DZIENNIK URZ ĘDOWY WOJEWÓDZTWA WARMI ŃSKO-MAZURSKIEGO Olsztyn, dnia 17 lutego 2005 r. Nr 16

TRE ŚĆ : Poz.:

UCHWAŁY RAD GMIN:

290 - Nr XXVI/290/04 Rady Miejskiej w Nidzicy z dnia 4 listopada 2004 r. w sprawie zwrotu wydatków przez osoby zakwalifikowane do korzystania z obiadów świadczonych przez Dzienny Dom Pomocy Społecznej...... 857

291 - Nr XXIII/210/04 Rady Gminy Gi Ŝycko z dnia 29 grudnia 2004 r. w sprawie zwolnienia z opłaty za zmian ę wpisu w ewidencji działalno ści gospodarczej...... 858

292 - Nr XXI/110/04 Rady Gminy Kiwity z dnia 29 grudnia 2004 r. w sprawie uchwalenia programu ochrony środowiska oraz planu gospodarki odpadami...... 859

ZARZ ĄDZENIE PORZ ĄDKOWE:

293 - Nr 3 Dyrektora Urz ędu Morskiego w Gdyni z dnia 7 lutego 2005 r. w sprawie zmiany zarz ądzenia porz ądkowego w sprawie bezpiecze ństwa Ŝeglugi morskich statków sportowych o długo ści całkowitej do 24 m...... 906

290 UCHWAŁA Nr XXVI/290/04 Rady Miejskiej w Nidzicy z dnia 4 listopada 2004 r.

w sprawie zwrotu wydatków przez osoby zakwalifikowane do korzystania z obiadów świadczonych przez Dzienny Dom Pomocy Społecznej.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 2. Zgłoszenie dotycz ące nieobecno ści na posiłku 8 marca1990 roku o samorz ądzie gminnym (Dz. U. spowodowane chorob ą b ądź wyjazdem winno by ć podane z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) oraz art. 8, art. 17 ust. do wiadomo ści kierownikowi Dziennego Domu Pomocy 1 pkt 3, art., 48 ust. 4 oraz art. 96 ust. 2 i ust. 4 ustawy z Społecznej na dwa dni przed terminem. dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2004 r. Nr 64, poz. 539), Rada Miejska w Nidzicy 3. Zgłoszenie nieobecno ści w trybie okre ślonym w ust. postanawia, co nast ępuje: 2 stanowi ć b ędzie podstaw ę do obni Ŝenia kwoty zwrotu.

§ 1. 1. Ustala si ę zwrot wydatków za obiady przez § 3. Wykonanie uchwały powierza si ę Dyrektorowi świadczeniobiorców tj. osoby niepełnosprawne, w Miejskiego O środka Pomocy Społecznej w Nidzicy.* podeszłym wieku, emerytów, osoby bezdomne, bez źródła dochodu. § 4. Traci moc uchwała Nr 152/394/01 Zarz ądu Miejskiego w Nidzicy z dnia 4 lipca 2001 r. w sprawie 2. Zwrot wydatków za obiady jest uzale Ŝniona od ustalenia stawek odpłatno ści osób zakwalifikowanych do procentowo okre ślonej wysoko ści posiadanego dochodu korzystania z obiadów świadczonych przez Dzienny Dom osoby lub osoby w rodzinie zgodnie z tabel ą, stanowi ącą Pomocy Społecznej. zał ącznik Nr 1 do niniejszej uchwały. § 5. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od § 2. 1. Zwrot wydatków o których mowa w § pobierany dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa będzie przez Dzienny Dom Pomocy Społecznej od dnia warmi ńsko-Mazurskiego. 5 do 25 ka Ŝdego miesi ąca w kasie Miejskiego O środka Pomocy Społecznej w Nidzicy. Przewodnicz ący Rady Miejskiej Zdzisław Napiórkowski ______* Wojewoda Warmi ńsko-Mazurski stwierdził niewa Ŝno ść - rozstrzygni ęcie nadzorcze PN.0911-270/04 z dnia 1 grudnia 2004 r.

Dziennik Urz ędowy - 858 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Zał ącznik nr 1 do Uchwały Nr XXVI/290/04 Rady Miejskiej w Nidzicy z dnia 4 listopada 2004 r.

OSOBY SAMOTNE

Lp. Kryteria dochodowe przedział w zł. Wysoko ść odpłatno ści w % od wsadu obiadu 1. Do 461 100% -3,30 2. 462-692,50 110% -3,63 3. 693-923,50 125% -4,12 4. 924-1154,50 145% -4,80 5. 1155-1385,50 160% -5,30 6. Powy Ŝej 1386 180% -6,00

OSOBY W RODZINIE

Lp. Kryteria dochodowe przedział w zł. Wysoko ść odpłatno ści w % od wsadu obiadu 1. Do 474 110% -3,63 2. 475-633 125% -4,12 3. 634-791 135% -4,45 4. 792-949 150% -4,95 5. Powy Ŝej 949 180% -6,00

291 UCHWAŁA Nr XXIII/210/04 Rady Gminy Gi Ŝycko z dnia 29 grudnia 2004 r.

w sprawie zwolnienia z opłaty za zmian ę wpisu w ewidencji działalno ści gospodarczej.

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia zmiany kodu pocztowego, administracyjnej zmiany nazwy 8 marca 1990 roku o samorz ądzie gminnym (tekst miejscowo ści, nazwy ulicy, numeru domu lub numeru jednolity - Dz. U. z 2001 roku Nr 142, poz. 1591 z lokalu. pó źniejszymi zmianami) oraz art. 7a ust. 3 ustawy z dnia 19 listopada 1999 roku Prawo działalno ści gospodarczej § 2. Uchwała podlega opublikowaniu w Dzienniku (Dz. U. z 1999 roku Nr 101, poz. 1178 z pó źniejszymi Urz ędowym Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego zmianami) Rada Gminy Gi Ŝycko uchwala, co nast ępuje: i wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.

§ 1. Nie pobiera si ę opłaty za zgłoszenie zmiany wpisu Przewodnicz ący Rady Gminy do ewidencji działalno ści gospodarczej od Ewa Raczkowska przedsi ębiorców zobowi ązanych do zgłoszenia zmiany wpisu do ewidencji działalno ści gospodarczej z powodu

Dziennik Urz ędowy - 859 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

292 UCHWAŁA Nr XXI/110/04 Rady Gminy Kiwity z dnia 29 grudnia 2004 r.

w sprawie uchwalenia programu ochrony środowiska oraz planu gospodarki odpadami.

Na podstawie art. 7 ust. 1, art. 40 ustawy z dnia z 2003 r. Nr 65, poz. 595) Rada Gminy uchwala, co 8 marca 1990 r. o samorz ądzie gminnym (tj. Dz. U. z 2001 nast ępuje: r. Nr 142, poz. 1591; Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220; Nr 62, poz. 558; Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. 1271, § 1. 1. Uchwala si ę „Program ochrony środowiska dla Nr 214, poz. 1806; Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717; gminy Kiwity na lata 2004-2010 z perspektywa na lata Nr 162, poz. 1568), art. 18 ust. 1, art. 84 ust. 1 ustawy z 2011-2020", stanowi ący zał ącznik Nr 1 do mniejszej dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. uchwały. U. Nr 62, poz. 627; Nr 115, poz. 1229; Dz. U. z 2002 r. Nr 74, poz. 676; Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. 1271; 2. Uchwala si ę "Plan gospodarki odpadami dla gminy Nr 233, poz. 1957; M. P. z 2002 r. Nr 49, poz. 715; Dz. U. Kiwity na lata 2004-2007 z uwzgl ędnieniem lat 2008- z 2003 r. Nr 46, poz. 392; Nr 80, poz. 717; Nr 80, poz. 2011", stanowi ący zał ącznik Nr 2 do niniejszej uchwały. 721; Nr 162, poz. 1568; Nr 175, poz. 1693; Nr 190, poz. 1865; Nr 217, poz. 2124; M. P. z 2003 r. Nr 50, § 2. Wykonanie uchwały powierza si ę Wójtowi Gminy poz. 782; Nr 50, poz. 783; Dz. U. z 2004 r. Nr 19, Kiwity. poz. 177; Nr 49, poz. 464), art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628; § 3. Uchwała wchodzi w Ŝycie po upływie 14 dni od Dz. U. z 2002 r. Nr 41, poz. 365; Nr 113, poz. 984; Nr 199, dnia ogłoszenia w Dzienniku Urz ędowym Województwa poz. 1671; Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78) oraz art. 4 ust. Warmi ńsko-Mazurskiego. 1, art. 13 pkt 2 ustawy z dnia 2 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych aktów prawnych (Dz. U. Przewodnicz ący Rady Gminy Nr 62, poz. 718; Dz. U. z 2001 r. Nr 476, poz. 499; Dz. U. Cezary Alchimowicz z 2002 r. Nr 74, poz. 676; Nr 113, poz. 984; Dz. U.

PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY KIWITY na lata 2004 - 2010 z perspektyw ą na lata 2011 - 2020

Grudzie ń 2004

Spis tre ści

Nr rozdziału Nazwa rozdziału 1.0. Wprowadzenie. 2.0. Charakterystyka miasta i gminy. 3.0. Poło Ŝenie geograficzne. 4.0. Zasoby i stan przyrody. 5.0. Zabytki kultury. 6.0. Lasy. 7.0. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa. 7.1. Zasoby wodne. 7.2. Wody powierzchniowe. 7.3. Wody podziemne. 7.4. Gospodarka wodno-ściekowa. 7.4.1. Zaopatrzenie w wod ę. 7.4.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków. 8.0. Powierzchnia ziemi. 8.1. Morfologia i budowa geologiczna. 8.2. Wykorzystanie powierzchni ziemi/gleby, struktura u Ŝytkowania. 8.3. Gospodarka odpadami. 9.0. Powietrze atmosferyczne. 9.1. Stan sanitarny. 9.2. Główne źródła emisji. 9.3. Przeciwdziałanie nadmiernej emisji. Dziennik Urz ędowy - 860 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

10.0. Hałas i klimat akustyczny. 11.0. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące. 11.1. Promieniowanie jonizuj ące. 11.2. Promieniowanie niejonizuj ące. 12.0. Powa Ŝne awarie przemysłowe. 13.0. Środowisko i zdrowie. 14.0. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji powiatowego programu ochrony środowiska. 15.0. Źródła finansowania powiatowego programu ochrony środowiska. 16.0. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji powiatowego programu ochrony środowiska. 17.0. Edukacja ekologiczna.

1.0. Wprowadzenie.

Ustawa z 27 kwietnia 2001 - Prawo ochrony środowiska w art. 13 stanowi, i Ŝ polityka ekologiczna pa ństwa ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska, co oznacza, Ŝe powinna słu Ŝyć zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez harmonizowanie celów gospodarczych i społecznych z celami ochrony środowiska.

Podstaw ę polityki ekologicznej pa ństwa na lata do 2011 roku stanowi ą nast ępuj ące dokumenty:

• II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona przez Sejm RP w sierpniu 2001 r.; • Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002-2010, przyj ęty przez Rad ę Ministrów 10 grudnia 2002 r.; • Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003.

Z zapisów art. 17 i 18 Prawa ochrony środowiska wynika, Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na poszczególnych szczeblach zarz ądzania administracyjnego zarz ądy województw i powiatów oraz rady gmin sporz ądzaj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami, uchwalane nast ępnie przez sejmiki wojewódzkie, rady powiatów i rady gmin.

Programy ochrony środowiska, w my śl Prawa ochrony środowiska i stosownie do przyj ętej polityki ekologicznej pa ństwa zasadniczo okre ślaj ą:

• cele i priorytety ekologiczne, • rodzaj i harmonogram działa ń oraz środki i źródła finansowania potrzebne do realizacji ustalonych celów.

W obecnie sporz ądzanych programach ustala si ę cele średniookresowe do 2011 roku oraz zadania na lata 2004–2007. Cele i zadania okre ślane s ą w obszarach dotycz ących:

> ochrony krajobrazowej i racjonalnego u Ŝytkowania zasobów przyrodniczych, > zrównowa Ŝonego wykorzystania surowców, wody i energii, > poprawy jako ści środowiska.

Istotnym elementem programów jest wskazanie sposobu monitorowania ich realizacji jak równie Ŝ oszacowanie niezb ędnych nakładów finansowych ze wskazaniem źródeł finansowania zaplanowanych przedsi ęwzi ęć . Programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami sporz ądzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą działa ń na nast ępne 4 lata, natomiast co 2 lata sejmikom województw, radom powiatów i gmin przedstawiane s ą raporty z wykonania programów i sprawozdania z realizacji planów gospodarki odpadami.

Program ochrony środowiska dla gminy Kiwity pozostaje w korelacji do „Programu Ochrony Środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, uchwalonego przez Sejmik Województwa 13 listopada 2003, oraz w ścisłym zwi ązku do „Programu Ochrony Środowiska powiatu lidzbarskiego na lata 2004-2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 20011-2020, okre ślaj ąc istotne dla gminy cele średniookresowe do 2011 roku i zadania na lata 2004-2007, z uwzgl ędnieniem priorytetowych dla powiatu przedsi ęwzi ęć , dotycz ących:

→ ochrony zasobów wodnych i osi ągania standardów jako ści wód; → ochrony gleb i zasobów kopalin; → ochrony bioró Ŝnorodno ści i walorów przyrodniczo-krajobrazowych, → rozwoju i racjonalnego korzystania z zasobów le śnych; → zmniejszania uci ąŜ liwo ści hałasu dla otoczenia; → osi ąganiu standardów jako ści powietrza m.in. poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii; → realizacj ę powiatowego programu gospodarki odpadami.

2.0. Charakterystyka gminy.

Gmina Kiwity jest jedn ą z pi ęciu gmin tworz ących powiat lidzbarski, le Ŝą cy w północnej cz ęś ci województwa warmi ńsko- mazurskiego. Powiat lidzbarski, który powstał 1 stycznia 1999 na mocy ustawy o samorz ądzie powiatowym tworz ą gminy: Dziennik Urz ędowy - 861 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

• Lidzbark Warmi ński - gmina miejska, • Lidzbark Warmi ński - gmina wiejska, • Orneta - gmina miejsko-wiejska, • Kiwity - gmina wiejska, • Lubomino - gmina wiejska.

Północn ą cz ęść Gminy przecina droga krajowa nr 51 - Olsztyn - Bartoszyce, prowadz ąca do przej ścia granicznego w Bezledach. Na południu granica Gminy przebiega wzdłuŜ linii brzegowej jezior Blanka i Symsar. Poni Ŝej w tabeli zestawiono dane o podziale administracyjnym i ludno ści gminy (Rocznik Statystyczny 2003).

Tab.1. Podział administracyjny i ludno ść .

Miasta, Powierzchnia Miejscowo ści Ludno ść 2 2 Sołectwa - na 1 km gminy w km wiejskie ogółem Gm. Kiwity 145 18 22 3 519 24 Razem powiat 924 89 124 43 504 47

Powiat lidzbarski, do którego nale Ŝy gm. Kiwity, le Ŝy w północnej cz ęś ci województwa, stanowi ącej cz ęść obr ębu Pobrze Ŝy Bałtyckich w mezoregionie Niziny S ępopolskiej.

Tab.2. Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w 2002 roku.

Miasta, Urodzenia Przyrost Saldo Zgony Napływ Odpływ gminy Ŝywe naturalny migracji Gm. Kiwity 54 34 20 26 56 - 30 Razem powiat 453 442 11 523 670 - 147

Gmina Kiwity wraz z powiatem przynale Ŝy do „Zielonych Płuc Polski”. Bogactwem tych ziem s ą dobre gleby, łagodny klimat, zasoby wód, ró Ŝnorodno ść świata ro ślinnego i zwierz ęcego. Niewiele zmieniony naturalny krajobraz sprzyja tworzeniu w powiecie, nale Ŝą cym do „Zielonych Płuc Polski” obszarów prawnie chronionych w postaci rezerwatów: rezerwat Bobrów na rzece Pasł ęce; ornitologiczny śegockie Błota oraz u Ŝytków ekologicznych jak np. ornitologiczny „Bartniki”. Dwa ostatnie rezerwaty znajduj ą si ę na terenie Gm. Kiwity; u Ŝytek ekologiczny „Bartniki” jest cennym pod wzgl ędem ornitologicznym i przyrodniczym miejscem posiadaj ącym stanowiska l ęgowe i Ŝerowiska wielu rzadkich gatunków ptactwa wodnego i błotnego.

Obok walorów środowiskowych i zasobów przyrodniczych w postaci rezerwatów i u Ŝytków Gmina Kiwity posiada szereg obiektów zabytkowych, w śród których na szczególn ą uwag ę zasługuje Sanktuarium Matki Pokoju - barokowy Ko ściół wraz z klasztorem w Stoczku oraz ko ścioły w Kiwitach (XIV w), w Krekolach (XV w) i w śegotach (pocz,. XX w).

3.0. Poło Ŝenie geograficzne.

W rejonie województwa warmi ńsko-mazurskiego mo Ŝna wyró Ŝni ć trzy główne krainy fizyczno-geograficzne o równole Ŝnikowym poło Ŝeniu:

→ Pobrze Ŝa Bałtyckie na północnym zachodzie, → Pojezierza Bałtyckie w pasie środkowym, → Niziny i Wysoczyzny Staroglacjalne w cz ęś ci południowej.

