Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Bielawy, styczeń 2015
1 | S t r o n a Nazwa beneficjenta
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Spis treści Wprowadzenie ...... 3 1. Metodologia opracowania dokumentu ...... 5 2. Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej...... 10 2.1. Położenie gminy ...... 10 2.2. Historia gminy Bielawy ...... 12 2.1.1. Herb gminy ...... 13
2.3. Zabytki gminy Bielawy ...... 13 2.3.1. Pałac w Walewicach ...... 14
2.3.2. Pałacyk w Sobocie ...... 15
2.3.3. Dwór w Borowie ...... 15
2.4. Środowisko przyrodnicze i użytkowanie gruntów ...... 16 2.4.1. Klimat ...... 16
2.4.2. Gleby ...... 17
2.4.3. Wody powierzchniowe i gruntowe, sieć wodna ...... 18
2.4.4. Roślinność ...... 18
2.4.5. Użytkowanie gruntów ...... 19
2.5. Otoczenie społeczno – gospodarcze gminy ...... 20 2.5.1. Migracje ...... 20
2.5.2. Bezrobocie ...... 23
2.5.3. Rozwój gospodarczy ...... 25
2.5.4. Infrastruktura drogowa ...... 28
2.5.5. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 28
2.5.6. Gospodarka odpadami ...... 30
2.5.7. Bezpieczeństwo ...... 32
2.5.8. Pomoc społeczna ...... 33
2.5.9. Ochrona zdrowia ...... 36
2.5.10. Edukacja ...... 36
2 | S t r o n a
2.5.11. Kultura i sport ...... 38
2.5.12. Turystyka ...... 39
3. Stan finansów gminy Bielawy ...... 40 4. Analiza SWOT ...... 46 5. Misja i wizja gminy Bielawy ...... 48 6. Obszary priorytetowe, cele i działania ...... 50 6.1. Silna gospodarka lokalna i rozwój kapitału ludzkiego ...... 52 6.2. Kultura, turystyka i rekreacja ...... 55 6.3. Usługi publiczne ...... 59 6.4. Zarządzanie rozwojem gminy ...... 62 7. Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 a inne dokumenty strategiczne ...... 64 8. System zarządzania procesem wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 . 72 9. Plan finansowy ...... 76 10. Spis tabel, rysunków i wykresów ...... 79 11. Bibliografia ...... 81
Wprowadzenie
3 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy jest najważniejszym strategicznym dokumentem programowym gminy, określa obszary priorytetowe i średniookresowe i długookresowe cele, które umożliwią rozwój społeczno – gospodarczy jej obszaru. Cele, jakie stoją przed gminą zostały określone na podstawie analizy stanu obecnego oraz zestawienia silnych i słabych stron gminy, a także szans, jakie przed nią stoją oraz potencjalnych zagrożeń. Niniejsza Strategia powstała z inicjatywy władz lokalnych, dostrzegających potrzebę kompleksowego rozwoju gminy. Jest odpowiedzią na nieustannie zmieniające się wewnętrzne i zewnętrzne warunki gospodarowania oraz wzrost konkurencyjności otoczenia. Powstały dokument gwarantuje, że podejmowane działania wpisują się w wizję regionu i są z nią komplementarne, co z kolei ma znaczenie przy aplikowaniu o środki unijne.
Z uwagi na wieloaspektowość i wielopodmiotowość dokumentu do udziału w jego opracowaniu zaproszono przedstawicieli władz, radnych, pracowników Urzędu Gminy Bielawy, mieszkańców gminy. W trakcie prac nad dokumentem zostały przeprowadzone konsultacje społeczne, które pomogły poznać opinie mieszkańców dotyczące obecnej sytuacji gminy oraz ich zdanie na temat przyszłych działań, jakie gmina powinna podjąć, by umożliwić jak największy rozwój społeczno – gospodarczy. Dzięki przeprowadzonym konsultacjom przyjęta polityka rozwoju gminy będzie zgodna z oczekiwaniami społecznymi. Program powinien przyczynić się do wzrostu atrakcyjności życia społeczno-kulturalnego, zaktywizować społeczność lokalną oraz zwiększyć jej poczucie tożsamości z miejscem, które zamieszkują.
Najważniejszym celem Strategii Rozwoju jest jednak poprawa warunków życia mieszkańców. Opracowanie tego dokumentu pozytywnie wpłynie na planowanie rozwoju gminy, jak również ułatwi codzienną działalność i podejmowanie decyzji przez władze gminy. Strategia Rozwoju stanowi ponadto cenne źródło informacji dla potencjalnych inwestorów o przyjętych i zakładanych przez gminę ścieżkach rozwoju.
Niniejszy dokument został opracowany na lata 2015-2020, który to czas pokrywa się z okresem nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej.
4 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
1. Metodologia opracowania dokumentu
Główną i najważniejszą potrzebą opracowania niniejszego dokumentu było stworzenie listy celów strategicznych, które wyznaczą docelowe, długoterminowe kierunki rozwoju gminy Bielawy, które będą spójne z dokumentami strategicznymi wyższego szczebla:
Rysunek 1. Poziomy planowania strategicznego w procesie tworzenia strategii
•Strategia Europa 2020 Poziom europejski •Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030 •Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020 •Krajowy Program Reform Poziom •Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2020 krajowy •Umowa Partnerstwa
•Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020 Poziom •Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa 2020 regionalny
•Strategia Rozwoju Powiatu Łowickiego Poziom powiatu
•Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 - 2020 Poziom gminy
Źródło: opracowanie własne.
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020 pełni następujące funkcje:
Kierunkową dla władz gminnych, środowisk naukowych i biznesowych, organizacji pozarządowych oraz innych instytucji, jak również dla wszystkich mieszkańców regionu; Koordynacyjną dla innych dokumentów programowych i planistycznych na poziomie gminnym; Informacyjną dla mieszkańców, inwestorów, partnerów, itp.; Promocyjną w kontekście lokalnym, regionalnym, krajowym oraz ponadnarodowym.
Program wyraża długoterminowe cele gminy Bielawy, które odpowiadają generalnym kierunkom działania oraz obejmuje:
Diagnozę obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej, Identyfikację strategicznych obszarów rozwoju wraz z realizacją analizy SWOT,
5 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wskazanie spójności strategii z dokumentami z poziomu regionalnego, krajowego oraz unijnego, Wskazanie głównych kierunków rozwoju, celów oraz działań niezbędnych do podjęcia.
Rysunek 2. Kierunek działań przy opracowywaniu Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015- 2020
Diagnoza
Analiza SWOT
Misja, wizja, cele
Wdrażanie
Źródło: opracowanie własne
Diagnozę obecnej sytuacji gminy Bielawy przeprowadzono na podstawie:
Analizy danych zastanych – dane statystyczne, dane udostępnione przez Urząd Gminy Bielawy (desk research); Badania ankietowego wśród mieszkańców gminy oraz urzędników Urzędu Gminy (kwestionariusz ankiety); Wywiadów zogniskowanych z pracownikami Urzędu Gminy (FGI); Konsultacji społecznych w gminie.
Metody badań dobrane zostały zgodnie z zasadą triangulacji metod i źródeł danych rozumianej jako zwielokrotnienie:
metod i technik badawczych (triangulacja metodologiczna) polegająca na kontrolowaniu spójności wniosków formułowanych przy wykorzystaniu różnych technik gromadzenia danych; źródeł informacji (triangulacja źródeł informacji) polegająca na zwielokrotnieniu źródeł informacji w ramach tej samej metody ich gromadzenia, uwzględnionych w badaniu perspektyw; perspektyw badawczych osób realizujących badanie (triangulacja analityczna) związaną ze zwiększeniem liczby osób analizujących wnioski z badań.
6 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Podejście takie pozwoli na uchwycenie różnych aspektów badanego przedmiotu (np. udzielenie odpowiedzi na pytania o skalę zjawisk dzięki zastosowaniu metod ilościowych oraz głębsze zrozumienie specyfiki problemów, dzięki zastosowaniu metod jakościowych), pozwoli też wykorzystać mocne strony każdej metody przy wzajemnej neutralizacji ich słabości.
Zestawienie metod i technik zastosowanych przy diagnozie sytuacji powiatu oraz dobór próby ilustruje tabela:
Tabela 1. Zestawienie metod i technik wraz z doborem próby
Technika badawcza Dobór próby Realizacja badania Analiza danych zastanych Zintegrowane Inwestycje Analiza dokumentów zgodnie (desk research) Terytorialne (ZIT), z poszukiwanymi Strategia Europa 2020, informacjami, porównywanie Strategia Rozwoju Kraju danych statystycznych, 2030, kontakt z organizacjami, Krajowa Strategia Rozwoju instytucjami dysponującymi Regionalnego 2010-2020, danymi. Krajowy Program Reform, Umowa Partnerstwa 2014- 2020, Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020, Wojewódzka Strategia w Zakresie Polityki Społecznej na lata 2007- 2020, Regionalna Strategia Innowacji LORIS 2030, Plan Przeciwdziałania depopulacji w województwie łódzkim, Dokumenty strategiczne i planistyczne szczebla lokalnego i gminnego (Strategia Rozwoju Powiatu Piotrkowskiego na lata 2014-2020), Dane dotyczące gminy dotyczące sytuacji społeczno-gospodarczej. Zogniskowane wywiady Przedstawiciele: Zrealizowano zogniskowane grupowe (FGI) gminy Bielawy, wywiady grupowe.
Badanie ankietowe Przedstawiciele: gminy W badaniu ankietowym Bielawy; możliwość udziału mieli Przedstawiciele wszyscy mieszkańcy gminy społeczności lokalnej Bielawy. Kwestionariusz był
7 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
gminy, dostępny w formie online na Przedstawiciele oficjalnej stronie internetowej przedsiębiorców z gminy. Urzędu Gminy Bielawy, w formie papierowej w Urzędzie Gminy. Zrealizowano 109 ankiet. Konsultacje społeczne Przedstawiciele: gminy Na stronie internetowej gminy Bielawy, ogłoszono konsultacje Przedstawiciele społeczne w trybie ustawy o społeczności lokalnej zasadach prowadzenia polityki gminy, rozwoju z dnia 6.12.2006r. Przedstawiciele (Dz.U. 2006 nr 227 poz. 1658 przedsiębiorców z gminy. ze zm.). Wpłynęło ……. uwag.
Źródło: Opracowanie własne
Niniejszy dokument będzie ukierunkowany na problemy i cele rozwojowe gminy – proces planowania będzie prowadził do uporządkowania wiedzy o problemach rozwojowych, usystematyzuje cele oraz działania programowe. Przeanalizowane zostaną czynniki zewnętrzne zarówno pozytywne jak i negatywne oraz czynniki zewnętrzne, a także szanse i zagrożenia, silne i słabe strony miasta.
Analiza SWOT
Analiza SWOT umożliwia spojrzenie na wybrany wariant instytucjonalny oraz jego wady i zalety z punktu widzenia szans i zagrożeń pojawiających się w otoczeniu. Analiza SWOT to jedna z najpopularniejszych, a zarazem przejrzystych technik analitycznych, służących uporządkowaniu zebranych informacji. Jej idea polega na przyporządkowaniu posiadanych danych odpowiedniej kategorii strategicznej, tj:
Rysunek 3. Schemat analizy SWOT
Analizę SWOT przeprowadzono wg. poniższego schematu:
8 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Identyfikacja słabych i mocnych stron Identyfikacja i analiza szans i zagrożeń
systemu społeczno - ekonomicznego stwarzanych przez otoczenie systemu gminy społeczno – ekonomicznego gminy
Badanie synergii zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań rozwoju gminy
Określenie głównych kierunków strategicznych rozwoju gminy
Elementy otoczenia gminy możemy podzielić na otoczenie konkurencyjne w skład którego wchodzić będą:
a) klienci, b) dostawcy, c) istniejący i potencjalni konkurenci
oraz na otoczenie makroekonomiczne, czyli:
a) ekonomiczne, b) polityczne, c) społeczne, d) technologiczne, e) międzynarodowe, f) prawne, g) demograficzne.
Rysunek 4. Elementy otoczenia gminy
9 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
gmina
otoczenie konkurencyjne
otoczenie makroekonomiczne
Źródło: opracowanie własne
Ponadto przy opracowaniu niniejszego dokumentu zostaną wykorzystane dane:
Roczniki statystyczne GUS, Dane z PUP w Łowiczu, Strony BIP-owskie danych urzędów, Informacje z jednostek organizacyjnych gminy, Publikacje i informacje z Urzędu Gminy Bielawy.
2. Analiza sytuacji społeczno-gospodarczej
2.1. Położenie gminy
Gmina Bielawy jest położona w północnej części województwa łódzkiego, w zachodniej części powiatu łowickiego. W latach 1975 – 1998 gmina była położona w województwie skierniewickim. Po reformie administracyjnej stała się jedną z gmin powiatu łowickiego. Od północy graniczy z gminą Bedlno, od wschodu z gminą Domaniewice, Łowicz i Zduny, od zachodu z gminą Piątek, od południa z gminą Głowno.
Rysunek 5. Położenie gminy Bielawy na tle województwa łódzkiego i powiatu łowickiego
10 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Źródło: www.zpp.pl
Powierzchnia gminy wynosi 164 km², jest to największa pod względem powierzchni gmina w powiecie łowickim. Na obszarze gminy znajduje się 39 sołectw: Bielawska Wieś, Bielawy, Bogumin, Borów, Borówek, Brzozów, Chruślin, Drogusza, Emilianów, Gaj, Gosławice, Helin, Janinów, Leśniczówka, Łazin, Marianów, Marywil, Oszkowice, Piaski Bankowe, Piotrowice, Przezwiska, Psary, Rulice, Seligi, Skubiki, Sobocka Wieś, Sobota, Stare Orenice, Stare Piaski, Stary Waliszew, Traby, Trzaskowice, Walewice, Waliszew Dworski, Wojewodza, Wola Gosławska, Zakrzew, Zgoda, Żdżary.
Tabela 2. Powierzchnia gmin powiatu łowickiego
Jednostka terytorialna Powierzchnia [km²] Bielawy 164 Łowicz 133 Zduny 129 Łyszkowice 107 Nieborów 104 Kocierzew Południowy 94 Domaniewice 86 Kiernozia 76 Chąśno 72 Źródło: Bank Danych Lokalnych (GUS)
Gmina Bielawy położona jest w obrębie mezoregionu – Równina Łowicko – Błońska, obejmującego równiny aluwialne Pradoliny Warszawsko – Berlińskiej i pedymentu Wzniesień Łódzkich. Północno – wschodnie krańce gminy wchodzą w skład mezoregionu o nazwie Równina Kutnowska. Obszar gminy leży w północno – wschodniej części makroregionu zwanego Środkowopolskim1.
1 Stanisław Cisak, Środek Polski, Płock 2003, str.150 11 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Gmina położona jest pomiędzy Łodzią (45 km), a Warszawą (100 km). Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 703, która przebiega przez powiaty poddębicki, łęczycki i łowicki. W sumie droga wojewódzka 703 liczy około 84 km. Na odcinku około 2 km (Poddębice) pokrywa się z DK72. Droga połączona jest z autostradą A2 węzłem Wartkowice, oraz z autostradą A1 węzłem Piątek.
2.2. Historia gminy Bielawy
Historia Bielawy sięga początków państwa polskiego, kiedy to przez obecne tereny gminy przebiegała granica pomiędzy Ziemią Łęczycką a Mazowszem. W średniowiecznej Polsce obowiązywał podział terytorialny na jednostki administracyjne zwane kasztelaniami, które od XV wieku odpowiadały powiatom. Tereny zachodnie obecnej gminy Bielawy należały do kasztelanii w Łęczycy, tereny wschodnie do kasztelanii płockiej. W XV wieku zostały wcielone do powiatu sochaczewskiego (wschodnia część) i do orłowskiego (zachodnia część). Taki stan obowiązywał aż do drugiego rozbioru Polski, kiedy to ziemie te znalazły się pod panowaniem pruskim.
Z chwilą kiedy powstało Królestwo Polskie (1320 – 1386 ) obszar ten znalazł się w województwie mazowieckim, a gdy te zostały zastąpione guberniami, w guberni warszawskiej. W okresie okupacji tereny obecnej gminy Bielawy należały do Generalnego Gubernatorstwa.
Na terenie gminy od XV do XIX wieku funkcjonowały dwa ośrodki miejskie: Bielawy i Sobota, którym nadano prawa miejskie (utraciły je w roku 1870 za czynny udział ich mieszkańców w powstaniu styczniowym). Miasto słynęło z produkcji doskonałego piwa, a także z targów, na których handlowano tym trunkiem.
Ziemie na których położona jest obecnie gmina były często najeżdżane i grabione m.in. w czasie „potopu szwedzkiego”, czy powstania styczniowego. W trakcie I wojny światowej pod koniec listopada 1914 roku linia frontu rosyjsko-niemieckiego przebiegała przez Bielawy i Sobotę, które znacznie ucierpiały w czasie walk (ocalało kilka domów i kościół).
W czasie II wojny światowej gmina również była terenem licznych walk wojsk polskich i niemieckich, głównie w ramach Bitwy nad Bzurą. Po II wojnie światowej na obszarze gminy Bielawy zaszły istotne zmiany m.in. dokonano parcelacji wielkich majątków ziemskich. Ówczesna sytuacja polityczna w kraju spowodowała, że w latach 1954-1972 na terenie gminy istniało sześć gromadzkich rad narodowych. Swoje siedziby miały w Borowie, Bielawach, Chruślinie, Oszkowicach, Psarach i Sobocie.
Z dniem 1 stycznia 1973 roku ponownie utworzono gminę Bielawy, którą w 1975 roku włączono do województwa skierniewickiego. Po kolejnej zmianie administracyjnej, jaka dokonała się 1 stycznia 1999 roku gminę Bielawy włączono do powiatu łowickiego wchodzącego w skład województwa łódzkiego.
12 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
2.1.1. Herb gminy
Herb gminy przedstawia czerwone mury miejskie z trzema wieżami, z których każda posiada trzy blanki. Mury położone są w srebrnym polu, a w wieżach znajdują się czarne okna.
Obecny herb wzorowany jest na najstarszej pieczęci pochodzącej z 1533 roku, na której widniał właśnie mur miejski z trzema blankowanymi wieżami. Obecny herb został przyjęty Uchwałą nr XXX/113/2005 z dnia 26 kwietnia 2005 roku.
