Turystyka Kulturowa Na Dolnym Śląsku Pretenduje Do Miana Jednego Z Ważniejszych (Po Turystyce Aktyw- Nej) Produktów Markowych Regionu
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Tu r y s T y k a k u l T u r o w a n a Do l n y m Śl ą s k u WYBRANE ASPEKTY ro z p r a w y na u k o w e In s T y T u T u Ge o G r a f ii I ro z w o j u re gi o n a l n e G o un I w e r s y T e T u w r o c ł a w s k I e G o 9 Tu r y s T y k a k u l T u r o w a n a Do l n y m Śl ą s k u WYBRANE ASPEKTY Redakcja naukowa Krzysztof Widawski Wrocław 2009 Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego Recenzent Prof. dr hab. Janusz Marak Redaktor serii Zdzisław Jary Redaktor naukowy Krzysztof Widawski Koordynator projektu Halina Puchała Korekta, DTP Zuzanna Helis (Wydawnictwo Helis House) Projekt okładki Mateusz Rogowski © Copyright by Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego Uniwersytetu Wrocławskiego, 2009 ISBN 978-83-928193-4-9 Druk i oprawa: I-BiS Usługi Komputerowe. Wydawnictwo A.P.Bierońscy, s.c. 53-505 Wrocław, ul. Lelewela 4 sp I s T r e Ś c I WPRO W ADZENIE .................................................................................................................................................7 KRZYSZTOF WIDAWSK I DZIEDZICT W O MATERIALNE KULTURY W IEJSKIEJ JAKO W ALOR TURYSTYKI KULTURO W EJ n a w y b r a n y c h przykładach z do l n e g o Śl ą s k a ........................................................................................9 MAGDALENA DUDA -SEIFER T Mu z e a d o l n o Ś l ą s k i e j a k o p o t e n c j a ł d l a t u r y s t y k i k u l t u r o w e j w o k r e s i e p o w o j e n n y M ...................19 KRZYSZTOF WIDAWSK I ku l t u r o w e a s p e k t y r o z w o j u t u r y s t y k i n a przykładzie e k o M u z e ó w do l n e g o Śl ą s k a .....................27 MAGDALENA DUDA -SEIFER T ho t e l e w o b i e k t a c h zabytkowych do l n e g o Śl ą s k a – s t a n i perspektywy z w i ą z a n e z r o z w o j e M t u r y s t y k i k u l t u r o w e j ........................................................................33 an n a za r ę b A HISTORYCZNY ASPEKT TURYSTYKI KULTURO W EJ n a o b s z a r z e p a r k ó w krajobrazowych do l n e g o Śl ą s k a z e s z c z e g ó l n y M uwzględnienie M Śnieżnickiego pa r k u krajobrazowego ...........................................41 MARTA GÓRALEWICZ -DROZDOWSKA , MATEUSZ ROGOWSK I ha l a st u l e c i a j a k o i s t o t n y o b i e k t t u r y s t y k i k u l t u r o w e j do l n e g o Śl ą s k a ......................................53 aG n I e s z k a ro z e n k I e w I c z , mo n I k a Że r D z I ń s k A przystosowanie o b i e k t ó w archeologicznych do l n e g o Śl ą s k a d o p o t r z e b t u r y s t y k i n a przykładzie p o w i a t u wrocławskiego ............................................................65 MARTA GÓRALEWICZ -DROZDOWSKA , MATEUSZ ROGOWSK I ko n c e p c j a p r z e b i e g u s z l a k u kulturowego w o p a r c i u o s a k r a l n ą architekturę d r e w n i a n ą p ó ł n o c n o -w s c h o d n i e j c z ę Ś c i do l n e g o Śl ą s k a ..........................................................................................73 ja n u s z ła c h wykorzystanie w a l o r ó w krajoznawczych pr z e d g ó r z a su d e c k i e g o n a p o t r z e b y r o z w o j u t u r y s t y k i k u l t u r o w e j n a przykładzie wz g ó r z strzelińskich ........................83 Da G m a r a ch y l I ń s k A „ci e M n e ” o b l i c z a t u r y s t y k i k u l t u r o w e j do l n e g o Śl ą s k a ...................................................................95 KRZYSZTOF WIDAWSK I Fo l k l o r j a k o s k ł a d n i k o F e r t y turystycznej n a do l n y M Śl ą s k u ........................................................105 WPRO W ADZENIE 7 WPROWADZENIE Migracje turystyczne wpisujące się w nurt turystyki kulturowej stanowią nierozłączny element rozwoju kulturowego człowieka. Ciekawość świata otwiera kolejne przestrzenie, w tym kulturową, atrakcyjną już od wieków. Starożytny Egipt, Grecja, Rzym – pierwsze obszary penetracji turystycznej popularne są także współcześnie. Kulturowa odmienność regionów świata stanowi istotny czynnik rozwoju turysty- ki kulturowej. Obok Europy – kontynentu tradycyjnie postrzeganego jako obszar o najatrakcyjniejszej ofercie