Eisteddfod Genedlaethol Cymru Maldwyn a’r Gororau 2015

Y Lle Celf 3 Cynnwys Contents

Gair o’r Gadair ● A Word from the Chair 4 Eleri Mills

Y Lle Celf 2015 6 David Alston

Sylwadau’r Detholwyr ● Selectors’ Statements 8 Angharad Pearce Jones ● Elaine Marshall ● Michael Nixon

Y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain ● The Gold Medal for Fine Art 20

Y Fedal Aur am Grefft a Dylunio ● The Gold Medal for Craft and Design 22

Ysgoloriaeth Artist Ifanc ● Young Artist Scholarship 24

Noddwyr Balch Medal Aur am Bensaernïaeth Gwobrau Eraill ● Other Awards 25

Eisteddfod Genedlaethol Cymru Arddangoswyr ● Exhibitors 26

Cymru...wedi’i dylunio’n well Pensaernïaeth yng Nghymru ● Architecture in 35

Datganiad y Detholwyr Pensaernïaeth ● Architecture Selectors’ Statement 44 Pat Borer ● Elinor Gray-Williams

Ysgoloriaeth Bensaernïaeth ● Architecture Scholarship 52 Aled Wyn Davies ● Trevor Skempton

Plygain 2015 56

Cysylltwch â’r Comisiwn dcfw.org

Delwedd / Image: MAT-WLS(26).2009 (Pen dafad / Sheep’s head) Dewi Glyn Jones 4 5 Gair o’r Gadair A Word from the Chair

Dyma ail ymweliad yr Eisteddfod Genedlaethol more depth. For the first time a film, providing â dolydd hardd dyffryn , ac rydym fel yr background information on each artist, will be Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol yn falch o shown as a part of the exhibition. allu eich croesawu yn gynnes iawn. We have appointed Emily Price from Mae hwn yn fan cyfarfod a safle hynod Herefordshire to create a Special Exhibition for arwyddocaol, gan fod olion hen gastell the Eisteddfod. As someone who lives on the yn sefyll gerllaw'r Maes. Mae’n England-Wales border she has responded to the debyg fod mwy o gestyll ar y ffin rhwng Cymru rich culture of in a completely a Lloegr fesul milltir sgwâr nag unman arall yn new way. She will be recreating the experience Ewrop - ond mae Mathrafal yn sbesial. Bu hwn of visting the Plygain for the very first time and yn brif lys brenhinoedd a thywysogion teyrnas Galargan (delwedd lonydd) / Lament (still image) will set her work in an M E Edwards trailer – the am ganrifoedd. Mae i’r lle ryw ramant Seán Vicary drovers of the 21st century and one of the most fawr ac mae’n un o’r llefydd hynny sy’n tanio’r iconic symbols of the roads of mid Wales today. This is the National Eisteddfod’s second visit to dychymyg. Gyda’r cefndir hwn rwy’n gobeithio MAT-WLS(18).2009 (Peniau wˆyn tewion / Fat lambs pens) For centuries this region has been a gateway for Dewi Glyn Jones the beautiful fields of the Meifod valley, and y bydd Y Lle Celf eleni hefyd yn tanio’r the ‘drovers’, who have transported ‘treasure’, be we, the Visual Arts Sub-Committee, are pleased dychymyg a chreu trafodaeth fywiog. Am ganrifoedd, mae’r rhanbarth hon wedi bod it wealth or ideas, back and forth. This is a to offer you a warm welcome. yn ddrws i’r ‘porthmyn’, sydd wedi cludo ‘trysor’, ‘gateway’ where stories, experiences and Tra pery i’r Eisteddfod fod yn sefydliad sy’n boed yn gyfoeth neu syniadau, yn ôl ac ymlaen. This is a meeting place of such significance, aspirations have been mutually shared for teithio o ardal i ardal mae yna siawns i griw Dyma ‘borth’ lle’r rhannwyd straeon, profiadau as the ruins of the old Mathrafal castle can be many years. The idea of living on ‘the border’ or gwahanol ail edrych ar y drefn o flwyddyn i a dyheadau yn hwylus erioed. Mae'r syniad o found close to the Eisteddfod field. Apparently on the edge, but yet in the heart of Wales, has flwyddyn ac mae’n beth iach fod y cyfan yn fyw ar ‘y ffin’ neu ar yr ymyl, ac eto yng nghalon there are, per square mile, more castles on the been a regular topic of debate in our meetings esblygu ac addasu o hyd. Mae’r Is-bwyllgor Cymru, wedi bod yn bwnc trafod cyson yn ein border of Wales and England than anywhere over the last two years. It is apparent that living Celfyddydau Gweledol eleni yn hynod cyfarfodydd dros y ddwy flynedd ddiwethaf. else in Europe – but Mathrafal is special. For on the border can be very positive and ddeinamig ac uchelgeisiol ac wedi gweld hwn Yn amlwg, fe all byw ar y ffin fod yn rhywbeth centuries this was the main court of the kings enriching. yn gyfle i wneud pethe ‘chydig yn wahanol. positif a chyfoethog iawn. and princes of the kingdom of Powys. It is a I am so grateful to the members of the sub- Ein prif nod yn Eisteddfod Genedlaethol place full of romance, a place that fires the Rwyf yn hynod ddiolchgar i aelodau’r Is- committee for all their support – we have held Maldwyn a’r Gororau yw cyflwyno Y Lle Celf imagination. Against this backdrop I hope that bwyllgor am eu holl gefnogaeth - rydym wedi extremely interesting events to raise money for mewn ffordd sydd yn ddiddorol ac yn gwneud Y Lle Celf will, this year, ignite the imagination cynnal digwyddiadau eithriadol ddifyr i godi the Visual Arts section of the Eisteddfod and no synnwyr i’r cyhoedd. Fe fydd y nifer o’r and create lively debate. arian ar gyfer adran Celfyddydau Gweledol yr one will forget the Lluniau Tecs evening (to arddangoswyr yn yr Arddangosfa Agored eleni Eisteddfod ac ni fydd neb yn anghofio noson As long as the Eisteddfod continues to be an celebrate Maldwyn’s favourite photographer!) yn lleihau yn sylweddol. Fe fydd hyn yn rhoi dathlu Lluniau Tecs (hoff ffotograffydd institution that travels from area to area there is and the discussion between Rhys Mwyn and the llwyfan llawer mwy amlwg i’r artistiaid dethol Maldwyn!) a’r drafodaeth rhwng Rhys Mwyn a’r an opportunity for a different group to re-visit the artist David Dawson. Enjoyable events were also ac yn siawns i’r cyhoedd gael gweld gwaith pob artist David Dawson. Fe gafwyd digwyddiadau format year on year and it is vital that the whole held at Neuadd Bryngwyn, Bwlch-y-cibau and artist mewn mwy o ddyfnder. Am y tro cyntaf fe hyfryd hefyd yn Neuadd Bryngwyn, Bwlch-y- event evolves and adapts on a constant basis. Rhoslwyn, Llanfair . fydd ffilm, sy’n rhoi dipyn o gefndir am bob cibau a Rhoslwyn, Llanfair Caereinion. This year’s Visual Arts Sub-Committee is artist, yn cael ei dangos fel rhan o’r We are delighted that Andrew Logan and the remarkably dynamic and ambitious and has arddangosfa. Rydym wrth ein bodd fod Andrew Logan children of Berriew School will be organising seen this as an opportunity to do things a phlant Ysgol Aberriw yn mynd i drefnu a wonderful procession prior to the opening Rydym wedi penodi Emily Price o Swydd somewhat differently. gorymdaith ryfeddol fel rhagarweiniad i of Y Lle Celf and we are very grateful to the Arts Henffordd i greu Arddangosfa Arbennig ar agoriad Y Lle Celf ac yn ddiolchgar iawn i Our main aim for the Montgomeryshire and Council of Wales for their support. I would also gyfer yr Eisteddfod. Fel rhywun sy’n byw ar y Gyngor Celfyddydau Cymru am eu cefnogaeth. the Marches National Eisteddfod is to present like to thank Robyn Tomos, the National ffin rhwng Cymru a Lloegr mae hi wedi ymateb Hefyd hoffwn ddiolch yn fawr i Robyn Tomos, Y Lle Celf in a manner that is interesting and Eisteddfod Visual Arts Officer for his support i gyfoeth diwylliannol Maldwyn mewn ffordd Swyddog Celfyddydau Gweledol yr Eisteddfod understood by the public. Significantly fewer throughout. hollol ffresh. Fe fydd hi’n ail greu'r profiad o Genedlaethol am ei gefnogaeth ar hyd y daith. artists will appear in the Open Exhibition this ymweld â’r Blygain am y tro cyntaf a gosod y Eleri Mills (Eleri o Faldwyn) year. This will give a greater platform to the gwaith celf hwn yng nghefn ‘trailer’ M E Eleri Mills (Eleri o Faldwyn) Chair selected artsits and also provide an opportunity Edwards - porthmyn yr 21ain ganrif ac un o Cadeirydd Visual Arts Sub-committee for the public to see the work of each artist in symbolau mwyaf eiconig ffyrdd y Canolbarth. Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol 6 7 Y Lle Celf 2015 Y Lle Celf 2015

Lle i gelf o’i gynefin - Y Lle Celf Art coming out of place in the place

Dyma, yn ôl pob golwg, sy’n llywio for art – Y Lle Celf gweledigaeth y pwyllgor lleol a'r detholwyr That seems to be a driver for the local committee ar gyfer arddangosfa’r Eisteddfod eleni. and the selectors for this year’s Eisteddfod I ryw raddau maent yn cydio’n y syniad o exhibition. In some ways they are picking up gymdogaeth a sut mae’n siapio a chyflyru the thread of locality and how it shapes and a’i bod yn fwy na chefnlen yn unig; syniad conditions and is more than backdrop, that was a drafodwyd yn gyntaf pan ddaeth y Brifwyl first broached here when the festival last came i'r ardal nôl yn 2003. to the area in 2003.

Flynyddoedd lawer yn ôl roeddwn i'n gweithio Many years ago I worked picking grapes in the yn pigo grawnwin yn ne Ffrainc... grawnwin south of France… grapes for the table – more ar gyfer y bwrdd – gwaith pigo llawer mwy measured picking than the full on vendanges pwyllog na'r vendanges gwyllt lle mae where speed and quantity are the order of the egwyddorion cyflymder a nifer yn tra day. In long evenings I had a sketch pad and Cyfres y Groes Goch (manylyn) / arglwyddiaethu. Yn ystod y nosweithiau hir watercolours to amuse me in the courtyard of The Red Cross series (detail) byddai gennyf lyfr braslunio a dyfrlliwiau i’m the vineyard’s manor house. The seven year old Ruth Harries difyrru yn libart maenordy’r winllan. Un tro son of the foreman would join me. On a large Helen Sear (sydd ar hyn o bryd yn cynrychioli daeth mab saith mlwydd oed y giaffar i ymuno sheet he began covering everything in an ochre Cymru ym Miennale 56 Fenis), cawn fyfyrdod â mi. Gydag afiaith, dechreuodd orchuddio brown, with gusto. Father came over and took am gylchoedd rheoledig natur a gwelwn gae taflen mawr o bapur â lliw brown melynaidd. an interest. “What are you painting?” - “La terre” - disglair o hâd rêp yn frith â choesgennau Daeth y tad draw a dangos diddordeb. "Beth wyt “the earth“- came the reply. Bands of green then cochion gwaedlyd lle cynaeafwyd y maes; gyda ti’n ei baentio?" gofynnodd. "La terre" - "y ddaear" began crossing top to bottom…”And what’s that?” hyn daw cyfeiriadaeth at farwoldeb ac ysbryd – oedd ateb y bachgen. Yna, croesodd stribedi Father asked – “La vigne” – “the vines”, came the Ar y gweill (braslun paratoadol / preparatory sketch) merthyrdod mewn llun gan Mantegna, sydd i'w Stephen Kingston o liw gwyrdd ar hyd y ddalen o’r brig tua’r boy’s reply, face furrowed in concentration. To gweld mewn man arall mewn palas yn Fenis. gwaelod... "A beth yw hwnnw?" gofynnodd y tad me it was looking pretty good as a Colour Field stalks from the harvested field and with it the drachefn - "La vigne" - "y gwinwydd", oedd ateb Gweithreda artistiaid gweledol Cymru yn lleol, abstract… and certainly expressionist. “Hey, referencing of mortality and the spirit of a y mab a’i wyneb yn dangos ôl rhychiog o fewn a thu allan i’w hardal, gan dderbyn leave room for the tractor to get along” was the martyrdom in a picture by Mantegna to be canolbwyntio. I mi, edrychai’n ddigon deniadol cydnabyddiaeth yn ogystal ar lwyfannau only further consideration from an admiring found elsewhere in a Venice palace. fel gwaith o Faes Lliw haniaethol... darn rhyngwladol. Mae Cyngor Celfyddydau Cymru, papa… Wales’s visual artists operate locally, both in mynegiadol yn sicr. "Hei, cadwa le i’r tractor cefnogwr blynyddol Y Lle Celf a Chymru yn Rurality in art has clearly shifted in the modern and from their locality, and are registering too fynd at ei waith" oedd unig ystyriaeth bellach Fenis, yn ogystal ag ystod o orielau ar draws era from the pastoral (probably the last gasp of on world stages and the Arts Council, the annual y papa edmygus... Cymru, yn cymryd ei gyfrifoldebau i gefnogi a that was the Second World War Recording supporter of Y Lle Celf and Cymru yn Fenis / chynnal ecoleg yr artist unigol yng Nghymru o Mae natur celf wledig wedi newid yn amlwg yn Britain project… where urban eyes looked on a Wales in Venice alike and of galleries around ddifrif. Dyma yw ffocws ein presenoldeb o fewn y cyfnod modern o'r bugeiliol - yn ôl pob tebyg y texture of landscape that could somehow never Wales, takes its responsibilities seriously to Y Lle Celf. Paratowyd hyn o eiriau dan gysgod darnau olaf o’r to hwn oedd prosiect Recording be the same if invaded by an enemy) to present support and sustain this ecology of individual colled trist un o aelodau’r Cyngor eleni, Osi Rhys Britain adeg yr Ail Ryfel Byd, lle caed llygaid day concerns for hard livelihoods in a global artists in Wales. We are focusing on this in our Osmond, un a oedd ymhlith y mwyaf llafar o trefol yn edrych ar ansawdd tirwedd na fyddai neo-liberal market economy and stark choices presence within Y Lle Celf, conscious of the sad blaid rôl yr artist o fewn cymdeithas. fyth yr un peth pe’i meddiannwyd gan y gelyn - around farming. And for the artists relating to loss from our Council this year of one of the Ymddangosodd Osi ddiwethaf mewn i bryderon cyfoes, sy’n cofnodi bywoliaeth galed that world, there is the feeling that they want to strongest advocates for how tall artists can stand arddangosfa yn Y Lle Celf nôl yn 2009 pan mewn economi-farchnad neo-ryddfrydol fyd- make work that does not have to set its face in society, Osi Rhys Osmond, last present as an enillodd Wobr Ifor Davies, ond mae’n fythol eang, a’r dewisiadau llwm sydd i’w wneud ym against what that formative environment gives exhibitor with his Ivor Davies Award piece in bresennol fel llais heriol y mae angen i ni ei myd ffermio. Ac i’r artistiaid sy'n uniaethu â'r byd them. The final piece in a suite of images drawn 2009, but for ever present as a contesting voice gofio. hwnnw, mae teimlad eu bod yn awyddus i from a meditation on cycles in managed nature we need to remember. wneud gwaith nad oes yn rhaid iddo gicio’n David Alston by Helen Sear, (currently in Wales’s presence in David Alston erbyn y tresi a roddwyd iddynt gan yr Cyfarwyddwr y Celfyddydau the 56th Biennale in Venice), we see a glowing Arts Director amgylchedd ffurfiannol hwn. Yn y darn olaf, Cyngor Celfyddydau Cymru field of rapeseed shot through with blood red mewn cyfres o ddelweddau a luniwyd gan Arts Council of Wales 8 9 Sylwadau’r Detholwyr Selectors’ Statements

