OrgelhistorieInterview Stifts-organist Klaus Sonnleitner: hemel en aarde met elkaar verbinden

In het Chorherrenstift St. Florian, Ongeveer in dezelfde tijd ten zuiden van de Oostenrijkse (als) waarin ik me voor orgels en orgelmuziek stad , wordt componist Anton ging interesseren, kwam Bruckner (1824-1896) nog altijd ook de muziek van in ere gehouden. Als jongen (1824- zong hij er in het koor, later was 1896) op mijn pad. Het was de tijd waarin hij enige tijd Stifts-organist. In Cornelis van Zwol in zijn latere leven logeerde hij er het platenblad Luister regelmatig en werkte er aan zijn zijn artikelenreeks ‘Op reis door ’t land van composities. De Brucknerzimmer Bruckner’ publiceerde waarin hij verbleef dient nog (in 1974 uitgegeven als steeds als gastenkamer. Het grote brochure, nu een verza- orgel in de Stiftskirche draagt zijn melaarsobject). Tot mijn verrassing bleek Bruck- naam en daaronder ligt hij ook ner een hechte band begraven. Jaarlijks vinden in de met het orgel te hebben maand augustus de St. Florianer gehad. Hij was enige tijd organist van de Brucknertage plaats en worden in Stiftskirche St. Florian september symfonieën van hem in Oostenrijk en maakte uitgevoerd in de Stiftskirche in diverse concertreizen het kader van het Brucknerfest waarbij hij improviseer- de op beroemde orgels Linz. Daarnaast herbergt het in o.a. Londen (Royal klooster een van de oudste en Albert Hall, Crystal Pala- indrukwekkendste bibliotheken ce), Parijs (Notre-Dame) Het Chorherrenstift St. Florian. van Oostenrijk, waarvan ook het en Nancy (St.-Epvre). Helaas heeft Bruckner Bruckner-archief deel uitmaakt. maar weinig orgelwerken van betekenis Wouter Paap (1908-1981), oprichter en De beide Stifts-organisten verzor- geschreven; het orgel nodigde hem uit lange tijd hoofdredacteur van het inmid- gen op verschillende momenten tot improviseren, het symfonieorkest tot dels niet meer bestaande muziektijd- componeren. Toch bevatten zijn symfo- schrift Mens & Melodie, als volgt werd in de week korte bespelingen op nieën ook ‘orgelmatige’ elementen; niet omschreven: het Brucknerorgel, in fraai Duits voor niets worden er de laatste decennia “In de geschriften over Anton Bruckner Hörerlebnisse genoemd. Met één regelmatig orgeltranscripties van (delen komt men herhaaldelijk de opmerking van hen, Klaus Sonnleitner, had ik uit) zijn symfonieën gemaakt en uitge- tegen, dat men zijn geboorteland Boven- voerd. Oostenrijk uit eigen aanschouwing moet een interview. De verschijning in 2012 van de omvang- hebben leren kennen om de sfeer van zijn Maar eerst een kleine inleiding. rijke Bruckner-biografie van Cornelis muziek volledig te kunnen aanvoelen en er van Zwol (besproken in De Orgelvriend de onverschrokken architectuur van te kun- van oktober 2012) bracht een opleving nen begrijpen.” van mijn interesse in Bruckner en zijn Zo begon zijn artikel ‘Een reis door muziek teweeg. De wens ontstond om de Brucknerland’ (Mens & Melodie, augustus omgeving te verkennen waar Bruckners 1970) dat hij schreef naar aanleiding van Gerco Schaap composities zijn ontstaan. Een verlan- een hernieuwd bezoek aan Opper-Oos- (tekst en fotografie) gen dat door de bekende muziekcriticus tenrijk, 35 jaar nadat hij er voor het eerst