Gmina Kiwity znajduje si ę w południowo-wschodniej cz ęś ci powiatu lidzbarskiego le Ŝą cego na północy województwa. Gmina znajduje si ę na granicy mezoregionu Równiny Orneckiej i Niziny S ępopolskiej. Rejon województwa wraz z powiatem lidzbarskim i gmin ą Kiwity odznacza si ę zró Ŝnicowan ą rze źbą terenu, wynikaj ącą z sąsiedztwa terenów równinnych z obszarami wysoczyzn pojeziernych jak i terenów obni Ŝonych w stosunku do otoczenia. Charakterystyczna dla Pobrze Ŝy Bałtyckich w tej cz ęś ci województwa strefa pojezierna zaznacza si ę wyra źną kraw ędzi ą wysoczyzn na odcinku ok. 110 km od okolic Pasł ęka przez Ornet ę, Lidzbark Warmi ński, okolice Reszla, K ętrzyna do Węgorzowa. Deniwelacje w pasie kraw ędzi wysoczyzn si ęgaj ą miejscami do 100 m, na odcinkach 5-10 km. Na północ od kraw ędzi strefy pojeziernej wyst ępuje na przemian strefa obni Ŝeń i wzniesie ń Pobrze Ŝa Bałtyckiego w postaci Wzniesienia Górowskiego z Gór ą Zamkow ą (215,6 m npm) oraz rozległej, nieckowatej kotliny Niziny S ępopolskiej (dno po zastoisku wód polodowcowych) o wysoko ściach do 30-40 m npm. Ró Ŝnice w wysoko ściach mi ędzy wzniesieniami a obni Ŝeniami, średnio 20-30 m miejscami dochodz ą do 60 m. Doliny Pasł ęki, Łyny, Symsarny, Elmy i innych rzek i strumieni w tym rejonie tworz ą w tak zró Ŝnicowanym terenie gł ębokie przełomy, rozci ęcia erozyjne. Wspóln ą cech ą krain tej cz ęś ci województwa (powiatu lidzbarskiego) obok urozmaiconej rze źby terenu, jezior, licznych rzek i strumieni s ą urodzajne gleby o wysokiej urodzajno ści i niska lesisto ść .

4.0. Zasoby i stan przyrody.

Problematyka ochrony przyrody regulowana jest w ustawie z 16 pa ździernika 1991 o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2001 Nr 99, poz. 1079 z pó źn. zm.). W my śl art. 2 tej ustawy, ochrona przyrody oznacza zachowanie, wła ściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników, a zwłaszcza:

Dziennik Urz ędowy - 862 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

> dziko wyst ępuj ących ro ślin lub zwierz ąt, > siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków chronionych ro ślin lub zwierz ąt, > zwierz ąt prowadz ących w ędrowny tryb Ŝycia, > przyrody nieo Ŝywionej; krajobrazu; zieleni w miastach i wsiach.

Skuteczna ochrona przyrody wymaga okre ślonych form, które w szczególno ści maj ą zapewni ć mo Ŝliwo ść zwi ększonej ingerencji pa ństwa w obszary obj ęte ochron ą i mo Ŝliwo ść zastosowania instrumentów administracyjnych i prawnych.

Ustawa o ochronie przyrody wymienia okre ślone formy przyrody, do których zalicza si ę: • tworzenie parków narodowych, • uznawanie okre ślonych obszarów za rezerwaty, • tworzenie parków krajobrazowych, • wyznaczanie obszarów chronionego krajobrazu, • wprowadzanie gatunkowej ochrony ro ślin i zwierz ąt, • wprowadzanie ochrony w drodze uznania za pomnik przyrody; stanowisko dokumentacyjne; u Ŝytek ekologiczny; zespół przyrodniczo-krajobrazowy.

Poło Ŝenie powiatu lidzbarskiego w obr ębie czterech zró Ŝnicowanych mezoregionów, tj. na granicy strefy pojeziernej i nizinnej skutkuje urozmaiconym krajobrazem i zmienn ą rze źbą terenu. Pagórkowate wzgórza morenowe oraz podmokłe równiny mogły stanowi ć przeszkody w zagospodarowaniu terenu, ale stały się jednocze śnie rezerwuarem bogatej fauny i flory, obj ętej ró Ŝnymi formami prawnej ochrony przyrody. Szczególne zasoby i walory przyrodnicze powiatu lidzbarskiego chronione s ą dzi ęki ustanowionym rezerwatom, wyznaczonym obszarom chronionego krajobrazu, ustalonym pomnikom przyrody i u Ŝytkom ekologicznym. Istotnym zasobem kulturowym i przyrodniczych powiatu s ą liczne parki pałacowe.

Tab. 3. Formy prawnej ochrony przyrody na terenie gminy Kiwity.

gmina Rezerwaty Obszary Chronionego Krajobrazu Pomniki przyrody UŜytki ekologiczne Gm. Kiwity OChK Doliny Dolnej Łyny - „Bartniki”- ostoja ptaków Faunistyczne: (35);

wodno-błotnych „Mokradła

śegockie”, OChK Doliny Symsarny(37)

Dla ochrony l ęgowisk i Ŝerowisk licznych gatunków ptaków wodno-błotnych utworzono w 1991 r rezerwat „Mokradła śegockie” (pow. 33,63 ha), le Ŝą cy ok. 500 m na północ od wsi śegoty w gm. Kiwity. Obecny rezerwat w postaci śródpolnego obni Ŝenia - do 1909 r. wypełniały wody jeziora, które osuszono dla potrzeb uzyskania nowych u Ŝytków zielonych. W okresie po 1945 r. z powodu braku konserwacji urz ądze ń melioracyjnych, ł ąki i pastwiska uległy wtórnemu zabagnieniu, a w pn-wschodniej cz ęś ci powstało kilkudziesi ęcioarowe otwarte lustro wody. Obrze Ŝa rezerwatu porastaj ą turzyce, trzcina i krzewy wierzbowe. Głównym źródłem zasilaj ącym rezerwat w wod ę s ą opady atmosferyczne, st ąd bogactwo awifauny zale Ŝy od ilo ści opadów w roku. Wiosn ą wody roztopowe tworz ą na „Mokradłach śegockich” lustro wolne od lodu, podczas gdy okoliczne jeziora s ą jeszcze zamarzni ęte; takie warunki sprzyjaj ą migruj ącym kaczkom, g ęsiom oraz przelotnym Ŝurawiom. Płytkie wody i błota stanowi ą doskonałe warunki l ęgowe i do Ŝerowania dla wielu gatunków ptaków wodno-błotnych, dzi ęki czemu przebywa tu do 2 tysi ęcy ptaków ró Ŝnych gatunków, m.in. rybitwa czarna, zausznik, perkoz rdzawoszyi, krwawodziób, łab ędź niemy, płaskonosa, Krakowa, cyranka, błotniak stawowy. Prawdopodobnie w rezerwacie gniazduje te Ŝ ro Ŝeniec i batalion; obserwowano tu równie Ŝ poluj ącego gronostaja.

Wydzielona cz ęść gminy Kiwity obj ęta jest ochron ą, ustanowion ą Rozporz ądzeniem Nr 20 Wojewody Warmi ńsko- Mazurskiego z 11 kwietnia 2003 w sprawie wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego (Dz. U. Woj. W-M Nr 52 z 22 kwietnia 2003, poz. 725).

Nale Ŝy tu:

1. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny nr 35, o powierzchni 16.429,9 ha poło Ŝony na terenie powiatów: Olsztyn, Lidzbark Warmi ński i Bartoszyce, w gminach: Lidzbark Warmi ński, m. Lidzbark Warmi ński, Dobre Miasto, Bartoszyce, m. Bartoszyce, Kiwity, Jeziorny, S ępopol i m. S ępopol;

2. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Symsarny nr 37, o powierzchni 19.329,8 ha poło Ŝony na terenie powiatów: Lidzbark Warmi ński i Olsztyn, w gminach: Lidzbark Warmi ński, Kiwity, Kolno, Jeziorny, m. Jeziorany i Biskupiec.

Obszar chronionego krajobrazu to forma prawnej ochrony przyrody wprowadzana na terenach wyró Ŝniaj ących si ę krajobrazowo, o zró Ŝnicowanych ekosystemach; z uwagi na istniej ące lub odtwarzane korytarze ekologiczne, a tak Ŝe ze wzgl ędu na mo Ŝliwo ści rozwijania masowej turystyki i wypoczynku.

OChK jako tereny podległe ochronie obj ęte s ą ró Ŝnorodnymi zakazami, okre ślonymi we wspomnianym Rozporz ądzeniu Wojewody, m.in. zakazem: • lokalizowania nowych obiektów, zaliczanych do przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, Dziennik Urz ędowy - 863 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

• lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, • utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ściekowych, • dokonywania zmian stosunków wodnych, je śli słu Ŝą innym celom ni Ŝ ochrona przyrody, • umy ślnego zabijania dziko Ŝyj ących zwierz ąt, niszczenia nor, legowisk zwierz ęcych, tarlisk, ptasich gniazd, • wypalania ro ślinno ści.

Inn ą form ą prawnej ochrony przyrody, stosowanej w powiecie lidzbarskim s ą u Ŝytki ekologiczne i pomniki przyrody. Na terenie gminy Kiwity utworzono w 1993 r. u Ŝytek ekologiczny „Bartniki” (pow. 91,8 ha) na skraju wsi Bartniki dla ochrony cennej ostoi ptactwa wodno-błotnego. UŜytek tworzy płytkie rozlewisko, pozostałe po zarastaj ących sztucznie spłyconym jeziorze. Gniazduj ą tu wszystkie krajowe gatunki perkozów, mo Ŝna tu spotka ć tak Ŝe kaczki wła ściwe (7 gatunków) i kaczki nurkuj ące(4 gatunki). Rozlewisko u Ŝytku odgrywa te Ŝ znacz ąca rol ę jako miejsce odpoczynku i Ŝerowania ptaków siewkowatych - bekasów, brodzców, biegusów, batalionów i rycyków. Spo śród gniazduj ących tu ptaków wymieni ć nale Ŝy b ęka, wodnika, derkacza, kropiatk ę i zielonk ę, Ŝurawia, remiza i dziwoni ę.

