PREMIER BUSINESS PARTNER / PRÍOMH-PHÁIRTÍ GNÓ

BARR 50 TOP 50 GNÓ LE BUSINESS GAEILGE AS GAEILGE 1 MEITHEAMH 2007 1 JUNE 2007 12.00in 12.00pm OSTÁN NA gCEITHRE SÉASÚR FOUR SEASONS HOTEL BAILE ÁTHA CLIATH DUBLIN

Fís don todhchaí an bua is láidre dá Tá áthas ar Fhoras na Gaeilge bheith i Tá gliondar ar bhfuil ag fiontraithe na hÉireann agus is gcomhpháirt le Lá Nua arís i mbliana ar PricewaterhouseCoopers úsáid na Fáilte...de thoradh iarrachtaí na mhaithe leis an ócáid fhíorthábhachtach Gaeilge sa saol gnó a chothú agus a gceannródaithe sin go bhfuil an tír uilig seo de ‘Bharr 50 2007’ a cheiliúradh chun chur chun cinn. athraithe as éadan, an lá atá inniu ann. aitheantas a thabhairt do na 50 Agus aitheantas ag an Ghaeilge anois Is amhlaidh an scéal ag an 50 comhlachtaí nó fiontraithe is fearr a bhain mar theanga oifigiúil oibre de chuid an ceannaire gnó atá ainmnithe ar Bharr- leas as an Ghaeilge mar uirlis ghnó. AE, cén áit níos fearr chun í a labhairt, Chaoga Gnó le Gaeilge Lá Nua 2007 i Is mó ár mbród go bhfuil cuid mhór agus léiriú a thabhairt ar an bheocht a gcomhar le PricewaterhouseCoopers gnólachtaí i measc an Bharr 50 seo a fuair baineann léi, ná sa tráchtáil laethúil. agus . cabhair trí scéimeanna tacaíochta gnó an Tá súil againn go spreagfaidh na Tuigeann an 50 fiontraí seo gur lena Fhorais – is léiriú é seo fiú ar an bhorradh gradaim seo, agus an pháirt atá againn leas agus gur le leas a gcustaiméirí é an mhór atá ag teacht faoi fheiciúlacht na iontu, daoine chun úsáid bhreise a Ghaeilge a bheith bainteach lena dtáirgí Gaeilge ar chomharthaíocht, ar ábhair bhaint as ár dteanga san am amach agus lena seirbhísí. Tuigeann siad gur mhargaíochta, nó ar stáiseanóireacht na romhainn. gile ár dtodhchaí agus teanga na tíre a ngnólachtaí féin ar fud fad na tíre atá ag bheith le cloisteáil agus le feiceáil; gur aithint na mbuntáistí atá anois ag an PricewaterhouseCoopers is delighted áis í ár n-oidhreacht agus sinn ag tógáil Ghaeilge don lucht gnó. Tá aitheantas faoi to support and encourage the use of eacnamaíocht na tíre. Tá áthas orm leith tuillte ag na gnólachtaí agus the in business. fáilte a chur roimh an Aire Éamonn Ó fiontraithe seo uilig de bharr a gcuid With Irish now recognised as an Cuív mar aoi-chainteoir. tiomantais i leith úsáid na Gaeilge laistigh official working language of the EU, dá sainréimsí féin agus go raibh gach rath what better place to make it active The strongest trait exhibited by agus bláth ar a ngnó dá tairbhe. and alive than in daily commerce. Ireland's entrepreneurs is their vision We hope that these awards, and our for a brighter future; a vision which has Following on from the hugh success of last involvement, will assist in encouraging enabled them to aim high as they year, Foras na Gaeilge is delighted to be increased use of our language in the transformed the Irish economy over the involved once again with Lá Nua in future. past decade. celebrating the top 50 businesses / The 50 entrepeneurs honoured in the entrepreneurs as part of ‘Barr 50 / Top 50 Ann O'Connell Lá Nua Top 50 Business as Gaeilge as Gaeilge 2007’. Páirtí/Partner Awards, in conjunction with We were also delighted to see a large PricewaterhouseCoopers PricewaterhouseCoopers and Foras na number of new entries from businesses, Gaeilge, are also pioneers of our new particulary those which have had received economic model. support through our Business Support They understand that the Irish Schemes, and this itself illustrates the language benefits their business and growing interest in the visual use of Irish the communities they serve. They are in businesses, be it on signage, marketing savvy enough to understand the or on stationery, throughout the island of importance of prices and values and to Ireland as more and more business people regonise our heritage as another recognise the positive applications of the business tool. use of Irish for their own business. Foras We salute their efforts and tip our na Gaeilge congratulates the following hats too to our business partners, led nominees as champions within their own by PricewaterhouseCoopers and Foras business sectors and we wish continuing na Gaeilge but also including Viridian, success and growth to their use of Irish as The Marketing Institute, the National part of their business approaches. Lottery, Rí na Mara and Údarás na Gaeltachta. I’m especially pleased to Gearóid Trimble welcome Minister Éamon Ó Cuív as our Foras na Gaeilge guest speaker today.

Connla Lawlor Lá Nua

Editors/Eagarthóirí: Máirtín Ó Muilleoir, Tomaí Ó Conghaile Reporters/Tuairisceoirí: Concubhar Ó Liatháin, Colm Ó Broin, Dónal Mac Ghiolla Chóill Sub-editing/Fo-eagarthóirí: Áine Nic Gearailt, Philip Cummings Photography/Grianghraif: John Kelly Design/Dearadh: Scott Silver Advertising/Fógraíocht: Bernie Nic Pháidín ([email protected])

Arna fhoilsiú ag/Published by Lá Nua and the Media Group (048) 9060 8822. Copies of the magazine are available in pdf downloadable format at www.nuacht.com/Is féidir cóipeanna den iris a íoslódáil ag www.nuacht.com. For additional print copies/Tuilleadh cóipeanna: Connla Lawlor on (048) 9061 1916 [email protected]. Tuilleadh eolais/More information: www.nuacht.com.

04 I Meitheamh I June 2007 Gasta If you’re looking Má tá tú ag for something cuardach rud éigin relating to the Irish a bhaineann leis an language on the nGaeilge ar an web you could idirlíon, d’fhéadfá make a good start tús a chur leis ar by going to www.gasta.ie. gasta.ie. Tá leagan iomlán The search Gaeilge den suíomh engine website is ar fáil le níos mó available in Irish ná bliain anuas for over a year now agus de réir Francis and according to Higgins, Stiúrthóir Francis Higgins, Tráchtála Gasta Commercial agus a mháthair- Director of Gasta chomhlachta, and its parent Applied Multimedia company, Applied Innovations (AMI), Multimedia tá buntáiste acu ar Uachtarán Aontas Spóirt Ollscoil Uladh, Noleen Lennon, ag bronnadh geansaithe nua urraithe ag Innovations (AMI), innill chuardaigh www.gasta.com ar imreoirí de chuid fhoireann iomána Ollscoil Uladh Chúil Reathain, Sean they have an eile sa mhéid is gur Cunningham, Gareth Brennan agus Sean Greene. advantage over féidir seirbhís other search dírithe ar réigiún faoi leith a thairiscint. engines in that they offer a service which is focused on a specific Mar aon le hÉirinn, tá suímh ag Gasta sa Ríocht Aontaithe, san region. Aontas Eorpach agus i Meiriceá agus sheol siad suímh nua don tSín, As well as Ireland, Gasta has sites in the UK, EU, and US and last don tSeapáin, don India agus don Ostair le tamall anuas. year they launched sites for China, Japan, India and Austria. Tá an-tóir orthu i gcónaí sa Spáinn agus i Meiriceá Laidineach óir They get a lot of hits in Spain and Latin America mainly because ciallaíonn gasta ‘fíorghlan’ i Spáinnis! the word gasta (‘fast’ in Irish) mean ‘pure’ in Spanish. Tá margadh déanta acu le gairid le Ask.com a ligfidh don They have recently done a deal with seach engine Ask.com which chomhlacht (ar leis Google 50% de), bogearra GOIP de chuid Gasta allows the company (50% of which is owned by Google) to use a úsáid. Gasta’s GOIP software. Díríonn an bogearra seo ar cheantair faoi leith agus faigheann This software enables Ask.com’s searches to zero in on specific Gasta íocaíocht as gach toradh a aimsíonn sé do Ask.com. geographical areas and Gasta receives a payment for each hit it Tá leathanaigh Thaistil, Mheán, Ghnó agus Ghealltóireachta ag generates. Gasta freisin agus pleananna acu tuilleadh leathanach a fhorbairt Gasta also have Travel, Media, Business and Betting sites and amach anseo. they plan to launch more in the future.

Meitheamh I June 2007 I 05 Ag seoladh earraí Cóirthrádála, ní ba luaithe i mbliana: Caoimhín Caife Fáilte Mac Cathmhaoil, Comhairleoir le CCD, Dermot Ó hEara, Bainisteoir Chaife Fáilte, Philomena McLaughlin, ball foirne, Helen Bunaíodh Caife Fáilte ceithre bliana ó shin i sean-suíomh bhácús Quigley, Méara na Cathrach, Marc McCorkell agus Paula Beckett, Mhic Dháibhéid ar Mhórshráid Shéamais in aice le Gaeláras Dhoire. Oifigeach Forbairt Gnó le Robert Roberts Teo. Is cuid den Ghaeláras Caife Fáilte ach cé gur caife go príomha é tugann sé deis do phobal na Gaeilge sa chathair bualadh le chéile ar bhonn sóisialta agus tugann sé deis d’fhoghlaimeoirí an teanga a Caife Fáilte is a part of the Gaeláras but although it is primarily a chloisteáil i suíomh nádúrtha agus cúpla focal a úsáid iad féin. café, it gives an opportunity to the Irish language community in the Bíonn ‘fáilte’ roimh gach saghas duine sa chaife agus mar chuid city to meet socially and it also gives learners the opportunity to de phlean gnó an chomhlachta, tá réimse leathan custaiméirí á lorg hear the language in a natural setting and to use their ‘cúpla focal’ acu, ó thiománaithe tacsaí go lucht cláir scátála. as well. As well as that, it provides employment opportunities for Níos luaithe i mbliana, d’fhógair Bainisteoir Chaife Fáilte, Dermot Irish speakers in Derry. Ó hEara, go mbeidís ag díol réimse táirgí Cóirthrádála ó tháirgeoirí People from all walks of life are given a ‘fáilte’ in the café and as sa Tríú Domhan, as seo amach. part of their current development plan, a broad range of customers Níl aon easpa uaillmhéine ar an bhainistíocht, áfach, óir tá are being targeted, from taxi drivers to skateboarders. machnamh á dhéanamh acu faoi láthair ar ‘Starbucks na Gaeilge’ a Earlier in the year, Caife Fáilte Manager, Dermot Ó hEara, dhéanamh de Chaife Fáilte trí shaincheadúnas a dhéanamh den announced they would be stocking a range of Fair Trade goods from bhranda agus caifeanna a oscailt timpeall na tíre. producers in the Third World and music nights are planned. Caife Fáilte, Derry City’s Irish language café, was founded four The management is not lacking in ambition either as they are years ago on the former site of McDavitt’s Bakery on Great James looking at plans to make Caife Fáilte the ‘Irish Language Starbucks’ Street, a few doors down from Gaeláras Dhoire. through franchising the brand around the country.

deis aige í a labhairt le custaiméirí go rialta. Andy McCallin “Tá an-chuid daoine i mBéal Feirste le Gaeilge agus déarfainn go mbím ag caint i nGaeilge faoi chúrsaí gnó le duine amháin in aghaidh Anuraidh, bheartaigh Gaeilgeoir as Béal Feirste, Andy McCallin, agus an lae, ar an fón nó amuigh ar an suíomh.” a chomhpháirtí gnó, Peter Carr, bheartaigh siad comhlacht nua Tá dlúthbhaint ag clann McCallin leis na cluichí Gaelacha agus seirbhísí maoine a bhunú. Ó shin i leith, tá McCallin Carr Chartered déanann an comhlacht urraíocht ar fhoireann Mionúr Peile Aontroma Valuation Surveyors báite san obair de san am i láthair. bharr an bhorrtha atá faoin earnáil mhaoine sa chathair. Last year an Irish speaker from Belfast, Andy McCallin, and his Bhí an bheirt ag obair do business partner, Peter Carr, decided to set up a new property chomhlacht suirbhéireachta mór services company. ar feadh roinnt blianta sular Since then McCallin Carr Chartered Valuation Surveyors has been shocraigh siad seasamh ar a inundated with work due to the current property boom in the city. gconlán féin. “We both felt that the time was right to grasp the nettle and “Mhothaigh muid beirt gur start a new progressive company with an emphasis on am maith a thabhairt ar an professionalism, forging strong local relationships and it’s been going chontúirt agus comhlacht from strength to strength since then.” forásach nua a bhunú a Andy learned Irish in St Mary’s CBGS and in the Donegal chuirfeadh béim ar leith ar as a teenager and he gets a chance to speak the language an ghairmiúlacht agus ar to customers on a regular basis. chaidrimh láidre áitiúla a “There are lots of people in Belfast who speak Irish and I’d say I chruthú,” arsa Andy. speak to someone in Irish, about business, practically every day, D’fhoghlaim Andy a chuid whether it’s on the phone or out on site. Ghaeilge i Scoil Mhuire na “It definitely helps with the business as I can serve another mBráithre Críostaí agus i market, the Irish language market.” nGaeltacht Thír Chonaill agus McCallin Carr have their Head Office in Belfast city centre but é ina dhéagóir agus bíonn have plans to develop by opening offices throughout the country. An Dr Máire Nic Ghiolla Uain

Beidh ar an Dr Máire Nic Ghiolla Uain spás seilfe breise a aimsiú i mbliana de bharr a bhfuil de ghradaim buaite aici i leith a cuid oibre innealtóireachta. Ag tús mhí na Bealtaine, bronnadh an gradam mór le rá, ‘Bean- Aireagóir Briotanach na Bliana,’ uirthi agus i mí Eanáir, bhuaigh sí gradam bliantúil de chuid an Women’s Engineering Society. Bhain an bhean óg as Éadan an Fhionnfraoch in aice na nGleanntch ó dhúchas, bhain sí an gradam Aireagóra tar éis di táirge criptithe a fhorbairt a láidríonn córais slándála chun daoine a chosaint ón chibearchoireacht. Níos luaithe ina saol, bhuaigh sí Mac Léinn Teicneolaíochta, Innealtóireachta agus Eolaíochta na Bliana in 1999 agus duais Vodafone ag Gradaim Innealtóirí Óga na Breataine. Bhain Máire céim san Innealtóireacht Leictreach agus Leictreonach amach in Ollscoil na Banríona agus rinne sí dochtúireacht i bPróiseáil Comhartha Dhigitigh agus Teileachumarsáid san Ollscoil chomh maith. Faoi láthair, tá sí ag obair san Institute of Electronics, Communications and Information Technology (ECIT) in Ollscoil na Banríona, áit a bhfuil sí ina hánra de chuid an Royal Academy of Engineering Research, agus bíonn sí ag léachtóireacht san Ollscoil chomh maith.

