Groen en innovatief eiland

De komende jaren zetten provincie, gemeente, bewo- ners, bedrijven, onderwijs en maatschappelijke orga- Samen voor nisaties in op een duurzaam, innovatief en zorgzaam eiland waar het goed wonen, werken en recreëren is. Goeree-Overflakkee Een groen en innovatief eiland om trots op te zijn en waar al veel dingen gebeuren.

Energy Island zet in op wind, zon en (groene) water- stof, steeds vanuit de drieslag productie, innovatie Smart Water en bewustwording. Niet alleen overheden en private De Federatie van Ondernemers FOGO, gemeente, partijen zijn actief, ook diverse bewonerscollectieven provincie en de onderwijspartners zijn in 2016 dragen bij aan initiatieven voor de energietransitie. gestart met het programma Smart Water, een Successen en uitdagingen visie op de regionale economische ontwikkeling Vruchtbare samenwerking De getijdencentrale is een prachtig voorbeeld van de van Goeree-Overflakkee tot 2050. Door in de voor de toekomst innovatiekracht van de Nederlandse watersector en water-gerelateerde sectoren en bedrijven slimme Goeree-Overflakkee is een prachtig eiland waar de kan een interessant exportproduct zijn naar andere (ict-)technologieën toe te passen, ontstaan in- provincie Zuid-Holland en de gemeente Goeree- Binnen het ‘groene’ delta’s wereldwijd. novaties die de bedrijfsvoering verbeteren en de Overflakkee trots op zijn. Waterstofconvenant concurrentiepositie van deze sectoren versterken. H2GO werken overheden, In het Waterstofprogramma H2GO werken markt Het programma Smart Water draagt significant Gezamenlijk gebiedsprogramma bedrijfsleven en kennis- en overheid samen om een volledig groene water- bij aan het realiseren van zo’n 1600 banen op De trek naar de stad en de vergrijzing, de toekomst instellingen aan het ont- stofeconomie op Goeree-Overflakkee te ontwik- Goeree-Overflakkee, waarvan circa 30% hoog- van de energievoorziening, economische groei wikkelen van de productie van duurzame waterstof kelen in relatie met de waterstofmarkt in de regio, waardig. De verwachting is dat de lokale econo- in balans met natuurontwikkeling – het zijn voor mobiliteit, de verwarming van woningen en de elektriciteit uit wind op zee, en de energyhub mie met 400 miljoen euro groeit. ontwikkelingen die Goeree-Overflakkee aanpakt productie van duurzame kunstmest. Rotterdamse Haven. en omzet in plannen voor een mooie toekomst.

Met de toezegging van het De afgelopen jaren hebben gemeente, provincie, rijk om 75 miljoen euro bij kennis vergaren en delen ondernemers en maatschappelijke organisaties Koploper Blauwe vlaggen Energieneutrale Kierbesluit Haringvlietdam te dragen aan een door- stranden en jachthavens Duurzame recreatie gemeente zoetwatervoorziening zich ingezet om de regionale economie een extra in 2020 Aardgasloos bouwen laat in de Brouwersdam Huis van de toekomst impuls te geven. Deze samenwerking heeft Visserij-innovatiecentrum elektrische deelauto’s is ook de komst van een Uitgeroepen tot beste op heel inmiddels zijn vruchten afgeworpen. Zonneparken Samen voor duurzame kustbestemming Goeree-Overflakkee getijdencentrale een stap dichterbij gekomen. 91 energiezuinig Deze positieve samenwerking is nu voortgezet ter wereld wonen Landschapstafels De doorlaat is noodzakelijk voor verbetering van de Platina Quality in het Gebiedsprogramma Goeree-Overflakkee ecologische kwaliteit van het Grevelingenmeer. Coast Award 2017-2020. Dit programma sluit aan bij de

Jutbakken Drones voor veranderende werkwijze van de overheid: werken In de Noordrand tussen Precisielandbouw vanuit de netwerken en bundeling van menskracht, Klimaatadaptieve gemeente Stellendam en Middelharnis Innovatieve visserij Elektrische tijd en geld door het samenbrengen van opgaven. pakketbezorging wordt een aantrekkelijke Door het koppelen van initiatieven van burgers, Goeree - Overflakkee Groene cirkels en beleefbare land- energieneutraal en innovatieve bedrijven en overheden onstaat een dynamiek die in 2020 Bouwen aan landbouw waterovergang gereali- NOM wijken de sociaal-economische vitaliteit van het eiland Bussen op Duurzaamheids seerd met ruimte voor deltanatuur, recreatie, waterstof leningen verder brengt. wonen, landbouw, watervoorziening en het Gas uit biomassa Getijdencentrale 5 opwekken van duurzame energie. In deze folder vindt u de resultaten van Windparken deze samenwerking en de uitdagingen voor Energy Highway De N59 is een belangrijke Waterstof uit de toekomst. weg voor de economi- windenergie Collectieve sche ontwikkeling van zonnepanelen