maart 2019 De Orgelvriend 9 OrgelhistorieInterview

was geweest ter voorbereiding van zijn boek Anton Bruckner - Zijn land, zijn leven en zijn kunst, uitgegeven in Biografie 1936. In september jongstleden mocht ik Klaus Sonnleitner werd in 1970 geboren in Bad Ischl, een vijf dagen in de Brucknerzimmer kuuroord in de landstreek Salzkammergut. Zijn muziekop- van het Stift St. Florian logeren, heb leiding ontving hij aan het ‘Mozarteum’ in Salzburg, waar hij ik zijn geboortehuis (nu Anton- werd onderwezen in de vakken orgel (Elisabeth Ullmann), Bruckner-Museum) in het nabijge- katholieke kerkmuziek, stemvorming, kerkelijke compositie, legen Ansfelden bezocht, plaatsen orgelimprovisatie (Wolfgang Kreuzhuber), klavecimbel en bekeken waar hij woonde, werkte en instrumenten-pedagogiek. Na het behalen van zijn master- wandelingen maakte, en heb ik con- diploma (‘Magister artium’, in Oostenrijk een academische certen in de Stiftskirche meegemaakt. graad) studeerde hij van 1995 tot 2001 theologie. In die peri- Behalve verkenning van Bruckners ode trad hij in het Augustiner Chorherrenstift St. Florian in, leefwereld had mijn reis zoals gezegd waar hij in 2002 tot priester werd gewijd. Op grond van zijn nog een ander doel: een interview beide academische studies ondertekent hij als ‘MMag Klaus Sonnleitner CanReg’; de toevoeging met Stifts-organist Klaus Sonnleitner. ‘CanReg’ maakt duidelijk dat hij tot de Augustiner Chorherren behoort. Dat er ook nog twee nieuwe, door Nederlandse orgelmakers gebouwde orgels op mijn pad kwamen was mooi meegenomen. Daarover leest u in een die improvisatieschets, waarvan een Sinds 2006 is hij een van de Stifts- volgend artikel. reproductie te vinden is op imslp.org, organisten en werkt hij als kapelaan De naam Klaus Sonnleitner kende ik hoort een verhaal dat echter buiten in Ebelsberg, tussen St. Florian en van een fraaie cd van Edition Lade uit het bestek van dit artikel valt. De Linz. 1997 waarop hij en Kathinka Lorger Festmusik geeft in elk geval een reële het ‘Kaiserjubiläumsorgel’ in de Stadt- indruk hoe Bruckner op orgel geïm- Op de dag van aankomst ontmoet pfarrkirche St. Nikolaus in Bad Ischl proviseerd kan hebben, in dit geval ik Klaus Sonnleitner na afloop van bespelen. Behalve o.m. werken voor over het thema uit de Finale van zijn de woensdagavondmis in de Maria- orgel-vierhandig van Adolph Hesse Eerste Symfonie. Toen ik onlangs nog kapel van het klooster, waar hij de en Josef Labor speelt Sonnleitner eens de naam Klaus Sonnleitner goo- misgangers op het kleine orgel heeft daarop ook Festmusik naar een impro- gelde, werd duidelijk dat hij intussen begeleid, zowel spelend als zingend. visatieschets van Bruckner (Ischl, was ingetreden in het Chorherrenstift We spreken af voor de volgende och- 1890), bewerkt door Erwin Horn. Bij St. Florian en tot priester was gewijd. tend, wat betekent dat ik me diezelfde avond nog even goed in de materie moet verdiepen.

Het interview vindt plaats op zijn kamer, gelegen aan het einde van een lange kloostergang. Als ik op de afgesproken tijd arriveer, staat de deur al uitnodigend open. Van binnen ziet het vertrek er niet uit als dat van een kloosterling (sober) maar van iemand die midden in het leven staat, musiceert, studeert en oog heeft voor kunst en natuur. Er staat een groot tweeklaviers pedaal- harmonium dat duidelijk in gebruik is. “Dit is het harmonium van Anton Bruckner dat bij hem thuis stond. Na zijn overlijden is het naar zijn arts gegaan. Diens nabestaanden hebben het aan het klooster geschonken, waar het lange tijd in de Bruckner- zimmer heeft gestaan. Het heeft ook Aan het Bruckner-harmonium. als interim-orgel in Enns (bij Linz)