Dr Máire Nic Ghiolla Uain will have to clear some extra shelf space this year with the amount of awards she has received due to her work in the field of engineering. The young woman from Éadan an Fhionnfraoch near Glenties was presented with the prestigious British Female Inventor of the Year award in early May and in January she received the Annual award from the Women’s Engineering Society. Dr Nic Ghiolla Uain won the Inventor award after developing an encryption product that enhances security mechanisms to protect the public from cyber crime. She has previously won the Science, Engineering and Technology Student of the Year in 1999 and the Vodafone award for her research at the Young Engineer for Britain Awards. She graduated in Electrical and Electronic Engineering from Queen’s University and she later completed a Doctorate in Digital Signal Processing and Telecommunications in Queen’s. She is currently a Royal Academy of Engineering research fellow working at the Institute of Electronics, Communications and Information Technology (ECIT) in Queen’s and she also lectures in the University.

Tréaslaíonn Grúpa Meán Bhéal Feirste le Barr 50 Gnó Le Gaeilge 2007.

Meitheamh I June 2007 I 07 Easyreader Seán Mac Agus gan é ach 72 bliain Réamoinn d’aois bheartaigh Páraic Mac Cormaic dul i mbun Cé go bhfuil Seán i mbun gnó le gnó mar fhiontraí den tamall maith de bhlianta anuas, chéad uair. tá comhlacht nua, Borradh, Tá an fear as Cill Dara ó díreach seolta aige. dhúchas ina chónaí in Tá sé i gceist ag Borradh Washington DC ó bhí 1956 infheistíochtaí a bhainistiú agus ann agus chaith sé na seirbhísí tacaíochta a sholáthar blianta ag obair ag do ghnólachtaí. Aerospace agus IBM mar As Cill Chainnigh ó dhúchas, theicneoir ríomhaireachta. tar éis do Sheán cáiliú mar Tógadh Páraic le chuntasóir chaith sé roinnt Gaeilge agus chinn blianta ag obair le comhlachtaí sé bogearra nua a fhorbairt ar nós GE Capital, Bankers i 2001 chun cuidiú le Trust, Bord na Móna agus Horizon Technology Group plc. Chaith sé bliain foghlaimeoirí na teanga tar chomh maith ag léachtóireacht ar chúrsa FIONTAR DCU i mBaile Átha éis dó an ganntanas ábhar Cliath, sular bhunaigh sé an comhlacht teileachumarsáide, Zamano, i teagaisc a bhí ar fáil ag grúpa Gaeilge in Washington a fheiceáil. 2000, le Darren Ó Rodaigh, Eoin Ó Ceallacháin agus Niall McKeon. “Bhí an-chuid oibre i gceist le forbairt Easyreader,” arsa Páraic, “táim Ba i ndiaidh dó Zamano a liostáil ar stocmhalartán AIM i Londain 78 bliain d’aois anois agus bhíos ag obair 12 uair in aghaidh an lae, seacht anuraidh, agus ar stocmhalartán IEX na hÉireann i mbliana, a shocraigh lá sa tseachtain le sé bliana anuas ach an rud a choinnigh ag dul mé ná an Seán go raibh sé in am aige dúshlán nua a tharraingt chuige féin arís. díograis bhí agam don togra agus mo shuim phearsanta sa Ghaeilge.” Tá Borradh ag díriú ar dtús ar Chiste Ainmnithe Infheistíochta faoin Cuireann a phacáiste, Easyreader, seirbhís nuálaíoch ar fáil a Scéim Leathnaithe Gnó (BES) a chur ar bun. Scéim í seo a chuireann ar fhorbraíonn cumas cainte, scríofa agus léitheoireachta an úsáideora. chumas comhlachtaí beaga infheistíocht a mhealladh agus a fhágann buntáistí suntasacha cánach acu siúd a infheistíonn iontu. When he was just 72 years of age Páraic Mac Cormaic decided to become an entrepreneur. Although Seán has been in business for many years he has just recently The native of Kildare has been living in Washington DC since 1956 and launched a new company, Borradh. Borradh aims to manage investments has spent many years working in computers with Aerospace and IBM. and to supply support services to companies. Páraic was raised in an Irish speaking family and he decided to develop Seán is from Kilkenny originally and after qualifying as an accountant a new software package to help learners of Irish when he saw the lack of he spent several years working with companies such as GE Capital, materials available to an Irish language group in Washington in 2001. Bankers Trust, Bord na Móna and Horizon Technology Group plc. Easyreader offers an innovative software package that develops the He also spent a year lecturing on the FIONTAR DCU course before speaking, reading and writing skills of users, all at a cost of just $75. setting up the telecommunications firm, Zamano, along with, Darren Ó When you write or read text using the software you can open a word Rodaigh, Eoin Ó Ceallacháin and Niall McKeown. store that gives the meaning and the grammatical forms of all words, and Borradh is focused at present on starting Named Investment Funds there are recordings of over 5,000 key words for further assistance. under the Business Expansion Scheme (BES).

Scoil Gheimhridh Frankie Kennedy has been drawing throngs of people from near and far to Gaoth Dobhair for the past 13 years to get a taste of traditional Irish music, and it is going from strength to strength with each passing year. Students from Japan to the USA, and many places in between, attend the School which is held from the end of December to the beginning of January, and in recent years the numbers from Eastern Europe have increased noticeably as well. Ainmníodh an Scoil in ómós do Frankie The School is named after the late Frankie Scoil Gheimhridh Kennedy, nach maireann, fliúiteadóir Kennedy, the renowned flute player from iomráiteach as Béal Feirste ó dhúchas a Belfast who founded the trad group Altán Frankie Kennedy bhunaigh an grúpa Altan lena bhean chéile with his wife Mairéad Ní Mhaonaigh. Mairéad Ní Mhaonaigh. An bunsprioc atá leis The School’s main aim is to continue Tá Scoil Gheimhridh Frankie Kennedy ag an Scoil ná oidhreacht agus fuinneamh Frankie Frankie’s huge contribution to Irish traditional mealladh na sluaite ó gach cearn den domhan a bhuanú agus a neartú, agus béim a leagan ar music, especially the music and song of chuig Gaoth Dobhair le 13 bliain anuas chun cheol Conallach agus Ultach. Donegal and the rest of . blaiseadh a fháil ar cheol traidisiúnta na Bíonn réimse leathan de ranganna ar siúl i Classes are held in a wide variety of hÉireann, agus tá sé ag dul ó neart go neart i rith cúig lá na Scoile, ina measc, an fheadóg disciplines, including flute, fiddle, uilleann gcónaí. mhór, fidil, píobaí uillinn, feadóg stáin, bosca pipes, tin whistle, bodhrán, button accordion, Bíonn daltaí, ón tSeapáin go SAM agus go ceoil, amhránaíocht ar an sean-nós, damhsa sean nós singing, house dancing and leor áiteanna eatarthu, ag freastal ar an Scoil, agus tionlacan ar an ngiotár agus an basúcaí. accompaniment on guitar and bouzouki. a bhíonn ar siúl idir ag deireadh Nollag agus Mar aon leis na ranganna áfach bíonn go As well as the classes however there is tús Eanáir, agus le blianta beaga anuas tá ardú leor, leor spraoi agus ceoil ar siúl i rith na always plenty of craic agus ceol during the tagtha ar líon na ndaltaí ó Oirthear na hEorpa Scoile, idir cheolchoirmeacha foirmiúla agus five-day event, from formal concerts to atá ag teacht chun na hócáide. sheisiúin neamhfhoirmiúla. informal music sessions.

08 I Meitheamh I June 2007 Ionad Cois Locha

Tá Ionad Cois Locha suite ar bhruach Loch Dhún Lúiche i gceartlár Ghaeltacht Dhún na nGall. Tá an comharchumann ar an fhód ó bhí 1990 ann agus bíonn 32 duine ag obair ann le linn na bliana, líon a ardaíonn go dtí 42 duine idir Meitheamh agus Lúnasa. Tá lear mór áiseanna san Ionad, ina measc, Bialann agus Seomra Tae, Siopa Ceardlainne, áit do shúgradh eachtraíochta, Sean-Teach Feirme, agus an mhí seo chugainn seolfar áis nua, An Chultúrlann, seomra ina mbeidh spás ann do 500 cloigeann le haghaidh ceolchoirmeacha agus spás do 250 le haghaidh comhdhálacha agus cruinnithe. Bíonn imeachtaí eile ar bun san Ionad chun turasóirí, daltaí scoile agus daoine áitiúla a mhealladh isteach, ina measc, turais agus cúrsáil ar an loch, taispeántas fíodóireachta bréidín agus taispeántas Fís- Fuaime faoi Dhún Lúiche - iad ar fad ar fáil i nGaeilge nó i mBéarla. Tá an tIonad ag déanamh brabúis le cúpla bliain anuas agus tá siúl acu 5 breise a fhostú go lánaimseartha, 14 go páirtaimseartha, go luath. Tá pleananna acu chomh maith siúlóidí sléibhte a eagrú do chuairteoirí agus árasáin a thógáil chun lóistín a chur ar fáil dóibh.

Ionad Cois Locha is located on the banks of Loch Dhún Lúiche in the heart of the Donegal Gaeltacht. The co-op was founded in 1990 and has 32 people working there during the year, rising to 42 between June and August. The centre has many attractions including a Restaurant & Tea Room, Craft Shop, Adventure Play area, an Historic Homestead, and next month they will launch a new facility, An Chultúrlann, a room which will have space for 500 people for concerts and 250 for conferences and meetings. Other aspects of the Ionad to attract tourists, school children and locals include guided tours of the Homestead, Lakeside walks and Boat cruises on the lake itself, as well as tweed weaving demonstrations, an Audio-Visual show on Dún Lúiche and trips on a Pony & Trap, all of which are available through Irish or English. The Ionad has been making a profit for the past few years and hopes to hire extra staff by the end of the year. Meitheamh I June 2007 I 09 Daithí Ó Maolchoille

Tá Daithí Ó Maolchoille ina chúntasóir cairte le breis is leathchéad bliain anois agus tá an fás ar an éileamh ar sheirbhís trí Ghaeilge feicthe aige lena dhá shúil féin. Cuireann sé ar fáil an gnáthréimse seirbhísí ach an rud sa bhreis a fhaigheann tú ó Dhaithí, sin an tseirbhís phearsanta. ”Tá roinnt mhaith cliant agam a lorgaíonn seirbhís trí Ghaeilge agus táim lán sásta é sin a chur ar fáil - is cuid den tseirbhís é. ”An sprioc a bhí agam i gcónaí seirbhís trí Ghaeilge a sholáthar a bheadh lán chomh maith lena comhionann i mBéarla, agus tá sé soiléir dom go bhfuil an ráchairt ann - agus ráchairt é atá ag fás - ar an tseirbhís sin.”

Daithí Ó Maolchoille has been working as a chartered accountant for more than half a century and during that time he has seen the phenomenal growth in demand for services through the medium of Irish. He supplies an extensive range of services, typical of a one man chartered accountancy practice, but the extra touch is his personal one-on-one service. And this has led to the growth of demand for his services, mostly by the word of mouth, of something which he's rightly proud. “I have a large number of clients who seek a service through Irish and I'm more than happy to oblige,” he said. “My aim now, as it always has been, is to provide a service in Irish which would be the equal of the service provided in English. And it's quite clear to me, drawing on my long years of experience, that the demand for this service is growing at a rapid rate.”

Seacláidí na Sceilige

Má tá tú ag iarraidh an Ghaeltacht a bhlaiseadh, is ar éigean go bhféadfá rogha níos fearr a dhéanamh ná Seacláidí na Sceilige. Tá an comhlacht seo ag díol seacláidí d'ardchaighdeán ar fud an domhain ón suíomh atá acu sa Ghleann, i gceartlár Ghaeltacht Chiarraí Theas. Fear as Baile Átha Cliath, Colm Ó hÉalaí, atá i mbun an chomhlachta, atá ag cur ar fáil seacláidí Gaeltachta do shiopaí ar nos Fortnum and Masons. Bhíodh Colm ag taisteal timpeall an domhain go dtí an lá sin a thuirling sé i gCiarrai Theas. Tar éis comhrá 10 nóiméad le bunaitheoirí an chomhlachta, shocraigh an saineolaí riomhaireachta é a cheannach ar mhaithe le hathrú treo ina shaol agus tá sé ag dul ó neart go neart ó shin. Tá iarracht ar leith déanta ag an chomhlacht le hatmaisféar Gaelach a chruthú agus a chothú sa cheardlann mar a bhfuil deichniúr ag obair. Ach ní éiríónn sé puinn níos Gaelaí ná an strufal fuisce is cillí a chuireann siad ar fáil mar chosaint in éadan an fhuachta, teacht an Gheimhridh!

