vi. Menggerakkan sumber-sumber yang ada dalam membanteras wabak Tibi dan Kusta. vii. Sasaran Indikator Tibi Kebangsaan tercapai.
PENCAPAIAN
Pada tahun 2017, sebanyak 631 kes Tibi telah didaftarkan dalam MyTB yang terdiri daripada 578 kes (91.6%) Kes Baru, 36 kes (5.7%) Kes Berulang, 3 kes (0.5%) Kes Setelah Gagal Rawatan dan 14 kes (2.2%) Kes Setelah Terhenti Rawatan. Diagnosa kes Tibi terbahagi kepada 399 kes (63.2%) PTB smear positif, 117 kes (18.5%) PTB smear negatif, 112 kes (17.7%) TB extrapulmonari dan 2 kes Drug Resistant TB (0.3%). Kadar insiden Tibi bagi tahun 2017 ialah 55.9 untuk setiap 100,000 penduduk di Negeri Sembilan.
Peratus kes Tibi warganegara Malaysia adalah 93.2% (588 kes) dan Bukan warganegara sebanyak 6.8% (43 kes). Sementara itu, kes Tibi di kalangan kanak-kanak (berumur bawah 14 tahun) adalah sebanyak 22 kes (3.5%) dan kes Tibi di kalangan anggota kesihatan yang dilaporkan pula adalah sebanyak 10 kes (1.6%).
Bagi memantapkan program kawalan penyakit Tibi di Negeri Sembilan, pemantauan dijalankan melalui indikator- indikator utama secara berkala. Terdapat 2 petunjuk prestasi utama kebangsaan, 1 petunjuk prestasi utama Pegawai Kesihatan Daerah dan 8 indikator-indikator lain untuk kawalan penyakit Tibi seperti di Jadual 1.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 121
Jadual 1: Pencapaian KPI Dan Sasaran Program Kawalan TB, 2017
Bil. Perkara Sasaran Pencapaian 1. KPI YBMK / KPK / TKPK (KA) / PKN / TPKN ≥ 85% 84.6% (KA)/ PKD (482 daripada 570 orang telah sembuh dan sempurna rawatan) Kadar Sukses Warganegara (Kohort 2016) 2. KPI YBMK / KPK / TKPK (KA) / PKN / TPKN ≥ 60% 60.0% (KA)/ PKD (15 daripada 25 orang telah sembuh dan sempurna rawatan) Kadar Sukses Bukan Warganegara (Kohort 2016) 3. KPI PKD ≥ 70% 58.8% (3712 daripada 6310 orang kontak yang menjalani % Pemeriksaan Kontak Kali Pertama saringan kali pertama) (Jan - Dis 2017)
4. Kadar Pengesanan Kes Baru dan Berulang TIBI 95% 85.8% (CDR) (614 kes baru dan berulang daripada 631 kes) 5. Jumlah Golongan Berisiko Tinggi TIBI disaring 28,000 orang 65,093 orang X-ray Dada (Jan - Dis 2017) 6. Kadar insiden Tibi semua jenis 55.9 / 100,000 (Jan - Dis 2017) 7. Kadar Kematian Tibi Kurang 5 / 100,000 3.5 / 100,000 8. “Sputum Conversion Rate” (SCR) ≥ 90% 83.6% (Jan - Dis 2017) (306 kes dengan kahak bertukar menjadi negatif selepas dua bulan rawatan fasa intensif daripada 366 kes) 9. Pencapaian Immunisasi BCG 98.0% Bayi baru lahir = 99.6% (Jan - Dis 2017) AWAMBAHAGIAN KESIHATAN 10. Saringan AFB pesakit simptomatik 2000 / 100,000 1,344 / 100,000 (Jan - Dis 2017) (15,162 orang telah disaring) 11. Nisbah Kontak Tibi Dikesan 1:10 1:10 (Jan - Dis 2017)
PROGRAM KAWALAN KUSTA
Pada tahun 2017, sebanyak 7 kes Kusta telah dilaporkan iaitu 5 kes adalah di kalangan warganegara manakala 2 kes lagi adalah bukan warganegara. Jenis kusta yang dikesan adalah sebanyak 6 kes Multibacillary (Lepromatous) dan 1 kes Paucibacillary (Tuberkuloid). Tiada kecacatan gred 2 dilaporkan bagi kesemua kes kusta tahun 2017. Kesemua kes dirawat di Klinik Dermatologi, Hospital Tuanku Jaafar, Seremban.
Jadual 2 : Pencapaian Program Kawalan Kusta, 2017
Bil. Perkara Sasaran Pencapaian 1. Kadar Prevalen Kusta < 1 / 10,000 0.07 / 10,000 kes kusta (Paucibacillary dan Multibacillary) dalam rawatan bagi tahun analisa kadar prevalen dibuat dalam 10,000 penduduk 2. Kadar Sempurna Rawatan Kusta Kadar Sempurna 33.3% PB kohort 2016 = tiada kes rawatan 50% MB kohort 2015 = 3 kes (1 kes sempurna rawatan, 1 kes terhenti rawatan, 1 kes mati)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 122
Aktiviti Yang Dijalankan Oleh Unit Tibi / Kusta, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan Tahun 2017
Mesyuarat Teknikal Kawalan Epidemiologi Tibi / Kusta Bilik Meranti, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan pada 12 Januari 2017
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Mesyuarat Pengukuhan Program BCG Bilik Meranti, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan pada 19 Januari 2017
Kursus Kawalan dan Pengurusan Penyakit Tibi / Kusta untuk Pegawai Perubatan dan Paramedik Peringkat Negeri Sembilan Dewan Sri Merbau, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan pada 20 – 21 Febuari 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 123
Kursus Mikroskopi dan EQA Blinded Rechecking Klinik Kesihatan Seremban 2, Seremban pada 28 Febuari 2017
N KESIHATAN AWAM N KESIHATAN
Sambutan Hari Tibi Sedunia Peringkat Kebangsaan 2017 BAHAGIA Taman Desa Rhu, Seremban pada 30 Mac 2017.
Kursus Teknikal Program Pelalian BCG dan TBIS–BCG Peringkat Negeri, Negeri Sembilan Darul Khusus Klinik Kesihatan Sikamat pada 3 - 4 April 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 124
Latihan Penggunaan Aplikasi Sistem Mytb dan Mykusta Kepada PPKP dan PPP Unit Tibi / Kusta Pusat Rawatan dan Pejabat Kesihatan Daerah Bilik ICT, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan pada 18 Mei 2017
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Seminar Kesedaran Pencegahan Tibi di Kalangan Anggota Kesihatan Peringkat Negeri Sembilan Darul Khusus Dewan Kuliah, Toh Puan Sungei Ujong 2, UITM Negeri Sembilan, Kampus Seremban, Seremban 3 pada 26 Oktober 2017
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya, keberkesanan pemantauan dan pencapaian aktiviti-aktiviti berjaya dipertingkatkan berbanding tahun sebelumnya. Bagi tahun yang mendatang, lebih banyak aktiviti - aktiviti yang akan dijalankan bagi meningkatkan kualiti dan ketrampilan staf kesihatan terutamanya mereka yang diberi tanggungjawab khas mengendalikan kes tibi/kusta di peringkat daerah. Ini merangkumi daripada aspek rawatan iaitu dengan adanya perlantikan semua fasiliti di Negeri Sembilan sebagai PR1 dan PR2 dapat meningkatkan kemahiran serta ilmu pengetahuan dalam pengendalian pesakit tibi secara langsung di setiap KK mahupun KD/K1M, penambahbaikan program dan kualiti makmal iaitu dengan cara meningkatkan dan memastikan saringan dan kualiti slaid adalah baik dan menepati tahap standar yang ditetapkan serta memperkukuh program immunisasi BCG dengan cara memastikan teknik suntikan BCG sesuai garis panduan yang ditetapkan dan pencapaian pelalian BCG berada pada tahap yang terbaik. Ini dapat direalisasikan dengan adanya latihan yang berterusan di kalangan kakitangan yang terlibat sama ada di peringkat daerah mahupun negeri. Selain itu, audit penyeliaan berjadual dari masa ke semasa akan dijalankan di setiap peringkat aktiviti meliputi aspek rawatan mahupun aktiviti kawalan dan pencegahan bagi memperkasakan lagi program kawalan dan pencegahan penyakit tibi dan kusta.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 125
2.10 UNIT PEMAKANAN
PENGENALAN
Aktiviti-aktiviti pemakanan dijalankan sepanjang tahun bertujuan untuk menyampaikan perkhidmatan pemakanan kepada komuniti. Prosedur ini menggariskan langkah-langkah dalam pengawasan taraf pemakanan dan aktiviti pemakanan untuk tujuan mengenalpasti keutamaan kes bagi merancang, memantau dan menilai aktiviti pemakanan supaya peratus pemulihan dapat dipertingkatkan. Program Promosi Pemakanan akan diperkukuhkan bagi meningkatkan tahap pengetahuan pemakanan sihat dan seimbang bagi semua golongan di Negeri Sembilan merangkumi aspek pemakanan bermula daripada pemakanan bayi sehinggalah golongan dewasa.
VISI
Menjadikan Negeri Sembilan sebuah negeri yang mempunyai individu, keluarga dan masyarakat yang sihat dan sejahtera melalui program pemakanan secara profesional, efisyen, saksama dan mesra.
MISI
Melaksanakan program pemakanan menerusi penglibatan individu, keluarga dan masyarakat ke arah peningkatan taraf hidup yang berkualiti untuk mencapai kesejahteraan rakyat Negeri Sembilan.
OBJEKTIF
Objektif Umum
Objektif perkhidmatan Unit Pemakanan ialah untuk meningkatkan status kesihatan dan status pemakanan
masyarakat. Ia melibatkan bayi baru lahir sehingga warga usia emas. BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Objektif Khusus i. Meningkatkan dan mengekalkan tahap kesejahteraan pemakanan penduduk Negeri Sembilan khususnya. ii. Memastikan masyarakat menerima perkhidmatan yang berkualiti daripada anggota kesihatan yang terlatih. iii. Memantapkan hubungan inter/intra sektor dan agensi di dalam aktiviti pemakanan.
PENCAPAIAN a. Pengawasan Taraf Pemakanan Kanak-Kanak Bawah 5 Tahun
Menilai saiz komposisi tubuh badan adalah kaedah yang penting dalam penilaian status pemakanan dan menilai pertumbuhan kanak-kanak dan remaja. Melalui pengawasan ini, perkembangan status pemakanan dapat dinilai samada mengalami Kurang Berat Badan, Berat Badan Normal atau Lebih Berat Badan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 126
Jadual 1 : Taraf Pemakanan Kanak-Kanak Bawah Umur 5 Tahun
Berat Badan Peratusan Mengikut Daerah (%) Jumlah Tahun Mengikut Umur Seremban Jelebu Jempol K.Pilah P.Dickson Rembau Tampin (%) 2013 0.1 0.1 0.1 0.1 0.2 0.0 0.1 0.1 2014 0.1 0.1 0.2 0.2 0.6 0.3 0.0 0.2 KBB Teruk 2015 0.3 0.1 0.2 0.4 1.9 0.6 0.2 0.5 < -3SD 2016 0.2 1.2 0.5 0.2 0.6 0.7 0.5 0.4 2017 0.4 0.2 0.0 0.5 0.2 0.5 0.7 0.4
2013 1.4 2.4 1.0 2.1 2.2 2.4 1.7 1.6
KBB 2014 1.4 0.8 2.2 3.0 3.1 2.4 0.5 1.7 Sederhana 2015 2.8 0.3 2.1 3.9 4.3 1.2 0.4 2.5 -3SD-<-2SD 2016 3.2 1.7 1.7 1.7 4.0 1.7 1.1 2.6 2017 1.9 2.0 1.0 1.9 2.9 2.2 1.4 1.8
2013 95.5 97.3 98.8 97.7 97.2 96.1 96.7 96.5
Normal 2014 97.5 99.0 97.0 96.0 95.7 97.0 99.2 97.4 -2SD hingga 2015 95.9 99.6 96.8 95.2 91.0 97.9 99.4 96.0 < +2SD 2016 95.5 96.4 97.8 98.1 93.5 93.2 98.1 96.1 2017 97.5 97.6 98.9 97.2 95.9 97.1 97.6 97.5
2013 3.0 3.1 3.2 0.1 0.4 1.5 1.5 1.8
Lebih Berat 2014 0.9 0.0 0.5 0.9 0.6 0.3 0.3 0.8 Badan 2015 1.0 0.0 0.9 0.5 2.8 0.3 0.0 1.0 ≥ +2SD 2016 1.0 0.7 0.0 0.0 1.9 4.4 0.4 1.0 2017 0.3 0.2 0.1 0.4 1.1 0.1 0.4 0.3
*Sumber : KKK 210A AWAM KESIHATAN BAHAGIAN
Daripada Jadual 1, secara keseluruhan, bagi kes Kurang Berat Badan Teruk dan Sederhana, terdapat penurunan peratusan masing-masing 0.4% dan 1.8% berbanding tahun sebelumnya. Peratusan bagi Berlebihan Berat Badan juga turut menurun kepada 0.3% bagi tahun 2017.
b. Pengawasan Taraf Pemakanan Pelajar Sekolah
Kekurangan zat protein dan tenaga dalam bentuk kekurangan berat badan dan kerencatan pertumbuhan masih wujud terutama di kalangan kanak-kanak. Diet yang tidak seimbang ditambah dengan gaya hidup yang kurang aktif boleh membawa kepada masalah obesiti dan berlebihan berat badan yang menjadi penyumbang peningkatan faktor risiko kepada penyakit-penyakit kronik.
Jadual 2 : Taraf Pemakanan Kanak-Kanak Pra-Sekolah
Status Pemakanan 2013 2014 2015 2016 2017 Kurang Berat Badan 7.0 8.2 6.8 8.7 8.5 Normal 79.7 78.9 82.2 80.4 79.0 Lebih Berat Badan 6.5 6.6 5.7 5.7 6.2 Obes 6.9 6.3 5.4 5.2 6.3 *Sumber : KSK201
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 127
Jadual 3 : Status Pemakanan Kanak-Kanak Tahun 1
Status Pemakanan 2013 2014 2015 2016 2017 Kurang Berat Badan 7.9 7.5 7.3 7.9 9.0 Normal 76.5 76.6 77.4 76.3 74.2 Lebih Berat Badan 7.2 7.7 7.0 7.1 8.3 Obes 8.4 8.3 8.4 8.7 8.5 *Sumber : KSK201
Jadual 4 : Status Pemakanan Kanak-Kanak Tahun 6
Status Pemakanan 2013 2014 2015 2016 2017 Kurang Berat Badan 6.6 5.8 5.2 6.0 6.5 Normal 67.3 66.0 70.1 67.8 64.9 Lebih Berat Badan 13.5 14.9 11.8 13.1 14.8 Obes 12.6 13.3 12.9 13.2 13.9 *Sumber : KSK201
Jadual 5 : Status Pemakanan Remaja Tingkatan 3
Status Pemakanan 2013 2014 2015 2016 2017 Kurang Berat Badan 4.4 4.0 4.3 4.3 5.9 Normal 74.8 75.6 77.1 77.7 74.0 Lebih Berat Badan 10.9 11.0 10.9 10.5 11.9 Obes 9.9 9.4 7.7 7.5 8.7 *Sumber : KSK201
Jadual 2, 3, 4 dan 5 masing-masing menunjukkan taraf pemakanan kanak-kanak pra sekolah, Tahun 1, Tahun 6 dan remaja Tingkatan 3. Secara umumnya, peratusan Lebih Berat Badan dan Obes paling tinggi di kalangan kanak-kanak Tahun 6, iaitu 28.7% berbanding kumpulan kanak-kanak yang lain, masing-masing 12.5%, 16.8% dan 20.6% bagi pra sekolah, kanak-kanak Tahun 1 dan Remaja Tingkatan 3.
c. Pengawasan Status Hemoglobin Ibu Antenatal Di Klinik Kesihatan AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Anemia adalah di antara komplikasi yang dikenalpasti semasa mengandung. Di antara penyebab utama anemia semasa hamil adalah kekurangan zat besi dan asid folik. Di kalangan ibu hamil, zat besi dan asid folik adalah tidak mencukupi untuk memenuhi keperluan yang meningkat. Kuantiti tambahan zat besi dan asid folik yang diperlukan semasa hamil mungkin boleh dipenuhi dengan pengambilan makanan atau supplementasi.
Pelbagai strategi untuk mengurangkan masalah anemia di kalangan ibu hamil telah dirancang dan dilaksanakan. Status hemoglobin ibu hamil di klinik kesihatan dipantau secara berkala. Pemberian susu tepung penuh krim, demonstrasi masakan, rundingcara pemakanan, ceramah pemakanan anemia dan pemberian haematinik turut diadakan sepanjang tahun.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 128
Jadual 6 : Status Hemoglobin Ibu Antenatal Di Klinik Kesihatan
Peratus Ibu Antenatal Dengan Hb gm% Daerah 2015 2016 2017 Bil. <9 9-<11 >11 Bil. <9 9-<11 >11 Bil. <9 9-<11 >11 Seremban 4,942 0.2 6.3 93.5 4,900 0.1 6.7 93.2 5,156 0.2 6.7 93.2 Jelebu 447 0.7 9.4 89.9 440 0.2 7.3 92.5 404 0.0 7.2 92.9 Jempol 1,309 0.7 12.0 87.3 1,129 0.9 15.7 83.4 1,233 1.1 15.7 83.3 K.Pilah 582 0.3 6.5 93.1 567 0.4 6.0 93.6 616 1.0 8.3 90.8 P.Dickson 1,218 0.5 9.8 89.7 1,135 0.9 10.6 88.6 1,203 0.5 12.0 87.6 Rembau 578 0.0 8.3 91.7 573 0.4 9.4 90.2 625 0.3 8.7 91.0 Tampin 881 0.3 12.2 87.5 857 0.6 12.1 87.3 816 0.4 9.6 90.1 Jumlah 9,957 0.3 8.3 91.4 9601 0.4 8.9 90.8 10053 0.4 8.9 90.8 *Sumber : KIB201B
d. Program Pemulihan Kanak-Kanak Kekurangan Zat Makanan (PPKZM)
Program ini merupakan salah satu usaha untuk meningkatkan taraf pemakanan kanak-kanak warganegara Malaysia yang berumur di antara 6 bulan hingga 6 tahun yang mengalami masalah kekurangan zat makanan. Keutamaan diberikan kepada mereka yang terdiri di kalangan isi rumah berpendapatan rendah iaitu miskin tegar, miskin dan mudah miskin. Program ini telah disusun merangkumi beberapa aspek seperti sasaran dan liputan, pengagihan makanan dan perkhidmatan, penggunaan bahan makanan dan pengendalian kes yang dapat memberi lebih manfaat kepada kumpulan sasaran.
Setiap kanak-kanak yang layak akan dibekalkan dengan bakul makanan daripada pilihan 13 Pakej Makanan berpandukan Garis Panduan PPKZM. Di Negeri Sembilan, kanak-kanak yang terlibat telah dibekalkan dengan susu khas dan multivitamin bagi meningkatkan berat badan mereka. Mereka diberi bantuan tersebut setiap bulan, sekurang-kurangnya selama 6 bulan atau sehingga disahkan pulih.
AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Jadual 7 : Kanak-Kanak KZM Yang Menerima Bantuan Mengikut Daerah
Daerah Bilangan Kes Kes Baru Kes Berhenti Bilangan Kes Jan 2017 Pulih Sekolah Lain-lain Dis 2017 Seremban 24 2 7 0 6 13 Jelebu 22 9 8 2 2 19 Jempol 32 9 12 2 5 22 Kuala Pilah 9 4 0 0 2 11 P.Dickson 20 2 2 4 7 9 Rembau 8 3 0 1 4 6 Tampin 31 3 19 0 0 15 Jumlah 146 32 48 9 26 95 *Sumber : KZM 201
Jadual 7 menunjukkan terdapat 32 kes penerima baru. Sebanyak 83 kes telah diberhentikan menjadikan jumlah kes sehingga Disember 2017 sebanyak 95 kes.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 129
e. Projek Dapur Sihat Masyarakat
Projek Dapur Sihat Masyarakat (DSM) diwujudkan sebagai satu usaha untuk mempertingkatkan lagi pelaksanaan dan keberkesanan aktiviti promosi pemakanan yang dijalankan oleh anggota kesihatan di klinik- klinik kesihatan. Pelaksanaan projek ini juga adalah untuk memperkembangkan skop promosi pemakanan meliputi aspek penyediaan hidangan makanan keluarga dan ekonomi rumahtangga termasuk perancangan menu, pengubahsuaian resipi, kebersihan dan keselamatan makanan dan pengurusan dapur. Ianya juga adalah satu usaha untuk memperluaskan kumpulan sasaran aktiviti promosi pemakanan kepada suri rumah tangga, ahli-ahli keluarga, murid-murid sekolah, golongan remaja, orang dewasa dan masyarakat keseluruhannya.
Jadual 8 : Aktiviti dan Bilangan Pengunjung Dapur Sihat Masyarakat
Bil. Aktiviti Dapur Sihat Masyarakat 2017 Jenis Aktiviti Bahau Linggi Gemencheh Ceramah 4 3 11 Kelas masakan 0 0 1 Demo masakan 3 5 5 Uji resepi 0 5 4
Saringan kesihatan 2 0 0
Aktiviti kecergasan 3 0 0 Kursus/ Latihan 3 0 7 Program Sekolah 0 2 1 Uji Amali 0 0 0 Kraftangan 1 1 0 Lawatan 1 0 0 Pertandingan 1 0 2 Bumi hijau 12 0 1 Kunjungan pelawat 1 0 5 Mesyuarat 11 1 5
Gotong royong 2 4 0 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Lain-lain 7 2 1 Jumlah 51 23 66 Bilangan peserta 109 436 481 *Sumber : Laporan Tahunan Aktiviti Dapur Sihat Masyarakat DSM 2b
Pelbagai aktiviti melalui tunjuk ajar secara interaktif, participative, hands-on dan holistik dengan mengutamakan perkongsian bijak (smart partnership) dalam kalangan masyarakat, agensi kerajaan dan pihak swasta telah diadakan sepanjang tahun 2017.
Jadual 8 menunjukkan sebanyak 140 aktiviti Dapur Sihat Masyarakat di Bahau, Linggi dan Gemencheh yang melibatkan seramai 1,026 peserta dalam aktiviti-aktiviti DSM.
f. Program Makanan Tambahan Susu Tepung Penuh Krim
Program ini merupakan program jangka pendek untuk membantu memulihkan masalah pemakanan seperti kurang berat badan di kalangan kanak-kanak, ibu hamil dan ibu menyusukan bayi. Objektif program adalah untuk membantu mencegah dan memulihkan masalah pemakanan seperti kurang berat badan dan kekurangan zat besi di kalangan kumpulan sasaran dengan membekalkan 1 kg susu tepung penuh krim selama sekurang- kurangnya 3 bulan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 130
Jadual 9 : Bilangan Penerima dan Amaun Edaran Susu Tepung Penuh Krim
Bilangan penerima susu tepung penuh krim Amaun susu tepung penuh krim (kg) diedarkan Daerah 2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017 Seremban 103 101 47 65 28 302 270 149 212 86 Jelebu 170 157 82 65 24 529 538 382 305 83 Jempol 367 258 129 100 74 664 753 384 252 170 K.Pilah 166 188 110 62 19 583 630 372 313 156 P.Dickson 179 165 77 48 31 499 539 300 123 91 Rembau 97 74 40 42 20 312 253 163 137 62 Tampin 124 146 61 49 14 383 447 234 147 53 Jumlah 1,206 1,089 546 431 210 3,272 3,430 1,984 1,489 701 *Sumber : KIB 210 Pind.2/2007
Jadual 9 menunjukkan secara keseluruhan, bilangan penerima susu tepung penuh krim di kalangan komuniti di semua daerah. Pada tahun 2017, sebanyak 701 kg susu tepung penuh krim yang telah diedarkan kepada 210 orang penerima.
g. Program Promosi Penyusuan Susu Ibu
Promosi penyusuan susu ibu telah menjadi komponen yang penting dalam perkhidmatan kesihatan di Malaysia sejak tahun 1970-an lagi. Strategi pelbagai penjuru telah digunakan dalam mempromosikan penyusuan susu ibu. Ini termasuk pendidikan melalui media massa, Latihan Pengurusan Laktasi (20 jam), pemantauan Tata Etika Pemasaran Makanan Bayi dan Produk Berkaitan, pelaksanaan Inisiatif Hospital Rakan Bayi dan pengwujudan kumpulan sokongan penyusuan susu ibu. AWAM SIHATAN
Polisi Penyusuan Susu Ibu Malaysia menyatakan “Semua ibu digalakkan menyusui anaknya dengan susu ibu sahaja dari lahir sehingga berumur enam bulan dan meneruskannya sehingga mencapai umur dua tahun. Makanan pelengkap perlu diberikan mulai umur enam bulan”. Sebagai usaha untuk memastikan bahawa setiap bayi yang lahir diberi susu ibu sahaja dari lahir sehingga umurnya mencapai enam bulan, peratus bayi pada umur enam bulan yang menyusu susu ibu secara eksklusif dipantau secara berterusan di klinik kesihatan yang BAHAGIAN KE menyediakan perkhidmatan ibu dan anak. Data penyusuan susu ibu mula direkodkan pada setiap bulan Mac, Jun dan September berdasarkan bilangan kedatangan bayi yang berumur 4 bulan dan 6 bulan ke klinik kerajaan.
Jadual 10 : Amalan Penyusuan Susu Ibu Di Kalangan Bayi
Peratus Amalan Penyusuan Susu Ibu Di Kalangan Bayi Daerah Bayi 4 Bulan Bayi 6 Bulan 2013 2014 2015 2016 2017 2013 2014 2015 2016 2017 Seremban 54.9 50.7 57.9 74.9 72.1 43.9 39.0 47.8 61.8 65.9 Jelebu 59.9 63.4 60.1 59.5 54.1 52.3 53.8 49.4 49.1 50.4 Jempol 54.4 58.2 59.1 64.4 75.4 43.3 43.9 45.7 61.2 71.0 K.Pilah 46.2 45.5 55.4 68.9 73.3 24.5 30.7 35.1 59.3 71.8 P.Dickson 63.4 60.6 52.4 61.0 57.9 57.9 60.5 46.4 48.5 53.3 Rembau 45.1 56.4 60.3 62.1 63.7 35.0 35.1 42.2 50.0 58.5 Tampin 59.7 60.1 55.9 46.9 56.4 43.9 40.3 46.8 46.1 57.0 Jumlah 55.4 53.3 57.4 68.4 68.9 44.2 42.4 46.3 57.9 64.1 *Sumber : PSI 201A/201B
Daripada Jadual 10, peratusan penyusuan susu ibu di kalangan bayi 4 dan 6 bulan menunjukkan peningkatan berbanding data tahun 2016 iaitu masing-masing 68.9% dan 64.1% pada tahun 2017.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 131
Jadual 11 : Amalan Makanan Pelengkap Bayi 6 Bulan
Amalan Makanan Pelengkap Pada Umur 6 Bulan (%) Daerah 2013 2014 2015 2016 2017 Seremban 93.9 87.2 85.9 97.5 98.4 Jelebu 95.6 88.0 88.1 92.8 93.3 Jempol 83.7 91.4 89.4 87.4 97.1 Kuala Pilah 83.7 92.2 98.9 93.7 99.0 P.Dickson 97.3 85.8 96.2 87 85.4 Rembau 93.5 88.9 67.9 100 99.5 Tampin 96.5 94.8 70.5 87 94.0 Jumlah 92.0 88.5 86.9 94.3 96.5 *Sumber : AMP 201
Jadual 11 menunjukkan amalan makanan pelengkap bayi 6 bulan. Peratusan keseluruhan ialah 96.5% pada tahun 2017. Ini menunjukkan bahawa terdapat 3.5% ibu yang memberi bayi mereka makan masih tidak mengikut saranan umur sepatutnya, sama ada lebih awal atau agak lewat.
h. Program Latihan Katering Sihat
Latihan Katering Sihat adalah satu latihan yang disasarkan kepada pengusaha restoran, kedai makan, kafeteria, katering, pengusaha restoran makanan segera dan pengusaha kantin sekolah dan tempat kerja. Latihan ini bertujuan meningkatkan tahap pengetahuan dan kemahiran pengendali makanan mengenai penyediaan hidangan yang sihat dan selamat. Latihan ini meliputi komponen seperti Prinsip Makan Secara Sihat serta Penyediaan Hidangan Sihat dan Selamat.
Seramai 717 orang pengendali makanan di seluruh Negeri Sembilan telah dilatih melalui tujuh latihan sepanjang tahun 2017. Sebahagian besar pengendali makanan tersebut (68.8%) adalah terdiri daripada pengusaha/pengendali makanan di kantin sekolah harian.
Jadual 12 : Latihan Katering Sihat Kepada Pengusaha/Pengendali Makanan AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
Bilangan pengusaha/pengendali makanan yang telah dilatih 2017 Daerah Fasiliti KKM Kantin Kantin Kem PLKN Lain-lain sekolah berasrama sekolah harian Seremban 4 2 161 0 55 Jelebu 12 0 50 0 29 Jempol 0 0 89 0 27 Kuala Pilah 8 0 50 0 0 P.Dickson 8 0 46 0 19 Rembau 0 21 35 0 14 Tampin 11 0 39 1 36 Jumlah 43 23 470 1 180 *Sumber : Borang Laporan Katering Sihat
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya, pencapaian Unit Pemakanan pada tahun 2017 adalah baik. Sebahagian daripada pencapaian tersebut juga merupakan Key Performance Indicator (KPI) utama di peringkat Kementerian.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 132
2.11 UNIT PROMOSI KESIHATAN
PENGENALAN
Unit ini bertanggungjawab untuk meningkatkan pengetahuan dan menanam sikap positif kepada kesihatan bagi membolehkan masyarakat mengamalkan cara hidup sihat dan seterusnya menikmati kesihatan yang optima. Unit ini juga memainkan peranan dalam menjalankan aktiviti promosi kesihatan seperti mengadakan pameran kesihatan, memberi ceramah, mengadakan kem-kem kesihatan,karnival kesihatan dan program bersama komuniti seperti Program Tunas Doktor Muda, IMFree, Kelab Doktor Muda, PROSIS dan COMBI.