Rysunek 6. Herb gminy Bielawy
Źródło: http://www.bielawy.spacein.pl/
2.3. Zabytki gminy Bielawy
Na terenie gminy znajdują się liczne zabytkowe parki dworskie m.in. Park Walewice, Park Stare Piaski, Park Łazin, Park Sobota, Park Borów, Park Psary oraz cmentarze m.in. przykościelny w Sobocie i Oszkowicach, Marywil, cmentarz choleryczny w Leśniczówce, parafialny w Chruślinie, wojenny w Stanisławowie, cmentarz żydowski w Sobocie.
Liczną także grupę wśród zabytków stanowią kościoły np. gotycko-renesansowe (Sobota, Chruślin) oraz tzw. gotyku mazowieckiego (Bielawy). Wewnątrz tego ostatniego znajduje się najstarsza na Mazowszu płyta nagrobna z piaskowca (1462r.). Drewniane obiekty sakralne (XVII-XVIII w.) znajdują się w Oszkowicach, Waliszewie i Sobocie.
W części południowo-wschodniej gminy występują liczne miejsca martyrologii, odnoszące się głównie do wydarzeń z I wojny światowej oraz wojny obronnej we wrześniu 1939 r. (pomnik 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Walewicach). Zachowały się również przykłady budownictwa gospodarczego (np. krochmalnia w Walewicach czy spichlerz w Sobocie - oba z p. XVIII w.), a w niektórych wsiach występuje nadal zabudowa drewniana z elementami kultury księżackiej (Chruślin, Wojewodza, Seligi, Borów).
13 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
2.3.1. Pałac w Walewicach
Pałac w Walewicach został wzniesiony w 1783 roku dla szambelana króla St. A. Poniatowskiego- Anastazego Walewskiego i jego żony Magdaleny z Tyzenhauzów, wg projektu Hilarego Szpilowskiego. Jest to jeden z pierwszych w Polsce klasycystycznych pałaców piętrowych wzniesionych na planie prostokąta z kolumnowym portykiem. Korpus główny budynku połączony jest z dwoma dwukondygnacyjnymi pawilonami bocznymi za pomocą arkadowych, parterowych, przeszklonych galerii. Pałacowy portyk tworzą cztery kolumny z kapitelami w stylu jońskim. W tympanonie umieszczony jest herb późniejszych właścicieli Grabińskich - Pomian.
Wnętrza pałacowe były wielokrotnie przebudowywane i remontowane. Dawniej parter budynku zajmowały: salon, jadalnia, biblioteka i kaplica. Natomiast na piętrze znajdowały się pomieszczenia mieszkalne i gościnne. W pawilonach bocznych gdzie obecnie mieszczą się biura stadniny i pomieszczenia gospodarcze, znajdują się rzadkie tapety z początku XIX wieku z motywami zaczerpniętymi z greckiej mitologii.
Park o powierzchni 13,5 ha początkowo był utrzymany w stylu francuskim, a więc w układzie regularnym, następnie zmieniony na krajobrazowy styl angielski. W parku można podziwiać barokowe i klasycystyczne rzeźby wykonane z piaskowca: Marsa i Wenus, Dianę, wojownika w stroju antycznym. Bogata jest też flora parku reprezentowana przez ponad 70 gatunków i odmian drzew i krzewów. W północnej części parku znajdują się stawy z rybami.2
Rysunek 7. Pałac w Walewicach
Źródło: www.polskaniezwykla.pl
2 Informacje pochodzą ze strony internetowej http://www.zamkilodzkie.pl/ 14 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
2.3.2. Pałacyk w Sobocie
Został wybudowany w XIX wieku przez Zawiszów. Podczas badań archeologicznych przeprowadzonych w roku 1985 odkryto w murach dworu pozostałości sześciobocznej wieży o gotyckim układzie cegły, prawdopodobnie są to pozostałości zamku z XV wieku.
Pałacyk otoczony jest fosą oraz parkiem o powierzchni około 4 ha, w którym znajduję się drzewostan liczący około 60 gatunków. Budynek jest zamieszkany.
Rysunek 8. Pałacyk w Sobocie
Źródło: www.zamkilodzkie.pl
2.3.3. Dwór w Borowie
W Borowie można zwiedzić parterowy dwór wzniesiony z XIX wieku dla rodziny Grabskich. W 1947 roku urodził się Władysław Grabski, premier i minister skarbu II RP, który jest znany z przeprowadzenia reformy walutowej w okresie międzywojennym. Popiersie Władysława
15 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Grabskiego znajduje się niedaleko frontu budynku, z zespołem dworsko-parkowym sąsiadują zabudowania dawnego folwarku.
Rysunek 9. Dwór w Borowie
Źródło: www.zamkilodzkie.pl
2.4. Środowisko przyrodnicze i użytkowanie gruntów
2.4.1. Klimat
Podstawą do określenia warunków klimatycznych jest średnia temperatura, przeciętne opady, liczba słonecznych godzin w ciągu dnia, oraz średnia wilgotność podana dla poszczególnych miesięcy roku. Biorąc pod uwagę powyższe wartości klimat gminy Bielawy należy określić jako umiarkowany (przejściowy, ubogi w opady), cechuje go dosyć wysoka średnia roczna temperatura powietrza ok. 7,8⁰C, oraz korzystne warunki termiczne dla poszczególnych pór roku. Lato jest stosunkowo ciepłe – średnia temperatura lipca powyżej 18⁰C , natomiast zima krótka i łagodna ze średnią temperaturą najchłodniejszego miesiąca powyżej -3⁰C. Średnia roczna suma opadów nieznacznie przekracza 600mm, ich największa liczba cechuje miesiące letnie, a najmniejsza zimowe.
Średnia roczna liczba dni z pokrywą śnieżną przekracza nieznacznie 60.
16 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Rysunek 10. Podział Polski na strefy klimatyczne
Źródło: http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=117
2.4.2. Gleby
Najlepsze gleby użytkowane rolniczo powstały na podłożu utworów gliniastych i ilastych. W dolinach rzek występują użytki zielone na glebach mułowo-torfowych i torfowych. W gminie Bielawy występuje największy udział dobrych gruntów ornych klas II do IV, najwięcej występuje gleb klasy IV – 39,1 % powierzchni gminy. Nieco mniej bo 28,4 % to gleby należące do V klasy bonitacyjnej. Natomiast najmniejszy odsetek zajmują gleby klasy II oraz gleby klasy VIz (zgodnie z poniższym wykresem). Charakterystyczna dla gminy (i całego powiatu) jest koncentracja gleb wysokiej jakości w północnej części terenu (gminy: Kiernozia, Zduny, Kocierzew Południowy, Chąśno, Bielawy). W południowej części gminy Bielawy (miejscowości: Zgoda, Emilianów, Stare Piaski, Psary, Rulice) występują gleby o niskiej jakości rolniczej.
17 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykres 1. Gleby wg klas bonitacyjnych
klasy bonitacyjne [%]
0,7 0,6
12,3 18,9 klasa II klasa III klasa IV 28,4 klasa V klasa VI klasa Viz 39,1
Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bielawy
2.4.3. Wody powierzchniowe i gruntowe, sieć wodna
Gminę Bielawy obejmuje czwartorzędowy zbiornik wód podziemnych. Wody z poziomów czwartorzędowych są najczęściej ujmowane w postaci studni wierconych i kopanych. Gmina Bielawy czerpie wodę z czterech podstawowych poziomów wodonośnych: czwartorzędowego, trzeciorzędowego, kredowego i jurajskiego z około 155 ujęć, w skład których wchodzi około 210 studni głębinowych. Obliczone zasoby eksploatacyjne wód podziemnych wynoszą 134 160 m3 na dobę i 5 590 m3 na godzinę.3
Bielawy są położone w środkowej części zlewni rzeki Bzury. Gmina jest zaopatrywana w wodę z ujęć wód podziemnych oraz ze stacji wodociągowych zlokalizowanych we wsiach Sobota, Traby, Stary Waliszew, Oszkowice.
2.4.4. Roślinność
Szata roślinna gminy jest niezbyt urozmaicona; składa się na nią roślinność pól, łąk, torfowisk, przy niewielkim udziale lasów. Z uwagi na bardzo dawne tradycje rolnicze, teren ten charakteryzuje niski poziom lesistości (maksymalnie 15% terenu gminy).
W dolinie rzeki Bzury utworzono Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Bzury (Uchwała Nr XIV/93/86 WRN w Skierniewicach, Rozporządzenie Nr 36 Woj. Skierniewickiego z dn.28.07.1997), obejmujący dolinę rzeki Bzury wraz z dol. dolnej Mrogi (pow. 10690 ha na terenie gminy Bielawa, na terenie
3 Program Ochrony Środowiska Powiatu Łowickiego, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2004r., str. 14 18 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020 powiatu ok.16 890 ha) oraz zbudowane w dolinach tych rzek kompleksy stawów hodowlanych w Psarach, Borowie i Walewicach uznane za ostoje Corine tj. obszary szczególnie cenne dla ochrony przyrody - o znaczeniu europejskim.
Na terenie gminy jest dwanaście pomników przyrody (głównie pojedyncze drzewa). Występują one głównie w zabytkowych parkach dworskich oraz w otoczeniu kościołów i cmentarzy. Zabytkowe parki znajdują się m in. w Piaskach Bankowych, Borowie, Łazinie, Psarach, Walewicach, Mrodze i Sobocie, a w nich - liczne pomniki przyrody. W Borówku – znajduje się park gminny objęty ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody.4
2.4.5. Użytkowanie gruntów
Z racji tego że gmina Bielawy jest typową gminą rolniczą, największą część jej powierzchni stanowią grunty orne, stanowiące 68,3 % całej powierzchni gminy.
Szczegółowy podział przedstawia tabela poniżej:
Tabela 3. Struktura wykorzystania powierzchni gminy Bielawy
Wyszczególnienie Powierzchnia w ha Udział % w ogólnej powierzchni (klasy ziemi w procentach) sołectwa Grunty orne 600,19 68,3
(IIIa–4,8 %; IIIb–26%, IVa -30%; IVb-9%; V-23%; VI-7,2%) Łąki trwałe 66,82 7,6 (IV-78,4%; V-20,9%; VI-0,7%) Pastwiska trwałe 123,44 14 (III-2,2%; IV-78%; V-19%; VI-0,8%) Sady 13,01 1,5 Lasy 6,25 0,7 Nieużytki 2,21 0,2 Drogi 21,57 2,5 Budynki 33,21 3,8 - w tym budynki na gruntach ornych i pastwiskach 20,88 2,4 Tereny zadrzewione 3,45 0,4 Wody 9,12 1 Razem 879,27 100 Źródło: Plan Rozwoju Miejscowości Bielawy 2006 – 2013
4 Program Ochrony Środowiska Powiatu Łowickiego, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2004r., str. 10-13
19 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
2.5. Otoczenie społeczno – gospodarcze gminy
2.5.1. Migracje
Gmina Bielawy liczy 5 617 mieszkańców (stan na 05.03.2015, dane GUS). 51 % całej populacji stanowiły kobiety (2810). Analizując liczbę mieszkańców w przekroju ostatnich sześciu lat należy stwierdzić, że liczba ta systematycznie spada. Tendencja ta występuję w większości gmin w powiecie. Omawiane zjawisko przedstawia wykres poniżej.
Wykres 2. Liczba mieszkańców gminy w latach 2009 - 2014
5950
5900 5893 5850
5800 5793 5750 5753
5700 5706 liczba ludności 5650 5649 5617 5600
5550
5500
5450 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
Jeśli chodzi o strukturę ludności w gminie Bielawy to można uznać ją za dojrzałą. Podobnie jak w innych regionach Polski, gmina cechuje się dodatnim trendem odnośnie liczby osób w wieku poprodukcyjnym, przy jednoczesnym spadku liczby osób w wieku przedprodukcyjnym. Wskaźnik obciążenia demograficznego dla gminy Bielawy, czyli stosunku liczby osób w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym, wynosi 66,3, co oznacza, że na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 66,3 osób w wieku nieprodukcyjnym. Prognozy dotyczące kształtowania się liczby osób w wieku produkcyjnym mają duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego, pozwalają one bowiem przewidywać obciążenie systemu zabezpieczeń społecznych, zasobów czynnika pracy, jak również zasobów żłobków, przedszkoli oraz szkół.
20 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykres 3. Struktura ludności gminy Bielawy w latach 2009 - 2014
4000
3500
3000
2500 w wieku przedprodukcyjnym 2000 w wieku produkcyjnym
1500 w wieku poprodukcyjnym
1000
500
0 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
Tabela 4. Struktura ludności gminy Bielawy w latach 2009 - 2014
Ludność w wieku Ludność w wieku Ludność w wieku przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym 2009 1010 3565 1318 2010 997 3513 1283 2011 977 3478 1298 2012 945 3455 1306 2013 915 3412 1322 2014 904 3378 1355
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
Na spadek liczby ludności w gminie Bielawy wpływa m.in. wielkość przyrostu naturalnego i wspomniana wyżej struktura społeczeństwa pod względem wieku. Obserwowany przyrost naturalny w większości przypadków charakteryzuje się wartością ujemną, co przedstawia wykres poniżej.
21 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykres 4. Ruch naturalny w gminie Bielawy w latach 2009 - 2014
96 97 100 85 88 79 78 80 60 60 52 53 45 48 36 40 przyrost naturalny 20 urodzenia żywe 0 zgony 2009 2010 2011 2012 2013 2014 -20 -25 -26 -40 -30 -44 -43 -60 -61 -80
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
Saldo migracji wewnętrznych w gminie Bielawy w ostatnich kilku lat kształtowało się na ujemnym poziomie, jedynie w roku 2009 i w 2011 saldo migracji było dodatnie. Tak jak w większości mniejszych jednostkach samorządowych społeczeństwo wyjeżdża do większych miast i aglomeracji w celu zarobkowym i kontynuowania nauki.
Wykres 5. Migracje wewnętrzne na pobyt stały w gminie Bielawy w latach 2009-2014
80 73 70 59 57 60 53 55 50 50 44 46 40 39 zameldowania w ruchu 36 40 wewnętrznym 30 25 wymeldowania w ruchu 17 wewnętrznym 20 saldo migracji wewnętrznych 10 2 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 -10 -6 -20 -15 -14 -23 -30
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
22 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
2.5.2. Bezrobocie
Według danych GUS liczba osób bezrobotnych na koniec 2014 r. wyniosła 236 osób, z czego 57 % stanowili mężczyźni (135 osób). Kształtowanie się liczby pozostających bez pracy w gminie prezentuje wykres poniżej.
Wykres 6. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2009 - 2014 z podziałem na płeć
250 236 228 204 204 196 200 182
135 135 150 mężczyźni 118 115 111 kobiety 91 100 ogółem 101 91 89 93 86 85
50
0 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
Jak pokazuje powyższy wykres liczba zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2009 – 2014 charakteryzowała się trendem wzrostowym. Wyjątkiem jest rok 2011, w których liczba osób pozostających bez pracy spadła w porównaniu do roku wcześniejszego. Należy podkreślić, że analizowane dane to liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych. Nadal duży odsetek bezrobotnych w Polsce nie rejestruje się w PUP, dlatego rzeczywiste dane mogą się różnić od tych pokazanych powyżej.
Biorąc pod uwagę stopień natężenia bezrobocia, czyli stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym na koniec grudnia, najwyższe wartości przyjął on w gminie Bielawy (nie wliczając miasta Łowicz) i wynosił 7,00%. Średni stopień natężenia dla powiatu łowickiego wyniósł 5,79%.
23 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
GMINA WSKAŹNIK NATĘŻENIA BEZROBOCIA Łowicz (miasto) 7,5 Bielawy 7,0 Chąśno 5,9 Domaniewice 5,4 Kiernozia 5,7 Kocierzew Południowy 3,8 Łowicz 5,2 Łyszkowice 6,0 Nieborów 5,7 Zduny 5,7 Źródło: Bank danych Lokalnych (GUS)
Bezrobocie jest ściśle związane z poziomem wykształcenia, odsetek bezrobotnych posiadających wykształcenie zawodowe jest najwyższy 29%, (dane z powiatu łowickiego, GUS, stan na 04.11.2015), równie wysoki jest odsetek bezrobotnych o wykształceniu policealnym i średnim zawodowym – 26%, wśród osób o wykształceniu wyższym odsetek bezrobotnych wynosi 11%. Sytuację obrazuje poniższy wykres:
Wykres 7. Bezrobotni w powiecie łowickim wg wykształcenia
907 1000 831 900 759 800 700 600 500 346 400 280 300 200 100 Bezrobotni w powiecie 0 łowickim wg wykształcenia
Źródło: Bank danych Lokalnych (GUS)
Kolejną cechą charakteryzującą zjawisko bezrobocia w powiecie łowickim jest wysoki udział młodych ludzi do 24 roku życia, a także od 25 do 34 lat, wśród osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Łowiczu. Osoby do 34 roku życia stanowią w powiecie łowickim ponad 45,5% ogółem zarejestrowanych bezrobotnych.
24 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykres 8. Bezrobotni zarejestrowani wg wieku
Bezrobotni wg wieku
549 575
24 lata i więcej 595 25-34 847 35-44 587 45-54 55 i więcej
Źródło: Bank danych Lokalnych (GUS)
Jeśli chodzi o liczbę pracujących w gminie, to dane GUS podają że na koniec 2014 rok liczba ta wyniosła 688. Aż 477 tej liczby stanowiły kobiety.
2.5.3. Rozwój gospodarczy
Liczba podmiotów funkcjonujących na terenie gminy na koniec 2014 roku wyniosła 288 (według danych GUS). 96 % z nich to sektor prywatny – 276 podmioty. Na terenie gminy najbardziej rozpowszechnioną formą działalności gospodarczej jest samozatrudnienie, czyli osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, w 2014 roku takich osób było 206. Ponadto na terenie gminy funkcjonowało 15 spółek handlowych, 7 spółek cywilnych, a także 2 spółdzielnie.
Kształtowanie się liczby podmiotów gospodarczych przedstawia poniższy wykres:
25 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykres 9. Liczba podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON w latach 2009 - 2014 działające w gminie Bielawy
300
293 290 288
280
274 270 269 podmioty gospodarki narodowej 263 260 258
250
240 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
Liczba podmiotów działających na terenie gminy w latach 2009 – 2014 kształtowała się na różnorodnym poziomie. W omawianych latach widoczne są dwa ekstrema. Minimum jeśli chodzi o liczbę podmiotów miało miejsce w 2011 kiedy liczba ta spadła do 258. Natomiast maksimum widoczne jest w 2013 roku, kiedy liczba podmiotów podskoczyła do 293.