If you're looking for an opportunity to get a flavour of the Gaeltacht, it doesn't get more enticing than Seaclaidí na Sceilige, the Údaras na Gaeltachta supported chocolate artisan based in the South Kerry Gaeltacht. The customers of the likes of Fortnum and Masons are among the leading fans of the chocolates produced by Seaclaidí na Sceilige, a company now owned by Dubliner Colm Ó hÉalaí. Three years ago computer expert Colm landed in South Kerry after extensive travels in Asia and after a ten minute chat with the company's founders, he took the plunge and bought the company. Since then both he and Seaclaidí na Sceilige have gone from strength to strength. And if you ever get the opportunity, be sure to taste the chocolate with a kick, the whiskey and chilli truffle, the ideal sweet to ward off the winter chills!

Bord Soláthair an Leictreachais Electricity Supply Board

Sular saolaíodh reachtaíocht teanga ar bith, bhíodh Bord Soláthair an Leictreachais ag cur seirbhísí trí mheán na Gaeilge ar fáil dá chustaiméiri. Le fada an lá, tá billí i nGaeilge á n-eisiúint ag an bpríomh-sholáthraí aibhléise in Éirinn ach lena chois sin, feictear a shuaitheantais Ghaeilge ar fud na tíre. Má chuireann custaiméir nó duine ar bith comhfhreagras i nGaeilge chuig an Bhord, is sa teanga sin a bheas an freagra. De réir Eoghain Uí Neachtain, ceannasaí na Preasoifige, aithníonn BSL go bhfuil éileamh ann ar sheirbhísí tri mheán na Gaeilge. “I margadh iomaíoch, is cuid den táirge a chuirimid ar fáil an tseirbhís trí mheán na Gaeilge agus tuigimid ón ráchairt atá ar an tseirbhís sin go bhfuil ár dtáirge níos fearr de bharr go bhfuilimid ag cur na seirbhíse ar fáil.”

Before it was profitable or popular, before the enactment of the Official Languages Act in 2003, the Electricity Supply Board was providing services through the medium of Irish for its customers. Be it issuing bills 'as Gaeilge' or answering correspondence in the same language or emblazoning company vehicles with Irish language messages, Ireland's main power supplier has been in the vanguard of recognising the value of the Irish language in the business world. According to Eoghan Ó Neachtain, the main spokesman from the company's bilingual press office, this is part of the company's core philosophy. “We're in a very competitive market and within that context, the Irish language is an integral part of the service which we provide.”

10 I Meitheamh I June 2007 Deirdre Uí Chathmhaoil (Rí na Mara), duine de sheisear mórbhuaiteoirí 2006, in éineacht le Robin Greer (Bainisteoir Cumarsáide Viridian). Páidí Ó Lionáird (TG4), a bhí go mór sa phictiúr ag Gradaim Bharr- Chaoga 2006, in Óstán na gCeithre Shéasúr, Baile Átha Cliath.

Connla Lawlor (Lá Nua), Páidí Ó Lionáird (TG4), Brian Cowan TD (Aire Airgeadais), Máirtín Ó Muilleoir (Foilisitheoir Lá Nua) agus Peter Quinn (Quinn Group) ag Gradaim Bharr 50 anuraidh.

Matt Lauer ón NBC Today Show le beirt mhainicíní atá ag caitheamh geansaithe de chuid Cniotáil Inis Meáin Cniotáil Inis Meáin Is comhlacht é Cniotáil Inis Meáin Teo atá bunaithe i gceartlár Oileáin Árann agus a bhaineann úsáid as scileanna dúchasacha an oileáin le earraí cniotála d’ardchaighdeán agus de scoth an tsnátha a chur ar fáil. Tá réimse leathan stíleanna agus patrún le fáil i siopa na monarchan agus onnmharaítear a gcuid earraí haute couture ar fud an domhain. Déantar na héadaigh uilig ar an oileán agus tá aithne fhorleathan ar a suaitheantas - curach á hiompar ag triúr fear. Tá Cniotáil Inis Meáin ag cur traidisiún ársa chun cinn trí mheán na teicneolaíochta nua agus faoi láthair, tá a gcuid geansaithe ar díol i gcomhar E300-E500 an ceann. Chonacthas earraí Cniotáil Inis Meáin ag dhá thaispeántas faisin ar an Mhór-Roinn go dtí seo i mbliana, Pitti Uomo i bhFloráns i mí Eanáir agus Paris sur Mode ag tús mhí Mhárta. Déanann an comhlacht 80% dá ndíolachán lasmuigh d’Éirinn, i gcathracha ar nós Nua-Eabhrac, Tóiceo, Sydney, Páras, Zurich, Flórans, an Veinéis, An Róimh, München agus Beirlín.

Cniotáil Inis Meáin is located in the heart of the Arann Islands and employs local skills to produce quality knitwear in luxury fibres. A wide range of styles and patterns are available in their factory shop and their haute couture products are exported all over the world. All of their goods are made on the island and they are recognisable from the symbol of three men carrying an upturned currach. The company uses new technology to bring an old tradition to the market and their Arann Jumpers can now fetch prices of between ¤300 and ¤500 each. Their products have been seen at two fashion shows on the Continent so far this year, Pitti Uomo in Florence in January and Paris sur Mode in early March. The company sells 80% of its good overseas, in cities such as New York, Tokyo, Sydney, Paris, Zurich, Florence, Venice, Rome, Munich and Berlin.

Meitheamh I June 2007 I 11 Ciarán Mackel Raidió Fáilte

Is duine de na hailtirí is uaillmhianaí agus is misniúla in Éirinn é Deacair a chreidbheáil nach bhfuil Raidio Fáilte 107.1FM ach ag craoladh Ciarán Mackel agus duine a chreideann go smior i gcumhacht na faoi cheadúnas oifigiúil staisiúin pobail ó Mheán Fómhair seo caite nó is hailtireachta chun leas an phobail a dhéanamh. cinnte go bhfuil sé tar éis áit shuntasach a bhaint amach i dtírdhreach na Sa chomhlacht Mackel Doherty i mBéal Feirste, tá sé ar thús craoltóireachta go gasta. cadhnaíochta sna hiarrachtaí le foirgnimh a thógáil a chuirfidh le Agus an iliomad staisiún ‘lárAltantach’ ag craoladh i mBéal Feirste, tá guth athfhorbairt eacnamaíoch phobail agus táthar ag soláthar sainiúil ag Raidió Fáilte atá faoi stiúir ag Fergus Ó hÍr agus Máire Ní áiseanna den scoth ag an am céanna. Fhionnachtaigh. Tá béim ar cheol traidisiúnta is amhráin Ghaeilge ach is Tá gradaim bainte ag comhlacht Mackel Doherty as na tograí féidir gach cineál ceoil a chluinstin ar an staisiún, ábhar nach mbeadh le oideachais agus pobail atá déanta acu don phobal Gaeilge, ina fáil ar aon aerbhealach eile sa chathair. measc Coláiste Feirste, Bunscoil an tSléibhe Dhuibh agus An Tá an staisiún ag forbairt leis agus le déanaí bhunaigh siad pairtíocht Nasc. Dar le Ciarán gur ealaín atá san ailtireacht, rud atá le straitéiseach le Grúpa Meán Bhéal Feirste, a chuideoidh leo ardán Gaelach sonrú sa phlean nuálaíoch atá molta aige don síneadh le a thabhairt d’fhogróirí na cathrach. Lena chois sin beidh an staisiún ag cur Cultúrlann MacAdaim Ó Fiaich i mBéal Feirste. lena seirbhísí idirlín agus tá Raidio Fáilte le cloisteáil anois ar fud an domhain ag www.radiofailte.com! Ciarán Mackel, a senior figure in the Irish language revival in Belfast, is one of Ireland's most ambitious and courageous Raidió Fáilte 107.1FM, Belfast's Irish language radio station, received its architects who believes that architecture is a tool of community official community broadcasting license in September of last year and has development. already created a distinct niche for itself in the city's media landscape. At As a partner in North Belfast-based company Mackel a time when ‘Mid-Atlantic’ stations almost dominate Irish airwaves, Raidió Doherty, he has pioneered a series of developments which Fáilte, under the direction of Fergus Ó hÍr and Máire Ní Fhionnachtaigh, have turbo-charged regeneration efforts while providing first- provides a unique service for Belfast's vibrant Irish speaking community. class buildings. His company has won a string of awards for From traditional tunes to tribal beats, the station offers a wide range of their education and community projects for the Irish music, most of which would not be heard on any other frequency in the language community which include Coláiste Feirste, Bunscoil city. Its daily news round up starts the day for many of the station's an tSléibhe Dhuibh and An Nasc. Ciarán believes that listeners and advertisers can now benefit from a new strategic partnership architecture is an art form which must respect the with Belfast Media Group. community it serves, a philosophy all too evident in his The station continues to progress and the development of its internet innovative plans for an extension to the Cultúrlann in Belfast's service already means that Raidió Fáilte is now available on line anywhere burgeoning Gaeltacht Quarter. in the world at www.raidiofailte.com!

12 I Meitheamh I June 2007 Europus

Ceann de na cúiseanna is mó le dul chun cinn TG4 ná na fhotheidil a chuireann an staisiún ar fáil ar na príomhchláracha, leithéidi Ros na Rún, Aifric is Uachtaráín. Agus is féidir an chreidiúint don tseirbhís seo a thabhairt do Europus, an comhlacht teanga atá lonnaithe ar an gCeathrú Rua i gConamara. Ní fotheidil amháin atá ar bun ag Europus ná baol air nó tá an comhlacht ag cur seirbhísí aistriúcháin agus comhairle theanga ar fáil do réimse fhairsing Céimithe de chuid Europus comhlachtaí agus rannaí stáit. Agus lena chois sin tá an comhlacht ag comhoibriú le hInstitiúid Teicneolaíochta One of the main reasons that TG4 wide range of translation and language Ghaillimh is Mhaigh Eo chun aistritheoirí a commands a central place in the nation's TV consultancy services for clients in both the oiliúint chun dul i ngleic leis an éileamh. market is its commitment from an early private and public sectors. Is féidir le cainteoirí Gaeilge snas a chur stage to provide English language subtitles On top of that Europus is preparing for ar a gcuid scileanna teanga agus céim on its flagship shows, like Ros na Rún and the future as the company is involved in a mháistreachta in Aistriúchán a fháil. Aifric. partnership with GMIT to provide training Is léiriú é ar an éileamh do na seirbhisí And thanks are due in no small measure up to Msc standard for would-be aistriúcháin go bhfuil cúigear déag ag obair to Conamara-based language company, translators. go lánaimseartha ag Europus. Europus, as they have pioneered the There are fifteen translators working full Dar le hÁine Ní Chonghaile, stiúrthóir proivison of subtitles on Irish language time with the company, all of whom Europus: “Is tionscal fáis é earnáil an programmes on RTÉ and TG4. qualified as fully accredited translators in aistriúcháin anois, go háirithe ón am ar Of course there's more to Europus than the Foras na Gaeilge Accreditation Exam reachtaíodh Acht na dTeangacha Oifigiúla.” subtitles as the company also provides a organised earlier this year.

The company has worked throughout the North, for example they Seán Mistéil organized the official opening of Derry City Airport in 1994 and the opening of Derry Port when it relocated in 1993. They also produced a three-year Is cainteoir dúchais Gaeilge marketing plan for the Port and they did the same for Belfast City Council as Béal Feirste é Seán for their campaign, Make Belfast Work. Their Irish language clients include Mistéil agus is leath amháin Foras na Gaeilge, POBAL, Féile an Phobail and Fáilte Feirste Thiar. den chomhlacht Mitchell Kane Associates é. Rinne Seán céim i nDearadh Grafach i mBéal Feirste sular bhunaigh sé an comhlacht i 1990 i gcomhar le Isabelle Kane, céimí Gnó ó Ollscoil Uladh. Tá Seán ag dearadh leis i gcónaí agus ag baint suilt as chomh maith, ach tá i bhfad níos mó ar siúl aige agus ag an chomhlacht, atá ina ‘Bhúitíc Cumarsáide’ dar le Seán. “Bíonn go leor ar bun againn idir Dhearadh Grafach, Bhainistiú Ócáidí agus Chumarsáid Straitéiseach,” arsa sé. Tá obair déanta ag Mitchell Kane ar fud an Tuaiscirt, mar shampla, d’eagraigh siad oscailt oifigiúil Aerfort Dhoire i 1994 agus oscailt Phort Dhoire i 1993. Chuir siad plean margaíochta trí bliana le chéile don Phort agus rinne siad an rud céanna do Chomhairle Cathrach Bhéal Feirste dá bhfeachtas, Make Belfast Work. Tá obair Ghaeilge déanta acu le heagraíochtaí ar nós Foras "Gradam Réics Carló" na Gaeilge, POBAL, Féile an Phobail agus Fáilte Feirste Thiar. Faoi láthair tá dinnéar san Odyssey Arena agus comhdháil sa Waterfront i mBéal Feirste á n-eagrú acu ó thús deireadh d’Institiúid na nInnealtóirí Sibhialta.

Seán Mistéil is an native Irish speaker from the Shaws Road in Belfast and he makes up one half of Mitchell Kane Associates. He received a Graphic Design degree from the College of Art in Belfast before he set up the company with Isabelle Kane, a Business graduate from University of Ulster. Seán is still designing, and enjoying the work, but both he and the company has a lot more than that going on - Seán himself describes Mitchell Kane as a ‘Communications Boutique.’ “We cover lots of areas, including, Graphic Design, Event Management and Strategic Communication,” he says.