VISI
Melaksanakan program promosi kesihatan yang berkualiti bagi merangsang perubahan sikap dan amalan individu, keluarga dan masyarakat untuk mengamalkan kehidupan yang sihat.
MISI
Memastikan penyebaran maklumat kesihatan, memberikan pendidikan kesihatan yang berkualiti dan perkhidmatan sokongan yang kukuh untuk setiap program kesihatan.
OBJEKTIF a. Meningkatkan kefahaman, kemahiran kesihatan individu dan capaian maklumat kesihatan melalui pelbagai media dalam menyokong usaha mereka untuk mencapai kesihatan yang optima dan melahirkan masyarakat yang celik kesihatan. b. Mewujudkan persekitaran sosial, ekonomi, budaya dan fizikal yang kondusif bagi memudahkan amalan kesihatan yang baik. c. Menggerakkan kumpulan dan pertubuhan masyarakat supaya berperanan aktif dalam mempengaruhi
masyarakat membudayakan amalan kesihatan yang baik. AWAMBAHAGIAN KESIHATAN d. Menjalin kerjasama antara pelbagai sektor supaya bertindak secara bersepadu dalam mempromosikan kesihatan melalui pelaksanaan program yang komprehensif.
PENCAPAIAN
PROGRAM TUNAS DOKTOR MUDA
Program ini bermula pada tahun 2015 dengan 4 buah pra sekolah Jabatan Pendidikan Negeri (JPN) dan 2 buah tabika KEMAS. Bilangan ini terus bertambah sehingga tahun ini iaitu sebanyak 90 buah tabika KEMAS dan pra sekolah JPN telah melaksanakan program ini.
Kanak-kanak akan didedahkan dengan 5 skop utama kesihatan iaitu kebersihan diri, pilihan makanan sihat dan selamat, senaman dan aktiviti fizikal, kebersihan persekitaran dan perkembangan emosi dan sosial.
Aktiviti-aktiviti yang dijalankan adalah bengkel pemantapan , sesi training of trainers (TOT), pertandingan senamrobik, pertandingan inovasi bahan bantu mengajar, sesi pemantauan, pameran dan aktiviti di tabika dan prasekolah masing-masing.
Pencapaian keseluruhan penguasaan kemahiran asas yang telah dicapai oleh kanak-kanak tabika dan prasekolah JPN di Negeri Sembilan ini telah meningkat dari 60.1% (tahun 2016) ke 82.7 % (tahun 2017). Ini melebihi daripada pencapaian sasaran yang ditetapkan iaitu 50%.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 133
Rajah 1 : Pencapaian 5 Tingkah Laku Asas Program Tunas Doktor Muda Peringkat Negeri Sembilan, 2016 - 2017
100.00% 82.70% 80.00%
60.00% 60.10% 40.00%
20.00%
0.00% 2016 2017
PROGRAM PENDIDIKAN DAN PENCEGAHAN AMALAN MEROKOK DALAM KALANGAN MURID SEKOLAH RENDAH (IMFREE)
Program IMFRee atau Program pendidikan dan pencegahan amalan merokok dalam kalangan murid sekolah rendah ini dilaksanakan untuk murid tahun 1 hingga tahun 6. Program ini bermula di Negeri Sembilan pada tahun 2016 di 2 buah sekolah iaitu Sekolah Kebangsaan Telok Kemang, Port Dickson dan Sekolah Kebangsaan Tunku Muda Serting, Jempol. Program ini adalah kerjasama antara Kementerian Kesihatan Malaysia dan Kementerian Pendidikan Malaysia.
Pada tahun 2017, terdapat 15 buah sekolah rendah yang melaksanakan IMFree di seluruh Negeri Sembilan. Aktiviti-aktiviti yang diadakan adalah training of trainers (TOT), lawatan WHO, bengkel pemantapan, pemantauan dan aktiviti-aktiviti di sekolah. Selain itu, murid-murid turut diperkasakan dengan pendidikan mengenai pencegahan merokok serta menerapkan sifat asertif dalam menolak ajakan yang negatif.
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN PROGRAM DOKTOR MUDA
”Dari murid kepada murid” merupakan slogan yang digunakan oleh Ahli Kelab Doktor Muda di seluruh Malaysia. Dengan menetapkan matlamat iaitu untuk melahirkan murid yang mementingkan kesihatan serta amalan cara hidup sihat dalam kehidupan. Lantas, mereka juga akan bertindak sebagai agen kesihatan kepada rakan sebaya.
Perkembangan Doktor Muda melalui beberapa pencapaian yang telah pun dicapai oleh beberapa buah sekolah yang membawa nama Kelab Doktor Muda ke peringkat kebangsaan dan antarabangsa sedikit sebanyak memberikan kesan kepada penubuhan yang semakin meningkat terutamanya penubuhan kelab di peringkat Sekolah Menengah.
Graf Bilangan Penubuhan Kelab Doktor Muda Sekolah Menengah bagi tahun 2014 hingga 2017 menunjukkan penubuhan yang semakin progressif. Bermula dengan hanya 1 sekolah rintis sahaja ditubuhkan pada tahun 2014, bilangan sekolah semakin meningkat kepada 27 buah sekolah menengah dengan peningkatan jumlah ahli kelab doktor muda sebanyak 767 orang ahli kelab berbanding tahun 2014 dengan hanya 43 orang ahli sahaja.
Bagi Kelab Doktor Muda Program Pendidikan Khas dan Integrasi (PPKI), 2 buah sekolah telah dipilih untuk menubuhkan Kelab Doktor Muda PPKI dan menjadikan bilangan terkini adalah sebanyak 4 buah sekolah. Sekolah tersebut adalah Sekolah Kebangsaan Gelam, Port Dickson dan Sekolah Kebangsaan Taman Tasik Jaya Seremban.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 134
Rajah 2 : Bilangan penubuhan kelab Doktor Muda bagi Sekolah Rendah, 2012 - 2017
4,000
3,500
3,000
2,500
2,000
1,500
1,000
500 Bil. Sekolah Bil. Doktor Muda 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Rajah 3 : Bilangan penubuhan Kelab Doktor Muda Sekolah Menengah, 2014 – 2017
800
700
600
500
400
300
200 AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
100 Bil. Sekolah Bil. Doktor Muda 0 2014 2015 2016 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 135
PROGRAM SISWA SIHAT (PROSIS)
Program ini adalah salah satu inisiatif Kementerian Kesihatan Malaysia untuk memperkasakan siswa/i Institusi Pengajian Tinggi (IPT) dalam mengamalkan cara hidup sihat. Program ini menjadi kelab di IPT dengan mengadakan aktiviti cara hidup sihat seperti Makan secara sihat, Lakukan aktiviti fizikal, Tidak merokok, Pupuk minda sihat dan Sihat tanpa alkohol.
Program ini bermula pada tahun 2012 dengan 1 IPT iatu UITM Kuala Pilah dan kini 8 buah IPT telah melaksananya meliputi IPTA , IPTS, Kolej Komuniti dan Kolej Matrikulasi a. Universiti Teknologi Mara (UiTM) Kampus Seremban b. Universiti Teknologi Mara (UiTM) Kampus Kuala Pilah c. Universiti Teknologi Mara (UiTM) Kampus Rembau d. Universiti Sains Islam Malaysia (USIM) e. Kolej Komuniti Jelebu f. Kolej Komuniti Tampin g. Kolej UNITI Tanjung Agas, Port Dickson h. Kolej Matrikulasi Negeri Sembilan
Aktiviti-aktiviti yang diadakan adalah training of trainers (TOT), bengkel, pertandingan senamrobik, bicara
pendidikan fatwa kesihatan, berjalan 10,000 langkah dan aktiviti-aktiviti di IPT yang terlibat.
HEALTH PROMOTING CLINIC (HPC)
Pelaksanaan Health Promoting Clinic (HPC) merupakan satu inisiatif Kementerian Kesihatan Malaysia dalam menyelaraskan dan mempromosikan pendidikan kesihatan di setting klinik. Klinik merupakan satu setting premis kesihatan yang mana terdapat pelbagai kumpulan sasaran dari kanak-kanan hinggalah kepada warga emas. Justeru itu, pelbagai aktiviti pendidikan kesihatan dapat dilaksanakan bagi memastikan pelanggan di klinik mendapat maklumat kesihatan yang tepat dan sahih mengenai penyakit-penyakit dan isu-isu kesihatan. HPC juga merupakan satu penjenamaan bagi aktiviti pendidikan kesihatan di klinik-klinik supaya program ini kelihatan lebih sempurna dan berjalan dengan lancar.
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN Program ini bermula pada tahun 2015 dengan 2 buah klinik kesihatan rintis iaitu Klinik Kesihatan Senawang dan Klinik Kesihatan Seremban 2. Hasil daripada audit pematuhan HPC, kedua-dua klinik ini telah diberi pengiktirafan HPC kerana mendapat markah melebihi 80% dan mematuhi aspek HPC. Justeru itu, program ini diperluaskan dengan 10 buah KK akan ditambah setiap tahun dan pada tahun 2017, bilangan KK telah meningkat menjadi 22 buah KK. Sebanyak 20 KK telah berjaya mematuhi pemarkahan HPC.
PROGRAM COMBI
Program COMBI merupakan program yang melibatkan satu kolaborasi diantara penduduk setempat bersama- sama pejabat kesihatan daerah dengan bermatlamat memastikan kawasan penempatan penduduk adalah kawasan bebas denggi.Penubuhan COMBI di lokaliti adalah berdasarkan kewujudan kes atau wabak yang pernah berlaku di kawasan tersebut. Pendekatan ini adalah salah satu cara untuk membantu Pejabat Kesihatan Daerah dalam mengawal kes denggi dari terus merebak melalui pengaruh warga penduduk yang akan memberikan nasihat kepada penduduk yang lain dalam menjaga kebersihan persekitaran rumah.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 136
Pada tahun 2017 menyaksikan juga penubuhan Jawatankuasa COMBI peringkat Negeri Sembilan yang telah diadakan di Jabatan Kesihatan. Antara peranan dan tanggungjawab jawatankuasa tersebut adalah i. Merangkan dan menetapkan pelan pelaksanan program COMBI. ii. Melaksanakan segala polisi, peraturan, arahan atau garis panduan yang dibangunkan. iii. Membantu membinaupaya pemimpin-pemimpin COMBI yang berkaliber dan mampu mengerakkan COMBI di daerah. iv. Mewujudkan satu rangkaian informasi dua hala dalam kalangan penyelaras COMBI daerah. v. Mendapatkan dan membelanjakan sumber kewangan dengan efisien. vi. Membangunkan kaedah-keadah dan inisiiatif baru bagi meningkatkan pelaksanaan aktivti-aktiviti. vii. Menjadi tempat rujukan kepada COMBI daerah dan lokaliti. viii. Melaksanakan jalinan kerjasama antara COMBI dengan agensi kerajaan, NGO dan swasta dalam melaksanakan program. ix. Melaksanakan penilaian keberkesanan program.
Jadual 1 : Barisan Ahli Jawatankuasa COMBI peringkat Negeri Sembilan yang telah dilantik pada tahun 2017 yang dipengerusikan oleh Dato Dermataksiah Binti Abdul Jalil
Penasihat : Pengarah Kesihatan Negeri Pengerusi : Dato Hajah Dermataksiah Bt Abdul Jalil Timbalan Pengerusi : Pn Arah Bt Haji Abu Bakar Setiausaha : Dilantik Unit Pendidikan Kesihatan Negeri Penolong Setiausaha : Pn Zunaida Bt Zakaria Bendahari : Mohamad Zin bin Abas Ahli : Wakil setiap pengerusi JK COMBI Daerah Wakil Unit Pendidikan Kesihatan Setiap Daerah Wakil Vektor Negeri Pn. Yusnida Mohd Yusof Ahli Kaji Serangga
AWAM KESIHATAN BAHAGIAN
Jadual 2 : Jadual Bilangan COMBI di Negeri Sembilan, 2017
Daerah KRT JKKK Sekolah Agensi Bil. Jumlah Keseluruhan Lain Sukarelawan COMBI Seremban 116 59 13 1 957 189 Kuala Pilah 19 15 23 5 294 62 Jempol 25 18 4 6 468 53 Port Dickson 18 26 62 1 146 107 Tampin 24 6 14 14 901 58 Rembau 19 11 10 0 235 40 Jelebu 10 20 8 0 273 38 Jumlah 231 155 134 27 3,274 547
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 137
KEM NAK SIHAT
Kem Nak Sihat adalah sebuah program outreach yang telah dirangka khas bagi mendekati komuniti dengan pelbagai perkhidmatan kesihatan serta aktiviti-aktiviti yang memberikan manfaat kepada komuniti. Bagi tahun 2017, kesemua daerah telah berjaya melaksanakan Kem Nak Sihat di peringkat daerah masing-masing dengan jumlah pengunjung dicatatkan sebanyak lebih 3,500 orang pengunjung . Antara aktiviti yang turut dijalankan semasa Kem Nak Sihat adalah Saringan Kesihatan, Aktiviti Fizikal seperti Berjalan 10,000 langkah, futsal, sukaneka, pertandingan memasak dan pelbagai lagi. Berikut adalah jumlah pengunjung dan perasmi yang datang merasmikan Kem Nak Sihat di semua daerah:
Jadual 3 : Jadual Perasmi dan Bilangan Pengunjung Kem Nak Sihat di Semua Daerah
Daerah Perasmi Jumlah Pengunjung Seremban YB. Dato Hj Hashim Bin Rusdi 500 orang Port Dickson YB. Dato Manickam a/l Letchuman 820 orang Rembau Dr. Anizan binti Abdul Manaf, Pegawai Kesihatan Daerah Rembau 300 orang Kuala Pilah YB Dato Hj Ismail Bin Lasim, YB Dato Hj Hassan Bin Malek 577 orang Tampin YB. Dato Abd Razak B. Ab Said 500 orang Jelebu YB. Dato Jalaludin Bin Haji Alias 350 orang
Jempol YB. Dato Shamsulkahar Bin Mohd Deli 300 orang
PROGRAM GEGAR MERDEKA
Sambutan bulan kemerdekaan dimeriahkan lagi dengan program-program berbentuk kesihatan dalam AWAMTAN memastikan komuniti sentiasa berada dalam kesihatan yang sihat. Program Gegar Merdeka ini menggunakan platform sambutan bulan kemerdekaan dengan memanggil komuniti untuk menjalankan aktiviti fizikal serta perkhidmatan kesihatan lain yang turut disediakan oleh pihak kesihatan daerah. Setiap pejabat kesihatan daerah diwajibkan melaksanakan 1 sambutan Gegar Merdeka dan melaksanakan berjalan 10,000 langkah sebagai aktiviti utama.
Berikut adalah lokasi sambutan Gegar Merdeka di daerah-daerah Negeri Sembilan: KESIHA BAHAGIAN
Jadual 4 : Lokasi Pelaksanaan Gegar Merdeka 2017
Bil Daerah Lokasi 1. Seremban Perkarangan Balairaya Taman Desa Orkid 2. Port Dickson Kg Pachitan, Bukit Pelandok 3. Rembau Sekolah Kebangsaan Pulau besar 4. Kuala Pilah Masjid Kariah Kg Gantam. 5. Tampin Dewan Serbaguna orang rama Taman Indah Tampin 6. Jelebu Kg Peradong, Jelebu 7. Jempol Balairaya Felda Lui Muda
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 138
EKSPO JAGA KESIHATAN KETIKA SIHAT PERINGKAT NEGERI SEMBILAN
Ekspo Jaga Kesihatan Ketika Sihat ini adalah satu strategi promosi dengan menggabungkan beberapa sambutan hari-hari kesihatan dan pemantapan komuniti seperti hari kesihatan sedunia, hari tanpa tembakau, minggu kesedaran garam sedunia, hari hipertensi sedunia, Program Siswa Sihat (PROSIS), COMBI, dan Kelab Doktor Muda dalam satu acara. Gabungan ini bermatlamat menyokong usaha membudayakan cara hidup sihat sekaligus menyahut seruan Kerajaan dalam melahirkan generasi yang sihat dan hebat.
Ekspo Jaga Kesihatan Ketika Sihat Peringkat Negeri Sembilan 2017 ini dilaksanakan pada 4 hingga 5 November 2017 di Kompleks Rakan Muda Jempol. Program selama dua (2) hari ini telah dirasmikan oleh YB Dato’ Haji Shamsulkahar bin Haji Mohd Deli (Pengerusi Jawatankuasa Bertindak Pendidikan dan Kesihatan Negeri Sembilan Darul Khusus) pada 5 November 2017 (Ahad). Ekspo ini bertujuan untuk meningkatkan pengetahuan masyarakat mengenai cara hidup sihat dan menterjemahkan dalam amalan seharian. Seramai 1600 orang telah menghadiri ekspo ini yang terdiri daripada kanak-kanak prasekolah, murid-murid sekolah rendah dan menengah, siswa siswi Institut Pengajian Tinggi dan masyarakat setempat. Antara aktiviti-aktiviti yang dijalankan sepanjang 2 hari tersebut adalah mini konvensyen Kelab Doktor Muda, pertandingan senamrobik (Tunas Doktor Muda, Kelab Doktor Muda, PROSIS Dan Terbuka), pertandingan inovasi bahan bantu mengajar program Tunas Doktor Muda, pertandingan futsal, pertandingan mewarna kanak-kanak, pertandingan bento sihat, pertandingan kerabu ulam raja emas, pameran kesihatan dan agensi luar, hiruk pikuk bersama negerifm, berjalan 10,000 langkah, senamrobik, bual bicara santai kesihatan, saringan kesihatan dan cabutan bertuah.
LATIHAN
Sepanjang tahun 2017 bengkel serta latihan yang telah diadakan adalah : i. Kursus Sistem Pengumpulan Maklumat Aktiviti Pendidikan Kesihatan (SISPEK) Versi 2.0 Peringkat Zon Selatan 2017 telah diadakan pada 4 hingga 6 Oktober 2018 di Hotel Sentral Riverview, Melaka. Kursus ini melibatkan anggota kesihatan dari Melaka dan Johor yang mana JKN Negeri Sembilan telah menjadi tun rumah untuk sesi latihan ini. Seramai 60 orang telah menghadiri dari seluruh pusat tanggungjawab negeri dan daerah. ii. Kursus Kemahiran Berimpak Tinggi Dalam Menyampaikan Aktiviti Pendidikan Kesihatan telah diadakan pada 24 hingga 25 Mei 2017 di Bilik Ixora, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan. Seramai 65 orang peserta telah menghadiri kursus ini yang terdiri daripada anggota PKD, Klinik Kesihatan dan hospital. AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
AKTIVITI PROMOSI KESIHATAN
Sepanjang tahun 2017, masyarakat umum dan pelanggan klinik telah didedahkan dengan maklumat kesihatan melalui pelbagai kaedah dan program yang diadakan sepanjang tahun.Berikut jadual dibawah ini mengenai liputan dan kaedah pendidikan kesihatan yang paling kerap digunakan oleh anggota kesihatan untuk menyampaikan maklumat kepada kumpulan sasar adalah nasihat individu, diikuti tunjukcara, perbincangan kumpulan kecil serta ceramah.
Jadual 5 : Jumlah Keseluruhan Aktiviti, Liputan Bahan Pendidikan
Program Bilangan Aktiviti Liputan sasaran Edaran bahan cetak Kesihatan Keluarga 315,211 615,012 111,028 Kawalan Penyakit Berjangkit 143,714 142,333 124,299 Kawalan Penyakit Bawaan Vektor 143,458 103, 910 147,256 Keselamatan dan Kualiti Makanan 10,112 11,280 12,058 Kesihatan Alam Sekitar/Pekerjaan 7,582 11,002 13,875 Kawalan Penyakit Tidak Berjangkit 441,278 689,825 278,511 Penyakit AIDS/STI 85,117 114,867 21,548 Kempen Cara Hidup Sihat 487,285 621,215 499,005 Jumlah 1,633,757 2,205,534 1,207,580
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 139
KAJIAN DAN TINJAUAN
Satu sesi tinjauan mengenai Pendidikan Pencegahan HIV dalam Kalangan Pelajar Sekolah Menengah telah dilaksanakan pada tahun 2017. Tinjauan ini berdasarkan soal selidik UNGGAS iaitu Pengetahuan Asas (Essential Knowledge) Berkaitan AIDS/HIV Dalam Kalangan Remaja Berumur 15 – 19 Tahun. Sebanyak 4 buah sekolah menengah telah dipilih iaitu Kolej Vokasional Dato’ Undang Haji Muhammad Sharip, Rembau (bandar), SMK Yam Tuan Radin, Port Dickson (luar bandar), SMK Taman Indah, Tampin (luar Bandar) dan Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Chan Wa, Seremban (sekolah cina). Soal selidik diedarkan pada sebelum dan selepas program dilaksanakan. Kaedah menyampaikan mesej ialah melalui ceramah, pameran dan edaran risalah.
Hasil tinjauan mendapati Sekolah Menengah Jenis Kebangsaan Chan Wa, Seremban mendapat 100% menjawab semua betul bagi soal selidik ini diikuti dengan SMK Taman Indah, Tampin (80%), Kolej Vokasional Dato’ Undang Haji Muhammad Sharip, Rembau (80%) dan SMK Yam Tuan Radin, Port Dickson (76.67%)
KESIMPULAN
Pada keseluruhannya kemajuan yang dicapai dalam pelaksanaan aktiviti promosi kesihatan di Negeri Sembilan adalah memuaskan dengan penyertaan pelbagai pihak termasuk komuniti, pelbagai agensi, pemimpin masyarakat, NGO, swasta serta individu.
BAHAGIAN KESIHATAN AWAMBAHAGIAN KESIHATAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 140
Bahagian Perubatan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 141
3.1 UNIT PERKEMBANGAN DAN AMALAN PERUBATAN
PENGENALAN
Unit Perkembangan dan Amalan Perubatan, Bahagian Perubatan, Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan merupakan sebuah unit yang menjalankan 2 fungsi utama bagi Unit Amalan Perubatan dan Unit Perkembangan Perubatan. Unit ini diketuai oleh seorang Ketua Unit, seorang pegawai perubatan dan 4 orang paramedik. Aktiviti-aktiviti yang dilaksanakan merangkumi keseluruhan aspek yang melibatkan pengoperasian hospital di enam (6) buah hospital di N. Sembilan iaitu: a. Hospital Tuanku Jaafar, Seremban b. Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah c. Hospital Port Dickson d. Hospital Tampin e. Hospital Jempol f. Hospital Jelebu
VISI
Selaras dengan Visi Bahagian Perubatan JKNNS iaitu bersedia untuk memberikan perkhidmatan perawatan
yang efisien, cekap dan dinamik kepada semua pesakit yang memerlukannya.
MISI
Selaras dengan Misi Bahagian Perubatan JKNNS , unit ini mempunyai misi iaitu : i. Menyediakan perkhidmatan perubatan yang berkualiti, komprehensif, efisyen dan selamat. ii. Menjalankan latihan yang berterusan kepada setiap anggota bagi memastikan pengetahuan ditahap optimum.
OBJEKTIF
BAHAGIANPERUBATAN Unit ini berusaha memastikan perkhidmatan perubatan yang berkualiti, efisyen, responsif, selamat dan berdaya saing bagi memenuhi ekspektasi masyarakat dengan melaksanakan aktiviti-aktiviti perawatan perubatan yang holistik sesuai dengan perkembangan teknologi terkini.
Skop perkhidmatan bagi sub Amalan Perubatan adalah : i. Menyelaras pendaftaran, penempatan dan pemerkasaan sumber manusia dikalangan pegawai pengurusan dan professional berada ditahap optimum ii. Menyelaras aktiviti berkenaan medikolegal di peringkat JKN iii. Menyelaras perkara-perkara berkaitan aduan
Skop perkhidmatan bagi sub Perkembangan Perubatan adalah : i. Pelaksanaan dan Pemantauan Polisi Pengoperasian Hospital ii. Pelaksanaan perkhidmatan klinikal di hospital-hospital iii. Menyelaras keperluan sumber manusia di peringkat JKN iv. Menyelaras aktiviti Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP), Clinical Practice Guideline dan Credentialing dan Privileging v. (C&P) di peringkat Negeri vi. Menyelaras aktiviti pembangunan dan belanjawan fasiliti hospital di JKN vii. Menyelaras permohonan peralatan perubatan di peringkat JKN viii. Pelaksanaan Sistem Casemix ix. Pelaksanaan Inisiatif Hospital Kluster x. Menjadi urusetia bagi Mesyuarat-mesyuarat teknikal yang berkaitan di peringkat negeri.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 142
PENCAPAIAN
Maklumat fasiliti terkini hospital-hospital di Negeri Sembilan
Bilangan Bilangan Unit Bilangan Bilangan Mesin Kemudahan Hospital Katil Rawatan Rapi Dewan Bedah Hemodialisis Radiologi Hospital Tuanku Jaafar, 1,070 ICU : 8 16 53 MRI Seremban (HTJS) HDW : 4 CT scan CCU : 6 Ultrasound SCN : 30 Mammography PICU : 8 Fluoroscopy NICU : 30 X-ray Hospital Tuanku 314 ICU : 8 3 15 CT scan Ampuan Najihah, Kuala CCU : 6 Ultrasound Pilah (HTAN) OICW : 2 Mammography SCN : 20 X-ray NICU : 4 Hospital Port Dickson 113 ICU/CCU : 4 2 17 Ultrasound (HPD) HDW : 2 X-ray SCN : 7
Hospital Tampin 108 ICU/CCU : 2 2 13 X-ray Hospital Jempol 108 - 2 11 X-ray Hospital Jelebu 76 - - 13 X-ray
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 143
Perkhidmatan kepakaran dan subkepkaran (residen) yang ditawarkan
Perkhidmatan kepakaran / Hospital subkepakaran HTJS HTAN HPD H.Tampin H.Jempol H.Jelebu General Medicine / / / Respiratory Medicine / Rheumatology / Hematology / Endocrinology / Dermatology / Nephrology / General Surgery / / / Neurosurgery / Colorectal Surgery / Upper GI Surgery / Paediatric Medicine / / / Paediatric Nephrology / Paediatric Infectious Disease / Neonatology /
Orthopedics / / Advanced Truma in Orthopedics /
Pathology / / Chemical Pathology / Hematology / Microbiology / Anatomical Pathology / Anaesthesia / / / Pain Services /
Paediatric Anaesthesia / BAHAGIAN PERUBATAN PERUBATAN BAHAGIAN Obstetric & Gynaecology / / / Maternal Fetal / Gynaeoncology / BAHAGIANPERUBATAN Urogynae / Opthalmology / / Vitreoretinal / ORL / / Ortorhinoneurology / Psychiatry / / Community Psychiatry / Psychogeriatrics / Radiology / / Forensic Medicine / Custodial Medicine / Transfusion Medicine / Sports Medicine / Rehabilitation Medicine / Oral Surgery ( Adults) / / Paediatric Dental / Emergency Medicine / / / Jumlah 45 13 6
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 144
PERKEMBANGAN PERKHIDMATAN PERUBATAN
Perkhidmatan Kluster Negeri Sembilan
Inisiatif Hospital Kluster di Negeri Sembilan telah bermula sejak tahun 2016 dan diteruskan dan dipertingkatkan pada tahun 2017. Hospital Kluster merupakan satu inisiatif yang dilaksanakan bagi meningkatkan akses perkhidmatan kepakaran di hospital tanpa pakar dimana pakar-pakar daripada hospital berpakar akan member perkhidmatan di hospital tanpa pakar. Hospital yang terlibat dalam inisiatif ini adalah Hospital Tuanku Ampuan Najihah (Lead Hospital), Hospital Tampin ( Non-Lead Hospital ) dan Hospital Jempol ( Non-Lead Hospital ). Perkhidmatan yang diklusterkan adalah Kecemasan dan Trauma, Perubatan, Surgikal, Ortopedik dan Oftalmologi. Melalui inisitaif ini, penggunaan katil di hospital tanpa pakar telah meningkat di samping mengurangkan masa menunggu pesakit bagi mendapatkan rawatan di hospital berpakar.
Modular OT Hospital Port Dickson
Sebelum ini, Hospital Port Dikson hanya mempunyai sebuah dewan bedah yang digunasama bersama 3 displin bagi perkhidmatan pembedahan. Sehubungan dengan itu, bagi menambahbaik perkhidmatan pembedahan di hospital ini, pembinaan Modular OT di Hospital Port Dickson telah bermula dari Januari 2017 sehingga Oktober 2017 dengan kos beranggaran RM7.4 juta. Modular OT ini telah beroperasi pada bulan Oktober 2017 dan melihatkan peningkatan dalam bilangan kes pembedahan yang dijalankan di Hospital Port Dickson.