5.0. Zabytki kultury.

Lokalizacj ę obiektów zabytkowych na terenie gminy Kiwity przedstawia poni Ŝsze zestawienie:

Tab. 4. Lokalizacja obiektów zabytkowych w gminie Kiwity.

Lp. Gmina, miejscowo ść Rodzaj parku Pow. ha Czas powst. 1. Gm. Kiwity -Go ściechowo Park kiedy ś dworski-teraz wiejski; zało Ŝony na planie kwadratu, 1,33 XIX na wzgórzu w śród ł ąk; przetrwały stare drzewa-lipa, klon, brzoza, jesion; dobrze zachowane szpalery grabowe i aleje spacerowe; kapliczka otoczona Ŝywotnikiem zachodnim 2. Gm. Kiwity - Klutajny Park dworski - dobrze zachowana cz ęść starodrzewu; lipa, d ąb, - - klon, brzoza; cz ęść parku wyci ęta i zabudowana 3. Gm. Kiwity - Mirosław Niegdy ś park dworski – pozostały pojedyncze drzewa XIX kasztanowca, d ębu, klonu 4. Gm. Kiwity- Parkity Park dworski - całkowicie zdewastowany XIX 5. Gm. Kiwity - Stoczek Park klasztorny o charakterze ogrodu klasztornego, dobrze 2,00 XVIII Klasztorny zachowany ze starodrzewiem na obrze Ŝu; lipy i klony o obwodach 200 cm rosn ące w szpalerze

6.0. Lasy.

Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 szczególne zasady ochrony lasów okre śla ustawa o lasach z 28 wrze śnia 1991 (tekst jedn. Dz. U. Nr 56 z 2000 r., poz. 679).

Gospodarka le śna prowadzona jest w oparciu o zasady:

→ Powszechnej ochrony lasów, → Trwało ści utrzymania lasów, → Ci ągło ści i zrównowa Ŝonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów, → Powi ększania zasobów le śnych.

Wła ściciele lasów, dla zapewnienia ich powszechnej ochrony obowi ązani s ą do kształtowania równowagi w ekosystemach le śnych, podnoszenia naturalnej odporno ści drzewostanów, a zwłaszcza do wykonywania zabiegów profilaktycznych zapobiegaj ących zagro Ŝeniom po Ŝarami; tak Ŝe do wykrywania i zwalczania szkodliwych organizmów oraz ochrony gleby i wód le śnych.

Naturalne funkcje lasu podzieli ć mo Ŝna na trzy grupy, mianowicie:

• Biotyczne, tworz ące potencjał biotyczny w przestrzeni, • Ochronne - w odniesieniu do walorów przyrody w lesie i poza nim, • Produkcyjne i reprodukcyjne, zapewniaj ące odnawialno ść lasu i jego trwało ść jako ekosystemu.

Zasoby le śne gminy Kiwity znajduj ą si ę pod nadzorem nadle śnictwa Bartoszyce. Nadle śnictwo obejmuje swym zasi ęgiem kompleksy le śne le Ŝą ce w gminach: w gminie Lidzbark Warmi ński oraz w gminie Kwity. Charakterystyczn ą cech ą nadle śnictw w tej cz ęś ci kraju, co dotyczy równie Ŝ nadle śnictwa Bartoszyce jest du Ŝa ilo ść małych kompleksów le śnych (do 20 ha) na zarz ądzanych terenach, np. Nadle śnictwo Bartoszyce posiada 335 kompleksów o powierzchni do 20 ha wobec 399 tworz ących nadle śnictwo. Wielko ść powierzchni gruntów le śnych w gminie Kiwity oraz struktur ę ich własno ści zestawiono ni Ŝej.

Dziennik Urz ędowy - 864 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Tab. 5. Powierzchnia gruntów le śnych i lesisto ść w gminie Kiwity i powiecie lidzbarskim w 2002 r (RS 2003).

Miasta, Powierzchnia gruntów le śnych w ha Lesisto ść gminy Ogółem W tym w % w skali Własno ść Skarbu Własno ść gminy Własno ść powiatu Pa ństwa prywatna Gm. Kiwity 2 181 1 998 4 179 2,36 Razem powiat 24 369 23 225 193 951 26,4

Jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska jest prowadzenie zrównowa Ŝonej gospodarki le śnej, uj ętej kompleksowo w uchwalonym przez Zarz ąd Województwa w 2001 roku „Wojewódzkim Programie Zwiększania Lesisto ści na lata 2001-2010”. Planowane zalesienia w gminie Kiwity w okresie do 2010 roku przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco:

Tab. 6. Grunty do zalesienia w powiecie lidzbarskim.

Przewidywana Razem do zalesienia do Własno ść gruntów Powierzchnia do zalesie ń do 2005, ha powierzchnia do 2010, ha zalesie ń,2006-2010,ha Skarb Pa ństwa 2 531 1 287 3 818 Grunty inne ni Ŝ SP 430 450 880 Razem 2 961 1 737 4 698

Koszty zalesie ń gruntów w powiecie lidzbarskim, stosownie do „Wojewódzkiego Programu Zwi ększania Lesisto ści „ przedstawiono ni Ŝej:

Tab. 7. Koszty zalesie ń w powiecie lidzbarskim.

Koszt przewidywanych zalesie ń Razem koszt zalesie ń do Własno ść gruntów Koszt zalesie ń do 2005, tys. zł w 1.2006-2010, tys. zł. 2010 , tys. zł. Skarb Pa ństwa 10 124 5 148 15 272 Grunty inne ni Ŝ SP 516 54 1 56 Razem 10 640 5 688 16 328

„Wojewódzki program zwi ększania lesisto ści na lata 2001-2010” okre śla cele priorytetowe i szczegółowe oraz kierunki działa ń, zintegrowane z aktywizacj ą gospodarcz ą terenów wiejskich, podnoszeniem atrakcyjno ści turystycznej rejonów le śnych w warunkach ochrony walorów środowiskowych czyli w warunkach zrównowa Ŝonego rozwoju. Poni Ŝej w tabeli przedstawiono etapy wieloletnich zalesie ń w województwie.

TAB. 8.Etapy realizacji zalesie ń w województwie latach 2001-2010 (WPZL).

Lata Ogółem grunty, ha W tym grunty prywatne, ha Do 2005 21 504 8 698 2006 - 2010 13 573 6 896 Razem 35 077 15 594

7.0. Zasoby wodne i gospodarka wodno-ściekowa.

7.1. Zasoby wodne.

Rze źba terenu powiatu lidzbarskiego sprawia, Ŝe wi ększo ść rzek i cieków przepływa przez obszary o niskiej lesisto ści lub odwadnia stoki wzniesie ń, co powoduje znaczne nieregularno ści odpływów - stany niekorzystne z przyrodniczego i gospodarczego punktu widzenia. Udział wód powierzchniowych w powierzchni gmin powiatu przedstawia si ę nast ępuj ąco:

TAB. 9. Udział wód powierzchniowych w powierzchni gminy.

Nazwa gminy % udział wód Kiwity 0,06

Wody powierzchniowe zajmuj ą 4,51 % powierzchni powiatu lidzbarskiego wobec średniego udziału wód w odniesieniu do powierzchni województwa rz ędu 5,73 % ( średnia dla kraju - 2,7%).

7.2. Wody powierzchniowe.

Wody powierzchniowe s ą wa Ŝnym elementem ró Ŝnorodno ści krajobrazowej powiatu lidzbarskiego, poniewa Ŝ decyduj ą o funkcjonowaniu i bogactwie ekosystemów oraz maj ą du Ŝe znaczenie społeczne i gospodarcze.

Symsarna , rzeka III rz ędu jest prawobrze Ŝnym dopływ Łyny. Jej długo ść , ł ącznie z jeziorami przez które przepływa wynosi 37 km, a powierzchnia zlewni zajmuje obszar 276,6 km 2. Symsarna wypływa z jez. Luterskiego i przepływa przez Dziennik Urz ędowy - 865 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz. jeziora Ławki, Wojtówko, Blanki i Symsar - dwa ostatnie le Ŝą ce w powiecie lidzbarskim. Rzeka płynie przez gmin ę Kiwity i Lidzbark Warmi ński. Uchodzi do rz. Łyny na terenie miasta Lidzbark Warmi ński. Zlewnia rzeki ma typowo rolniczy charakter; w strukturze u Ŝytkowania terenu dominuj ą grunty orne, ł ąki i pastwiska. Najwi ększe tereny le śne znajduj ą si ę w okolicy jezior Blanki i Symsar.