Meitheamh I June 2007 I 13 Gearóid Ó Cairealláin

Tá bailchríoch díreach curtha ag Scannáin Aisling Ghéar lena scannán is déanaí, scannán beathaisnéise faoin Chairdinéal Tomás Ó Fiaich. Míorúilt ann féin é sin nó bhuail stróc an stiúrthóir, Gearóid Ó Cairealláin, agus é i mbun eagarthóireacht ar an scannán i mí Iúil seo caite agus ba bheag nár cailleadh é. Tháinig sé chuige féin arís agus chríochnaigh sé an obair agus beidh toradh a shaothair le feicieáil go luath ar TG4. Tá clú bainte amach ag Scannáin Aisling Ghéar as ucht a gcuid cláracha faisnéise atá léargasach agus údarásach ar chúrsaí an Tuaiscirt agus mheall Sos Cogaidh, inar cuireadh agallamh ar leithéidí David Ervine, John Major, Albert Reynolds agus Gerry Adams, mheall sé moladh mór ón bpobal agus ó léirmheastóirí araon. Agus anois go bhfuil Cairdinéal Ó Fiaich sa channa, tá an comhlacht ag díriú ar thionscadail úra a chur faoi bhráid an Chiste Chraoltóireachta Ghaeilge ó thuaidh, ciste atá tar éis cur go mór le léiriú cláracha do TG4 i dtuaisceart na hÉireann ó bunaíodh é i 2005.

Aisling Ghéar have just put the finishing touches to their latest film, a biography of the late Cardinal Tomás Ó Fiaich. The production itself is almost a miracle as director Gearóid Ó Cairealláin suffered a stroke while editing the film last July. and Gerry Adams, received great acclaim from both the community Gearóid thankfully recovered and finished the work, which will be and professional critics. broadcast soon on TG4. With the Cardinal Ó Fiaich programme in the can, the company is Aisling Ghéar have built a reputation for authoritative, insightful now focusing on other initiatives to put before the Irish Language documentaries on affairs in the North and Sos Cogaidh, which Broadcast Fund of the NIFTC, which has greatly assisted the North's featured interviews with David Ervine, John Major, Albert Reynolds production of programmes for TG4.

C&C Ireland

Ba é C&C Ireland a bhuaigh gradam Last year C&C Ireland won Foras na speisialta a bhronn Foras na Gaeilge Gaeilge’s Ad of the Decade award as part of anuraidh mar chuid de Chomóradh Deich TG4’s Ten Year Anniversary. mBliana TG4. They won the award for their Bhain an comhlacht an gradam don advertisement, Scaoil an Fuinneamh fhógra a rinne siad dá mbranda Club (Release the Energy), which was broadcast Energise, Scaoil an Fuinneamh, a bhí le on the Irish language station and on RTÉ. feiceáil ar an stáisiún Gaelach agus ar RTÉ. The ad featured Gaelic football and Bhí laochra peile agus iomána na tíre ag hurling stars playing on a lake and it was imirt ar loch san fhógra agus ba é lucht TG4’s audience that picked it as the winner. féachána TG4 féin a roghnaigh é mar bhuaiteoir na duaise.

Tobar Productions

I láthair na huaire tá ceithre thogra ar bun ag Tobar Productions, comhlacht léirithe teilifíse atá lonnaithe sa Chultúrlann i mBéal Feirste. Don dara bliain as a chéile tá comhlacht Philib Mhic Chathmhaoil ag léiriú na sraithe nuá ‘Cath na mBannaí’, Deis Roc, agus beidh an tsraith do pháistí, Trí Shúile an Chait, sraith de 40 clár 40 soicind de scéalta gairide, á craoladh ar Chúla 4 arís i mbliana. Tá cáil ar an fhear as Tóin Re Gaoth in Ard Mhacha mar aisteoir agus mar láithreoir le TG4, Raidió na Gaeltachta agus Raidió Fáilte, ach faoi láthair tá sé dírithe ar léiriú teilifíse lena chomhlacht féin. Cosúil le Pilib féin tá réimse leathan oibre ar bun ag Tobar nó tá siad ag forbairt an chláir fhaisnéise faoi Ghearóid Ó Cairealláin i láthair na huaire agus ceann eile i gcomhar leis an chomhlacht Catalónach, Batabat, faoi bheirt fhear ón dá phobal i dTuaisceart Éireann a ghlac páirt sna Trioblóidí.

At present Tobar Productions, a TV company based in the Cultúrlann in Belfast, are involved in four major projects. For the second year in a row Pilib Mac Cathmhaoil’s company will be producing the innovative ‘Battle of the Bands’ style show, Deis Roc, for TG4, and the children’s series, Trí Shúile an Chait, a series of 40 40-second programmes featuring short stories, will be shown on Cúla 4 again this year. The man from Tandragee in Armagh is well known as an actor and a presenter with TG4, Raidió na Gaeltachta and Raidió Fáilte but he is concentrating mainly on TV production at the time being. Just like Pilib himself Tobar does a wide variety of work as they are developing a documentary about Gearóid Ó Cairealláin at the moment as well as a documentary in conjunction with the Catalan production company, Batabat, about two men from both sides of the community in Northern Ireland who took part in the Troubles. Evening Echo “To support our commitment to the Irish Raidió na Gaeltachta and TG4 in relation to language, we appointed a member of our stories which appear in our newspaper. Is é an Evening Echo an príomhnuachtán management team to liaise with all Irish “Also in an effort to promote the language in tráthnóna i gCorcaigh le níos mó ná media,” says Marketing Manager Orla Keane. our work place we have some internal signage 127,000 léitheoir in aghaidh an lae. In 2005 “Diarmuid Ó Donnabháin now contributes to in both English and Irish,” says Orla. rinne siad cinneadh eagarthóireachta chun mír Ghaeilge a chur sa nuachtán. D’fhorbair siad leathanach iomlán i nGaeilge darbh ainm Scéalta ó Mhúscraí, a fhoilsítear gach tráthnóna Déardaoin. Is é a bhíonn ann ná scéalta ó Ghaeltachtaí Bhaile Bhúirne, Chill na Martra agus Bhéal Átha’n Ghaorthaidh. Chomh maith leis sin, anuraidh, thug an nuachtán urraíocht d’fhógra ar bhus de chuid Bhus Éireann i gCathair Chorcaí, i gcomhar le Gael Taca. An aidhm a bhí aige ná abairtí simplí Gaeilge a chur chun cinn i measc phobal na cathrach. “Chun tacú leis an obair Ghaeilge a dhéanann muid cheap baill dár bhfoireann eagarthóireachta go mbeadh sé maith teagmháil a chothú leis na meáin Ghaeilge,” arsa Orla Keane, Bainisteoir Margaíochta. Bíonn Diarmuid Ó Donnabháin ar TG4 agus Raidió na Gaeltachta go rialta ag caint faoi scéalta a bhíonn ag an Echo. “Mar aon leis sin tá roinnt comharthaí dátheangacha crochta againn san oifig chun an Ghaeilge a chur chun tosaigh,” arsa Orla.

The Evening Echo is Cork’s Evening Newspaper with over 127,000 readers everyday. In 2005 they made an editorial decision to give Irish a dedicated presence in the newspaper. They developed a full page in Irish called Scéalta ó Mhúscraí published every Thursday night. This is a look at life in the mid Cork Gaeltacht of Baile Mhúirne, Cill Na Martra and Béal Átha’n Ghaorthaidh. Last year in conjunction with Gael Taca they sponsored an advert in Irish on a Cork City Bus Éireann bus, the purpose of this was to promote the use of simple Irish conversation in everyday life. The Bus Éireann bus operated on a variety of high visibility routes through Cork City for over six months.

Meitheamh I June 2007 I 15 Seán Finlay Cúpla Focal Aonach Oibre/

Is é Seán Finlay a bhunaigh an tríú De réir Ghearóid Uí Maelearcaidh, níl a leithéid eile in Colma Nic Sheáin comhlacht guthán póca in Éirinn, Éirinn cosúil le Cúpla Focal, an siopa leabhar Gaeilge i Meteor, agus inniu, tá sé ar dhuine mBré. “Fad is eol dom, is muid an t-aon siopa leabhar Ar 3 Bealtaine 2007, thionóil Colma Nic de na fiontraithe is cáiliúla sa tír. Gaeilge nach bhfaigheann tacaíocht ón Stát, agus níl Sheáin an chéad aonach oibre Gaeilge i Nuair a dhíol sé Meteor, ag tús sé uainn ach an oiread mar go dteastaíonn uainn mBéal Feirste — comhiarracht de chuid an chéid, cheannaigh sé an cruthú gur féidir rath a bheith orainn as ár stuaim Fhorbairt Feirste agus Chomhairle na nuachtán is mó a léann Gaeil féin,” arsa sé. Gaelscolaíochta — le deiseanna Mheiriceá, The Irish Echo. Bunaíodh an siopa in 1999 agus is leabhair fostaíochta a chur ar fáil do Ghaeilgeoirí Ó shin, chuir sé go mór leis an Ghaeilge iad trí cheathrú den 4,000 leabhar atá ar óga. I measc na n-eagras a thóg seastáin nuachtán, ag feabhsú dhearadh díol acu. Measann Gearóid gur féidir le haon saghas ag an aonach, bhí Coláiste na hOllscoile, agus mhúnla eagarthóireachta an gnó bheith beo ar an mhargadh Gaeilge ach Gaillimh, An Droichead i mBéal Feirste pháipéir sheachtainiúil. Bunaíodh braitheann sé go mbíonn lucht gnó na Gaeilge ag agus coláiste an oideachais aosaigh, The Irish Echo in 1928 agus tá brath an iomarca ar chúnamh stáit, agus go nglacann BIFHE. 100,000 léitheoir aige. Ó ghlac siad le rudaí nach nglacfadh comhlachtaí eile leo. “Bhí daltaí as Coláiste Feirste ann ach Seán Finlay ceannasaíocht ar an Is é margadh na bpáistí faoi-11 an margadh is mó bhí daltaí ann as go leor scoileanna Béarla nuachtán, tá colún rialta Gaeilge atá ag an siopa faoi láthair agus díolann siad go leor sa Tuaisceart fosta," arsa Colma, "agus ann dírithe ar lucht na Gaeilge i le foghlaimeoirí ón suíomh idirlín a sheol siad i 2001. d'fhoghlaim muid cuid mhór ceachtanna a SAM. Bíonn cainteoirí Gaeilge istigh chucu go rialta agus dhéanfaidh aonach 2008 níos fearr arís." tá súil acu tuilleadh a mhealladh tríd an suíomh i Is Gaeilgeoir ó dhúchas de bhunadh Seán Finlay is the founder of the mBré a mhéadú agus seirbhís caife a thosú. Ghaeltacht Bhóthar Seoighe í Colma Nic third Irish mobile phone company, Sheáin agus is oifigeach traenála í le Meteor, and is regarded as one of According to Gearóid Ó Maelearcaidh, there is BIFHE. Ireland's most innovative nothing else in Ireland akin to Cúpla Focal, the Irish entrepreneurs. Language book shop in Bray. “As far as I’m aware, In a joint initiative with the Irish After selling his interest in we’re the only Irish Language book shop that doesn’t economic agency, Forbairt Feirste, and Meteor, Seán Finlay bought over get State support, and we’re not looking for that schools body, Comhairle na the pre-eminent Irish American either because we want to prove that we can be Gaelscolaíochta, Colma Nic Sheáin newspaper, The Irish Echo, in 2001. successful on our own.” convened the first jobs fair for young Irish Under his stewardship, the The shop was opened in 1999 and three quarters speakers on 3 May 2007 in Belfast. paper has undergone a design and of the 4,000 books they stock are in Irish. Among the stalls were University College editorial transformation and now Gearóid thinks that any type of business can Galway, cultural centre An Droichead and reaches 100,000 Irish American succeed based on the Irish language market but he further education body BIFHE. readers each week. A keen Irish believes that businesses depend too much on state “We were delighted with the turnout, speaker, Seán Finlay introduced an support and that they put up with things that other young people who came not just from the Irish column in the Echo to serve companies wouldn’t. One small example he gives is Irish college, Coláiste Feirste, but from the burgeoning Irish-speaking and the lack of Point of Sale software to process letters other schools as well and we have learnt a learning community in the US. with fadas on them at the till, something that puts lot in anticipation of the 2008 fair,” said an avoidable burden on them. Colma. A native Irish speaker from Bronann William C Thompson, ard- Cúpla Focal’s biggest market is the under-11s and Belfast, Colma is a training officer with reachtaire Nua Eabharc, teastas through their website, which they launched in 2001, BIFHE. molta, ar Seán Finlay ag ceiliúradh they also sell a lot of books and language aids to ar an oidhreacht Éireannach sa language learners. Irish speakers often visit the shop chathair. and the management hope to expand in the future.

Raidió Fáilte 107.1fm Stáisiún raidió pobail Gaeilge Bhéal Feirste Belfast’s Irish language community radio station Guthán: +44 (28) 9031 0013 Ar fáil anois ar fud an domhain. Listen NOW at www.raidiofailte.com

16 I Meitheamh I June 2007 An Carn

Is ceantar beag tuaithe é Carn Tóchair atá suite i ndeisceart Chontae Dhoire. Le blianta fada, bhí bánú daonra ag tarlú sa cheantar agus meath ag teacht dá réir ar an oidhreacht chultúrtha agus ar an Ghaeilge agus, ar na mallaibh, ar earnáil na talmhaíochta. Bunaíodh Cumann Pobail Charn Tóchair in 1992 chun gréasán agus carachtar an phobail sa cheantar a neartú agus a fheabhsú trí mheán réimse leathan de spriocanna cultúrtha, sóisialta, eacnamaíochta, fóillíochta agus timpeallachta. Bíonn an iliomad tograí ar bun acu, ina measc, Cúrsaí Traenála, Féile Charn Tóchair, Óige (club iar-scoile), Dúlra (togra bithéagsúlachta), Eachtra (scéim tithíochta), Tionscnamh Gréasáin Phobail, agus i mbliana, sheol siad siopa nua agus Tionscnamh ‘Turasóireachta Glaise.’ Tá páirt lárnach ag an Ghaeilge in obair an Chumainn i gcónaí agus is cúis áthais dóibh a fhógairt go bhfuil a suíomh gréasáin uasdátaithe, www.ancarn.org, ar fáil i nGaeilge anois.