Aktualne dane z Centralnej Ewidencji i informacji o działalności gospodarczej (stan na 05.10.2015r.) wskazują, iż na terenie gminy funkcjonuje 175 podmiotów tzw. osób fizycznych, które prowadzą działalność gospodarczą.
Dokładniejsza analiza podmiotów gospodarki według działów PKD przedstawia tabela poniżej. Tabela 5. Podmioty gospodarcze w gminie Bielawy według sekcji PKD w 2015 r.
Sekcja Ilość podmiotów Osoby fizyczne ogółem (GUS) (CEIDG) Sekcja A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i 36 25 rybactwo Sekcja B – Górnictwo i wydobywanie 0 0 Sekcja C – Przetwórstwo przemysłowe 30 23 Sekcja D – Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię 4 4 elektryczną, gaz, parę wodną i powietrze do
26 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020 układów klimatyzacyjnych Sekcja E – Dostawa wody; gospodarowanie ściekami 0 0 i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sekcja F – Budownictwo 33 20 Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa 72 56 pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa 13 9 Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i 3 5 usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja i komunikacja 2 1 Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 6 4 Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku 5 1 nieruchomości Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i 13 8 techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług 14 3 administrowania i działalność wspierająca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona 13 0 narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sekcja P - Edukacja 13 1 Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 7 8 Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i 9 2 rekreacją Sekcja S i T– Pozostała działalność usługowa. 25 5 Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U – Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 0
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych, CEIDG
Według powyższych danych najwięcej podmiotów gospodarczych prowadzi swoją działalność w sekcji G – Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych (podmioty ogółem 72, w tym osoby fizyczne 56). Na drugim miejscu pod względem liczebności podmiotów uplasowała się sekcja A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo liczba firm wyniosła 36/25. Niewiele mniej bo 33/20 firm zajmowało się budownictwem (sekcja F).
27 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
2.5.4. Infrastruktura drogowa
Przez gminę Bielawy przebiegają trzy rodzaje dróg: wojewódzkie, powiatowe, gminne. Droga wojewódzka nr 703 z Łowicza do Łęczycy i dalej do Poddębic stanowi ważny odcinek komunikacyjny. Pełni funkcję drogi dojazdowej do węzła zjazdowego „Piątek”.
Drogi powiatowe zapewniają połączenia z siedzibami powiatów oraz ośrodkami sąsiednich gmin. Najważniejsze z nich, obciążone większym ruchem to droga Nr 323 Bielawy –Sobota- Baków Górny, umożliwiająca dojazd do krajowej drogi Nr 2 oraz droga Nr 331 Bielawy - Głowno, umożliwiająca dojazd do drogi krajowej Nr 14. Łączna długości dróg powiatowych w Bielawach to 4,43 km . Dróg gminnych jest 2,525 km . We wsi istnieje szereg odcinków dróg gruntowych i osiedlowych o łącznej długości 14,17km. Prowadzone są doraźne działania w ulepszaniu ich nawierzchni (nawożenie dróg pospółką kamienną frakcji 0-63mm).
Na terenie sołectwa funkcjonuje komunikacja autobusowa, którą zapewnia PKS. Do najważniejszych połączeń należą kursy do Łowicza, Głowna, Łęczycy i Łodzi. Miejscowość nie posiada połączeń kolejowych. Odległości do najbliższych stacji kolejowych przedstawiają się następująco: Łowicz 20 km, Kutno 32 km, Głowno 17 km, Łódź 47 km .
2.5.5. Gospodarka wodno-ściekowa
Gospodarowanie wodami zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zlewniowego kształtowania i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi reguluje ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne Dz. U. z 2005r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm./. Ustawa jest zgodna z przepisami Unii Europejskiej i zakłada gospodarowanie wodami z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania wód powierzchniowych, podziemnych z uwzględnieniem ich ilości i jakości.
Z danych GUS na koniec 2014 roku wynika, że obszar gminy jest w znacznym stopniu zwodociągowany. Gmina posiada ponad 170,5 km czynnej sieci wodociągowej i 1609 szt. przyłączeń do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Sieć kanalizacyjna ma długość 1,3 km, liczba przyłączy wynosi natomiast 28 (ilość ścieków odprowadzanych kanalizacją sanitarną wynosi 6 damᵌ).
W 2014 roku 86% mieszkań na terenach wiejskich gminy było zwodociągowanych, 73% mieszkań było wyposażonych w łazienki, natomiast 54% posiadało centralne ogrzewanie. Na terenie całej gminy znajduje się 51 budynków gminnych (w tym 11 to budynki mieszkalne) o łącznej powierzchni użytkowej 15845,09 m2, zgodnie z poniższą tabelą:
Tabela 6. Wykaz budynków gminnych
BUDYNEK MIEJSCOWOŚĆ mieszkalny niemieszkalny Bielawy 4 16 Borów 1 1 Brzozów 1 0 Janinów 1 0
28 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Marywil 1 0 Oszkowice 1 3 Piotrowice 1 2 Rulice 0 1 Traby 0 1 Sobota 1 10 Stary Waliszew 0 2 Stare Orenice 0 1 Chruślin 0 2 Walewice 0 1 Źródło: dane Urzędu Gminy Bielawy
Poniższy wykres pokazuje ile mieszkań jest wyposażonych w instalacje techniczno-sanitarne. W gminie nie ma sieci gazowej.
Wykres 10. Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne w gminie Bielawy w latach 2010-2014
1084 1467 2014 1581 1728 1079 1462 2013 1576 1723 c.o. 1078 1461 łazienka 2012 1575 1722 ustęp spłukiwany 1073 wodociąg 1456 2011 1570 1717 1071 1454 2010 1568 1715
0 500 1000 1500 2000
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
Na terenie gminy Bielawy znajdują się dwie oczyszczalnie ścieków bytowych, będące w posiadaniu gminy oraz zostały przekazane Wspólnotom Mieszkaniowym w miejscowości Borów i Walewice.
Oczyszczalnie ścieków Walewice Na terenie osiedla mieszkaniowego w Walewicach istnieje lokalna sieć kanalizacyjna w dobrym stanie technicznym. Ścieki bytowe z osiedla wprowadzane są do kanalizacji (średnicy 150 mm a następnie 200 mm) i kierowane oczyszczalnią ścieków typu zmodernizowany MINIBLOK M9. Następnie oczyszczone ścieki bytowe odprowadzane są kanałem grawitacyjnym i wylotem średnicy 300 mm do rowu melioracyjnego, który po 350 m uchodzi do rzeki Mrogi.
29 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Oczyszczalnia ścieków Borów-Łazinek Jest to biologiczna oczyszczalnie typu MIKROREAKTOR z cylindrycznym odprowadzaniem ścieków oczyszczonych. Jej przepustowość to 11 m3/dobę. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny „F”, który jest dopływem rowu melioracyjnego „KP”, długości 1500 m.
Gmina Bielawy posiada trzy stacje uzdatniania wody w miejscowości: Traby, Oszkowice i Stary Waliszew. Na terenie gminy funkcjonuje 12 przydomowych oczyszczalni ścieków.
2.5.6. Gospodarka odpadami
Źródłem powstawania odpadów komunalnych na terenie gminy Bielawy jest sektor komunalny, którego skład stanowią:
gospodarstwa domowe; obiekty infrastruktury: handel, usługi, szkolnictwo, obiekty turystyczne.
Zgodnie z danymi opublikowanymi w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2014, skład morfologiczny odpadów komunalnych wytworzonych na terenach wiejskich w 2008r. przedstawia się następująco:
Wykres 11. skład morfologiczny odpadów komunalnych z terenów wiejskich w 2008r.
skład morfologiczny odpadów w %
0,8 1,3 2,5 papier i tektura 0,7 2,1 5 szkło 4,9 10 2,4 metale tworzywa sztuczne 16,9 odpady wielomateriałowe 10,3 odpady kuchenne i ogrodowe
4,1 odpady mineralne 6 frakcja < 10mm tekstylia 33,1 drewno odpady niebezpieczne
Źródło: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014
30 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Zmieszane odpady komunalne to odpady zebrane w ciągu roku bez odpadów zebranych selektywnie i wyselekcjonowanych z frakcji suchej. Poniższa tabela określa ile odpadów zebrano na terenie gminy Bielawy w latach 2007 – 2014:
Tabela 7. Ilość odpadów zebranych w gminie Bielawy
Jednostka Ogółem terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 [t] [t] [t] [t] [t] [t] [t] Bielawy 458,19 523,25 541,72 578,61 585,12 546,03 610,34 Źródło: Bank Danych Lokalnych (GUS)
Tabela 8. Ilość odpadów zebranych w gminie Bielawy z gospodarstw domowych
Jednostka Z gospodarstw domowych terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 [t] [t] [t] [t] [t] [t] [t] Bielawy 390,41 251,94 429,66 428,24 381,14 403,29 383,92 Źródło: Bank Danych Lokalnych (GUS)
Tabela 9. Ilość odpadów zebranych w gminie Bielawy z gospodarstw domowych
Jednostka Ogółem na 1 mieszkańca terytorialna 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 [kg] [kg] [kg] [kg] [kg] [kg] [kg] Bielawy 77,5 89,00 92,9 100,1 102,3 96,4 108,5 Źródło: Bank Danych Lokalnych (GUS)
Podmiotem uprawnionym do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu gminy Bielawy jest firma Tonsmeier Centrum Sp. z o.o.
Meble, opakowania z papieru i tektury, opakowania z tworzyw sztucznych, opakowania wielomateriałowe i metal, opakowania ze szkła, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, odpady wielkogabarytowe, zużyte opony – są odbierane z punktu zbiorczego (termin i miejsce odbioru wskazuje Urząd Gminy).
Dodatkowo firma Tonsmeier Centrum Sp. z o.o. odbiera odpady foliowe produkowane w gospodarstwach rolnych takie jak:
folii po sianokiszonce - stretch (folia miękka produkowana w kolorach białym, zielonym lub szarym); folii po kiszonkach (czarna grubsza folia); folii ogrodniczych tunelowych i perforowanych różnych typów z wyjątkiem folii podkładowych oraz włóknin; zużyte worki po nawozach; zużyte BIG BAGI;
31 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
sznurki rolnicze z z tworzywa sztucznego; bańki po odżywkach rolniczych (bez baniek po opryskach); siatki z balotów.
Odpady te zbierane są bezpośrednio z posesji po wcześniejszym zgłoszeniu telefonicznym.
2.5.7. Bezpieczeństwo
Za bezpieczeństwo na terenie gminy Bielawy odpowiadają funkcjonariusze Komendy Powiatowej Policji w Łowiczu.
Na przestrzeni lat 2008 – 2012 na terenie gminy liczba przestępstw w poszczególnych kategoriach zmieniała się. W porównaniu do roku 2009, w 2013 roku5:
liczba kradzieży rzeczy obcej wzrosła, ich liczba w 2013 roku wynosiła 24. Warto podkreślić, że w 2011 roku liczba kradzieży rzeczy cudzej wynosiła 13.
liczba kradzieży z włamaniem od 2009 roku przyjęła trend malejący i w 2013 roku była ponad dwukrotnie niższa niż w roku bazowym.
liczba rozbojów, bójek i pobić zmniejszyła się.
Wykres 12. Przestępstwa popełnione na terenie gminy Bielawy
Wyszczególnienie 2009 2010 2011 2012 2013
Liczba przestępstw, w tym: - kradzież rzeczy obcej 20 18 13 26 24 - kradzież z włamaniem 16 12 13 9 7 - rozboje 0 1 1 0 0 - bójki i pobicia 3 2 1 0 1 - uszczerbek na zdrowiu 0 0 0 0 0 Źródło: dane KPP w Łowiczu
Na terenie gminy Bielawy funkcjonuje 10 Ochotniczych Straży Pożarnych, które liczą około 424 członków czynnych. Dwie jednostki OSP Bielawy i OSP Stary Waliszew działają w ramach KSRG, co w praktyce oznacza, że jednostki te działają na terenie całego powiatu łowickiego.
Jednostki OSP mają do dyspozycji 17 specjalnych samochodów pożarniczych:
1. OSP Bielawy – 3 samochody specjalne pożarnicze (Scania, Star L70, Ford Transit). Na wyposażeniu pojazdów pożarniczych znajdują się: 2 motopompy, agregat wysokociśnieniowy, pompa hydrauliczna, nożyce do cięcia metalu, 2 agregaty prądotwórcze,
5 dane na podstawie STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH na terenie Gminy Bielawy w latach 2014-202, Bielawy 2014, str. 31 32 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
2 piły do drewna, 1 piła do betonu i stali, 2 motopompy pływające, 3 pompy szlamowe, wentylator oddymiający. Ponadto jednostka wyposażona jest w 4 aparaty powietrzne oraz 4 czujniki bezruchu. 2. OSP Stary Waliszew – 2 samochody specjalne pożarnicze (Star 266, Ford Transit). Wyposażenie: 2 motopompy, 2 piły do drewna, piła do betonu i stali, nożyco rozpierak, agregat wysokociśnieniowy, 2 agregaty prądotwórcze, agregat hydrauliczny, 2 motopompy pływające, pompa szlamowa, czujnik wielogazowy, wyciągarka ręczna do 3200 m młot 5 kg. Ponadto jednostka wyposażona jest w 4 aparaty powietrzne oraz 4 czujniki bezruchu. 3. OSP Oszkowice – 2 samochody specjalne pożarnicze (Renault Camiva, Ford Transit), na wyposażeniu pojazdów znajdują się 2 motopompy i pompa szlamowa. 4. OSP Wojewodza – 2 samochody specjalne pożarnicze (Star 266, Żuk). Wyposażenie: motopompa i pilarka spalinowa. 5. OSP Chruślin – 2 samochody specjalne pożarnicze (Star 244, Volksawagen Transporter). Na wyposażeniu pojazdów znajdują się 2 motopompy, pompa szlamowa, motopompa pływająca, piła do drewna, agregat prądotwórczy. 6. OSP Sobota – 1 samochód specjalny pożarniczy (Star 266). Wyposażenie: motopompa, motopompa pływająca, piła do drewna. 7. OSP Janinów – 1 samochód specjalny pożarniczy. 8. OSP Wola Gosławska – 1 samochód specjalny pożarniczy. 9. OSP Zakrzew – 2 samochody specjalne pożarnicze.
W 2014 roku na terenie gminy miało miejsce 46 zdarzeń, w 2015 roku (do dnia 30.09.2015r.) jednostki wzięły udział w 107 zdarzeniach. Poniższa tabela pokazuje udział poszczególnych jednostek w działaniach ratowniczych:
Tabela 10. Wyjazdy jednostek OSP
Jednostka OSP 2014 2015 OSP Bielawy 44 50 OSP Stary Waliszew 31 37 OSP Sobota 1 4 OSP Chruślin 1 6 OSP Oszkowice 4 1 OSP Zakrzew 1 2 OSP Drogusza 0 0 OSP Wojewodza 0 7 OSP Janinów 0 0 OSP Wola Gosławska 0 0 Źródło: dane Urzędu Gminy Bielawy
2.5.8. Pomoc społeczna
Placówką odpowiedzialną za realizację zadań z zakresu pomocy społecznej na terenie gminy Bielawy jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Podmiot ten jest jednostką pozostającą w strukturze
33 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020 organizacyjnej gminy, którego zadania w zakresie pomocy społecznej, wynikają ze Statutu Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Bielawach. Statut ten, stanowiący załącznik do Uchwały Nr XXXV11/165/2009 Rady Gminy Bielawy z dnia 30 października 2009 r., obejmuje zadania takie jak:
analizę i ocenę zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej; przyznawanie i wypłacanie przewidzianych ustawą świadczeń; pobudzenie społecznej aktywności w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin; pracę socjalną, rozumianą jako działalność zawodową, skierowana na pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzenie warunków sprzyjających temu celowi; prowadzenie i rozwój niezbędnej infrastruktury socjalnej; rozwijanie nowych form pomocy społecznej i samopomocy w ramach zidentyfikowanych potrzeb; stały kontakt z kuratorami sądowymi, policją, szkołami, placówkami oświatowo - wychowawczymi oraz innymi instytucjami, których statutowym celem jest pomoc rodzinie i zwalczanie patologii społecznej; podejmowanie działań prawnych w sytuacjach zagrożenia rodziny lub dobra małoletnich dzieci; organizowanie działalności opiekuńczo - wychowawczej dla rodzin i środowisk tego wymagających; ustalenie uprawnień, przyznawanie i realizowanie wypłat świadczeń przewidzianych ustawą o świadczeniach rodzinnych; ustalenie uprawnień, przyznawanie i realizowanie wypłat świadczeń, o których mowa w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów; podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych, przewidzianych ustawą o pomocy osobom uprawnionym do alimentów; realizację programów systemowych współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Obecnie w GOPS zatrudnionych jest 5 pracowników na stanowiskach: Kierownik GOPS, 2 starszych pracowników socjalnych, 1 pracownik socjalny, 1 referent ds. obsługi świadczeń rodzinnych.
W 2013 roku Ośrodek przyznał świadczenia na łączną kwotę 499 365 zł. Najliczniejszą grupę beneficjentów pomocy społecznej oferowanej przez GOPS w 2013 roku stanowiły osoby dotknięte bezrobociem. Z tej przyczyny w 2013 roku udzielono pomocy 81 rodzinom liczącym łącznie 234 osoby. Drugim powodem przyznawania pomocy przez GOPS była niepełnosprawność. Liczba wypłacanych świadczeń ulega zmianom - w latach 2009-2013 nastąpił wzrost liczby rodzin dotkniętych problemem bezrobocia o 19,1%, zmalała natomiast liczba osób otrzymujących pomoc z powodu niepełnosprawności (o 10,5% i w 2013 roku wyniosła 77). Poniższa tabela przedstawia faktyczną liczbę świadczeń społecznych przyznanych w ramach zadań własnych gminy, należy wziąć pod uwagę, fakt, iż wiele rodzin, które znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, otrzymują pomoc z kilku tytułów.