Pisa Północna jest rzek ą III rz ędu, prawobrze Ŝnym dopływem Łyny o długo ści 35 km i powierzchni zlewni 324,3 km 2. Rzeka posiada wiele bardzo małych dopływów, a w zlewni wyst ępuj ą liczne zagł ębienia bezodpływowe, niektóre okresowo wypełnione wod ą. Rzeka płynie przez teren gminy Kwity, przyjmuj ąc zanieczyszczenia w postaci ścieków z oczyszczalni z Bisztynka i Łab ędnika - miejscowo ści le Ŝą cych w gminach s ąsiednich powiatów. Badania jako ści wód rzeki prowadzono w 2002 w czterech przekrojach pomiarowych, zlokalizowanych na odcinku od Kiwit do powy Ŝej uj ścia do Łyny. Badania czysto ści rzek na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego prowadzone s ą przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach:

- monitoringu krajowego, polegaj ącego na kontrolowaniu w dwóch punktach granicznych wód Łyny (Stopki) i W ęgorapy (Mieduniszki) oraz wód Pasł ęki w punkcie w Nowej Pasł ęce; - monitoringu regionalnego, w punktach ustalonych na terenie województwa.

Jako ść wód rzecznych okre ślana jest przez porównanie st ęŜ eń charakterystycznych poszczególnych wska źników zanieczyszcze ń z normami ustalonymi dla trzech klas czysto ści wody nast ępuj ąco:

> wody klasy I - przeznaczone s ą do zaopatrzenia w wod ę ludno ści i niektórych zakładów przemysłowych, wymagaj ących jako ści wody do picia oraz hodowli ryb łososiowatych, > wody klasy II - przeznaczone do hodowli ryb, hodowli zwierz ąt gospodarskich i do celów rekreacyjnych, > wody klasy III - wody do zaopatrzenia przemysłu i do nawodnie ń rolniczych.

Stan zanieczyszczenia rzek ocenia si ę zaliczaj ąc wyniki bada ń monitoringowych kontrolowanych odcinków rzek do poszczególnych klas czysto ści. Dla wszystkich klas okre ślone s ą warto ści dopuszczalne wska źników zanieczyszcze ń; o klasyfikacji ostatecznej decyduje najbardziej niekorzystny wska źnik. Przyj ęte wska źniki s ą charakterystyczne dla wszystkich rodzajów ścieków odprowadzanych ze źródeł punktowych jak i zanieczyszcze ń ze źródeł obszarowych. Pozwala to na porównanie jako ści wód rzek jednak bez uwzgl ędnienia lokalnych naturalnych i antropogenicznych ró Ŝnic wyst ępuj ących w ich wodach.

Wyniki oceny jako ści rzek, przepływaj ących przez teren gminy Kiwity przedstawiono w tabeli ni Ŝej.

Tab. 10. Ocena jako ści wód rzek przepływaj ących przez gmin ę Kiwity, badanych w 2002 r.

Lp. Rzeka Nr Lokalizacja Km Ocena Wska źnik decyduj ący Ocena Ocena stan przekroju fizyko- o fizyko-chem. ocenie sanitarna ogólna chem. 1. Pisa Północna 1. Pow. Kiwit 28,8 III NO 2 III III 2. Pon. Kiwit, 25,5 NON NO 2 NON NON Rokitnik 3. Galiny 18,7 NON NO 2, PO 4,P og NON NON 4. Pow. uj ścia do 0,6 III Z,NO 2, PO 4, P og III III Łyny, Rygarby xx 2. Symsarna 1. Pow.Jezioran 29,0 III O2 II NON 2. Pon.Jezioran 24,5 II O2, ChZT-Cr,NO 2, III III PO 4, P og 3. Pow. jez. Blanki 22,5 II ChZT-Mn,ChZT-Cr, III III NO 2,PO 4,P og 4. Pow. uj ścia do 0,3 III Pog III III Łyny, Lidzbark xx- Symsarna, badana przez WIOS w 2000 roku.

Niska jako ść wód rzek ( III klasa lub nieodpowiadaj ąca normom NON) spowodowana jest ponadnormatywn ą ilo ści ą substancji organicznych, fosforu ogólnego, azotynów jak tez deficytem tlenowym. Na terenie gminy Kiwity nie wyst ępuj ą zasoby wód powierzchniowych w formie jezior.

7.3. Wody podziemne.

Wody podziemne dzieli si ę na zwykłe ( słodkie) i mineralne (solanki). Zgodnie z podziałem regionalnym wg B. Paczy ńskiego (Atlas hydrogeologiczny Polski,1995), wynikającym z układu hydrodynamicznego wód podziemnych na obszarze województwa warmi ńsko-mazurskiego wyró Ŝnia si ę 4 regiony hydrogeologiczne: I – mazowiecki, II – mazursko-podlaski, III – mazurski, IV – gda ński.

Najwi ększy obszar województwa znajduje si ę w regionie mazurskim. Czwartorz ędowe pi ętro wodono śne składa si ę z kilku poziomów wodono śnych, które wyst ępuj ą na gł ęboko ści od kilkunastu do ponad 200 m (północna cz ęść województwa, w tym Dziennik Urz ędowy - 866 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz. powiat lidzbarski i gmina Kiwity). Pi ętro to charakteryzuje si ę brakiem rozdzielaj ących warstw nieprzepuszczalnych o szerszym, regionalnym zasi ęgu, natomiast cz ęste s ą przewarstwienia utworów spoistych, które napinaj ą zwierciadło wód podziemnych. Urozmaicona rze źba podło Ŝa i współczesnej powierzchni terenu powoduje du Ŝe zró Ŝnicowanie wyst ępowania wód podziemnych, zwi ązane z takimi strukturami geologicznymi jak doliny rzeczne, wysoczyzny i równiny morenowe.

Struktury wodono śne na obszarach wysoczyzn i równin morenowych to przewa Ŝnie poziomy mi ędzymorenowej zlodowacenia bałtyckiego, wyst ępuj ące do gł ęboko ści ok. 60 m. Poni Ŝej wyst ępuj ą poziomy mi ędzymorenowe i interglacjalne z okresu starszych zlodowace ń; są to naporowe poziomy wodono śne, które w obr ębie dolin rzecznych (m.in. Łyny) charakteryzuj ą si ę samowypływami. Mi ąŜ szo ści utworów wodono śnych w tych strukturach oraz wydajno ści uj ęć s ą bardzo zró Ŝnicowane.

Eksploatacja wód podziemnych do picia i na potrzeby gospodarcze w powiecie bazuje głownie na czwartorz ędowym pi ętrze wodono śnym, cho ć lokalnie wykorzystywane jest tak Ŝe pi ętro trzeciorz ędowe. Na terenie gminy Kiwity nie zlokalizowano obszarów o znacznych wydajno ściach warstw wodono śnych, czyli udokumentowanych głównych zbiorników wód podziemnych. Jako ść zwykłych wód podziemnych badana jest w sieci krajowej Monitoringu Jako ści Zwykłych Wód Podziemnych (MJZWP) oraz w ramach monitoringu regionalnego jako ści zwykłych wód podziemnych. Siec krajowa MJZWP funkcjonuje od 1991 r i obejmuje obecnie 700 punktów obserwacyjnych w postaci studni wierconych, piezometrów, studni kopanych i źródeł. Na terenie województwa warmi ńsko-mazurskiego znajduje si ę 41 punktów obserwacyjnych, z których 6 dotyczy wód podziemnych w utworach starszych od czwartorz ędu. Sie ć krajowa eksploatowana jest przez Pa ństwowy Instytut Geologiczny.

Uzupełnieniem sieci krajowej (od 1998) r jest monitoring regionalny jako ści zwykłych wód podziemnych, który na terenie województwa obejmuje 72 punkty, w tym trzy na terenie powiatu lidzbarskiego.

Tab. 11. Wykaz punktów badawczych sieci monitoringu regionalnego jako ści zwykłych wód podziemnych w powiecie (ocena jako ści w latach 2001-2002).

Klasa jako ści Wska źniki pow. Gł ęb. Wska źniki odpow. Nr Straty- Obszar wody normy dla wody Miejscowo ść Stropu wodzie o niskiej punktu grafia GZWP do spo Ŝycia w w-wy 2001 2002 jako ści w 2002 2002

7 Wielochowo Q 63,0 II II HCO 3, NH 4 Fe, Mn 19 Lidzbark Tr 187,0 205 ? II II HCO 3, K Fe Warmi ński 39 Orneta Q 184,0 II II NH 4 Fe, Mn, NH 4 Q – czwartorz ęd; Tr - trzeciorz ęd

Badania jako ści zwykłych wód podziemnych w ramach regionalnego monitoringu prowadzone s ą 2 x w roku i obejmuj ą 35 wska źników. Zale Ŝnie od wła ściwo ści fizycznych i chemicznych wyró Ŝnia si ę cztery klasy jako ści wód: • I a – wody najwy Ŝszej jako ści, • I b – wody wysokiej jako ści, • II – wody średniej jako ści, • III – wody niskiej jako ści.

Dominuj ącą klas ą jako ści wód podziemnych na terenie powiatu jest klasa II – wody średniej jako ści; s ą to wody typu wodorow ęglanowego. Pod wzgl ędem warunków dla wody do picia, okre ślonych w rozporz ądzeniu ministra zdrowia z 19 listopada 2002 wody podziemne z utworów czwartorz ędowych charakteryzuj ą si ę przede wszystkim podwy Ŝszon ą i wysok ą zawarto ści ą zwi ązków Ŝelaza i manganu.