Angharad Pearce Jones James Gregory yn manteisio ar y technegau prosesu digidol diweddaraf oll i gynhyrchu Bydd rhai artistiaid yn dod i’r brig yn rhy fuan, Lloerennau gwaith a gyfareddodd y detholwyr bydd eraill yn cilio ac wedyn yn ail-ymddangos o’r cychwyn cyntaf. Mae’n mapio ei safle gyda chasgliadau newydd o waith wrth iddynt daearyddol ei hun ar y blaned hon drwy’r aeddfedu. Mae Glyn Baines wedi treulio’i oes yn weithred syml o dynnu lluniau’r cylchfannau graddol berffeithio ei ddawn ac ar hyn o bryd, bychain sydd o amgylch ei dref enedigol, ac yntau’n 85 oed, mae’n cynhyrchu ei waith Llanilltud Fawr. Taith a disgrifiad hyfryd arall gorau hyd yma. Er nad yw gwobrau a chlodydd o’r profiad corfforol a synhwyraidd o deithio yn bwysig iddo, na’r awydd i ddilyn y byd celf o amgylchedd trefol i un gwledig yw fideo sefydledig, nid oes gan ddetholwyr eleni Robert Davies, Am ennyd ar reilffordd. unrhyw amheuaeth wrth ddyfarnu’r Fedal Aur am Gelfyddyd Gain yn unfrydol iddo. Mae cynfasau cynhyrfus Catrin Webster, boed hwy’n ailddehongliadau hanesyddol neu’n Mae cyflwyno casgliad o weithiau dau dirluniau, yn ffrwydro gydag egni newydd ers ddimensiwn, wedi eu creu o dameidiau o ei theithiau ledled y wlad ar feic modur, gan bapur, wedi’u paentio a’u torri, ar fwrdd, i un ddefnyddio ffôn symudol i gofnodi delweddau o’r llwyfannau cyhoeddus uchaf ei fri ar gyfer Gobaith ar y dde Glyn Baines yn gyflym. Mae’r dylanwadau hyn yn hidlo’n gelf gyfoes yng Nghymru yn dangos crynoder, uniongyrchol i’r gwaith, gan ddwyn ei a’r union hunanhyder hwn sy’n ei wneud mor Glyn Baines yn bersonol yn teimlo eu bod yn phaentiadau yn llwyr i’r presennol. apelgar. Mae’r gweithiau hyn yn wireddiad orffenedig. Fel bywyd ei hun, maent yn dal i blynyddoedd o hyfforddi’r llygad i arsylwi, esblygu. Gwaith epig yn arddangosfa eleni yw gorchudd dethol a symleiddio - o gynfasau trwm dan Mae Rhian Hâf, enillydd Y Fedal Aur am Grefft plastig grog Carwyn Evans, “ffoto-ddatguddiad baent olew i ludweithiau rhannol-haniaethol, a Dylunio eleni, hefyd yn canolbwyntio, mewn 20 mlynedd”. Darn dirdynnol sy’n talu teyrnged MAT-WLS(31).2009 gydag ambell i fotiff hawdd ei adnabod hyd modd fforensig, ar estheteg benodol ac yn i flynyddoedd o waith caled ei dad, fel tenant (Y diweddar / the late Richard ‘Dic’ Powell) at haniaeth lwyr. treulio oriau lawer yn cydbwyso newidiadau ffarm, ac sydd hefyd yn torri ar draddodiad. Dewi Glyn Jones Twnnel polythen a ailddyfeisiwyd ddwywaith Fodd bynnag, mae ysbrydoliaeth ei waith yn cynnil iawn er mwyn creu cydbwysedd. Y ddau Mae Dewi Glyn Jones wedi dal crychion wyneb ydyw - wedi ei godi fel sied wˆyna yn y coed, real. Ar hyn o bryd mae wedi ei wreiddio, yn yma yw curiad calon Y Lle Celf eleni, ac mae’r hindreuliedig ac ocsid coch ar ddalen o haearn yn hytrach na thyˆ gwydr ar gyfer tyfu cnydau llythrennol, yn ei ardd gefn. Aeth y detholwyr gweithiau sydd o’u cwmpas yn eu dyrchafu yn rhychiog, yn ei ddatganiad olaf ar farchnad da ac yna ei ddyrchafu i statws celfyddydol gan draw i stiwdio Glyn Baines a gweld ei brosesau ogystal â chael eu dyrchafu ganddynt. byw Y Trallwng, a gaeodd yn derfynol yn 2009 fab y mae ei waith yn gelf ac na fydd fyth yn creadigol. Bydd wrthi’n ‘gweithio’ byth a Mae sicrhau cydbwysedd perffaith o ffurf, lliw er mwyn gwneud lle i archfarchnad Tesco ffarmwr. Mae ei arwyneb wedi ei staenio gan beunydd, a thynnwyd ein sylw at y coed anferth a gwead yn hollbwysig yng ngwaith y tri newydd. Mae Aled Rhys Hughes yn cynhyrchu flynyddoedd o sudd gwyrddni coed a llwybrau yn ei ardd gefn, un yn fytholwyrdd dywyll, un ceramegydd sydd yn yr arddangosfa, Susan math gwahanol iawn o ffotograff, delweddau hir ac araf gwlithenni a malwod, crewyr tawel arall yn wyrdd gwelw. Bydd yn eu hastudio Phillips, Zoe Preece a Sophie Southgate, a hefyd hynod real a dwys o’r cofebau ansylweddol a y gwaith celf enfawr anhryloyw hwn. drwy ysbienddrych bob dydd, gan sylwi ar y yng ngemwaith papur plyg Jason Chart-Davies. bregus i’r rhai a fu farw yn y Rhyfel Byd Cyntaf; tensiwn rhwng y naill liw a’r llall, a’r naill wead Mae rhoi’r gofod i’r elfennau hyn anadlu, o’i baneri’r ddraig goch plastig bychain wedi’u Er gwaethaf gwrthgyferbyniad eu deunyddiau, a’r llall. Yna bydd yn encilio i’w stiwdio, lle gyplysu â thechneg berffaith, yn dangos eu paentio a’u gosod yng nghoed Mametz. Mae mae nodweddion tebyg rhwng gwaith Carwyn dewisir darnau o bapur wedi’u torri’n fras o’r dawn unigol fel artistiaid. Mae’r cymysgu di-dor Ruth Harries yn dehongli’r un digwyddiad Evans a phaentiadau cyfoethog a hudol Shani twmpath cynyddol ar lawr y stiwdio, er mwyn rhwng celfyddyd gain a chymhwysol yn rhoi ei hanesyddol mewn arddangosiad angerddol o Rhys James, lle mae gwead arwyneb a ail-greu’r rhythmau gweledol y mae newydd eu ansawdd unigryw i Arddangosfa Agored yr eitemau dibwys bob dydd, sy’n cael eu dyrchafu phatrwm yn cuddio realiti llymach; y boen o gweld. Eisteddfod. eto gan eu cyfeiriadaeth hanesyddol. Mae Seán orfod gadael Awstralia a symud i’r DU. Gyda storfa wyth degawd o gof gweledol i bori Yn bersonol, byddaf yn creu celf er mwyn Vicary yn ailymweld â gwrthdaro llawer Er eu bod yn fychan o ran eu maint, mae ynddi, ni theimla Glyn Baines yr angen i ond gwneud synnwyr o’r byd o’m cwmpas. Yn yr un cynharach, sef cwymp y , gweithiau Nerea Martinez de Lecea a Menna ail-greu’r byd fel y mae pawb arall yn ei weld. modd, mae artistiaid yr arddangosfa hon yn er mwyn ymdopi â’i deimlad personol o golled, Angharad yr un mor bwerus â’i gilydd. Gwnaed Yn hytrach, dros fisoedd ar fisoedd, mae’n gosod archwilio eu syniad eu hunain am y byd, boed mewn synergedd cyfareddol o animeiddiad, argraff ar y detholwyr gan ansawdd llinellau arlliwiau a gweadau mewn haenau er mwyn hynny’n aildrefniant esthetig neu’n werthusiad fideo, barddoniaeth a cherddoriaeth. rhydd Nerea Martinez de Lecea, mewn cyfres creu cydbwysedd ambell dro, tensiwn dro arall ffres o ddigwyddiadau hanesyddol neu Mae nifer o artistiaid wedi dewis elfennau sy’n mynegi datgysylltiad plentyn oddi wrth ond fyth yn gwblhad llwyr. Hyd yn oed wrth i ni bersonol. penodol o brosesu ffotograffig er mwyn creu realiti yn dilyn digwyddiad trawmatig. Mae ei edrych arnynt yma yn yr Eisteddfod, ni fyddai gweithiau anghonfensiynol a thrawiadol. Mae fideo o ferch yn wylo’n dawel, yn eistedd ar ei 10 11 Sylwadau’r Detholwyr Selectors’ Statements

llawn mynegiant hyn mewn ymateb i fygythiad hollgyffredinol, a’r mwyaf haniaethol o ran ei gan sborau niweidiol. Fe’u hysgogwyd hefyd weithrediad, ac sydd ar yr un pryd yn defnyddio gan ddymuniad yr artist i ailgysylltu gydag eu profiad agosaf. arlunio arsylliadol, o ganlyniad i broblemau Dewiswyd dau ddarn mawr o waith oherwydd diweddar gyda’i olwg. eu bod yn syniadau pwerus. Mae’r ddau mewn Mae ailstrwythuriad proses ddethol yr cytgord â diwylliant Cymru, ac yn arbennig Seindon I arddangosfa eleni, gyda’r gorchwyl i ddewis ddiwylliant gwledig. Y cyntaf yw gwaith gosod Gwenllian Spink hanner y nifer arferol o arddangoswyr, yn rhoi Christine Mills Carped coch, sef ‘darlun’ 10 metr daflu fel pelydrau o olau a chysgod. Ym mhob mwy o ofod i’r artistiaid anadlu. Mae hi hefyd (30 troedfedd) o hyd wedi’i wneud o wlân blwch, bydd y golau’n mynd i mewn i’r bloc yn fwy curadurol ac yn llai o gasgliad; mae llai Cymreig a’i liwio mewn gwahanol arlliwiau o gwydr ar ongl wahanol gan greu gwahaniaeth o weithiau’n golygu bod nodweddion diddorol wyrdd llachar. Mae’r gwaith celf hwn, a wnaed bychan rhwng y pelydrau golau a’r cysgodion gwrthgyferbyniol a thebyg yn dechrau â llaw o wlân wedi’i gardio, yn cyfeirio at gefn ym mhob un ohonynt. ymddangos. Mae deinameg y dau ddeg dau gwlad, a’r hyn y disgrifia’r artist yn ‘ddaioni’. artist yma wedi’u grwpio gyda’i gilydd yn bodoli Mae hefyd yn cyfeirio at ‘garped coch’ y sêr Dim ond egluro mecanwaith gwaith Rhian Hâf am un wythnos yn unig ac ni chaiff fyth ei ail- mewn ‘premieres’, lle bydd y cyfoethog a’r a wna’r disgrifiad rhyddieithol hwn. Fel y greu. Maent yn rhoi dau ddeg dau gipolwg enwog yn eu helfen. Defnyddia Christine Mills dywedodd hi ei hun - mae ei gwaith yn unigol ar y byd, o safbwynt yr artistiaid eu y ffuantrwydd benthyg hwn er mwyn dangos canolbwyntio ar ddal golau a chysgod. Gall hunain, ar adeg benodol. Mae fideo monocrom bod gan bawb ohonom hawl i’r cyfoeth a’r gwydr ddal, trawsyrru ac adlewyrchu golau, hardd Anthony Shapland [Saib] Astudiaeth daioni sydd gan y tir i’w gynnig. ac yn Cipio eiliadau mae’r gwydr yn gwneud amser a symud, sy’n dal eiliad o newid heb ei pob un o’r rhain. Y gwaith mawr arall a ddewiswyd yw Gorchudd golygu, yn ein hatgoffa y bydd yr arteffactau gan Carwyn Evans. Mae’r haen blastig 11.5 metr Yr effaith gyffredinol yw lefelau ychydig yn a ddiffiniodd genedl dros dro, ar ddiwedd yr (33 troedfedd) o hyd wedi’i gorchuddio â wahanol o olau a chysgod. Mae’r effaith yn wythnos hon, yn cael eu lapio, eu labelu, eu miloedd o olion pridd mwydod - a gyfareddol. Nid yw’n ennyn atgofion penodol, rhoi mewn blychau a’u cludo i ffwrdd. ddefnyddiwyd dros nifer o flynyddoedd gan ond yn hytrach mae’n eich hudo i mewn i’r Elaine Marshall dad yr artist fel twnnel polythen. Caiff ei golau a’r cysgod ac yn eich annog i edrych drawsnewid wrth ei grogi mewn oriel. ar gynildeb rhyfeddol rhyng-chwarae golau Arddangosfa Agored yr Eisteddfod sydd â’r Gobeithiwn y bydd hwn yn bwnc trafod, mewn a chysgod. gynulleidfa fwyaf cymysg o unrhyw arddangosfa yn un o leoliadau mwyaf gwledig arddangosfa yn y wlad. Ni wnaethom ddethol Gan fod testun y gwaith hwn mor gynnil, Cymru, a lle gwyddom y bydd llawer o bobl sy’n artistiaid am ein bod yn teimlo bod eu celf yn gwerthfawrogir ef orau drwy dreulio amser yn Y baddon / The bath gweithio ar y tir yn ymweld â’r arddangosfa. hygyrch, neu dim ond oherwydd bod y gwaith astudio’r patrymau, a dwyster y golau a’r tywyll. Shani Rhys James yn dangos gallu technegol, neu fod ganddo Rydym wedi dewis Rhian Hâf yn enillydd Bydd y gwaith celf hwn yn adlewyrchu eich phen ei hun tra bod ei chyd-ddisgyblion yn destun poblogaidd. Yn hytrach, rydym wedi Y Fedal Aur am Grefft a Dylunio. Dylunio Gwydr hwyl a’ch synwyrusrwydd. O hepgor eich canu ‘Clychau Aberdyfi’, yn taro deuddeg dewis gwaith oherwydd ein bod yn teimlo ei oedd maes astudio’r artist yn y brifysgol ac mae meddyliau gwybyddol a gadael i’ch llygad gydag unrhyw un sydd erioed wedi cael y fod yn arbennig - cawsom ein cyffroi ganddo - wedi parhau i weithio â gwydr ers hynny. Mae’r a’ch emosiwn reoli, gallwch gyrraedd cyflwr profiad o beidio â chael eu cynnwys. roedd yn dweud rhywbeth wrthym - roeddem gwaith celf yr ydym wedi ei ddewis - Cipio sy’n ymylu ar fyfyrdod. Fe’n cyfareddwyd gan bortreadau eiconig yn teimlo ei fod yn hardd - neu’n onest. Roedd eiliadau - yn syniad cynnil iawn a grëwyd â Gwenllian Spink yw enillydd yr Ysgoloriaeth Menna Angharad o wrthrychau syml. Mae yn rhaid i’r holl gelf fod ag integriti artistig. blociau gwydr wedi’u gosod mewn deuddeg Artist Ifanc. Bu’n astudio ar y cwrs sylfaen yng olew yn sicr yn gynnyrch hynod bwerus ac blwch pren hardd. Gan ddefnyddio’r Mae pedwar o’r artistiaid yn byw o fewn pum Ngholeg Sir Gâr, Caerfyrddin, a bydd yn mae’n tynnu ein sylw at gysylltiad eiconig peiriannau mwyaf modern, a gyflenwyd gan milltir i faes yr Eisteddfod - David Dawson, defnyddio’r wobr i astudio printio blociau pren pellach, sef Salm 23 gydag Iraist fy mhen ag gwmni o ogledd Cymru, mae Rhian Hâf wedi Christine Mills, Shani Rhys James a Stephen yn Japan. Bydd hefyd yn dechrau ar gwrs olew. Mae paentiadau eraill yn dal defodaeth sgleinio’r blociau gwydr. Cynlluniodd hi’r West. Dywed hyn fwy am gyfoeth y dalent leol gradd arlunio yng Ngholeg Celf Camberwell. seremoni briodas; gwisg a wisgir gan forwyn blychau a gynhyrchwyd wedyn gan grefftwr. nac unrhyw benderfyniad ar ein rhan ni i briodas ifanc, sy’n ddathliadol a hefyd yn unig Ganwyd Gwenllian Spink yn Hong Kong. Pan yn ddethol artistiaid o’r gymdogaeth leol. Daw Rydym wedi creu ystafell i ddangos y gosodiad a chwlwm o ffabrig hardd ond cyfyngus. blentyn ar Ynys Lantau roedd dwˆr o’i hamgylch enillwyr y Medalau Aur - Glyn Baines (Celfyddyd Cipio eiliadau. Mae gan bob un o’r deuddeg ym mhobman. Eglura mai dwˆr yw’r elfen gryfaf Gwnaeth darluniau siarcol, llawn clymau Gain) a Rhian Hâf (Crefft a Dylunio) o ardaloedd blwch sy’n rhan o’r gosodiad floc gwydr yn ei yn y diwylliant Tsieineaidd. Arhosodd y Stephen West o goeden onnen hefyd argraff ar gwledig yng ngogledd Cymru – y naill o’r Bala ganol. Bydd y bloc sgleiniog iawn hwn yn dylanwad hwn gyda hi pan symudodd i y detholwyr. Cynhyrchwyd y delweddau mawr, a’r llall o ardal Abergele. Eu gwaith yw’r mwyaf plygu’r golau sy’n disgyn ar y blwch, ac yn ei 12 13 Sylwadau’r Detholwyr Selectors’ Statements