34 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Tabela 11. Świadczenia społeczne w ramach zadań własnych gminy Bielawy
Formy pomocy Liczba osób Liczba Kwota Liczba Liczba osób którym świadczeń świadczeń rodzin w przyznano rodzinach świadczenia
Zasiłki stałe ogółem, w tym: 30 305 135 039,00 30 34
- przyznany dla osoby samotnie 27 286 129 777,00 27 27 gospodarującej
- pozostającej w rodzinie 3 19 5 262,00 3 7
Zasiłki okresowe ogółem 47 131 49 350,00 47 127
Dotacja 47 131 49 350,00 47 127
Przyznane z powodu bezrobocia 40 108 43 952,00 40 111 Przyznane z powodu 8 19 4 351,00 8 26 niepełnosprawności
Posiłek 157 18 391 52 890,00 75 337
- w tym dla dzieci 157 18 391 52 890,00 75 335
Inne zasiłki celowe i w naturze ogółem, w tym zasiłki celowe na 180 x 141 254,00 171 529 posiłek
Praca socjalna x x x 83 213
Skierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie 7 62 120 832,00 7 7 odpłatności za pobyt mieszkańca Gminy w tym domu
Razem 353 x 499 365,00 199 594 Źródło: dane GOPS w Bielawach
Tabela 12. Liczba beneficjentów pomocy społecznej oferowanej przez GOPS w Bielawach
Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin Liczba osób w tych rodzinach 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Ubóstwo 43 47 54 42 39 129 129 141 118 100 Bezdomność 3 2 0 1 0 6 5 0 1 0 Potrzeba ochrony macierzyństwa lub 44 52 52 43 47 224 255 256 230 245 wielodzietności Bezrobocie 68 76 78 84 81 195 228 227 249 234 Niepełnosprawność 86 88 88 78 77 199 202 199 174 181 Długotrwała lub ciężka choroba 52 46 55 51 48 104 92 129 125 122 Bezradność w sprawach opiekuńczo - 26 27 32 27 29 109 106 132 115 116 wychowawczych i prowadzeniu
35 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020 gospodarstwa domowego, w tym: - rodziny niepełne 19 21 20 18 21 74 80 77 71 75 - rodziny wielodzietne 4 3 5 4 5 25 14 29 25 29 Alkoholizm 26 28 23 19 16 70 65 51 47 39 Trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu 2 6 3 6 3 2 9 4 6 4 karnego Przemoc w rodzinie 2 2 1 0 1 6 5 4 0 5 Zdarzenie losowe i sytuacja 4 4 1 1 1 10 6 1 1 1 kryzysowa Klęska żywiołowa lub ekologiczna 1 0 0 0 0 3 0 0 0 0 Źródło: dane GOPS w Bielawach
Na terenie gminy działa również Dom Pomocy Społecznej w Borówku, który jest jednostką organizacyjną powiatu łowickiego i służy pomocą osobom przewlekle psychicznie chorym. Mieszkańcy gminy mogą także korzystać z pomocy oferowanej przez jednostki zlokalizowane na terenie powiatu łowickiego.
2.5.9. Ochrona zdrowia
Za świadczenie podstawowej opieki zdrowotnej mieszkańcom gminy odpowiadają następujące placówki medyczne: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Sanitas” w Bielawach, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Sobocie. W Bielawach działa również apteka „Avena”, która zaopatruje mieszkańców w środki farmaceutyczne.
2.5.10. Edukacja
Na obszarze gminy Bielawy znajdują się następujące placówki edukacyjne: 1) Gimnazjum im. J. Chełmońskiego w Bielawach, 2) Zespół Szkół Rozwoju Wsi Waliszew i Okolic im. Jana Pawła II w Starym Waliszewie, 3) Publiczne Gimnazjum w Sobocie, 4) Szkoła Podstawowa im. 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Bielawach, 5) Szkoła Podstawowa w Oszkowicach, 6) Przedszkole Samorządowe w Bielawach,
36 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
7) Zespół Szkolno-Przedszkolny w Sobocie.
Powyższe placówki są wyposażone w pracownie komputerowe, a także w infrastrukturę niezbędną do uprawiania sportu i rekreacji.
W roku szkolnym 2014/2015 liczba dzieci w poszczególnych placówkach kształtowała się następująco: Tabela 13. Liczba uczniów w roku szkolnym 2014/2015 w gminie Bielawy
L.p. Nazwa szkoły Liczba uczniów
1. Szkoła Podstawowa w Bielawach 144 2. Szkoła Podstawowa w Oszkowicach 63 3. Zespół Szkolno – Przedszkolny w Sobocie: Szkoła Podstawowa 68 Gimnazjum 29 4. Zespół Szkół Rozwoju Wsi Waliszew: Szkoła Podstawowa 98 Gimnazjum 46 Przedszkole 15 5. Gimnazjum im. J. Chełmońskiego w Bielawach 99 6. Przedszkole Samorządowe w Bielawach 33
Źródło: dane Urzędu Gminy w Bielawach
Współczynnik skolaryzacji netto w gminie Bielawy nieznacznie maleje na przestrzeni lat 2010-2014 w przypadku szkół podstawowych, natomiast wzrasta w przypadku gimnazjów. Współczynnik ten pokazuje relację liczby osób (w danej grupie wieku) uczących się (stan na początku roku szkolnego) na danym poziomie kształcenia do liczby ludności (stan w dniu 31 XII) w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania (w przypadku szkół podstawowych 7-12 lat, gimnazja 13- 16 lat).
Tabela 14. Współczynnik skolaryzacji w gminie Bielawy
Jednostka Współczynnik skolaryzacji netto terytorialna Szkoły podstawowe gimnazja 2010 2011 2012 2013 2014 2010 2011 2012 2013 2014 Bielawy % % % % % % % % % % 108,64 115,77 117,56 116,97 112,89 83,81 90,86 95,26 110,83 110,69 Źródło: dane GUS (Bank Danych Lokalnych)
37 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Szkoły w Bielawach są skomputeryzowane, średnio na jeden komputer w szkołach podstawowych w gminie przypada 14 uczniów, w przypadku gimnazjów liczba ta wynosi 19 (dane GUS z roku 2012). Ilość komputerów wzrosła w stosunku do roku poprzedniego o około 8%.
Tabela 15. Komputeryzacja w gminie Bielawy stan na 31.12.2012
Komputery w gminie Bielawy: Szkoły podstawowe Gimnazja Ogółem 63 34 Z dostępem do internetu 50 28 Przeznaczone do użytku 54 28 uczniów Pracownie komputerowe 4 2 Źródło: dane GUS (Bank Danych Lokalnych)
2.5.11. Kultura i sport
Na terenie gminy Bielawy funkcjonuje szereg podmiotów z zakresu kultury i sportu:
Miętowy Park – Bielawski Dom Kultury - oferuje zajęcia z różnych dziedzin artystycznych dla dzieci, młodzieży i dorosłych: Klub Miętówka, warsztaty z haftu ludowego, sekcje: muzyczna, teatralna, plastyczna, seniora, tańca i rekreacji, kreatywności, „CRAZY DRIVERS GROUP”. Gminna Biblioteka Publiczna w Bielawach – jest samodzielną jednostką organizacyjną. Mieszkańcy gminy, dzięki możliwości korzystania z księgozbioru, rozwijają i poszerzają swoje zainteresowania – w gminie funkcjonuje jedna bibliotek przypada na nią 5617 mieszkańców, w ciągu roku z biblioteki korzystają 253 osoby, księgozbiór liczy 19624 woluminów, wypożyczenia księgozbioru na jednego czytelnika stanowią 24,9 woluminu. Koła Gospodyń Wiejskich tworzące Gminną Radę Kobiet w Bielawach zlokalizowane w miejscowościach: Bielawy, Borówek, Chruślin, Oszkowice, Sobota, Wojewodza, Waliszew, Marywil, Janinów i Skubiki. Ochotnicze Straże Pożarne w: Bielawach; Droguszy, Oszkowicach, Janinowie, Starym Waliszewie, Chruślinie, Wojewodzy, Sobocie, Zakrzewie oraz w Woli Gosławskiej, stowarzyszenia: . Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Waliszew i Okolic – założone przez rodziców, którzy chcieli ratować szkołę w Waliszewie. Obecnie Stowarzyszenie jest organem prowadzącym dla Zespołu Szkół Rozwoju Wsi Waliszew i Okolic im. Jana Pawła II w Starym Waliszewie. Dodatkowo Stowarzyszenie organizuje kursy dla dorosłych, wypoczynek dzieci i młodzieży, dożywianie i pomoc dla najuboższych. . Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Bielawy i Okolic - wspomaga rozwój wspólnot i społeczności lokalnych. . Stowarzyszenie Rozwoju Sobota i Okolice – dba o rozwój wspólnot i społeczności lokalnych.
38 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
kluby sportowe: . Stowarzyszenie Kultury Fizycznej – Ludowy Klub Sportowy „VICTORIA” Bielawy, . Uczniowski Klub Sportowy „Mroga” Waliszew, . Uczniowski Klub Sportowy „BZURA” Sobota, . Ludowy Klub Jeździecki „Gabon” Walewice, . Uczniowski Klub Sportowy „Płomień” Piotrowice, . Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Oszkowice”.
Ponadto to w gminie Bielawy co roku mają miejsce liczne imprezy kulturalno – sportowe. Do najważniejszych z nich należą:
„Turniej Wsi”, „Dzień Dziecka z profilaktyką”, „Powiatowe Eliminacje Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego”, „Powiatowy Mały Konkurs Recytatorski”, „Powiatowe Warsztaty Teatralne”, „Bielawskie Biegi Uliczne”, „Bielawska Liga Szóstek”, „Każdy Janek łapie wianek”, „Wakacyjny bieg trzeźwości”.
2.5.12. Turystyka
Gmina Bielawy ze względu na swoją bogatą historię oraz położenie w zakolu rzeki Mrogi (znaczna część dolin rzeki Mrogi i Bzury wchodzi w skład Obszaru Krajobrazu Chronionego stanowiącego fragment Obszaru Natura 2000), a także bliskość lasów stanowi atrakcyjne miejsce na turystycznej mapie regionu i Polski.
Położona nieopodal miejscowość Walewice (1 km) to atrakcyjne miejsce dla osób szukających odpoczynku z dala od zgiełku miasta. Oferta turystyczna przewiduje wypoczynek w Pałacu (70 miejsc noclegowych w apartamentach oraz pokojach w pałacu oraz klimatycznej Starej Wozowni), ośrodek prowadzi również naukę jazdy konnej (stadnina koni od 50 lat hoduje współczesnego angloaraba), ogniska w zabytkowym parku, przejażdżki bryczką.
Historyczne walory terenów gminy w dużej mierze związane są z licznymi, byłymi siedzibami rodów takich jak: Walewskich, Sobockich, Grabskich, Zawiszów Czarnych, Grabowskich, Grabińskich, czy Sarbików. Zabytki gminy zostały opisane w rozdziale 2.3. niniejszego dokumentu.
W miejscowości Bielawy krzyżują się szlaki rowerowe dzięki którym można aktywnie zwiedzić teren całej gminy. Dwa bary, usytuowane w Bielawach, z roku na rok zwiększają zakres usług gastronomicznych, co daje możliwość zabezpieczenia posiłków dla zorganizowanych grup.
39 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Ponadto gmina może pochwalić się bardzo dobrym stanem środowiska naturalnego. Ukształtowanie terenu – pasma pagórków morenowych i kemowych od południa oraz liczne masywy leśne – osłaniają teren gminy od zanieczyszczeń z terenu Łodzi i Zgierza. Na terenie gminy nie ma również dróg przenoszących znaczący ruch tranzytowy.
3. Stan finansów gminy Bielawy
Zgodnie z ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, dochodami gminy są:
dochody własne,
udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa,
subwencja ogólna,
dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe gminy oraz wpłaty do zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych gminy,
dotacje celowe z budżetu państwa na zadania z zakresu administracji rządowej zlecone gminie oraz inne zadania zlecone ustawami,
odsetki od środków finansowych gminy, gromadzonych na rachunkach bankowych,
dochody z majątku gminy.
Zgodnie z art. 7 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r., gmina wykonuje zadania , które obejmują sprawy:
ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
działalność w zakresie telekomunikacji;
lokalnego transportu;
ochrony zdrowia;
pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
gminnego budownictwa mieszkaniowego;
edukacji publicznej;
40 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
targowisk i hal targowych;
zieleni gminnej i zadrzewień;
cmentarzy gminnych;
porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;
utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;
wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
promocji gminy;
współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art.3 ust.3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (DZ. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 1536, z późń. zm.);
współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Jednym głównych instrumentów pozostających do dyspozycji gminy mającej zamiar wpływać na lokalny rozwój gospodarczy jest budżet.
Źródłami budżetu są:
1. dochody własne, w tym:
podatek od nieruchomości,
podatek rolny i leśny,
opłata targowa,
opłata skarbowa i administracyjna,
opłata eksploatacyjna,
udział w podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych,
podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych i prawnych opłacana w formie karty podatkowej,
41 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
od środków transportu,
podatek od spadków i darowizn,
2. dochody zewnętrzne w tym:
dotacje celowe,
subwencje,
inne dochody.
Do realizacji dużej części ze zdefiniowanych celów strategicznych potrzebne są nakłady pieniężne. Do aktywnego działania finansowego służy przede wszystkim nadwyżka operacyjna, czyli różnica pomiędzy dochodami, a wydatkami gminy.
Tabela 16. Zmiany dochodów i wydatków gminie Bielawy w latach 2009-2014 (w PLN)
2009 2010 2011 2012 2013 2014 Dochody 13 273 13 480 14 507 16 574 15 893 16 837 954,59 507,24 380,54 526,47 997,58 476,75 Wydatki 14 153 16 578 15 568 15 337 15 315 16 613 154,18 069,48 397,29 385,08 595,53 146,61 Wynik -879 199,59 -3 097 -1 061 1 237 141,39 578 402,05 224 330,14 562,24 016,75 Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
42 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykres 13. Zmiany dochodów i wydatków gminie Bielawy w latach 2009-2014 (w PLN)
18 000 000,00
16 000 000,00
14 000 000,00
12 000 000,00
10 000 000,00 dochody 8 000 000,00 wydatki
6 000 000,00
4 000 000,00
2 000 000,00
0,00 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Źródło: opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych
W analizowanym okresie 2009 – 2014 gminie Bielawy udało wykazać się nadwyżkę trzy razy – w roku 2012, 2013 i 2014. Natomiast deficyt budżetowy wystąpił w pozostałych trzech latach analizy. Najgłębszy deficyt nastąpił w 2010 roku, kiedy wydatki przekroczyły o 3 097 562, 24 zł dochody gminy.
W poniższych tabelach przedstawiono dokładniejszą charakterystyką budżetu gminy z podziałem na kategorie w latach 2015 – 2020.
43 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Tabela 17. Dochody gminy Bielawy w latach 2015 - 2020
2015 2016 2017 2018 2019 2020 Rolnictwo i łowiectwo 34 000,00 34 000,00 35 000,00 20 000,00 35 000,00 30 000,00 Wytwarzanie i zaopatrywanie w 560 000,00 580 000,00 570 000,00 575 000,00 565 000,00 560 000,00 energię elektryczną, gaz i wodę Transport i łączność ------Gospodarka mieszkaniowa 780 975,00 785 000,00 312 500,00 350 700,00 360 000,00 365 000,00 Administracja publiczna 6,00 20,00 25,00 20,00 25,00 30,00 Urzędy naczelnych organów 1 071,00 1 071,00 1 071,00 1 085,00 1 085,00 1 090,00 władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i 1 700,00 1 700,00 1 700,00 1 800,00 1 800,00 1 900,00 ochrona przeciwpożarowa Dochody od osób prawnych, od 4 684 336,00 4 778 050,00 4 873 580,00 4 922 400,00 4 971 500,00 5 021 000,00 osób fizycznych i od innych jednostek nie posiadających osobowości prawnej Różne rozliczenia 7 656 768,00 7 809 900,00 7 966 098,00 8 045 760,00 8 126 216,00 8 207 500,00 Oświata i wychowanie 38 000,00 30 000,00 35 000,00 35 000,00 33 000,00 36 000,00 Ochrona zdrowia 65 000,00 65 000,00 65 000,00 65 000,00 70 000,00 70 000,00 Pomoc społeczna 32 000,00 32 000,00 32 000,00 35 000,00 35 000,00 35 000,00 Gospodarka komunalna i 25 000,00 20 000,00 20 000,00 25 000,00 25 000,00 25 000,00 ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa ------narodowego Kultura fizyczna i sport ------Razem 15 565 704,00 15 844 376,00 15 593 764,00 15 741 415,00 15 919 906,00 16 071 740,00
44 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Tabela 18. Wydatki gminy Bielawy w latach 2015 - 2020
Kategoria 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Rolnictwo i łowiectwo 92 500,00 90 000,00 85 000,00 100 000,00 120 000,00 150 000,00 Wytwarzanie i zaopatrywanie w 947 552,00 517 400,00 538 096,00 559 619,00 582 003,00 605 285,00 energię elektryczną, gaz i wodę Transport i łączność 546 758,51 568 700,00 700 000,00 850 000,00 1 000 000,00 1 020 000,00 Gospodarka mieszkaniowa 282 632,00 293 900,00 305 656,00 317 882,00 330 597,00 343 800,00 Działalność usługowa 98 100,00 98 000,00 95 000,00 80 000,0 75 000,00 80 000,00 Administracja publiczna 2 629 116,42 2 734 280,00 2 843 561,00 2 957 300,00 3 075 500,00 3 198 600,00 Urzędy naczelnych organów 1 071,00 1 071,00 1 085,00 1 090,00 1 095,00 1 100,00 władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa Bezpieczeństwo publiczne i 354 450,00 258 600,00 268 900,00 279 700,00 290 880,00 302 500,00 ochrona przeciwpożarowa Obsługa długu publicznego 132 200,00 120 800,00 130 000,00 135 400,00 140 200,00 150 000,00
Różne rozliczenia 40 000,00 40 000,00 50 000,00 60 000,00 70 000,00 90 000,00 Oświata i wychowanie 7 367 949,11 7 700 800,00 8 008 800,00 8 400 000,00 8 600 350,00 9 000 850,00 Ochrona zdrowia 65 000,00 65 000,00 65 000,00 65 000,00 65 000,00 70 000,00 Pomoc społeczna 544 054,00 550 000,00 572 000,00 594 880,00 618 600,00 643 422,00 Edukacyjna opieka 25 610,00 20 000,00 23 400,00 28 600,00 29 200,00 31 180,00 wychowawcza Gospodarka komunalna i 888 179,79 1 058 646,00 997 867,00 845 319,00 949 120,00 836 739,00 ochrona środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa 190 000,00 195 000,00 195 000,00 195 000,00 200 000,00 210 000,00 narodowego Kultura fizyczna i sport 121 981,17 120 000,00 130 000,00 140 000,00 145 000,00 150 000,00 Razem 15 565 704,00 16 150 126,00 16 719 370,00 17 340 000,00 17 398 540,00 18 591 101,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Bielawy
45 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
4. Analiza SWOT
Na podstawie przeprowadzonej analizy sytuacji gospodarczej i społecznej w gminie oraz przeprowadzonego badania ankietowego wśród mieszkańców gminy Bielawy (raport z badania stanowi załącznik do dokumentu), przeprowadzono analizę SWOT gminy, określając jej mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia.