Goeree-Overflakkee. In Economische Led lampen strategie in openbare de bestuursovereenkomst verlichting Subsidieregeling Duurzame via postcode roos N59 Energy Highway is afgesproken de weg om te Duurzame en bedrijfsgebouwen innovatieve zorg energieke regio vormen tot een duurzame, goed functionerende Woon Wijzer Winkel Plasticvrij Waterstofconvenant ( advies) en veilige weg. met 28 (internationale) Een vitaal eiland van rust en ruimte waar men- partijen Blikvangers sen wonen en recreëren naar volle tevreden- NL Delta Biesbosch Haringvliet, heid. Weg van de hectiek van de stad, maar Slimme meters een van de vier mooiste Afvalgrijpers: natuurgebieden dicht bij de stedelijke voorzieningen. Innovatie Ambitie naar 0% restafval Bewonerscollectieven Statiegeld-alliantie van Nederland in visserij, landbouw, recreatie en zorg. Onder- wijs op hoog niveau en brede zorg biedt werk en kansen op maatschappelijke participatie. Koploper in duurzame energiewinning en – Colofon besparing. Een eiland van rust en ontspanning Dit is een uitgave van de provincie Zuid-Holland en de gemeente Goeree-Overflakkee. waar bezoekers graag komen. Juni 2018 / 180500130 Vierpolders N 218

1. Doorlaat in de Brouwersdam / getijdencentrale Rockanje N 496 1 1 Doorlaat in de Brouwersdam / getijdencentrale AantalAantal inwoners inwoners op op Goeree-Overflakkee Goeree-Overflakkee neemt neemt toe toe

Geervliet N 218 Hoogvliet N 492 50.000 Nieuwen- 50.000 2. N59 Energy Highway hoorn N 493 Poortugaal 2 2 N59 Energy Highway met waterstofvulpunt 50.000 49.4590.0500 Abbenbroek 50.000 IJzeren- Spijkenisse 449.91.31636 brug 49.500 4 Biert 49.000 20 N 57 49.500.0000 3. Noordrand Oostdijk Beerenplaat 49.500 49.136 3 3 Noordrand N 497 4488..665533 Havenhoofd 6 Hellevoetsluis 49.000 49.136 7 Hekelingen 489.500 48.321 i n w o e r s 48.500 48.259 48.245 48.653 49.000 48.259 48.245 48.206 48.321 Goedereede Oudenhoorn aantal inwoners 49.136 a l 48.206 Molen- 48.653 n t 48.500 48.321 Ouddorp 8 Zuidland Simons- eind 489.000 48.259 48.245 48.206

haven a 4 48aantal inwoners .4080.0500 4 Ouddorp Bad, herstructurering en ontwikkeling N 217 48.259 48.245 48.321 48.653 17 48.000 48.206 4. Ouddorp Bad, herstructurering en ontwikkeling 18 Stellendam Nieuw-Beijerland aantal inwoners recreatie, verbetering ontsluiting en versterken van 478.500 48.321 3 47.4580.0000 48.259 48.245 48.206

Oosthoek Zinkweg aantal inwoners de ruimtelijke recreatie, kwaliteit verbetering ontsluiting en versterken 47.500 48.0000 van de ruimtelijke kwaliteit 47.500 2013 2014 2015 2016 2017 2018 N 215 20 0 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Grevelingenmeer Goudswaard Piershil 47.500 2013 2014 2015 2016 2017 2018 19 Zuidzijde Bron: CBS 5 5 Zandsuppletie 3 2013 2014 2015 2016 2017 20Bron:18 CBS 1 0 Bron: CBS 5. Zandsuppletie 22 Zwartsluisje 2013 2014 2015 2016 2017 2018 23 Melissant 20 Bron: CBS H Oudendijk Sommelsdijk 10 a 5 r 12 in Bron: CBS 6 6 Poort van Stellendam, gebiedsontwikkeling g 9 v lie 11 t Hernesseroord Nieuwendijk AantalAantal banen banen in in2016 2016 met met 14% 14% gestegen gestegen ten opzichte Middelharnis 24 6. Poort van Stellendam, gebiedsontwikkeling Dirksland Kralingen vanten 2012 opzichte van 2012 7 7 ASeal Stellendam Zuid-Beijerland 700 Stad aan 't Haringvliet 700 16 Tiengemeten 700 Scharendijke 26 15-64 jr. 67500