10 De Orgelvriend maart 2019 Het Brucknerorgel in de Stiftskirche. Het op instigatie van Anton Bruckners broer Ignaz gebouwde orgel in de Maria- kapel (Josef Mauracher, 1903, II/P/10). gediend. Toen in de Brucknerzimmer slaan bij de speeltafel, waar ik stond repertoire heb ik bij haar geleerd, een badkamer werd ingebouwd, is het te kijken en te luisteren naar de orga- van de vroegste muziek tot en met naar mijn kamer verhuisd”, verklaart nisten die erop speelden. de modernen. Na het behalen van Sonnleitner. Op mijn verzoek poseert Eerst kreeg ik pianoles maar dat mijn masterdiploma heb ik me wat hij voor de foto achter de klavieren. beviel niet echt; ik had een strenge meer op de oude muziek gericht en Toen ik hem gisteravond ontmoette, leraar die de vreugde van het musi- heb interpretatiecursussen gevolgd, was hij nog in ‘burgerkleren’, vandaag ceren nu niet bepaald uitstraalde. onder meer aan de Norddeutsche ontvangt hij mij in habijt. Daarna kreeg ik orgelles en nadat ik Orgelakademie bij Harald Vogel en mijn Matura (benaming in de Alpen- bij Michael Radulescu. Ik heb altijd Komt u uit een muzikale familie? landen voor het middelbare school- dankbaar gebruikgemaakt van het “Niet direct. Mijn ouders waren niet examen, GS) had behaald, ben ik cursusaanbod want zo kwam je ook bijzonder muzikaal. Maar misschien orgel, kerkmuziek en andere vakken in aanraking met historische orgels. is er een generatie overheen gegaan gaan studeren aan het Mozarteum in Zelfs heb ik meegedaan aan enkele want een van mijn grootvaders was Salzburg. In diezelfde tijd gaf ik les concoursen, zoals dat in Brugge, maar musicus, zij het in de Unterhaltungs- op de muziekscholen van Gmunden nooit een prijs gewonnen” vertelt hij musik. Als kind toonde ik al interesse en Bad Ischl, wat voor mij een goede lachend. “Toch had ik die ervaringen in muziek en orgels, en mijn ouders praktijkervaring was.” niet willen missen.” stimuleerden mij daarin. In de Stadt- pfarrkirche in Bad Ischl staat een U hebt onder meer bij Elisabeth Ull- Na uw kerkmuziekstudie bent u theolo- groot en belangrijk laatromantisch mann gestudeerd. gie gaan studeren. Was dat een plotse- orgel, het Kaiserjubiläumsorgel. Dat “Zij was in die tijd een van de wei- linge ingeving of een logisch vervolg? instrument heeft mij altijd gefasci- nige vrouwelijke organisten in “Het was een logische ontwikkeling. neerd vanwege de grootte en de fraaie Oostenrijk. Ik heb veel aan haar te In mijn jeugd interesseerde ik me klank. Als jongen was ik niet weg te danken. Het volledige spectrum orgel- al voor religie en sprak het priester-