7.4. Gospodarka wodno-ściekowa.

7.4.1. Zaopatrzenie w wod ę.

Zaopatrzenie w wod ę gminy Kiwity odbywa si ę wył ącznie poprzez eksploatowanie uj ęć wody podziemnej. Gmina Kiwity korzysta z kilku uj ęć wody podziemnej, które administrowane s ą przez Urz ąd Gminy Kiwity. Woda podziemna pobierana jest głównie na cele socjalno-bytowe. Łączny pobór wody podziemnej przeznaczonej na potrzeby komunalne w 2002 r. z wszystkich uj ęć Gminy Kiwity wynosił 69639 m 3/r. Pobór wody podziemnej przez Urz ąd Gminy Kiwity z poszczególnych uj ęć na terenie gminy w 2003 r. przedstawia poni Ŝsza tabela ( źródło - Urz ąd Marszałkowski w Olsztynie).

TAB. 12. Pobór wody podziemnej w gminie Kiwity w 2003 roku.

L.p. Nazwa uj ęcia Pobór wody podziemnej w 2003 r. [m 3/r] 1 Kiersnowo 35109 2 śegoty 12122 3 Krekole 19792 4 Maków 886 5 Kiwity 20790 Razem Gm. Kiwity 88699 Dziennik Urz ędowy - 867 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Z podanych danych wynika, Ŝe pobór wody podziemnej w gminie Kwity wzrósł przeszło 20 %, co w skali gminy jest znacz ącym wzrostem poboru wody. Woda podziemna pobrana z uj ęć podziemnych posiada znacznie wy Ŝsz ą zawarto ść soli Ŝelaza i manganu w stosunku do dopuszczalnych norm, st ąd wynika konieczno ść jej uzdatnienia z zastosowaniem technologii od Ŝelaziania i odmanganiania. Pobrana woda, po jej uzdatnieniu, rozprowadzona jest za pomoc ą sieci wodoci ągowych do poszczególnych odbiorców. Ocenia si ę, Ŝe ł ącznie około 90,0 % mieszka ńców gminy Kwity otrzymuje wod ę z sieci wodoci ągowych. Gmina Kiwity planuje w najbli Ŝszych latach przeprowadzi ć szereg inwestycji w gospodarce wodno-ściekowej, które zostały opisane w rozdziale pt. „Planowane inwestycje w gospodarce wodno-ściekowej”. Pobór wody podziemnej na terenie gminy Kiwity prowadzony jest równie Ŝ przez Przedsi ębiorstwo Rolne „Agro-Azoty” Zakład Rolny w Klutajnach. Ilo ść pobranej wody podziemnej przez P.R. „Agro-Azoty” w 2002 r. wynosiła około 24000 m 3/r.

7.4.2. Wytwarzanie i oczyszczanie ścieków.

Woda pobrana w celu zaspokojenia potrzeb komunalnych i gospodarczych mieszka ńców gminy Kiwity zostaje w znacznym stopniu (stanowi ącym ró Ŝnic ę pomi ędzy ł ącznym poborem wody z sieci, a jej bezzwrotnym wykorzystaniem) zamieniona w ścieki. Powstałe ścieki nios ą ze sob ą du Ŝe ładunki substancji powoduj ących m.in. zanieczyszczanie oraz przy śpieszon ą eutrofizacj ę wód powierzchniowych. Z tego wzgl ędu wytwarzane ścieki stanowi ą element wybitnie niekorzystny dla środowiska gruntowo-wodnego. Aby zminimalizowa ć ich szkodliwy wpływ na środowisko, nale Ŝy d ąŜ yć do jak najlepszego oczyszczenia wytworzonych ścieków, przed ich odprowadzeniem do ko ńcowego odbiornika. Oczyszczanie odprowadzanych ścieków polega na jak najwi ększej redukcji wszystkich substancji zawartych w wytworzonych ściekach, przed ich ostatecznym odprowadzeniem do środowiska. Dotyczy to zarówno substancji organicznych zawartych w odprowadzanych ściekach, jak te Ŝ tzw. zwi ązków biogennych lub inaczej biogenów (w głównej mierze zwi ązków azotu i fosforu), które je Ŝeli wyst ępuj ą w nadmiarze w odprowadzanych ściekach, powoduj ą przy śpieszon ą eutrofizacj ę wód powierzchniowych. Maj ąc na wzgl ędzie wybitnie niekorzystny wpływ, jaki odgrywaj ą w środowisku nieoczyszczone lub niedostatecznie oczyszczone ścieki, nale Ŝy doło Ŝyć wszelkich stara ń, aby wszystkie wytwarzane ścieki trafiły do oczyszczalni ścieków, gdzie powinny zosta ć jak najlepiej oczyszczone, co oznacza jak najwi ększy stopie ń redukcji wszystkich, organicznych i nieorganicznych substancji niekorzystnych dla środowiska, które s ą zawarte w ściekach doprowadzonych do oczyszczalni. Na terenie gminy Kiwity działaj ą obecnie dwie oczyszczalnie ścieków - jedna nowa oczyszczalnia gminna w Kiwitach, oddana do u Ŝytku pod koniec 2003 roku oraz oczyszczalnia ścieków nale Ŝą ca do Spółdzielni Mieszkaniowej „Symsar” w Klutajnach, która przyjmuje ścieki wytworzone na bazie wody pobranej przez Przedsi ębiorstwo Rolne „Agro-Azoty” Zakład Rolny w Klutajnach. Administratorem oczyszczalni gminnej jest Urz ąd Gminy Kwity, za ś administratorem oczyszczalni w Klutajnach jest Spółdzielnia Mieszkaniowa „Symsar”. W tabeli poni Ŝej podano podstawow ą charakterystyk ę techniczn ą dwóch ww. oczyszczalni ścieków działaj ących na terenie gminy Kiwity, wraz z wynikami ostatnich analiz fizyko-chemicznych ścieków oczyszczonych ( źródło: dane uzyskane z powiatu oraz materiały WIO Ś).

TAB. 13.Charakterystyka oczyszczalni działaj ących na terenie gminy Kiwity z przedstawionym ładunkiem substancji emitowanych do środowiska wraz z oczyszczonymi ściekami.

L.p. Charakterystyka oczyszczalni Nazwa oczyszczalni Rodzaj oczyszczalni Przepustowo ść Pierwszy Wtórny odbiornik Uw agi dotycz ące maks. [m 3/d] odbiornik ścieków ścieków oczyszczalni Reaktor biol. ELA z Eksploatowana Gminna O.S. Kiwity chem. str ącaniem zw. 132,0 Kanał Kiwicki Rzeka Pisa od I kw. 2004 r. biogennych /PIX/ Parametry ścieków oczyszczonych - analiza z II 2004 r. Ustalony przepływ ścieków – 1. 3 BZT ChZT N-NH N-NO Zawiesina og. N P 110,0 m /d 5 Cr 4 3 og og 3 3 3 3 3 3 3 [mg O 2/dm ] [mg O 2/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] Warto ści st ęŜ eń 4,00 34,00 - - 7,00 - - [kg O 2/d] [kg O 2/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] Ładunek dobowy 0,440 3,740 - - 0,770 - -

Na podstawie analizy ścieków oczyszczonych w gminnej O.S. Kiwity, nie stwierdzono przekrocze ń dopuszczalnych st ęŜ eń analizowanych wska źników ustalonych dla oczyszczonych ścieków w pozwoleniu wodnoprawnym.

L.p. Charakterystyka oczyszczalni

Nazwa oczyszczalni Rodzaj oczyszczalni Przepustowo ść Pierwszy Wtórny odbiornik Uwagi dotycz ące maks. [m 3/d] odbiornik ścieków ścieków oczyszczalni Brak pozwolenia O. S. S. M. „Symsar” Klutajny mechaniczna - Rów melioracyjny Jez. Symsar wodno -prawnego Parametry ścieków oczyszczonych - analiza z X 2002 r. Ustalony przepływ ścieków – 3 BZT ChZT N-NH N-NO Zawiesina og. N P 2. 15,5 m /d 5 Cr 4 3 og og 3 3 3 3 3 3 3 [mg O 2/dm ] [mg O 2/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] [mg/dm ] Warto ści st ęŜ eń 340,0 2444,8 60,0 - 1566,0 96,8 22,4 [kg O 2/d] [kg O 2/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] [kg/d] Ładunek dobowy* 5,270 37,894 - - 24,273 - -

Dziennik Urz ędowy - 868 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Omawiana oczyszczalnia ścieków nie posiada pozwolenia wodnoprawnego. Z przedstawionych wyników analiz ścieków oczyszczonych wynika, Ŝe nowa oczyszczalnia ścieków w Kwitach, jak dotychczas, uzyskuje bardzo dobre efekty oczyszczania ścieków. Z kolei oczyszczalnia ścieków w Klutajnach uzyskuje bardzo słabe efekty oczyszczania, gdy Ŝ ścieki oczyszczane s ą tylko mechanicznie, bez zastosowanie II stopnia oczyszczania (biologicznego). W zwi ązku z tym, nale Ŝy w szybkim trybie dokona ć modernizacji tej oczyszczalni lub całkowicie zrezygnowa ć z jej eksploatacji, gdy Ŝ analizowana oczyszczalnia nie jest w stanie uzyskać obecnie wymaganej skuteczno ści oczyszczania, w zwi ązku z czym nie uzyska pozwolenia wodnoprawnego, co wi ąŜ e si ę z permanentnym odprowadzaniem ścieków niezgodnie z ustawami Prawo wodne i Prawo ochrony środowiska. Ni Ŝej zamieszczona tabela podaje ładunek trzech podstawowych wska źników (BZT 5, CHZT, zawiesina ogólna) emitowanych do środowiska w 2002 r. przez dwie oczyszczalnie ścieków działaj ące na terenie gminy Kiwity ( źródło - Urz ąd Marszałkowski w Olsztynie + dane własne uzyskane z gmin).