Silne i słabe strony traktowane są, jako czynniki wewnętrzne, natomiast szanse i zagrożenia, jako czynniki zewnętrzne – umiejscowione w bliższym i dalszym otoczeniu jednostki. Poniższa analiza pomoże określić optymalne i efektywne kierunki rozwoju gminy.
Tabela 19. Analiza SWOT gminy Bielawy
MOCNE STRONY SŁABE STRONY • Położenie geograficzne; • Trudności ze znalezieniem zatrudnienia, • Bliskość dużych ośrodków miejskich (Łódź mało miejsc pracy na terenie gminy; 45 km, Warszawa 100 km); • Duży odsetek osób korzystających z • Dobry stan środowiska naturalnego; pomocy społecznej; • Brak dużego przemysłu, który ma wpływa • Brak aktywizacji ludności poza rolnictwem; na zanieczyszczenie środowiska; • Dojrzała struktura ludności; • Obszar Krajobrazu Chronionego – bliskość • Zły stan nawierzchni dróg, infrastruktura Doliny rzeki Mrogi i Bzury; drogowa wymaga doinwestowania; • Walory krajobrazowe – atrakcyjne miejsce • Niski odsetek mieszkańców korzystających do wypoczynku; z sieci kanalizacyjnej, brak sieci gazowej – • Dziedzictwo historyczne (tereny gminne potrzeby w zakresie rozbudowy to byłe siedziby rodów np., Walewskich, infrastruktury; Sobockich, Grabskich); • Transport publiczny – niewystarczający • Liczne zabytki (kościoły renesansowo- systemu komunikacji na terenie gminy; gotyckie, cmentarze), parki dworskie, • Brak atrakcyjnych inicjatyw dla młodzieży; pałace (m.in. Walewice, Sobota); • Niski stopień wykorzystania bazy • Walewice – stadnina koni, pałac kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej; (atrakcyjne miejsca do wypoczynku z dala • Brak organizacji czasu wolnego dzieci i od zgiełku miasta); młodzieży; • Szlaki rowerowe przebiegające przez • Niski standard obsługi pacjenta, brak teren gminy; programów ochrony zdrowia; • Czystość na terenie gminy; • Brak ścieżek rowerowych; • Szlaki komunikacyjne przebiegające przez • Duża ilość przydomowych kotłowni na teren gminy – DW 703, DK 72, droga węgiel i koks; połączona z autostradą A1 (węzeł • Niski poziom świadomości ekologicznej Wartkowice) i A2 (węzeł Piątek); mieszkańców gminy; • Duży stopień zwodociągowania; • Mało terenów inwestycyjnych; • Brak zadłużenia gminy; • Brak szkolnictwa zawodowego; • Dobry poziom edukacji; • Niski stopień wykorzystania zewnętrznych • Dobrze wyposażone placówki edukacyjne źródeł finansowych. (komputery, infrastruktura sportowa);
46 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
• Dobre warunki mieszkaniowe (86% wyposaż. w wodociąg, 73% w łazienki, 54% posiada c.o.); • Wysoki poziom bezpieczeństwa. SZANSE ZAGROŻENIA • Możliwość wykorzystania wsparcia • Ograniczenie tempa rozwoju finansowego UE przez firmy na inwestycje gospodarczego; rozwojowe; • Ograniczona wiedza na temat • Możliwość skorzystania z doradztwa zewnętrznych środków pomocowych; gospodarczego; • Skomplikowana procedura ubiegania się o • Rozwój współpracy terytorialnej, środki z UE; międzysektorowej i międzyorganizacyjnej; • Brak efektywnej polityki państwa • Dostęp do tanich i preferencyjnych wspierającej sektor małych i średnich kredytów; przedsiębiorstw; • Nowe technologie, wyższy poziom • Wysokie koszty i ryzyko prowadzenia specjalizacji; działalności gospodarczej; • Rosnący popyt na dobra i usługi; • Wysokie koszty stworzenia i utrzymania • Możliwość wypromowania produktów nowych miejsc pracy; lokalnych, związana ze wzrostem • Wysokie wymagania jakościowe narzucane zainteresowania produktami przez unijne dyrektywy; regionalnymi; • Konkurencja ze strony podmiotów • Korzystne położenie geograficzne; działających poza granicami gminy; • Możliwość nawiązania współpracy • Postępujące zanieczyszczenie środowiska; zagranicznej; • Zjawisko migracji zarobkowej; • Pojawienie się nowych instrumentów • Malejąca liczba mieszkańców gminy - aktywizujących osoby bezrobotne; utrzymujący się od kilku lat ujemny • Aktywizacja społeczna poprzez przyrost naturalny; systematyczny rozwój usług kulturalnych i • Zmiany w strukturze ludności gminy, sportowych przy wykorzystaniu polegające na wzroście udziału osób w zewnętrznych środków pomocowych; wieku poprodukcyjnym w ogóle populacji; • Wzrastająca świadomość ekologiczna; • Emigracja młodych i wykształconych osób; • Zainteresowanie zdrowym stylem życia, w • Rosnący odsetek mieszkańców gminy, tym zmiana przyzwyczajeń żywieniowych którzy długotrwale pozostają bez pracy; (powstanie rynku zbytu dla zdrowej, • Zagrożenie wzrostu zjawisk patologicznych naturalnej żywności); w społeczności lokalnej; • Zintegrowanie pomocy w zakresie • Ograniczone środki budżetu gminy na ochrony zdrowia w gminie, w tym m.in. dofinansowanie placówek oświatowych i inwestycje infrastrukturalne oraz kulturalnych; podniesienie standardu obsługi pacjenta; • Ograniczone środki finansowe na • Rosnący popyt na agroturystykę; organizację imprez sportowych i • Inwestycje w infrastrukturę turystyczną, kulturalnych; np. budowa ścieżek rowerowych, • Zagrożenie stanu jakości wód z powodu dostosowanie oferty do potrzeb nieuporządkowanej gospodarki wodno- mieszkańców oraz sprawny i efektywny ściekowej; system promocji; • Zagrożenie dla wód powierzchniowych i • Nowe technologie energetyczne, bazujące podziemnych spowodowane złym na odnawialnych źródłach energii. gospodarowaniem nawozami naturalnymi; • Nowe zadania gmin przy braku środków finansowych. Źródło: opracowanie własne
47 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
5. Misja i wizja gminy Bielawy
Wizja to określenie, jak przyjęta polityka prorozwojowa wpłynie na gminę, w jaki sposób ją zmieni i jaka się ona stanie po jej wprowadzeniu. Innymi słowy, wizja opisuje pożądany obraz gminy Bielawy, jaki ma zostać osiągnięty poprzez realizację działań zaplanowanych w Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020. Określa stan docelowy, do którego dążyć będzie cała wspólnota gminy, tj. władze samorządowe oraz ich partnerzy (lokalni oraz ponadlokalni), wykorzystując przy tym możliwości płynące z własnych atutów i szans pojawiających się w otoczeniu. Oczywiście powinna ona wynikać z przeprowadzonej wcześniej diagnozy stanu obecnego oraz przeprowadzonego badania ankietowego wśród mieszkańców gminy. Wizja rozwoju gminy Bielawy jest stanem docelowym, który zostanie osiągnięty z wykorzystaniem możliwości i zasobów gminy w perspektywie do roku 2020. Wizja ukierunkowana jest prognostycznie, określa cel, do jakiego zmierzają Bielawy. Wskazuje ona zasadniczy kierunek podejmowanych działań.
Rysunek 11. Wizja rozwoju gminy Bielawy do roku 2020
Gmina Bielawy to miejsce atrakcyjne Rozwija się konkurencyjna gospodarka lokalna, do życia, pracy i tworzone są nowe miesjca wypoczynku dla pracy mieszkańców
Sprawne zarządzanie Czyste środowisko publiczne, współpraca naturalne, żróżnicowane samorządów, oferta turystyczna, przedstawicieli sektora rekreacyjna i kulturaalna biznesu i organizacji przyciągają turystów pozarządowych zapewniają wysoką jakość i dostępność usług publicznych
Źródło: opracowanie własne
48 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykonaniu przyjętej wizji służy misja, czyli całościowe, generalne ujęcie działań, jakie muszą zostać podjęte w gminie, by założona wizja rozwoju została osiągnięta. Misja ma na celu ukierunkowanie podejmowanych działań tak, by przyniosły one oczekiwane efekty. Misją strategiczną dla gminy Bielawy jest:
Rysunek 12. Misja rozwoju gminy Bielawy
Zintegrowana, Zapewnienie kompleksowa, mieszkańcom Zaoferowanie turystom partnerska współpraca wysokiego poziomu wysokiej jakości usług lokalnych i bezpieczeństwa, turystycznych i ponadlokalnych dostępu do odpowiedniej jakości rekreacyjnych, partnerów usług publicznych, bazujących na społecznych, możliwości kształcenia i bogactwie lokalnego gospodarczych, satysfakcjonującej dziedzictwa instytucjonalnych na pracy, atrakcyjnej przyrodniczego rzecz zrównoważonego oferty spędzania czasu rozwoju gminy wolnego
Źródło: opracowanie własne
Z przyjętej misji wynika, iż gmina Bielawy to obszar na którym należy rozwijać lokalną gospodarkę, tworzyć nowe miejsca pracy, które zapobiegać będą bezrobociu, a także migracjom zarobkowym ludności. Polityka prowadzona na terenie gminy będzie kładła nacisk na rozwój infrastruktury technicznej, komunalnej, tak by zaspokoić potrzeby bytowe jej mieszkańców. Zostaną zainicjowane działania pobudzające sferę społeczną oraz procesy gospodarcze. Wszystkie działania będą prowadzone zgodnie z zasadami ochrony środowiska. Wizja oraz misja gwarantują odpowiednie ukierunkowanie polityki programowania rozwoju na terenie gminy, natomiast szczegółowo zaplanowane działania i zadania stymulujące szeroko pojęty rozwój ujęte są na poziomie celów operacyjnych, przypisanych do celów strategicznych każdego obszaru problemowego.
Misja określa również rolę władz samorządowych w procesie rozwoju wspólnoty lokalnej. Zgodnie z misją, władze samorządowe pełnią rolę inicjatora dla realizacji przedsięwzięć zgodnych ze Strategią Rozwoju Gminy Bielawy, a podejmowanych przez różnych aktorów życia społecznego i gospodarczego – liderów lokalnych, organizacje pozarządowe, instytucje publiczne, przedsiębiorców, grupy nieformalne mieszkańców, itd.
Ponadto, władze samorządowe są także realizatorem własnych projektów (leżących w zadaniach własnych oraz we współpracy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego), zmierzających do rozwoju gminy Bielawy, upowszechniania jej walorów, ułatwiania współpracy partnerów lokalnych i wdrażania innowacyjnych rozwiązań.
49 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
6. Obszary priorytetowe, cele i działania
Obszary strategiczne, wyszczególnione w ramach niniejszej strategii rozwoju, wynikają z przyjętej wizji rozwoju gminy Bielawy do 2020 roku i zdefiniowanych wyzwań rozwojowych. Ze względu na stwarzanie w perspektywie długookresowej największych możliwości wzrostu, uznane one zostały za priorytetowe. Wyodrębniono cztery obszary, które są względem siebie równoważne i uzupełniające się:
I. SILNA GOSPODARKA LOKALNA I ROZWÓJ KAPITAŁU LUDZKIEGO II. KULTURA, TURYSTYKA I REKREACJA III. USŁUGI PUBLICZNE IV. ZARZĄDZANIE ROZWOJEM GMINY
Dla każdego z obszarów priorytetowych sformułowany został cel strategiczny (w perspektywie 2020 roku), z którego wynikają cele operacyjne. Dla ich urzeczywistnienia wyodrębniono natomiast kierunki interwencji – kluczowe zadania i projekty do realizacji. Należy je traktować jako pewną propozycję, otwartą listę przedsięwzięć w danym zakresie, określającą ogólne ramy koncentracji aktywności programowej, finansowej i organizacyjnej całej wspólnoty gminy Bielawy w perspektywie długofalowej.
Ponadto, dla zapewnienia kontroli nad stopniem realizacji poszczególnych celów niniejszej strategii rozwoju stworzono listę rekomendowanych mierników. Mierniki te są użyteczne przede wszystkim w czasie dokonywania monitoringu realizacji oraz aktualizacji dokumentu. Lista mierników stanowi bazową propozycję, która podczas prowadzenia procesów monitorowania może być modyfikowana i uzupełniana. Poniższy schemat prezentuje strukturę celów Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020.
50 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Rysunek 13. Struktura celów Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020
I. SILNA II. IV. KULTURA, III. GOSPODARKA USŁUGI PUBLICZNE ZARZĄDZANIE LOKALNA I TURYSTYKA I ROZWOJEM GMINY ROZWÓJ REKREACJA KAPITAŁU LUDZKIEGO Cel strategiczny: Wysoka Cel strategiczny: dostępność i jakość Cel strategiczny: Atrakcyjność usług publicznych, Zintegrowany system Cel strategiczny: turystyczna gminy wpływających na zarządzania Konkurencyjna powiązana z bogatym poprawę jakości życia publicznego gospodarka lokalna dziedzictwem mieszkańców oparta na efektywnej przyrodniczo- edukacji i aktywności kulturowym i Cel operacyjny zawodowej różnorodną ofertą Cel operacyjny III.1. mieszkańców rekreacyjną IV.1.Sprawny system Rozwój infrastruktury zarządzania i technicznej i komunalnej Cel operacyjny I.1. administracji Świadczenie wysokiej Cel operacyjny II.1. jakości usług Rozwój turystyki oraz edukacyjnych, inicjatyw na rzecz Cel operacyjny wpływających na rozwój promocji gminy III.2.Wysoki poziom Cel operacyjny IV.2. kapitału intelektualnego i bezpieczeństwa w Rozwój współpracy zatrudnienia wymiarze publicznym, terytorialnej zdrowotnym i Cel operacyjny II.2. społecznym Kompleksowa oferta Cel operacyjny I.2. kulturalna oraz Wzmacnianie rekreacyjno-sportowa Cel operacyjny III.3. przedsiębiorczości wśród Ochrona przyrody oraz Cel operacyjny IV.3. mieszkańców wykorzystanie Rozwój wsi środowiska naturalnego dla rozwoju gminy
Cel operacyjny I.3. Rozwój potencjału gospodarczego gminy
Cel operacyjny I.4.Wzrost atrakcyjności lokalnego rynku pracy i niwelowanie negatywnych skutków bezrobocia i
Źródło: opracowanie własne
51 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
6.1. Silna gospodarka lokalna i rozwój kapitału ludzkiego
Cel strategiczny: Konkurencyjna gospodarka lokalna oparta na efektywnej edukacji i aktywności zawodowej mieszkańców
Rosnący poziom bezrobocia to bardzo niekorzystne zjawisko na terenie gminy Bielawy. Tworzenie nowych miejsc pracy nie mieści się w katalogu zadań własnych gminy, narzędzia do walki z bezrobociem są w posiadaniu ustawodawcy, na szczeblu krajowym, (również Powiatowego Urzędu Pracy), aczkolwiek gmina może wesprzeć podejmowanie działań w kierunku zapobiegania oraz zmniejszania jego skutków m.in. poprzez tworzenie warunków atrakcyjnych do inwestowania kapitału na jej terenie.
Za zjawiskiem bezrobocia stoją takie skutki, jak np. pogorszenie standardu życia, zagrożenia w sferze psychologicznej człowieka, ale również pogorszenie kondycji gospodarczej gminy, zwiększenie się migracji zarobkowych oraz wyższe koszty świadczeń socjalnych. Preferowanym kierunkiem podjęcia działań naprawczych w tej sferze będzie rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie aktywności zawodowej. Przeciwdziałanie patologiom poprzez rozwiązywanie problemów społecznych oraz zwiększenie konkurencyjności mieszkańców na rynku pracy zostanie zrealizowane poprzez m.in. podniesienie poziomu ich wykształcenia i kwalifikacji zawodowych, wdrożenie systemu doradztwa zawodowego.
W celu zapewnienia otwartego, kreatywnego i konkurencyjnego kapitału niezbędne jest również zapewnienie edukacji na najwyższym poziomie we wszystkich grupach wiekowych lokalnego społeczeństwa (intensyfikacja współpracy i jej koordynacja w zakresie lepszego dopasowania systemu kształcenia do zmieniających się warunków społecznych oraz gospodarczych).
Kolejnym istotnym aspektem na drodze do budowania silnej gospodarki lokalnej jest wparcie budowania postaw przedsiębiorczych wśród młodzieży, organizacja szkoleń i konferencji we współpracy z instytucjami biznesu oraz systemową wymianę dobrych praktyk między sektorem publicznym i prywatnym. Przedsiębiorczość powinna być traktowana jako potencjał społeczno – ekonomiczny, odpowiednio akcentowana i wzmacniana wśród społeczności lokalnej, ponieważ inicjuje i stymuluje rozwój gospodarczy gminy. W tym zakresie konieczne jest budowanie partnerstwa i współpracy na rzecz wspierania postaw proprzedsiębiorczych, edukacji i szans ludzi młodych. Dla rozwoju małych i średnich firm ważne jest rozpoznanie potrzeb i rozwój działań na rzecz innowacyjności przedsiębiorstw i nowoczesnych form zatrudnienia.