Rajah 1 : Perkembangan pembinaan Modular OT Hospital Port Dickson
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 145
Laporan Perbelanjaan Belanja Mengurus Aktiviti Perubatan, 2017
Sehingga penghujung tahun 2017, sebanyak RM 547,229,662.95 telah diperuntukkan bagi aktiviti belanja mengurus di bawah Objek Am 20000 bagi Program Perubatan di Negeri Sembilan. Agihan pecahan adalah seperti berikut :
PTJ Peruntukan (RM) Bahagian Perubatan, JKNNS 2,479,800.00 Hospital Tuanku Jaafar, Seremban 335,638,152.65 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 97,779,657.20 Hospital Port Dickson 44,617,111.75 Hospital Tampin 29,780,201.11 Hospital Jempol 20,630,034.80 Hospital Jelebu 16,304,705.44 Jumlah 547,229,662.95
Rajah 2 : Pecahan agihan peruntukan belanja mengurus mengikut PTJ
Peruntukan (RM), Peruntukan (RM), Peruntukan Hospital Jelebu,
(RM), Hospital Jempol,
3.0%, 3% Peruntukan (RM), Hospital 3.8%, 4% Bhg Perubatan, Tampin,
JKNNS, 0.4%, 0% PERUBATAN PERUBATAN Peruntukan5.4%, 6% (RM), Hospital Peruntukan (RM), Bhg Perubatan, Port HTJS, 61.3%, 61% JKNNS Dickson, HTJS 8.2%,Peruntukan 8% (RM), BAHAGIAN HTAN
HTAN, 17.9%, 18% BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN Hospital Port BAHAGIANPERUBATAN
Dickson BAHAGIANPERUBATAN Hospital Tampin
Aktiviti Latihan Dalam Perkhidmatan
Sehingga peghujung tahun 2017, sebanyak RM 471,146.00 telah diperuntukkan bagi aktiviti Latihan Dalam Perkhidmatan. Agihan pecahan adalah seperti di Rajah 4. Sebanyak 368 kursus telah dilaksanakan oleh seluruh PTJ pada tahun 2017 dan peratusan kakitangan yang menghadiri kursus melebihi 7 hari adalah sebanyak 72.1%
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 146
LAPORAN PRESTASI LATIHAN DALAM PERKHIDMATAN PROGRAM PERUBATAN, JKN NEGERI SEMBILAN
Kursus Pendek Bilangan Bilangan Bilangan Bilangan Anggota Anggota Anggota Anggota Bil. Gred / Kumpulan Bilangan Bilangan Yang Hadir Yang Hadir Yang Tidak Yang Hadir Perjawatan Anggota Lebih Kurang Hadir Kursus DiIsi 7 Hari 7 Hari Berkursus Panjang Setahun Setahun Lebih 3 Bulan (a) (b) (c) (d) 1. JUSA 37 33 25 8 0 0
PENGURUSAN & 2. 1,545 1,565 1147 262 147 8 PROFESIONAL SOKONGAN 1 3. 3,731 3,570 2556 869 115 30 (GRED 17 - 40) SOKONGAN 2 4. 1,281 1,126 770 344 10 3 (GRED 1 - 16)
Jumlah 6,594 6,294 4,498 1,483 272 41
KESIMPULAN
Secara keseluruhan bagi tahun 2017, terdapat perkembangan bagi perkhidmatan kepakaran dan naiktaraf fasiliti di hospital-hospital yang berkaitan. Selain itu, lebih 50% anggota di bawah Program Perubatan telah menghadiri latihan melebihi tujuh (7) hari bagi meningkatkan pengetahuan dan kompetensi mereka dalam menjalankan tugasan seharian. Kesemua pencapaian adalah penting bagi memastikan perkhidmatan yang terbaik sentiasa diberikan kepada pesakit-pesakit di Negeri Sembilan.
BAHAGIANPERUBATAN
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 147
3.2 UNIT KUALITI PERUBATAN
PENGENALAN
Unit Kualiti Perubatan Jabatan Kesihatan Negeri,Negeri Sembilan berfungsi untuk menyelaraskan dan memantau semua aktiviti inisiatif kualiti yang telah ditetapkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia. Unit Kualiti Perubatan Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan mempunyai seorang Ketua Unit supaya lebih memberikan fokus terhadap program kualiti serta meningkatkan prestasi perkhidmatan perubatan.
VISI
Selaras dengan Visi Bahagian Perubatan Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan iaitu melalui hospital kerajaan di seluruh Negeri Sembilan bersedia untuk memberi perkhidmatan penentuan penyakit , perawatan dan pemulihan yang bermutu tinggi dengan cekap dan berkesan kepada pesakit dalam dan pesakit luar yang memerlukan rawatan menyelamatkan nyawa dan menghilangkan kesakitan bagi mencapai pemulihan yang awal dan maksima.
MISI
Selaras dengan Misi Bahagian Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan iaitu melalui hospital kerajaan di seluruh Negeri Sembilan: i. Menyediakan perkhidmatan penentuan penyakit, perawatan dan pemulihan yang berkualiti, mesra, cekap dan berkesan kepada pesakit-pesakit untuk menyelamatkan nyawa, melegakan kesakitan dan mencapai pemulihan yang awal dan maksima. ii. Memberikan latihan yang bermutu dan sempurna di peringkat basik, pos basik dan lepasan ijazah kepada pelbagai kategori pelatih dan anggota.
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN
OBJEKTIF
Unit ini berusaha memastikan perkhidmatan perubatan berkualiti, komprehensif, efisyen, berkesan, selamat dan responsive kepada keperluan dan ekspektasi masyarakat dengan hospital kerajaan di seluruh Negeri Sembilan melalui pengumpulan maklumat / data secara berkala serta mengenalpasti kelemahan sistem dan mengambil tindakan penambahbaikan perkhidmatan pelanggan hospital.
PERKHIDMATAN YANG DISEDIAKAN
1. Merancang, menyelaras dan memantau perlaksanaan serta keberkesanan aktiviti-aktiviti kepastian kualiti: a. KPI/HPIA Hospital b. KPI PKN/TPKN yang ditetapkan oleh KKM b. Laporan SIQ/RCA setiap 6 bulan sekiranya ada. c. Laporan Insiden (Patient’s Safety) yang ditetapkan oleh KKM d. Lean Healthcare di hospital. e. SERVQUAL di peringkat Hospital.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 148
2. Merancang, menyelaras dan memantau aktiviti-aktiviti audit organisasi ke atas Sistem Pengurusan ISO 9001:2015 dan akreditasi hospital.
3. Menguruskan dokumentasi serta memberikan maklumbalas pencapaian aktiviti kualiti Jabatan Kesihatan Negeri kepada semua pihak yang berkaitan.
4. Menyelaras perlaksanaan Konvensyen QA Peringkat Negeri Sembilan.
AKTIVITI
1. PERFORMANCE INDICATOR SURVEILLANCE PROGRAM
Pemantauan Performance Indicator yang digariskan oleh Cawangan Kualiti Penjagaan Perubatan, Kementerian Kesihatan Malaysia di setiap hospital iaitu Hospital Performance Indicator for Accountability (HPIA) dan KPI Perkhidmatan Klinikal. Pengauditan juga dilaksanakan secara cross audit sebanyak 2 kali setahun bagi memantau pencapaian dan kepatuhan terhadap perlaksanaan HPIA dan KPI Klinikal.
Selain perlaksanaan audit HPIA dan KPI Klinikal di hospital, audit juga dilakukan ke semua bahagian di Jabatan Kesihatan Negeri yang terlibat dalam KPI Pengarah Kesihatan Negeri.
2. PEMBUDAYAAN INOVASI DI HOSPITAL
Inovasi iaitu hasil cetusan idea-idea yang kreatif dalam beberapa aspek kerja yang dapat meningkatkan kualiti dan produktiviti kepada organisasi. Cetusan idea-idea berkenaan adalah meliputi pelbagai aspek dan boleh merangkumi apa-apa perubahan dalam bentuk sistem dan prosedur, kaedah dan cara bekerja mahupun pengenalan teknologi. Hasil dari pelaksanaan idea-idea inovasi akhirnya dapat meningkatkan kecekapan dan keberkesanan sistem penyampaian perkhidmatan. Mulai tahun 2017, sesuai dengan KPI PKN, enam (6) hospital di Negeri Sembilan membudayakan sekurang-kurangnya 1 projek inovasi di hospital masing-masing. Berikut projek inovasi yang dibudayakan di hospital masing-masing iaitu: BAHAGIANPERUBATAN
Hospital Nama Projek Inovasi Hospital Tuanku Ja'afar, Seremban Aplikasi Epro MyRA Touch di Klinik Rheumatologi HTJS Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah SMART carrier : ReducingLeaking HPE Specimen in Histopathology Hospital Port Dickson, Negeri sembilan Electronic Outsource System (EOS) Hospital Jempol, Negeri Sembilan Kotak Dispen Ubat Pesakit Dalam Hospital Jelebu, Negeri Sembilan Strap X Hospital Tampin, Negeri Sembilan Kejora Smart Cool
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 149
3. PERSIJILAN MS ISO HOSPITAL NEGERI SEMBILAN
Semua hospital kerajaan di Negeri Sembilan telah memperoleh persijilan MS ISO 9001:2008 sebahagian besar telah pun beralih ke versi MS ISO 9001:2015. Tempoh laku persijilan tersebut adalah seperti di bawah:
Hospital Status Ms Iso Versi Tarikh Mula Tarikh Tamat Hospital Tuanku Jaafar Ada 9001:2015 4.07.2016 20.07.2019 Hospital Tuanku Ampuan Najihah Ada 9001:2015 26.07.2017 20.07.2020 Hospital Port Dickson Ada 9001:2015 13.10.2017 12.10.2020 Hospital Tampin Ada 9001:2015 18.12.2016 4.10.2019 Hospital Jempol Ada 9001:2008 18.02.2015 17.02.2018 Hospital Jelebu Ada 9001:2015 2.03.2017 12.02.2019
4. AKREDITASI
Dua (2) hospital telah menjalani penilaian akreditasi oleh MSQH pada tahun 2017 iaitu Hospital Jempol pada 23- 25 Oktober 2017 dan Hospital Jelebu pada 6-8 November 2017. Hospital Port Dickson juga telah menjalani focus
survey dalam persedian untuk mendapatkan akreditasi. Kursus MSQH 5th Edition pula telah dilaksanakan di Hospital Tuanku Jaafar.
5. MALAYSIAN PATIENT SAFETY GOALS
Bahagian perubatan telah menganjurkan Taklimat e-IR 2.0 dan Patient Safety Update pada 21 Disember 2017 di Makmal Komputer JKN N.Sembilan berikutan arahan terbaru tatacara pengisian laporan IR 2.0 melalui website oleh KKM. Kursus ini telah dihadiri oleh 30 orang dari 6 hospital di Negeri Sembilan.
BAHAGIANPERUBATAN 6. KAJIAN KEPUASAN PELANGGAN
Kajian kepuasan pelanggan telah dijalankan di peringkat hospital sebanyak 2 kali setahun dengan menggunakan SERVQUAL bagi tujuan ini. Maklumbalas yang telah diterima dari kajian yang dilakukan digunapakai dalam meningkatkan mutu perkhidmatan yang disediakan. Pada 23-24 Ogos 2017 telah diadakan Roadshow Bengkel SERVQUAL anjuran bersama KKM yang telah dihadiri oleh wakil dari hospital-hospital di Negeri Sembilan, Negeri Melaka, Putrajaya dan juga wakil dari Hospital Kuala Lumpur dan hospital Rehabilitasi Cheras. Bengkel ini diadakan di Makmal ICT Hospital Tuanku Jaafar Seremban.
7. LEAN HEALTHCARE
Bermula tahun 2015, program lean Healthcare telah mula di implikasikan di Hospital Tuanku Jaafar dan kemudian di Hospital Tuanku Ampuan Najihah Kuala Pilah pada tahun 2016. Untuk tahun 2017, Lean healthcare telah melebarkan sayap di Hospital Port Dickson menerusi Jabatan Kecemasan dan Trauma serta Jabatan Perubatan. Menerusi program ini dapat memberi penambahbaikan servis secara berterusan dengan mengoptimakan sumber sedia ada termasuklah masa,sumber manusia,tenaga dan juga kewangan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 150
8. KONVENSYEN QA PERINGKAT NEGERI
Acara wajib tahunan Bahagian Perubatan iaitu Konvensyen QA Peringkat Negeri Sembilan yang telah diadakan pada 17 Julai 2017 mempertandingkan sebanyak 19 projek QA yang berjaya lulus saringan. Berikut adalah nama pemenang mengikut kategori :
Pemenang Kategori Oral Kategori Poster To Reduce Percentage of Error on Inotropes To Reduce CT Ratio in Transfusion Unit, HTAN PERTAMA Usage in Medical Ward, HTJS Pn. Halizah binti Mohammad, HTAN Pn. Siti Rabi’atul Adawiyah Nasri, HTJ Reducing Red Cell Expiry Rate in Transfusion To Reduce Return Medication Among Our KEDUA Unit in HTAN Patients in HTJS Dr. Vidyamalini a/p Dr. Ramasamy,HTAN Dr. Seow Ren Yung, HTJ Improving Percentage of Respiratory- Program Intervensi Penambahbaikan Kejadian Medication Theraphy Adherence Clinic SNNJ di Daerah Port Dickson KETIGA (R_MTAC) Follow Up Attendance in HTAN Dr. Norazura bt Mohd Yusof, KK Port Dickson Pn. Adibah bt Murayadi, HTAN
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN
Gambar 1 : Kategori Poster
Gambar 2 : Dr. Zainudin (Pengarah Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan) di tapak poster-poster yang dipertandingkan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 151
KONVENSYEN QA PERINGKAT KEBANGSAAN DI PUSAT KONVENSYEN SUNGAI SIPUT, PERAK
Konvensyen QA Peringkat Kebangsaan yang diadakan dua tahun sekali telah dilaksanakan pada 23 hingga 26 Oktober 2017 di Negeri Perak. Sebanyak 6 projek QA dari Negeri Sembilan telah terpilih iaitu 3 projek dipertandingkan mengikut kategori dan tiga (3) lagi projek sebagai market place poster.
Kategori Tajuk Towards Home-Based Dialysis Therapy-The Dawn Of A Successful Programme In Negeri Sembilan ORAL Dr. Dheepa A/P Ramasamy Pakar Perubatan, HTJ Daycare Phototherapy - Reduction In Special Care Nursery Admission And Other Benefits HTAN Dr. Lee Yee Lean Pakar Pediatrik, HTJ POSTER Reducing Leaking HPE Specimens In Histopathology Labarotory Pn. Halizah Binti Mohamad Juruteknologi Makmal Perubatan , HTAN Improving Nursing Role In Surgical Consent Pre Operation En. Muhammad Hamzihadi Bin Hamzah ,Jururawat U41 Hospital Port Dickson Kajian Intervensi Pengesanan Awal Kanser Pangkal Rahim Di Kalangan Wanita MARKET PLACE Berumur 40 Ke <65 Tahun Pn. Noorley Bt Mamat, Ketua Jururawat Kesihatan, KK Lukut Port Dickson LEAN MANAGEMENT: Simple Step Exceed Target Hospital Tuanku Ampuan Najihah Pn. Yoga Rani Supramaniam, Jururawat U41,HTAN
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN
Gambar 3 : Peserta wakil Negeri Sembilan,antara yang bertanding dalam kategori poster
Gambar 4 : Delegasi dari Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 152
3.3 UNIT KAWALAN AMALAN PERUBATAN SWASTA (UKAPS)
PENGENALAN
Unit Kawalan Amalan Perubatan Swasta (UKAPS) Negeri Sembilan yang telah ditubuhkan pada 23 Oktober 2003 berperanan untuk memantau(monitor), mengawal(control) dan mengawal selia(regulate) Kemudahan Dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta (KPJKS) di Negeri Sembilan di bawah peruntukan Akta Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta 1998 (Akta 586) dan Peraturan-peraturannya.
VISI
Ke Arah Perkhidmatan Kesihatan Swasta Yang Selamat Dan Berkualiti
MISI
Mengawal Dan Mengawalselia Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta Melalui Penguatkuasaan Akta Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta 1998 (Akta 586) Dan Peraturan – Peraturannya Serta Akta-Akta Yang Berkaitan
OBJEKTIF i. Memastikan semua Klinik Perubatan Swasta dan Klinik Pergigian Swasta didaftarkan di bawah Akta Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta 1998. ii. Memastikan semua Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta selain dari Klinik Perubatan Swasta dan Klinik Pergigian Swasta dilesenkan di bawah Akta Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta 1998 dan lain-lain akta berkaitan yang akan diwartakan. iii. Memastikan semua Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta mematuhi kehendak di
bawah Akta Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta 1998 dan peraturan-peraturannya. BAHAGIANPERUBATAN iv. Menguatkuasakan undang-undang Akta 586 terhadap pemegang lesen, pemegang perakuan pendaftaran dan orang yang bertanggungjawab oleh anggota penguatkuasa yang berintegriti.
AKTIVITI
Pendaftaran i. Menguruskan permohonan pendaftaran klinik perubatan / pergigian swasta. ii. Melakukan pemeriksaan ‘pre-registration’ dan post-registration’ ke atas klinik-klinik yang telah berdaftar. iii. Menyelaras dan membuat pemeriksaan ke atas mana-mana premis apabila diperlukan. iv. Memastikan klinik perubatan / pergigian swasta mematuhi Akta 586 dan Peraturannya. v. Menjadi sumber rujukan mengenai Akta 586 dan Peraturannya serta lain-lain Akta yang berkaitan. vi. Mengumpul / mengemaskini data-data mengenai klinik perubatan / pergigian swasta di Negeri Sembilan.
Pelesenan i. Memproses permohonan pembaharuan lesen Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta. ii. Melakukan pemeriksaan pra-pelesenan dan pembaharuan lesen. iii. Memastikan Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta mematuhi Akta 586 dan Peraturan yang telah iv. ditetapkan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 153 v. Menyediakan laporan pemeriksaan untuk dihantar ke CKAPS, KKM. vi. Menjadi sumber rujukan bagi penubuhan Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta yang baru.
Pengendalian aduan
Menyelaras dan menyiasat aduan berkaitan kemudahan dan perkhidmatan jagaan kesihatan swasta di Negeri Sembilan.
Penguatkuasaan i. Menjalankan pemeriksaan berkala dengan tujuan untuk memantau semua Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta selaras dengan Akta 586. ii. Menjalankan aktiviti-aktiviti penguatkuasan undang-undang di bawah Akta 586. iii. Bekerjasama dengan UKAPS negeri lain dalam aktiviti penguatkuasaan.
STATISTIK
Jadual 1 : Bilangan Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta Berdaftar / Berlesen Mengikut Daerah di Negeri Sembilan, 2017
Jenis KPJKS Seremban Kuala Port Rembau Tampin Jelebu Jempol Jumlah Pilah Dickson Klinik Perubatan Swasta 199 6 22 7 13 4 24 275 Klinik Pergigian Swasta 52 2 5 1 2 0 3 65 Hospital Swasta 8 0 0 0 0 0 0 8 Pusat Ambulatori Swasta 1 0 0 0 0 0 0 1 Pusat Hemodialisis Swasta 15 3 3 1 3 0 3 28 Jumlah 275 11 30 9 18 4 30 377 * Sumber : UKAPS JKN Negeri Sembilan
BAHAGIANPERUBATAN
PENCAPAIAN
Rajah 1 : Aktiviti Lawatan Pemeriksaan oleh Unit Kawalan Amalan Perubatan Swasta Negeri Sembilan, 2013 – 2017
240 210 180 150 120 90 60 30 0 2013 2014 2015 2016 2017 Intipan &Risikan Serbuan Pengkompaunan kesalahan (diwartakan pada 31 Julai 2017) Pra-pendaftaran klinik Pasca pendaftaran klinik perubatan swasta Pelesenan KPJKS Pemantauan Verifikasi
*Sumber : UKAPS JKN Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 154
PENGENDALIAN ADUAN
Rajah 2 : Bilangan Pengendalian Aduan Mengikut Kategori Premis oleh Unit Kawalan Amalan Perubatan Swasta Negeri Sembilan, 2013 - 2017
25 20 20 19 18 17 15
10 9
5
0 2013 2014 2015 2016 2017
Klinik Perubatan Swasta Klinik Pergigian Swasta Hospital Swasta Rumah Bersalin Swasta Pusat Hemodialisis Swasta Pusat Ambulatori Swasta Lain - lain JUMLAH
*Sumber : UKAPS JKN Negeri Sembilan
Rajah 3 : Cara Penerimaan Aduan oleh Unit Kawalan Amalan Perubatan Swasta Negeri Sembilan, 2013 - 2017
16 14
12 AHAGIAN PERUBATAN AHAGIANPERUBATAN
10 B 8 2013 6 2014 4 2015 2 2016 0 2017 Hadir sendiri Surat Emel Telefon Media SMS Arahan Melalui Massa atasan agensi lain
*Sumber : UKAPS JKN Negeri Sembilan
KPI KETUA PENGARAH KESIHATAN
Terdapat satu KPI Ketua Pengarah Kesihatan yang dilatakan kepada Pengarah Kesihatan Negeri untuk tindakan UKAPS iaitu :
Peratus Klinik Perubatan Swasta berdaftar yang dipantau dalam tempoh dua belas bulan setelah berdaftar dengan Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM).
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 155
Rajah 4 : Pencapaian UKAPS bagi KPI KPK / PKN bagi Pemeriksaan Pasca Pendaftaran Klinik Perubatan Swasta di Negeri Sembilan, 2017
4 100
80
3
60 2
40 Bilanganklinik 1 20 PencapaaianPemantauan (%)
0 0 Bilangan Klinik Perubatan Swasta berdaftar yang perlu dipantau
*Sumber : UKAPS JKN Negeri Sembilan
KESIMPULAN
Era teknologi moden yang serba canggih sekarang membuatkan tugas UKAPS lebih mencabar. Pengasingan skop tugasan dengan dedicated staff bagi aktiviti regulatori dan aktiviti penguatkuasaan amatlah perlu bagi membolehkan staf lebih fokus dan mengelakkan confilct of interest agar misi untuk mengawal dan mengawalselia Kemudahan dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta di Negeri Sembilan dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan. Selain itu peluasan skop tugasan yang dijangkakan pada tahun akan datang dengan perwartaan akta baru yang perlu dikuatkuasakan oleh UKAPS juga akan meningkatkan beban kerja UKAPS. Oleh itu, latihan yang berkesan, sumber (manusia, kenderaan, peralatan, dan lain-lain) yang mencukupi, kerjasama berpasukan dan jatidiri amatlah penting demi kelangsungan unit ini. PERUBATAN BAHAGIAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 156
3.4 UNIT REKOD PERUBATAN
PENGENALAN
Unit Rekod Perubatan Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan bertanggungjawab memantau dan menyelia laporan dari semua hospital KKM di Negeri Sembilan menerusi Sistem Pengurusan Maklumat Kesihatan (HMIS) dan juga laporan dari hospital swasta melalui system e-Reporting.
Unit Rekod Perubatan merupakan salah satu perkhidmatan yang dipertanggungjawabkan untuk mengurus perkara berhubung rekod perubatan pesakit dan statistik hospital bagi membantu dalam perawatan pesakit yang cekap, berkesan dan berkualiti.
Unit Rekod Perubatan sentiasa berusaha memastikan sistem pengurusan rekod perubatan pesakit berada di tahap yang terbaik dan sistematik dengan memberikan perkhidmatan yang memenuhi kepuasan pelanggan.
MISI
Kearah mewujudkan satu sistem pengurusan maklumat rawatan pesakit yang berkualiti dan ifisien serta memenuhi keperluan seiring dengan perubahan teknologi dan persekitaran.
VISI
Menyediakan perkhidmatan rekod perubatan yang cekap dan cepat kepada masyarakat dengan menekankan kepada aspek berorientasikan pelanggan : i. Memastikan kerahsiaan pelanggan dilindungi, dipenuhi dan menghormati kemuliaan insan. ii. Mewujudkan satu sistem yang unggul bagi memastikan rekod perubatan dipelihara dan disimpan dengan selamat dan teratur. iii. Mengamalkan budaya kerja yang menekankan kepada komunikasi yang berkesan. Perkhidmatan secara professional yang cekap, cepat dan tepat serta semangat kerja berpasukan. PERUBATAN BAHAGIAN iv. Memelihara kebajikan anggota dan mewujudkan persekitaran dan suasana kerja yang selamat dan selesa.
OBJEKTIF i. Mengumpul, menyemak, menganalisa, menyimpan dan menjaga maklumat kesihatan yang dibekalkan melalui 6 buah hospital dan 7 buah Pejabat Kesihatan Daerah dan Klinik 1Malaysia bagi Negeri Sembilan. ii. Mengumpul, menyemak, menganalisa, menyimpan dan menjaga maklumat kesihatan daripada kemudahan dan perkhidmatan jagaan swasta bagi Negeri Sembilan. iii. Mengumpul, menyemak, menyimpan dan menjaga maklumat tabung darah yang dibekalkan melalui 6 buah hospital bagi Negeri Sembilan. iv. Mengurus permohonan penubuhan Lembaga Perubatan ke atas pegawai-pegawai kerajaan dan lain-lain kakitangan. v. Merancang dan mengendalikan kursus, seminar, bengkel bagi anggota Unit Rekod perubatan di Peringkat Jabatan, Hospital dan Negeri.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 157
Jadual 1 : Jumlah Katil Mengikut Kelas Bagi Hospital Negeri Sembilan, 2017
Hospital Bilangan Kelas 1 Kelas 2 Kelas 3 Kelas Katil VIP/ Diraja Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban 1,070 59 44 967 0 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 314 48 36 230 0 Hospital Port Dickson 113 4 0 109 0 Hospital Tampin 108 0 24 84 0 Hospital Jelebu 76 0 12 74 0 Hospital Jempol 108 0 0 108 0 Jumlah 1,789 111 116 1,572 0
Prestasi Perkhidmatan Rawatan Pesakit Dalam
Jumlah kemasukan pesakit dalam pada tahun 2017 meningkat sebanyak 6.09% kepada 126,454. Kadar Penggunaan Katil (Bed Occupancy Rate - BOR) meningkat dari 70.8% pada tahun 2016 kepada 76.5% pada tahun 2017 manakala Jangkamasa tinggal (Average Length Of Stay -ALOS) ialah 3.9 hari untuk tahun 2017.
Jadual 2 : Jumlah Kemasukan Pesakit Dalam Di Hospital-hospital Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Hospital 2013 2014 2015 2016 2017 Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban 58,505 63,081 66,904 71,359 74,507 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 22,986 22,715 22,655 23,271 24,277 Hospital Port Dickson 9,137 10,861 10,238 9,515 9,775 Hospital Tampin 5,614 7,569 6,501 6,972 7,283 Hospital Jempol 5,685 5,343 5,552 7,087 6,990 Hospital Jelebu 2,946 2,647 3,039 3,413 3,622 Jumlah 104,873 112,216 114,889 121,617 126,454
BAHAGIANPERUBATAN Jumlah kelahiran meningkat setiap tahun, Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban mencatatkan peratusan pertambahan kelahiran tertinggi pada tahun 2017 berbanding tahun 2016 iaitu sebanyak 4.18% (427) diikuti oleh Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah. Sebanyak 1.81% (164). Jumlah kelahiran di hospital-hospital Negeri Sembilan tahun 2013 sehingga 2017 adalah seperti di Jadual 3.
Jadual 3 : Jumlah Kelahiran Di Hospital-hospital di Negeri Sembilan, 2013-2017
Hospital 2013 2014 2015 2016 2017 Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban 7,600 8,478 9,409 10,675 11,102 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 4,065 4,149 3,927 3,792 3,628 Hospital Port Dickson 1,397 1,313 1,267 468 499 Hospital Tampin 133 157 128 130 159 Hospital Jempol 213 185 151 121 157 Hospital Jelebu 162 170 150 129 115 Jumlah 13,570 14,452 15,032 15,315 15,660
Jumlah kematian meningkat sebanyak 6.8% (213 kematian) pada tahun 2017.Peningkatan tertinggi adalah di Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban dengan 77.42% (24 orang), Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 41.38% (12 orang) dan Hospital Jempol 14.06% (206 orang). Jumlah kematian di hospital-hospital Negeri Sembilan tahun 2013-2017 adalah seperti di Jadual 4.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 158
Jadual 4 : Jumlah Kematian Di Hospital-hospital Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Hospital 2013 2014 2015 2016 2017 Hospital TuankuJa’afar, Seremban 1,653 1,818 1,944 1,902 2,007 HospitalTuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 478 557 553 624 684 Hospital Port Dickson 138 158 163 166 189 Hospital Tampin 51 57 66 92 112 Hospital Jempol 63 63 78 86 88 Hospital Jelebu 32 44 41 46 49 Jumlah 2,419 2,697 2,845 2,916 3,129
Jadual 5 : 10 Sebab Utama Kemasukan Pesakit Dalam Di Hospital-hospital Negeri Sembilan, 2017
Bil. Kod Penyakit Kumpulan Penyakit Jumlah 1. O00-O99 Pregnancy,childbirth and the pueperium 25,709 2. J00-J99 Disease of respiratory system 20,503
3. I00-I99 Disease of circulatory system 11,568 4. P00-P96 Certain condition originating in the perinatal period 10,506 5. A00-B99 Certain infectious and parasitic disease 10,418 6. S00-T98 Injury,poisoning and certain other consequences of external causes 9,766 7. K00-K93 Disease of digestive system 6,205 8. N00-N99 Disease of genitourinary system 4,224 9. Z00-Z99 Factors influencing health status and contact with health services 4,151 10. E00-E90 Endocrine,nutritional and metabolic diseases 4,091
BAHAGIANPERUBATAN Jadual 6 : 10 Sebab Utama Kematian Pesakit Dalam di Hospital-hospital Negeri Sembilan, 2017
Bil. Kod Penyakit Kumpulan Penyakit Jumlah 1. I00-I99 Disease of circulatory system 645 2. J00-J99 Disease of respiratory system 454 3. E00-E90 Endocrine,nutritional and metabolic diseases 312 4. C00-D48 Neoplasms 311 5. A00-B99 Certain infectious and parasitic disease 268 6. V01-Y98 External causes of morbidity and mortality 190 7. K00-K93 Disease of digestive system 169 8. N00-N99 Disease of genitourinary system 137 9. P00-P96 Certain condition originating in the perinatal period 59 10. G00-G99 Disease of nervous system 50
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 159
Perkhidmatan Rawatan Pesakit Luar
Kategori pesakit luar terdiri daripada pesakit :
1. Klinik Pakar 2. Jabatan Pesakit Luar 3. Jabatan Kecemasan
Jadual 7 menunjukkan kedatangan pesakit ke Klinik Pakar, Jabatan Pesakit Luar dan Jabatan Kecemasan hospital –hospital di Negeri Sembilan. Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban dan Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah menawarkan perkhidmatan rawatan pesakit luar pakar manakala bagi lain-lain hospital adalah perkhidmatan pesakit luar pakar atas lawatan sahaja. Jumlah kedatangan pesakit luar ke hospital di Negeri Sembilan pada tahun 2017 meningkat 5.6% (5,499 orang). Peningkatan tertinggi adalah di Jabatan Kecemasan 4.9% (3,984 orang) dan Klinik Pakar 9.5% (1,515 orang). Jumlah kedatangan pesakit luar ke hospital-hospital di Negeri Sembilan tahun 2013 sehingga 2017 seperti Jadual 7.