Aberystwyth a hithau’n saith oed, ac mae’n ei ffotograffiaeth wedi creu daearyddiaeth dal yn amlwg yn ei gwaith. Yn y gwaith a newydd o’r strydlun cyffredin. Mae’r ffotograff ddewiswyd ar gyfer yr arddangosfa, bu mawr hwn yn un o bedair set o ffotograffau yn Gwenllian Spink yn torri papur gyda thorrwr ein detholiad, ac mae’n helpu i bwysleisio’r laser i gyfeiliant swˆn dwˆr a dywed bod hyn yn pwynt bod ffotograffiaeth yn ffurf ar gelf sy’n ei helpu i ddal cymhlethdod y tonnau sain. gyfartal â phob math arall. Rydym hefyd wedi Gwnaed argraff arnom gan gywreinrwydd dewis gwaith y ffotograffydd Aled Rhys Hughes, gwaith Gwenllian Spink, a gallem weld a ffotograffau gan y paentiwr David Dawson. rhesymeg astudio printio blociau pren yn Roedd hi’n bleser gennym gael y cyfle i ddewis Japan, lle mae athroniaeth Tsieineaidd yn ffotograffau o farchnad da byw Y Trallwng, sylfaenol i dechnegau printio Japaneaidd. dynnwyd gan Dewi Glyn Jones, ychydig cyn iddi Bydd yr ysgoloriaeth yn caniatáu iddi archwilio gau am y tro olaf ym mis Tachwedd 2009, gwreiddiau diwylliannol ac ar yr un pryd Paentiad haf – tua Gesail-ddu / Dim gwrthrych diriaethol II (manylyn) / a symud i’r farchnad newydd ar gyrion y dref. ddatblygu sgil newydd. Summer painting – towards Gesail-ddu No tangible object II (detail) David Dawson Zoe Preece Dyma’r tro cyntaf i’r cofnod o bobl a oedd yn Hoffem ddiolch i Eleri Mills, Cadeirydd yr rhan annatod o’r farchnad a’i hadeiladau gael Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol a Mererid i ni benderfynu ar ein detholiad. Roeddem am Gallem gynnwys rai gweithiau oherwydd bod ei weld. Mae hwn yn cofnodi diwedd cyfnod, Velios, Cadeirydd Panel Sefydlog Celfyddydau ddethol gwaith a oedd yn dangos yr ystod o y fformat newydd yn rhoi mwy o ofod i ni, a’r gyda’r hiraeth anochel am ffordd o fyw sy’n Gweledol. Gwnaeth y ddwy ein helpu i weithgaredd celf sydd i’w gael yng Nghymru, gobaith yw y bydd y gwaith safle benodol hwn graddol newid. Mae’r newidiadau i’r farchnad gynllunio’r Lle Celf ar ei newydd wedd. Felly, ac roeddem eisiau dathlu’r ystod o dalent a yn ysgogi trafodaeth. Rydym wedi cynnwys yr da byw yn adlewyrchu’r newid amlwg ym myd os ydych yn hoff ohono dywedwch wrthynt. herio rhai rhagdybiaethau ynglyˆn â beth sy’n artist perfformio, Stephen Kingston, oherwydd ffermio yng nghanolbarth Cymru. Nid dim ond ‘gelf dda’. Mae’r rhain yn rhagdybiaethau sydd teimlem y byddai ei gelf ef yn cysylltu’n Michael Nixon newyddiaduriaeth ffotograffig hynod ddiddorol gan y ‘cognoscenti’ a’r gwyliwr cyffredin. uniongyrchol gyda phawb a fyddai’n ymweld yw’r rhain, maent hefyd, drwy’r dewis o destun, Mae rhywbeth ynglyˆn â daearyddiaeth yr â’r arddangosfa. Mae’n creu darlun enfawr o’r Un o’r pethau y mae pawb am gael gwybod yn creu celf sy’n ein galluogi i gael golwg ar Eisteddfod, a’r modd y mae’n teithio o gwmpas bobl sy’n ymweld â’r arddangosfa. Efallai y yw, pam y dewiswyd yr artist hwn yn hytrach hanes y farchnad a’r bobl y mae eu bywydau y wlad, sy’n mynd i fer eich esgyrn fel bo pob bydd pobl yn gweld eu hunain, neu rywun y nac artist arall. Nid gwyddor yw dethol wedi llunio ei hanes. lleoliad yn bwysig. maent yn ei adnabod, yn y darlun. arddangosfa, ac felly nid yw’r dethol yn Rydym wedi dewis gwaith tri phaentiwr, Mae arddangosfa eleni yn wahanol mewn nifer wrthrychol. Fe’i seilir ar bwy ydym ni a’r Fel unrhyw ddarn perfformio, ni wyddom sut Shani Rhys James, Catrin Webster, a Menna o ffyrdd. Mae llai o artistiaid - detholwyd dau ar deunydd a gyflwynwyd. ganlyniad a gawn, ond mae hynny’n rhan o’r Angharad. Mae teimlad yn ganolbwynt i waith hugain. Golyga hyn y gall ymwelwyr â’r hwyl. Mae gwaith Stephen Kingston yn cyfuno Nid oeddem am gefnogi’r farn hierarchaidd y tair, ond mae eu harddulliau paentio yn arddangosfa weld mwy o waith pob artist neu, medr gydag arsylwi manwl, ac mae’n hygyrch o ‘gelf’ sy’n diffinio celf gain fel rhywbeth perthyn i dri thraddodiad gwahanol. Dengys yn achos dau artist, Carwyn Evans a Christine ac yn gyfeiriadol at gelf gyfoes. Dengys ei waith pwysicach na chelf gymhwysol neu grefft. Nid y tair gamp fedrus mewn paent. Yn achos Shani Mills, galluogwyd ni i ddangos darnau mawr integriti a oedd, er ei fod yn air anodd ei ydym o’r farn bod paentiad neu gerflun yn llai Rhys James, cawsom ein cyfareddu gan destun iawn o’u gwaith hwy. Rydym hefyd wedi creu ddiffinio, yn un o’n prif egwyddorion. Yn ogystal perthnasol na ffilm. Mae’r detholiad felly yn dau baentiad - bath - a drama ryngbersonol gofod dehongli, lle ceir ffilm fywgraffiadol fer ag integriti edrychom hefyd am gelf a wnaeth adlewyrchu hyn o ran y deunyddiau a seicolegol gref ynghyd ag addurniad yn y llall. am yr artistiaid a ddetholwyd, a hefyd ein cynhyrfu, neu ein hysgwyd allan o’n byd ddefnyddiwyd ac athroniaeth yr artistiaid ddeunydd deongliadol am eu gwaith. artistig cyfforddus - gwaith a roddodd syndod i Ni allem beidio â chynnwys gwaith cerameg a ddetholwyd gennym. ni, a gwneud i ni deimlo naill ai’n well neu’n pensaernïol Susan Phillips neu ddarnau Mae’r arddangosfa’n unigryw yn y calendr Mewn sawl ffordd mae’r arddangosfa hon yn waeth ynglyˆn â bywyd - gwaith a oedd yn hwyl cerameg naratif Zoe Preece, ac mae lliw a ffurf cenedlaethol oherwydd, i lawer o bobl, dyma’r sioe gelf gonfensiynol. Mae wedi’i chrogi ar a hefyd yn ddwfn. Rydym wedi osgoi gweithiau cerameg Sophie Southgate yn agoriad llygad. unig arddangosfa gelf y byddant yn ymweld â furiau, wedi’i gosod ar blinth neu edrychir arni hynod ddadleuol, a’r amlwg genedlaetholgar, hi eleni. Fodd bynnag, ar gyfer nifer o artistiaid Rydw i wedi mwynhau’r profiad o ddethol ar sgrîn. Nid oherwydd mai dyma’r math o er ein bod wedi dethol artistiaid sy’n dathlu ac ymwelwyr sy’n fynychwyr rheolaidd ag arddangosfa eleni. Bu Robyn Tomos, y arddangosfa yr oeddem am ei chael y mae hyn, diwylliant a hanes y genedl. arddangosfeydd celf gyfoes, un yn unig fydd Swyddog Celfyddydau Gweledol, yn ddiflino ond yn hytrach oherwydd y gwaith a hon o nifer o arddangosfeydd y byddant yn Rydym wedi dethol artistiaid sy’n adnabyddus yn ei gymorth gan ein helpu ni i ganolbwyntio gyflwynwyd i ni ddethol ohono. Byddem yn fwy ymweld â hwy eleni. iawn ac sydd ag enw da drwy fod mewn nifer pan allai pethau fod wedi mynd ar gyfeiliorn. na pharod i ystyried rhagor o gerfluniau neu o arddangosfeydd. Rydym hefyd wedi dethol Hoffwn hefyd ddiolch i Sean Harris, y bu ei Gwna hyn y gynulleidfa’n un unigryw ac fwy o waith traws-gyfrwng, ond ni chyflwynwyd artistiaid nad oedd yn hysbys i unrhyw un o’r brofiad artistig a thechnegol yn gymorth i ni arbennig, ac roedd hon yn ffactor bwysig wrth llawer o’r math hwn o waith. detholwyr, megis yr artist James Gregory y mae gynllunio’r arddangosfa. 14 15 Sylwadau’r Detholwyr Selectors’ Statements