Cel operacyjny I.1. Świadczenie wysokiej jakości usług edukacyjnych, wpływających na rozwój kapitału intelektualnego i zatrudnienia
Kierunki interwencji:
Modernizacja i rozwój infrastruktury służącej edukacji, doposażenie placówek edukacyjnych;
52 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Rozwój zajęć pozalekcyjnych w placówkach edukacyjnych – szczególnie w odniesieniu do kompetencji kluczowych, profilaktyki bezpieczeństwa, zdrowia, sportu; Wzrost liczby miejsc w przedszkolach i punktach przedszkolnych; Promowanie programów autorskich, własnych oraz innowacji w systemie kształcenia; Doposażenie bibliotek; Wdrożenie mechanizmów odkrywania, kształtowania i wspierania talentów, w tym wsparcie uzdolnionej młodzieży poprzez system stypendiów i nagród; Wsparcie edukacji ukierunkowanej na rozwój kompetencji kluczowych, w tym m.in. kreatywności, innowacyjności i przedsiębiorczości; Podnoszenie kwalifikacji kadr edukacyjnych; Kształtowanie i promocja postaw związanych z uczeniem się przez całe życie; Promocja i wsparcie uczestnictwa osób starszych w systemie kształcenia ustawicznego; Współpraca z powiatem oraz lokalnymi przedsiębiorcami w zakresie nowych kierunków oraz nowoczesnych metod kształcenia zawodowego – kształcenie w miejscu pracy; Rozwój sieci szkół i wyposażenia bazy kształcenia zawodowego; Rozwój kierunków kształcenia zawodowego, dostosowanych do rynku pracy.
Cel operacyjny I.2. Wzmacnianie przedsiębiorczości wśród mieszkańców
Kierunki interwencji:
Rozwój oferty oraz poprawa dostępności instrumentów wspierania mikro i małej przedsiębiorczości; Rozwój oferty oraz poprawa dostępności instrumentów wsparcia dla rozwoju ekologicznego rolnictwa i przetwórstwa oraz marketingu wysokiej jakości produktów żywnościowych; Rozwój cech przedsiębiorczych wśród młodzieży, współpraca szkół z sektorem gospodarczym; Współpraca z lokalnym biznesem w kreowaniu warunków do prowadzenia małej przedsiębiorczości; Promocja działalności gospodarczej i społeczno-zawodowej np. rzemiosła (rozwój cechów); Inicjowanie powstawania, wspieranie i promocja różnorodnych organizacji zrzeszających rolników; Wsparcie i promocja tworzenia gospodarstw agroturystycznych oraz produkujących zdrową żywność; Wsparcie dla modernizacji produkcji rolnej; Pomoc w tworzeniu rolniczych zrzeszeń gospodarczych, np. grup producenckich; Organizacja miejsc sprzedaży produktów lokalnych.
53 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Cel operacyjny I.3. Rozwój potencjału gospodarczego gminy
Kierunki interwencji:
Planowanie i tworzenie stref aktywności gospodarczej, w tym m.in. we współpracy z podmiotami komercyjnymi; Współpraca w zakresie rozwoju inkubatorów przedsiębiorczości oraz innych form stowarzyszeniowych, w szczególności ukierunkowanych na przedsiębiorców lokalnych; Wzmacnianie potencjału oraz rozwój sieci instytucji otoczenia biznesu (rozwój ofert wsparcia dla biznesu); Rozwój oferty inwestycyjnej oraz poprawa standardów obsługi inwestorów; Utworzenie punktu informacyjnego dla przedsiębiorców; Wspieranie lokalnych inicjatyw gospodarczych, m.in. poprzez wprowadzenie ulg i zachęt dla przedsiębiorców i osób planujących rozpocząć własną działalność gospodarczą; Wsparcie rozwoju nowoczesnych technologii.
Cel operacyjny I.4. Wzrost atrakcyjności lokalnego rynku pracy i niwelowanie negatywnych skutków bezrobocia
Kierunki interwencji:
Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie monitoringu i analizy lokalnego rynku pracy oraz struktury osób bezrobotnych; Rozwój systemu szkoleń i kursów zawodowych dla osób bezrobotnych oraz wymagających zmiany kwalifikacji; Rozwój pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego; Wspieranie szkoleń i doradztwa w zakresie przedsiębiorczości, w tym dotyczących zakładania i prowadzenia własnego biznesu; Rozwój oferty w zakresie usług dotyczących podnoszenia oraz zmiany kwalifikacji na różnych etapach życia – w powiązaniu z potrzebami lokalnego rynku pracy; Wspieranie instytucji realizujących programy kształcenia zawodowego.
CEL OPERACYJNY MIERNIKI ŹRÓDŁO DANYCH Wyniki egzaminów zewnętrznych Świadczenie wysokiej jakości OKE usług edukacyjnych, wpływających na rozwój Miejsce w rankingu olimpiad, Organizatorzy konkursów kapitału intelektualnego i konkursów – uczniów z gminy olimpiad
54 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
zatrudnienia Bielawy Wzmacnianie Liczba podmiotów przedsiębiorczości wśród nowozarejestrowanych w rejestrze REGON na 1 tys. mieszkańców Bank Danych Lokalnych, GUS mieszkańców
Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1 tys. Bank Danych Lokalnych, GUS mieszkańców w wieku produkcyjnym Rozwój potencjału gospodarczego gminy % powierzchni gminy, objęty miejscowym planem Bank Danych Lokalnych, GUS zagospodarowania przestrzennego
Wysokość wpływów do budżetu gminy z podatku CIT. Urząd Gminy Bielawy, RIO
Wzrost atrakcyjności lokalnego rynku pracy i Udział bezrobotnych niwelowanie negatywnych zarejestrowanych w liczbie Bank Danych Lokalnych, GUS skutków bezrobocia ludności w wieku produkcyjnym
Liczba pracujących (wg faktycznego miejsca pracy) w liczbie ludności w wieku produkcyjnym (bez Bank Danych Lokalnych, GUS prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne oraz podmiotów gospodarczych do 9 osób)
6.2. Kultura, turystyka i rekreacja
Cel strategiczny: Atrakcyjność turystyczna gminy powiązana z bogatym dziedzictwem przyrodniczo- kulturowym i różnorodną ofertą rekreacyjną
Stworzenie pozytywnego wizerunku i marki daje możliwość rozwoju w wielu sferach życia mieszkańców gminy. Jest to przede wszystkim duży atut w działaniach na rzecz pozyskania inwestorów. Poważne wyzwanie dla władz gminy stanowi zwiększenie aktywności mieszkańców w sferze podjęcia działalności w turystyce, agroturystyce, poniesienie ich świadomości na temat dziedzictwa kulturowego i historii. Może to w sposób znaczący wesprzeć dochody mieszkańców,
55 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020 a także zdeterminować powstanie nowych miejsc pracy oraz wpłynąć na napęd lokalnej gospodarki. Wpływ, jaki może wywrzeć rozwój tej dziedziny gospodarki jest nieoceniony: dostarczenie miejsc pracy lokalnemu rzemiosłu, usługom, napęd rynku zbytu produktów wytwarzanych na terenie gminy, zakwaterowanie turystów, zróżnicowanie oferty turystycznej. Dalszy rozwój turystyki i rekreacji w gminie Bielawy powinien stać się jednym z głównych kierunków działań gminy. Osiągnięcie przewagi rynkowej jest procesem długotrwałym i skomplikowanym, bowiem wymaga zaangażowania wielu zasobów i środków.
Dlatego też konieczne jest wdrożenie profesjonalnej oferty turystycznej, której odbiorcami będą turyści z kraju i zagranicy. Działania podjęte w tym kierunku powinny wyrazić się w zwiększeniu efektywności wykorzystania lokalnego potencjału przyrodniczego, stworzeniu odpowiedniej, atrakcyjnej infrastruktury oraz przygotowania różnych alternatyw zagospodarowania czasu. Niezwykle istotne są kompleksowe działania promocyjne i informacyjne.
Rozwój w sektorze turystyki wspomoże również wykreowanie jednego, głównego produktu turystycznego będącego „wizytówką” gminy, a także wypracowanie modelu powtarzalnych imprez kulturalnych, które powinny przyjąć innowacyjną formułę.
Cel operacyjny II.1. Rozwój turystyki oraz inicjatyw na rzecz promocji gminy
Kierunki interwencji:
Wsparcie dla rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej i okołoturystycznej na terenie gminy; Rozwój szlaków turystycznych, m.in. pieszych (w tym dla potrzeb osób uprawiających nordic walking), rowerowych, konnych czy ścieżek edukacyjnych, kulturowych, poznawczych; Rozwój, promocja oraz tworzenie nowych produktów turystycznych i kulturowych w oparciu o tradycje gminy i regionu, w tym o tradycje kulinarne; Skuteczny i profesjonalny system promocji walorów turystyczno-rekreacyjnych gminy oraz wsparcie promocyjne lokalnej oferty przemysłów czasu wolnego, w szczególności produktów turystycznych i wydarzeń kulturalnych; Rozwój informacji turystycznej, w szczególności rozwój Punktu Informacji Turystycznej, w tym przygotowanie publikacji dot. walorów turystycznych gminy i poszczególnych sołectw; Organizacja imprez o charakterze ponadlokalnym, bazujących na tradycji i specyfice gminy; Współpraca z mediami lokalnymi i regionalnymi w zakresie promocji gminy i poszczególnych sołectw; Tworzenie kalendarza imprez we współpracy z sąsiednimi jednostkami samorządu terytorialnego; Rozwój informacji i wizualizacji turystycznej;
56 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Inicjowanie i wspieranie działań mających na celu podnoszenie społecznej świadomości i wrażliwości w zakresie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.
Cel operacyjny II.2. Kompleksowa oferta kulturalna oraz rekreacyjno-sportowa
Kierunki interwencji:
Organizacja imprez o charakterze ponadlokalnym, bazujących na tradycji i specyfice gminy, a także wspieranie i kontynuacja inicjatyw lokalnych, wydarzeń kulturalnych i imprez sportowych organizowanych przez jednostki zewnętrzne; Wspieranie i rozwój inicjatyw społeczno-kulturalnych służących integracji mieszkańców gminy (m.in. miejscowości tematyczne, integracyjne ośrodki wsparcia – kluby samopomocy, GOK, świetlice wiejskie); Zakup wyposażenia dla instytucji kultury pozwalający na rozwój oferty i nadanie nowych funkcji; Ochrona zabytków przed zagrożeniami pod postacią montażu systemów instalacji alarmowej (włamaniowej i pożarowej) wraz z centralą, czujnikami i gniazdkami oraz monitoringu; Stworzenie nowoczesnych ekspozycji stałych, zakup sprzętu i wyposażenie dla instytucji zabytkowych; Podniesienie czytelnictwa wśród mieszkańców poprzez promocję książki i zapewnienie nowości wydawniczych; Rewaloryzacja obiektów zabytkowych, w tym parków; Rozwój infrastruktury sportowo-rekreacyjnej na terenie gminy (m.in. place zabaw, boiska wielofunkcyjne, siłownie zewnętrzne etc.); Wykorzystanie zaplecza sportowego na terenie gminy do pobudzenia aktywności sportowej dzieci i młodzieży. Rozwój sekcji sportowych i wyszukiwanie młodych talentów.
CEL OPERACYJNY MIERNIKI ŹRÓDŁO DANYCH Rozwój turystyki oraz Gęstość bazy noclegowej Bank Danych Lokalnych, GUS inicjatyw na rzecz promocji (miejsca noclegowe na 1 km2 gminy i/lub miejsca noclegowe na 1 tys. mieszkańców); US Łódź Wykorzystanie potencjału noclegowego (liczba noclegów na 1 miejsce noclegowe);
Bank Danych Lokalnych, GUS
57 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Pracujący (faktyczne miejsca pracy) wg sekcji, PKD 2007 - Sekcja I (Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi).
Długość urządzonych i Bank Danych Lokalnych, GUS oznakowanych tras turystycznych na terenie gminy
Liczba produktów Urząd Gminy Bielawy, statystyka turystycznych gminna z terenu gminy Liczba kampanii społecznych Urząd Gminy Bielawy, statystyka działań mających na celu gminna podnoszenie społecznej świadomości i wrażliwości w zakresie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego
Liczba publikacji i Urząd Gminy Bielawy, statystyka komunikatów/informacji gminna medialnych dot. oferty kulturalnej i rekreacyjno -wypoczynkowej gminy
Liczba uczestników Bank Danych Lokalnych, GUS imprez organizowanych przez gminę: domy, ośrodki kultury, kluby i świetlice w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców
Kompleksowa oferta Liczba uczestników imprez Urząd Gminy Bielawy, statystyka kulturalna oraz rekreacyjno- o charakterze ponadlokalnym, gminna sportowa bazujących na tradycji i specyfice gminy
Suma środków publicznych Urząd Gminy Bielawy, statystyka przeznaczonych na gminna stworzenie bazy infrastrukturalnej dla usług kulturalnych i rekreacyjno - sportowych
Czytelnicy bibliotek publicznych Bank Danych Lokalnych, GUS w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców
58 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
6.3. Usługi publiczne
Cel strategiczny: Wysoka dostępność i jakość usług publicznych, wpływających na poprawę jakości życia mieszkańców
Sektor usług publicznych wpływa bezpośrednio na jakość życia mieszkańców danej gminy. W skład tego sektora wchodzą przede wszystkim: usługi społeczne – edukacja, kultura, sport i rekreacja, opieka społeczna i medyczna oraz techniczne – gospodarka komunalna.
Niezwykle ważne jest także zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Rosnący popyt na energię oraz jej rosnące ceny, a przede wszystkim zanieczyszczenie środowiska są determinantem trendu intensyfikacji działań mających na celu zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na całym świecie. Odnawialne źródła energii uzyskiwane z niekopalnych źródeł energii (wody, wiatru, promieniowania słonecznego, energia wytwarzana z biomasy stałej, biogazu i biopaliw), które mają techniczną możliwość zastosowania na terenie gminy powinny być promowane i wspierane, ponieważ są jak dotąd najskuteczniejszą metodą wpływającą na ochronę klimatu.
Ważnym zadaniem będzie również racjonalna gospodarka odpadami, ich zbiórka, transport, odzysk, unieszkodliwianie w przypadku braku możliwości zastosowania procesów recyklingu, a także dążenie do usprawnienia całego procesu oraz jego ciągły monitoring. Należy również podjąć próbę edukacji mieszkańców w tym zakresie oraz wesprzeć przedsięwzięcia i inicjatywny związane z ekologią i ochroną środowiska.
Równie istotnym czynnikiem jest rozwój infrastruktury technicznej. Sieć wodociągowa i kanalizacyjna to jednak obszar wymagający ciągłych nakładów inwestycyjnych. Podobnego wsparcia wymaga rozwój infrastruktury i technologii informacyjno-komunikacyjnych. Powszechny dostęp do szerokopasmowego Internetu i usług elektronicznych wysokiej jakości znacznie poprawi komfort życia mieszkańców gminy, uczniów, jak również osób prowadzących działalność gospodarczą lub chcących ją uruchomić.
Na poprawę jakości życia mieszkańców wpływa znacząco jakość gospodarki mieszkaniowej. Dalsza poprawa oprawa standardów istniejących zasobów mieszkaniowych oraz rozwój mieszkalnictwa socjalnego podniesie poziom życia mieszkańców gminy Bielawy, ale również będzie stanowiło istotny czynnik przyciągający osoby migrujące.
Cel operacyjny III.1. Rozwój infrastruktury technicznej i komunalnej
Kierunki interwencji:
Rozwój i poprawa stanu gminnej infrastruktury drogowej (w tym budowa chodników, poboczy);
59 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Tworzenie miejsc parkingowych, szczególnie przy obiektach użyteczności publicznej i obiektach turystycznych; Likwidacja barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych, w tym m.in. zagospodarowanie terenów wokół budynków użyteczności publicznej – przystosowanie otoczenia, podjazdów do potrzeb niepełnosprawnych; Zmniejszenie „obszarów wykluczonych cyfrowo” w gminie poprzez inicjowanie działań związanych z poprawą dostępności do sieci szerokopasmowej i sieci teleinformatycznej; Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej; Realizacja programów obejmujących budowę przydomowych oczyszczalni ścieków; Budowa nowych odcinków sieci wodociągowej; Przebudowa starych odcinków sieci wodociągowej oraz odcinków zawierających azbest; Rozbudowa sieci gazociągowej; Modernizacja kotłowni w zakresie wymiany źródeł grzewczych na nowoczesne i ekologiczne; Przebudowa i rozwój systemu oświetlenia ulicznego.
Cel operacyjny III.2. Wysoki poziom bezpieczeństwa w wymiarze publicznym, zdrowotnym i społecznym
Kierunki interwencji:
Poszerzanie monitoringu w miejscach publicznych; Wspieranie policji oraz straży pożarnej w zakresie doposażania sprzętowego; Wspieranie OSP w zakresie modernizacji strażnic; Prewencja, edukacja i profilaktyka wśród dzieci i młodzieży – bezpieczeństwo na drodze, unikanie zagrożeń, pierwsza pomoc; Kształtowanie i promocja postaw, aktywna edukacja na rzecz zdrowego i aktywnego stylu życia; Organizowanie i wspieranie akcji oraz programów profilaktycznych, badań i konsultacji medycznych dla mieszkańców gminy; Organizowanie i wspieranie akcji informacyjno-uświadamiających dot. bezpieczeństwa w zakresie zdrowotnym i społecznym; Organizowanie i wspieranie funkcjonowania świetlic socjoterapeutycznych; Wspieranie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, w tym wykorzystanie mechanizmu ekonomii społecznej; Działania dostosowawcze w ramach polityki społecznej w kontekście starzenia się społeczeństwa (adaptacja działań do zmieniających się potrzeb społecznych, rozszerzenie oferty dla osób starszych); Wsparcie i aktywizacja osób niepełnosprawnych, w tym wyrównywanie szans w dostępie do edukacji oraz rynku pracy, a także likwidacja barier architektonicznych; Prowadzenie działań z zakresu profilaktyki uzależnień, w tym wśród dzieci i młodzieży;
60 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wspieranie działań w zakresie rozwoju poradnictwa związanego z uzależnieniami – punkty konsultacyjne, grupy samopomocowe; Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie.
Cel operacyjny III.3. Ochrona przyrody oraz wykorzystanie środowiska naturalnego dla rozwoju gminy
Kierunki interwencji:
Wsparcie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (w tym m.in. fotowoltaika i kolektory słoneczne, wiatraki); Optymalizacja kosztów energii poprzez organizowanie grupowych (z innymi samorządami) zakupów energii; Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej i obiektów zamieszkania zbiorowego; Program gospodarki niskoemisyjnej; Sprawny i efektywny system gospodarki odpadami (w tym utylizacja i recykling); Zapobieganie i przeciwdziałanie skutkom klęsk żywiołowych (powodzie, susze, osuwiska, itp.) – właściwe zagospodarowanie przestrzeni, systemy monitoringu i wczesnego ostrzegania; Zachowanie środowiska przyrodniczego oraz działania rekultywacyjne; Edukacja ekologiczna i promocja postaw ekologicznych.