Carntogher is a small rural community located in South Derry. In 1992, Carntogher Community Association was established in order to help redress a range of issues, to strengthen the community, to help reinforce its long term economic, environmental and cultural sustainability and enhance the fabric and character of the community in the general Carntogher Area. The Irish language has always played a central role in their work.

Peter Donegan

Soláthraíonn Tírdhreachadh Pheadair Uí Dhonnagáin, atá lonnaithe i dtuaisceart Chontae Bhaile Átha Cliath, seirbhísí proifisiúnta tírdhreachta agus dearaidh do chustaiméirí Éireannacha – cliaint phríobháideacha agus tráchtála araon. Tá fealsúnacht shimplí ag an chomhlacht - creideann siad i gcomhoibriú leis an chliant chun cabhrú leis an chuma is fearr a chur ar a thimpeallacht lasmuigh. Don chliant tráchtála, cothaíonn siad coinníollacha taitneamhacha oibre agus don chliant príobháideach, cruthaíonn siad gairdíní atá suaimhneach, suimiúil agus praiticiúil. Chomh maith leis an fhoireann oilte agus na hábhair den chéad scoth s'acu, cinntíonn suíomh cuimsitheach idirlín an chomhlachta, atá go hiomlán dátheangach, go bhfuil buntáiste faoi leith gnó ag Tírdhreachadh Pheadair Uí Dhonnagáin san earnáil.

Peter Donegan Landscaping, based in north County Dublin, provides professional landscaping and design services for Irish clients - both domestic and commercial. Their philosophy is simple - they believe in working in partnership with the client to help them get the best out of their outside environment. In addition to the expert staff and excellent planting, their comprehensive bilingual website ensures that Peter Donegan Landscaping has a unique business advantage in a competitive profession.

Teach Uí Ghliasáin/Gleeson's Townhouse

Bunaithe sa bhliain 1991 ag na hiarmhúinteoirí, Mary agus Eamonn Gleeson, tá aithne anois ar Theach Uí Ghliasáin mar lóistín den chéad scoth le sárbhialann a bhaineann úsáid as an chuid is fearr de tháirgí áitiúla. Lonnaithe i lár bhaile Ros Comáin i seanteach maorga de chuid an 19ú céad, is ionad iontach é Teach Uí Ghliasáin chun eolas a chur ar thírdhreach álainn iarthar na hÉireann agus chun blaiseadh a fháil ar oidhreacht chultúrtha an cheantair. Tá an cultúr beo le feiceáil sa Teach chomh maith mar tá áit shuntasach ag an Ghaeilge i ngach ábhar margaíochta acu. Óna lógó nua-dheartha go dtí na biachláir bhlasta, tá Teach Uí Ghliasáin ag tabhairt eolas an bhealaigh dúinn maidir leis an dátheangachas agus an cleachtas ceart gnó .

Established in 1991 by teachers-come-entrepreneurs, Mary and Eamonn Gleeson, Gleeson's Townhouse has gained a reputation as a quality bed and breakfast with an acclaimed restaurant serving the best of local produce. A restored 19th century town house in Roscommon's main square, Gleeson's is an ideal base to discover the beautiful landscape and rich cultural heritage of the region. Contemporary culture is also on show as Irish features prominently in all Gleeson's marketing and merchandise. From their newly-designed logo to their restaurant menu, Teach Uí Ghliasáin promotes best practice for bilingual business.

CAIFE FÁILTE 45, Mórshráid Shéamais, Doire - Fón 02871 264132 Seoladh Táirgí Cóirthrádála ag Caife Fáilte Bia Blásta – Timpeallacht Dheas Comhluadar Maith Seoladh Caife Fáilte earraí Cóir-Trádála

Meitheamh I June 2007 I 17 Tigh Taaffes

‘Teach tabhairne atá Gaelach go smior.’ Cur síos cruinn beacht é sin ar Thigh Taaffes i gCathair na Gaillimhe, áit a bhfuil clú forleathan uirthi as a hatmaisféar fáilteach agus a scoth-sheirbhís dhátheangach. Lonnaithe i gcroílár na cathrach, meallann Taaffes idir chuairteoirí agus dhaoine áitiúla araon, iad ag bualadh isteach chun sult a bhaint as na piontaí blasta agus togha an bhia. Tá an cultúr dúchais le blaiseadh ann i rith an ama chomh maith agus is minic a bhíonn sean-nós le cloisteáil le linn an dá shéisiún ceoil a bhíonn ar siúl sa phub in aghaidh an lae. Is í an Ghaeilge atá chun tosaigh i bhfógraíocht an tí, fuinneogaí dáite agus biachláir Michal Boleslav san áireamh, agus tá an fhoireann ar fad in ann freastal a dhéanamh ar chustaiméirí as Gaeilge nó as Béarla. Ba dheacair theacht ar theach tabhairne níos foirfe! Is iomaí duine a tháinig go hÉirinn le 10 mbliana anuas ach is beag an líon a d'fhoghlaim an ‘Gaelic to the marrow’ is perfect description of Tigh Taaffes in Galway City, a pub Ghaeilge, agus tá líon níos lú fós ag tabhairt a renowned for its friendly atmosphere and excellent bilingual service. mbeatha i dtír ar an teanga. Located in the city centre, Taaffes attracts both locals and tourists who come in their Tá Michal Boleslav Mechura i measc na droves to sample its tasty food and refreshing pints. ndaoine sin. Irish culture can also be tasted during the pub's two daily music sessions which often Céimí ríomhaireachta as Poblacht na Seice, also feature traditional sean-nós singing, Conamara style. tháinig Michal go Baile Átha Cliath le linn na Irish is prominent in all signage, from window displays to menus, and customers can be 1990í chun post a fháil san earnáil leictreonaice served in either Irish or English. agus tá sé ann ó shin. Fear a raibh suim i A more perfect pub would be hard to find! dteangacha riamh aige, chuir sé spéis i dteanga dhúchais na tíre agus, le linn dó a bheith ag obair ag Microsoft, d'oibrigh sé mar chomhairleoir teicniúil ar beo.ie, iris idirlín mhíosúil na Gaeilge. Barry's Tea Níos déanaí bhí sé ina Stiúrthóir Teicniúil ar focal.ie, an bunachar náisiúnta téarmaíochta don Ó bhí 1999 ann tá fógraí i nGaeilge á Ghaeilge a ndearna Fiontar in DCU é a fhorbairt gcraoladh ag Barry’s Tea ar RTÉ agus agus a bhfuil breis is 2 mhilliún cuardach déanta TG4. Tógadh céim shuntasach san air ó seoladh é ag tús 2006. earnáil phríobháideach leis an I láthair na huaire tá Michal ag obair mar bhfógra ‘Is Aistí’, a craoladh i chuid d'fhoireann Fiontar ar thionscadal nua mbliana, óir rinneadh an leagan logainmneacha a chuirfidh bunachar sonraí le Gaeilge de ag an am céanna leis an chéile, i nGaeilge agus i mBéarla, de leagan Béarla, agus ní le guthú níos logainmneacha na tíre. déanaí mar is gnáth. Ba é seo an tríú feachtas Many people have come to Ireland's shores over fógraíochta i nGaeilge atá déanta ag the last 10 ten years though few have mastered Barry’s tar éis ‘Rud ar Iasacht’ i the Irish language, and fewer still have made a 2004 agus ‘Nua Eabhrac’ i 1999, living from it. Michal Boleslav Mechura however is fógraí a chuidigh leis an gcomhlacht one of those people. gradam de chuid Foras na Gaeilge, A computer graduate from the Czech Republic, ‘Fógróir 10 mBliana,’ a bhaint anuraidh. Tá luach ¤75 milliún ar an mhargadh tae in Michal arrived in Dublin in search of work in the Éirinn agus déanann Barry’s 39% den díolachán iomlán. electronics industry during the 1990s and has Bunaíodh an comhlacht i 1901 ach ó thús an chéid seo tá réimse earraí an stayed ever since. chomhlachta méadaithe acu le dul i ngleic le nósanna nua, le brandaí ar nós Tae Glas His love of languages meant that he took a Orgánach, Tae Glas Seasmaine, Lus an Phiobair agus Camán Meall. keen interest in the country's native tongue and, while working with Microsoft, he became Since 1999 Barry’s Tea have been making TV ads in Irish for TG4 and RTÉ and this technical advisor on the construction of beo.ie, year saw them take an important step forward with their latest campaign ‘Strangest.’ the monthly Irish language internet magazine. For the first time the ad was produced in Irish and in English at the same time He has also more recently worked as Technical instead of the ad being done in English first with an Irish voice-over being added later. Director on focal.ie, the national terminology This was their third ad campaign in Irish after ‘Something Borrowed’ in 2004 and database for Irish developed by Fiontar in DCU ‘New York’ in 1999, ads which led to Barry’s winning Foras na Gaeilge’s Advertiser of which has logged over 2 million searches since it the Decade award last year. The Irish Tea market is worth an estimated ¤75 million was launched at the beginning of 2006. and Barry’s Tea accounts for 39% of all tea sales. The company was founded in 1901 Michal is now also working on Fiontar's new and has maintained its market position by changing with the times. placename project which aims to create a Apart from their long standing range of blends they have launched new varieties in searchable database of the country's placenames recent years to adapt to changing consumer habits, including Organic Green Tea, in both Irish and English. Lemongrass Green Tea, Jasmine Green Tea, Peppermint and Camomile.

18 I Meitheamh I June 2007 Íomhá For the past 18 months a clothes shop Le bliain go leith anuas tá siopa éadaí called ‘Íomhá’ has been catering to the darb ainm ‘Íomhá’ ag freastal go fashion needs of women in An Spidéal faiseanta ar mhná an Spidéil agus ón and the surrounding area. gceantar máguaird. The shop has a well-known owner, Tá úinéir cáiliúil ag an siopa, Máire Éilís Máire Éilís Ní Fhlatharta, or ‘Caitríona’ Ní Fhlatharta, nó ‘Caitríona’ ón sobalchlár from the soap opera Ros na Rún. Ros na Rún. Tá Máire Éilís i mbun an ghnó Máire Éilís has been running the lena deirfiúr, Bríd Síle, ó mhí Mheán business with her sister Bríd Síle since Fómhair 2005 agus deir Máire Éilís gur October 2005 and says she decided to bheartaigh sí an gnó a thosú nuair a launch the business when several rinneadh forbairt ar roinnt ionad gnó sa business premises were developed in the bhaile Gaeltachta. Gaeltacht town. “Táim saor ó thaifeadadh Ros na Rún “I’m free from the recording of Ros na ar feadh sé mhí den bhliain agus dúirt mé Rún for six months a year so I said to liom féin ‘muna ndéanaim é anois ní myself, ‘If I don’t do it now I never will’” dhéanfaidh mé go deo é ,’” arsa sí. she says. Is múinteoir bunscoile í Bríd Síle agus “I was always interested in fashion bíonn sí ag obair sa siopa go and this is the first time I’ve been in páirtaimseartha mar aon le bean eile, business myself,” says Máire Éilís. Máire Thornton. The actor-business woman says there “Bhí suim agam i bhfaisean i gcónaí is a market for Íomhá in An Spidéal due agus is í seo an chéad uair dom a bheith i to the large number of people working in mbun mo ghnó féin,” arsa Máire Éilís. the town at present. Deir an t-aisteoir/bean ghnó go bhfuil “They usually only have one day to do margadh do Íomhá sa Spidéal mar gheall their shopping and it’s easier for them to ar an líon mór daoine atá ag obair sa come here instead of driving to Galway bhaile sna laethanta seo. “Ní bhíonn ach lá City and having to look for parking amháin acu de ghnáth chun a gcuid spaces.” siopadóireachta a dhéanamh agus tá sé chorraitheach ag ‘Caitríona’ i Ros na Rún This year has been an exiting one for níos éasca orthu teacht anseo ná a bheith ag agus is cosúil go mbeidh blianta ‘Caitríona’ in Ros na Rún and it seems that tiomáint go Cathair na Gaillimhe agus a corraitheacha i ndán do Íomha amach anseo Íomhá will have a few exiting years of its bheith ag lorg áit pháirceála.” Bhí bliain chomh maith. own in the future also.

Comharchumann Ráth Cairn

Is cosúil nach gcloistear an focal ‘díomhaoin’ i Ráth Cairn na Mí go minic! Le 72 bliain anuas tá an t-oileán beag Gaeilge ag maireachtáil go beo beathach sa cheantar agus tá Comharchumann an phobail i lár an aonaigh sna hiarrachtaí chun a ndúchas a chaomhnú. Bíonn an Comharchumann ag iarraidh daltaí scoile, daoine fásta agus grúpaí corparáideacha a mhealladh chun na háite i gcónaí chun freastal ar ranganna Gaeilge agus eile in Áras Uí Ghrámhnaigh. Tá Dioplóma sna Dána i Scileanna Aistriúcháin á thairiscint san Áras freisin - i gcomhar le hOllscoil na hÉireann, Gaillimh - agus tá siad i mbun cainteanna chomh maith le hOllscoil na hÉireann Mhaigh Nuad chun Institiúid Oideachais a bhunú sa cheantar. Mar aon leis sin reáchtálann an Comharchumann naíonra, club iarscoile agus trí fhéile cheoil agus amhránaíochta in aghaidh na bliana agus tá siúl acu leabharlann a oscailt freisin. Tá seacht suíomh tithíochta díolta acu do chainteoirí Gaeilge le déanaí agus tá sé beartaithe acu dhá theach saoire a fhorbairt do chuairteoirí, mar aon le ceithre theach sóisialta do sheanóirí.

It would appear that the word ‘idle’ is not often heard in Ráth Cairn in County Meath! For the past 72 years the small island of Irish speakers has been alive and well in the area and the community’s Co-Operative has played a vital role in efforts to preserve their heritage. The small village is located 60 miles from Dublin City Centre and they had cause for celebration this year when Glór na nGael announced that they would be moving their headquarters from the capital to Ráth Cairn. The Comharchumann makes constant efforts to entice students, adults and corporate groups to the Gaeltacht to attend classes in Irish and other subjects in their community hall, Áras Uí Ghrámhnaigh. The Áras is also the location for the Arts Diploma in Translation Skills offered by the Comharchumann in conjunction with NUI Galway and they are currently in talks with NUI Maynooth to build an Education Institute in Ráth Cairn. In addition they also run a pre-school, an after school club and three music and song festivals each year, and they hope to open a new library later this year as well. They have recently sold seven house sites to Irish speakers and they plan to build two holiday homes for visitors to the area.