Angharad Pearce Jones Some artists peak too soon, others ebb and flow, re-emerging with new collections of work as they mature. Glyn Baines has spent a lifetime steadily perfecting his skills and at 85 years is producing his strongest work to date. Despite his quiet disregard for awards and accolades, or courting the established art world, this year’s selectors have no hesitation in unanimously awarding him the Gold Medal for Fine Art. To present to one of the most prestigious and public platforms for contemporary art in Wales, a group of two-dimensional works, produced solely from painted and torn bits of paper on board, shows brevity and it’s precisely this self- confidence that’s so appealing. These works Llifeiriant Casgliad clustdlysau / Earring collection are the embodiment of years of training the Glyn Baines Jason Chart eye to observe, to select and to simplify - from spends many hours balancing very subtle forests of Mametz. Ruth Harries interprets the exposure photograph’. A poignant piece, it plays heavily painted oil canvases to semi-abstract changes to create equilibrium. These two form same historical event in a visceral display of homage to his father’s years of toil, as a tenant collages, with the occasional recognisable motif the beating heart of this year’s Lle Celf, and the insignificant everyday items, elevated again farmer, whilst also marking a break in tradition. to pure abstraction. surrounding works both elevate and are by their historical reference. Seán Vicary It is a twice reinvented polytunnel - built as a The source of his work is real, however. At elevated by them. revisits a much older conflict, the fall of Prince makeshift lambing shed in the woods as present, it’s grounded quite literally in his back Cynddylan, to come to terms with his own sense opposed to a crop growing green house and Achieving the perfect balance of form, colour, garden. The selectors visited Glyn Baines’ studio of loss, in a captivating synergy of animation, then elevated to painterly status by a son whose texture is imperative in the works of the three and witnessed his creative processes. He is video, poetry and music. toil is art and will never be farming. Its surface is ceramicists in the exhibition, Susan Phillips, perpetually ‘at work’, drawing our attention to stained by years of moss green sap and the long Zoe Preece and Sophie Southgate, as with Jason A number of artists have selected particular the huge trees in his back garden, one dark slow tracks of slugs and snails, the silent creators Chart-Davies’s folded paper jewellery. Giving elements of photographic processing to produce evergreen, and another, the palest green. He of this huge opaque work of art. these elements the space to breathe, when unconventional and striking pieces. James studies them through binoculars daily, noticing coupled with impeccable technique, shows Gregory exploits the very latest digital Despite their contrasting materials, there are the tension between one colour and another, their individual skill as artists. It is also the processing techniques to produce Satellites, a similarities between Carwyn Evans’ work and one texture and another. He then retreats to his seamless intermingling of the fine and applied work that immediately enthralled the selectors. the plush, seductive paintings of Shani Rhys studio, where coarsely torn paper is selected arts that give the Eisteddfod Open Exhibition its James Gregory maps his own geographical James, where surface texture and pattern mask from the ever growing mound carpeting the unique quality. position on this planet by the simple act of a starker reality; the wrench of uprooting from studio floor, to re-create the visual rhythms he photographing the mini roundabouts encircling Australia to the UK. has just seen. I personally create art to make sense of the his home town of Llantwit Major. Another world around me. Similarly, artists in this Despite their diminutive scale, the works of both With an octogenarian visual memory bank, journey and beautifully executed description exhibition are exploring their particular take Nerea Martinez de Lecea and Menna Angharad Glyn Baines can simply dip in and out and feels of the physical and sensory experience of on the world, be that an aesthetic re- are equally potent. The selectors were no need to just reproduce the world as everyone travelling from an urban to a rural environment, arrangement or a fresh evaluation of impressed by the quality of Nerea Martinez de else sees it. Instead, over months and months, is Robert Davies’ video, Of time and the railway. historical or personal events. Lecea’s fluid lines, in a series that expresses a he layers hues and shapes to create sometimes Catrin Webster’s pulsating canvases, be they child’s dislocation from reality following a equilibrium, sometimes tension but never Dewi Glyn Jones captures the creases of a historic re-renditions or landscapes, burst with traumatic event. Her video of a silently weeping completion. Even as we view them here at the weathered face and red oxide on a corrugated renewed energy since her cross-country girl, sitting alone whilst her classmates sing Eisteddfod, Glyn Baines would not consider iron sheet, in his last testament to the motorcycle journeys, using a mobile phone to ‘Clychau Aberdyfi’, has resonances with anyone them to be finished. Like life itself, they are livestock market, closed in 2009 to make way for capture instantaneous images. These influences who has ever experienced being ‘left out’. still evolving. a new Tesco supermarket. Aled Rhys Hughes filter directly into the work, bringing her produces a very different kind of photograph, We were intrigued by Menna Angharad’s iconic This year’s winner of the Gold Medal for paintings right into the here and now. intensely super real images of the insubstantial, portraits of simple objects. Oil is indeed a Craft and Design, Rhian Hâf, also hones in, flimsy memorials to the dead of the First World An epic work in this year’s exhibition is Carwyn significantly powerful product and she draws forensically, on a particular aesthetic and War; tiny painted and plastic Welsh flags in the Evan’s suspended plastic sheet, a ‘20 year long our attention to a further iconic connection, to 16 17 Sylwadau’r Detholwyr Selectors’ Statements

Elaine Marshall light and shadow. Glass can capture, transmit and reflect light, and in Cipio eiliadau the glass The Eisteddfod Open Exhibition has the most does all of these things. mixed audience of any exhibition in the country. We did not choose artists because we thought The overall effect is of slightly different levels their art was accessible, or just because it of light and shadow. The effect is quite showed technical skill, or had a popular subject mesmerising. It does not evoke specific matter. Rather, we have chosen work because memories, but rather draws you into the light we thought it was special - we were moved by it and shadow, and encourages you to look at the - it said something to us - we thought it was extraordinary subtlety of the interplay between beautiful - or honest. All of the art had to have light and shadow. an artistic integrity. As the subject matter of this artwork is so subtle, Four of the artists live within five miles of the the maximum benefit is obtained by spending Eisteddfod site – David Dawson, Christine Mills, time observing the patterns, and intensity of light Shani Rhys James and Stephen West. This says and dark. This artwork will reflect your mood more about the wealth of local talent than any and sensibility. If you are able to suspend your decision on our part to select artists from the cognitive thoughts and allow your eye and locality. The Gold Medal winners – Glyn Baines emotions to take over, you will be able to reach 3:1 (Fine Art) and Rhian Haf (Craft and Design) are an almost meditative state. Menna Angharad both from rural - Bala and Abergele Gwenllian Spink is a young artist who has won Psalm 23 with Anoint my head with oil. Other respectively. Their work is the most universal, the Scholarship. She has been studying on the paintings capture the ritual of the marriage and the most abstract in its execution, whilst at foundation course at Coleg Sir Gâr, Carmarthen ceremony; a dress worn by a young bridesmaid, the same time drawing from their immediate and will use the award to study woodblock both celebratory and lonely and a knot of experience. Cipio eiliadau (manylyn) / Captured moments (detail) printing in Japan. She will also take up a place fabric, beautiful yet constraining. Two large works have been chosen because Rhian Hâf at Camberwell College of Art, to undertake a Stephen West’s knotted, charcoal drawings of they are powerful ideas. Both have a resonance We have chosen Rhian Hâf as winner of the degree in drawing. an ash tree also impressed the selectors. These with the , and in particular rural Gold Medal for Craft and Design. The artist Gwenllian Spink was born in Hong Kong. She large expressive images were produced in culture. The first is the installation by Christine studied Glass Design at University and has since, was surrounded by water as a child, growing response to the threat of damaging spores. Mills Carped coch (red carpet) which is a 10 continued to work with glass. The artwork we up on the Lantau Island. She explains that water They were also sparked by the artist’s desire metre (30 foot) long ‘drawing’ made from Welsh have chosen - Cipio eiliadau (Captured is the strongest element in Chinese culture. This to re-connect with observational drawing, as wool, dyed in various shades of bright green. moments) is a very subtle idea created with influence stayed with her when she moved to a result of recent problems with his eyesight. Made by Christine Mills, from hand carded wool, glass blocks housed in twelve beautiful wooden Aberystwyth at the age of seven, and is still the artwork makes a reference to the The restructuring of the exhibition selection boxes. Using state of the art machinery, Rhian evident in her work. In the work that has been countryside, and to what the artist described process this year with a remit to select half the Hâf has polished the glass blocks supplied by chosen for the exhibition, Gwenllian Spink has as ‘daioni’ - nourishment and goodness. It also usual number of exhibitors, gives the artists a north Wales company. She has designed the been cutting paper, to the sound of water, using refers to the glamour of the ‘red carpet’ at more space to breathe. It is also more curated boxes, which are then made by a craftsman. a laser cutter, which she says helps her to premiers, where the rich and famous can show and less of a collection; fewer works mean that capture the intricacy of the sound waves. We off. Christine Mills uses this borrowed glamour, We have created a room to show the installation interesting contradictions and similarities begin were impressed with the subtlety of Gwenllian to show that we are all entitled to the richness Cipio eiliadau. The twelve boxes, that comprise to emerge. The dynamic of these twenty two Spink’s work, and we could see the logic of and goodness that the land offers. the installation, each have a glass block at their artists grouped together, exists for one week only core. This super polished block refracts the light, studying woodblock printing in Japan, where and will never be recreated. They offer us The other large work selected is Gorchudd / that falls on the box, and sends it as beams of Chinese philosophy underlies the Japanese twenty two individual takes on the world, from Sheath by Carwyn Evans. The 11.5 metre (33 foot light and shadow. In each box, the light enters printing techniques. The scholarship enables their standpoint, at a given time. Anthony long) plastic sheet is covered in thousands of into the glass block at a different angle, and her to explore cultural roots whilst at the same Shapland’s beautiful, monochrome video worm casts - used over many years by the artist’s consequently creates a subtle difference time developing a new skill. [Pause] Time and motion study, capturing an father as a poly tunnel. It is transformed by between the beams of light and the shadows We would like to thank Eleri Mills, Chair of the unedited moment of change, reminds us that hanging it in a gallery. We hope this is a subject in each box. Visual Arts Sub-committee and Mererid Velios, at the end of this week, the artefacts that for debate, in an exhibition that is in one of the This prosaic description only explains the Chair of the Visual Arts Standing Panel. They temporarily defined a nation here, will be most rural locations of Wales, and where we mechanics of Rhian Hâf’s work. As she herself helped us plan the new look of Y Lle Celf. So if bubble wrapped, labeled, boxed and know many people who work on the land will has stated - the focus of her work is on capturing you like it let them know. transported away. visit the exhibition. 18 19 Sylwadau’r Detholwyr Sylwadau’r Detholwyr Selectors’ Statements Selectors’ Statements

Michael Nixon There is something about the geography of the Eisteddfod and the way that it moves around the country that gets into your bones so that the location of each festival does matter. This year’s exhibition is different in a number of ways. There are fewer artists - twenty two have been selected. This means that visitors to the exhibition will be able to see more of each artist’s work or, in the case of two artists, Carwyn Evans and Christine Mills; this has enabled us to show very large pieces of their work. In addition we have created an interpretation space, where there is a short biographical film about the selected artists, plus interpretative material about their work. The exhibition is unique in the national calendar, in that for many people, it is the Lloerennau (manylyn) / Satellites (detail) Ar ôl San Romano 1 / After San Romano 1 only art exhibition that they will visit this year. James Gregory Catrin Webster However for many artists and regular visitors to of the work submitted to select. We would contemporary art exhibitions, this will be only have selected artists that celebrate the culture noticeable gear change in the farming life of have been happy to consider including more one of many exhibitions they will visit this year. and history of the nation. mid Wales. These photographs are not only sculpture or more cross media work, but so little intriguing photojournalism, but through the This makes the audience unique and special, We have chosen artists who are very well was submitted. selection of the subject matter, create art that and it was a major factor in determining our known and have been endorsed by having There is some work that we were able to include enables us to see into the history of the market selection. We wanted to select work that showed many exhibitions. We have also chosen artists because the new format gave us more space, and the people whose lives form its history. the range of art activity in Wales, and we who were unknown to any of the selectors, such and this site specific work will hopefully create wanted to celebrate the range of talent and to as the artist James Gregory, whose photography We have selected work by three painters, debate. We have included the performance challenge some preconceptions about what is has created a new geography from the Shani Rhys James, Catrin Webster, and artist, Stephen Kingston, because we thought his ‘good art’. These preconceptions held by both mundane streetscape. This large photograph Menna Angharad, all of whom have feeling at art would have a direct connection with all the the cognoscenti, and the general viewer. is one of four sets of photographs in our the heart of their work, but whose painting styles visitors to the exhibition. He is making a giant selection, and helps to emphasise the point that are from three different traditions. All three show One of the things that everyone wants to know is, drawing of the visitors to the exhibition. People photography is an art form equal to all other art an accomplished delight in paint. In Shani Rhys why this artist as opposed to that artist has been may see themselves in the drawing or see forms. We have also selected the work of the James case, we were intrigued by the subject selected. Selecting an exhibition is not a science, somebody they know. photographer Aled Rhys Hughes, and matter – a bath – in the case of two paintings, and therefore the selection is not objective. It is Like any performance piece there is a risk in photographs by the painter David Dawson. and strong interpersonal psychological drama based on who we are and what was submitted. combined with decoration in the other work. that we do not know how it will turn out, but that We were delighted to have the opportunity We did not want to endorse the hierarchical is also part of the fun. Stephen Kingston’s work to select the photographs of the Welshpool We could not resist the architectural ceramics view of ‘art’ that defines fine art, as in some way combines skill with acute observation, and is livestock market taken by Dewi Glyn Jones, of Susan Phillips or the narrative ceramics of more important than applied art or craft. We both very accessible and references just before the town centre mart closed in Zoe Preece, and the colour and form of Sophie do not think painting or sculpture is less relevant contemporary art. His work shows integrity, November 2009, to be transferred to the new Southgate’s ceramics are a revelation. than film. The selection therefore reflects this which although it is a difficult word to define, location on the edge of Welshpool. both in terms of the materials used and in the was one of our guiding principles. As well as I have enjoyed the experience of selecting this philosophy of the artists we selected. integrity we also looked for art that moved us, This is the first showing of the documentation year’s exhibition enormously. Robyn Tomos, of the people who were regular features of the Visual Arts Officer, has helped us tirelessly, and This exhibition is in many ways a conventional or jolted us out of our artistic comfort zone - work market amidst the buildings. This records the has kept us focused, when we might have gone art show. It is hung on a wall, put on a plinth, or that surprised us, and made us feel better or end of an era, with the inevitable nostalgia for off track. I would also like to thank Sean Harris, looked at on a screen. This is not because we set worse about life - work that was fun, as well as a way of life that is gradually changing. The whose artistic and technical experience helped out to have an exhibition like this, but because deep. We have shied away from deeply polemic work, and the overtly nationalistic, although we changes in the livestock market, being a us to plan the exhibition display. 20 21 Y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain The Gold Medal for Fine Art

Gwobr Prize

Y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain a £5,000 The Gold Medal for Fine Art and £5,000 (Ymddiriedolaeth James Pantyfedwen) (James Pantyfedwen Foundation) to be i'w rannu yn ôl doethineb y detholwyr. awarded at the discretion of the selectors.