TAB. 14. Oczyszczalnie ścieków działaj ące na terenie gminy Kiwity z przedstawionym ładunkiem substancji emitowanych do środowiska wraz z oczyszczonymi ściekami.

Ilo ść Ładunki substancji wprowadzone do odprowadzonych Nazwa oczyszczalni /rodzaj środowiska razem ze ściekami Uwagi dotycz ące L.p. ścieków oczyszczalni oczyszczalni oczyszczonych [m 3/r] BZT 5 CHZT Zawiesina [kg O 2] [kg O 2] ogólna [kg] O.s. Kiwity/mech-biol- Nowa 1 30000 160,6 1365,1 281,05 /3 chem/gm. Kiwity oczyszczalnia Zbyt wysokie 2 O.s. Klutajny/biolog/gm. Kiwity 5086 ok. 500 2120,9 ok. 1000 parametry odpr. ścieków

Wytworzone ścieki spływaj ą na teren oczyszczalni za pomoc ą sieci kanalizacji sanitarnych. W poni Ŝszej tabeli przedstawiono podstawowe dane kanalizacji sanitarnej dla gminy Kiwity ( źródło - Urz ąd Marszałkowski w Olsztynie + dane własne uzyskane z gmin).

TAB. 15. Odprowadzanie ścieków oczyszczonych w gminie Kiwity w 2002 roku.

L.p. Nazwa Ilo ść odprowadzonych Liczba mieszka ńców Średnia ilo ść Nazwa podmiotu gminy ścieków oczyszczonych obj ętych sieci ą wytworzonych prowadz ącego [m 3/r] kanalizacyjn ą [liczba/%] ścieków oczyszczanie ścieków [m 3/osob ę/rok] 1 Gm. Kiwity ~30000 /1 ~360/10 83,3 Urz ąd Gminy Kiwity

1 - po uwzgl ędnieniu nowej oczyszczalni ścieków, której eksploatacja rozpocz ęła si ę dopiero na pocz ątku 2004 r. ~ - dane szacunkowe.

Podany procent gospodarstw domowych, który jest obecnie obj ęty sieci ą kanalizacji sanitarnej wskazuje na piln ą potrzeb ę rozbudowy sieci kanalizacyjnych na terenach wiejskich.

Planowane inwestycje w gospodarce wodno-ściekowej.

Szczegółowe plany inwestycyjne, w gminie Kiwity przedstawia ni Ŝej zamieszczona tabela ( źródło - dane własne uzyskane z gminy).

TAB. 16. Wykaz planowanych inwestycji, na terenie gminy Kiwity, zmierzaj ących do poprawy sytuacji w gospodarce wodno-ściekowej.

Gmina Nr Opis planowanej inwestycji Koszt planowanej inw. inwestycji [tys. zł] 1 Budowa dwóch oczyszczalni ścieków oraz budowa sieci kanalizacyjnej o dł. 50 km 8500 Gm. Kiwity 2 Doprowadzenie wody do 25 gospodarstw Brak danych

Z powy Ŝszej tabeli wynika, Ŝe gmina Kiwity zamierza poszerza ć dost ępno ść sieci kanalizacji sanitarnej i wodoci ągowej dla swoich mieszka ńców oraz poprzez budow ę dwóch nowych oczyszczalni ścieków, pragnie zwi ększy ć ilo ść oczyszczanych ścieków.

8.0. Powierzchnia ziemi.

8.1. Morfologia i budowa geologiczna.

Województwo warmi ńsko-mazurskie, powiat lidzbarski, gmina Kiwity pod wzgl ędem budowy geologicznej znajduje si ę w zachodniej cz ęś ci Platformy Wschodnioeuropejskiej, obejmuj ącej Europ ę Wschodni ą. Jest to rozległa i tektonicznie stabilna struktura, której prekambryjski trzon nadbudowany jest młodszymi skałami osadowymi. Dziennik Urz ędowy - 869 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Na całym obszarze województwa, od powierzchni występuj ą utwory czwartorz ędowe, spoczywaj ące na podło Ŝu starszym - na utworach miocenu, rzadziej pliocenu i oligocenu. W rejonie całego województwa, a zwłaszcza w północnej cz ęś ci (tak Ŝe rejon powiatu lidzbarskiego i gminy Kiwity) czwartorz ęd osi ąga najwi ększe mi ąŜ szo ści w kraju, dochodz ące do 300 m. Utwory czwartorz ędowe na terenie województwa reprezentowane s ą przez osady plejstocenu i holocenu. Plejstocen pokrywaj ący obszar całego województwa charakteryzuje si ę zmienno ści ą pod wzgl ędem uło Ŝenia i uziarnienie poszczególnych warstw. Taki stan spowodowany został działalno ści ą czterech zlodowace ń, które nast ępuj ąc od północy spowodowały pofałdowania, wyci śni ęcia i miejscami spi ętrzenia starszych utworów czwarto- i trzeciorz ędowych. Jedynie powierzchniowe utwory geologiczne s ą w wi ększo ści osadami ostatniego zlodowacenia - bałtyckiego. Wśród osadów czwartorz ędowych zaznacza si ę przewaga osadów gliniasto-ilastych nad piaszczystymi; gliny przewa Ŝaj ą w północnej cz ęś ci województwa.

Z okre ślonej budowy geologicznej utworów czwartorz ędowych wynika wyst ępowanie poziomów wodono śnych w strefach:

√ mi ędzymorenowej, √ czołowo- morenowej, √ osadów sandrowych, √ terasów akumulacyjnych.

Gmina Kiwity le Ŝy w tej cz ęś ci województwa, gdzie poziomy wodono śne wyst ępuj ą w strefach mi ędzymorenowych. Mi ędzymorenowe poziomy wodono śne charakteryzuj ą si ę obecno ści ą kilku warstw wodono śnych, z których przynajmniej jeden jest zasobny w wod ę w stopniu pozwalaj ącym na eksploatacj ę dla potrzeb zaopatrzenia w wod ę. W północnych rejonach województwa u Ŝytkowy poziom wodono śny wyst ępuje przewa Ŝnie na gł ęboko ści poni Ŝej 80 m a nawet 150 m - m.in. w rejonie Lidzbarka Warmi ńskiego. W przypadku korzystnych parametrów, tj. mi ąŜ szo ści i wysokiego ci śnienia warstwy wodono śne mi ędzymorenowych stref pozwalaj ą osi ągn ąć du Ŝe wydajno ści ze studni wierconych - nawet powy Ŝej 100 m 3 / h. Ró Ŝnorodne formy terenu, wyst ępuj ące w rejonie gminy Kiwity, maj ą swe źródło w sposobie powstawania, mianowicie s ą pochodzenia lodowcowego (pagóry i wzgórza moren czołowych - formy wypukłe) lub zostały wytworzone przez wody płyn ące (rynny polodowcowe i doliny rzeczne - formy wkl ęsłe). St ąd w krajobrazie powiatu lidzbarskiego, obok terenów równinnych charakterystyczne s ą dla wysoczyzny morenowej doliny rzeczne, zmienne w swej gł ęboko ści i szeroko ści, o stromych brzegach, z tzw. odcinkami przełomowymi, jak np. Symsarna w Lidzbarku Warmi ńskim.

8.2. Wykorzystanie powierzchni ziemi /gleby, struktura u Ŝytkowania.

TAB. 17. U Ŝytkowanie gruntów w powiecie lidzbarskim.

UŜytki rolne Powierzchnia Lasy i gmina Pastwiska gruntów ogółem, ha Razem Grunty orne Sady Łąki trwałe grunty le śne trwałe Gm. Kiwity 14 467 11 035 7 077 18 1 325 2 297 2 181 Powiat lidzbarski 92 282 58 775 38 088 121 6 405 12 497 24 369

TAB. 18. Grunty orne według klas bonitacyjnych w %.

IIIa Iva Grunty nie obj ęte Rejon I II V VI IIIb IVb klasyfikacj ą Polska 0,4 2,8 22,7 40,0 22,6 11,4 0,1 Woj. w-m 0,1 0,4 22,3 51,5 18,8 6,7 0,2 Powiat Lidzbark - - 36,55 47 11,95 4 0,5 Warmi ński

8.3. Gospodarka odpadami.

Wszelkie aspekty zwi ązane z gospodark ą odpadami na terenie gminy Kiwity, zostały omówione w Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Kiwity, który stanowi zał ącznik do Programu Ochrony środowiska.