kulturowej, przynajmniej w ujęciu danych statystycznych – wyrastają kolejne destynacje, egzo- tyczne dla świata zachodniego, jak Chiny, Indie czy kraje Ameryki Południowej. Dzięki turystyce kultura nabiera wymiaru uniwersalnego. Zakazane Miasto, Machu Picchu czy Angkor Watt stały się wspólną wartością, składową światowego dziedzictwa ludzkości. Światowa Organizacja Turystyki określa turystykę kulturową jako sposób na zaspokojenie ludz- kiego pragnienia różnorodności, dzięki czemu pojawia się szansa na podniesienie poziomu kulturalnego jednostek i wzrost ich wiedzy. Podejmowane są podróże w celu wzięcia udziału w festiwalach i innych wydarzeniach kulturalnych, zwiedzania miejsc i pomników, wyprawy dla zapoznania się z przyrodą, folklorem i sztuką oraz pielgrzymki. Turystyka w swojej ofercie nawiązuje zarówno do materialnych, jak i duchowych aspektów kultu- ry. Dla stworzenia produktu turystycznego równie istotne są imprezy kulturalne, jak i zabytki kultury określanej mianem wysokiej, a także tradycyjnej (ludowej). Niniejsza publikacja jest próbą zbadania zjawiska turystyki kulturowej na obszarze Dolne- go Śląska. Z wielu przyczyn region ten stanowi szczególnie interesujący i wdzięczny obszar ba- dań. Skomplikowana historia, charakter przygraniczny stworzyły z Dolnego Śląska swoisty tygiel, w którym mieszały się wpływy żywiołów polskiego, czeskiego, austriackiego, pruskiego, a tak- że niemieckiego. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt przenikania się kultury słowiańskiej i ger- mańskiej przez stulecia, niezależnie od bieżącej sytuacji politycznej. Aby zrozumieć atmosferę, w której kształtował się przyszły produkt turystyczny czerpiący z zasobów kultury, należy wskazać na historię najnowszą. Istotną konsekwencją II wojny światowej była wymiana ludności na Dolnym Śląsku – naturalnego depozytariusza kultury regionu. Nowa społeczność, przechowująca pamięć habitatu, z którego została wyrwana, spotkała obce sobie dziedzictwo kulturowe, w otoczeniu któ- rego na nowo porządkuje swoją codzienność, także w warstwie kulturowej. O ile dziedzictwo mate- rialne w większej części niezniszczone zostało zaadoptowane niemal niezauważalnie, o tyle kultura duchowa zmieniła się w sposób znaczący. Doskonale widać to na przykładzie folkloru – ten aspekt tradycyjnej kultury ludowej do roku 1945 związany z żywiołem niemieckim w zasadzie znikł, nato- miast jego miejsce zajęły tradycje przyniesione z ojcowizn poszczególnych grup zamieszkujących kresy wschodnie i centralną Polskę. Jedenaście artykułów składających się na publikację dotyka wybranych aspektów rozwoju tury- styki kulturowej, starając się w ten sposób przynajmniej wyznaczyć obszar badań, jak i złożoność te- matyki. Jakkolwiek opracowania poświęcone są różnym, co jest oczywiste, zagadnieniom teoretycz- nym i badawczym, to wszystkie mieszczą się w obszarze turystyki kulturowej i dobrze korespondują z tytułem publikacji. 8 kr z y s z t o F wi d a w s k i Poruszana jest zarówno kwestia funkcjonowania wybranych walorów kulturowych w przestrzeni turystycznej, jak Hala Stulecia czy niektóre obiekty archeologiczne regionu, jak i wykorzystania okre- ślonego typu walorów dla potrzeb infrastruktury turystycznej czy możliwości wykorzystania potencjału turystycznego regionu na potrzeby turystyki kulturowej. Pojawiają się również propozycje produktów turystycznych opartych na bazie walorów kulturowych. Należy mieć świadomość, że proponowana monografia nie stanowi skończonej całości. Jest raczej przyczynkiem do dyskusji nad złożonością problematyki, obecną kondycją turystyki kulturowej i per- spektywami jej rozwoju na Dolnym Śląsku. dr Krzysztof Widawski DZIEDZICT W O MATERIALNE KULTURY W IEJSKIEJ ... 9 Krzysztof Widawski DZIEDZICTWO M ATERIALNE KULTURY WIEJSKIEJ JAKO WALOR TURYSTYKI KULTUROWEJ n a w y b r a n y c h p r z y k ł a D a c h z Do l n e G o Śl ą s k a Słowa kluczowe: turystyka kulturowa, muzeum ludowe, skansen prywatny, architektura regionalna, ruch turystyczny. Abstract The publication presents the importance of the rural cultural heritage for the cultural tourism on the examples form the Lo- wer Silesia. From the material heritage elements of the rural areas this paper focuses on the two of them: ethnographic open – air museums both official and private ones and the local traditional rural architecture.