Detholwyr Selectors

Angharad Pearce Jones, Elaine Marshall, Angharad Pearce Jones, Elaine Marshall, Michael Nixon Michael Nixon

Dyfarnwyd y gwobrau canlynol: The following prizes were awarded:

Glyn Baines Y Fedal Aur am Glyn Baines The Gold Medal Gelfyddyd Gain a for Fine Art and £5,000 £5,000

ENILLYDD Y GWOBRAU CELFYDDYD GAIN WINNER OF THE FINE ART AWARDS

Glyn Baines Glyn Baines Y Bala Bala

Coch yn gaeth £500 Coch yn gaeth £500

Crib goch £500 Crib goch £500

Llifeiriant £500 Llifeiriant £500

Coch mewn cyfyngder DAW Coch mewn cyfyngder NFS

Glas yn esgyn DAW Glas yn esgyn NFS

Gobaith ar y dde DAW Gobaith ar y dde NFS

Lle’r llechi DAW Lle’r llechi NFS

Coch yn gaeth Glyn Baines 22 23 Y Fedal Aur am Grefft a Dylunio The Gold Medal for Craft and Design

Gwobr Prize

Y Fedal Aur am Grefft a Dylunio a £5,000 The Gold Medal for Craft and Design and £5,000 (£4,000 Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol (£4,000 Montgomeryshire & the Marches 2015 Maldwyn a’r Gororau 2015; £1,000 Eglwys Visual Arts Sub-committee; £1,000 Loveday Street Loveday Street, Birmingham) i'w rannu yn Church, Birmingham) to be awarded at the ôl doethineb y detholwyr. discretion of the selectors.

Detholwyr Selectors

Angharad Pearce Jones, Elaine Marshall, Angharad Pearce Jones, Elaine Marshall, Michael Nixon Michael Nixon

Dyfarnwyd y gwobrau canlynol: The following prizes were awarded:

Rhian Hâf Y Fedal Aur am Rhian Hâf The Gold Medal for Grefft a Dylunio Craft and Design a £5,000 and £5,000

ENILLYDD Y GWOBRAU CREFFT A DYLUNIO WINNER OF THE CRAFT AND DESIGN AWARDS

Rhian Hâf Rhian Hâf Gwytherin, Abergele Gwytherin, Abergele

Cipio eiliadau Pris i’w drafod Captured moments Price on application

Cipio eiliadau / Captured moments Rhian Hâf 24 25 Ysgoloriaeth Artist Ifanc Gwobrau Eraill Young Artist Scholarship Other Awards

Gwobr Josef Herman - Dewis y Bobl Josef Herman Award - The People’s Choice Gwobr: £500 (Sefydliad Celf Josef Herman) Prize: £500 (Josef Herman Art Foundation) i’w dyfarnu i’r darn neu’r casgliad mwyaf awarded to the most popular piece or collection poblogaidd o waith yn yr Arddangosfa Agored. of work in the Open Exhibition. Gwahoddwn ni chi i edrych yn fanwl ar y We invite you to take a careful look at all the gwaith i gyd cyn penderfynu beth yw eich work before coming to a decision concerning ffefryn. Rhowch enw’r artist ar y papur your favourite work. Write the name of the artist pleidleisio. Bydd y bleidlais yn cau am 6.00pm, on the voting slip. Voting will close at 6.00pm, nos Wener, 7 Awst er mwyn cael amser i gyfrif Friday, 7 August in order to allow for counting y pleidleisiau a chysylltu â'r enillydd. the votes and contacting the winner. Cyhoeddir enw’r enillydd gan Mererid Hopwood The winner’s name will be announced by yn Y Lle Celf am 3.00pm, ddydd Sadwrn, Mererid Hopwood in Y Lle Celf at 3.00pm, 8 Awst. Saturday, 8 August. Enillydd Eisteddfod Genedlaethol Cymru Winner at the National Eisteddfod of Wales Sir Gâr 2014 Carmarthenshire 2014 Mai Thomas Mai Thomas Llangollen

Gwobr Ifor Davies Ivor Davies Award

Seindon II Gwobr: £600 Dyfernir am y gwaith yn yr Prize: £600 Awarded for the work in the Open Gwenllian Spink Arddangosfa Agored sy’n cyfleu ysbryd y frwydr Exhibition that conveys the spirit of activism in dros iaith, diwylliant a gwleidyddiaeth Cymru. the struggle for language, culture and politics Cyhoeddir enw’r enillydd am 2.00pm, ddydd in Wales. The name of the winner will be Ysgoloriaeth Artist Ifanc Young Artist Scholarship Llun, 3 Awst. announced at 2.00pm, Monday, 3 August. Sefydlwyd yr ysgoloriaeth hon er mwyn This scholarship has been established to Enillydd Eisteddfod Genedlaethol Cymru Winner at the National Eisteddfod of Wales hybu celf a chrefft yng Nghymru. Dyfernir yr promote art and craft in Wales. It is awarded to Sir Gâr 2014 Carmarthenshire 2014 ysgoloriaeth i'r ymgeisydd mwyaf addawol er the most promising candidate to enable him or mwyn ei alluogi i ddilyn cwrs mewn ysgol neu her to pursue a course in a recognised school or Marian Delyth Blaenplwyf, Aberystwyth Marian Delyth Blaenplwyf, Aberystwyth goleg celf a dylunio cydnabyddedig neu college of art and design or to attend master Gwobr Tony Goble Tony Goble Award fynychu dosbarthiadau meistr. Mae'r classes. The scholarship is open to those under Gwobr: £500 (er cof am Tony Goble). Rhoddir Prize: £500 (in memory of Tony Goble). Given ysgoloriaeth yn agored i'r sawl dan 25 oed. 25 years. am waith, gan artist sy’n cyfleu ysbryd for work, that conveys the poetic spirit of this Yn ogystal, cynigir gofod i enillydd yr The winner of the scholarship will also be barddonol y genedl Geltaidd hon, sy’n Celtic nation, by an artist exhibiting in the ysgoloriaeth yn Y Lle Celf yn Eisteddfod offered space in next year's Lle Celf at the arddangos yn yr Arddangosfa Agored am y tro Open Exhibition for the first time. Awarded, Genedlaethol Cymru Sir Fynwy a’r Cyffiniau National Eisteddfod of Wales, Monmouthshire cyntaf. Dyfernir, ar ran y teulu, gan Iwan Bala. on behalf of the family, by Iwan Bala. 2016. and District 2016. Enillydd Eisteddfod Genedlaethol Cymru Winner at the National Eisteddfod of Wales Ysgoloriaeth: Scholarship: Sir Gâr 2014 Carmarthenshire 2014 £1,500 (MOMA Cymru, Y Tabernacl, £1,500 (MOMA Wales, The Tabernacle, Seren Morgan Jones Llundain Seren Morgan Jones London Machynlleth) Machynleth) Gwobr Bwrcasu Contemporary Art Society for Wales Detholwyr: Selectors: Cymdeithas Gelfyddyd Gyfoes Cymru Purchase Prize Angharad Pearce Jones, Elaine Marshall, Angharad Pearce Jones, Elaine Marshall, Michael Nixon Michael Nixon Dyfernir gwobr bwrcasu gan Gymdeithas The Contemporary Art Society for Wales will Gelfyddyd Gyfoes Cymru i waith yn yr award a purchase prize to work in the Dyfarnwyd yr Ysgoloriaeth Artist Ifanc i The Young Artist Scholarship is awarded to Arddangosfa Agored. Ychwanegir y gwaith Open Exhibition. The purchased work will Gwenllian Spink Gwenllian Spink at gasgliad CGGC i’w drosglwyddo maes o enter the CASW collection for subsequent Gwenllian Spink Gwenllian Spink law i oriel gyhoeddus yng Nghymru. distribution to a public gallery in Wales. Aberystwyth Aberystwyth Enillydd Eisteddfod Genedlaethol Cymru Winner at the National Eisteddfod of Wales Sir Gâr 2014 Carmarthenshire 2014 Marian Delyth Blaenplwyf, Aberystwyth Marian Delyth Blaenplwyf, Aberystwyth 26 27 Arddangoswyr Exhibitors

Menna Angharad Felindre, Aberhonddu

3:1 £325

Nid ofnaf niwed £325

Fy ffiol sydd lawn £275

Iraist fy mhen ag olew £300

Tei £2,000

Cardigan morwyn briodas £2,000

Ffrog morwyn briodas £2,400

Ynghlwm £2,600

Crib goch Glyn Baines Jason Chart-Davies Blaenau Ffestiniog

Casgliad tlysau / Brooch collection £60 - £130

Casgliad clustdlysau / £30 - £180 Wrth y peniau defaid / At the sheep pens David Dawson Earring collection David Dawson Robert Davies Llundain Tre Paentiad haf – tua Gesail-ddu / £4,100 Am ennyd ar reilffordd / Summer painting – towards Gesail-ddu Of time and the railway Wrth y peniau defaid / At the sheep pens £4,100 Rhif 1 (cyhoeddiad o 9) / £7,500 Nerea Martinez de Lecea Cardigan morwyn briodas No. 1 (edition of 9) Menna Angharad Treorci “ac yna fe ddiflannon ni” / £140 yr un / each Glyn Baines Am ennyd ar reilffordd (delwedd lonydd) / “and then we were gone” Y Bala Of time and the railway (still image) Robert Davies Carwyn Evans Coch yn gaeth £500 Caerdydd

Crib goch £500 Gorchudd / Sheath Pris i’w drafod / Llifeiriant £500 Price on application

Coch mewn cyfyngder DAW / NFS

Glas yn esgyn DAW / NFS

Gobaith ar y dde DAW / NFS

Lle’r llechi DAW / NFS Casgliad tlysau / Brooch collection Lloerennau / Satellites Jason Chart-Davies James Gregory 29

Gorchudd (manylyn) / Sheath (detail) Carwyn Evans

Cipio eiliadau / Captured moments Rhian Hâf James Gregory Cyfres Y Groes Goch (manylyn) / Llanilltud Fawr The Red Cross series (detail) Ruth Harries Lloerennau / Satellites £2,000 Ruth Harries Rhian Hâf Caerdydd Gwytherin, Abergele Cyfres y Groes Goch 1 - 5 / DAW / NFS Cipio eiliadau / Pris i’w drafod / The Red Cross series 1 - 5 “ac yna fe ddiflannon ni” / “and then we were gone” Captured moments Price on application Synthesis II DAW / NFS Nerea Martinez de Lecea 30 31 Arddangoswyr Exhibitors

MAT-WLS(48).2009 £290 (Swyddfa Bibby / Bibby's Office) MAT-WLS(51).2009 £250 (Cantîn / Canteen) MAT-WLS(53).2009 £290 (Ring buchod a lloi / Cattle and calves ring) MAT-WLS(54).2009 £290 (Rostrwm gwartheg bîff / Beef cattle rostrum) MAT-WLS(59).2009 £345 (Rostrwm defaid magu / Breeding ewes rostrum) MAT-WLS(60).2009 £250 Mametz 4 (Rhifau Lot / Lot Numbers) Aled Rhys Hughes Stephen Kingston Dewi Glyn Jones Caernarfon Pontllyfni, Caernarfon Ar y gweill MAT-WLS(6).2009 £250 (Sied buchod hesb / Barrens cowring) Christine Mills Y Foel MAT-WLS(17).2009 £290 (Mill Lane) Carped coch MAT-WLS(18).2009 (Peniau wˆyn tewion / Fat lambs pens) £290 MAT-WLS(26).2009 £345 (Pen dafad / Sheep’s head) MAT-WLS(27).2009 £290 (Mark Jones) MAT-WLS(28).2009 £345 (Y diweddar / the late Garth Williams, Caersws) MAT-WLS(30).2009 £345 (John Jones, Y Felin, Dolanog –‘Jac Felin’) MAT-WLS(31).2009 £345 Tir coch II / Red ground II (Y diweddar Richard ‘Dic’ Powell - Shani Rhys James Brenin defaid Kerry Hill / The late Richard Aled Rhys Hughes Shani Rhys James ‘Dic’ Powell - King of the Kerry Hill sheep) Rhydaman Llangadfan MAT-WLS(37).2009 £250 Mametz 2 £1,400 Y baddon / The bath Pris i’w drafod / (Hen ring bîff / Old beef ring) Price on application Mametz 4 £1,400 MAT-WLS(40).2009 £345 Baddon II / Bath II Pris i’w drafod / (Trydydd clorian / Third scales) Mametz 6 £1,400 Price on application MAT-WLS(43).2009 £290 Tir coch II / Red ground II Pris i’w drafod / Price on application (Peniau gwartheg stôr / Store cattle pens) MAT-WLS(51).2009 (Cantîn / Canteen) Smotiau pinc / Pink spot Pris i’w drafod / MAT-WLS(46).2009 £345 Dewi Glyn Jones Price on application (Ring gwartheg bîff / Beef cattle ring) 32 33 Arddangoswyr Exhibitors

Arwydd ar gyfer y ddinas (delwedd lonydd) / Galargan (delwedd lonydd) / Lament (still image) A sign for the city (still image) Seán Vicary Anthony Shapland Sophie Southgate Carped coch (manylyn / detail) Anthony Shapland Caerdydd Christine Mills Caerdydd Cyfres Tirlun//Lliw 1 / £85 - £125 Susan Phillips [Saib] Astudiaeth amser a symud / £2,200 Landscape//Colour series 1 Whitney-on-Wye [Pause] Time and motion study Cyfres Tirlun//Lliw 2 / Rhif 29 / No. 29 £1,300 (cyhoeddiad o 2 / edition of 2) Landscape//Colour series 2

Rhif 20 / No. 20 £1,400 Arwydd ar gyfer y ddinas / Pris i’w drafod / Casgliad lliw / Colour collection £75 - £240 A sign for the city Price on application Rhif 23 / No. 23 £1,400 Casgliad deilen aur / £175 - £340 (cyhoeddiad o 3 / edition of 3) Gold leaf collection Rhif 21 / No. 2 £1,600 Casgliad deilen arian / £150 - £315 Ar y gweill (braslun paratoadol / preparatory sketch) Rhif 25 / No. 25 £1,600 Silver leaf collection Stephen Kingston Rhif 30 / No. 30 £1,600

Zoe Preece Penarth

Dim gwrthrych diriaethol I / £2,100 No tangible object I

Dim gwrthrych diriaethol II / £1,850 No tangible object II

Cyfres Tirlun//Lliw 1 / Landscape//Colour series 1 Sophie Southgate Dim gwrthrych diriaethol II (manylyn) / Rhif 21 / No. 21 No tangible object II (detail) Onnen V Susan Phillips Zoe Preece Stephen West 34 35 Arddangoswyr Y Fedal Aur am Bensaernïaeth Exhibitors The Gold Medal for Architecture

Gwobr

Y Fedal Aur am Bensaernïaeth (cefnogir gan Gomisiwn Dylunio Cymru)