Meitheamh I June 2007 I 19 Aifric

Sular tháinig Aifric ar an aer ag TG4, ba bheag a bhí ann le freastal ar dhéagóirí óga le Gaeilge. Ach laistigh d’aon sraith amháin, tá Aifric - cailín óg a d'aistrigh ón chathair go dtí an Ghaeltacht lena clann - tar éis lucht féachana agus gradaim a shaothrú. Bíonn idir scéalta grá is greann sa tsraith a bhfuil speis á léiriú ann anois ar fud an domhain ag craoltóirí atá meallta ag a stíl bheoga, lán brí. Tá aithne á cur ag glúin óg déagóirí ar réaltaí na sraithe, leithéidí Clíodhna Ní Chiosáin atá i bpairt Aifric féin. Déantar an leiriú i gConamara faoi choimirce Telegael, atá duaiseanna Emmy bainte acu. Beidh tús á chur go luath le léiriú an dara sraith, a bheidh á taispeaint ar TG4 san fhómhar, agus tá obair ar bun freisin ar Aifric An Scannán. Bheadh sé i gceist an scannán a thaispeáint i bpictiúrlanna áitiúla ar fud na tíre agus is páistí atá ag freastal ar Ghaelcholáistí ar fud na tíre an sprioc- lucht féachana.

Before Aifric first aired on TG4 there was little provision for Irish speaking teenagers. But even after just one series from the Emmy award winning company, Telegael, shown interest in the lively series, with its TG4 in the autumn, will soon begin Aifric - the story about a girl who moves humour and love stories, and a whole new production in Conamara and work is with her family to the Gaeltacht from the generation is getting to know the show's underway on a big screen version. big city - has gained both a substantial young stars, not least Clíodhna Ní Chiosáin It is intended to show Aifric the film in audience and well-earned acclaim. who plays the lead role. cinemas throughout the country with Broadcasters from around the world have The second series, due to be shown on pupils its target audience.

stiúrthóir an chomhlachta infheistíochta, Equitas, is leathan an réimse oibre ina raibh sé páirteach. Mar Uachtarán ar Institiúid na gCuntasóirí Deimhnithe Poiblí in Éirinn - toghadh é sa ról in 2006 - tá aird tarraingthe aige ar na ceisteanna reatha a bhaineann le gnónna beaga agus tá obair nach beag déanta aige chun an chuntasóireacht a chur chun cinn mar ghairm idirghníomhach. Agus é ina Stiúrthóir Bainistíochta ar First Choice Investments, cuireann Pádraig comhairle thábhachtach ar chliaint agus is luachmhar amach é a chuid eolas gnó do chainteoirí Gaeilge agus Béarla araon.

Accountancy is increasingly becoming a multifaceted profession and among those leading the way for his fellow colleagues is Dublin Gaelgeoir, Pádraig Ó Feinneadha. A graduate of Griffith College, Pádraig's entrepreneurial flair has always been to the fore, his accountancy qualification an essential step in providing a broad basis for a career in finance. From an Inspector of Taxes at the Revenue Commissioner to non- executive director of Equitas Investments - a leading venture capital company representing interests in the manufacturing and tourism sectors - Pádraig has pursued a variety of business interests. Pádraig Ó Feinneadha Through his role as President of the Institute of Certified Public Accountants in Ireland - a position to which he was elected in 2006 Agus an saol gnó ag athrú ar luas lasrach, bíonn ar chuntasóirí a - he has highlighted the many issues currently facing small bheith ilchumasach chun tabhairt faoi gach dúshlán agus duine atá businesses and has helped promote Accountancy as a dynamic and ag léiriú an bhealaigh dá chomhghleacaithe ná Pádraig Ó versatile profession. Feinneadha. As Managing Director of First Choice Investments - agus Duibhlinneach go smior, is céimí de chuid Choláiste Uí investment company specialising in the property sector in Ireland Ghríofa é Pádraig a raibh féith na fiontraíochta i gcónaí chun tosaigh and overseas - Pádraig provides important business advice and ann. Dar leis go raibh a chéim chuntasaíochta ina coiscéim guidance, bilingually, to his many clients. riachtanach chun slí bheatha a bhaint amach san earnáil airgeadais His knowledge and expertise is invaluable to Irish speakers and agus, ó scrúdaitheoir cánach ag na Coimisinéirí Ioncaim go dtí English speakers alike.

20 I Meitheamh I June 2007 Ionad Cúram Leanaí

Tá naíonra ar an Spidéal le breis agus 30 bliain ag cur oideachais ar fáil do naíonáin an cheantair trí mheán na Gaeilge, agus dóibh siúd a d’aistrigh chun na Gaeltachta ar mhian leo go dtógfaí a gcuid páistí in atmaisféar Gaelach. Ó bhí 2002 ann tá an coiste ag obair ar bhonn deonach le maoiniú a fháil ón Roinn Dlí agus Cirt agus Athchoirithe Dlí, agus d'éirigh leo ¤1 milliún a fháil le háis do chúram leanaí a thógáil ar bhunús neamhbhrabúis. D'oibrigh an coiste go dícheallach, gan stad gan staonadh, ar shuíomh Choláiste Chonnacht, An Spidéal. Ag an phointe seo tá an fód tiontaithe acu le haghaidh Ionad Cúram Leanaí, a bheas á oscailt i mí Eanair 2008. Is í an sprioc is mó atá acu ná áis phobail a chur ar fáil ar chostas réasúnta ina mbeidh cúram leanaí d'ardchaighdeán, creche, naíonra, seirbhísí iarscoile agus parents moving into the Gaeltacht who of Coláiste Chonnacht, An Spidéal. grúpa máthracha agus léanaí ar fáil, wished to raise their children surrounded by At this point they have ‘turned the sod’ chomh maith le ranganna Gaeilge agus the Irish language and culture. and the new Ionad Cúram Leanaí building ranganna ceoil agus damhsa, uilig trí Since 2002 the all-female committee will be opened in January 2008. mheán na teanga áitiúla. have worked on a voluntary basis to obtain The main objective of this facility will be funding from the Department of Justice to provide affordable, quality childcare, a Ionad Cúram Leanaí An Spidéil Teoranta Equality & Law Reform and were granted ¤1 creche, naíonra, afterschool services, a was initially set up as a Naíonra over 30 million to build a community, not-for-profit mother & toddler group, Irish language years ago to educate children from a very childcare facility. classes, as well as dance & music classes, all young age through the medium of Irish and The committee worked tirelessly to conducted through the medium of Irish. was particularly useful to non Irish-speaking secure a site against all odds on the grounds Iasc de Brún

Is as Oileán Chiarraí ó dhúchas do Ted Browne agus is as Baile na nGall i gCorca Dhuibhne dá bhean chéile, Siobhán. Thosaigh an bheirt acu an comhlacht Iasc de Bhrún i 1984 agus de réir a chéile mhéadaigh siad an gnó go dtí an lá inniu, am atá láimhdeachas de ¤2 milliún aige. Siopa Leabhar Gaeilge Tá an monarcha lonnaithe in Ionad Tionsclaíochta Údarás na Bheal Feirste Gaeltachta i mBaile na Buaile in aice an Daingin. Thóg an tÚdarás an monarcha agus lig siad é ar chíos chuig Iasc de Bhrún go dtí 2005, am a cheannaigh an comhlacht an t-ionad. Bíonn suas le 60 duine ag obair sa mhonarcha ag braith ar an Leabhair Ghaeilge séasúr agus déanann siad próiseáil ar phortáin, cloicheáin agus de gach cineál, bradáin deataithe go hiondúil. Bhí go leor dúshlán ag Iasc de Bhrún i rith a shaoil, ina measc an deireadh a tháinig le hiascaireacht bradáin chomh maith le sruth líonta i mbliana, ach tá Ted agus Siobhán muiníneach i gcónaí le cártaí ócáide, go mbeidh tuilleadh ratha ar an gcomhlacht amach anseo. criadóireacht, seodra, Ted Browne is from Castleisland originally and his wife Siobhán is from Baile na nGall in Corca Dhuibhne. t-léinte, fístéipeanna They founded the fish-processing firm Iasc de Bhrún in 1984 and agaus dlúthdhioscaí. since then they have gradually grown the business to a position today in which annual turnover stands at ¤2 million. Their factory is located in Údarás na Gaeltachta’s industrial estate Guthán; 028 90322811 Facs: 028 90964189 in Baile na Buaile near An Daingean. E-phost: [email protected] Údarás na Gaeltachta built the factory in 1984 and they leased it to Iasc de Bhrún until the company bought the plant in 2005. Up to 60 people work in the company depending on the season and Cúltúrlann McAdam O’Fiaich they mainly process shellfish and smoked salmon. 216, Bóthar na bhfál, The company sells its products to restaurants, pubs and hotels from Béal Feirste, BT12 6AH Galway to Waterford.

Meitheamh I June 2007 I 21 Louis Mulcahy, Potadóireacht na Caolóige

Ainm é Louis Mulcahy a luaitear le potaireacht d'ardchaighdeán ar fud an domhain, agus le leithnis Chorca Dhuibhne agus an Ghaeilge chomh maith. Óna shiopa is a cheardlann i nDún Chaoin, tá radharc ar na Blascaoidí agus is anseo a dhéanann Louis a chuid ceardaíochta, saothar atá le fáil i ngach cearn den domhan. Rud nádúrtha é an Ghaeilge a chloisteáil sa cheardlann seo ar ndóigh agus ina chuid siopaí ar fad. Anuas air sin bíonn an pacáistiú ar a gcuid saothar go hiomlán dátheangach agus tá an Ghaeilge le feiceáil go sonrach ar a shuíomh idirlín chomh maith. Tríocha bliain ó shin a tháinig Louis agus a chlann go Corca Dhuibhne chun cónaí agus obair a dhéanamh ann agus tá siad imithe ó neart go neart ó shin i leith.

The name of Louis Mulcahy is synomnous with pottery of the highest quality of craftsmanship all over the world. But it's also uttered in the same breath as Corca Dhuibhne and the Irish language. From his shop/studio in Dún Chaoin, he can see the beautiful Blasket Islands. Dealing with customers in Irish comes naturally to Louis and his colleagues, whether they're in the shop in Corca Dhuibhne or in any of their shops throughout Ireland. And of course the Irish language features on the packaging for the pottery and An Ghaeilge also features on the website. It's thirty years since Louis and his family left Dublin to live and work in the West Kerry Gaeltacht but they've gone from strength to strength since then. Iarnród Éireann

Bhí Iarnród Éireann ar feadh na mblianta fada chun tosaigh ar an raon i dtreo seirbhís dhátheangach a chur ar fáil dá gcustaiméirí. Agus cé go bhfuil comhlachtaí eile poiblí sna sála orthu anois maidir leis an tseirbhís seo a chur ar fáil de thoradh Acht na dTeangacha Oifiigiúla, tá Iarnród Éireann ag gluaiseacht leo chun cinn ar an ród seo. Nuair a osclaíodh an staisiún nua traenach i gCeantar na nDugaí i mBaile Atha Cliath, bhí an dátheangachas go soiléir ar na comharthaí ar fud an staisiúin. Ar an tseirbhís nua idir Baile Atha Cliath is Corcaigh, is féidir leat béile a ordú ón bhiachlár iomlán dátheangach. Ní hamháin sin, más ag taisteal ar bhord Iarnród Éireann atá tú, cloisfidh tú dualgas an chomhlachta don dátheangachas nó bíonn na fógraí eolais do phaisinéirí go hiomlán dátheangach. Agus níl stad tagtha leis an ngluaiseacht chun tosaigh nó tá Iarnród Éireann ag iarraidh feidhmeannaigh a bhíonn ag plé ar bhonn laethúil leis an bpobal a oiliúint chun go mbeidh siad in ann seirbhísí sin a sholáthar go dhátheangach. Ar ndoóigh tá oifigeach Gaeilge acu fosta.

For many years Iarnród Éireann was perceived as being further along the bilingual track than other public companies. Ireland's public railway company is no late addition to the bandwagon in providing a fully bilingual service for passengers. At the recent opening of the Docklands Railway Station in Dublin, the billingual signage was much in evidence while passengers on the recently upgraded intercity service between Dublin and Cork can order meals from a fully bilingual menu. Iarnrod Eireann also is one of the increasing number of companies employing a dedicated Irish Language Officer.

Tomás Tuipéar

Tá Tomás Tuipéar ag obair mar ealaíontóir comharthaí siopaí i gCloich na Coillte, Contae Chorcaí, ó bhí 1973 ann, agus é ag leanstan ar aghaidh ar an obair a bhí ar siúl ag a athair agus a sheanathair roimhe. Cé gur bhásaigh a athair nuair a bhí Tomás 3 bliain d'aois, bhí rian a chuid oibre le feiceáil thart ar bhaile agus é ag fás aníos. Bíonn Tomás agus a bhean céile ag obair i gCathair Chorcaí go minic agus ó am go chéile tugann siad aghaidh ar chathar na Gaillimhe le comharthaí a dhearadh d’eadáin siopaí ansin. Mar gheall ar an aithne atá air ina bhaile dúchais, agus ar an mhuinín atá ag daoine ina chuid oibre, d’éirigh le Tomás le 20 bliain anuas béim ar leith Ghaeilge a chur ar chomharthaíocht shiopaí Chloich na Coillte. Agus ní hamháin go mealann sé lucht gnó leis an Ghaeilge á úsáid, tá roinnt clubanna spóirt sa dúiche a bhfuil dearadh Thomáis acu, ina measc sin tá Cumann Rugbaí Chloich na Coillte agus suaitheantas iomlán i nGaeilge á chaitheamh acu ar á gcuid léinte.