maart 2019 De Orgelvriend 11 OrgelhistorieInterview

schap mij aan. De kerk was me ver- nie werd daar trouwd, de zondagse vieringen vond uitgevoerd ik belangrijk en het musiceren in de en hoewel dit kerk speelde daarbij een grote rol. anderhalf uur Tijdens mijn eerste studiejaren op durende werk het seminarium leerde ik het Stift St. nu niet direct Florian kennen en dacht bij mezelf: het meest misschien is in kloosterverband leven geschikt is Florian Chorherrenstift St. Foto: nog beter omdat daar een muziekcul- om kennis te tuur is waarbij men iemand nodig maken met de heeft die iets kán. Zo ben ik dan in symfonieën 1997 bij de Augustiner Chorherren van Bruck- ingetreden en heb van daaruit mijn ner, maakte theologiestudie voortgezet.” de uitvoering een enorme Was het een moeilijke beslissing voor u indruk op mij om het kloosterleven te verkiezen boven en werd ik – bijvoorbeeld – een gezinsleven? er diep door “Op een gegeven moment neem je geraakt. Vanaf een beslissing en neem je bepaalde die tijd ben Augustinus Franz Kropfreiter (1936-2003). dingen die met deze beslissing te ik naar zijn maken hebben op de koop toe. Je muziek gaan luisteren. ner tijdens een bespeling van het stelt je erop in, dat is niet wezenlijk U weet: er bestaan maar weinig orgel- Brucknerorgel de daad bij het woord anders dan wanneer je trouwt, dan werken van Bruckner, meest jeugd- voegen en improviseren over de the- stel je je ook op bepaalde dingen in werken en oefeningen in contrapunt matiek van Bruckners bekende motet (lacht). Het is niet altijd even makke- die niet het niveau van zijn symfo- Locus iste. lijk, maar het is een mooi beroep dat nieën en koorwerken hebben. Men veel voldoening kan geven. Je kiest heeft dan ook lange tijd niets anders Augustinus Franz Kropfreiter voor iets dat vreugde brengt en je van hem gespeeld op orgel. Sinds Bruckner is niet de enige Stifts-orga- leven zinvol maakt.” het begin van de jaren negentig van nist met wie Sonnleitner zich bezig- de vorige eeuw doet zich echter een houdt. Hij heeft ook orgelwerken Was er, toen u intrad, op muzikaal interessante ontwikkeling voor: de uitgegeven van Franz Xaver Müller gebied iets voor u te doen? behoefte bij organisten om transcrip- (1870-1948), die als koorknaap al “Nee, toen nog niet. In die tijd ties van zijn muziek te maken. Erwin grote bewondering voor Bruckner had was Augustinus Franz Kropfreiter Horn was een van de eersten die en ook enige tijd Stifts-organist was – samen met iemand anders – nog zich daarmee bezighield. Dat is één voordat hij Domkapellmeister in Linz Stifts-organist; heel af en toe mocht mogelijkheid om als organist nader werd. “Hij was een belangrijke com- ik voor hen inspringen maar dat was tot Bruckner te komen. Het is wel een ponist in het interbellum en onder hoogst zelden. Maar in die tijd werd grote uitdaging omdat het spelen van meer mentor van Johann Nepomuk ik regelmatig uitgenodigd om elders transcripties een grote vaardigheid David.” concerten te geven en dat gebeurt nog van de organist vraagt. Ik speel zelf Daarnaast werkt Sonnleitner aan een steeds.” niet vaak van die bewerkingen omdat proefschrift over Augustinus Franz ze technisch veeleisend zijn. Als je Kropfreiter (1936-2003) die als Chor- Wanneer maakte u kennis met Bruck- serieus met deze materie bezig wilt herr vanaf 1960 tot aan zijn overlij- ners muziek? zijn en zijn muziek écht wilt door- den Stifts-organist was en vanaf 1964 “Dat gebeurde tijdens een concert dat gronden, moet je die transcripties verantwoordelijk was voor de kerk- ik als vijftienjarige bezocht. De orgel- eigenlijk zélf maken. muziek in St. Florian. Kropfreiter was werken van Bruckner kende ik toen Een andere legitieme benadering ook componist en heeft een aanzien- al van een langspeelplaat van August van Bruckners muziek is: in zijn stijl lijk œuvre op zijn naam staan. Zijn Humer op het orgel van de Alte Dom trachten te improviseren en daarbij Eerste Symfonie uit 1985 ontstond als in Linz. Op de handelsschool die gebruik te maken van de typische compositie-opdracht van de NCRV ik bezocht was geen muziekonder- aspecten van zijn muziek zoals en werd opgedragen aan Cornelis van wijs. Maar toen er een concert in het bepaalde harmonieën en het gebruik Zwol. in Linz was, ben ik van contrapunt, zoals hij dat zelf “Ik was nog maar acht, negen jaar daar met een groep scholieren met de waarschijnlijk ook gedaan heeft.” oud toen ik zijn muziek voor het bus heen gegaan. Zijn Achtste Symfo- Later die week zal Klaus Sonnleit- eerst hoorde op een plaat uit St. Flo-