Medal Goffa Alwyn Lloyd Plac Teilyngdod

Rhoddir replica golch-arian o’r fedal aur, gyda Nod y wobr hon yw sbarduno ceisiadau a chefnogaeth Comisiwn Dylunio Cymru, er cof chynnig llwyfan i brosiectau llai o safon ac am y diweddar Ddr T Alwyn Lloyd. Nod y wobr ansawdd dylunio uchel. Gwahoddwyd penseiri hon yw tynnu sylw at bwysigrwydd i gyflwyno naill ai prosiectau newydd neu pensaernïaeth yn niwylliant y genedl ac brosiectau adnewyddu a oedd yn diwallu’r anrhydeddu penseiri sy'n cyrraedd y safonau meini prawf canlynol: dylunio uchaf. Rhoddir y wobr i'r pensaer neu a. fe’u codwyd yng Nghymru benseiri sydd yn gyfrifol am adeilad neu grwˆp o adeiladau, a gwblhawyd yng Nghymru rhwng b. y cyfrif terfynol ddim uwch na £750,000 2012 a 2015 ac a gymeradwywyd i'r Eisteddfod c. cwblhawyd rhwng 2012 a 2015 fel y rhai o’r teilyngdod uchaf. ch. yn cyfoethogi'r amgylchedd Detholwyr Detholwyr Pat Borer, Elinor Gray-Williams Pat Borer, Elinor Gray-Williams

Dyfarnwyd y wobr ganlynol: ENILLYDD Loyn & Co. Y Fedal Aur am Hall + Bednarczyk Cas-gwent Bensaernïaeth The Nook, Earlswood, Cas-gwent ENILLYDD Loyn & Co. Penarth Millbrook House, Caerdydd

Tirlun ar ôl Uccello 3 / Landscape after Uccello 3 Catrin Webster Seán Vicary Tirlun ar ôl Uccello 5 / £1,500 Aberteifi Landscape after Uccello 5

Galargan / Lament Ar hyd yr wyneb / Along the surface £7,500

Catrin Webster Ar ôl San Romano 1 / £15,000 Borth After San Romano 1

Tirlun ar ôl Uccello 3 / £1,500 Stephen West Landscape after Uccello 3 Llangadfan

Tirlun ar ôl Uccello 4 / £1,500 Onnen IV £4,500 Landscape after Uccello 4 Onnen V £4,500 Millbrook House, Caerdydd 36 37 Y Fedal Aur am Bensaernïaeth Pensaernïaeth yng Nghymru The Gold Medal for Architecture Architecture in Wales

Prize Gwahoddwyd ceisiadau gan benseiri neu Entries were invited from architects or groups of grwpiau penseiri i arddangos adeiladau y mae architects to display buildings whose practical The Gold Medal for Architecture eu dyddiad cwblhau ymarferol yn y cyfnod 2012 date of completion was in the period 2012 to (supported by the Design Commission for Wales) a 2015 yn gynwysedig. 2015 inclusive.

Gwireddwyd mewn partneriaeth â Chomisiwn Realised in partnership with the Design Alwyn Lloyd Memorial Medal Plaque of Merit Dylunio Cymru a Chymdeithas Frenhinol Commission for Wales and the Royal Society The sliver-gilt replica of the gold medal is given, The aim of this award is to encourage entries Penseiri yng Nghymru of Architects in Wales with the support of the Design Commission for and offer a platform to smaller projects of high Detholwyr Selectors Wales, in memory of the late Dr T Alwyn Lloyd. standard of design and quality. Architects were Pat Borer, Elinor Gray-Williams Pat Borer, Elinor Gray-Williams The aim of this award is to draw attention to the invited to submit either new projects or importance of architecture in the nation's culture refurbishment projects that satisfied the and to honour architects achieving the highest following criteria: Architype Henffordd Architype Canolfan Ymwelwyr Coed y Brenin, Dolgellau Coed y Brenin Visitors Centre, Dolgellau design standards. The award is given to the a. constructed in Wales architect or architects responsible for the B3 Architects Y Drenewydd B3 Architects Newtown b. final account did not exceed £750,000 building or group of buildings, completed Ysgol Craig y Deryn, Llanegryn Ysgol Craig y Deryn, Llanegryn between 2012 and 2015 and recommended to c. completed between 2012 and 2015 Gillard Associates Caerdydd Gillard Associates Cardiff the Eisteddfod as being of greatest merit. d. enhances the environment 1 – 9 Great House Farm, Sain Ffagan, Caerdydd 1 – 9 Great House Farm, St Fagans, Cardiff

Selectors Hall + Bednarczyk Cas-gwent Hall + Bednarczyk Chepstow Selectors Pat Borer, Elinor Gray-Williams The Nook, Earlswood, Cas-gwent The Nook, Earlswood, Chepstow Pat Borer, Elinor Gray-Williams Hyde+Hyde Abertawe Hyde+Hyde Swansea The following prize was awarded: WINNER Cliff House, Bro Gwˆyr Cliff House, Gower Loyn & Co. The Gold Medal Hall + Bednarczyk Chepstow for Architecture The Nook, Earlswood, Chepstow Loyn & Co. Penarth Loyn & Co. Penarth WINNER Millbrook House, Caerdydd Millbrook House, Cardiff Loyn & Co. Penarth Loyn & Co. Penarth Loyn & Co. Penarth Millbrook House, Cardiff Y Tyˆ Wyneb-i-wared, Bro Morgannwg The Upside Down House, Vale of Glamorgan stephenson STUDIO Manceinion stephenson STUDIO Manchester Cefn Castell, Cricieth Cefn Castell, Cricieth

Comisiwynwyd y ffotograffydd James Morris a’r Photographer James Morris and poet Mari bardd Mari George i ymweld â’r adeiladau a George were commissioned to visit and the rhestrwyd. Eu hymateb nhw sy’n ffurfio’r buildings listed. Their response forms the arddangosfa Pensaernïaeth yng Nghymru yn Architecture in Wales exhibition in Y Lle Celf. Y Lle Celf.

The Nook, Earlswood, Chepstow 38 39 Pensaernïaeth yng Nghymru Architecture in Wales

Millbrook House, Caerdydd / Cardiff The Nook, Earlswood, Cas-gwent / Chepstow

Millbrook House, Caerdydd / Cardiff The Nook, Earlswood, Cas-gwent / Chepstow 40 41 Pensaernïaeth yng Nghymru Architecture in Wales

Ysgol Craig y Deryn, Llanegryn

Canolfan Ymwelwyr Coed y Brenin / Coed y Brenin Visitors Centre, Dolgellau

Canolfan Ymwelwyr Coed y Brenin / Coed y Brenin Visitors Centre, Dolgellau Ysgol Craig y Deryn, Llanegryn 42 43 Pensaernïaeth yng Nghymru Architecture in Wales

Y Tyˆ Wyneb-i-wared, Bro Morgannwg / The Upside Down House, Vale of Glamorgan 1 – 9 Great House Farm, Sain Ffagan, Caerdydd / Cardiff

Cliff House, Bro Gwˆyr / Gower Cefn Castell, Cricieth 44 45 Datganiad y Detholwyr Pensaernïaeth Architecture Selectors’ Statement

‘Wrth edrych ar Gymru drwy fy ysbienddrych pensaernïol fy hun gwelaf … weledigaeth o Gymru sy’n ysblennydd ei ‘Threftadaeth’ ... yn ei mynyddoedd a’i dyffrynnoedd, ac iaith a chwerthin gwyrthiol ei phlant … yn nhreftadaeth ei holl drefi a’i phentrefi bach’. Dewi-Prys Thomas

Edrychwyd ar y ceisiadau yn unol ag ysbryd yr Eisteddfod Genedlaethol. Mae gwahanol elfennau yn sail i etifeddiaeth y celfyddydau a phensaernïaeth yng Nghymru, ac roeddem yn ceisio dod o hyd i adeiladau a allai ddechrau 1 – 9 Great House Farm, Sain Ffagan, Caerdydd dangos ‘cynildeb aruchel’, neu etifeddiaeth deunyddiau lleol. Aed i’r afael â materion gymdeithasol. Canolbwyntiodd rhai o’r cynaliadwyedd (BREEAM Ardderchog, EPC A), ceisiadau ar grefftwaith y gwaith adeiladu a defnyddiwyd ynni adnewyddadwy sy’n addas a’r deunyddiau, ac mae rhai yn dechnegol i’r lleoliad. arloesol. Roedd rhai ceisiadau wedi eu cysylltu’n ddwfn iawn wrth eu cyd-destun ac o ganlyniad Mae Canolfan Ymwelwyr Coed y Brenin, Y Tyˆ Wyneb-i-wared, Bro Morgannwg roeddent yn gallu cofleidio eu ‘teimlad o le’ yn Dolgellau gan Architype, sydd hefyd wedi’i fflatiau’n olau ac eang a gallai’r gofodau a’u gelfydd. lleoli mewn tirwedd fynyddig, yn estyniad i’r cyfleusterau allanol a rennir greu teimlad o ganolfan beiciau mynydd lwyddiannus iawn Efallai nad yw’n syndod mai tai preifat yw gymuned. Cynllun ynni isel ydyw sy’n a weithredir gan Cyfoeth Naturiol Cymru. mwyafrif y ceisiadau eleni – ymddengys mai defnyddio’r dull ‘ffabrig yn gyntaf’ a dull ‘ffactor Gwnaed ymdrech fawr i ffitio’r cyfleusterau ychydig iawn o godi adeiladu dibreswyl a Ysgol Craig y Deryn, Llanegryn ffurf’ isel, a rhoddir ystyriaeth ofalus i’r newydd o amgylch yr adeilad crwn oedd yno’n chyhoeddus sy’n digwydd yng Nghymru. Er manylwaith. Mae’n galonogol bod y dull wedi barod. O’r cychwyn cyntaf roedd y cleient am mwyn gwrthbwyso hyn mae gwir adfywiad yn bod yn boblogaidd gyda phrynwyr, a bod gael adeilad ynni isel iawn (tebyg i PassivHaus) yr ansawdd a’r dyfeisgarwch pensaernïol a rhagor o dai yn yr arfaeth. oedd yn defnyddio deunyddiau lleol - welir yn y dasg o ddylunio tyˆ. Roedd gennym cyflawnwyd hyn mewn modd cyfrifol ac ddiddordeb i weld sut yr oedd y penseiri wedi Mae’r Tyˆ Wyneb-i-waered, Bro Morgannwg gan arloesol. Adeiladwyd y prif strwythur o adnodd ymdrin â heriau o fewn i’r broses ddylunio ac Loyn & Co. yn ymateb ardderchog i’r safle, gyda o Gymru sydd â digonedd ohono ond na chaiff adeiladu, ac yn arbennig o ran materion cost drychiad sydd ar y cyfan yn foel yn wynebu’r ei ddefnyddio i’r graddau y gallai, sef coed a safle sy’n eang eu rhychwant. gogledd tuag at y tir comin a llawer iawn o pyrwydd Sitka a llarwydd cyflym eu tyfiant. Mae wydr yn wynebu’r golygfeydd i’r de. Mae Ysgol newydd wedi ei lleoli mewn dyffryn dyfnder dealltwriaeth y penseiri o wir faterion gofynion y defnyddiwr am annedd mynyddig ar gyrion Eryri yw Ysgol Craig y cynaliadwyedd a’r ymchwil i ddull adeiladu cymdeithasol iawn wedi ei gyflawni drwy Deryn, Llanegryn gan B3 Architects sy’n disodli radical sy’n digwydd yn lleol, ar y cyd â driniaeth ofodol ardderchog, gan roi’r ardal tair ysgol leol ac sydd â chyfarpar helaeth ac yn strategaeth ynni isel soffistigedig, yn eithriadol. fyw ar lefel y llawr cyntaf. Mae’r fynedfa yn eang ei defnydd. Mae’r adeilad wedi ei Mae’n adeilad cwbl ‘onest’ heb unrhyw amlwg, clir a chysgodol. Am dŷ mor hir a chul, wreiddio yn y dyffryn ac mae’n gweddu’n dda ystrywiau na ffugiad - mae’r gofodau’n syml gyda llawer iawn o wydr mae ei berfformiad i’r dirwedd. Ffurf gyffredinol strwythur ‘neuadd ond yn hyfryd. ynni yn syndod o dda, gydag ystyriaeth wedi bentref’ syml sy’n codi uwchben to gwyrdd isel ei rhoi i gysgodi solar. Mae 1 - 9 Great House Farm, Sain Ffagan, sydd i’r adeilad ac mae’n llwyddiannus ar y Caerdydd gan Gillard Associates yn ymdrech cyfan. Mae’r adeilad fel petai’n gweithio’n dda Mae Cefn Castell, Cricieth a ddyluniwyd ddewr a llwyddiannus ar y cyfan gan ac mae’n boblogaidd gyda staff, disgyblion a gan stephenson STUDIO yn berl trawiadol ddatblygwr masnachol i ddwyn yr agenda rhieni. Mae llif cyffredinol, hyblygrwydd a’r o bensaernïaeth ‘arddull glan y môr / cynaliadwyedd i gynllun sy’n cynnwys naw o defnydd o’r adeilad fel petaent wedi eu rhyngwladol’, gyda gofodau wedi eu hystyried fflatiau a thai. Nid oes yn rhaid i gynllun tai fod cyflawni’n dda. Mae’r tirweddu a’r caeau yn ofalus a’u cyflawni’n dda yn ogystal â at lefel y defnydd mwyaf cyffredin (fel sydd i’w chwarae yn eang. Mae’r adeiladu ei hun yn rheolaeth ar olygfeydd mewnol a phell. Mae’r gweld mewn ystadau gerllaw’r cynllun). Mae’r uniongyrchol ac effeithlon ac yn cynnwys rhai tyˆ hwn yn wrthwenwyn rhyfeddol i glefyd y Canolfan Ymwelwyr Coed y Brenin, Dolgellau 46 47 Datganiad y Detholwyr Pensaernïaeth Architecture Selectors’ Statement

Cefn Castell, Cricieth byngalo glan môr sy’n amlwg mewn llawer lle yng Nghymru. Yn annisgwyl, am adeilad mor anghyffredin roedd y gost ariannol a’r defnydd ynni yn gymedrol.