Jadual 7 : Jumlah Kedatangan Pesakit Luar di Hospital-Hospital Negeri Sembilan, 2016 - 2017
KlinikPakar Kecemasan Jumlah Hospital 2016 2017 2016 2017 2016 2017 Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban 236,458 257,328 152,322 151,677 388,780 409,005 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, 65,818 73,273 55,177 55,985 120,995 129,258 Kuala Pilah Hospital Port Dickson 32,156 32,594 60,074 63,531 92,230 96,125 Hospital Tampin 5,302 9,636 49,233 47,199 54,535 56,835 Hospital Jempol 7,181 8,696 39,041 43,025 46,222 51,721 Hospital Jelebu 1,838 2,408 28,027 28,345 29,865 30,753
Jumlah 348,753 383,935 383,874 389,762 732,627 773,697 PERUBATAN BAHAGIAN
Prestasi Perkhidmatan Sokongan Klinikal
Perkhidmatan Patologi
Jumlah ujian makmal pada tahun 2017 menurun sebanyak 12.2% ( 691,269 ujian). Penurunan ujian juga di Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban sebanyak 15.1% (437,433 ujian). Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Kuala Pilah 2.8% (50938 ujian) dan Hospital Port Dickson 23.4% (103,045 ujian). Jumlah ujian makmal di hospital Negeri Sembilan tahun 2013 sehingga 2017 (Jadual 8).
Jadual 8 : Jumlah Ujian Makmal Di Hospital-hospital Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Hospital 2013 2014 2015 2016 2017 Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban 2,464,087 2,579,966 2,456,698 1,669,132 1,231,699 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, 1,604,897 1,888,388 1,761,714 941,242 890,304 Kuala Pilah Hospital Port Dickson 614,756 735,274 773,757 271,772 168,727 Hospital Tampin 155,191 176,220 174,979 366,627 95,479 Hospital Jempol 87,731 117,754 139,494 61,418 55,206 Hospital Jelebu 153,150 154,994 173,626 87,649 40,143 Jumlah 5,079,812 5,652,596 5,480,268 3,172,827 2,481,558
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 160
Perkhidmatan Fisioterapi
Rawatan yang diberikan kepada pesakit meningkat sebanyak 10.5% (34273 rawatan).Peningkatan tertinggi adalah di Hospital Tuanku Ja’far dengan 16.2% (33805), Hospital Tuanku Ampuan Najihah 4.7% (1456) dan Hospital Jelebu 5.1% (1690). Jumlah rawatan fisioterapi di hospital-hospital Negeri Sembilan tahun 2013 sehingga 2017 seperti Jadual 9.
Jadual 9 : Jumlah Rawatan Fisioterapi di Hospital-Hospital Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Hospital 2013 2014 2015 2016 2017 Hospital Tuanku Ja’afar, Seremban 123,658 104,581 66,707 87,544 121,349 Hospital Tuanku Ampuan Najihah, 19,917 19,719 15,630 14,753 16,209 Kuala Pilah Hospital Port Dickson 9,999 11,784 14,151 21,781 19,666 Hospital Tampin 5,000 3,692 5,087 4,437 4,272 Hospital Jempol 759 1,097 1,660 1,723 1,325 Hospital Jelebu 10,601 12,807 12,788 15,856 17,546 Jumlah 169,934 153,680 116,023 146,094 180,367
Perkhidmatan Tabung Darah
Pada tahun 2017, jumlah kutipan darah menurun sebanyak 5.9% (3,206) jika dibandingkan dengan tahun 2012.Bilangan Unit Darah digunakan pula menurun sebanyak 1.4% (652). Jumlah kutipan dan penggunaan darah di hospital-hospital Negeri Sembilan tahun 2016 dan 2017 adalah seperti di dalam Jadual 10.
Jadual 10: JumlahKutipan Dan PenggunaanDarah Di Hospital-hospital Negeri Sembilan, 2017
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN Kutipan Darah Penggunaan Darah Tabung darah Hospital Tabung Darah Jumlah Bil. Penerima Bil. Unit Darah Bergerak 2016 2017 2016 2017 2016 2017 2016 2017 2016 2017 Hospital Tuanku Ja’afar, 4,010 4,043 14,438 12,505 18,448 16,548 6,238 5,329 15,306 14,570 Seremban Hospital Tuanku Ampuan 411 486 4,554 4,705 4,965 5,191 2,295 2,264 4,993 4,512 Najihah, Kuala Pilah Hospital Port Dickson 36 354 2,551 1,419 2,587 1,773 881 798 1,265 1,474 Hospital Tampin 119 191 1,957 1,602 2,076 1,793 372 494 494 686 Hospital Jempol 0 0 0 0 0 0 391 516 516 748 Hospital Jelebu 82 44 39 42 121 86 192 205 398 330 Jumlah 4,658 5,118 23,539 20,273 28,597 25,391 10,369 9,606 22,972 22,320
Penubuhan Lembaga Perubatan
Lembaga Perubatan ini ditubuhkan untuk tujuan Pemeriksaan Kesihatan bagi kemungkinan persaraan, pengesahan cuti sakit dan penilaian Ex-Gratia.
Statistik permohonan di bawah menunjukkan jabatan serta agensi yang memohon untuk penubuhan lembaga perubatan.Pada tahun 2017, sebanyak 79 permohonan dapat disiapkan mengikut tempoh yang ditetapkan iaitu 6 minggu dari tarikh permohonan lengkap. Statistik penubuhan lembaga perubatan adalah seperti Jadual 11.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 161
Jadual 11 : Statistik PenubuhanLembaga Perubatan
Bilangan Penubuhan 2014 2015 2016 2017 Mengikut Agensi Kerajaan Swasta Kerajaan Swasta Kerajaan Swasta Kerajaan Swasta Jumlah 49 0 40 2 69 2 79 0
KESIMPULAN
Perkhidmatan Unit Rekod Perubatan di Negeri Sembilan telah dapat melaksanakan peranan dan tanggungjawab masing-masing di peringkat hospital dan juga Jabatan Kesihatan Negeri dengan sokongan daripada semua pihak. Pada tahun 2018 adalah diharapkan kualiti perkhidmatan Unit Rekod Perubatan dapat dipertingkatkan lagi dengan jalinan kerjasama yang baik di antara unit dan jabatan di hospital-hospital.
BAHAGIAN PERUBATAN BAHAGIANPERUBATAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 162
Bahagian Pergigian
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 163
PENGENALAN
Bahagian Kesihatan Pergigian , Jabatan Kesihatan Negeri Sembilan bertanggungjawab terhadap urusan perkhidmatan kesihatan pergigian di Negeri Sembilan.
Pejabat Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Pergigian) berada di Jabatan Kesihatan Negeri, Jalan Rasah Seremban diketuai oleh Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Pergigian) yang bertanggungjawab kepada Pengarah Kesihatan Negeri.
Terdapat TUJUH buah pejabat pergigian daerah iaitu di Seremban, Kuala Pilah, Jempol, Tampin, Port Dickson, Jelebu dan Rembau di mana pentadbiran adalah di bawah tanggungjawab Pegawai Pergigian Daerah masing- masing.
Program Kesihatan Pergigian Negeri Sembilan terbahagi kepada TIGA fungsi utama yang merangkumi aktiviti berikut :
FUNGSI 1 : PENGURUSAN TEKNIKAL KESIHATAN PERGIGIAN
a. Kajian Epidemiologi dan Health System Research b. Perkembangan Profesion Kesihatan Pergigian c. Perkembangan dan Pembangunan Kemudahan Pergigian d. Pengurusan Teknologi Maklumat e. Kewangan f. Perkhidmatan g. Pentadbiran
FUNGSI 2 : PENJAGAAN KESIHATAN PERGIGIAN BAHAGIANPERGIGIAN a. Promosi Kesihatan Pergigian b. Penjagaan Kesihatan Pergigian Primer c. Penjagaan Kesihatan Pergigian Kepakaran d. Penjagaan Kesihatan Pergigian Masyarakat e. Pengurusan Teknologi Kesihatan Pergigian
FUNGSI 3 : AMALAN DAN PERKEMBANGAN KESIHATAN PERGIGIAN a. Amalan Kesihatan Pergigian Profesional dan Auksilari b. Akreditasi Kesihatan Pergigian dan Globalisasi c. Perundangan dan Penguatkuasaan d. Peningkatan Kualiti
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 164
VISI
Negara menggembeleng tenaga ke arah kesihatan yang lebih baik
MISI
Adalah untuk menerajui dan berusaha bersama-sama untuk memudahkan dan membolehkan rakyat mencapai sepenuhnya potensi mereka dalam kesihatan, untuk memastikan sistem kesihatan berkualiti tinggi dengan menekankan sifat penyayang, profesionalisme dan kerja berpasukan
OBJEKTIF
Mempertingkatkan taraf kesihatan pergigian penduduk melalui perkhidmatan pergigian, penggalakan, pencegahan, perawatan dan pemulihan dengan memberi keutamaan kepada kumpulan sasaran utama supaya taraf kesihatan masyarakat dikekalkan selaras dengan kemajuan sosio-ekonomi Negara.
SUMBER KEWANGAN
Bagi tahun 2017, Bahagian Kesihatan Pergigian, Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan telah menerima peruntukan sejumlah RM48,397,041.00 di bawah Belanja Mengurus dan sebanyak RM 51,672,947.00 (106.8%) telah dibelanjakan.Bahagian ini juga telah menerima sejumlah RM 91,000.00 di bawah peruntukan Pembangunan dan telah membelanjakan sebanyak RM 90,895.03 (99.9%). Peruntukan dan perbelanjaan bagi tahun 2017 adalah seperti di jadual 1 di bawah :
Jadual 1 : Prestasi Perbelanjaan, 2017
Emolumen Perkhidmatan dan Bekalan Lain-lain Jumlah BAHAGIANPERGIGIAN Kod Aktiviti Peruntukan Perbelanjaan Peruntukan Perbelanjaan Peruntukan Perbelanjaan Peruntukan Perbelanjaan 050000 42,211,159 45,439,927 6,185,444 6,233,020 - - 48,397,041 51,672,947 00105 - - - - 40,000 39,998.04 40,000 39,998.04 00500 - - - - 21,000 20,966.99 21,000 20,966.99 040200 - - - - 30,000 29,930 30,000 29,930 Jumlah 42,211,597 45,439,927 6,185,444 6,233,020 91,000 90,895.03 48,488,041 51,763,842.03
SUMBER MANUSIA
Perjawatan
Pada tahun 2017 sebanyak 913 daripada 912 perjawatan telah diisi (100.1%). Kedudukan perjawatan dari tahun 2013 hingga 2017 adalah seperti di Jadual 2. Terdapat 63 orang Pegawai Pergigian menyandang jawatan kontrak di dalam program New Dental Officer (NDO)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 165
Jadual 2 : Kedudukan Perjawatan, 2013 - 2017
Perkara 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan Perjawatan 863 914 908 916 912 Bilangan Peratus Pengisian 751 801 837 841 913 (87.0%) (87.6%) (92.2%) (91.81%) (100.1%) Bilangan Peratus 112 112 71 75 -1 Kekosongan (12.9%) (12.3%) (7.6%) (8.19%) (0.1%)
KEMUDAHAN
Jumlah fasiliti adalah seperti di Jadual 3. Jadual 3 : Kemudahan Fasiliti Pergigian
Bil. Jenis Klinik Pergigian Bilangan 1. Klinik Pergigian ‘Standalone’ 7 2. Klinik Pergigian Pakar di Hospital 2 3. Klinik Pergigian di Klinik Kesihatan 36 4. Klinik Pergigian UTC 1 5. Klinik Pergigian Sekolah Rendah 28 6. Klinik Pergigian Sekolah Menengah 9 7. Klinik Pergigian Bergerak 1 8. Makmal Pergigian Bergerak 1 9. Pasukan Pergigian Bergerak Sekolah Rendah 10. Pasukan Pergigian Bergerak Sekolah Menengah 33 11. Pasukan Pergigian Prasekolah 12. Lain-lain klinik/Klinik Pergigian di Institusi Lain 4 Jumlah 122 BAHAGIANPERGIGIAN PENCAPAIAN
PENGURUSAN TEKNIKAL KESIHATAN PERGIGIAN
Kajian Epidemiologi dan Health System Research
Beberapa penyelidikan kesihatan pergigian telah dijalankan pada tahun 2017 dan dijangka siap pada tahun 2018 /2019. Topik penyelidikan adalah seperti berikut : a. Success Rate of Revascularization of Immature Teeth in Hospital Tuanku Jaafar Seremban. b. Auto Transplantation of Ectopic Permenant Maxillary Incisors. c. Prevalens of Molar Hypomineralisation in Negeri Sembilan, Malaysia. d. An Association Between Obesity and Chronic Periodontitis : A Case Control Study e. Use of Rubber Dam and Endodontic Irrigation Selection in Public Dental Health Services, Ministry of Health, Malaysia. f. The Clinical Performance of Resin Bonded Bridgework After Observation Period of 5 years. g. A 5 years Follow up Study of Incidence, Severity and Trends in Caries in Secondary School Children in Daerah Jempol, Negeri Sembilan. h. A study to acess Oral Hygiene and Caries Rate in New Orthodontic Patients Referred in Negeri Sembilan. i. Awareness of the Clinical Practice Gudeline (CPG) for the Management of Anterior Crossbite in Mixed Dentition Among Government Dental Personnel in Negeri Sembilan. j. 3-Dimensional Imaging of Preoperative Mandibular Canal Position : Can We Predict the Probability of Post- operative Neurosensory Disturbance. k. Haemodynamic Changes in Patients Undergoing Surgical Removal of Impacted Teeth Under Local Anaesthesia.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 166
Perkembangan Profesion Kesihatan Pergigian
Latihan Dalam Perkhidmatan diberikan kepada semua kakitangan bagi meningkatkan kompetensi mereka. Pada tahun 2017, semua kakitangan telah menghadiri kursus dengan 87.8% daripadanya hadir 7 hari atau lebih. Terdapat penurunan peratusan tersebut bagi tahun 2017 berbanding tahun 2016.
Jadual 4 :Pencapaian Latihan Dalam Perkhidmatan, 2013 - 2017
Indikator 2013 2014 2015 2016 2017 778 782 822 842 910 Bilangan kakitangan yang menghadiri kursus (99.5%) (100%) (100%) (100%) (100%) Bilangan kakitangan minima 7 hari berkursus 778 782 822 753 799 (99.5%) (100%) (100%) (89.4%) (87.8%)
Perkembangan & Pembangunan Kemudahan Pergigian
Pada tahun 2017,telah diluluskan projek kerja naiktaraf bangunan kuarters sedia ada untuk dijadikan Pejabat
Pergigian Daerah Kuala Pilah bernilai RM468,363.00.
Pengurusan Teknologi Maklumat GIAN Teleprimary Care – Oral Health Clinical Information System (TPC-OHCIS) telah dimulakan sebagai projek rintis di 7 buah Klinik Pergigian di Daerah Seremban. Jadual 5 menunjukkan klinik-klinik yang terlibat. Tahun ini juga telah dimulakan projek perluasan TPC OHCIS ke 31 klinik lain diseluruh Negeri Sembilan dengan pembekalan peralatan dan pemasangan talian internet.
Jadual 5 : Senarai Klinik Projek Rintis TPC-OHCIS BAHAGIANPERGI
Bil Klinik Pergigian 1. Pusat Pakar Pergigian Seremban 2. Klinik Pergigian Seremban 3. Klinik Pergigian Senawang 4. Klinik Pergigian Seremban 2 5. Klinik Pergigian Ampangan 6. Klinik Pergigian Sikamat 7. Klinik Pergigian Mantin
PENJAGAAN KESIHATAN PERGIGIAN
Bahagian Kesihatan Pergigian bertanggungjawab dalam menyediakan aksess kepada jagaan kesihatan pergigian yang mencukupi terutamanya kepada populasi yang kurang mendapat perkhidmatan dan memantau hasil akhir bagi memastikan penyampaian jagaan berkualiti.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 167
PROMOSI KESIHATAN PERGIGIAN
Siaran Radio
Bahagian Kesihatan Pergigian telah menghadiri 2 slot radio Negeri FM dengan kerjasama unit Promosi Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan. Tajuk yang dibincangkan ialah : a. Fake Braces oleh Dr Rosnah binti Atan, Ketua Penolong Pengarah Kanan (Amalan dan Perkembangan Kesihatan Pergigian) JKNNS. b. Kanser Mulut oleh YBhg Dato’ Dr Rusdi bin Abdul Rahman, Pakar Perunding Kanan Bedah Mulut, Hospital Tuanku Jaafar Seremban.
Kolaborasi Kesihatan Pegigian dan Badan Agama (KOA)
Program dijalankan melalui penglibatan badan keagamaan bagi memperbaiki perspektif masyarakat terhadap kesihatan bahawa penjagaan kesihatan diri sendiri adalah sebahagian daripada kehidupan beragama. Majoriti masyarakat akan memberi sepenuh perhatian semasa ceramah yang diadakan dalam majlis keagamaan. Melalui program seperti ini, dapat membina satu jaringan (networking) promosi kesihatan pergigian bersama institusi keagamaan yang lebih sistematik. Pada tahun 2017, 8 aktiviti telah dijalankan melibatkan agama Islam, Buddha dan Hindu.
Kolaborasi Program Kesihatan Pergigian Bersama Kolej Komuniti
Program ini dijalankan bagi memperkasakan pelajar terhadap peningkatan taraf kesihatan pergigian mereka dan seterusnya menjadi role model di dalam Kolej Komuniti itu sendiri. 2 orang pelajar dari setiap Kolej Komuniti dilatih untuk menyampaikan maklumat kepada pelajar yang lain. Mereka ini digelar sebagai ikon gigi Remaja (iGGR)
BAHAGIANPERGIGIAN Pada tahun 2017, dua buah Kolej Komuniti terlibat iaitu : a. Kolej Komuniti Tampin b. Kolej Komuniti Jelebu
Ikon Gigi
Program Ikon Gigi (iGG) dilaksanakan dengan penglibatan komuniti sebagai medium pengantara dalam penyampaaian maklumat dengan lebih berkesan melaui konsep community empowerment. Dalam program ini, wakil komuniti yang dipilih akan bertindak sebagai pemudahcara untuk meningkatkan kesedaran masyarakat tentang kepentingan kesihatan pergigian. Program ini dimulakan pada tahun 2017, melibatkan 14 fasilitator yang terdiri dari Pegawai Pergigian dan 29 orang iGG dari kalangan orang awam.
Kolaborasi Program Kesihatan Pergigian Bersama Institut Perguruan
Program bersama Institut Perguruan dijalankan bagi memperkasakan guru-guru dalam memberi sumbangan yang berkesan terhadap peningkatan taraf kesihatan pergigian murid-murid. Di Negeri Sembilan kedua-dua institut perguruan terlibat iaitu : a. Institut Perguruan Raja Melewar, Seremban b. Institut Perguruan Teknik Kampus Bandar Enstek, Nilai
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 168
Dari Rajah 1 menunjukkan peningkatan bilangan bakal guru yang telah menjalani program ini bagi tahun 2017.
Rajah 1 : Bilangan Guru Pelatih Menjalani Program, 2013 - 2017
250
232 200 211
150
143 140 100 102 50
0
2013 2014 2015 2016 2017
Aktiviti Promosi Kesihatan Pergigian
Dari Rajah 2 dan Rajah 3 menunjukkan peningkatan aktiviti promosi kesihatan pergigian dari setahun ke setahun. Aktiviti-aktiviti ini melibatkan pelbagai peringkat umur masyarakat. Pada tahun 2017 terdapat peningkatan yang ketara bagi ceramah pergigian, bilangan pameran dan projek komuniti. Ini adaah disebabkan
pelbagai program kolabrasi yang baru dimulakan pada tahun ini. BAHAGIANPERGIGIAN
Rajah 2 : Bilangan Peserta menjalani Latihan Memberus Gigi dan Ceramah, 2013 - 2017
250,000
237,561 200,000 218,307 216,019 205,396 210,591 150,000
134,132 100,000 131,243 131,370 125,600 128,898
50,000
0 2013 2014 2015 2016 2017
Latihan Memberus Gigi Ceramah Pergigian
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 169
Rajah 3 : Bilangan Pameran dan Projek Komuniti Dijalankan, 2013 - 2017
400 350 300 341 250 270 251 200 236 233 150 100 119 126 50 99 59 71 0 2013 2014 2015 2016 2017
Pameran Projek Komuniti
PENJAGAAN KESIHATAN PERGIGIAN PRIMER
Bahagian Kesihatan Pergigian bertanggungjawab dalam menyediakan aksess kepada jagaan kesihatan pergigian yang mencukupi terutamanya kepada populasi yang kurang mendapat perkhidmatan dan memantau hasil akhir bagi memastikan penyampaian jagaan berkualiti.
Perkhidmatan Pergigian diberikan mengikut kumpulan keutamaan iaitu :
a. Toddler BAHAGIAN BAHAGIANPERGIGIAN b. Kanak-kanak prasekolah c. Murid Sekolah Rendah dan Menengah d. Kanak-kanak Bekeperluan Khas e. Ibu Mengandung f. Orang Dewasa g. Warga Emas.
Penggunaan fasiliti Kesihatan Pergigian KKM di Negeri Sembilan mengikut kumpulan keutamaan adalah seperti yang ditunjukkan di Rajah 4. Pelajar sekolah rendah merupakan kumpulan yang paling tinggi mendapat perkhidmatan pergigian bagi tahun 2017.
Rajah 4 : Peratus Kedatangan Pesakit Baru di Fasiliti KKM Berdasarkan Kumpulan Sasaran, 2017
12% 28% Kanak-kanak Prasekolah 30% Pelajar Sekolah Rendah 4% Pelajar Sekolah Menengah Kanak-kanak Bekeperluan Khas 22% Ibu Mengandung Warga Emas 3% Dewasa 1%
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 170
Terdapat peningkatan dari segi bilangan pesakit luar yang hadir ke Klinik Pergigian pada tahun 2017 berbanding tahun sebelumnya seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 5. Peningkatan sebanyak 2.2 peratus penduduk yang telah menerima perkhidmatan pergigian pada tahun 2017 berbanding tahun 2016.
Rajah 5 : Kedatangan Pesakit Baru dan Jumlah Kedatangan Pesakit ke Klinik Pergigian, 2013 - 2017
328,833 350,000 272,263 300,000 252,153 225,629 232,965 250,000 191,132 200,000 150,424 163,512 139,985 126,354 150,000 100,000 50,000 0 2013 2014 2015 2016 2017 Kedatangan Baru Jumlah Kedatangan
Program Toddler
Pada tahun 2017, sejumlah23,247 toddler telah diperiksa dan ini menunjukkan peningkatan sebanyak 21% berbanding tahun 2016. Di dalam program ini ibubapa/penjaga diberiAnticipitory guidance (AG) manakala toddler akan menerima aplikasi fluoride varnish(FV).
Rajah 6 : Bilangan Toddler Yang Diperiksa, 2013 - 2017 PERGIGIAN BAHAGIAN 25,000
23,247 20,000
19,219 15,000 17,763
14,467 13,999 10,000
5,000
0 2013 2014 2015 2016 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 171
Program Pra Sekolah
Perkhidmatan kesihatan pergigian kepada murid-murid pra-sekolah diberi kepada kanak-kanak di tadika-tadika kerajaan/ prasekolah dan tadika swasta.Program ini dijalankan untuk menanam minat serta kesedaran terhadap penjagaan kesihatan pergigian. Aktiviti-aktiviti bawah program ini merangkumi latihan memberus gigi (LMG), ceramah dan ‘role play’ serta rawatan tampalan ART melalui sesi lawatan sebanyak dua kali setahun ketadika /prasekolah oleh Juruterapi Pergigian. Pada tahun 2017, terdapat peningkatan peratusan dari segi kes baru dan liputan bagi kanak-kanak pra sekolah berbanding tahun 2016.
Rajah 7 : PencapaianProgram Prasekolah, 2013 – 2017
120
100 94.7 93.5 95.9 93.1 94.1 90.2 88.4 91.8
80 75.1 71.7
60
40
20
0 % Pesakit Baru Prasekolah % Liputan Kanak-kanak Prasekolah 2013 2014 2015 2016 2017
PERGIGIAN BAHAGIAN Program Sekolah Rendah dan Menengah
Terdapat 359 buah sekolah rendah dan 135 buah sekolah menengah telah mendapat perkhidmatan Pergigian pada tahun 2017.Pencapaian bagi sekolah rendah dan menengah adalah seperti di Jadual 6 dan Rajah 8 dan Rajah 9.
Jadual 6 : Peratus Pesakit Baru Sekolah, 2013 - 2017
Bil. Indikator 2013 2014 2015 2016 2017 1. Peratus murid sekolah rendah dirawat (kes baru) 99.1% 99.1% 99.1% ≥90% 99.6% 2. Peratus murid sekolah menengah dirawat (kes baru) 98.9% 98.6% 99.2% 98.9% 99.1%
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 172
Rajah 8 : Petunjuk Impak bagi Program Sekolah Rendah, 2013 - 2017
85 79.3 77.8 79.4 79.5 80 76.1 75 70 65 72.2 60 55 61.9 58.1 50 56.7 52.9 45 47.6 40 44.5 44.5 43.2 42.6 35 2013 2014 2015 2016 2017
% Murid Sek Rendah TPR % Murid 6 tahun MBK % Murid 12 tahun BK
Rajah 9 : Petunjuk Impak bagi Program Sekolah Menengah, 2013 - 2017
90 85 80 83.6 75 70 68.5 65 69.4 69.6 66.6 66 67.4 60 63.6 55 60.9 BAHAGIANPERGIGIAN 50 56.5 45 40 2013 2014 2015 2016 2017
% Murid Sekolah Menengah TPR % Murid 16 tahun BK
Penggunaan indeks Gingival Index for School Children (GIS) yang bermula pada tahun 2014 memberi kesan penurunan peratus yang ketara kepada peratus murid sekolah mengekalkan status orally fit (TPR) .Dari Rajah 8 dan Rajah 9, menunjukkan pada 2017 terdapat peningkatan peratusan TPR bagi murid sekolah rendah dan menengah juga murid 6 tahun mulut bebas karies. Terdapat juga peningkatan kecil bagi peratusan murid 12 tahun bebas karies. Walaubagaimanapun terdapat sedikit penurunan bagi peratusan murid 16 tahun bebas karies.
Program Kanak-Kanak Bekeperluan Khas
Pada tahun 2017, hanya 2945 kanak-kanak bekeperluan khas yang diperiksa dan ia menunjukkan pengurangan berbanding tahun 2016. Bilangan ini merupakan 86.0 % dari keseluruhan KKI yang berada di PDK dan Kelas Pendidikan Khas Sekolah Rendah dan Menengah (dari Rajah 10).Peratus tidak perlu rawatan (TPR) meningkat bagi sekolah rendah tetapi menurun bagi sekolah menengah dan Pusat Dalam Komuniti (dari Rajah 11). Usaha- usaha penerapan penjagaan kesihatan pergigian kendiri kepada pelatih dan penjaga perlu dipertingkatkan bagi pelatih di PDK memandangkan peratus tidak perlu rawatan mereka yang masih rendah iaitu hanya 40.0%.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 173
Rajah 10 : Pesakit baru KKI yang diperiksa di Institusi dan Sekolah, 2013-2017
3,200
3,150 3,168 3,100
3,050 3,094 3,053 3,062 3,000
2,950
2,900 2,945
2,850
2,800 2013 2014 2015 2016 2017
Rajah 11 : Peratus KKI yang Tidak Perlu Rawatan, 2014-2017
80 71.9 72.3 70 62.4 71.0 57.9 60
50 55.0 56.0 BAHAGIANPERGIGIAN 52.7
40 42.3 41.3 40.0 37.3 30
20 2014 2015 2016 2017 Sekolah Rendah Sekolah Menengah PDK
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 174
Program Ibu Mengandung
Program ini dijalankan bagi memberi kesedaran tentang kepentingan kesihatan mulut bagi ibu dan anak. Aktiviti terdiri dari pemeriksaan mulut,rawatan serta ceramah pergigian.
Pada tahun 2017, didapati 61.39% pesakit yang mendaftar di Klinik Ibu dan Anak (KKIA) telah menjalani pemeriksaan pergigian dan 67.75% menerima pendidikan kesihatan pergigian.54.69% ibu mengandung yang diperiksa telah menerima rawatan pergigian sehingga selesai kes.