12 De Orgelvriend maart 2019 rian waarop hij behalve een werk iedereen aan zijn werk. Voor mij is regelmatig uitgenodigd om ergens een van Bruckner ook eigen composities dat: correspondentie beantwoorden, mis te begeleiden. De zondagse vie- speelt. Zijn moderne stijl, die toch preken voorbereiden, doop- en huwe- ringen in de Stiftskirche gaan uit van niet avantgardistisch was, heeft me lijksgesprekken voeren, programma’s de parochie St. Florian maar op hoog- altijd gefascineerd. Kropfreiter was van orgelconcerten samenstellen tijdagen nemen de Chorherren in het een complexe persoonlijkheid; ener- und so weiter. Om tien over twaalf koorgestoelte plaats.” zijds kon hij heel vriendelijk zijn en is het middaggebed en daarna is het sprak hij graag over zijn composi- gezamenlijk middageten in de refter. Waaruit bestaan uw taken als Stifts- ties, anderzijds was hij ook nogal in Wij hebben hier – heel luxe – twee organist? zichzelf gekeerd en had hij niet altijd refters: een prachtige barokke zaal “Om te beginnen: er zijn twee Stifts- evenveel oog voor andermans werk. met veel licht die we in de zomer organisten; naast mij is ook Andreas Hoewel zijn stijl volkomen anders is, gebruiken en een andere refter voor Etlinger benoemd. Hij speelt de zon- heeft hij dezelfde ontwikkeling door- de overige maanden. Om zes uur is er dagse vieringen, ik speel bij de maan- gemaakt als Bruckner: als concertor- de vesper, het avondgebed, soms ook delijkse orgelvespers in de Stiftskirche. ganist speelde hij weinig literatuur, een (schrift)lezing, en aansluitend het Om de beurt verzorgen we vijf maal improviseerde daarentegen des te avondeten. Daarna heeft ieder zijn per week, van mei tot en met septem- meer – met veel succes – en profileer- avondprogramma. Uiteraard verschilt ber, de Hörerlebnis, een bespeling van de zich op latere leeftijd steeds meer de invulling per dag. Zo word ik ook een half uur van het Brucknerorgel als componist. Na zijn overlijden ben ik begonnen zijn muzikale nalaten- schap te ordenen en zijn werken te catalogiseren en heb ik ook enkele van zijn orgelwerken uitgegeven. Gaandeweg is het idee ontstaan om een wetenschappelijke studie aan de man en zijn werk te wijden, om hem de eer te geven die hem toekomt en ervoor te zorgen dat zijn composities niet in de vergetelheid raken.”

De Chorherren De Augustijner Koorheren van St. Florian vormen een priestergemeen- schap die leeft volgens de regel van Augustinus. Ze noemen zich Chor- herren (geen ‘monniken’) omdat zij kracht putten uit het koorgebed dat driemaal per dag plaatsvindt. Daar- naast zijn deze priesters werkzaam als zielzorgers in 33 parochies in de nabije omgeving. De eerste jaren na zijn priesterwijding werkte Sonnleit- ner als pastor in Attnang en Vöckla- bruck. Sinds zijn benoeming tot Stifts-organist in 2006 bedient hij als kapelaan de parochies van Linz- Ebelsberg en Walding.

Hoe ziet een dag in uw leven eruit? “Normaal sta ik om zes uur op en om half zeven is dan het eerste koorge- bed. Om zeven uur celebreren we de mis in de Mariakapel – waar ik aan deelneem als ik geen verplichtingen heb in een van mijn parochies – en daarna is het ontbijt. Vervolgens gaat

maart 2019 De Orgelvriend 13 OrgelhistorieInterview

gen. Gaat u dat gemakkelijk af? “Tegenwoordig wel, maar het was voor mij een harde leerschool (‘ich mußte dafür blutig lernen’). Ik had een totaal ongeschoolde stem en het heeft jaren geduurd voordat ik kon zingen. Dank- zij de kerkmuziekopleiding in Salz- burg is het toch nog goedgekomen.”