CEL OPERACYJNY MIERNIKI ŹRÓDŁO DANYCH Rozwój infrastruktury Długość [km] nowych Urząd Gminy Bielawy, jednostki technicznej i komunalnej i zmodernizowanych gminne, statystyka gminna dróg na terenie gminy Suma środków publicznych, Urząd Gminy Bielawy, jednostki przeznaczonych na gminne, statystyka gminna rozwój i poprawę stanu gminnej infrastruktury drogowej Liczba miejsc parkingowych na Urząd Gminy Bielawy, jednostki terenie gminy gminne, statystyka gminna Liczba węzłów sieci Urząd Marszałkowski szerokopasmowej na terenie Województwa Łódzkiego gminy Odsetek mieszkańców Bank Danych Lokalnych, GUS korzystających z instalacji kanalizacyjnej w ludności ogółem Odsetek mieszkańców Bank Danych Lokalnych, GUS korzystających z instalacji wodociągowej w ludności ogółem Odsetek mieszkańców Bank Danych Lokalnych, GUS korzystających z instalacji
61 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
gazowej w ludności ogółem Liczba wybudowanych Urząd Gminy Bielawy, jednostki przydomowych oczyszczalni gminne, statystyka gminna ścieków Wysoki poziom Liczba porad w ramach Bank Danych Lokalnych, GUS bezpieczeństwa w wymiarze podstawowej opieki zdrowotnej publicznym, zdrowotnym i na 1 mieszkańca społecznym Udział osób korzystających ze Bank Danych Lokalnych, GUS środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem Ochrona przyrody oraz Odsetek mieszkańców Bank Danych Lokalnych, GUS wykorzystanie środowiska korzystających z oczyszczalni naturalnego dla rozwoju ścieków gminy Nakłady na środki trwałe służące Bank Danych Lokalnych, GUS ochronie środowiska
6.4. Zarządzanie rozwojem gminy
Cel strategiczny: Zintegrowany system zarządzania publicznego
Efektywny system zarządzania publicznego determinuje całokształt działań rozwojowych, w szczególności planowania i realizowania inwestycji, w tym finansowanych ze środków zewnętrznych, wdrażania nowych metod zarządczych oraz obsługi klientów urzędu gminy (mieszkańców, przedsiębiorców, inwestorów, turystów, itp.). To, jak będzie rozwijała się wspólnota lokalna zależy w dużej mierze właśnie od jakości pracy administracji. Jej rozwój powinien być oparty o sprawne rozwiązania zarządcze, w tym związane z elektroniczną administracją, kompetencjami pracowników i przejrzystymi kryteriami dystrybucji środków finansowych. Profesjonalne zarządzanie powinno polegać również na otwartości i umiejętności współpracy, w tym związanych z pozyskiwaniem funduszy na działania rozwojowe.
Wielofunkcyjny rozwój terenów wiejskich polega natomiast na zmianie traktowania tych obszarów jako zdominowanych przez rolnictwo. Obok tradycyjnej funkcji wsi pojawiają się również nowe, których celem jest redukcja bezrobocia oraz wzrost atrakcyjności społeczno-ekonomicznej danego terenu. Priorytetem jest poprawa sytuacji bytowej mieszkańców, dzięki rozwijaniu wielofunkcyjnych form aktywności społecznej, kulturalnej i gospodarczej (w szczególności pozarolniczej).
Cel operacyjny IV.1. Sprawny system zarządzania i administracji oraz skuteczna promocja
Kierunki interwencji:
Wdrażanie nowoczesnych instrumentów zarządzania publicznego; Opracowanie systemu doskonalenia kadr samorządowych (wzmocnienie potencjał administracji);
62 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Oparcie rozwoju gminy o zasady planowania i zarządzania strategicznego; Promowanie systemu wartości etycznych wśród pracowników samorządowych, przejrzystość pracy urzędu (w załatwianiu spraw i w dostępie do informacji publicznej); Rozwój usług elektronicznych e-administracja; Likwidacja barier architektonicznych w budynkach użyteczności publicznej; Uspójnienie działań promocyjnych poprzez powołanie zespołu ds. promocji, opracowanie strategii/programu promocji gminy.
Cel operacyjny IV.2. Rozwój współpracy terytorialnej
Kierunki interwencji:
Współpraca z innymi jednostkami samorządu terytorialnego - wspólne projekty w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej; Aktywny udział różnego rodzaju sieciach współpracy: krajowych i międzynarodowych; Współpraca z samorządami z kraju i z zagranicy w zakresie promocji turystycznej, w tym m.in. wspólne organizowanie wystaw, mających na celu promowanie produktów lokalnych oraz zdobywanie i wymianę doświadczeń; Sprawny i efektywny system informacji wewnątrzgminnej.
Cel operacyjny IV.3. Rozwój wsi
Kierunki interwencji:
Aktywizacja gospodarcza terenów wiejskich w zakresie wspierania zatrudnienia w działalności rolniczej i okołorolniczej opartej na zwiększeniu towarowości i wydajności, poprzez: Promocję instrumentów wsparcia dla rozwoju ekologicznego rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego; Wsparcie marketingu wysokiej jakości produktów żywności regionalnej; Rozwój systemu doradztwa i wsparcia pośredniego dla przedsiębiorczości opartej na rolnictwie, w tym umożliwienie rolnikom udziału w szkoleniach specjalistycznych; Wspomaganie działań dotyczących podnoszenia kwalifikacji sektora rolnego, dostosowania gospodarstw rolnych do zmian technologicznych i rynkowych w celu zwiększenia konkurencyjności produkcji rolnej gospodarstw;
Wspieranie rozwoju działalności pozarolniczej na terenach wiejskich, m.in. poprzez: Tworzenie warunków dla rozwoju usług, handlu, rzemiosła i rękodzielnictwa;
63 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Organizację kursów i szkoleń służących zdobywaniu przez mieszkańców gminy nowych kwalifikacji w zawodach nierolniczych.
CEL OPERACYJNY MIERNIKI ŹRÓDŁO DANYCH Sprawny system zarządzania i Liczba usług publicznych w Urząd Gminy Bielawy, dane administracji oraz skuteczna gminie świadczonych za pomocą wewnętrzne promocja sieci Internet Przeciętny czas oczekiwania na Urząd Gminy Bielawy, dane wydanie decyzji w Urzędzie wewnętrzne Rozwój współpracy Liczba partnerów Urząd Gminy Bielawy, dane terytorialnej samorządowych gminy wewnętrzne Liczba współrealizowanych z Urząd Gminy Bielawy, dane innymi jednostkami samorządu wewnętrzne terytorialnego programów i projektów Rozwój wsi Liczba rolników, którzy Urząd Gminy Bielawy, dane skorzystali z oferty wewnętrzne szkoleniowo-doradczej w zakresie kształcenia nowych kwalifikacji w zawodach nierolniczych Liczba ekologicznych Urząd Gminy Bielawy, dane gospodarstw rolnych (z wewnętrzne certyfikatem)
7. Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 a inne dokumenty strategiczne
Bardzo ważnym elementem prognozowania strategicznego jest powiązanie celów rozwoju określonych w poszczególnych dokumentach strategicznych zarówno na poziomie lokalnym, krajowym jak i międzynarodowym.
64 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Rysunek 14. Powiązanie Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 z dokumentami strategicznymi na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym
Strategia UE EUROPA 2020
Krajowy Program Umowa partnerstwa Reform
Krajowa Strategia Rozwoju Strategia Rozwoju Kraju Regionalnego 2010-2020
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020
Strategia Rozwoju Powiatu Łowickiego
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020
Źródło: opracowanie własne.
Podczas tworzenia dokumentu brano pod uwagę założenia dokumentów nadrzędnych. Strategia w swoich założeniach uwzględnia najbardziej istotne kierunki rozwoju zarysowane w dokumentach wyższego szczebla. Poniżej znajduje się ich zestawienie wraz z celami, obszarami problemowymi oraz kierunkami rozwoju.
STRATEGIA EUROPA 2020
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju rozwój gospodarki opartej na wysoki deficyt strukturalny infrastruktura dla wzrostu wiedzy i innowacjach (ang. finansów publicznych, zrównoważonego; smart growth), niedostateczny ogólny poziom innowacyjność dla wzrostu promowanie gospodarki wydatków inwestycyjnych, inteligentnego; zrównoważonej – mniej nadmierne obciążenia aktywność dla wzrostu obciążającej środowisko, regulacyjne i administracyjne, sprzyjającego włączeniu efektywniej, wykorzystującej niski poziom podaży pracy społecznemu. zasoby, a zarazem połączony z nieadekwatną jej konkurencyjnej (ang. strukturą, sustainable growth), niedostateczny poziom
65 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
wzmacnianie gospodarki zdolności innowacyjnych charakteryzującej się wysokim przedsiębiorstw. zatrudnieniem oraz spójnością ekonomiczną, społeczną i terytorialną (ang. inclusive growth).
STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2020
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju wzmocnienie i wykorzystanie nierównowaga finansów przekształcenia gospodarczych, społecznych publicznych, instytucjonalne utrwalające i instytucjonalnych nieefektywne instytucje sprawne państwo, potencjałów zapewniających publiczne, efektywny rozwój społeczno- wysoką jakość życia oraz nadmiar, niejasność gospodarczy i wysoka szybszy rozwój kraju. i niestabilność przepisów konkurencyjność gospodarki, prawnych, spójność społeczno- niski poziom kapitału gospodarcza i terytorialna. społecznego, niekonkurencyjna struktura oraz poziom innowacyjności polskiej gospodarki, niesprzyjające warunki prowadzenia działalności gospodarczej, niska jakość systemu edukacji, niska aktywność, zawodowa osób 55+, niska mobilność kapitału ludzkiego, słabo rozwinięta infrastruktura transportowa, niezrównoważona gospodarka energetyczna kraju, ograniczony dostęp do opieki lekarskiej, niska jakość zagospodarowania przestrzennego.
KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju efektywne wykorzystanie niskie wartości wskaźników wspomaganie wzrostu potencjałów rozwojowych dla określających poziom konkurencyjności regionów, osiągania celów rozwoju kraju. konkurencyjności budowanie spójności
66 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
i perspektywy rozwojowej. terytorialnej, przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych, tworzenie warunków ku realizacji działań rozwojowych.
STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO 2020
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju określa wizję rozwoju, cele niski poziom rozwoju zaawansowana gospodarka oraz główne sposoby ich gospodarczego wiedzy osiągania w stosunku do innych i innowacji, w kontekście występujących regionów UE, nowoczesny kapitał ludzki i uwarunkowań. niskie nakłady na B+R, rynek pracy, niedorozwój sektora usług zintegrowane środowisko poza miastami na prawach przedsiębiorczości dla rozwoju powiatu, gospodarki, słaba dynamik procesów wysoki poziom kapitału restrukturyzacji gospodarki społecznego i silne wielu miast regionu, społeczeństwo obywatelskie, brak istotnych przeobrażeń wysoki standard strukturalnych i dostęp do usług publicznych, w rolnictwie, reintegracja społeczna grup najgorsze w kraju wskaźniki wykluczonych lub zagrożonych dot. poziomu zdrowotności wykluczeniem społecznym, społeczeństwa, wysoka jakość niski poziom kapitału ludzkiego i dostępność infrastruktury i społecznego, transportowej proces depopulacji ośrodków i technicznej, miejskich, wysoka jakość środowiska słaby poziom identyfikacji przyrodniczego, mieszkańców województwa zrównoważony system z regionem, osadniczy. zróżnicowanie regionalne pod względem dostępności edukacji przedszkolnej, słaby poziom identyfikacji mieszkańców województwa z regionem, zróżnicowanie regionalne pod względem dostępności edukacji przedszkolnej, niedopasowanie struktury kształcenia do potrzeb nowoczesnego rynku pracy, niewykorzystanie potencjału kulturowego do budowania przewag konkurencyjnych, brak dostępności do podstawowych usług kultury na wielu obszarach wiejskich, zanieczyszczenie wód,
67 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
zagrożenie powodziowe, problemy związane z gospodarką odpadami, zanieczyszczenie powietrza, zagrożenie hałasem komunikacyjnym, nieprzystosowanie struktur organizacyjnych wielu urzędów gmin do planowania rozwoju i zarządzania, brak nowoczesnych metod zarządzania zasobami ludzkimi w urzędach gmin, brak w wielu gminach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, niski poziom planowania finansów i inwestycji w perspektywie wieloletniej, słabe zaplecze instytucjonalne w sferze organizacji pozarządowych, ograniczona zdolność władz lokalnych do współpracy z organizacjami pozarządowymi, brak współpracy władz samorządowych w tworzeniu projektów zintegrowanych o znaczeniu ponadlokalnym, brak umiejętności współpracy władz samorządowych na partnerskich warunkach.
STRATEGIA WOJEWÓDZKA W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ NA LATA 2007-2020
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju wdrażanie aktywnej polityki infrastruktura i kadry pomocy zwiększenie udziału pomocy społecznej, społecznej, środowiskowej, systemowa pomoc zadania i formy pomocy rozbudowa środowiskowych obywatelom, społecznej w województwie, form pomocy półstacjonarnej, tworzenie warunków grupy społeczne szczególnego tworzenie mieszkań sprzyjających uczestnictwu ryzyka zagrożone chronionych, w życiu społecznym osób wykluczeniem społecznym, zwiększenie nakładów wykluczonych, problemy społeczne: finansowych na rehabilitację zapobieganie bezrobocie, ubóstwo, społeczną osób i przeciwdziałanie uzależnień niepełnosprawność, patologie. niepełnosprawnych,
68 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
zwiększenie samodzielnego kontynuacja dochodzenia funkcjonowania osób do standardów w DPS niepełnosprawnych stworzenie we wszystkich wsparcie osób w wieku powiatach Powiatowych poprodukcyjnym Zespołów ds. Orzekania Niepełnosprawności, tworzenie Ośrodków Interwencji Kryzysowej tworzenie punktów konsultacyjno-informacyjnej dla zagrożonych grup społecznych, współpraca instytucji trzeciego sektora
PLAN PRZECIWDZIAŁANIA DEPOPULACJI W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju odbudowa kapitału ludzkiego pogłębiająca się niekorzystna dopasowanie struktury sieci poprzez tworzenie sytuacja demograficzna, przedszkoli do lokalnych sprzyjających warunków na nieefektywna profilaktyka potrzeb, rynku pracy, rozwój zdrowotna, podwyższanie kompetencji wykształcenia i kompetencji strukturalne niedopasowanie osób dorosłych, oraz poprawę jakości życia instytucji oświaty do potrzeb, polityka sprzyjająca rodzinie, mieszkańców. niedopasowanie ofert rozbudowa infrastruktury edukacyjnej do potrzeb rynku umożliwiającej przełamanie pracy, niżu demograficznego, niska jakość kapitału ludzkiego, zmniejszenie nierówności niewystarczająca liczba w stopniu upowszechnienia specjalistycznych kadr edukacji, medycznych, dopasowanie oferty niewystarczający stan edukacyjnej do potrzeb rynku techniczny dróg. pracy, podnoszenie jakości edukacji, cyfryzacja szkół, tworzenie sprzyjających warunków do rozpoczynania działalności gospodarczej, czasowe obniżenie kosztów pracy pracowników, rozwój sieci drogowej, działania profilaktyczne i prewencyjne z zakresu zdrowia, poprawa jakości i dostępności usług medycznych, aktywizacja społeczna osób 45+, upowszechnienie kształcenia osób dorosłych, integracja społeczna i zawodowa osób
69 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
pozostających bez zatrudnienia, zwiększenie jakości usług społecznych i socjalnych.
REGIONALNA STRATEGIA INNOWACJI DLA WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO – „LORIS 2030”
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju aktywna polityka innowacji z niższy od średniej krajowej specjalizacja regionalna, wykorzystaniem potencjału poziom PKB per capita, rozwój potencjału wewnętrznego regionu do bardzo niska wydajność i innowacyjnego regionu, pobudzania działań innowacyjność przemysłu, zarządzanie innowacjami mieszkańców w trosce o słaby udział przemysłu w regionie. zrównoważony rozwój. średnich i wysokich technologii, mała liczba podmiotów działających w ramach centrów badawczo- rozwojowych oraz inicjatyw klastrowych, mała adaptacyjność przedsiębiorstw, duże rozproszenie instytucji otoczenia biznesu, niedostosowanie programu nauczania, niski poziom kapitału społecznego, niewystarczająca dostępność do e-usług w administracji publicznej.
ZINTEGORWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju sprzyjanie rozwojowi rozwój sieci transportowej współpracy i integracji miast, miast i obszarów promowanie partnerskiego funkcjonalnych, modelu współpracy jednostek przywracanie funkcji administracyjnych, społeczno-gospodarczych zwiększenie wpływu miast na zdegradowanych na terenie realizację działań w ramach obszarów funkcjonalnych, polityki spójności, poprawa stanu środowiska realizacja zintegrowanych przyrodniczego na terenie projektów na rzecz miast. obszarów funkcjonalnych, wspieranie efektywności energetycznej oraz promowanie strategii niskoemisyjnych,
70 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
wzmacnianie rozwoju funkcji symbolicznych budujących znaczenie obszaru funkcjonalnego, wzmacnianie badań, rozwoju technologicznego, innowacji.
STRATEGIA NA RZECZ INTELIGENTNEGO I ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
SPRZYJAJĄCEGO WŁĄCZENIU SPOŁECZNEMU
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju zwiększenie stopy zatrudnienia niska średnia stopa wzrostu w inteligentny rozwój poprzez osób w wieku 20-64 lat, Europie na tle potęg innowacje, edukacje wzrost poziomu inwestycji w gospodarczych, i społeczeństwo cyfrowe, B+R do 3% PKB, niskie wskaźniki zatrudnienia zrównoważony rozwój poprzez podniesienie poziomu w Europie na tle potęg poprawę klimatu, stanu wykształcenia ludności, gospodarczych, gospodarki energetycznej, zwiększenie efektywności starzejące się społeczeństwo. mobilności oraz podniesienie energetycznej, konkurencyjności, zmniejszenie o 25% liczby osób rozwój sprzyjający włączeniu żyjących poniżej krajowej społecznemu. granicy ubóstwa.