Gwelir agwedd wahanol tuag at dirwedd glan y môr yn Cliff House, Bro Gwˆyr gan Hyde+Hyde. Mae’r dyluniad, sy’n gryno ac ar safle cul, yn The Nook, Earlswood, Cas-gwent dangos gwireddiad da iawn o’r cynllun o ran gofod, preifatrwydd, ‘promenâd’ a golygfeydd. chynlluniau isel a llawer o gyrtiau sy’n caniatáu Oherwydd ei fod wedi ei osod yn ddwfn yn y i nifer o ‘fydoedd’ gael eu creu a’u meddiannu safle, mae’r adeilad yn fwy nag y mae’n gan aelodau’r teulu. Mae’r sail o frics soled ymddangos. Mae iddo gynildeb aruchel ac (gyda mortar leim) yn llwyddo i lunio wal mae hefyd yn gytbwys iawn yn allanol; gymaint berimedr i’r ardd, gan gysgodi’r drychiadau felly fel ei bod yn ymddangos mai ei gymdogion ‘tu mewn’ gwydrog a chladin pren ac yn amgáu confensiynol yw’r ymwthwyr lletchwith. Mae’r Cliff House, Bro Gwˆyr gardd sy’n hynod breifat. Ceir ymdriniaeth sicr estyniad colofnresog yng nghefn yr adeilad yn o’r gofodau mewnol, gyda nifer cyffrous a bynnag, mae’r siâp sylfaenol hwn wedyn llwyddiannus iawn, gan roi ardal gaeëdig a golygfeydd wedi’u fframio i gyrtiau eraill, llai, wedi ei ddefnyddio i greu gofodau cyffrous phreifatrwydd mewn gardd gul. a hefyd i’r brif ardd. Mae’r to sinc eang ar y a chynllun effeithlon ac ymarferol ar gyfer Roedd hi’n amlwg o ffotograffau a darluniau’r drychiad gogleddol, gerllaw’r ffordd, yn llwyddo bywyd teuluol bob dydd a darperir yn dda ar cais, a hefyd yn ystod ein hymweliad, mai The i leihau swmp y tyˆ mawr hwn. Mae’r drychiadau gyfer yr holl ofynion arferol. Er gwaethaf y gost Nook, Earlswood, Cas-gwent gan Hall + ochr yr ardd i’r de yn ‘soledau a gwagleoedd’ gymedrol, mae’r tu mewn yn llawn ffitiadau Bednarczyk fyddai enillydd y Plac Teilyngdod. syml wedi eu dylanwadu gan y cynllunio dyfeisgar a chyfareddol. Gwnaed y drysau Prif gyflawniad y penseiri (a hwythau hefyd mewnol, ac nid oes ganddynt ddullweddau o llithro mawr â llaw a defnyddiwyd deunyddiau yw’r cleientiaid) yw creu ffurf syml sy’n edrych gwbl. Mae’r gwaith adeiladu yn uniongyrchol, lleol eraill, yn bennaf carreg o chwarel gyfagos yn gwbl gymwys i’w safle. Fel adeilad i ddisodli godre brics gyda strwythur o ddur a phren arno ar gyfer y waliau talcen atgyfnerthol a’r simnai byngalo (sydd ddim yn siâp naturiol ar gyfer - y cyfan wedi ei gyflawni’n dda iawn gan enfawr. Cymru), mae’n orchest. Mae’r tyˆ yn amlwg yn gontractwr brwd. Mae cynllun y cyrtiau niferus fodern, gydag elfennau modern o soledau a Nid oedd enillydd Y Fedal Aur, Millbrook House, wrth gwrs yn creu perimedr hir iawn, ond er 2 gwagleoedd, golau, cyfforddusrwydd a Caerdydd a ddyluniwyd gan Loyn & Co., yn gwaethaf hyn, mae’r gost / m a’r perfformiad hyblygrwydd, ond eto mae ei siâp ar ffurf ymgeisydd amlwg am y wobr ar y dechrau. Nid ynni yn gymedrol. Mae’r dyluniad yn ymateb ysgubor yn ffitio’n hyfryd i’w amgylchedd mewn oedd y ffotograffau, er yn ddigon atyniadol, yn ardderchog i’w leoliad - maestref sefydledig dyffryn bryniog yng Nghymru. Y cyfiawnhad (os llwyr awgrymu syndod bendigedig y gofodau yng Nghaerdydd. cwrt sy’n croesawu’r ymwelydd. Mae’n dyˆ mawr oes angen un) dros gael to llechi serth yw bod y Pat Borer, Elinor Gray-Williams tyˆ i’w weld yn glir iawn o’r ffordd uwchlaw. Fodd iawn, yn debycach i bentref teulu, gyda Millbrook House, Caerdydd 48 49 Datganiad y Detholwyr Pensaernïaeth Architecture Selectors’ Statement

‘Observing Wales through my own architectural (BREEAM Excellent, EPC A), and renewables spy-glass I see … a vision of Wales radiant in suited to the location have been employed. her ‘Treftadaeth’ ... in her mountains and Also in a mountainous landscape, the Coed y valleys, and the miraculous language and Brenin Visitors Centre, Dolgellau by Architype laughter of all her children … in the heritage is an extension to the very successful mountain- of all her towns, and little villages’. bike centre operated by Natural Resources Dewi-Prys Thomas Wales. A great deal of effort has been expended The entries have been reviewed reflecting in fitting the new facilities around the existing the spirit of the National Eisteddfod. Various circular building. From the outset the client elements underpin the legacy of the arts and wanted a very low energy (near PassivHaus) architecture in Wales, and we were looking to building that utilised local materials – this has find buildings which may begin to reflect a been achieved in a responsible, innovative way. ‘poetic modesty’, or social legacy. Some of the The main structure is from an abundant and entries did focus on the craftsmanship of under-used Welsh resource, that of fast-grown construction and materials, and some are Sitka spruce and larch. The architects’ depth of technically innovative. Some entries were understanding of genuine sustainability issues particularly well anchored to their context and research into a radical, locally produced and were able to skilfully embrace their ‘sense construction method, allied to a sophisticated of place’ as a result. low-energy strategy, is remarkable. It is a totally ‘honest’ building with no artifice or fakery – the It is probably unsurprising that the entries this spaces are simple but delightful. year were numerically dominated by private houses – there seems to be little non-domestic 1 – 9 Great House Farm, St Fagans, Cardiff by and public building happening in Wales. To Ysgol Craig y Deryn, Llanegryn 1 – 9 Great House Farm, St Fagans, Cardiff Gillard Associates is a brave and largely counter this there is a genuine renaissance in successful attempt by a commercial developer the quality and architectural ingenuity found in to bring the sustainability agenda to a housing the task of simply designing a house. We were scheme of nine flats and houses. Housing does interested in how the architects had handled the not have to be to the lowest common challenges presented within the design and denominator (as exemplified by the scheme’s construction process, and particularly with neighbouring estates). The flats are light and regards to the wide ranging cost and site issues. generous and the shared external spaces and facilities could engender a sense of community. Ysgol Craig y Deryn, Llanegryn by B3 Architects It is a low-energy scheme using the ‘fabric-first’ is a new school set in a mountainous valley on and low ‘form factor’ approach, and the the edge of Snowdonia, which replaces three detailing is carefully considered. It is local schools with a very well equipped and well encouraging that the approach has been used new school. The building is set down into popular with buyers, and that further houses are the valley and fits the landscape well. The planned. overall form of a simple ‘village hall’ structure rising above a low green roof is largely The Upside Down House, Vale of Glamorgan successful. The building seems to work well and by Loyn & Co. displays an excellent response has proved popular with staff, pupils and to the site, with a mainly blank elevation facing parents. The general flow, flexibility and use of north towards the public common and high the building seem to be well-resolved. The levels of glazing facing the views to the south. landscaping and playing fields are generous. The users’ requirement for a very social dwelling The construction is straightforward and efficient has been achieved through wonderful spatial and includes some local materials. manipulation, placing the living Sustainability issues have been addressed accommodation at first floor level. There is an

Coed y Brenin Visitors Centre, Dolgellau The Upside Down House, Vale of Glamorgan 50 51 Datganiad y Detholwyr Pensaernïaeth Architecture Selectors’ Statement

Cefn Castell, Cricieth Millbrook House, Cardiff obvious and clear, sheltering, entrance. For mortar) succeeds in forming a perimeter such a long thin, highly glazed house it has garden wall, sheltering the glazed and timber- Cliff House, Gower The Nook, Earlswood, Chepstow a surprisingly good energy performance, clad ‘interior’ elevations and enclosing a with consideration given to solar shading. conventional neighbours that appear to be then been exploited in creating some exciting surprisingly private garden. There is assured handling of the interior spaces, with exciting Cefn Castell, Cricieth designed by stephenson the awkward interlopers. The rear colonnaded spaces and an efficient, practical plan for day volumes and framed views into other, smaller STUDIO is a stunning gem of ‘seaside / extension is very successful, providing enclosure to day family living and with all practical courtyards as well as to the main garden. The international style’ architecture, with carefully and privacy in a narrow garden. requirements well catered for. Despite being of sweeping zinc roof on the north, roadside, considered and well resolved spaces and modest cost, the interior has been fitted out with It was clear from the submission photographs elevation succeeds in reducing the bulk of this control of internal and distant views. This house ingenuity and charm. The large sliding doors and drawings, and again on our visit, that large house. The southern, garden-side is a remarkable antidote to the seaside have been handmade, and other local The Nook, Earlswood, Chepstow by Hall + elevations are simple ‘solid and void’ dictated bungalow disease that is evident in much of materials have been used, principally the stone Bednarczyk would be our winner of the Plaque by the interior planning, and free of Wales. Surprisingly, for such an extraordinary from a nearby quarry for the buttressing gable of Merit. The principal achievement of the mannerisms. The construction is straightforward, building, both the financial cost and the energy walls and the massive chimney. architects (who are also the clients) is the a brick plinth with steel and timber structure use were modest. creation of a simple form that just looks totally Our Gold Medal winner, Millbrook House, above – all very well executed by an A different approach to a seaside landscape is right for its site. As a replacement for a Cardiff designed by Loyn & Co., was not at first enthusiastic contractor. The multiple courtyard evident in Cliff House, Gower by Hyde+Hyde. bungalow (not a natural shape for Wales), it is an obvious candidate. The photographs, whilst planning of course leads to a very long A compact design on a narrow site, the design a triumph. The house is obviously modern, with attractive enough, did not give much of a hint perimeter, but despite this, both the cost / m2 and shows a very good resolution of the plan in terms modern preoccupations of solid and void, light, to the glorious surprise of courtyard spaces that the energy performance are modest. The design of space, privacy, ‘promenade’ and views. By comfort and flexibility, yet its barn shape simply awaits the visitor. It is a very large house, more is a superb response to its setting – a well virtue of being set down into the site, it is larger fits its Welsh rolling valley locale beautifully. of a family village, with shallow plans and established suburb of Cardiff. than it looks. It possesses a poetic modesty and is The justification (if any were needed) for a steep multiple courtyards allowing many different well balanced externally; so much so, that it is its pitched slate roof is that the house is very visible ‘realms’ to be created and occupied by the Pat Borer, Elinor Gray-Williams from the road above. But this basic shape has family members. The solid brick base (with lime 52 53 Ysgoloriaeth Bensaernïaeth

Sefydlwyd yr ysgoloriaeth hon er mwyn hybu pensaernïaeth a dylunio yng Nghymru ac fe’i dyfernir i'r ymgeisydd mwyaf addawol er mwyn ei alluogi i ledaenu ei ymwybyddiaeth o bensaernïaeth greadigol. Mae'r ysgoloriaeth yn agored i'r sawl dan 25 oed. Ysgoloriaeth: £1,500 Cefnogir gan Gomisiwn Dylunio Cymru Detholwyr: Aled Wyn Davies, Trevor Skempton Dyfernir yr Ysgoloriaeth Bensaernïaeth i Jonathan Evans Llanidloes

A hithau’n cael ei chynnal yma eto ym dderw. Erbyn hyn mae’n astudio ar gyfer gradd Mathrafal, mae’r Eisteddfod Genedlaethol yn Meistr a dengys ei bortffolio fantais nifer o ôl mewn lleoliad nodweddiadol wledig yng flynyddoedd o brofiad a datblygiad. Yn ei waith ngwir galon Cymru. a’i frasluniau gwelwn lawer iawn o Fel rhywfaint o gyferbyniad, mae’r naw aeddfedrwydd a gallu. Gall edrych yn portffolio a gyflwynwyd yn ein hatgoffa bod feirniadol ar ‘ddatblygiadau dinod a heb enaid’ y rhan fwyaf o ymarfer pensaernïol, drwy ac mae’n pryderu am ddiflaniad ‘traddodiadau ddiffiniad, yn weithgaredd trefol. a theimlad o gof’. Mae’n paratoi traethawd hir ar ‘y defnydd o addurniad mewn pensaernïaeth Bydd ein myfyrwyr yn symud i ddinasoedd fodern a chyfoes’ a dylai ei gasgliadau fod yn mawr i astudio - i Gaerdydd, Lerpwl, neu rhai diddorol. ymhellach, ac wrth iddynt ehangu eu gorwelion bydd y dirwedd bensaernïol yn aml yn fwyfwy Dengys Millie Gardiner a Jonathan Evans y Tyˆ Eliffantod Parc Saffari / Safari Park Elephant House Jonathan Evans trefol a metropolitanaidd o ran ei chymeriad. parodrwydd a’r gallu i fraslunio mewn llaw Serch hynny, mae’r consyrn ynglŷn ag ecoleg, rydd, dull y mae’r ddau ohonynt yn ei Yn yr un modd ag y mae hi’n anodd cymharu gweld ei syniadau’n cael eu harchwilio drwy diwylliant, cynaliadwyedd a chynnydd ddefnyddio’n ddyddiol. Bu llawer o’r pwyslais portffolios myfyrwyr ar gamau gwahanol o fodelau cysyniadau ffisegol a chyflwyniadol da. cymdeithasol yn effeithio ar bob un ohonom yn y blynyddoedd diwethaf ar ddatblygu sgiliau brofiad, mae hefyd yn anodd cymharu Roedd gwaith Dewi Preece yn glir ac wedi ei ac yn croesi’r ffiniau rhwng bywyd gwledig seiliedig ar gyfrifiadur o ran methodoleg prosiectau neu feysydd ymchwilio arbenigol gyflwyno’n hyfryd gyda rhai darluniau siarcol a threfol. dylunio a gwybodaeth cynhyrchu. Eto, fe’n sy’n wahanol iawn. Er enghraifft, cyflwynodd sensitif. Archwiliodd Owain Davies syniadau calonogir wrth weld y gallu hwn i fraslunio a Gan edrych ar waith naw myfyriwr, gofynnwn William Webb ‘Faniffesto’ ecolegol trwyadl a drwy ystod o wahanol gyfryngau gan gynnwys darlunio, oherwydd teimlwn fod hynny’n phroffesiynol ar gyfer Bryste, ac mae ganddo ffotograffiaeth, modelau digidol a ffisegol, yn i’n hunain sut gallent fod wedi elwa o’u profiad werthfawr, nid dim ond i ddelweddu penodol yng Nghymru, a cheisiwn ddychmygu uchelgais i astudio a gweithio yng Nghanolfan ogystal â darlunio mewn llaw rydd. Aeth George cysyniadau gofodol ond hefyd er mwyn y Dechnoleg Amgen ym Machynlleth. Rhaid i McLoughlin i’r afael â dau safle trefol heriol. sut y gallent ddatblygu i ddylanwadu’n cyfathrebu rhwng pensaer a chleient neu gadarnhaol ar ymarfer pensaernïaeth yn ddiddordebau tebyg fod wrth galon syniadaeth Gobeithiwn y bydd y myfyrwyr hynny sy’n dal ddefnyddiwr yr adeilad, yn arbennig yng bensaernïol yng Nghymru dros y blynyddoedd yn gymharol ddibrofiad, neu yr oedd eu gyffredinol, ac yn benodol ar bensaernïaeth nghamau ffurfiannol cynnar prosiect, pan yma yng Nghymru. i ddod, ac maent mewn cytgord ag amcanion portffolio wedi ei ganolbwyntio ar faes ddylai ‘sgwrs’ ddylunio fod yn digwydd. Gall Comisiwn Dylunio Cymru. diddordeb arbennig o gyfyng, yn ystyried Treuliodd dau o’r ymgeiswyr eu hieuenctid yma ystwythder llaw rydd fod yr un mor werthfawr cyflwyno eto yn y dyfodol. yn Sir Drefaldwyn. Ysbrydolwyd Millie Gardiner ag ystwythder geiriol - nid yw’n angenrheidiol Dangosodd Karimah Hassan ddarluniau hardd gan y cwrs Dylunio a Thechnoleg yn Ysgol i allu darlunio fel artist cain, ond mae i ni o ffatri echdynnu dwˆr hallt yn Ynys Môn, Roedd pob un o’r naw portffolio yn cynnwys Uwchradd Llanfyllin, a chafodd brofiad gyda cyfathrebu syniadau gofodol yn uniongyrchol ochr yn ochr â chynlluniau cyferbyniol ar gyfer syniadau diddorol a gwaith addawol, ond eleni phractis penseiri lleol cyn mynd i astudio yn y modd hwn yn sgil y gellir ei ddysgu a’i warws graffiti yn Y Barri ac astudiaethau dylunio cawsom ein denu at y rheiny a ddangosodd pensaernïaeth. Er mai dim ond yn ei hail ddatblygu ac na ddylid ei esgeuluso. diddorol a wnaed yn Tsieina. Ei bwriad yw ddull penodol, aeddfed, beirniadol a chyflawn flwyddyn y mae’r ymgeisydd, mae hi eisoes ‘datblygu thesis mewn pensaernïaeth mewn pensaernïaeth yn ei hystyr ehangaf. Myfyriwr arall sy’n dangos aeddfedrwydd gymunedol’. Teimlwn fod ei gwaith yn dangos O gofio’r ffactorau hyn, rydym wedi argymell wedi dangos datblygiad anghyffredin gyda’i tebyg o ran dylunio ac agwedd feirniadol, brasluniau mewn llaw rydd yn ogystal â potensial mawr a bydd gennym ddiddordeb dyfarnu ysgoloriaeth eleni i Jonathan Evans. gymdeithasol ymwybodol, ar adeiladau o i weld sut y bydd hi’n datblygu yn y dyfodol. phrosiect trawiadol ar gyfer ‘bïom’ - ecosystem feintiau gwahanol, yn cynnwys dylunio trefol, Aled Wyn Davies, Trevor Skempton drefol gaeedig. yw Wyn Lloyd Jones. Mae’n astudio yn yr Cafwyd meddwl cysyniadol da a dull arbrofol Mae Jonathan Evans, o Lanidloes, yn cofio cael Iseldiroedd ac yn paratoi thesis ar bwnc celf diddorol gan Alexander Ball, ac roedd hi’n braf ei ysbrydoli wrth wylio ei daid yn codi tyˆ ffrâm ddigidol gan dynnu ar ei brofiad o ‘Addurneg’. 54 55 Architecture Scholarship