De voorspelen bij de gezangen tijdens de woensdagavondmis leken mij geïm- proviseerd. Hoe belangrijk is het om als Stifts-organist te kunnen improviseren? Lachend: “Het helpt natuurlijk wél wanneer je als liturgisch organist ook kunt improviseren. Het komt van pas als je liturgische momenten muzikaal moet overbruggen; je bent dan niet gebonden aan de tijdsduur van een literatuurstuk. Eenmaal per maand hebben we een orgelvesper in de Stiftskirche waarbij orgelliteratuur wordt gespeeld; soms wordt daarbij ook geïmproviseerd. Daarnaast improviseer ik ook af en toe tijdens de Hörerlebnis, bijvoor- beeld over een thema van Bruckner. Ik probeer daarbij zoveel mogelijk aansluiting te zoeken bij zijn stijl.” Desgevraagd: “Ik neem mijn improvi- saties niet op en je vindt ze dan ook niet op YouTube, behalve in dat ene filmpje dat voor toeristische doelein- den is gemaakt.”

‘Onder één dak met Bruckner’ Uw voorganger Augustinus Franz Krop- freiter heeft eens gezegd: ‘ik leef onder voor bezoekers. Daarnaast verzorgen ik altijd heb willen doen. Hier in St. één dak met Bruckner’. In hoeverre voelt we rondleidingen bij het orgel waar- Florian ben ik ook Gastmeister; voor u zich met Bruckner verbonden? bij mensen ook even in de orgelkast logees ben ik het aanspreekpunt voor “Zo voelde Kropfreiter dat inderdaad mogen kijken. We demonstreren gesprekken over geestelijke zaken. omdat hij zichzelf als legitiem navol- daarbij de verschillende registers en Ook als er pelgrims komen over- ger van Bruckner zag, niet alleen als hun klankkarakter en spelen dan nog nachten of als zich priesters melden organist maar vooral als componist. een stuk. die enkele dagen in de Chorherren- Als Stifts-organist sta ik natuurlijk Verder organiseer ik in juli de concer- gemeenschap willen doorbrengen, ben in de Bruckner-traditie maar ik zie ten in het kader van de Orgelsommer ik degene die zich over hen ontfermt. mezelf niet als navolger, ik ben ook en in oktober de herfst-orgelmatinees. Daarnaast begeleid ik gasten die hier geen componist. Ik ben doordrongen Met de St. Florianer Brucknertage, die in retraite willen gaan; mensen die van zijn betekenis voor de muziek- jaarlijks in augustus plaatsvinden, over hun eigen leven willen nadenken wereld maar ik waak ervoor om hem heb ik helaas geen bemoeienis. Ik had en verbinding met God zoeken.” op een voetstuk te plaatsen, zoals dat natuurlijk graag anders gezien helaas vaak gebeurt. Dan dreigt het maar het is zoals het is en dat moet ik In de woensdagavondmis in de Maria- gevaar van mystificatie en daarmee accepteren. kapel begeleidde u de gezangen op het vertroebeling van het beeld dat we Veel voldoening put ik uit mijn kleine orgel maar u zong ook liederen van hem hebben. Natuurlijk ben ik werk als zielzorger. Dat is iets wat voor en in wisselzang met de aanwezi- me ervan bewust dat hij hier onder