STRATEGIA ROZWOJU POWIATU ŁOWICKIEGO
Cele Główne obszary problemowe Kierunki rozwoju świadczenie usług publicznych Niedobór środków Stworzenie systemu promocji, przy wykorzystaniu finansowych na realizację utworzenie centrum informacji standardów europejskich, zadań, w sieci, Podniesienie poziomu Słabo wykształcone Uruchomienie nowoczesnych wykształcenia, wiedzy, społeczeństwo; kierunków kształcenia świadomości mieszkańców wykształcenie dostosowanych do rynku powiatu, w celu zwiększenia niedostosowane do rynku pracy, stopnia ich mobilności na pracy, Program aktywizacji rynku pracy i umożliwienia Patologie społeczne; mieszkańców (dla różnych podjęcia wyzwań bierność w rozwiązywaniu grup), rozwojowych, wynikających z problemów, Program kształcenia dorosłych integracji z UE, zły stan obiektów inżynierii i niepełnosprawnych, poprawa bezpieczeństwa drogowej, Zwiększenie bezpieczeństwa publicznego, socjalnego i stanu wysoki poziom bezrobocia, publicznego i zwalczanie zdrowia mieszkańców, sytuacji brak zagospodarowania patologii społecznych, osób niepełnosprawnych, w posiadanych atrakcji Poprawa stanu zdrowia zakresie ich integracji ze krajoznawczych, mieszkańców, wdrożenie społecznością lokalną, nierozwiązany problem programów profilaktycznych, rozwój infrastruktury, oczyszczania ścieków Modernizacja infrastruktury ochrona zasobów naturalnych, sanitarnych i opadowych drogowej, tożsamości regionu i oraz kanalizacji, szczególnie Zagospodarowanie odpadów, dziedzictwa kulturowego. na terenach wiejskich, Modernizacja gospodarki
71 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
istnienie barier wodno-ściekowej, urbanistycznych, Działania ochronne na rzecz architektonicznych, zachowania walorów transportowych krajobrazowych, utrudniających osobom Pielęgnowanie tradycji, niepełnosprawnym podnoszenie świadomości i codzienne życie. aktywnych postaw wspólnoty samorządowej.
8. System zarządzania procesem wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020
Strategia rozwoju jest dokumentem planistycznym, w którym zawarto wypracowaną wizję rozwoju gminy Bielawy. Rozwój gminy uzależniony jest od harmonijnej współpracy również z jej otoczeniem – sąsiednimi gminami, powiatem, województwem, organizacjami rządowymi, samorządowymi i pozarządowymi. Jednostki te są ważnym adresatem dokumentu, z którym będą mogły się zapoznać po jego uchwaleniu i publikacji.
Monitorowanie strategii stanowi integralną część codziennego zarządzania. Jego celem jest dostarczenie informacji, na podstawie której osoby zarządzające dokumentem mogą wskazać na problemy związane z wdrażaniem dokumentu oraz je rozwiązać, jak również ocenić postęp w stosunku do pierwotnych planów.
Monitorowanie pokazuje osobom realizującym strategię rozwoju wiarygodne, rzetelne informacje o stanie zaawansowania prac, postępach, uchybieniach w realizacji zadań, zmianie zakresu zadań czy też o zaniechaniu realizacji zadania wraz z przyczynami i uzasadnieniem takiego stanu rzeczy.
72 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Rysunek 15. Schemat procesu wdrażania strategii
Proces wdrażania Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020
Osiągnięcie celów i realizacja
przedsięwzięć
Informacje
Informacje o Propozycje stopniu realizacji Monitoring – gromadzenie danych korekt zapisów
strategii strategii
Analityczne dane
Ewaluacja – ocena, interpretacja danych
Źródło: opracowanie własne
Wdrożenie dokumentu powinno odbywać się na trzech poziomach:
1. poziomie merytorycznym, 2. poziomie organizacyjnym, 3. poziomie społecznym.
Poziom merytoryczny obejmuje następujące obszary:
a) przyjęcie dokumentu Uchwałą Rady Gminy, b) realizację dokumentu poprzez rozpisanie zadań inwestycyjnych w formie projektów, służących osiąganiu danych celów strategicznych, c) narzędzia realizacji strategii: zgodność z budżetem, plany/programy branżowe (pomoc społeczna, rozwój turystyki), ustalenie zasad i kryteriów realizacji strategii,
73 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
zapewnienie zgodności strategii z dokumentami wyższego rzędu, w tym z ustawą o zamówieniach publicznych, zasadami konkurencji, wymaganiami ochrony środowiska.
d) określenie odpowiedzialności za wdrożenie dokumentu oraz monitorowanie jego realizacji.
Poziom organizacyjny wdrożenia strategii obejmuje:
a) organizację na poziomie Urzędu – koordynowanie zapisów dokumentu, b) dokonywanie corocznych przeglądów realizacji strategii.
Plan i charakterystyka systemu monitorowania obejmują trzy główne etapy:
ETAP 1 – Analiza celów projektu.
ETAP 2 – Przegląd wskaźników produktów i rezultatów.
ETAP 3 – Zaprojektowanie formatu raportów.
W odniesieniu do Strategii Rozwoju Gminy Bielawy te trzy etapy w procesie monitoringu to:
1. Analiza celów projektu: monitorowanie w całym okresie realizacji dokumentu, czy cele w nim określone są osiągane poprzez realizację poszczególnych projektów, oraz czy cele realizowane przez strategię są nadal aktualne.
2. Przegląd wskaźników: dotyczy właściwego doboru wskaźników produktu i rezultatu dla poszczególnych projektów przygotowywanych przez beneficjentów końcowych na realizację zadań objętych strategią rozwoju. Wskaźniki te muszą być zgodne z wytycznymi funduszy strukturalnych, jeżeli będą współfinansować dany projekt.
3. Zaprojektowanie formy raportu: raporty z realizacji poszczególnych projektów będą składane w standardowej formie przez beneficjentów końcowych zespołowi lub koordynatorowi ds. wdrażania dokumentów strategicznych. Monitorowania nie można uznać bowiem za pomyślne tylko dlatego, że zostały zebrane wymagane informacje. Zebrane informacje muszą zostać przekazane w odpowiedniej formie, odpowiedniej osobie i w odpowiednim czasie. Konieczne jest zatem stworzenie odpowiedniej formy raportu z realizacji zadania, aby każdy z beneficjentów przekazał informację o swoim zadaniu w tej samej formie. Ułatwi to znacznie monitorowanie zadań. Warto podkreślić fakt, iż tylko w takiej sytuacji można podjąć techniczną i właściwą decyzję, by zająć się problemem i zapewnić, że projekt „wróci na właściwy tor realizacji”, albo upewnić się, iż jest realizowany prawidłowo.
74 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Tabela 20. Wzór raportu monitorującego
Zadania Koszt Zadania Napotkane zrealizowane inwestycji w przewidziane problemy i Nazwa projektu Charakterystyka projektu [osiągnięte podziale na do realizacji propozycje Okres realizacji [opis] wskaźniki; źródła wraz z ich poniesione finansowania wydatkami rozwiązania wydatki]
Źródło: opracowanie własne
Poziom społeczny:
Aby Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 osiągnęła zakładane efekty, władze gminy oraz wszystkie osoby, które uczestniczyły w procesie tworzenia dokumentu, powinni:
aktywnie uczestniczyć w realizacji poszczególnych celów strategicznych, czuwać nad tym, aby założenia strategii były sukcesywnie wdrażane, na bieżąco monitorować postępy w jej wdrażaniu, zgłaszać pomysły, uwagi i propozycje zmian, wyszukiwać nowatorskie rozwiązania w otoczeniu, wychwytywać w otoczeniu pojawiające się szanse na rozwój gminy, identyfikować oraz ograniczać zagrożenia i przeszkody, które mogłyby opóźnić rozwój gminy, pobudzać prorozwojowe inicjatywy społeczne, gospodarcze, kulturalne, aktywnie uczestniczyć w pozyskiwaniu środków finansowych na realizację założeń strategii ze źródeł budżetowych, pozabudżetowych krajowych i zagranicznych, w tym z Unii Europejskiej.
Głównym adresatem zapisów dokumentu są mieszkańcy gminy, a w szczególności:
1. Radni, pracownicy Urzędu i jednostek organizacyjnych gminy;
2. Posłowie i senatorowie reprezentujący w Parlamencie region oraz radni Sejmiku Wojewódzkiego, związani z regionem;
3. Przedsiębiorcy, przedstawiciele sektora gospodarczego, instytucje otoczenia biznesu, instytucje szkoleniowe z regionu;
4. Sektor finansowy – banki, instytucje pożyczkowe i kredytowe;
5. Organizacje pozarządowe z terenu gminy, Powiatowy Urząd Pracy, jednostki edukacyjne.
Upowszechnienie zapisów strategii wśród społeczności lokalnej ma na celu:
75 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
1. Poinformowanie o zakończeniu prac nad opracowaniem Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020;
2. Objaśnienie dalszych etapów procesu planowania rozwoju społeczno-gospodarczego w gminie – realizacja zapisów dokumentu, zaproszenie partnerów do współpracy;
3. Prezentację lokalnego potencjału społeczno-gospodarczego gminy Bielawy, priorytetów i kierunków jego rozwoju w najbliższych latach (obszary priorytetowe i cele strategiczne, cele operacyjne, kierunki interwencji);
4. Objaśnienie roli funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w finansowaniu rozwoju lokalnego i sposobu ich pozyskiwania poprzez przygotowanie projektów wynikających ze strategii;
5. Zachęcenie do wzięcia udziału w realizacji zapisów Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015- 2020.
W celu upowszechnienia treści dokumentu należy przeprowadzić proponowane działania: a. Opracowanie krótkiego materiału przybliżającego mieszkańcom treść Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020, b. Umieszczenie do pobrania w wersji elektronicznej na stronie internetowej gminy i w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP) materiału przybliżającego zainteresowanym Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020, c. Przekazanie bibliotece publicznym oraz szkołom z terenu gminy wydrukowanego egzemplarza strategii wraz z nagraną płytą CD, zawierającą materiał informacyjny.
9. Plan finansowy
Podstawowym źródłem finansowania części działań zaplanowanych w Strategii Rozwoju Gminy Bielawy są środki pochodzące z budżetu gminy. Jednakże z uwagi na ambitnie wytyczone cele oraz możliwość pozyskania środków z innych źródeł gmina będzie ubiegać się o dofinansowanie realizowanych przedsięwzięć z zewnętrznych środków finansowych.
Władze gminy przewidują pozyskanie środków finansowych z następujących źródeł:
z budżetu państwa; z programów pomocowych Unii Europejskiej; z programów Rządu RP; z Fundacji Zagranicznych; z instytucji finansowych i funduszy inwestycyjnych; z polskich fundacji i organizacji;
76 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
z rządowych programów wspierających integrację europejską; od inwestorów lokalnych, krajowych i zagranicznych; z wkładu prywatnego; z innych źródeł.
inwestorzy
fundusze budżet unijne miasta
Źródła finansowania
kredyty, organizacje leasing finansowy
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 zakłada, iż na dochody budżetu składać się będą:
dotacje na zadania zlecone i realizowane na podstawie zawartych porozumień; dochody własne, do których zalicza się:
podatki i opłaty lokalne; udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa; dochody z majątku gminy; odsetki od środków na rachunkach bankowych; pozostałe dochody.
Władze gminy będą ubiegać się o dofinansowanie zadań z zakresu rynku pracy, edukacji, kultury, infrastruktury technicznej i społecznej, ponadto będą wspierać przedsiębiorców aplikujących o środki pomocowe na rozpoczęcie i rozwój działalności gospodarczej. Gmina jest świadoma roli, jaką odegrają pozyskane fundusze w jej rozwoju społeczno - gospodarczym. Dostrzega ogromną szansę na rozwój mieszkańców, sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz infrastruktury zarówno
77 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020 społecznej, jak i technicznej. Gmina liczy również na pozyskanie inwestorów zewnętrznych, co z kolei jest szansą na jeszcze szybszy rozwój oraz zwiększenie dochodów z tytułu podatków i opłat lokalnych.
Konsekwentna realizacja założeń Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020, umiejętne wykorzystywanie lokalnych zasobów oraz wychwytywanie wszystkich pojawiających się w otoczeniu szans na pozyskanie środków finansowych z funduszy krajowych i zagranicznych na realizację zaplanowanych zadań z pewnością przyśpieszy zarówno społeczny, jak i gospodarczy rozwój gminy, a także jej ożywienie we wskazanych obszarach.
78 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
10. Spis tabel, rysunków i wykresów
Tabela 1. Zestawienie metod i technik wraz z doborem próby ...... 7 Tabela 2. Powierzchnia gmin powiatu łowickiego ...... 11 Tabela 3. Struktura wykorzystania powierzchni gminy Bielawy ...... 19 Tabela 4. Struktura ludności gminy Bielawy w latach 2009 - 2014 ...... 21 Tabela 5. Podmioty gospodarcze w gminie Bielawy według sekcji PKD w 2015 r...... 26 Tabela 6. Wykaz budynków gminnych ...... 28 Tabela 7. Ilość odpadów zebranych w gminie Bielawy ...... 31 Tabela 8. Ilość odpadów zebranych w gminie Bielawy z gospodarstw domowych ...... 31 Tabela 9. Ilość odpadów zebranych w gminie Bielawy z gospodarstw domowych ...... 31 Tabela 10. Wyjazdy jednostek OSP ...... 33 Tabela 11. Świadczenia społeczne w ramach zadań własnych gminy Bielawy ...... 35 Tabela 12. Liczba beneficjentów pomocy społecznej oferowanej przez GOPS w Bielawach ...... 35 Tabela 13. Liczba uczniów w roku szkolnym 2014/2015 w gminie Bielawy ...... 37 Tabela 14. Współczynnik skolaryzacji w gminie Bielawy ...... 37 Tabela 15. Komputeryzacja w gminie Bielawy stan na 31.12.2012 ...... 38 Tabela 16. Zmiany dochodów i wydatków gminie Bielawy w latach 2009-2014 (w PLN) ...... 42 Tabela 17. Dochody gminy Bielawy w latach 2015 - 2020 ...... 44 Tabela 18. Wydatki gminy Bielawy w latach 2015 - 2020 ...... 45 Tabela 19. Analiza SWOT gminy Bielawy...... 46 Tabela 20. Wzór raportu monitorującego ...... 75
Rysunek 1. Poziomy planowania strategicznego w procesie tworzenia strategii ...... 5 Rysunek 2. Kierunek działań przy opracowywaniu Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015- 2020 ...... 6 Rysunek 3. Schemat analizy SWOT ...... 8 Rysunek 4. Elementy otoczenia gminy ...... 9 Rysunek 5. Położenie gminy Bielawy na tle województwa łódzkiego i powiatu łowickiego ...... 10 Rysunek 6. Herb gminy Bielawy ...... 13 Rysunek 7. Pałac w Walewicach ...... 14 Rysunek 8. Pałacyk w Sobocie ...... 15 Rysunek 9. Dwór w Borowie...... 16 Rysunek 10. Podział Polski na strefy klimatyczne ...... 17 Rysunek 11. Wizja rozwoju gminy Bielawy do roku 2020 ...... 48 Rysunek 12. Misja rozwoju gminy Bielawy ...... 49 Rysunek 13. Struktura celów Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 ...... 51 Rysunek 14. Powiązanie Strategii Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015-2020 z dokumentami strategicznymi na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym i lokalnym ...... 65 Rysunek 15. Schemat procesu wdrażania strategii ...... 73
Wykres 1. Gleby wg klas bonitacyjnych ...... 18 Wykres 2. Liczba mieszkańców gminy w latach 2009 - 2014 ...... 20
79 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Wykres 3. Struktura ludności gminy Bielawy w latach 2009 - 2014 ...... 21 Wykres 4. Ruch naturalny w gminie Bielawy w latach 2009 - 2014 ...... 22 Wykres 5. Migracje wewnętrzne na pobyt stały w gminie Bielawy w latach 2009-2014 ...... 22 Wykres 6. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w latach 2009 - 2014 z podziałem na płeć ...... 23 Wykres 7. Bezrobotni w powiecie łowickim wg wykształcenia ...... 24 Wykres 8. Bezrobotni zarejestrowani wg wieku ...... 25 Wykres 9. Liczba podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON w latach 2009 - 2014 działające w gminie Bielawy ...... 26 Wykres 10. Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne w gminie Bielawy w latach 2010-2014 ...... 29 Wykres 11. skład morfologiczny odpadów komunalnych z terenów wiejskich w 2008r...... 30 Wykres 12. Przestępstwa popełnione na terenie gminy Bielawy ...... 32 Wykres 13. Zmiany dochodów i wydatków gminie Bielawy w latach 2009-2014 (w PLN) ...... 43
80 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
11. Bibliografia
Dokumenty:
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Bielawy na lata 2007-2013, Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na terenie gminy Bielawy na lata 2014- 2021, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla gminy Bielawy, Dane Urzędu Gminy Bielawy, Dane Starostwa Powiatowego w Łowiczu, Komunikat o stanie jakości wód powierzchniowych województwa łódzkiego w 2013r. Sprawozdaniem z monitoringu regionalnego zwykłych wód podziemnych na terenie województwa łódzkiego w 2013r., Dane PUP w Łowiczu, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014, Sprawozdania finansowe gminy, Strategia Europa 2020, Strategia Rozwoju Kraju 2020, Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020, Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2020, Strategia Wojewódzka w Zakresie Polityki Społecznej na lata 2007-2020, Plan Przeciwdziałania Depopulacji w Województwie Łódzkim, Regionalna Strategia Innowacji Dla Województwa Łódzkiego – „LORIS 2030”, Zintegrowane Inwestycje Terytorialne, Strategia Na Rzecz Inteligentnego I Zrównoważonego Rozwoju Sprzyjającego Włączeniu Społecznemu, Strategia Rozwoju Powiatu Łowickiego, Stanisław Cisak, Środek Polski, Płock 2003, str.150, Program Ochrony Środowiska Powiatu Łowickiego, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 2004r., str. 14, Plan Rozwoju Miejscowości Bielawy 2006 – 2013.
81 | S t r o n a
Strategia Rozwoju Gminy Bielawy na lata 2015 – 2020
Strony internetowe:
http://bip.ugbielawy.nv.pl https://www.osp.org.pl/ http://stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks http://www.polskiezabytki.pl http://www.wios.lodz.pl/ http://lodz.stat.gov.pl/ http://www.walewice.pl/ http://www.zpp.pl/ http://www.bielawy.spacein.pl/ www.polskaniezwykla.pl http://www.szkolkarstwo.pl/article.php?id=117
82 | S t r o n a