Tomás Tuipéar has worked as a signwriter and designer in Clonakilty since 1973, following in the footsteps of his father and grandfather before him. Tomás’s father passed away when Tomás was three years of age but his artwork was evident in the town as Tomás grew up. Tomás and his wife also work on shopfronts in Cork City, and regularly head to Galway City to undertake work there. For the past 20 years Tomás has been encouraging business people to use the Irish language on the public face of their businesses, and has succeeded, as is evident in the town. He not only creates signs for businesses but also designs badges for sports clubs, incorporating the native language into most of his work.

22 I Meitheamh I June 2007 An Séala Creidiúnaithe d’Aistritheoirí á bhronnadh ag Maighréad Uí Mháirtín, Cathaoirleach Fhoras na Gaeilge, agus ag an Aire Pobail, Tuaithe agus Gaeltachta, Éamon Ó Cuív, ar Marion Gunn ó EGT. Everson Gunn Teoranta

An chéad uair eile a bheidh tú ag íoc do chuid cánach, gabh chuig Credimheasa Revenue Online Service agus brúigh an cnaipe Gaeilge. Ansin gabh buíochas le Everson Gunn Teorannta. Bíonn páirt lárnach ag Comhair Chreidmheasa i bpobal áitiúil ar bith Nó is é an comhlacht aistriúcháin seo atá ar chúl na seirbhíse ach tá iarracht bhreise á déanamh ag Comhar Creidmheasa Naomh idirlín a bhfuil an ráchairt air i measc phobal Gaeilge na tíre. Breandáin i mBaile Locha Riach, Co na Gaillimhe, agus iad ag cur Má tá tú chun do cháin a íoc, nach méanar duit go bhfuil an scothsheirbhíse ar fáil i mBéarla agus Gaeilge araon. cumas agat é a dhéanamh go gasta, ar líne agus i nGaeilge? Ní hamháin go bhfuil páipéarachas na craoibhe go hiomlán Ar ndóigh is liosta le háireamh iad na comhlachtaí agus na dátheangach ach tá an Ghaeilge le feiceáil ar chomharthaí an rannóga stáit atá tar éis úsáid a bhaint as seirbhísí aistriúcháin EGT - Chomhair Chreidmheasa, taobh amuigh agus taobh istigh den leithéidí Microsoft a d'oibrigh leis an chomhlacht anuraidh ar fhoirgneamh. leaganacha Gaeilge den chlár Office agus Óglaigh na hÉireann a Agus beirt bhall boird a bhfuil Gaeilge acu, bíonn cruinnithe de bhain úsaid as an chomhlacht chun leagan Gaeilge de shuíomh idirlín chuid an fhochoiste Oideachais ar siúl trí mheán na Gaeilge agus na bhfórsaí cosanta, www.military.ie, a fhorbairt. bíonn Glór na nGael ag bualadh le chéile sa Chomhar chomh maith. Chuir an Comhar Creidmheasa go mór le Seachtain na Gaeilge ar The next time you're paying your taxes, save yourself a lot of trouble an bhaile i mbliana, iad ag eagrú agus ag déanamh urraíochta ar and frustration and surf on over to Revenue Online Services where thráth na gceist, Spraoicheist, chomórtais ealaíne agus ar thuras na you can hit the 'Gaeilge' button. Then give thanks to the brains bhfear grinn clúiteach, na Deartháireacha Fanzini. behind this innovative service, Everson Gunn Teorannta. The translation company provided the expertise for this easy-to- Credit Unions play an important role in any local community but use service which is widely used by Irish speakers since its inception Comhar Creidmheasa Naomh Breandáin in Loughrea, Co. Galway, a few years ago. It's proof positive of the axiom that if you make it goes that bit further by providing excellent service to both its easy to engage with the state in Irish, people will do so. English and Irish speaking members. And, of course, as you have to pay taxes, why not do it with ease, Not only is all stationery in the branch bilingual but Gaeilge is also online and through the medium of Irish! used on the Credit Union's exterior and interior signage. EGT's client list reads like a ‘who's who’ of top companies and With two Irish speaking board members, the monthly meetings of state organisations. Last year it collaborated with Microsoft as the the Promotion and Education subcommittee are conducted through international software giant developed an Irish language version of Irish and Glór na nGael also meet at the Naomh Breandáin branch. its award winning Office software. The Credit Union was central to this year's Seachtain na Gaeilge And if you want to read up on the latest operations of the Irish celebrations in the town, organising and sponsoring schools quizzes, Defence Forces, then all you need to do is visit www.military.ie, art competitions and a comedy tour by the famous Fanzini Brothers. where, thanks to EGT, you have a fully bilingual website service.

COMHLACHT AMHARCLAINNE OIDEACHASIÚL www.branar.ie [email protected] 091500155

Meitheamh I June 2007 I 23 gcomhlachtaí féin, le comhairle duine ar dhuine ó mheantóir gnó. Fiontraithe le Gaeilge “An príomh rud a bhí uainn, seachas go mbeadh an gnó Gaeilge- lárnaithe, ná go mbeadh tiomantas ag na rannpháirtithe don Ag tús na bliana seo caite tháinig grúpa fiontraithe Gaelacha le céile chúrsa,” arsa Liam Ó Cuinneagáin, Stiúrthóir Oideas Gael. “Tá an chun tús a chur le togra úr, nuálach, de chuid Oideas Gael agus tiomantas sin léirithe acu agus táim cinnte go gcabhróidh a gcuid Forbairt Feirste. oibre ar an chúrsa leo go mór amach anseo, agus lena gcuid gnónna. Thosaigh 30 duine an cúrsa nua, Fiontraithe le Gaeilge, agus beidh siad i mbun oibre go dtí deireadh na bliana seo. At the beginning of last year a group of Irish speaking Is í aidhm an chúrsa ná oiliúint ghnó a thabhairt entrepreneurs came together to start an new and innovative project d’fheidhmeannaigh agus d’fhiontraithe sinsearacha san earnáil run by Oideas Gael and Forbairt Feirste. phríobháideach agus san earnáil phoiblí i nGaeltacht Dhún na nGall 30 participants started the new course, Fiontraithe le Gaeilge agus sa limistéar treas-teorann. (‘Entrepreneurs with Irish’), and they will continue their work until Tá an cúrsa á reáchtáil ó lá go lae ag WESTBIC (Business the end of the year. Innovation Centre) agus gheobhaidh na rannpháirtithe cáilíocht The aim of the course is to provide a high level of business HETAC Leibhéal 6 ó IT Leitir Ceannainn nuair atá an cúrsa learning to senior executives and entrepreneurs working in the críochnaithe acu. Tagann an 30 fiontraí le céile ar feadh dhá lá gach public and private sector in the Donegal Gaeltacht and the cross- mí in ionaid timpeall na tíre, agus riartar an chuid eile dá gcuid oibre border area covered by the INTERREG’s Peace and Reconciliation arlíne ag www.fiontrai.ie. Ceann de na codanna is luachmhara den Programme. chúrsa ná an plean gnó a dhéanann na rannpháirtithe dá The course is being coordinated from day to day by WESTBIC.

Guna Deas

Bhí breithlá ceithre bliana ag siopa éadaí i mBaile Locha Riach, Gúna Deas, ar 21 Bealtaine i mbliana. Ba iad Marie Conroy agus Siobhán McHugh a d’oscail an siopa agus tá siad beirt fós ag obair go lánaimseartha ann mar aon le fostaí amháin. Díríonn siad isteach ar mhargadh na mban thar 25 bliain d’aois agus bíonn réimse leathan d’éadaí á dhíol acu, ó ‘snasta neamhfhoirmiúil’ go dtí na héadaigh le haghaidh bainiseacha agus ócáidí eile. “Nuair a bheartaigh muid siopa a oscailt theastaigh uainn ainm Gaeilge a thabhairt dó agus ní ceann Fraincise mar a bhíonn ag go leor siopaí éadaí,” arsa Marie. “Bhí mé ag machnamh ar ainm agus an chéad rud a tháinig chugam ná ‘Gúna Deas,’ ba é sin rud a deireadh mó mháthair liom agus mé i m’óige. “Tuigeann gach duine an t-ainm, ní gá go mbeidís líofa i nGaeilge other occasions. agus tá go leor aisfhreagraí dearfacha faighte againn faoin ainm, ó “When we decided to open the shop we wanted to give it an Irish fhir sa bhaile mar aon leis na mná a thagann isteach,” arsa sí. name and not a French one as other clothes shops do. Chomh maith leis an ainm tá comharthaíocht dhátheangach sa “I was thinking about a name and the first thing that came to me siopa, atá suite ar phríomhbhóthair Bhaile Locha Riach. was ‘Gúna Deas,’ something my mother used to say to me when I was young. Gúna Deas celebrated its fourth birthday on 21st May this year. “Everyone understands the name, you don’t have to be fluent in Marie Conroy and Siobhan McHugh opened the clothes shop in Irish and we’ve received lots of positive responses about the name, Loughrea and they are both still working there full-time along with both from women who shop here and even from men in the town one employee. who’ve seen it.” They focus primarily on women over 25 and they sell a wide The shop, which is located on Main Street in Loughrea, also has range of clothes from ‘smart casual’ to outfits for weddings and bilingual signs in the premises.

24 I Meitheamh I June 2007 O Briens Sandwich Bars

Tá clú agus cáil ar O’Briens’ Irish Sandwich Bars, ní hamháin in Éirinn ach ar fud an domhain, as caighdéan a gcuid ceapairí agus as an réimse fairsing scothbhia a chuireann an comhlacht seo ar fáil. Cé go bhfuil go leor gnéithe a chuidigh le comhlacht an fhir ghnó, Brody Sweeney, leathnú amach go domhanda, is fíor a rá gur chuidigh an polasaí a bhí aige úsáid a bhaint as an Ghaeilge chun gné Éireannach na siopaí s’aige agus na táirgí a bhí ar díol iontu a chur os comhair an phobail. Ní hamháín gur bhain an comhlacht úsaid as comharthaíocht dhátheangach, craoltar féograí teilifíse le heilimintí Gaeilge iontu go minic chomh maith.

O’Brien’s Irish Sandwich Bars are one of the most widely known worldwide food franchises and, of course, there are many elements which helped Brody Sweeney achieve his global success. High quality sandwiches and a range of other refreshing products top the list but the chain’s use of the Irish language in signage and television advertising has also had a significant influence. O’Brien’s prides itself on its Irish identity even though it’s now a global brand and giving it the edge in establishing this identity is the ‘cúpla focal’.

Europus Teoranta An Comhlacht Teanga

Ag Gradaim Bharr 50 na bliana seo caite tá Máirtín Mac Cathmhaoil Fón: 091-572082 Faics: 091-572335 (Foras na Gaeilge), Sonia Nic Giolla Easpaig (Tús Úr) agus Concubhar [email protected] Ó Liatháin (Lá Nua). Aistriúchán Béarla/Gaeilge Comhlacht gairmiúil aistriúcháin le haistritheoirí oilte den scoth Ag soláthar táirgí teanga den scoth do chomhlachtaí rialtais agus do chuideachtaí príobháideacha agus do dhaoine aonair.

Tá an Séala Creidiúnaithe ag ár gCuid Aistritheoirí.

• An scoth ó thaobh teanga agus seachadta • Obair go dlúth leis an gcliant • Deis ag an gcliant athruithe a dhéanamh le linn an phróisis aistriúcháin • Meastacháin in aisce • Aistriúchán in am agus sa leagan amach a éilítear Deirdre Uí Chathmhaoil (Rí na Mara), Jake Mac Siacais (Forbairt • Aistriúchán ar fáil go tapa Feirste), Deirdre Uí Chathmhaoil, Seamas Mac Cathmhaoil (Rí na Mara) agus Marcas Mac Ruairí (Glór na nGael) ag na Gradaim • Rúndacht agus cúirtéis i gcónaí anuraidh. Scoth na Seirbhíse, Scoth an Aistriúcháin, Taithí na mBlianta An tAistriúchán Gairmiúil - Aistriúchán Europus

Meitheamh I June 2007 I 25 Based in Wales, the company provides Think Signs signs in Welsh, Cornish, and Irish for both the private and public sectors Is ceannródaithe iad THINK Signs i soláthair Tearmaíochta, an t-eagras oifigiúil stáit do and there is an increasing demand for their comharthaí dátheangacha ar fud na thearmaíocht na Gaeilge. specialised products. hÉireann agus na Breataine. Is leathan an réimse comharthaí a The bilingual signs fulfill European Union Lonnaithe sa Bhreatain Bheag, cuireann dhéanann THINK Signs agus is seirbhís safety directives and the wording of the an comhlacht comharthaí Breatnaise, phroifisiúnta í a chuireann siad ar fáil, ón Irish signs was decided upon with Coirnise, Gàidhlig agus Gaeilge ar fáil don dearadh go dtí an toradh. assistance from An Coiste Téamaíochta, the earnáil phoiblí agus phríobháideach agus is Cuidíonn an obair seo le gnónna, agus official state body for Irish terminology. mór an t-éileamh atá ar a gcuid táirgí cuireann sé ar a gcumas, an dátheangachas THINK Signs offer a wide range of speisialta. a chothú san áit oibre ar bhealach signage and provide a professional service Comhlíonann na comharthaí éifeachtach praiticiúil. from design concept to completion. dátheangacha seo treoracha an Aontais Their work helps and enables businesses Eorpaigh maidir le sábháilteacht agus THINK Signs are pioneers in the provision of to promote bilingualism in the work place in socraíodh ar fhoclaíocht na gcomharthaí bilingual signage throughout Ireland and an effective and practical way. Gaeilge in éineacht leis an Choiste Britain.