Rajah 12 : Bilangan Kes Baru Ibu Mengandung, 2013 - 2017
12,000 11,012 9,720 10,063 10,000 8,854 7,775 8,000
6,000
4,000
2,000
0 2013 2014 2015 2016 2017
Rajah 13 : Pencapaian Indikator bagi Program Ibu Mengandung, 2013 - 2017
BAHAGIAN BAHAGIANPERGIGIAN
70 67.8
65 61.6 62.2 61.4 60 56.9 55.1 58.1 57.5 55 53.4 51.3 54.7 50 52.3 49.6 45 47.9 48.4
40 2013 2014 2015 2016 2017
% Kedatangan di KP % IM menerima ceramah % Kes Selesai
Program Kesihatan Pergigian Warga Emas Bagi golongan warga emas, mereka diberi laluan keutamaan untuk mendapatkan rawatan pergigian bagi pesakit yang hadir ke klinik pergigian. Selain itu pembangunan fasiliti juga dibuat selaras dengan keperluan mereka.Program khas juga dijalankan di institusi warga emas dibawah kelolaan kerajaan dan swasta yang berdaftar dengan Jabatan Kebajikan Masyarakat.Pada tahun 2017 sebanyak 22 buah institusi telah dilawati.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 175
Rajah 14 : Bilangan Pesakit Baru Warga Emas di Klinik Pergigian dan Institusi, 2013-2017
18,000
17,000 17,818
16,000 16,444 15,000
14,000 14,478 13,000 13,007 12,000 12,515 11,000
10,000 2013 2014 2015 2016 2017
Program Kesihatan Pergigian Primer untuk Orang Asli
Pada tahun 2017 sebanyak 51 dari 68 buah kampung orang asli telah dilawati. Aktiviti yang dijalankan semasa program tersebut ialah pemeriksaan dan rawatan pergigian,ceramah kesihatan pergigian, latihan memberus gigi dan pameran.Secara keseluruhan bilangan orang asli yang diperiksa pada tahun 2017 berkurang berbanding tahun 2016.
Rajah 15 : Bilangan Orang Asli Menjalani Pemeriksaan Pergigian
PERGIGIAN BAHAGIAN
1400
1200 1,306
1000
952 800 794 600 726
400 441 200 2013 2014 2015 2016 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 176
Perkhidmatan Pergigian Bergerak- Makmal Pergigian Bergerak (MPB)
Pada tahun 2017, Makmal Pergigian Bergerak telah digunakan di 29 lokasi dan telah memberi perkhidmatan kepada 264 orang pesakit. Sejumlah 689 gigi palsu iaitu 335 unit gigi palsu penuh dan 354 unit gigi palsu separa telah dapat dihasilkan pada tahun ini.
KESIHATAN PERGIGIAN KEPAKARAN
Terdapat 5 Kepakaran Pergigian di Negeri Sembilan dimana ia dikategorikan sebagai kepakaran Hospital Based dan Kepakaran Non Hospital Based. Kepakaran Hospital Based terdiri dari Kepakaran Bedah Mulut dan Maksilofasial dan Kepakaran Pergigian Pediatrik.Kepakaran Non Hospital Based terdiri dari Ortodontik, Periodontik dan Restoratif. Jadual 7 menunjukkan lokasi dan taburan klinik kepakaran di Negeri Sembilan. Rajah 16 menunjukkan bilangan pesakit yang menerima rawatan kepakaran pergigian sepanjang tahun 2017.
Jadual 7 : Lokasi dan Taburan Klinik Pergigian Pakar di Negeri Sembilan
Bertempat di Hospital Tuanku Jaafar Seremban dan Kepakaran Bedah Mulut dan Maksilofasial Hospital Tuanku Ampuan Najihah Kuala Pilah. Bertempat di HospitalTuanku Jaafar Seremban dan Kepakaran Pergigian Pediatrik Hospital Tuanku Ampuan Najihah Kuala Pilah. Bertempat di Pusat Pakar Pergigian Seremban, Klinik Pergigian Kepakaran Ortodontik Seremban 2, Klinik Pergigian Senawang,Klinik Pergigian Kuala Pilah, Klinik Pergigian Port Dickson dan Klinik Pergigian Tampin. Bertempat diPusat Pakar Pergigian Seremban dan Kepakaran Pergigian Periodontik Klinik Pergigian Kuala Pilah. Bertempat di Pusat Pakar Pergigian Seremban dan Kepakaran Pergigian Restoratif Klinik Pergigian Kuala Pilah.
Rajah 16 : Bilangan Pesakit Baru yang Menerima Rawatan Kepakaran, 2013 - 2017 BAHAGIANPERGIGIAN
12,500
12,000 12,277 12,185 12,183
11,500
11,000
10,500
10,000 10,158 10,073 9,500 2013 2014 2015 2016 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 177
KESIHATAN PERGIGIAN MASYARAKAT
Program Pemfloridaan Bekalan Air Minuman
Pemfloridaan bekalan air awam adalah salah satu cara untuk mencegah kejadian karies. Ia adalah selamat, efektif dan ekonomi dalam kaedah pencegahan dan kawalan karies. Bagi kawalan kejadian karies ini, paras optimum florida mesti berada dalam julat 0.4 ppm hingga 0.6 ppm. Pada tahun 2017 dianggarkan 95.0% daripada penduduk Negeri Sembilan telah menerima bekalan air berfluorida. Jadual 8 menunjukkan paras optimal florida di tapak retikulasi.
Jadual 8 : Pencapaian Peratusan Paras Optima Florid di Tapak Retikulasi
Tahun Paras < 0.4 ppm (25%) Paras < 0.6 ppm (7%) 2013 0.21 0.11 2014 0.21 0.00 2015 0.00 0.00 2016 0.00 0.00 2017 2.28 0.20
Pencegahan Klinikal a. Program Pengapan Fisur Berasaskan Sekolah - seramai 3,555 orang pelajar telah menerima pengapan fisur melibatkan 6690 batang gigi. b. Program Sapuan Fluorida - seramai 11,094 orang kanak-kanak yang berisiko terhadap karies telah menerima sapuan fluorida manakala 816 orang telah selesai menerima 4 kali sapuan.
Program Pencegahan Dan Pengesanan Awal Prakanser Dan Kanser Mulut BAHAGIANPERGIGIAN Program ini meliputi pemeriksaan mulut, ceramah pergigian dan pameran pendidikan kesihatan pergigian.Kes akan dirujuk kepada Pakar Bedah Mulut sekiranya perlu. Saringan ini dijalankan ke atas pesakit yang berisiko di estet / ladang dan juga semasa program kemasyarakatan serta pesakit luar yang hadir ke klinik.
Dari Jadual di bawah, didapati pada tahun 2017 terdapat peningkatan yang ketara dari segi bilangan pesakit yang dirujuk kepada Pakar Bedah Mulut.
Jadual 9 : Saringan Kanser Mulut, 2013 - 2017
Bil. Indikator 2013 2014 2015 2016 2017 1. Bilangan Komuniti Disaring 1,212 20,419 1,130 1,292 1,233 2. Bilangan Komuniti Dilawat 51 60 45 41 77 3. Bilangan Komuniti Diberi Ceramah 985 2,414 1,903 1,920 3,360
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 178
PENCAPAIAN INDIKATOR- INDIKATOR KUALITI
National Indicator Approach (NIA)
Diukur berdasarkan indikator-indikator NIA mengikut piawai yang ditetapkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia. Indikator untuk NIA mempunyai 4 indikator.
Secara keseluruhannya,2 daripada 4 indikator NIA tidak mencapai sasaran. Walaubagaimanapun, terdapat peningkatan dari segi pencapaian peratus murid sekolah rendah dan murid sekolah menengah mengekalkan yang status orally fit (TPR) berbanding tahun 2016.
Jadual 10 : Pencapaian National Indicator Approach, 2013 - 2017
Bil. Indikator NIA 2013 2014 2015 2016 2017 Piawai 1. % murid sek rendah mengekalkan status orally fit 72.2% 56.7% 52.9% 57.9% 61.9% > 65% (TPR) 2. % murid sek menengah mengekalkan status orally fit 83.6% 56.5% 60.9% 63.6% 69.6% > 80% (TPR) 3. % ketidakpatuhan paras optima
florida di tapak retikulasi 0.2% 0.2% 0.0% 0.0% 2.3% ≤ 25%
Paras < 0.4ppm 4. % ketidakpatuhan paras optima florida di tapak retikulasi 0.1% 0.0% 0.0% 0.0% 0.2% ≤ 7% Paras > 0.6ppm
Pencapaian IndikatorDistrict Specific Approach (DSA) N PERGIGIAN N
Pada tahun 2017, 3 indikator DSA yang melibatkan ibu mengandung telah tercapai. Manakala indicator bagi D/100 murid sekolah rendah dan menengah yang merupakan indicator baru bagi tahun 2017 masih belum
tercapai. BAHAGIA
Jadual 11 : Pencapaian District Spesific Approach, 2013 - 2017
Indikator 2014 2015 2016 2017 Piawai 1a. Peratus ibu mengandung diperiksa 57.7 53.4 57.5 61.4 ≥ 50 1b. Peratus ibu mengandung diberi PKP 61.1 56.9 62.2 67.8 ≥ 50 1c. Peratus ibu mengandung selesai kes 47.9 49.6 52.3 54.7 ≥ 50 2a. D/100 murid sekolah rendah - - - 7.2 ≤ 6.5 2b. D/100 murid sekolah menengah - - - 17.2 ≤ 14.0
Pencapaian Petunjuk Prestasi Utama (KPI)
Jadual 12 menunjukkan pencapaian indikator Petunjuk Prestasi Utama tahun 2017 mengikut piawaian yang ditetapkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia. Terdapat 1 KPI yang tidak mencapai piawaian iaitu peratus pesakit luar yang mendapat rawatan dalam masa 30 minit.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 179
Jadual 12 : Pencapaian Key Performance Indicator, 2013 - 2017
Sasaran Pencapaian KRA KPI N D 2017 (%) Akses kepada 1. Peratus klinik pergigian (KP) dengan Pegawai perkhidmatan kesihatan Pergigian yang tetap dan sepenuh masa > 80.0% 36 40 90.0% pergigian 2. Peratus klinik pergigian yang ada Pegawai
Pergigian yang tetap dan sepenuh masa dengan > 74.0% 36 36 100%
perkhidmatan pesakit luar setiap hari
3. Bil. klinik pergigian dengan > 2 orang Pegawai
Pergigian yang tetap dan sepenuh masa yang 34 34 100%
memberi perkhidmatan pesakit luar setiap hari 4. Peratus Klinik Kesihatan (KK) yang mempunyai komponen fasiliti pergigian (KPI YBMK) > 75.0% 35 43 81.40% 5. Bilangan fasiliti perkhidmatan pergigian yang melaksanakan sistem shift 15 0 0 0% Perkhidmatan pergigian 6. Peratus sekolah rendah yang mendapat rawatan untuk murid sekolah perkhidmatan kesihatan pergigian ≥ 98.5% 351 351 100% 7. Peratus murid sekolah rendah yang mendapat liputan perkhidmatan kesihatan pergigian ≥ 98.5% 100,110 100,560 99.6% 8. Peratus sekolah menengah yang mendapat rawatan perkhidmatan kesihatan pergigian ≥ 93.0% 130 130 100% 9. Peratus murid sekolah menengah yang mendapat liputan perkhidmatan kesihatan pergigian ≥ 90.0% 83,248 84,005 99.1% Taraf kesihatan pergigian 10. Peratus murid sekolah rendah mencapai status murid sekolah orally-fit ≥ 98.0% 98,910 100,110 98.8% 11. Peratus murid sekolah rendah mencapai status orally-fit (liputan) ≥ 96.5% 98,910 100,560 98.4% 12. Peratus murid sekolah menengah mencapai status orally-fit ≥ 94.0% 79,926 83,248 96.0% 13. Peratus murid sekolah menengah mencapai status orally-fit (liputan) ≥ 85.0% 79,926 84,005 95.1% 14. Peratus murid sekolah menengah dengan status maintaining orally-fit (KPI baru untuk 2017) 69.5% 57,918 83,248 69.6% Pemfluoridaan bekalan air 15. Peratus penduduk yang mendapat bekalan air yang berfluorida 75.0% 1,064,878 1,128,100 94.4% BAHAGIANPERGIGIAN Indeks Pematuhan Piagam 16. Peratus pesakit luar yang mendapat rawatan Pelanggan dalam masa 30 minit ≥ 86.0% 187,902 242,798 77.4%
17. Peratus pesakit temujanji yang mendapat rawatan dalam masa 30 minit ≥ 92.0% 17,817 18,891 94.3% Pemberian Perkhidmatan 18. Peratus klinik pergigian dengan senarai Dentur menunggu dentur yang melebihi 3 bulan ≤ 8.0% 0 36 0% 19. Peratus pesakit mendapat dentur dalam tempoh 3 bulan ≥ 64.0% 3,690 4,161 88.7% 20. Peratus pesakit berumur 60 tahun ke atas mendapat dentur dalam tempoh 8 minggu ≥ 50.0% 1,428 2,082 68.6% Indeks Kepuasan 21. Peratus pelanggan berpuas hati dengan Pelanggan perkhidmatan/ rawatan yang diterima ≥ 95.0% 4,326 4,460 97.0% Klinik Pergigian dengan 22. Peratus klinik pergigian dengan persijilan MS Persijilan MS ISO ISO ≥ 85.0% 41 41 100% Pemantauan ke atas Klinik 23. Peratus pemeriksaan pemantauan yang Pergigian Swasta dijalankan ke atas Klinik Pergigian Swasta yang ≥ 90.0% 40 40 100% dikenalpasti Indeks Pematuhan Polisi Peratus anggota pergigian yang telah menjalani > Latihan 7 hari latihan dalam setahun 100% 799 910 87.8%
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 180
PERUNDANGAN DAN PENGUATKUASAAN
Pendaftaran Klinik Pergigian Baru dan Pemantauan Klinik Pergigian Swasta
Pada tahun 2017, sebanyak 8 permohonan yang mematuhi Akta Fasiliti dan Perkhidmatan Jagaan Kesihatan Swasta 1998 telah diverifikasi. Pemeriksaan setelah pendaftaran untuk kepatuhan klinik-klinik berdaftar telah dilaksanakan.Sebanyak 40 buah klinik swasta sedia ada telah dipantau sepanjang tahun ini.
LAIN-LAIN INISIATIF KUALITI
Selain pemantauan terhadap indicator kualiti yang dipantau dibawah penjagaan Kesihatan Pergigian terdapat juga beberapa inisiatif kualiti lain.
MS ISO9001 : 2015
Bahagian Kesihatan Pergigian telah menerima persijilan MS ISO 9001:2015 dari SIRIM QAS International Sdn. Bhd. Pada 4 Disember 2017. Pensijilan ini melibatkan 40 buah klinik pergigian di seluruh Negeri Sembilan. Skop pensijilan adalah Pengurusan Perancangan , Pemantauan dan Penilaian Aktiviti-aktiviti Utama Perkhidmatan
Kesihatan Pergigian di Negeri Sembilan Darul Khusus.
Inovasi
Projek inovasi telah dijalankan oleh kakitangan bahagian Kesihatan Pergigian di daerah pada tahun 2017 dan dijangka selesai pada tahun 2018. Inovasi tersebut adalah seperti berikut : a. The Green Gun b. Acrylic Teeth Counter Table c. Smart Pedal BAHAGIANPERGIGIAN d. Smart Plaster Trap e. Simplifing the Occlusal Plane of Bite Rim by Using Electrical Machine
Kumpulan Inovasi dan Kretiviti (KIK)
Pada tahun 2017, Daerah Port Dickson telah memulakan projek KIK bertajuk Smart Spittoon dan dijangka selesai dan memasuki pertandingan pada tahun 2018.
Quality Assurance (QA)
Beberapa projek QA telah dimulakan pada tahun 2017 dan dijangka siap pada tahun 2018/ 2019. Topik QA adalah seperti berikut : a. Reduction of Pocket Depth to 4mm and Below After Non Surgical b. Improving Waiting Time For Appointment Patient in KP Rembau c. Meningkatkan Peratus Kes Selesai Rawatan Ibu Mengandung Daerah Jempol
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 181
ISU DAN CABARAN
Taraf kesihatan mulut bagi penduduk Negeri Sembilan masih berada ditahap sederhana. Seperti yang sedia maklum, kos bagi merawat penyakit pergigian adalah agak tinggi dan menyebabkan peningkatan beban kewangan. Oleh yang demikian, promosi kesihatan pergigian perlu dibuat dengan lebih meluas dan berkesan bagi meningkatkan kesedaran dan kefahaman orang ramai supaya mereka sedar tentang kepentingan menjaga kesihatan pergigian. Rawatan pencegahan juga perlu dipertingkatkan bagi kumpulan sasaran kerana ia lebih berkesan dari segi kos berbanding rawatan penyakit pergigian.
Prestasi peralatan dan kelengkapan pergigian yang lama dan sering rosak telah memberi kesan keatas kelancaran penyampaian perkhidmatan . Begitu juga dengan perkembangan program dan fasiliti baharu yang tidak selari dengan bilangan jawatan kumpulan sokongan sedia ada. Tahun 2017 merupakan tahun pertama diperkenalkan program New Dental Officer lantikan kontrak di Kementerian Kesihatan Malaysia. Bahagian Kesihatan Pergigian Negeri Sembilan tidak terlepas dari menerima Pegawai ini dalam bilangan yang tinggi. Pertambahan bilangan pegawai pergigian ini tidak selari dengan kemudahan infrastruktur dan bilangan pembantu pembedahan pergigian sedia ada. Oleh itu, terdapat kewajaran untuk pegawai pergigian terlibat dengan lebih meluas dalam aktiviti outreach.
KESIMPULAN
Pada keseluruhannya, pencapaian perkhidmatan Bahagian Kesihatan Pergigian Negeri Sembilan adalah semakin baik. Walaubagaimanapun usaha perlu dipertingkatkan bagi mencapai dan mengekalkan pencapaian piawaian bagi indikator yang telah ditetapkan. Bahagian Kesihatan Pergigian juga bertanggungjawab untuk menyediakan akses jagaan kesihatan pergigian yang mencukupi, terutamanya kepada penduduk yang kurang mendapat perkhidmatan melalui program khidmat masyarakat menggunakan Klinik Pergigian Bergerak, Pasukan Pergigian Bergerak dan Makmal Pergigian Bergerak.
BAHAGIAN PERGIGIAN PERGIGIAN BAHAGIAN
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 182
Bahagian Perkhidmatan Farmasi
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 183
PENGENALAN
Bahagian Perkhidmatan Farmasi, Negeri Sembilan merupakan agensi yang bertanggungjawab memastikan ubat-ubatan adalah berkualiti. Bahagian ini terdiri daripada tiga aktiviti utama di peringkat negeri iaitu Pengurusan Farmasi, Amalan dan Perkembangan Farmasi dan Penguatkuasa Farmasi.
Aktiviti Pengurusan Farmasi bertanggungjawab untuk memastikan perancangan strategik dan dasar dilaksana mengikut sasaran yang ditetapkan, pengagihan sumber manusia mengikut keperluan dan kepentingan perkhidmatan, pembangunan modal insan yang relevan serta memastikan urusan pentadbiran dan kewangan mengikut peraturan.
Aktiviti Amalan dan Perkembangan Farmasi merupakan khidmat sokongan kepada Program Perubatan dan Kesihatan Awam. Pengurusan aktiviti ini adalah di bawah kedua-dua program berkenaan. Walau bagaimanapun penyelarasan dan pemantauan aktiviti adalah di bawah tanggungjawab Bahagian Perkhidmatan Farmasi Negeri. Aktiviti Penguatkuasaan Farmasi berperanan untuk memastikan semua produk farmaseutikal, tradisional dan kosmetik dalam pasaran adalah sah dari segi pendaftaran dan notifikasi. Penguatkuasa Farmasi juga berfungsi untuk memastikan bahawa pengendalian rangkaian bekalan dan pemasaran, iklan-iklan produk tersebut dan penggunaanya dikendalikan dengan mematuhi peruntukan undang-undang yang terlibat.
VISI
Menerajui pengurusan berkualiti ke atas ubat-ubatan melalui tenaga kerja yang berdaya saing, sains dan teknologi bersesuaian dan perkongsian dengan semua pihak yang berkepentingan.
MISI
Memastikan ubat-ubatan berkualiti untuk negara.
OBJEKTIF BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI
Memastikan semua keluaran farmaseutikal dan produk penjagaan kesihatan yang berada di pasaran adalah berkualiti, selamat, berkesan dan dikawal mengikut undang-undang yang berkaitan serta digunakan secara rasional.
1. PENGURUSAN FARMASI
Pengurusan Farmasi bertanggungjawab untuk memastikan perancangan strategik dan dasar dilaksana mengikut sasaran yang ditetapkan, pengagihan sumber manusia mengikut keperluan dan kepentingan perkhidmatan, pembangunan modal insan yang relevan serta memastikan urusan pentadbiran dan kewangan mengikut peraturan.
SUMBER MANUSIA
Bahagian Perkhidmatan Farmasi, Negeri Sembilan diketuai oleh Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Farmasi) dan dibantu oleh dua orang Ketua Cawangan yang menjaga Cawangan Penguatkuasa Farmasi dan Cawangan Amalan Perkembangan Farmasi. Sumber manusia untuk Bahagian Perkhidmatan Farmasi, Negeri Sembilan mengikut jawatan dan kategori dalam Jadual 1 dan Jadual 2.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 184
Jadual 1 : Perjawatan Anggota Farmasi di Negeri Sembilan, 2013 - 2017
Pegawai Farmasi Penolong Pegawai Farmasi Tahun Bilangan Jawatan Bilangan Pengisian (%) Bilangan Jawatan Bilangan Pengisian (%) 2013 310 283 (91.3%) 169 163 (96.4%) 2014 348 306 (87.9%) 174 164 (94.3%) 2015 348 323 (92.8%) 175 165 (94.3%) 2016 348 316 (90.8%) 175 166 (94.9%) 2017 348 317 (91.1%) 175 170 (97.1%)
Jadual 2 : Perjawatan Mengikut Jawatan di Negeri Sembilan, 2017
Bahagian Perkhidmatan Hospital Kesihatan Farmasi Jawatan Jawatan Pengisian Jawatan Pengisian Jawatan Pengisian
(%) (%) (%) 166 124 Pegawai Farmasi 27 27 (100.00%) 196 125 (84.70%) (99.20%) 111 Pen. Pegawai Farmasi 0 0 63 59 (93.70%) 112 (99.10%) 225 235 Jumlah 27 27 (100.00%) 259 237 (86.90%) (99.20%)
Latihan
Bahagian Perkhidmatan Farmasi, Negeri Sembilan bertanggungjawab dalam merancang, menyusun dan mengendalikan aktiviti latihan bagi semua anggota farmasi.
Pada tahun 2017, Bahagian Perkhidmatan Farmasi Negeri Sembilan telah diperuntukkan sebanyak RM27,500.00 bagi tujuan Latihan Dalam Perkhidmatan (LDP). Pengagihan peruntukan LDP bagi tahun 2013 - 2017 adalah seperti dalam Jadual 3. BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI
Jadual 3 : Pengagihan Peruntukan Latihan Dalam Perkhidmatan, 2013 - 2017
Peruntukan LDP 2013 2014 2015 2016 2017 Peruntukan LDP (RM) 45,000.00 60,000.00 60,000.00 55,000.00 27,500.00 45,000.00 59,992.60 59,893.00 54,927.40 27,486.80 Perbelanjaan Peruntukan LDP (RM) / (%) (100.00%) (99.90%) (99.80%) (99.87%) (99.95%)
Sebanyak 18 latihan telah dikendalikan oleh Bahagian ini pada tahun 2017. Seramai 932 anggota telah menghadiri latihan pada tahun 2017 iaitu seramai 633 anggota kumpulan Pengurusan dan Profesional serta 299 anggota kumpulan sokongan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 185
Jadual 4 : Senarai Latihan Yang Dianjurkan, 2017
Bil. Nama Kursus Tarikh 1. Bengkel Penulisan Saintifik Untuk Pegawai Farmasi 13-14 Feb 2017 2. Training of Trainers (TOT) Penggunaan Ubat Berkualiti 15-16 Feb 2017 3. Kursus Pendispensan dan Kaunseling Methadone 27-28 Feb 2017 Bengkel Pembudayaan Dan Pemerkasaan Inovasi Dalam Sektor Awam Melalui 14-15 Mac 2017 4. Horizon Baharu KIK 5. Kursus Perkhidmatan Kaunter dan Komunikasi 20-21 Mac 2017 6. Kursus EKSA 12-13 April 2017 7. Kursus Critical Appraisal 18-19 April 2017 8. Kursus Updates on Pharmacy untuk Penolong Pegawai Farmasi 22 April 2017 9. Updates In Anticoagulant 3-Mei 2017 10. Kursus Audit Dalam Amalan Farmasi 5 Mei 2017 11. Kursus Poisoning and Toxicology 9 Mei 2017
12. Kursus Pelupusan Buangan Terjadual 29 Mei 2017
13. Bengkel Pembentangan Cadangan Kajian QA dan R&D 26 Julai 2017 14. Kursus Kecemerlangan Pengurusan Stor 9-10 Ogos 2017 15. Bengkel Dokumentasi Farmasi Klinikal 13-14 Sept 2017 16. Bengkel Keselamatan Pengubatan 19-20 Sept 2017 17. Updates in Management of Diabetes and Hypertension 23 Okt 2017 18. Bengkel NLP 25-26 Okt 2017
Penggunaan Ubat Secara Berkualiti - Pengguna dan Pencegahan dan Kesedaran Pengguna
Program ini telah dilaksanakan di peringkat Hospital dan Klinik Kesihatan melalui penglibatan Pegawai Farmasi dengan kerjasama Cawangan Penguatkuasa Farmasi (CPF), N.Sembilan. Aktiviti Penggunaan Ubat Berkualiti – Konsumer bagi Negeri Sembilan yang dijalankan pada tahun 2017 adalah Ceramah (109), Pameran (122), Training of Trainers (TOT) Pegawai Farmasi (1), TOT Duta Kenali Ubat Anda (1) dan Radio Talk (2) dan lain-lain (66). BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI
Bahagian ini dengan kerjasama Persatuan Farmasi Malaysia, Cawangan Negeri Sembilan telah berjaya menganjurkan Kempen Kenali Ubat Anda 2017 peringkat negeri di Dewan D’SURY Majlis Daerah Jelebu pada 13 Mei 2017. Majlis Perasmian telah disempurnakan oleh Yang Berhormat Dato' Haji Jalaluddin bin Haji Alias, Pengerusi Jawatankuasa Bertindak Kesejahteraan Bandar, Perumahan dan Kerajaan Tempatan, Negeri Sembilan dan diiringi Yang Berbahagia Dr Zainudin bin Mohd Ali, Pengarah Kesihatan Negeri Sembilan serta Yang Berusaha Tuan Haji Abdul Halim bin Abdul Haziz, Timbalan Pengarah Kesihatan Negeri (Farmasi).
Tujuan kempen ini bukan sahaja untuk menyampaikan maklumat dan memberi pendedahan berkaitan penggunaan ubat-ubat yang berkualiti dan ubat-ubat berdaftar tetapi secara tidak langsung untuk meningkatkan kesedaran orang awam tentang penggunaan ubat dan hak untuk mendapat maklumat yang tepat mengenai ubat-ubatan. Di samping itu, kempen ini juga dapat memberi pendedahan kepada orang awam berkaitan dengan penguatkuasa dan undang-undang bagi perlindungan pengguna dan pengiklanan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 186
Berikut merupakan gambar-gambar aktiviti semasa Kempen Kenali Ubat Anda 2017.
BAHAGIAN PERKHIDMATAN FARMASI BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 187
2. AMALAN DAN PERKEMBANGAN FARMASI
Amalan dan Perkembangan Farmasi mempunyai objektif utama memastikan keperolehan dan kepenggunaan ubat-ubatan yang berkualiti melalui amalan farmasi yang berkesan bagi meningkatkan perkhidmatan farmasi di hospital dan klinik kesihatan di Negeri Sembilan.
OBJEKTIF AMALAN DAN PERKEMBANGAN FARMASI i. Mengoptimakan terapi ubat-ubatan melalui penyampaian perkhidmatan farmasi yang berkesan, dinamik dan progresif, amalan berkualiti terkini serta perkhidmatan yang profesional. ii. Memastikan perbelanjaan ubat-ubatan berada di tahap yang ekonomik. iii. Mempromosikan kesedaran berkenaan penggunaan ubat secara rasional, keselamatan pengubatan dan pelaporan kesan advers ubat mahupun kesan sampingan ubat. iv. Mengoptimakan penggunaan tenaga kerja bagi perkhidmatan penjagaan farmaseutikal di dalam negara. v. Memastikan pencapaian perkhidmatan berkualiti yang berterusan.
PENCAPAIAN OBJEKTIF KUALITI AMALAN DAN PERKEMBANGAN FARMASI
Bahagian ini juga menyelaras dan memantau semua aktiviti yang berkaitan peningkatan kualiti termasuk Quality Assurance Programme (QAP), Key Performance Indicators (KPI) dan lain-lain aktiviti-aktiviti inisiatif kualiti.
Jadual 5 : Pencapaian Indikator QAP untuk Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, 2013 - 2017
Bil. Indikator QAP 2013 2014 2015 2016 2017 1. QAP 1: Percentage of prescriptions wrongly 0.18% 0.22% 0.17% 0.10% 0.08% filled and detected before dispensing to the total number of prescriptions counterchecked (Standard: 0%) 2. QAP 3: Percentage of toxicity cases 100.00% 94.10% 96.15% 100.00% 100.00% interpreted and recommendations communicated within two hours to the requesting Doctor / Units to the total number FARMASI PERKHIDMATAN BAHAGIAN of toxicity cases received. (Standard: 100%) 3. QAP 4: Percentage of Value of Stocks 0.00% 0.01% 0.00% 0.00% 0.00% Disposed and written off to value of stocks handled annually. (Standard: 0%)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 188
Pencapaian indikator KPI untuk aktiviti Amalan dan Perkembangan Farmasi adalah seperti di Jadual 6.