14 De Orgelvriend maart 2019 het orgel begraven ligt, maar ik denk ste Wereldoorlog opnieuw de wens zer, het labiaalwerk kreeg een nieuwe er nooit aan als ik het Brucknerorgel tot ombouw. Deze vond plaats in zwelkast en er werden drie in 1951 bespeel. Ik ben geen Brucknerforscher 1931/’32 door de firma’s Gebr. Mau- geplande registers aan toegevoegd. (wetenschappelijk onderzoeker) maar racher (Linz) en Dreher & Flamm op bescheiden schaal verzamel ik wel (Salzburg). De sleepladen werden Bent u als Stifts-organist tevreden met Bruckneriana zoals gedenkpennin- vervangen door elektro-pneumatische het huidige instrument? gen en afbeeldingen. Ik word beslist tractuur aangestuurde kegelladen en “Als een orgel een duidelijk samen- geraakt door zijn muziek, maar dat de beide koororgels werden elektrisch hangend concept heeft, en dat hééft heb ik óók bij andere componisten!” met het hoofdorgel verbonden. Het dit instrument, vind ik dat je er niets daarna als ‘Brucknerorgel’ betitelde aan moet veranderen. Temeer daar Het ‘Brucknerorgel’ instrument met resp. 92 (hoofdorgel) het orgel in zijn huidige toestand in Zoals bekend is het zogenoemde en 40 (koororgels) registers was van- nauwe verbinding staat met het œuvre ‘Brucknerorgel’ in de Stifskirche van wege technische mankementen geen van Augustinus Franz Kropfreiter, St. Florian niet het instrument dat lang leven beschoren. Nog tijdens de wiens talrijke composities geïnspireerd Bruckner heeft gekend. Het orgel Tweede Wereldoorlog, toen de Nazi’s zijn door dit instrument.” dat hij bespeelde was tussen 1770 hun intrek hadden genomen in het en 1774 gebouwd door Franz Xaver klooster, werd opnieuw een herbouw Hoe ziet u de toekomst van het klooster? Krismann (1726-1795) en bezat 74 voorbereid. In de dispositie trachtte “Dat is natuurlijk een grote zorg. Er stemmen, verdeeld over drie manua- men het laatbarokke karakter van het zijn nu nog 31 Chorherren waarvan len en pedaal. In de eerste decennia Krismann-orgel terug te laten keren. er zo’n dertien in het Stift leven; de van zijn bestaan was de windvoorzie- De opdracht ging naar de firma Wil- anderen zijn werkzaam in parochies ning problematisch. Zijn beroemd- helm Zika uit Ottensheim an der en komen hier alleen voor verga- heid kreeg het orgel – dat tot 1886 als Donau, die ervoor naar St. Florian deringen en speciale vieringen op het grootste van Oostenrijk gold – pas verhuisde om het werk tussen 1944 hoogtijdagen. Hoe dat over twintig nadat de orgelbouwer Matthäus Höfer en 1951 uit te voeren. Het resultaat jaar zal zijn kan niemand voorspel- (hij was autodidact) er rond 1839 aan was een elektro-pneumatisch orgel len. Er is weinig aanwas maar er is had gewerkt. In deze toestand leerde van 103 stemmen met 7.343 pijpen. wel interesse in het geestelijk beroep; Bruckner het orgel kennen en heeft Vanwege het gebruik van sleepladen onlangs hebben we één jonge theolo- hij het tussen 1845 en 1855 als Stifts- en de toepassing van een ‘barokke’ giestudent mogen verwelkomen. Maar organist bespeeld. intonatie werd het project richtingge- dikwijls komt de voorstelling die In 1873 kreeg de Salzburger orgel- vend voor de Oostenrijkse orgelbouw men van het kloosterleven heeft niet bouwer Matthäus Mauracher de na de Tweede Wereldoorlog. overeen met de realiteit en haakt men opdracht voor een grootscheepse In het kader van de renovatie van weer af.” herbouw. Daarna bezat het orgel 78 de Stiftskirche werd tussen 1994 en sprekende stemmen. De vier-manu- 1996 groot onderhoud verricht door Waar ligt voor u momenteel het zwaar- aals speeltafel is nog altijd te zien in de Oberösterreichische Orgelbauanstalt tepunt in uw dagelijks werk? Bruckners geboortehuis in Ansfelden. Kögler, de voortzetting van de firma “De combinatie muziek en zielzorg Vanwege de zware speelaard van Zika. De gehele technische aanleg geeft mij veel voldoening. Musiceren het instrument ontstond na de Eer- werd vernieuwd, compleet met Set- voor mensen vind ik ook een vorm van zielzorg; het is voor mij een mogelijkheid om hemel en aarde een beetje met elkaar te verbinden en dat geeft mij vreugde.”

Op Youtube staat een filmpje waarin Klaus Sonnleitner het Brucknerorgel bespeelt. Op www.stift-st-florian.at vindt u alles over het Chorherrenstift St. Florian. Zijn cd Kaleidoskop – Die Brucknerorgel in St. Florian met werken van o.a. Estendorf- fer, Bruckner, Kropfreiter, Müller, Vaug- han Williams, Lindberg en Mulet (Spek- tral SRL4-12107) uit 2013 is nog steeds te bestellen via www.jpc.de. Delen ervan zijn ook via YouTube te beluisteren. Het Stift St. Florian bij het vallen van de avond.

maart 2019 De Orgelvriend 15