Sean Ó Cearbhaill

Tá Seán Ó Cearbhaill ina dhlíodóir le fíche Seán Ó Cearbhaill has been a solicitor for 20 bliain. years. Tá oifigí aige i gCathair na Gaillimhe agus He has offices in Galway City and in ar an Cheathrú Rua. Tá réimse leathan Ceathrú Rua. seirbhísí á chur ar fáil aige, bíodh sé ina The Galway office has been opened for chás dlí clainne, dlí coiriúil, nó díol agus 20 years and the one in Ceathrú Rua has ceannacht. been opened for 15 years. Tá an oifig i nGaillimh ar oscailt le 20 He offers a wide range of services, be it bliain agus an ceann ar an Cheathrú Rua ar in family law, criminal law, or buying and oscailt le 15 bliain. selling. Deir Seán go bhfuil gach seirbhís ar fáil i Seán says that all his services are nGaeilge agus i mBéarla agus go mbíonn available in Irish and in English and that a céatadán sách ard dá ghnó déanta as high percentage of his business is carried Gaeilge. out through an Ghaeilge.

“Cabhraíonn muid le comhlachtaí agus daoine aonair atá ag iarraidh gnó a bhunú nó gnó a leathnú agus déanann muid freastal ar fhiontraithe le Gaeilge,” arsa Eunan. “Cuireann muid tacaíocht ar fáil do gnólachtaí i réimsí éagsúla, idir thraenáil, cuidiú le staidéir fhéidearthachta, taighde agus pleanáil margaíochta, comhairle agus meantóireacht faoi fhorbairt ghnó agus foinsiú airgeadais.”

Founded in 1987 WESTBIC is the European Union’s Business and Innovation Centre that serves the Border, Midlands and Western Region in Ireland. The Centre provides support to companies and entrepreneurs in the private, public and voluntary sectors in the region, including Gaeltacht areas. They have six offices in total, in Letterkenny, Cill Chártha, Sligo, Roscommon, Mayo and Galway. Eunan Mac Cuinneagáin is a WESTBIC business consultant who has been working in Cill Chártha in the Bunaithe sa bhliain 1987, is é WESTBIC Ionad Gnó agus Nuáil an South Donegal Gaeltacht since the office opened in 1993. Aontais Eorpaigh a dhéanann freastal ar Réigiún an Teorann, an Láir “We help companies and individuals who want to start or expand agus Iarthar na hÉireann. a business and we serve Irish speaking entrepreneurs from our Cuireann an tIonad tacaíocht ar fáil do ghnólachtaí agus office in the Gaeltacht and also from our offices in Letterkenny, fiontraithe sna hearnálacha príobháideach, poiblí agus pobail sa Mayo and Galway. At present we have a portfolio of over 300 Small réigiún, na ceantair Ghaeltachta san áireamh. and Medium Enterprises and WESTBIC assisted companies have a Tá sé oifig in iomlán acu lonnaithe i Leitir Ceanainn, Cill Chártha, survival rate of over 90%.” Sligeach, Maigh Eo, Ros Comáin agus Gaillimh. Is comhairleoir gnó le WESTBIC é Eunan Mac Cuinneagáin, atá Foireann WESTBIC san Iar Thuaisceart: Eunan Mac Cuinneagáin, ag obair i gCill Chartha i nGaeltacht Deisceart Dhún na nGall ón am Ultan Ó Fatharta, Josephine McCafferty, Aideen Brennan agus a osclaíodh an oifig i 1993. Carmel Ní Eochaidh

26 I Meitheamh I June 2007 Eastáit Chipiúir

Tá Eastáit Chipiúir suite i Sléibhte Chill Mhantáin ó na 1800í ach Kippure Estate dates back to the 1800s but the latest phase of its thosaigh an tréimhse is déanaí dá stair i 1980 nuair a cheannaigh history began in 1980 when the 240 acre site nestled in the Ó Coinn agus a bhean Bríd an suíomh 240 acra. Wicklow Mountains was bought by Tadhg Ó Coinn and his wife Bríd. Ó shin i leith tá mór-ionad cuairteoirí agus comhdhála cruthaithe Since then the couple from Maigh Cuileann have created a major ón stús ag an lánúin ó Mhaigh Cuileann. visitor and conference centre from scratch. Soláthraíonn na hEastáit deich dteach féinfhreastal agus seomraí The Estate offers ten self-catering holiday homes and rooms in in Lóiste Chipiúir do thurasóirí agus grúpaí. Kippure Lodge for tourists and groups. I measc na n-áiseanna eile atá ar fáil tá seomraí comhdhála agus Additional onsite facilities include a variety of meeting and cruinnithe, bialann agus an Belfry Bar & Lounge agus cuireann conference rooms, a dining area and the Belfry Bar & Lounge and Kippure Corporate Tógáil Foirne agus seirbhísí eile corparáideacha the Estate is also home to Kippure Corporate which offers Team ar fáil chomh maith. Building and other services. Tá an Kippure Walking Centre agus an Kippure Adventure Centre Kippure Walking Centre and the Kippure Adventure Centre are lonnaithe ar an suíomh, mar aon le Sky Walk 150 méadar a théann located on the site as is a 150 meter Sky Walk through the tríd na coillte fairsinge atá sna hEastáit. extensive woodlands on the Estate. Bíonn Ceardlanna Iomlánaíocha agus Traenála ar bun san Ionad The Estate’s facilities also accommodate Holistic and Training agus cuirtear áiseanna do chóisirí ar fáil freisin. Workshops as well as catering to celebrations and parties. Déanann Tadhg agus Bríd freastal ar scoláirí a thagann ó Tadhg and Bríd cater for group visits from Gaelscoileanna in Ghaelscoileanna i gCill Mhantáin agus na contaetha máguaird agus Wicklow and the surrounding counties and they have recently begun tá méadú á dhéanamh acu i gcónaí ar an méid comharthaíochta agus to increase the amount of Irish language signage and tourist litríochta turasóireachta Gaeilge atá sna hEastáit. literature in the Estate.

Meitheamh I June 2007 I 27 Foireann reatha Ghaillimh Aontaithe ag Páirc Terryland

Cumann Sacair Ghaillimh Aontaithe /Galway United F.C.

Is foireann í Gaillimh Aontaithe atá fréamhaithe sa phobal áitiúil. Galway United is a soccer club firmly rooted in its local community. Ag déanamh dul chun cinn nach beag ar an pháirc i bPríomhroinn Making progress on the pitch in the Eircom Premier Division, the Eircom, tá forbairt shuntasach á déanamh ag an chumann maidir le club has also made exciting developments in its promotion of Irish. cúrsaí Gaeilge chomh maith. During matches at Terryland Park every opportunity is taken to Le linn chluichí na foirne ag Páirc Terryland, déanann údaráis an maximise the use of Gaeilge, from public announcements to signage. chumainn úsáid na Gaeilge a ardú trí thionscadail éagsúla In addition to the bilingual sections of the Galway United website, samhlaíocha, fógraí dátheangacha ina measc. the club has also initiated an imaginative new art competition in Mar aon le rannóga Gaeilge ar shuíomh idirlín Ghaillimh which school pupils are set the task of painting a picture using Irish Aontaithe, chuir an club tús le comórtas ealaíne ina raibh ar dhaltaí wording. scoile pictiúir, le focalaíocht Ghaeilge, a tharraingt faoi ghné de chuid And later this year another new competition will be launched to an chumainn. find an Irish language chant for the club's supporters. Agus níos moille i mbliana cuirfear comórtas eile ar bun chun At this rate it won't be long until teams are greeted with a chorus amhrán Gaeilge a aimsiú do lucht tacaíochta na foirne. of ‘Gaillimh Aontaithe Abú’ from the stands! Ní fada uainn anois go mbeidh ‘Gaillimh Aontaithe Abú’ le cloisteáil go hard sna seastáin!

Aistriúcháin, Bogearraí, Clóchuradóireacht, Dialanna, EGTeo Má tá fios do ghnó agat, cuir fios ar EGTeo! — mar a dhéanann — Údarás Forbartha Dugthailte Bhaile Átha Cliath, Cúpla Focal, Microsoft, RTÉ, Raidió na Life, Ranna éagsúla Rialtais, Gníomhaireachtaí éagsúla Stáit, Comhairlí éagsúla Contae — agus dreamanna éagsúla eile in Éirinn agus thar lear EGTeo (Estab.1991) 27 Páirc an Fhéithlinn, Baile an Bhóthair, Co. Átha Cliath, Éire Guthán: +353 1 283 9396 • Ríonhphost: [email protected]

28 I Meitheamh I June 2007 Clódóirí Lurgan Teo

Ba é Comharchumann Chois Fharraige a bhunaigh Clódóirí Lurgan i 1973 ach ó dheireadh na 70í tá sé ag trádáil mar chomhlacht príobháideach teoranta . Déanann siad obair chlódóireachta le roinnt mhaith comhlachtaí in iarthar na tíre, mar shampla, Cló Iar Chonnachta, Cló Mhaigh Eo, Móinín, Leabhar Breac agus Aer Árainn agus déanann siad obair don PhríomhOifig Iontrála chomh maith. Tá 14 fostaithe go lánaimseartha acu idir dhearthóirí, chlódóirí, cheangaltóirí agus an fhoireann bainisteoireachta agus rúnaíochta. Tá ionadaí páirtaimseartha díolacháin acu ach deir Mícheál Ó Braonáin, Bainisteoir Ginearálta an chomhlachta atá lonnaithe in Indreabhán, go bhfaigheann siad an chuid is mó dá gcuid oibre ón chlú atá orthu. Rinne an comhlacht infheistíocht mhór i dtrealamh nua-aimseartha le blianta beaga anuas agus de réir Mhíchíl gur féidir leo táirge ar ard-chaighdeán a sholáthair anois agus gur féidir leo dul in iomaíocht le aon chomhlacht clódóireachta eile in Éirinn.

Clódóirí Lurgan was founded by Comharchumann Chois Fharraige in 1973 but since the late 70s it has been trading as a private limited company. They do printing work with many companies in the west of the country, for example, Cló Iar Chonnachta, Cló Mhaigh Eo, Móinín, Leabhar Breac and Aer Árainn and they also do work for the Central Applications Office. There are 14 people employed full-time between designers, printers, binders and administration and management staff. They have one part-time sales rep but Mícheál Ó Braonáin, Managing Director of the Indreabhán-based firm, says that they get most of their work from word of mouth. The company has made a major investment in printing equipment in the last few years and according to Mícheál they can now produce a top quality product and can compete with any other printing company in Ireland.

Branar

Is comhlacht amharclainne oideachasúil é Branar Drámaíochta, an t-aon chomhlacht dá leithéid sa tír a fheidhmíonn go hiomlán trí mheán na Gaeilge. Is í an phríomhsprioc atá ag an gcomhlacht ná míreanna amharclainne san oideachas atá dúshlánach, insroichte agus ar ardchaighdeán a chur ar fáil don aos óg trí mheán na Gaeilge, idir dhaltaí bunscoile, meánscoile agus Tríú Leibhéal. Tá an comhlacht lonnaithe i gCathair na Gaillimhe agus bíonn ar a laghad léiriú amháin acu do bhunscoileanna in aghaidh na bliana agus baintear leas as ceardlann réamh-léirithe agus ceardlann iar-léirithe chun go gcuirfí le tuiscint na bpáistí ar an dráma agus na téamaí company to operate solely through the Irish schools as well as providing drama ar fad a bhaineann leis. language and focuses on the use of theatre workshops and resource packs to enable Cuireann an comhlacht ceardlanna and drama as learning tools for students, in students and teachers to develop on their drámaíochta ar bun do dhaltaí meánscoile particular in a school-based environment. own skills. chun tuiscint na ndaltaí ar an Ghaeilge sa The company’s fundamental aim is to Their secondary schools programme churaclam scoile a fheabhsú. create and provide accessible, challenging and focuses on using drama methods to enhance Dírítear freisin ar fhorbairt shóisialta agus relevant theatre pieces for young audiences the students' understanding of the Irish phearsanta na ndaltaí. through the medium of Irish in Primary element on the curriculum and personal and Léirigh Branar Na Síoga & An Gréasaí agus schools and through drama workshops in social development of the student is also a Idir na Línte le gairid agus tá siad i mbun Secondary schools and Third Level central element of the programme. léirithe ar An Chéad Céim i láthair na huaire. Institutions. Recent productions include The Elves & The Based in Galway City, Branar stage one to Shoemaker and Idir na Línte and they are Branar is Ireland’s only educational theatre two productions annually for primary currently producing An Chéad Chéim.

Cearnóg an Mhargaidh Ros Comáin • Tel: 090 6626954 Teach baile mhóir & Bialann maorga stairiúil líostáilte ón 19ú aois Townhouse & Restaurant Molta go hard i dTreabhair Leabhair Idirnáisiúnta www.gleesonstownhouse.com

"Ba choir bhur bhflaithiúlacht agus flaithiúlacht bhur bhfoireann a chur i mbuideal! Bhain mé an-sult as mo chuairt agus súil agam pilleadh go luath.” John Powell, Derbyshire, UK.

Meitheamh I June 2007 I 29 Barr 50 Gnó le Gaeilge 2006

Pól Ó Frighil agus Debbie Uí Sheafraidh (Gairm) in éineacht le An tAire Airgeadais, Brian Cowan TD, i mbun óráide ag Gradaim hÉamonn Ó hArgáin (Foras na Gaeilge) ag na Gradaim anuraidh. Bharr 50 na bliana seo caite.

Bairbre De Brún (Feisire Eorpach de chuid Shinn Fein) le haíonna. Concubhar Ó Liatháin (Lá Nua) i mbun comhrá le duine de bhuaiteoirí Ghradaim 2006, Irial Mac Murchú (Nemeton).

Ciarán Mackel agus Seán Mackel (Mackel & Doherty) le Fergus Ó hÍr Máirtín Mac Cathmhaoil (Foras na Gaeilge) agus Máire Nic (Raidió Fáilte). Fhionnachtaigh (Raidió Fáilte). Cúpla Focal 15/16 Cosán Ailbhe, Bré, Co. Chill Mhantáin T: 01 – 2765120 F: 01 – 2765125 E: [email protected]

30 I Meitheamh I June 2007