Jadual 6 : Pencapaian Indikator KPI untuk Bahagian Amalan dan Perkembangan Farmasi, 2013 - 2017
Bil. Indikator KPI 2013 2014 2015 2016 2017 1. Bilangan preskripsi Ulangan 103,052 / 124,627 / 128,000 / Menggunakan Perkhidmatan Tambah 110,000 90,000 98,000 Nilai (VAS- Value Added Service) (93.7%) (138.5%) (130.6%) 2. Peratus Preskripsi Didispens Dalam Tempoh 30 Minit. 94.5% 98.0% 98.6% 91.8% 85.7% Sasaran: 95% Preskripsi Peratus Fasiliti Farmasi yang Menawarkan Perkhidmatan Klinik Kepatuhan Terhadap Ubat-ubatan 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 4 MTAC Sasaran: 100% Hospital Utama
2 MTAC Sasaran: 100% Hospital Berpakar 2016 - 3 MTAC Hospital Berpakar 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Major, 2 MTAC Hospital Berpakar Minor
1 MTAC Sasaran: 100% Hospital Tidak 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Berpakar (mempunyai >4 Pegawai Farmasi) 1MTAC
Sasaran 2013: 100%
PERKHIDMATAN FARMASI Klinik Kesihatan (dengan 2 atau 81.0% lebih Pegawai Farmasi)
Sasaran 2014: 100% Klinik
Kesihatan dengan kriteria berikut:
≥ 2 Pegawai Farmasi (tanpa 100.0% 100.0% Perkhidmatan Methadone BAHAGIAN
≥ 3 Pegawai Farmasi (dengan 84.6% 100.0% 100.0% 100.0% Perkhidmatan Methadone) 4. Bilangan pesakit direkrut dalam 746/850 742/700
perkhidmatan Diabetes MTAC 87.8% 106.0% 5. Peratus pesakit Diabetes yang menghadiri DMTAC mematuhi terapi 186 / 225 245 / 281 300 / 321 Digugurkan pengubatan. (Sasaran 2014: 80%, 83.0% 87.2% 93.5% 2015 : 85%, 2016: 95%) 6. Peratus Hospital Yang Mencapai Kadar - - Pusingan Stok Tahunan dalam julat 4- 6. (Sasaran: 75%) Sasaran 2016: 100.0% 100.0% 100.0% Peratus fasiliti KKM mencapai simpanan stok ubat yang optima dalam julat 1-3 bulan. (Sasaran: 85%) 84.6% 84.6% 7. Peratus Pegawai Farmasi yang mencapai mata minimum CPD 40 mata 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% yang ditetapkan dalam masa setahun : (Sasaran: 100%) 8. Peratus Penolong Pegawai Farmasi yang mencapai mata minimum CPD 99.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% yang ditetapkan dalam masa setahun. (Sasaran: 100%)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 189
Bil. Indikator KPI 2013 2014 2015 2016 2017 9. Pusat Pembekalan Ubat Susulan 3 3 Setempat (PPUSS). (Sasaran 2 setiap negeri) 10. Peratus fasiliti farmasi yang diaudit 27 / 27 26 / 26 oleh Audit Dalam Amalan Farmasi. (100.0%) (100.0%) 11. Bilangan aktiviti pendidikan dan 233 / 230 203 / 230 kesedaran pengguna yang (101.3%) (88.3%) dilaksanakan 12. Bilangan sesi penglibatan komuniti 48 / 40 yang dijalankan melalui kolaborasi (120%) dengan Duta Kenali Ubat Anda 13. Kekerapan sesi susulan lawatan DMTAC dalam setahun- 1(pre) :3(post) a) 83.3% a) Hospital : 70% hospital b) 44.4% b) Klinik Kesihatan: 50% klinik kesihatan
PENCAPAIAN AKTIVITI
Perkhidmatan Perolehan Ubat-ubatan
Pembekalan ubat kepada pesakit adalah aktiviti utama di dalam perkhidmatan farmasi. Untuk melaksanakan aktiviti ini peruntukan kewangan yang mencukupi diperlukan. Pada tahun 2017, nilai perolehan ubat-ubatan di semua hospital dan klinik kesihatan di Negeri Sembilan adalah sebanyak RM93,574,678.98. Nilai peruntukan ubat-ubatan bagi tahun 2017 meningkat sebanyak 20.5% berbanding tahun 2016. Jadual 7 menunjukkan jumlah peruntukan ubat bagi tahun 2013-2017.
Jadual 7 : Peruntukan Ubat, 2013 - 2017
Tahun Peruntukan Ubat Perbelanjaan Ubat Peratus Perbelanjaan (RM) (RM) (%)
2013 91,575,872.17 91,532,927.56 99.95 BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI 2014 94,962,430.58 94,930,260.05 99.97 2015 72,902,526.06 72,852,522.52 99.93 2016 77,742,924.11 77,667,998.35 99.90 2017 93,705,111.78 93,574,678.98 99.86
Perkhidmatan Farmasi Klinikal dan Teknikal
Matlamat perkhidmatan farmasi di hospital dan kesihatan adalah untuk menyediakan penjagaan farmaseutikal yang berorientasikan pesakit. Perkhidmatan Farmasi Ambulatori menekankan kualiti penggunaan ubat, promosi cara hidup yang sihat dan pemberian perkhidmatan yang inovatif untuk memberi impak positif kepada pesakit.
Perkhidmatan Farmasi Klinikal menyediakan perkhidmatan kaunseling ubat-ubatan, Medication Therapy Adherence Clinic (MTAC), Kaunseling Methadone, Farmasi Wad, Pusat Maklumat Ubat, Farmakokinetik Klinikal, Nutrisi Parenteral dan Farmasi Onkologi.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 190
Pencapaian bagi aktiviti farmasi klinikal dan teknikal bagi tahun 2017 seperti berikut:
Jadual 8 : Pencapaian Perkhidmatan Farmasi Klinikal (Hospital), 2017
Bil. Aktiviti HTJ HTAN HPD HTAM HJEL HJEM Jumlah 1. Perkhidmatan Pendispensan Ubat : Bilangan Preskripsi yang diterima a) Pesakit Luar 364,773 120,896 71,548 26,196 26,969 25,587 635,969 b) Pesakit Dalam 789,180 238,874 78,491 55,670 43,650 73,789 1,279,654 c) Pesakit Discaj 22,146 14,081 3,008 4,310 1,822 750 46,117 2. Perkhidmatan Kaunseling Ubat a) Pesakit Luar 6,330 4,030 2,964 580 721 665 15,290 b) Pesakit Dalam 9,405 3,267 823 610 169 285 14,559 c) Pesakit Discaj 4,530 1,787 857 63 132 61 7,430 3. Perkhidmatan Nutrisi Parenteral: Bilangan kes/ sediaan a) Dewasa 123 / 932 66/284 189 / 1,216 b) Kanak-Kanak 272 / 7,983 421/680 693 / 8,663 4. Perkhidmatan Admikstur Intravena a) Bil. Sediaan 862 862 5. Perkhidmatan Ubat Titis a) Bil. Sediaan 5,814 4,165 0 9,979 6. Farmakokinetik Klinikal a) Bilangan Kes 871 211 18 48 4 1,152 b) Bilangan Analisa 2,431 832 20 54 4 3,341 7. Perkhidmatan Rekonstitusi Ubat Sitotoksik. Bilangan kes/ sediaan a) Dewasa 1,190/3,132 88/232 1,278/3,364 b) Kanak-Kanak 46/95 2/16 48/111 8. Maklumat Ubat a) Laporan ADR 268 120 20 10 7 0 425
b) Bil. Pertanyaan 4,724 5,086 1,942 222 277 207 12,458 BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI 9. Medication Therapy Adherence Clinic (MTAC) Bil. Kaunseling (Pre dan Post) 5,390 2,269 1,542 48 31 44 9,324
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 191
Jadual 9 : Pencapaian Perkhidmatan Farmasi Klinikal (Kesihatan), 2017
PKD PKD PKD PKD PKD PKD PKD Bil. Aktiviti Jumlah Seremban K.Pilah P.Dickson Tampin Jelebu Jempol Rembau 1. Perkhidmatan Pendispensan Ubat : 1,200,877 208,132 252,557 231,745 105,833 259,999 124,183 2,383,326 Bil. Preskripsi yang diterima 2. Perkhidmatan 10,148 2,692 2,026 3,023 1,944 3,722 1,376 24,931 Kaunseling Ubat 3. Maklumat Ubat-Ubatan a) Laporan ADR 87 14 2 60 10 0 0 173 b) Bil. Pertanyaan 1,757 369 345 1,093 1,197 1,940 121 6,822 4. MTAC Bil. Kaunseling 1,170 187 127 179 17 110 61 1,851 (Pre dan Post)
Kaunseling Ubat-ubatan
Kaunseling ubat-ubatan merupakan aktiviti profesional yang dijalankan oleh Pegawai Farmasi untuk menambah pengetahuan pesakit dalam rawatan farmakoterapi dan meningkatkan kepatuhan terhadap pengubatan pesakit. Antara aktiviti yang dijalankan semasa sesi kaunseling adalah memberi nasihat tentang ubat-ubatan seperti indikasi setiap ubat yang dipreskrib, cara penggunaan alatan perubatan (medical device), arahan penggunaan ubat termasuklah memberi alat bantuan kepada pesakit jika perlu.
Kaunseling individu di Hospital meliputi pesakit dalam, pesakit luar dan pesakit discaj. Pada tahun 2017, seramai 26,608 pesakit diberi kaunseling pesakit luar dan 16,200 kaunseling pesakit dalam manakala 24,931 pesakit diberi kaunseling di klinik kesihatan. Rajah 1 menunjukkan bilangan pesakit yang diberi kaunseling oleh Pegawai Farmasi pada tahun 2013 - 2017.
Rajah 1 : Bilangan Kaunseling, 2013 - 2017
30,000 BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI 25,785
24,700 24,858 24,931
25,000
20,000 16,200 15,290 15,000 10,644 14,111 13,462
Bilangan Kaunseling Bilangan 10,000 14,110 15,626 21,989 23,197 26,608 5,000 4,400
0 2013 2014 2015 2016 2017 Tahun
Pesakit Dalam (Hospital) Pesakit Luar (Hospital) Pesakit Luar (Kesihatan)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 192
Medication Therapy Adherence Clinic (MTAC)
Aktiviti MTAC adalah untuk mengoptimakan terapi ubat penyakit kronik seperti penyakit diabetes mellitus, penyakit retroviral (RVD), warfarin, nefrologi, respiratori, hipertensi, epilepsi, psoriasis dan hemofilia. Rajah 2 menunjukkan bilangan kaunseling oleh Pegawai Farmasi melalui aktiviti MTAC. Bagi aktiviti kaunseling MTAC (pre and post) terdapat peningkatan sebanyak 9.8% bagi hospital dan 4.9% bagi klinik kesihatan pada tahun 2017 berbanding 2016.
Rajah 2 : Bilangan Kaunseling MTAC, 2013 - 2017
12,000
10,000 10,730 8,000 9,324 9,768 6,000 7,828 6,420 4,000 1,768 1,854
BilanganKaunseling 1,438 2,000 668 577 0 2013 2014 2015 2016 2017 Tahun
Hospital Klinik Kesihatan
Pendispensan dan Kaunseling Methadone
Aktiviti pendispensan Methadone dilakukan oleh pegawai farmasi. Pendispensan sirap Methadone kepada pesakit adalah melalui Direct Observe Therapy (DOT) dan juga melalui Dos Bawa Balik (DBB) seperti di
Rajah 3. Pada tahun 2017, sebanyak 3,208 kaunseling Methadone secara individu telah diberikan manakala BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI bagi kaunseling berkumpulan sebanyak 52 sesi dijalankan dengan 499 pesakit diberi kaunseling Rajah 4.
Rajah 3 : Bilangan Pendispensan Methadone, 2013 - 2017
300,000 270,193 272,254 262,051 254,824 248,759 251,124 250,000 218,301 229,443 226,063 200,000 177,878
150,000
100,000
50,000
0 2013 2014 2015 2016 2017
Directly Observed Theraphy (DOT) Dos Bawa Balik (DBB)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 193
Rajah 4 : Bilangan Kaunseling Methadone, 2013 - 2017
12,000 200 180 176 9,586 10,000 9,339 160 8,000 7,551 140 120 103 6,000 4,922 100 80 68 69 3,208 4,000 60 52 1,342 1,391 40 2,000 838 623 499 20 0 0 2,013 2,014 2,015 2,016 2,017
Individu Bil. Pesakit (kumpulan) Sesi Berkumpulan
Perkhidmatan Farmasi Wad
Pegawai Farmasi Klinikal telah ditempatkan di wad dengan pelbagai disiplin. Mereka melibatkan diri secara aktif dalam rondaan wad dengan pakar perubatan dan anggota kesihatan ke arah mengoptimakan terapi ubat pesakit demi meningkatkan taraf kesihatan pesakit.
Perkhidmatan Farmasi Wad meliputi disiplin perubatan, pembedahan, pediatrik, rawatan rapi dan ortopedik. Perkhidmatan Farmasi Wad terdapat di Hospital Tuanku Ja’afar, Hospital Tuanku Ampuan Najihah, Hospital Port Dickson, Hospital Tampin dan Hospital Jelebu.
Perkhidmatan Maklumat Ubat-ubatan
BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI Pegawai-pegawai Farmasi juga memberikan maklumat tentang ubat-ubatan serta maklumbalas terhadap isu-isu berkaitan dengan penggunaan ubat-ubatan. Pertanyaan maklumat ubat bukan saja diterima dari anggota kesihatan malah daripada orang awam.
Terdapat peningkatan sebanyak 63.6% terhadap pertanyaan ubat-ubatan dan peningkatan 60.7% bagi pelaporan ADR bagi tahun 2017 berbanding tahun 2016 di hospital. Manakala di kesihatan terdapat peningkatan pelaporan ADR sebanyak 15.3% berbanding tahun 2016. Maklumat pertanyaan maklumat ubat-ubatan dan laporan ADR (2013 -2017) adalah seperti Rajah 5.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 194
Rajah 5 : Bilangan Pertanyaan Ubat-Ubatan dan ADR, 2013 - 2017
25,000 1,200 181
1,000 20,000 894 173 235 800 15,000 203 590 499 150 600 425 10,000 367 400
5,000 200 6,048 6,881 7,211 6,867 6,822 10,865 13,309 12,393 12,013 19,658
0 0
2013 2014 2015 2016 2017
Pertanyaan Hospital Pertanyaan KK ADR Hospital ADR KK
Perkhidmatan Farmasi Pesakit Luar dan Dalam
Rajah 6 dan Rajah 7 menunjukkan jumlah preskripsi yang diterima di Hospital dan Kesihatan bagi tahun 2013 - 2017. Terdapat peningkatan sebanyak 7.3% bilangan preskripsi yang diterima di farmasi pesakit luar (hospital) manakala bagi preskripsi pesakit dalam dan discaj terdapat penurunan sebanyak 41.9% pada tahun 2017 berikutan terdapat pindaan pada pengiraan bilangan preskripsi pesakit dalam Rajah 6.
Rajah 6 : Jumlah Preskripsi Diterima di Hospital, 2013 - 2017
7,000,000 BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI 3,099,196 6,000,000 2,893,148 2,704,434 2,883,030 5,000,000 2,242,923
4,000,000
3,000,000 2,691,651 2,273,087 2,237,463 2,222,992 2,330,750 2,000,000 1,096,316 1,249,480 1,325,771 1,343,734 779,968 1,000,000 611,697 608,062 635,969 653,281 700,935
0 2013 2014 2015 2016 2017
Preskripsi Pesakit Luar Preskripsi Pesakit Dalam & Discaj Jumlah Item (Pesakit Luar) Jumlah Item (Pesakit Dalam & Discaj)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 195
Manakala di klinik kesihatan peningkatan bilangan preskripsi yang diterima selari dengan peningkatan bilangan item yang dibekalkan pada tahun 2017 iaitu sebanyak 8,111,326 item telah dibekalkan berbanding 2,383,326 bilangan preskripsi diterima. Terdapat peningkatan sebanyak 10.7% bilangan preskripsi yang diterima pada tahun 2017 berbanding 2016.
Rajah 7 : Jumlah Preskripsi Diterima di Kesihatan, 2013 - 2017
9,000,000 8,111,326 8,000,000 7,188,306 6,819,077 7,000,000 6,533,732 6,621,867 6,000,000 5,000,000 4,000,000 3,000,000 2,383,326 1,895,058 1,940,285 2,049,807 2,153,817 2,000,000
1,000,000
0 2013 2014 2015 2016 2017 Tahun Jumlah Preskripsi Jumlah Item
Perkhidmatan Farmakokinetik Klinikal
Terdapat penurunan sebanyak 3.7% bilangan kes dan penurunan 5.5% bilangan analisa pada tahun 2017 berbanding tahun 2016 Rajah 8.
Rajah 8: Pencapaian Perkhidmatan Farmakokinetik Klinikal, 2013 - 2017
1,800 4000 3337 1,600 3115 3500 FARMASI PERKHIDMATAN BAHAGIAN
2907
2,747 1,400 3000 1,200 2500 1,000 2000 800
Bilangan Kes Kes Bilangan 1500 600 1405 Analisa Bilangan 400 1000 500 200 1,170 1,550 1,187 1,241 1,195 0 0 2013 2014 2015 2016 2017 Tahun
Bilangan Kes Bilangan Analisa
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 196
Perkhidmatan Sediaan Steril
Perkhidmatan sediaan steril meliputi perkhidmatan nutrisi parenteral, rekonstitusi ubat sitotoksik dan admikstur intravena serta penyediaan ubat titis mata/ hidung dan telinga.
Rajah 9 : Pencapaian Perkhidmatan Rekonstitusi Ubat Sitotoksik, 2013 - 2017
6,000 5,225 5,000
4,000 3,426 3,475 3,095 2,910 3,000 2,574
2,000 1,634 1,326 901 800
1,000
0 2013 2014 2015 2016 2017 Bil. Kes Bil. Sediaan
Rajah 10 : Pencapaian Perkhidmatan Sediaan Steril, 2013 - 2017
18,000 555 600 16,362 519 16,000 15,394 503 474 500 14,000 12,509 404 11,546 12,000 10,845 400
9,879 PERKHIDMATAN HAGIANFARMASI 10,000 9,355
7,827 300 BA 8,000 6,000 5,461 200 4,000 3,243 100 2,000 0 0 2013 2014 2015 2016 2017 Bil. Sediaan (TPN) Bil. Sediaan (IV Admikstura & Ubat Titis) Bil Kes (TPN)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 197
3. PENGUATKUASA FARMASI
Cawangan Penguatkuasa Farmasi Negeri Sembilan berperanan untuk memastikan semua keluaran farmaseutikal dan produk penjagaan kesihatan yang berada di pasaran adalah berkualiti, selamat, berkesan dan iklan ubat dan perkhidmatan perubatan mematuhi akta-akta dan peraturan-peraturan yang dikuatkuasakan. Cawangan ini juga berperanan dalam meningkatkan kesedaran stakeholder ke atas pembekalan ubat yang berdaftar melalui aktiviti dialog, pameran dan ceramah.
Terdapat 4 akta yang dikuatkuasakan iaitu: a. Akta Racun 1952 dan peraturannya b. Akta Jualan Dadah 1952 dan peraturannya c. Akta Ubat (Iklan & Penjualan) 1956 dan peraturannya d. Akta Pendaftaran Ahli Farmasi 1951 dan peraturannya
PENCAPAIAN KUALITI CAWANGAN PENGUATKUASA FARMASI NEGERI SEMBILAN
Pencapaian QAP
Berikut adalah pencapaian QAP Cawangan Penguatkuasa Farmasi untuk 2013 - 2017:
Jadual 10: Pencapaian QAP Penguatkuasa Farmasi, 2013 - 2017
Tahun Bil. QAP Indicator 2013 2014 2015 2016 2017 1. Complaint on offences related to Pencapaian (%) pharmacy legislation verified and 95.8 100.0 100.0 100.0 100.0 responded within 2 weeks Sasaran (%) 90.0 100.0 100.0 100.0 100.0 2. Pre-operation intelligence completed Pencapaian (%) within 2 months 97.0 95.2 100.0 98.4 100 Sasaran (%) BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI 95.0 95.0 95.0 95.0 95.0 3. Completion of investigation papers within Pencapaian (%) 4 months 100.0 90.0 92.1 92.0 94.9 Sasaran (%) 85.0 85.0 85.0 85.0 85.0 4. Follow-up actions taken after inspection Pencapaian (%) of premises within 3 months 100.0 100.0 100.0 100.0 100.0 Sasaran (%) 95.0 95.0 95.0 98.0 98.0
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 198
Pencapaian KPI
Berikut adalah pencapaian KPI Cawangan Penguatkuasa Farmasi untuk 2013 - 2017:
Jadual 11 : Pencapaian KPI Penguatkuasa Farmasi, 2013 - 2017
Tahun Bil. KPI 2013 2014 2015 2016 2017 1. Peratus pengeluaran lesen/permit baru yang Pencapaian (%) dikeluarkan di bawah Akta Racun 1952 dalam 100.0 100.0 99.0 100.0 82.4 tempoh: (i) 10 hari bekerja (Tahun 2013 - 2014) Sasaran (%) (ii) 7 hari bekerja (Tahun 2015-2017) 100.0 100.0 90.0 90.0 90.0 2. Peratus serbuan yang berjaya untuk diambil Pencapaian (%) tindakan undang-undang daripada jumlah 100.0 100.0 98.4 100.0 97.0 serbuan yang dijalankan Sasaran (%)
95.0 98.0 98.0 98.0 98.0
3. Peratus kes yang berjaya dalam perbicaraan Pencapaian (%) mahkamah daripada jumlah kes yang Tiada 89.8 98.3 100.0 didakwa di mahkamah Sasaran (%) Tiada 80.0 85.0 85.0 4. Peratus kertas siasatan dikemukakan kepada Pencapaian (%) Timbalan Pendakwaraya (TPR) Selepas Tiada 88.0 88.5 Menerima Laporan Analisa Dalam Tempoh 1 bulan. Sasaran (%) Tiada 85.0 85.0 5. Peratus iklan ubat-ubatan di dalam media Pecapaian (%) cetak yang dipantau mematuhi undang- Tiada 100.0 undang yang dikuatkuasakan. Sasaran (%) Tiada 90.0
BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI PENCAPAIAN ATIVITI PENGUATKUASAAN FARMASI BAGI TAHUN 2017
Pelesenan
Aktiviti ini meliputi pengeluaran Lesen Jenis A, B, E, Permit Natrium Hidroksida (NaOH) dan Permit Psikotropik (Methadone & Burprenorphine) kepada pemohon yang dipertimbangkan layak oleh Pegawai Pelesenan Negeri di bawah peruntukan Akta Racun 1952 untuk mengendalikan ubat-ubatan dan bahan kimia yang mengandungi bahan-bahan terkawal dalam aktiviti perniagaannya.
Mulai tahun 2017, permohonan lesen A, B, E, Permit Natrium Hidroksida (NaOH) telah dijalankan secara atas talian melalui sistem My.Pharma-C. Manakala permohonan Permit Psikotropik (Methadone & Burprenorphine) dan Permit Psikotropik (Industri) masih melalui sistem atas talian MySpikes sejak permit diperkenalkan pada 1 Julai 2011.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 199
Rajah 11 : Aktiviti Pengeluaran Lesen Racun dan Permit, 2013 - 2017
136 138 131 140 126 121 120 116 115 119 119 120
100
80 66 53 54 60 52 52
40 18 15 15 20 14 10 1 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 2013 2014 2015 2016 2017
Lesen A Lesen B Lesen E Permit NaOH Permit Psikotropik (M/B) Permit Psikotropik
Pada tahun 2017, sebanyak 322 lesen racun dikeluarkan oleh Pegawai Pelesenan Negeri Sembilan. Lesen Racun Jenis A paling banyak dikeluarkan iaitu 138 diikuti oleh 119 Permit Sodium Hidroksida, 54 Lesen Racun Jenis B, 10 Permit Psikotropik (Methadone & Buprenorphine) dan 1 Permit Psikotropik untuk kegunaan industri.
Lesen Racun Jenis A dikeluarkan kepada ahli farmasi swasta yang berdaftar di bawah Lembaga Farmasi Malaysia manakala Permit Psikotropik (Methadone & Burprenorphine) dikeluarkan untuk mengawal pembelian dan penggunaan Methadone dan Buprenorphine bagi tujuan rawatan terapi gantian dadah jenis opiod oleh pengamal-pengamal perubatan swasta.
Rajah 12 : Bilangan Premis Farmasi Mengikut Kategori, 2013 - 2017
80 FARMASI PERKHIDMATAN BAHAGIAN 70
60
50 40 farmasi 30
Bilanganpremis 20 10 0 2013 2014 2015 2016 2017 Runcit 73 77 80 90 92 Borong 16 13 16 16 16 Borong & Runcit 8 9 8 8 10
Runcit Borong Borong & Runcit
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 200
Pada tahun 2017, terdapat 118 buah premis farmasi di Negeri Sembilan. Daripada jumlah premis farmasi, paling banyak premis farmasi di Daerah Seremban, iaitu sebanyak 87 premis diikuti oleh Daerah Port Dickson sebanyak 16 premis dan Daerah Tampin sebanyak 7 premis.
Daripada 92 premis farmasi runcit, terdapat 88 premis farmasi komuniti dan 4 premis hospital. Manakala daripada 16 premis farmasi borong, terdapat 3 premis farmaseutikal, 8 premis veterinary, dan 5 premis pengilang. 10 buah premis farmasi borong dan runcit pula terdiri daripada 9 buah farmasi komuniti dan sebuah hospital swasta.
Pemeriksaan
Aktiviti pemeriksaan dijalankan ke atas premis-premis yang mengendalikan ubat-ubatan atau bahan-bahan kimia seperti yang disenaraikan di dalam Senarai Racun, Akta Racun 1952. Jadual 12 memperincikan jenis-jenis pemeriksaan premis yang dilakukan dari tahun 2013 hingga 2017 serta pencapaiannya:
Jadual 12 : Aktiviti Pemeriksaan Premis Berlesen / Berdaftar / Tidak Berlesen, 2013 - 2017
Tahun Jenis Premis 2013 2014 2015 2016 2017 Premis Berlesen 288 297 313 319 323 Farmasi (Runcit sahaja/ Borong sahaja/ Runcit dan 119 115 108 125 134 Borong / Pengilang/ Veterinar) Lesen Racun Jenis B 55 67 57 56 54 Lesen Racun Jenis E 1 0 0 0 0 Permit NaOH 113 115 129 122 118 Permit Psikotropik (Methadone & Buprenorphine) - - 18 14 16 Permit Psikotropik (Industri) - 1 1 2 1 Premis Berdaftar 164 162 146 172 157 Klinik Perubatan 129 136 123 143 120 Klinik Pergigian 33 18 18 22 24 Klinik Haiwan 2 4 4 3 8 Hospital Swasta 4 1 4 5 BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI
PremisTidak Berlesen 245 338 390 487 371 Kedai Runcit/ Kedai Ubat/ Pasar Mini/ Supermarket 171 243 296 421 274 Pengamal TCM 19 12 10 6 13 Premis Lain 20 55 59 55 69 Salun Kecantikan/ SPA/ Aromatherapy/ Pusat Rawatan 35 28 25 5 15 Rambut Lesen Pihak Berkuasa Kawalan Dadah (PBKD) 30 34 33 35 30 (Lesen Borong/ Lesen Pengimport/ Lesen Pengilang)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 201
Rajah 13 : Aktiviti Pemeriksaan Premis, 2013 - 2017
600
500 487
400 390 371 338 319 323 297 313 300 288 245 200 172 164 162 146 157 100 35 30 34 35 30 0 2013 2014 2015 2016 2017 Premis PBKD Premis Berdaftar Premis Berlesen Premis Tidak Berlesen
Secara keseluruhannya, sejumlah 881 pemeriksaan telah dilakukan pada tahun 2017. Pemeriksaan yang paling banyak dilakukan, sebanyak 371 adalah pada premis tidak berlesen seperti kedai runcit / kedai ubat, pengamal perubatan tradisional dan salun kecantikan, diikuti dengan 323 pemeriksaan pada premis berlesen seperti farmasi, lesen B / E / Permit NaOH / Psikotropik dan 157 pemeriksaan pada premis berdaftar seperti klinik perubatan / pergigian / haiwan dan hospital swasta. Sebanyak 48 surat amaran telah dikeluarkan kepada pemilik premis, 39 rampasan dan 13 pemeriksaan ulangan telah dibuat, serta 12 maklumat disalurkan ke unit risikan.