7. ASeal Stellendam d i j

8 Waterbus t 630 8 f N 215 700 14 650650

l e 611 663030 Nieuwe-Tonge Den Bommel 650 601 600 611 i n w . 630 Herkingen 583 601 611 0 650 601 9 9 Middelharnis Parel van de Delta 600600 611 Battenoord 0 630 8. Waterbus 554 585383 601 Zuidzijde 600 N 498 2 550 611 e r 1 . 583 Grevel 601 in p 554 gen 25 600 554 N 59 550550 1010 Middelharnis Havengebied Kerkwerve Noordgouwe Oude-Tonge 21 554 583 N 498

27 b a n e 550 Ooltgensplaat 0 554 20 a l 2008 2010 2012 2014 2016 Kranendij Achthuizen Aantal banen per 1.000 inw. leeftijd 15-64 jr. 550 9. Middelharnis Parel van de Delta k 0 0 11 De Langstraat 15 A a n t 20200808 20210010 22001122 22001144 220Bron:10616 LISA 11 Middelharnis Menheerse Werf 20 Aantal banen per 1.000 inw. leeftijd 15-64 jr. 0 N 2008 2010 2012 2014 2016

Aantal banen per 1.000 inw. leeftijd 15-64 jr. Bron:Bron: LISA LISA 0 2,5km Bruinisse 0 Kr 2008 2010 2012 2014 2016 10. Middelharnis Havengebied am Bron: LISA m 13 ak Aantal banen per 1.000 inw. leeftijd 15-64 jr. 12 Zierikzee er lker 12 Perron Havenhoofd Vo Bron: LISA afgerond Oosterland 11. Middelharnis Menheerse Werf In uitvoering/gepland Duurzame energieproductie verwachting: 1313 Galathese Haven / Ooltgensplaat Duurzame energieproductie verwachting: Goeree-OverflakkeeGoeree-Overakkee is inin 20202020 een een energieleverend energieleverend (Verwacht) energiegebruik in TJ (Verwachte) duurzame energieproductie in TJ 12. Perron Havenhoofd Goeree-Overflakkee is een sociaal en economisch vitaal eiland eiland.eiland 1414 Faunapark Flakkee Goeree-Overflakkee is een sociaal en economisch vitaal eiland (Verwacht) energiegebruik in TJ (Verwachte) duurzame energieproductie in TJ ..door een een extra impuls te geven aan... (Verwacht)(Verwacht) energiegebruikenergiegebruik iinn TTJJ (Verwachte)(Verwach tduurzamee) duurzam energieproductiee energieproduct iine iTJn TJ 13. Galathese Haven / Ooltgensplaat ... door een een extra impuls te geven aan: (Verwacht) energiegebruik in TJ (Verwachte) duurzame energieproductie in TJ 2016 4.100 1.800 1515 Fort Prins Frederik 2016 4.100 1.800 20126016 44.1.0100 1.810.0800 14. Faunapark Flakkee verbeterenverbeteren van van de de stimulerenstimuleren van van realiserenrealiseren van van verbeterenverbeteren van vande de 1616 Akkerbouw, innovatie- en kenniscentrum 2016 4.100 1.800 kwaliteitkwaliteit van van de de innovatieinnovatie in in duurzameduurzame energie energie bereikbaarheidbereikbaarheid en en leefomgevingleefomgeving en en visserij,visserij, landbouw, landbouw, enen fungeren fungeren als als verkeersveiligheidverkeersveiligheid 17 2020 4.100 6.100 1715. Schurvelingen Fort Prins Frederik versterkenversterken van van recreatierecreatie en en zorg zorg proeftuin proeftuin voor voor 2020 4.100 6.100 recreatierecreatie en toerisme en innovatiesinnovaties 20220020 44.1.0100 6.160.0100 18 18 Ceres Cichoreifabriek, Erfgoedlijnen 2020 4.100 6.100 toerisme Bron: Projectmonitor Enervisa (bureau DWA)