This scholarship has been established to promote architecture and design in Wales. The scholarship is awarded to the most promising candidate to enable him or her to further his or her understanding of creative architecture. The scholarship is open to those under 25 years. Scholarship: £1,500 Supported by the Design Commission for Wales Selectors: Aled Wyn Davies, Trevor Skempton The Architecture Scholarship is awarded to Jonathan Evans Llanidloes

Here again at Mathrafal, the National drawings show a high degree of maturity and Eisteddfod is back in an archetypal rural setting, proficiency. He is able to take a critical view of in the very heart of Wales. ‘nondescript and soulless developments’ and regrets the loss of ‘traditions and a sense of As something of a contrast, the nine submitted memory’. He is preparing a dissertation on portfolios remind us that most architectural ‘the use of ornament in modern and practice is, by definition, an urban activity. contemporary architecture’ and his Our students move to large cities to study – to conclusions should be interesting. Cardiff, Liverpool, or further afield and, as they Both Millie Gardiner and Jonathan Evans broaden their horizons, the architectural demonstrate a willingness and ability to draw landscape is often more and more urban freehand, which they both use on a daily basis. and metropolitan in character. Nevertheless, Much of the emphasis in recent years has been concerns for ecology, culture, sustainability on developing computer-based skills in both and social progress affect us all and cross the design methodology and production boundaries between rural and urban life. information. Yet, we are heartened to see this Model Parc Saffari / Safari Park model Looking at the work of nine students, we ask facility to sketch and draw, as we feel that is Jonathan Evans ourselves what they have drawn from their valuable, not just in visualising spatial concepts, Webb presented a thorough and professional conceptual and presentation models. Dewi particular experience in Wales, and we try to but also in communicating between architect ecological ‘Manifesto’ for Bristol, and has an Preece’s work was clear and well-presented, imagine how they might they go on to exert a and client or building user, especially in the ambition to study and work at the Centre for with some sensitive charcoal drawings. Owain positive influence on the practice of architecture early formative stages of a project, when a Alternative Technology in Machynlleth. Such Davies explored ideas through a range of in general, and on architecture here in Wales design ‘conversation’ should be taking place. preoccupations must be at the centre of different media, including photography, digital in particular. Freehand fluency can be as valuable as verbal architectural thinking in Wales over the years to and physical models, as well as freehand fluency – it isn’t necessary to be able to draw as Two of the applicants grew up here in come, and are in tune with the approach being drawing. George McLoughlin tackled two a fine artist, but to communicate spatial ideas Montgomeryshire. Millie Gardiner was inspired taken by the Design Commission for Wales. challenging urban sites. We hope those students directly in this way is a skill that can be taught by the Design and Technology course at who are still relatively inexperienced, or whose and developed and should not be neglected. Karimah Hassan showed us some elegant Llanfyllin High School and sought experience portfolio was focussed on a particular narrow drawings of a factory for extracting salt water in with a local architectural practice before going Another student who demonstrates a similar interest, will consider submitting again in Anglesey, alongside contrasting schemes for a on to study architecture. She is still only in her maturity in both design and a critical, socially- future years. graffiti warehouse in Barry and some interesting second year but has shown remarkable aware approach, on buildings at different design studies undertaken in China. She is All nine portfolios contained interesting ideas progress with her freehand sketches and an scales, including urban design, is Wyn Lloyd intending ‘to develop a thesis in community- and promising work, but this year we found impressive project for a ‘biome’ – an enclosed Jones. He is studying in the Netherlands and is based architecture’. We feel that her work shows ourselves attracted to those which demonstrated urban eco-system. preparing a thesis on the subject of digital art, great potential and will be interested to see how a particular, mature, critical and rounded drawing from his experience of ‘Ornamatics’. Jonathan Evans, from Llanidloes, remembers it develops from here. approach to architecture in its broadest sense. being inspired by watching his grandfather Just as it is difficult to compare portfolios from With these factors in mind, we have There was good conceptual thinking and an building an oak-framed house. He is now students of different levels of experience, so it is recommended that this year’s scholarship be interesting experimental approach from studying for a Masters degree and his portfolio difficult to compare very different projects or awarded to Jonathan Evans. Alexander Ball, and it was great to see his ideas shows the benefit of a number of years of specialist fields of inquiry. For example, William explored through well-crafted physical Aled Wyn Davies, Trevor Skempton experience and development. His work and 56 57 Plygain 2015

Emily Price Parti Fronheulog - Gareth Williams, Rhian Williams, Lynda Thomas, Peter Williams

Comisiynwyd yr artist Emily Price, gyda o gymdogaeth yn dod at ei gilydd hefyd. Yn Artist Emily Price was commissioned, with the service also exalts the act of a community chymorth Cyngor Celfyddydau Cymru, hwyrach, a hithau’n ymddiddori mewn arferion support of Arts Council of Wales, to realise the coming together. Later on, as she is fascinated i wireddu Arddangosfa Arbennig Maldwyn a thraddodiadau gwerin, dyma chwilota am Montgomeryshire & the Marches 2015 Special by traditional folk customs, the artist searched a’r Gororau 2015. Y brîff i ddechrau oedd ddeunydd pellach yn archifau Amgueddfa Exhibition. The initial brief was to reflect the for further material in the archives of the adlewyrchu pwysigrwydd strategol y rhanbarth Werin Cymru, Sain Ffagan. strategic importance of the region as a 'gateway' Museum of Welsh Life, St Fagans. fel ‘porth’ lle’r rhannwyd straeon, profiadau a where ideas, experiences and aspirations have O ganlyniad, penderfynodd yr artist dynnu dwy Consequently the artist decided to draw two dyheadau yn hwylus erioed. A hithau’n byw yr always been freely exchanged. As she lives the elfen ynghyd, amaeth a chanu, a chreu gwaith elements together, agriculture and song, and ochr arall i’r ffin yn Henffordd, roedd modd i’r other side of the border in Hereford, the artist gosod sain a golau mewn trêlar stoc. create a sound and light installation in a stock artist weld deinamig diwylliannol Maldwyn was well placed to observe Montgomeryshire’s trailer. gyda llygaid newydd. cultural dynamic with new eyes.

Cynigwyd trêlar cludo da byw at ei defnydd, She was offered the use of a livestock trailer er mwyn adlewyrchu cyfraniad y porthmyn, to reflect the drovers’ contribution, both today heddiw a ddoe, at gyfoeth diwylliannol ac and yesterday, to the county’s cultural and economaidd y sir. economic wealth.

Ym Maldwyn cafodd ei chyflwyno i’r ardal a’i In Montgomeryshire, the artist was introduced phobl gan gymwynaswyr y prosiect. Ond ei to the locale and its people by the project’s phrofiad yng ngwasanaeth plygain Llanerfyl supporters. But it was her experience at the daniodd y dychymyg. Yn ogystal â’r canu plygain service held at Llanerfyl that fired the godidog, dyma werthfawrogi’r gwmnïaeth imagination. As well as the magnificent singing, dwymgalon. Dyma sylweddoli bod y Plygain she appreciated the warm felt sense of yn fwy na dathlu’r Nadolig. Roedd y Parti Rhiwlas - Hywel Jones, fellowship. She came to realise that the Plygain Parti Llansilin - Maldwyn Jones, Muriel Griffiths, gwasanaeth carolau yn dyrchafu’r weithred Wyn Davies, Bryn Davies is more than a Christmas celebration. The carol Iona Jones, Goronwy Jones 58 59

Swyddog Celfyddydau Gweledol / Dymuna Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol Maldwyn a’r Gororau 2015 ddiolch: Panel Sefydlog Celfyddydau Gweledol / Visual Arts Officer The Montgomeryshire & the Marches 2015 Visual Arts Sub-committee wish to thank: Visual Arts Standing Panel Robyn Tomos Cadeirydd / Chair Pete Goodridge, Artworks Derbyniwyd y cyfraniadau canlynol: Mererid Velios Detholwyr Celfyddydau Gweledol / Cyngor Sir Powys / Powys County Council The following contributions were received: Visual Arts Selectors £520 Canolfan Celfyddydau’r Canolbarth / Elen Bonner Ysgol Uwchradd Caereinion / Mid Wales Arts Centre, Caersws Rhys Llwyd Davies Angharad Pearce Jones Caereinion High School £100 Eluned Mai Porter, Wern, Llangadfan Aled Wyn Davies Elaine Marshall Crefft yn y Bae, Caerdydd / £80 Gwobr Cyngor Tref Caerffili / Michael Nixon Craft in the Bay, Cardiff Peter Dutton Caerffili Town Council Award Siân Owen MOMA Cymru, Tabernacl, Machynlleth Detholwyr Pensaernïaeth / £40 Gwobr Goffa Eluned Williams / Andrew Parry Architecture Selectors Oriel Davies, Y Drenewydd / Newtown Eluned Williams Memorial Award Ffion Rhys Pat Borer Cyswllt Celf / Arts Connection, Llanfyllin £40 Gwobr Goffa Olwen Hughes, Rhymni / Nia Roberts Olwen Hughes, Rhymney, Memorial Award Elinor Gray-Williams Amgueddfa Cerflunwaith Andrew Logan / £10 Gwobr Thomas Daniel Varney, Trefdraeth / Pete Telfer Andrew Logan Museum of Sculpture Detholwyr Ysgoloriaeth Bensaernïaeth / Thomas Daniel Varney, Newport, Award Jamie Yeoman Architecture Scholarship Selectors Ysgol Gynradd Aberriw / Is-bwyllgor Celfyddydau Gweledol / Aled Wyn Davies Berriew Primary School Visual Arts Sub-committee Trevor Skempton M. E. Edwards, Llanfair Caereinion

Cadeirydd / Chair Glyn Watkins, Llangyniew Eleri MIlls Cydlynydd yr Arddangosfa / Exhibition Co-ordinator Siân James, Llanerfyl Is-gadeirydd / Vice-chair Sean Harris Sioned Camlin Comisiwn Dylunio Cymru / Design Commission for Wales Ysgrifennydd / Secretary Plygain 2015 Margaret Thomas Emily Price Cymdeithas Frenhinol Penseiri yng Nghymru / Royal Society of Architects in Wales Myfanwy Alexander David Peate Cynorthwy-ydd / Assistant Llenyddiaeth Cymru / Literature Wales Rhian Deal Eluned Mai Porter Sera Wyn Walker Carys Mair Evans Eileen Roberts Taliesin Bardd / Bard Cathy Evans Ann Robinson David Dawson Arwyn ‘Groe’ Davies John Evans Ann Tudor Rhys Mwyn

Mike Humphreys Beryl Vaughan Bardd Pensaernïaeth / Architecture Bard Tegwyn Roberts Nan Humprheys Siân Walters Mari George Ardalyddes Linlithgow / Sian Lee Carrie White Marchioness of Linlithgow, Llanfyllin Dylunio’r catalog / Catalogue design Siân Owen Aled Williams Peter Marks Gwasg Gregynog / Gregynog Press

Cefnogwyd gan grant oddi wrth Gyngor Celfyddydau Cymru Supported by a grant from Arts Council of Wales mewn partneriaeth â Chyngor Celfyddydau Cymru in partnership with Arts Council of Wales