Perisikan dan Operasi
Seksyen Perisikan dan Operasi merupakan salah satu seksyen utama di bawah Cawangan Penguatkuasaan Farmasi Negeri Sembilan. Terdapat 3 unit dibawah seksyen ini terdiri daripada Unit Aduan, Unit Risikan dan Unit Serbuan. a) Perisikan
Pengesahan aduan/maklumat adalah antara aktiviti utama dalam menjalankan fungsi risikan. Aktiviti ini penting FARMASI PERKHIDMATAN BAHAGIAN bagi mengesahkan sama ada sesuatu aduan itu berasas atau tidak untuk tindakan penguatkuasaan. Sumber aduan yang diterima terdiri daripada pelbagai pihak termasuk Bahagian Perkhidmatan Farmasi KKM, CPF Negeri, aduan awam dan lain-lain sumber. b) Serbuan
Jadual 13 : Aktiviti Serbuan, 2013 – 2017
Bil Jenis Aktiviti 2013 2014 2015 2016 2017 1. Bilangan Serbuan 51 58 61 73 64 2. Bilangan perkara dirampas 670 1,036 646 1,209 851 Nilai Rampasan Keseluruhan 3. 186,625 218,582 1,239,587 311,268 1,824,837 (RM)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 202
Operasi serbuan dijalankan berdasarkan aduan/ maklumat yang diterima. Pada tahun 2017, sebanyak 64 serbuan telah berjaya dijalankan dengan jumlah bilangan perkara dirampas sebanyak 851. Jumlah nilai rampasan bagi tahun 2017 menunjukkan peningkatan yang ketara berbanding tahun-tahun yang sebelumnya. Ini disumbangkan oleh aktiviti operasi yang dijalankan ke atas pembekal/pemborong yang melanggar peruntukan undang-undang di bawah Akta Jualan Dadah 1952 dan Peraturan-Peraturannya.
Jadual 14 : Jumlah Nilai Rampasan Mengikut Produk, 2013 – 2017
Nilai Rampasan (RM) Bil. Kategori Produk 2013 2014 2015 2016 2017 1. Produk Racun 110,649 41,131 25,145 146,053 27,236 2. Produk OTC 13,103 31,766 10,812 44,156 1,524,201 3. Produk Tradisional 35,358 289,437 162,129 95,721 184,784 4. Produk Kosmetik 54,971 76,783 460,431 25,578 87,922 5. Minuman / Makanan / Bahan Mentah 4,055 799,920 60 60 2,864
Hasil rampasan mengikut kategori-kategori produk adalah seperti Jadual 14. Kategori produk Over The Counter
(OTC) merupakan hasil rampasan yang tertinggi untuk tahun 2017 iaitu sebanyak RM1,524,201 diikuti dengan produk tradisional sebanyak RM 184,784 dan produk kosmetik RM 87,922.
Siasatan dan Pendakwaan
Cawangan ini menjalankan siasatan kes-kes berkaitan keluaran farmaseutikal/ kosmetik, racun dan bahan kimia yang dikawal di bawah Akta-akta farmasi yang dikuatkuasakan serta mengendalikan pendakwaan dan perbicaraan kes-kes di mahkamah setelah mendapat sanksi/ izin mendakwa daripada Timbalan Pendakwa Raya. a) Siasatan
Sebanyak 62 kes siasatan baharu dibuka pada tahun 2017 berbanding 71 kes pada tahun 2016. Bilangan kes siasatan baharu ini bergantung kepada bilangan kes serbuan berjaya yang dijalankan.
Rajah 15 : Bilangan Kes Siasatan Baharu Dibuka, 2013 - 2017 FARMASI PERKHIDMATAN BAHAGIAN 80 71 70 62 58 60 51 53 50
40
30
20
10
0 2013 2014 2015 2016 2017
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 203
Penyiasatan kes melibatkan individu/ syarikat yang melakukan pelanggaran di bawah Akta Racun 1952, Akta Jualan Dadah 1952 dan Akta Ubat (Iklan dan Penjualan) 1956. Seperti tahun-tahun yang lalu, kesalahan di bawah Akta Jualan Dadah 1952 masih menjadi kesalahan utama yang disiasat pada tahun 2017 oleh cawangan ini iaitu sebanyak 53 kes (85%). Manakala kesalahan di bawah Akta Racun 1952 adalah sebanyak 6 kes (10%), diikuti oleh kesalahan di bawah kedua-dua Akta Jualan Dadah 1952 dan Akta Racun 1952 sebanyak 2 kes (3%) serta kesalahan di bawah Akta Ubat (Iklan dan Penjualan) 1956 sebanyak 1 kes (2%) (Rajah 16).
Rajah 16 : Bilangan Kesalahan Mengikut Akta Farmasi Tahun 2013 - 2017
80 68 70 57 60 55 44 50 41 40 30
16 20 12
9 9 8 ASI 10 4 3 5 0 1 1 2013 2014 2015 2016 2017
Akta Racun 1952 Akta Jualan Dadah 1952 Akta Ubat (Iklan & Penjualan) 1956
b) Pendakwaan
Tindakan pendakwaan akan diambil ke atas individu atau syarikat yang didapati melanggar undang-undang sekiranya terdapat bukti-bukti yang kukuh berkaitan dengan kesalahan yang dilakukan. Berikut adalah perincian berkaitan aktiviti pendakwaan yang dijalankann
BAHAGIANPERKHIDMATAN FARM Jadual 15 : Aktiviti Pendakwaan, 2013 - 2017
Jenis Aktiviti 2013 2014 2015 2016 2017 1. Bilangan Kes Sebutan Baru di Mahkamah 79 71 58 64 76 Bilangan Kes Didapati Orang Kena Saman (OKS) 2. 35 29 50 60 69 Bersalah Jumlah Denda (RM) 135,150 96,800 196,000 176,030 253,550
Pada tahun 2017 jumlah keseluruhan kehadiran ke mahkamah untuk kes pendakwaan adalah sebanyak 133 kali. Sebanyak 76 kes merupakan kes sebutan baru. Daripada jumlah tersebut dan kes yang belum dijatuhkan hukuman untuk sebutan tahun sebelumnya (2016) sebanyak 69 kes mengaku bersalah. Sebanyak 2 kes telah memohon untuk dibicarakan, 2 kes dilepas tanpa dibebaskan (DNAA) dan selebihnya ditangguhkan atas pelbagai sebab. Ringkasan aktiviti pendakwaan dari tahun 2013 sehingga 2017 adalah seperti dalam Jadual 15.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 204
Kawalan Iklan
Cawangan ini memantau iklan-iklan ubat, makanan, perkhidmatan, kosmetik, peranti perubatan yang disiarkan bagi memastikan tiada iklan melanggar Peraturan dan Seksyen di bawah Akta Ubat Iklan dan Penjualan 1956.
Rajah 17 : Taburan Pemonitoran Iklan, 2014 - 2017
600
500 2
400 201 23 6 86 300 8 141 94 200 277 278 239 100 198
0 0 3 10 1 2014 2015 2016 2017
Media Elektronik Media Cetak Pemeriksaan Pelbagai
Rajah 17 menunjukkan jenis iklan yang disaring bagi tahun 2014 - 2017. Pada tahun 2017, sejumlah 387 iklan telah disaring dan majoritinya terdiri daripada 239 saringan media cetak (majalah dan akhbar) dan diikuti oleh 141 saringan iklan semasa pemeriksaan premis, 6 iklan pelbagai (lebuh raya) dan 1 iklan media elektronik (radio Negeri FM). Pada tahun 2017, sebanyak 13 surat peringatan/amaran dan 22 surat kepada agensi yang berkaitan telah dikeluarkan, manakala 9 iklan telah disalurkan kepada unit risikan untuk tindakan lanjut.
Aktiviti Kesedaran Stakeholder BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI
Cawangan ini melaksanakan aktiviti kesedaran yang mengkhususkan kepada rantaian pembekal seperti pengimport, pemborong, pengedar, peruncit, stakeholder (organisasi/pertubuhan) di Negeri Sembilan. Aktiviti kesedaran yang ditumpukan adalah berkaitan maklumat kawalan undang-undang dan pendaftaran produk yang berkonsep supply reduction bagi mengurangkan dan seterusnya membanteras aktiviti pembekalan ubat-ubatan yang tidak berdaftar dengan Kementerian Kesihatan Malaysia. Jadual 16 dan Jadual 17 adalah aktiviti-aktiviti kesedaran stakeholder dan jenis dialog yang telah dijalankan sepanjang tahun 2017.
Jadual 16 : Aktiviti Kesedaran, 2017
Bil. Aktiviti Kesedaran Stakeholder Bilangan 1. Aktiviti ceramah 9 2. Aktiviti dialog 5 3. Aktivti pameran 2 4. Sesi Rundingcara 33 5. Penceramah Jemputan oleh agensi lain 6
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 205
Jadual 17 : Aktiviti Dialog Tahun 2017
Tarikh Aktiviti Dialog Stakeholder 08 Mei 2017 Dialog Bersama Pemborong, Klinik, Peruncit Veterinar 24 Mei 2017 Dialog Iklan Bersama Agensi Media 13 Sept 2017 Dialog Bersama Kastam 05 Okt 2017 Dialog Iklan Bersama Pihak Berkuasa Tempatan
Pada 31 Oktober 2017, Cawangan Penguatkuasa Farmasi Negeri Sembilan telah mengadakan satu sidang akhbar yang bertajuk “Rampasan Produk Ubat-Ubatan dan Kosmetik Terlarang Bernilai RM1.6 juta di Negeri Sembilan Tahun 2017”. Kenyataan media ini telah disampaikan oleh Yang Berbahagia Dr. Zainudin bin Mohd. Ali, Pengarah Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan dan berita ini telah disiarkan di TV9, Sinar Harian, Harian Metro, Utusan, Malaysian Kini, MIMS, Free Malaysia Today, Sin Chew Jit Poh dan media lain.
Berikut merupakan contoh keratan akhbar dan media elektronik bagi sidang akhbar yang diadakan pada 31 Oktober 2017.
BAHAGIAN PERKHIDMATAN FARMASI BAHAGIANPERKHIDMATAN FARMASI
KESIMPULAN Secara keseluruhannya, Bahagian Perkhidmatan Farmasi telah mencapai kejayaan bagi sasaran yang telah ditetapkan pada tahun 2017. Berdasarkan perbandingan pencapaian atau beban kerja sejak 5 tahun sebelum ini, peningkatan dapat dilihat bagi aktiviti sedia ada dan penambahan aktiviti baru yang memerlukan juga penambahan sumber manusia dan peruntukan kewangan. Aspek-aspek ini akan diberi perhatian serius bagi memastikan perkhidmatan diberikan berjalan lancar sejajar dengan misi dan visi Bahagian Perkhidmatan Farmasi, Kementerian Kesihatan Malaysia.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 206
Bahagian Keselamatan dan Kualiti Makanan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 207
PENGENALAN
Aktiviti Kawalan Keselamatan dan Kualiti Makanan dilaksanakan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia, bertujuan untuk memastikan penyediaan, penjualan dan penggunaan makanan oleh orang ramai adalah selamat dari segi kesihatan dan bebas dari unsur-unsur penipuan. Tugas ini termasuklah penguatkuasaan Akta Makanan 1983 dan Peraturan-Peraturan Makanan 1985 yang dipertanggungjawabkan oleh pihak Kerajaan kepada Kementerian Kesihatan.
Bagi mencapai tujuan tersebut, aktiviti teras yang dilaksanakan adalah: a. Pengawasan keselamatan, kebersihan dan standard makanan yang dijual di pasaran. Ini meliputi makanan yang diimport serta makanan keluaran tempatan; b. Pemeriksaan tahap kebersihan premis-premis makanan; dan c. Pemeriksaan tahap kesihatan pengendali makanan.
VISI
Memastikan keselamatan makanan dan meningkatkan integriti negara dalam keselamatan dan kualiti makanan melalui tanggungjawab dan akauntabiliti bersama berasaskan sistem pengurusan tripartite yang berkesan ke arah Wawasan 2020.
MISI
Misi Kementerian Kesihatan ialah mewujudkan penglibatan dan penyertaan masyarakat untuk kesihatan bagi merangsang dan memudahkan rakyat untuk: a. Mencapai sepenuhnya kemampuan kesihatan mereka; b. Menghargai kesihatan sebagai aset yang bernilai; dan c. Mengambil langkah positif meningkatkan lagi dan mengekalkan status kesihatan bagi menikmati kehidupan yang lebih bermutu.
OBJEKTIF AM
Bertujuan untuk melindungi orang ramai daripada bahaya-bahaya kesihatan daripada makanan dan penipuan dalam penyelidikan, penjualan dan penggunaan makanan. PEMAKANAN KUALITI DAN KESELAMATAN BAHAGIAN OBJEKTIF KHUSUS
Program Keselamatan dan Kualiti Makanan adalah seperti berikut: a. Menentukan agar penyediaan, penjualan dan penyimpanan semua bahan makanan adalah selamat dan bersih. b. Menentukan supaya semua bahan makanan yang dijual adalah : c. Bebas daripada pencemaran dan penambahan aditif makanan yang tidak diperlukan dan penipuan; d. Mematuhi peraturan–peraturan dan undang–undang yang ditetapkan; dan e. Dilabel dan diiklan dengan tidak mengelirukan dan memberikan gambaran sebenar mengenai kandungan makanan tersebut. f. Menentukan supaya semua bahan makanan yang diimport ke negara ini adalah selamat dan mematuhi Akta Makanan1983 dan Peraturan – Peraturan Makanan 1985. g. Menentukan konsainmen makanan yang dieksport ke negara ini mematuhi perundangan–perundangan yang dikehendaki negara–negara pengimport. h. Menentukan orang ramai menerima maklumat yang mencukupi mengenai aspek keselamatan makanan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 208
PENCAPAIAN AKTIVITI
PENSAMPELAN MAKANAN
Pensampelan makanan adalah satu aktiviti penting dalam program Keselamatan dan Kualiti Makanan. Sampel makanan boleh diambil secara formal atau informal. Pensampelan formal adalah untuk tujuan penguatkuasaan dan pensampelan informal adalah untuk tujuan pengawasan. Aktiviti pensampelan makanan boleh dibahagikan kepada: a. Mikrobiologi b. Kimia c. Fizikal d. Radioaktif e. Bioteknologi
Jadual 1 menunjukkan jumlah pencapaian pensampelan dari tahun 2013 hingga 2017. Rajah 1 menunjukkan bilangan sampel yang diambil dari tahun 2013 hingga 2017. Pada tahun 2017, jumlah keseluruhan sampel yang telah diambil telah melebihi sasaran yang ditetapkan (rujuk Jadual 4) dan ini adalah berkaitan dengan keperluan pensampelan berdasarkan Food Alert, sampel untuk tujuan pemantauan, sampel untuk tujuan pengeluaran sijil kesihatan dan juga keperluan untuk mengambil sampel – sampel baru.
Jadual 2 menunjukkan pencapaian parameter sampel berdasarkan spesifikasi output perjanjian program tahun 2017. Jumlah sasaran sampel yang diambil dalam satu-satu jenis parameter bergantung kepada maklumat sampel yang melanggar pada tahun-tahun lepas dan pemantauan berkala.
Jadual 3 menunjukkan pencapaian bilangan sampel pemantauan residu dadah veterinar yang diambil dan bilangan sampel yang positif. Sebanyak 34 sampel bagi analisis residu dadah veterinar telah diambil dan tiada yang positif kehadiran residu dadah veterinar. Penumpuan telah diberikan terhadap pensampelan analisis kumpulan antibakteria.
Jadual 1 : Kategori Pembahagian Sampel, 2013 - 2017
Tahun Mikrobiologi Nonmikro Jumlah 2013 620 251 871 2014 1,101 512 1,613 2015 247 460 707 KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI 2016 238 486 724 2017 140 409 549
Jadual 2 : Persampelan Makanan Mengikut Parameter Analisis, 2013 - 2017
Tahun Parameter 2013 2014 2015 2016 2017 Mikrobiologi 620 1,101 247 238 140 Kimia 192 393 410 448 237 Fizikal 14 27 8 22 30 Radioaktif 9 21 10 6 1 Bioteknologi 36 71 32 10 1 Jumlah 871 1,613 707 724 409
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 209
Rajah 1 : Bilangan Sampel Yang Diambil, 2013 - 2017
1,200
1,000
800
600
Bilangan 2013 400 2014 2015 200 2016 0 2017
Mikro Kimia Fizikal Radioaktif Biotek
Jenis Sampel
Jadual 3 : Bilangan Sampel Pemantauan Residu Dadah Veterinar
2013 2014 2015 2016 2017 Jenis Analisis Residu A B A B A B A B A B Beta Agonist 8 0 7 0 7 0 5 1 2 0 Tetracycline 4 0 3 0 6 0 3 0 12 0 Chloramphenicol 4 0 2 0 0 0 24 0 5 0 Kumpulan Antibakteria 0 0 0 0 16 0 2 0 0 0 Anthelminthics 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Jumlah 16 0 12 0 58 0 34 1 19 0 Nota : A – Bilangan Sampel Diambil ; B – Bilangan Sampel Positif
PEMAKANAN KUALITI DAN KESELAMATAN BAHAGIAN Jadual 4 : Pencapaian Persampelan Makanan Mengikut Daerah
2013 2014 2015 2016 2017 Daerah Sampel % Sampel % Sampel % Sampel Sampel Sasaran Sasaran Sasaran Sasaran Sasaran diambil diambil diambil diambil diambil % % Seremban 59 540 915 138 680 492 147 724 492.5 93 940 1010.8 98 864 881.7
K.Pilah 18 26 144 88 119 135 104 130 125 60 142 236.7 53 79 149.1
Tampin 20 61 305 79 154 194 88 131 148.9 55 85 154.5 43 85 197.7
P.Dickson 27 86 318 94 235 250 111 206 185.6 67 299 446.3 29 180 620.7
Jempol 19 66 347 92 188 204 114 141 123.7 73 191 261.6 77 114 148.1
Jelebu 15 19 126 70 87 124 77 82 106.5 57 69 121.1 65 69 106.2
Rembau 11 73 663 64 150 234 66 167 253 34 167 491.2 44 97 220.5
Jumlah 164 975 594 625 1,613 258 707 1581 223.6 439 1,893 431.2 409 1,488 363.8
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 210
Jadual 5 di bawah menunjukkan peratus pelanggaran sampel makanan yang diambil mengikut daerah di Negeri Sembilan. Rajah 2 pula menunjukkan peratusan pelanggaran sampel makanan bagi tahun 2017. Sampel makanan diambil untuk tujuan pemantauan dan juga untuk tujuan penguatkuasaan. Sebanyak 1,488 sampel yang telah diambil dari setiap daerah untuk tujuan pemantauan dan ini termasuk sampel untuk pengeluaran sijil kesihatan. Sebanyak 42 sampel yang positif iaitu hanya 2.8% dari sampel keseluruhan termasuk sampel pemantauan dan penguatkuasaan yang didapati melanggar Akta Makanan 1983 dan Peraturan-peraturan Makanan 1985. Daerah Jempol mencatatkan peratusan pelanggaran yang tinggi iaitu sebanyak 11.4%
Jadual 5 : Peratusan Pelanggaran Sampel
2013 2014 2015 2016 2017 Daerah Bil Keputusan % Bil Keputusan % Bil Keputusan % Bil Keputusan % Bil Keputusan % Keputusan Melanggar Melanggar Keputusan Melanggar Melanggar Keputusan Melanggar Melanggar Keputusan Melanggar Melanggar Keputusan Melanggar Melanggar Diterima Diterima Diterima Diterima Diterima Seremban 539 5 0.9 394 3 0.76 395 17 4.30 364 9 2.47 864 4 0.46
K.Pilah 57 0 0.0 108 2 1.8 213 1 0.47 300 6 2.00 79 4 5.06
Tampin 49 0 0.0 95 0 0.0 110 2 2.72 77 0 0.00 84 2 2.38
P.Dickson 67 2 3.0 166 1 0.6 200 1 0.5 181 0 0.00 180 17 9.4
Jempol 61 3 5.0 131 4 3.0 110 8 7.27 138 8 5.80 114 13 11.4
Jelebu 7 0 0.0 81 3 3.7 75 0 1.33 63 2 3.17 69 1 1.45
Rembau 2 0 0.0 121 1 0.8 162 8 5.12 117 1 0.85 97 1 1.03
Jumlah 782 10 1.3 1,096 14 1.2 1,265 37 3.10 1,240 26 2.10 1,488 42 2.82
Rajah 2 : Peratus Pelanggaran Sampel Makanan, 2017
1000 12 11.4 900 864 10
800 9.4
700 8 600
500 6 BAHAGIAN KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI 400 5.06
300 4 %Pelanggaran BilanganSampel 180 200 2.38 114 79 84 69 1.45 97 2 100 9 6 8 1.03 0.46 0 0 2 1 0 0 SBN KP TAM P.D JEM JEL REM 'Keputusan Diterima 'Melanggar '% Melanggar
Jadual 6 dan Rajah 3 menunjukkan pencapaian tindakan mahkamah bagi tahun 2013 hingga 2017 di bawah Akta Makanan 1983 dan Peraturan-Peraturan Makanan 1985. Bagi tahun 2017, sebanyak 42 kes telah melanggar termasuk sampel pemantauan dan penguatkuasaan dan kes telah didakwa di Mahkamah dan dikenakan denda sebanyak RM22,800 yang meliputi pelbagai kesalahan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 211
Jadual 6 : Pencapaian Tindakan Mahkamah, 2013 - 2017
Perkara 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan sampel diambil 871 1,613 1,581 1,893 1,488 Bilangan perlanggaran 10 14 37 26 42 Bilangan denda (mahkamah) 8 9 7 16 11 Jumlah Kutipan (RM) 12,000 12,300 9,200 26,950 22,800
Rajah 3. Bilangan Sampel yang Diambil dan Bilangan Perlanggaran, 2013 - 2017
2,000 1,800 1,600
1,400
1,200
1,000 Bilangan 800 Bil. Sampel Diambil 600 Bil. Perlanggaran 400 200 0 2013 2014 2015 2016 2017 Tahun
AKTIVITI PEMERIKSAAN DAN PENILAIAN PREMIS MAKANAN
Salah satu aktiviti dalam Program Keselamatan dan Kualiti Makanan adalah pemeriksaan kebersihan premis GIAN KESELAMATANGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI makanan. Premis makanan yang diperiksa termasuk restoran, gerai, penjaja, kantin, dapur asrama dan kilang.
Aktiviti penguatkuasaan dan operasi bersepadu sering dilaksanakan bersama pihak berkuasa tempatan bagi BAHA memantau kebersihan premis-premis ini. Ringkasan aktiviti pemeriksaan premis makanan adalah seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 7, Jadual 8 dan Rajah 4.
Jumlah premis yang terdapat di Negeri Sembilan adalah sebanyak 13,435 premis penjualan makanan. Daripada Jadual 8, bagi tahun 2017 sebanyak 28 premis makanan yang mendapat penilaian di bawah 50%. Manakala sebanyak 140 buah premis telah diambil tindakan tutup sementara.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 212
Jadual 7 : Perbandingan Pemeriksaan dan Penutupan Premis Makanan, 2013 - 2017
2013 2014 2015 2016 2017 Daerah Periksa < 50% Tutup Periksa < 50% Tutup Periksa < 50% Tutup Periksa <50% Tutup Periksa <50% Tutup
Seremban 1,905 65 138 1,963 80 158 1,793 29 86 2,234 17 56 2,080 23 87
K.Pilah 670 0 13 995 0 14 737 0 5 774 2 12 660 0 1
Tampin 1,109 3 39 841 0 7 974 0 13 971 1 5 711 0 9
P.Dickson 629 0 16 804 3 20 806 4 19 471 2 21 866 2 28
Jempol 636 1 13 677 2 8 658 5 8 607 2 9 575 1 11
Jelebu 600 2 28 552 0 18 593 2 15 758 0 7 635 1 2
Rembau 400 1 4 412 4 9 495 0 4 668 1 15 652 1 2
Jumlah 5,949 72 251 6,244 89 234 6,056 40 150 6483 25 125 6,179 28 140
Jadual 8 : Pencapaian Pemeriksaan Tahap Kebersihan Premis Makanan, 2017
b
(1) (2) (3) BIL. PREMIS TERLIBAT Bil. Bil. (4) (5) (6) (7) Daerah Premis Diperiksa < 50% 51-75% 76-100% Bil. Premis Ditutup Ada a c Seremban 7,424 2,080 23 401 1,656 87 Kuala Pilah 665 660 0 38 622 1 Tampin 960 711 0 33 678 9 P.Dickson 2,163 866 2 115 749 28 Jempol 1,014 575 1 108 466 11 Jelebu 590 635 1 65 569 2 Rembau 619 652 1 80 571 2 JUMLAH 13,435 6,179 28 840 5,311 140 Nota : 1. a : Data Bancian pada Dis’ 2015 (HMIS.KMM 219 ) 2. b : % Pencapaian Penilaian 26 - 50 % : Tidak Memuaskan (C)
BAHAGIAN KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI 51 - 75 % : Memuaskan (B) 76 -100% : Sangat Memuaskan (A) Penilaian berdasarkan Jadual Penilaian Kebersihan, Kem.Kesihatan Malaysia. 3. c : Penutupan Sementara Premis Makanan di bawah Akta Makanan 1983 (Sek.11)
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 213
Rajah 4 : Tahap Kebersihan Premis Makanan, 2013 - 2017
6,000
5,000
4,000 3,000 2,000
BilanganPremis 1,000 0 2013 72 1,393 4,484 2014 85 1,127 5,028 2015 41 721 5,292 2016 25 1,106 5,352 2017 28 840 5,311 % Kebersihan
AKTIVITI RAMPASAN MAKANAN
Aktiviti rampasan dan penyitaan makanan juga dilakukan bagi sampel makanan yang tidak mematuhi Akta Makanan 1983 dan Peraturan-Peraturan Makanan 1985 seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 9 berikut:
Jadual 9 : Aktiviti Rampasan Makanan
Tahun Perkara 2013 2014 2015 2016 2017 Bilangan operasi 87 88 65 96 75
Nilai rampasan (RM) 37,764.35 54,514.95 25, 742.61 30,787.56 48,375.86 BAHAGIAN KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 214
PEMERIKSAAN KANTIN SEKOLAH DAN DAPUR ASRAMA
Pemeriksaan premis makanan iaitu kantin dan dapur asrama sekolah telah dijalankan sepanjang tahun bagi memastikan kebersihan dan keselamatan makanan di kantin dan dapur asrama sekolah adalah baik dan memuaskan. Pencapaian bagi pemeriksaan bagi tahun 2013 hingga 2017 adalah seperti ditunjukkan dalam Jadual 10 berikut:
Jadual 10 : Pengredan Kantin Sekolah dan Dapur Asrama
Kategori Premis 2013 2014 2015 2016 2017 Kantin Sekolah Gred A 162 155 180 183 193 Gred B 225 236 231 218 216 Gred C 56 60 37 49 36
Tiada Gred 0 0 0 0 0 Dapur Asrama Gred A 23 21 31 40 56 Gred B 34 36 27 26 15 Gred C 8 7 8 6 1 Tiada Gred 0 0 0 0 0
ADUAN
Selain aktiviti pemeriksaan premis dan persampelan makanan, aktiviti di dalam Program Keselamatan dan Kualiti Makanan merangkumi juga siasatan aduan dari segi keselamatan makanan atau premis makanan. Siasatan aduan merangkumi dari semua aspek keselamatan makanan daripada penerimaan bahan mentah makanan sehingga makanan siap dimakan. Siasatan aduan perlu dilaksanakan bagi memastikan aduan yang diterima adalah berasas dan memastiakn makanan yang dibekalkan kepada pengguna adalah selamat dan bebas daripada ancaman kesihatan.
KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI Pada tahun 2017, sebanyak 37 aduan diterima dimana 12 daripada aduan tersebut adalah aduan mengenai kebersihan premis makanan. Jadual 11 menunjukkan pecahan aduan yang diterima dan Rajah 5 menunjukkan bilangan aduan yang diterima mengikut kategori.
Jadual 11 : Bilangan Pecahan Aduan
Bilangan Aduan Perkara 2013 2014 2015 2016 2017 Benda Asing 4 13 12 4 5 Kebersihan Premis Makanan 19 41 54 61 12 Makanan Rosak 4 3 14 1 5 Pencemaran Makanan 2 5 23 0 2 Makanan Tamat Tempoh 1 4 3 5 2 Lain-Lain 11 13 2 35 5 Jumlah 41 79 108 106 31
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 215
Rajah 5 : Bilangan Aduan yang Diterima Mengikut Kategori, 2013 - 2017
70
60
50
40
Bilangan 30
2013 20 2014 2015 10 2016 2017 0 Benda Asing Kebersihan Premis Makanan Rosak Pencemaran Makanan Makanan Tamat Lain - Lain
Makanan Tempoh Kategori Aduan
KRISIS MAKANAN (FOOD ALERT) DAN ARAHAN PEMANTAUAN KESELAMATAN MAKANAN
Pada tahun 2017, sebanyak 2 Food Alert telah dikeluarkan oleh Kementerian Kesihatan Malaysia. Berikut adalah senarai Food Alert seperti ditunjukan di dalam Jadual 12.
Jadual 12 : Senarai Food Alert
Perkara 2017 1. White Crushed Edible Salt mengandungi Iodin Food Alert 2. Kopi Harimau mengandungi Tadalafil dan Sildenafil
PROGRAM PENGIKTIRAFAN BERSIH, SELAMAT DAN SIHAT (BeSS) KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI
Pengiktirafan “Bersih, Selamat dan Sihat” atau BeSS adalah satu pengiktirafan yang diberikan kepada pengusaha premis makanan bagi menggalakkan pengusaha premis makanan menyediakan makanan yang selamat dan sihat kepada pelanggan sekaligus dapat meningkatkan pendapatan mereka dan tahap kebersihan serta keselamatan makanan di premis.
Pengiktirafan ini diberikan secara percuma dan pengusaha makanan perlu memenuhi empat (4) kriteria seperti berikut bagi mendapat pengiktirafan BeSS: a. Premis makanan adalah bersih dan mendapat markah pemeriksaan premis makanan melebihi 85% b. Menyediakan makanan yang selamat c. Menyediakan makanan yang sihat; dan d. Menyediakan makanan dalam saiz hidangan yang betul mengikut keperluan individu.