16. AIKC akkerbouw, innovatie- en kenniscentrum Bron: Projectmonitor Enervisa (bureau DWA) 19 Bron: Projectmonitor Enervisa (bureau DWA) 19 RTM museum Bron: Projectmonitor Enervisa (bureau DWA) Bron: Projectmonitor Enervisa (bureau DWA) 17. Schurvelingen 2020 Havenkanalen, Erfgoedlijnen AantalAantalLogiesvorm overnachtingen overnachtingen in in 2016 2016 met met 13% 13% gestegen gestegen ten Logiesvorm 1000 21 opzichteJachtghavens van 2012 18. Ceres Cichoreifabriek, Erfgoedlijnen ten Logiesvormopzichte van500 2012 21 Zonnepark Adriaanpolder 1000 148 144 144 ..te realiseren door samen te werken met ondernemers, onderwijs, maatschappelijke LogJachtghavensiesvorm 0 Logiesvorm 15000 ... te realiseren door samen te werken met ondernemers, onderwijs, 148 144 144 Jachtghavens 10100000 Campings 10500 organisaties, burgers en andere overheden in netwerken … Jachthavens 14480 401 408 22 (jaarplaatsen) 505000 144 144 2219. Zon, wind RTM en museum opslag Van Pallandtpolder Jachtghavens 1000 148 144 144 maatschappelijke organisaties, burgers en andere overheden in netwerken: Campings 500 ) 0 148 Vast (x 1000) 440 144041 144048 (jaarplaatsen) 15000 Campings 1000 1000 0 440 401 408 Landschapstafel CVast (x 1000) amVakantiewoningen(jaarplaatsen)pings 10500 ( x 1 0 Campings 500 434304 430361 346028 23 (jaarplaatsen) 5100000 440 401 408 23 Zonnepark Roxenissepolder Erfgoedtafel N59 / Energy Highway Vast (x 1000) (jaarplaatsen) 500 Vakantiewoningen 0 0 LandschapstafelHaringvliet Haringvliet Erfgoedtafel N59 / Energy Highway V a s t 15000 334 336 362 20. Havenkanalen, Erfgoedlijnen Vast (x 1000) 1000 Vakantiewoningen 1000 0 334 336 362 Jachthavens 10500 Vakantiewoningen 500 24 Sector Vakantiewoningen 5100000 334 336 362 500 32354 32336 3622 24 Conversiepark groene waterstof Jachthavens 0 150000 Sector 1000 25 21. Zonnepark Adriaanpolder Hotels,Jachthavens pension, 1000 0 23 22 Duurzaamheids- o r 10500 Zuidwestelijke Sector JacB&Bhthavens 500 25 23 22 25 Zuidwestelijke Delta Duurzaamheidsalliantie WaterpoortWaterpoort Jachthavens 5100000 99 S e c t Hotels, pension, 500 16 36 25 Demonstratiefabriek groene ammoniak alliantie Sector 0 25 Delta B&B 150000 25 23 2222 Hotels, pension, 0 1000 16 36 99 22. Zon, wind en opslag Van Pallandtpolder B&B 101005000 HotCampingsels, pension, 99 Hotels, pension, 10500 13612 23564 278 Toeristisch (x 1000) 26 1 0 ) B&B&BB 505000 Campings 0 9999 26 Demonstratiewijk waterstof en energietransitie ( x 150000 1136612 23564 278

Toeristisch (x 1000) 1000 1211 Campings 0 1036 1058 23. Zonnepark Roxenissepolder Smart Water GroeneLandschapstafel Cirkel Akkerbouw H2GO i s c h Vakantiewoningen 101005000 312 254 278 Smart Water H2GO Toeristisch (x 1000) 500 CamCampingspings 1000 1211 500 3110236 1058 278 27 landbouw o e r i s t 500 0 312 254 278 Toeristisch (x 1000) Vakantiewoningen T 15000 1211 27 Tidal Testing Centre, testcentrum voor de 0 0 2012036 1205184 2016 Vakantiewoningen 0 24. Conversiepark groene waterstof 10500 1211 Bron: ZKA getijdencentrale 1000 1036 1058 1211 Vakantiewoningen 0 20110236 2014 2016 Vakantiewoningen 500 ..waar projecten worden gerealiseerd en gemeente en provincie hun bijdrage leveren door 500 2012 2014 2016 Bron: ZKA 0 ... waar projecten worden gerealiseerd en gemeente en provincie hun bijdrage 0 Bron: ZKA 2012 2014 2016 25. Demonstratiefabriek groene ammoniak 2012 2014 2016 bundeling van menskracht, beleid, programma’s en geld. Bron: ZKA leveren door bundeling van menskracht, beleid, programma’s en geld. Bron: ZKA