Pengiktirafan BeSS diberikan kepada premis makanan yang telah mematuhi kedua-dua komponen iaitu komponen keselamatan makanan dan komponen pemakanan seperti yang dinyatakan didalam garis panduan Pengiktirafan “Bersih,Selamat dan Sihat”.
Sebanyak 38 premis makanan yang merangkumi premis gerai makanan kawasan Rawat dan Rehat (R&R) di Lebuhraya Utara Selatan, Gerai Makanan Medan Selera, Kafeteria Fasiliti Kesihatan dan Kantin Sekolah telah berjaya mendapat pengiktirafan premis makanan BeSS sehingga Disember 2017.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 216
Jadual 13 menunjukkan bilangan pemegang sijil BeSS mengikut jenis premis makanan dan daerah yang mendapat pengiktirafan BeSS pada tahun 2017.
Jadual 13 : Pemegang Sijil BeSS Mengikut Jenis Premis dan Daerah di Negeri Sembilan, 2017
Bil. Jenis Premis Daerah Bilangan Premis 1. Gerai Rehat dan Rawat Seremban 5 Kuala Pilah 6 2. Gerai Medan Selera Port Dickson 5 Seremban 10 Tampin 1
Jelebu 1 3. Kafeteria (Fasiliti Kesihatan) Kuala Pilah 1 Port Dickson 1 Seremban 1 4. Kantin Sekolah EMAKANAN Jempol 3 5. Kafeteria (Swasta) Rembau 1 6. Kafeteria (Premis Kerajaan) Rembau 2 7. Restoran Jelebu 1 Jumlah 38
PENSIJILAN a. Pensijilan Hazard Analysis and Critical Control Point (HACCP)
Pengiktirafan bagi pensijilan Hazard Analysis and Critical Control Points (HACCP) diwujudkan bagi memberi pengiktirafan rasmi kepada industri yang berjaya melaksanakan elemen-elemen HACCP sekaligus memenuhi KESELAMATANBAHAGIAN P DAN KUALITI kehendak-kehendak keselamatan makanan dan kehendak pengguna. Bermula pada 19 April 2001, Skim Pensijilan HACCP telah dilancarkan secara rasmi dan objektif skim ini adalah untuk memberikan pengiktirafan rasmi kepada premis makanan yang berjaya mengamalkan dan mengekalkan sistem HACCP bagi produk makanan mereka.
Premis pemegang sijil HACCP KKM akan mendapat manfaat iaitu pengeluaran sijil kesihatan bagi tujuan pengeksportan ke luar negara dalam masa 3 hari dari tarikh permohonan berbanding bagi premis yang tiada HACCP KKM dalam masa 19 hari dari tarikh permohonan.
Jumlah pemegang sijil HACCP sehingga tahun 2017 adalah sebanyak 13 premis. Senarai pemegang sijil HACCP pada tahun 2017 adalah seperti di Jadual 14.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 217
Jadual 14 : Pemegang Sijil HACCP di Negeri Sembilan, 2017
Syarikat Sijil Bil. Nama Alamat Bermula Tamat 1. Cereal Partners (Malaysia) Lot 691, Jalan Perusahaan Utama, 12.02.16 11.02.19 Sdn. Bhd. Kawasan Perindustrian Chembong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan 2. Danone Dumex (M) Lot 759 (B3),Nilai Industrial Estate, 31.12.14 30.12. 17 Sdn. Bhd. 71800 Nilai, Negeri Sembilan 3. Far East Import-Export Lot No 9 &10, Jalan Tiara Sentra 1, 24.08.16 23.08.19 (Serdang) Sdn. Bhd. Nilai Utama, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 4. Greenlife Harvest (M) No. 23 & 25, Jalan PS 2/2, 19.07. 16 18.07.19 Sdn. Bhd. Taman Pinggiran Senawang, 71450 Seremban, Negeri Sembilan 5. Kellogg Asia Products Lot 1-5, Jalan Teknologi 5, Taman Teknologi, 21.12.15 20.12.18
Sdn. Bhd. Enstek, Techpark@Enstek Phase 2A, 71760 Bandar Enstek, Negeri Sembilan 6. Kian Joo Canpack Sdn. Bhd. No. 107, Jalan Permata 1, 19.06.16 18.07.19 Kawasan Industri Arab-Malaysian, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 7. Nestle Asean (Malaysia) Lot 691, Jalan Perusahaan Utama, 12.04.17 11.04.20 Sdn. Bhd. Kawasan Perindustrian Chembong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan 8. Nestle Asean (Malaysia) Lot 691, Jalan Perusahaan Utama, 12.04.17 11.04.20 Sdn. Bhd. Kawasan Perindustrian Chembong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan 9. Nestle Manufacturing Lot 691, Jalan Perusahaan Utama, 12.04.17 11.04.20 (Malaysia) Sdn. Bhd. Kawasan Perindustrian Chembong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan 10. Pure Circle Sdn. Bhd. PT.23419, Lengkuk Teknologi, 19.06.15 18.06.18 Techpark @ Enstek, 71760 Bandar Enstek, Negeri Sembilan 11. Titi Eco Organic Food Pt 5111, Jalan Sungai Rotan, 21.09.17 20.09.20 KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI Industry Sdn. Bhd. Mukim Glami Lemi, Daerah Jelebu, 71650, N. Sembilan 12. Unit Dietetik & Sajian, Jalan Tampin-Gemas, 22.08.17 21.8.20 Hospital Tampin 73000 Tampin, Negeri Sembilan 13. Vitaton (M) Sdn. Bhd. Lot 5043, Kg. Sompo, 26.09.16 25.09.19 Jalan Setul-Lenggeng, 71750 Lenggeng, Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 218 b. Pensijilan Amalan Pengilangan Yang Baik / Good Manufacturing Practise (GMP)
Pengiktirafan bagi pensijilan Good Manufacturing Practice (GMP) diwujudkan bagi memberi pengiktirafan rasmi kepada industri yang berjaya mengamalkan elemen-elemen GMP sekaligus memenuhi kehendak-kehendak keselamatan makanan dan kehendak pengguna. Skim Pensijilan GMP telah dilancarkan untuk memberikan pengiktirafan rasmi kepada premis makanan yang berjaya mengamalkan dan mengekalkan sistem GMP di premis makanan.
Pengiktirafan ini akan meningkatkan keyakinan pengguna ke atas produk yang dikeluarkan dan membantu dalam meluaskan pasaran produk ke peringkat antarabangsa dan juga bagi mematuhi Perundangan dan Peraturan Makanan serta standard semasa.
Jumlah pemegang sijil GMP sehingga tahun 2017 adalah sebanyak 12 premis. Senarai pemegang sijil GMP pada tahun 2017 adalah seperti di Jadual 15.
Jadual 15 : Senarai Pemegang Sijil GMP di Negeri Sembilan, 2017
Syarikat Sijil Bil. Nama Alamat Bermula Tamat 1. Hospital Jempol Unit Dietetik Dan Sajian, 07.02.2017 06.02.2017 72120 Bandar Sri Jempol, Negeri Sembilan 2. Hospital Tuanku Jaafar Jabatan Dietetik Dan Sajian, 31.12.2014 30.12.2017 Seremban Hospital Tuanku Jaafar Seremban, Jalan Rasah 70300 Seremban, Negeri Sembilan 3. Jabatan Sajian, Kuala Klawang, 30.10.2015 29.10.2018 Hospital Jelebu 76100 Jelebu, Negeri Sembilan 4. Hospital Port Dickson KM 11, Jalan Pantai, 21.12.2015 20.12.2018 71050 Port Dickson, Negeri Sembilan 5. Hospital Tuanku Jabatan Dietetik Dan Sajian, 18.02.2015 17.02.2018 Ampuan Najihah Hospital Tuanku Ampuan Najihah, 72000 Kuala Pilah, Negeri Sembilan 6. Hospital Tampin Dapur Unit Dietetik Dan Sajian, 12.06.2016 11.02.2019 Hospital Tampin, 73009 Tampin, Negeri Sembilan KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI 7. Greenlife Harvest No. 23 & 25, Jalan PS 2/2, 19.07.2016 18.07.2019 (M) Sdn. Bhd. Taman Pinggiran Senawang, 71450 Seremban, Negeri Sembilan 8. Kian Joo Canpack 107, Jalan Permata 1, Kawasan Arab-Malaysia, 19.07.2016 18.07.2019 Sdn. Bhd. 71800 Nilai, Negeri Sembilan 9. Vitaton (M) Sdn. Bhd. Lot 5043, Kg.Sompo, 26.09.2016 25.09.2019 Jalan Setul-Lenggeng, 71750 Lenggeng, Negeri Sembilan 10. Mega Prestima 91, Jalan Nilai 3/25, 29.12.2016 28.12.2016 Kawasan Perindustrian Nilai 3, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 11. Thoyyib Pharma Industries No 83 & 84, Jalan Nilai 3/23, 27.11.2015 26.02.2018 Sdn. Bhd. Nilai 3 Industrial Park, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 12. Darul Khusus Venture Lot 517, Kampung Mungkal, 07.03.2016 06.03.2019 Sdn. Bhd. 71350 Kota, Rembau, Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 219 c. Pensijilan Makanan Selamat Tanggungjawab Industri (MeSTI)
Skim Pensijilan MeSTI adalah satu skim yang dijenamakan semula bagi menggantikan Skim Keselamatan Makanan 1 Malaysia (SK1M). Skim Pensijilan MeSTI adalah merupakan hasil penambahbaikan dari SK1M bagi memudahkan premis makanan terutamanya pihak Perusahaan Kecil dan Sederhana (PKS) untuk memenuhi keperluan-keperluan yang diperuntukkan di bawah-bawah Peraturan-Peraturan Kebersihan Makanan 2009.
Premis yang mendapat pensijilan MeSTI pada tahun 2017 adalah sebanyak 35 premis.
Senarai pemegang sijil MeSTI di Negeri Sembilan bagi tahun 2017 adalah seperti yang ditunjukkan di dalam Jadual 16.
Jadual 16: Pemegang Sijil MeSTI di Negeri Sembilan, 2017
Bil. Daerah Nama Syarikat Alamat Syarikat 1. Rembau Aqurio Beverages Sdn. Bhd. Halal Entrepeneur Centre, Pedas Halal Park,
71400 Rembau, Negeri Sembilan 2. Kuala Pilah Awie Enterprise Pusat Pemprosesan Makanan, Pusat Pertanian Ampang Tinggi, 71500 Tanjung Ipoh, Negeri Sembilan 3. Jempol Abdul Brothers Sdn. Bhd. No. 27, Kilang Roti Abdul, Kampong Geddes 72110 Bandar Seri Jempol, Negeri Sembilan 4. Seremban Perniagaan Wafada No. 31 & 32, Jalan Tiara Sentral 1, Tiara Sentral Nilai 3 71800 Nilai, Negeri Sembilan 5 Seremban Abu Johan Plantation Sdn. Bhd. No 7, Jalan Tj 1/4d, Kawasan Industri Tuanku Jaafar, 71450 Sungai Gadut, Seremban, Negeri Sembilan 6. Seremban Pro Network Sdn. Bhd. 22, Jalan Lombong Emas 12, Seremban Light Industrial Park, Jalan Tun Dr Ismail, 70200, Seremban, Negeri Sembilan 7. Seremban Mission Foods Malaysia Pt29516, Lengkok Teknologi 2, Techpark @ Enstek, Sdn. Bhd. 71760 Bandar Enstek, Negeri Sembilan 8. Seremban Marhas Trading Lot1585, Kampung Jelebu, 71750 Lenggeng, Negeri Sembilan 9 Seremban QL Poultry Farms Sdn. Bhd. Lot 1338/5, Pajam,
71700, Mantin, Negeri Sembilan PEMAKANAN KUALITI DAN KESELAMATAN BAHAGIAN 10. Rembau Cereal Partners (M) Sdn. Bhd. Lot 691, Jalan Perusahan Utama, Kawasan Perindustrian Chembong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan 11. Rembau Neslte Manufacturing (M) Lot 691, Jalan Perusahan Utama, Kawasan Perindustrian Sdn. Bhd. Chembong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan 12.. Jempol Hospital Jempol Unit Dietetik Dan Sajian, Hospital Jempol, 72120 Bandar Seri Jempol Negeri Sembilan 13. Seremban Kian Joo Canpack Sdn. Bhd. No 107 Jalan Permata 1, Kawasan Industri Arab Malaysian, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 14. Seremban Ros N Zul Food No 1442 Lot Perniagaan Fasa 7, Jalan Semarak 40, Taman Panchor Jaya, 70400 Seremban, Negeri Sembilan 15. Seremban Home Peanut Garden Food Lot 86 Jalan Permata 2/3 Arab Malaysian Industrial Park Industries Sdn. Bhd. 71800 Nilai, Negeri Sembilan 16. Seremban Deqyoung Vision Enterprise No 39 Tingkat Bawah Wisma Bukti , Taman Bukti 70400 Ampangan, Seremban, Negeri Sembilan 17. Seremban Atlas Edible Ice Lot 2105, Jalan Tampin Sri Senawang Kawasan Perindustrian Senawang 70450 Senawang, Negeri Sembilan 18. Seremban Nova Ice Cream Sdn. Bhd. 93 Lorong P/AM 2/1, Arab Malaysian Industrial Park 71800 Nilai, Negeri Sembilan 19. Seremban Vitaton (M) Sdn. Bhd. Lot 5043 Kg Sompo Jalan Setul Lenggeng 71750 Lenggeng, Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 220
Bil. Daerah Nama Syarikat Alamat Syarikat 20. Rembau Nestle Asean Manufacturing Lot 691, Jalan Perusahan Utama, Kawasan Perindustrian (M) Sdn. Bhd. Chembong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan 21. Kuala Pilah Zulkapli Food Enterprise No 3a Kampung Bukit Perah 71500 Tanjung Ipoh, Negeri Sembilan 22. Seremban Seremban Ice Cube Sdn. Bhd. Lot 38079 Jalan Industri Galla 14, Galla Industrial Park, 70200 Seremban, Negeri Sembilan 23. Seremban Thoyyib Bio Engineering Lot 77 Jalan Nilai 7/7, Kawasan Industri Nilai 7, Sdn. Bhd. 71800 Nilai, Negeri Sembilan 24. Seremban Ma Bo Food Industries Sdn. Bhd. No.1, Jalan Intan, Phase NU3A1, Nilai Utama Enterprise Park, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 25. Seremban Foong Sun Edible Oil Sdn. Bhd. 249, Jalan Industri Galla 13, Galla Industrial Park, 70200 Seremban, Negeri Sembilan 26. Seremban Hai Yong Food Sdn. Bhd. 138 & 139, Lorong P/AM 2/1, Arab Malaysian Industrial Park, 71800 Nilai, Negeri Sembilan
27. Seremban Foodteller Sdn. Bhd. Pt 8266, Kawasan Perindustrian Pinggiran Senawang, 71450 Seremban, Negeri Sembilan 28. Seremban Koxler Malaysia Sdn. Bhd. Lot 18295, PM34, Jalan Kuala Sawah, Mukim Rasah, 70300 Seremban, Negeri Sembilan 29. Seremban Thoyyib Bio Engineering No 108, Jalan Nilai 3/12, Nilai 3, Industrial Park, Sdn. Bhd. 71800 Nilai, Negeri Sembilan 30. Tampin Hospital Tampin Unit Dietetik Dan Sajian, Hospital Tampin, Jalan Tampin-Gemas, 73000 Tampin, Negeri Sembilan 31. Seremban Lenang Timur Sdn. Bhd. No. 46, Jalan Bunga Raya 7, Taman Tasik Jaya, 70400 Senawang, Negeri Sembilan 32. Kuala Pilah Ns Dairy Farm Sdn. Bhd. No 3720 Padang Ragut, Rembang Panas, Juasseh, 72000 Kuala Pilah, Negeri Sembilan 33. Seremban Santha Store Flour Sdn. Bhd. Lot 1564 Batu 6, Jalan Jelebu, 71770 Seremban, Negeri Sembilan 34. Rembau Syarikat M.Y.A Lot 78 & 79, Taman Fajar Harapan, Jalan Gadong, 71300 Rembau, Negeri Sembilan
35. Jelebu Titi Eco Organic Food Industry Lot 1706, 1708, 1203, 1349, 1916, Sungai Rotan, BAHAGIAN KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI Sdn. Bhd. 71600 Titi, Jelebu, Negeri Sembilan
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 221
EKSPORT
Pengeluaran sijil ekport bagi produk makanan perlu mematuhi keperluan negara pengimport dan mematuhi kehendak-kehendak Akta Makanan serta Peraturan-Peraturan Makanan 1985. Sijil eksport terbahagi kepada dua (2) iaitu: a. Sijil Kesihatan Bagi Produk Makanan dan Bahan Bersentuhan Makanan
- Permohonan sijil ini dikeluarkan di peringkat Pejabat Kesihatan Daerah (PKD) - Fi bagi Sijil Kesihatan bermula September 2016 adalah seperti berikut: i. Pemegang sijil HACCP KKM : RM 100.00 / sijil ii. Tiada HACCP KKM : RM 200.00 / sijil (Sehingga 31 Disember 2018) b. Sijil Penjualan Bebas bagi Produk Makanan
- Permohonan sijil ini dikeluarkan di peringkat Bahagian Keselamatan dan Kualiti Makanan (BKKM),
Jabatan Kesihatan Negeri, Negeri Sembilan (JKNNS) - Fi bagi Sijil Penjualan Bebas bermula September 2016 adalah RM 100.00
Jadual 17 menunjukkan bilangan pengeluaran Sijil Kesihatan dan Sijil Penjualan Bebas mengikut bulan pada tahun 2017. Jumlah pengeluaran Sijil Eksport bagi Tahun 2017 adalah 1,261 sijil dengan jumlah kutipan fi sebanyak RM 153,000.00.
Jadual 17: Bilangan Pengeluaran Sijil Kesihatan dan Sijil Penjualan Bebas Mengikut Bulan, 2017
Jumlah Sijil Yang Dikeluarkan Bil. Bulan Sijil Kesihatan Pemegang Sijil HACCP Tiada HACCP KKM Sijil Penjualan KKM (3 hari) (19 hari) Bebas 1. Januari 36 22 22 2. Febuari 48 14 10
3. Mac 47 26 10 BAHAGIAN KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI 4. April 66 24 10 5. May 55 29 10 6. Jun 55 19 13 7. Julai 97 16 15 8. Ogos 89 41 6 9. September 78 24 12 10. Oktober 80 19 16 11. November 103 20 27 12. Disember 71 15 16 Jumlah Pengeluaran Sijil 825 269 167 Jumlah Kutipan Fi RM82,500 RM53,800 RM16,700
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 222
PELESENAN a. Pelesenan Mesin Jual Air (MJA)
Pelesenan Mesin Jual Air (MJA) merupakan permohonan lesen pengendalian Mesin Jual Air daripada sumber air terawat atau bekalan air awam yang perlu melalui beberapa proses seperti penurasan, osmosis songsang, penyulingan, pengionan atau proses yang setara dan diikuti proses penyahjangkitan.
Bagi tujuan pengoperasian, Mesin Jual Air (MJA) mestilah mematuhi standard yang ditetapkan di bawah Peraturan 360C di bawah Peraturan-Peraturan Makanan 1985. Manakala peruntukan di bawah Peraturan 53 dan 55, Peraturan-Peraturan Kebersihan Makanan pula menetapkan beberapa spesifikasi yang perlu ada dan perlu dipatuhi oleh setiap pemohon.
Sehingga tahun 2017 sebanyak 81 MJA telah dilesenkan. Jumlah ini menunjukkan peningkatan dari tahun 2016 iaitu sebanyak 12.5% kepada 16.5% berdasarkan jumlah 489 Mesin jual Air yang direkodkan bagi seluruh Negeri Sembilan bagi tahun semasa.
b. Pelesenan Air Mineral Semulajadi (AMS)
Pelesenan Air Mineral Semulajadi (AMS) bagi air mineral semulajadi daripada sumber air yang diperolehi daripada strata kandungan air bawah tanah melalui mata air, telaga, lain-lain jalan keluar, dengan atau tanpa tambahan karbon dioksida.
Semua produk AMS yang dijual atau diperdagangkan untuk orang awam, sama ada sumber air tempatan atau DAN KUALITI PEMAKANAN DANKUALITI diimport mestilah mempunyai kelulusan lesen daripada KKM dan tertakluk kepada pematuhan Peraturan 360A di bawah Peraturan-Peraturan Makanan 1985.
Senarai pemegang lesen AMS di Negeri Sembilan bagi tahun 2017 adalah seperti yang dinyatakan di Jadual 18.
Jadual 18 : Senarai Pemegang Lesen AMS di Negeri Sembilan, 2017
Bil. Nama Syarikat Alamat Syarikat No. Lesen KKM 1. Vitaton (M) Sdn. Bhd. Lot 5043, Kg. Sompo, KKM 163(24/N/1) KESELAMATANBAHAGIAN Jalan Setul-Lenggeng, Lenggeng, Negeri Sembilan 2. Darul Khusus Venture Sdn. Bhd. No. 517, Kampung Mungkal, KKM 163(24/N/9) 71350 Kota, Rembau, Negeri Sembilan 3. JW Glory Holding Sdn. Bhd. Lot 1390, Jalan Fajar Harapan 3, KKM 163(24/N/5) Ampung Chenong, Mukim Chengkau, 71300 Rembau, Negeri Sembilan
c. Pelesenan Air Minuman Berbungkus (AMB)
Pelesenan Air Minuman Berbungkus (AMB) adalah merupakan permohonan lesen air minuman diperlakukan selain daripada AMS yang terkedap di dalam botol atau bungkusan-bungkusan lain dan dicadangkan bagi kegunaan manusia.
Sumber AMB adalah daripada air dari sistem bekalan awam, air permukaan (tasik, sungai dan kolam) dan air tanah (telaga, tiub dan mata air). Senarai pemegang lesen AMB di Negeri Sembilan bagi tahun 2017 adalah seperti yang dinyatakan di Jadual 19.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 223
Jadual 19 : Pemegang Lesen AMB di Negeri Sembilan, 2017
Bil. Nama Syarikat Alamat Syarikat No. Lesen KKM 1. Pro Network Sdn. Bhd. 22, Jalan Lombong Emas 12,Seremban Light KKM 163 (52/N/5) Industries Park, Jalan Tun Dr. Ismail, 70200 Seremban, Negeri Sembilan 2. Cheok Cheng Loon Enterprise 28, Taman Perindustrian Palong Lukut, KKM 163 (52/N/6) Sdn. Bhd. Jalan Lukut-Sepang, 71010 Lukut, Negeri Sembilan 3. Syarikat Air Negeri Sembilan Loji Sungai Terip, KKM 163 (52/N/9) Sdn. Bhd. Km 10 Jalan Pantai (Jalan Jelebu), 71770 Seremban, Negeri Sembilan 4. Apple Green Water Supply PT 8036, Jalan BBN 5/3B KKM 163( 52/N/12) Jasmine Avenue 71800 Nilai, Negeri Sembilan 5. Gemspring Sdn.Bhd. No.25899, Jalan S2C6 KKM 163(52/N/13)
Green Technology Park, Seremban2
70300 Seremban, Negeri Sembilan 6. Aquario Beverages Sdn. Bhd. Kawasan Perindustrian Halal MIEL, KKM 163(52/N/14) Kawasan Perindustrian Halal MIEL Pedas, 71400 Pedas, Negeri Sembilan 7. RO Water Sdn. Bhd. Lot 3430,Batu 8,Jalan Lenggeng, KKM 163(52/N/11) Kawasan Industri Kecil Mantin, Mukim Setul, Seremban, Negeri Sembilan 8. Coca-Cola Bottlers (M) PT 486, Persiaran Teknologi 4, KKM 163(52/N/10) Sdn. Bhd. Techpark @ ENSTEK, 71760 Bandar Enstek, Negeri Sembilan 9. Bioton Corporation Sdn. Bhd. Lot 113 &114, Jalan Nilai 3/12, KKM163(52/N/15) Kawasan Perindustrian Nilai 3, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 10. Efficient RE Sdn. Bhd. Lot 34650, Lengku Teknologi 4, KKM 163(52/N/16) Taman Teknologi Enstek 71760 Bandar Enstek, Negeri Sembilan
KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI d. Pelesenan Ais
Pelesenan ais ialah permohonan lesen bagi produk dari air minuman yang boleh diminum dan diproses sejukbeku. Semua ais yang disediakan untuk perdagangan / jualan mestilah dilesenkan dan mematuhi standard peraturan di bawah Peraturan 394A di bawah Peraturan-Peraturan Makanan (Pindaan) 2009 berkuatkuasa pada 1 September 2009.
Terdapat 3 jenis ais iaitu Ais Kiub/Tiub, Ais Blok dan Ais Flake. Tempoh sah bagi Lesen ais adalah (1) satu tahun dari tempoh kelulusan lesen dan perlu diperbaharui setiap tahun. Pemantauan kilang dan pensampelan juga dijalankan setiap tahun bagi memastikan kilang ais yang berlesen sentiasa mematuhi syarat-syarat yang ditetapkan.
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 224
Senarai pemegang lesen ais di Negeri Sembilan adalah seperti di Jadual 20.
Jadual 20 : Pemegang Lesen Ais di Negeri Sembilan, 2017
Bil. Nama Syarikat Alamat Syarikat No Lesen KKM 1. Atlas Edible Ice Sdn. Bhd. (Senawang) Lot 2105, Jalan Tampin, KKM-003/N/11/2014 Kawasan Perindustrian Sri Senawang, 71450 Seremban, Negeri Sembilan 2. Atlas Edible Ice Sdn. Bhd. (Nilai) PT 2192, Jalan TS 2/8C, KKM-001/N/03/2014 Taman Semarak II, 71800 Nilai, Negeri Sembilan 3. Atlas Edible Ice Sdn. Bhd. (Bahau) 2008, Taman Industri Bahau, KKM-002/N/09/2016 72100 Bahau, Negeri Sembilan 4. Seremban Ice Cube Sdn. Bhd. Lot 38079, Jalan Industri Galla 14, KKM-001/N/03/2017 Galla Industrial Park, 70200 Seremban, Negeri Sembilan
AKTIVITI PROMOSI
Pertandingan Anugerah Medan Selera Bersih, Selamat dan Sihat (BeSS) Peringkat Negeri Sembilan 2017
Anugerah Medan Selera Bersih, Selamat dan Sihat (BeSS) adalah merupakan salah satu inisiatif untuk menggalakkan pengusaha dan pemilik premis makanan mengekalkan kebersihan premis makanan. Justeru itu, Jabatan Kesihatan Negeri dengan kerjasama Pihak Berkuasa Tempatan atau agensi berkaitan menganjurkan Pertandingan Anugerah Medan Selera Bersih sebagai program dwi-tahunan di mana pertandingan ini diadakan pada setiap dua tahun sekali.
Pertandingan ini terbuka kepada semua medan selera yang beroperasi di seluruh Negeri Sembilan sama ada di bawah penyeliaan Pihak Berkuasa Tempatan mahupun pihak swasta. Pertandingan ini adalah merupakan pertandingan kali ketiga diadakan sejak diperkenalkan pada tahun 2014.
Pertandingan pada tahun 2017 telah melibatkan 16 pencalonan medan selera bagi kategori A (Medan selera di
Bawah PBT/Agensi Kerajaan Dengan Bilangan Premis Kurang daripada 30), Kategori C (Medan Selera Swasta KESELAMATANBAHAGIAN PEMAKANAN DAN KUALITI Yang Beroperasi di Kompleks Membeli-belah/Hypermarket atau Bangunan Sendiri) dan Kategori E(Medan Selera Beroperasi di Kawasan Rehat dan Rawat (R&R)).
Keputusan pertandingan adalah seperti Jadual 21 berikut:
Jadual 21 : Keputusan Pertandingan Anugerah Medan Selera
Kategori Medan Selera Tempat 1. Medan Selera Bagan Pinang,Port Dickson Johan Kategori A 2. Medan Selera Bazar 1Malaysia, Kuala Pilah Naib Johan
3. Medan Selera Dataran Tampin Ketiga 1. Medan Selera TESCO Lukut, Port Dickson Johan Kategori C 2. Medan Selera Rasa Village Mydin Senawang Naib Johan 3. Medan Selera Arena Food Court AEON Seremban 2 Ketiga 1. RNR Hentian Seremban Selatan, Seremban Johan Kategori E 2. RNR Hentian Nilai Selatan, Nilai Naib Johan 3. RNR Nilai Utara,Nilai Ketiga
L A P O R A N T A H U N A N | 2 0 1 7 JABATAN KESIHATAN NEGERI, N.SEMBILAN 225
Pertandingan ini juga bertujuan sebagai kempen kepada pengusaha makanan agar memastikan makanan yang dijual kepada orang ramai adalah selamat dan pengendali makanan pula sentiasa mematuhi aspek kebersihan dan keselamatan makanan semasa menyediakan makanan.
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya pencapaian Bahagian Keselamatan dan Kualiti Makanan bagi tahun 2017 adalah baik dan memuaskan. Bahagian ini telah menjalankan tugas dan tanggungjawab yang diberikan dengan baik dan dengan bertambahnya anggota yang terlibat dalam aktiviti pengurusan dan pemantauan akan dapat memberikan satu aras perkhidmatan yang terbaik serta mengukuhkan lagi aktiviti pemantauan keselamatan makanan yang lebih sistematik. Usaha berterusan juga sedang dan akan dijalankan bagi memastikan perkhidmatan yang diberikan sentiasa dipertingkatkan dan berjalan lancar sejajar dengan misi dan visi Bahagian
Keselamatan dan Kualiti Makanan, Kementerian Kesihatan Malaysia.
BAHAGIAN KESELAMATAN DAN KUALITI PEMAKANAN KUALITI DAN KESELAMATAN BAHAGIAN