9.0. Powietrze atmosferyczne.

9.1. Stan sanitarny.

Stan sanitarny powietrza atmosferycznego na terenie gminy Kiwity nie był dotychczas obj ęty monitoringiem. Stosowne badania powietrza atmosferycznego wykonuje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, który jak dotychczas nie prowadził Ŝadnych pomiarów na terenie analizowanej gminy. W celu podania zbli Ŝonych warto ści poni Ŝej został podany stan sanitarny powietrza na terenie miasta Lidzbark Warmi ński. Opieraj ąc si ę na raportach o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego sporz ądzonych przez WIO Ś za lata 1999-2002 r., rejon powiatu lidzbarskiego został obj ęty jednorazowym badaniem przeprowadzonym w celu stwierdzenia stanu sanitarnego powietrza w mie ście Lidzbark Warmi ński. Pomiary zostały wykonane przez automatyczn ą mobiln ą stacj ę pomiarow ą tj. za pomoc ą ambulansu nale Ŝą cego do WIO Ś, słu Ŝą cego do pomiarów imisji. Ambulans wykonywał pomiary w dniach od 8 do 30.01.2001 r. w rejonie Szkoły Muzycznej przy ulicy Orła Białego 2 na terenie miasta Lidzbark Warmi ński. Zainstalowane w ambulansie przyrz ądy pomiarowe pozwalaj ą na wykonywanie pomiarów nast ępuj ących substancji zawartych w badanym powietrzu: amoniak, dwutlenek siarki, tlenek i dwutlenek azotu pył zawieszony oraz tlenek w ęgla. Dziennik Urz ędowy - 870 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Warto ści zmierzone na ka Ŝdym z przyrz ądów s ą rejestrowane co 3 sek, a nast ępnie przetwarzane na sygnał, proporcjonalny do st ęŜ enia badanej substancji. Z tych warto ści program komputerowy wylicza warto ści 30-minutowe. W ten sposób z pomiarów mo Ŝna uzyska ć co najmniej warto ści średnie półgodzinne dla 48 półgodzinnych odcinków czasowych, zawartych w czasie jednej doby. Warto ści st ęŜ eń 30-minutowych s ą nast ępnie u średniane i na ich podstawie wyliczana jest warto ść st ęŜ enia średniego dobowego (dla przedziału czasu wynosz ącego 1 dob ę). W dwóch tabelach poni Ŝej przedstawiono wyniki przeprowadzonych pomiarów (źródło - raport o stanie środowiska województwa Warmi ńsko-Mazurskiego w roku 2001).

TAB. 19. Wyniki pomiarów imisji prowadzonych przez ambulans WIO Ś na terenie miasta Lidzbark Warmi ński w styczniu 2001 r. - zestawienie trzydziestominutowych st ęŜ eń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku w ęgla i amoniaku w powietrzu.

Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Tlenek w ęgla Amoniak Wyszczególnienie uzysk. warto ści 3 3 3 3 [g/m ] [%D 30 ] [g/m ] [%D 30 ] [g/m ] [%D 30 ] [g/m ] [%D 30 ] Warto ść maks. w serii pomiarowej 136 27,2 85 17,0 1,99 9,95 23 5,8 Warto ść średnia z serii 36,1 7,2 24,5 4,9 0,7 3,5 5,6 1,4 pomiarowej

TAB. 20. Wyniki pomiarów imisji prowadzonych przez ambulans WIO Ś na terenie miasta Lidzbark Warmi ński w styczniu 2001 r. - zestawienie średnich dobowych st ęŜ eń dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku w ęgla i amoniaku w powietrzu.

Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Tlenek w ęgla Amoniak Wyszczególnienie uzysk. warto ści 3 3 3 3 [g/m ] [%D 24 ] [g/m ] [%D 24 ] [g/m ] [%D 24 ] [g/m ] [%D 24 ] Warto ść maks. w serii pomiarowej 74 49,3 43 28,7 0,94 18,8 8,4 4,2 Warto ść średnia z serii 36 24 25 16,6 0,7 14,0 5,6 2,8 pomiarowej

Analizuj ąc powy Ŝsze wyniki pomiarów mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe stan sanitarny powietrza na terenie miasta Lidzbark Warmi ński mie ści si ę w dopuszczalnych normach. Uzyskane wyniki pozwalają wysnu ć wniosek, Ŝe powietrze w obr ębie powiatu lidzbarskiego jest dobrej jako ści, gdy Ŝ wyniki pomiarów dla wszystkich pomierzonych substancji nie przekraczaj ą 25 % dopuszczalnych warto ści st ęŜ eń, co mo Ŝna uzna ć za wynik bardzo korzystny, zwa Ŝywszy, Ŝe pomiar odbył si ę na terenie centrum miasta, przy bardzo ruchliwej ulicy. Dane dotycz ące stanu sanitarnego powietrza uzupełniła pierwsza i druga ocena roczna jako ści powietrza w województwie warmi ńsko-mazurskim, wykonana w oparciu o nowe przepisy, wprowadzone w Ŝycie ustaw ą Prawo ochrony środowiska, wydan ą w kwietniu 2002 r.

Celem corocznej oceny jako ści powietrza jest uzyskanie informacji o st ęŜ eniach zanieczyszcze ń na obszarze stref, w tym aglomeracji, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym:

1) dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o przyjęte kryteria;

2) uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach st ęŜ eń zanieczyszcze ń na obszarze aglomeracji lub innej strefy, w zakresie umo Ŝliwiaj ącym wskazanie obszarów przekrocze ń warto ści kryterialnych oraz okre ślenie poziomów st ęŜ eń wyst ępuj ących na tych obszarach;

3) wskazanie prawdopodobnych przyczyn wyst ępowania ponadnormatywnych st ęŜ eń zanieczyszcze ń w okre ślonych rejonach;

4) wskazanie potrzeb w zakresie wzmocnienia istniej ącego systemu monitoringu i oceny.

Ocena i wynikaj ące z niej działania odnoszone s ą do obszarów nazywanych strefami. Zgodnie z ustaw ą - P.O. Ś stref ę stanowi: • aglomeracja o liczbie mieszka ńców powy Ŝej 250 tysi ęcy, • obszar powiatu nie wchodz ący w skład aglomeracji.

Z tego powodu badaniem monitoringowym został obj ęty tak Ŝe powiat lidzbarski.

Oceny dokonuje si ę z uwzgl ędnieniem dwóch grup kryteriów: • ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi, • ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin.

Wyniki przeprowadzonych pomiarów dla powiatu lidzbarskiego przedstawiaj ą dwie ni Ŝej zamieszczone tabele ( źródło - Ocena roczna jako ści powietrza w województwie warmi ńsko-mazurskim w roku 2002).

\ Dziennik Urz ędowy - 871 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

TAB. 21. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszcze ń oraz klasa ł ączna dla strefy, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia dla powiatu lidzbarskiego.

Średnie st ęŜ enie badanej substancji 3 Nazwa strefy (powiatu) [g/m /r] Klasa ł ączna strefy

SO 2 NO 2 PM10 Pb C6H6 CO O3

Powiat lidzbarski <12 < 20 10-40 <0,25 < 2,0 <5000 <120 B

TAB. 22. Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszcze ń oraz klasa ł ączna dla strefy, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony ro ślin dla powiatu lidzbarskiego.

Średnie st ęŜ enie badanej substancji 3 Nazwa strefy (powiatu) [g/m /r] Klasa ł ączna strefy

SO 2 NO x O3

Powiat lidzbarski <16 <19, <24 t. A

Identyczne warto ści uzyskano w trakcie sporz ądzania „Oceny rocznej jako ści powietrza w województwie warmi ńsko- mazurskim dla roku 2003”. Przedstawione wyniki potwierdzaj ą dobry stan sanitarny powietrza na całym terenie powiatu lidzbarskiego.

9.2. Główne źródła emisji.

Głównymi źródłami zorganizowanej emisji substancji dokonywanej na terenie gminy Kiwity s ą prowadzone procesy energetycznego spalania paliw. W strukturze zu Ŝycia paliw, które s ą przeznaczone na spalanie energetyczne zdecydowanie dominuje w ęgiel kamienny. Jest on podstawowym paliwem, stosowanym tak Ŝe na terenie gminy Kiwity. Łączne zu Ŝycie poszczególnych rodzajów paliw, obliczone dla wszystkich przedsi ębiorstw składaj ących kwartalne informacje o zakresie korzystania ze środowiska, dla gminy Kiwity w 2002 r., zostało przedstawione w ni Ŝej zamieszczonej tabeli ( źródło - Urz ąd Marszałkowski w Elbl ągu + dane własne uzyskane z gmin).

Tab. 23. Spalanie energetyczne poszczególnych rodzajów paliw na terenie gminy Kiwity w 2002 roku.

Węgiel kamienny Olej opałowy Gaz Biomasa L.p. Gmina [tys. Mg] [tys. litrów] [mln. m3] [tys. Mg] 1 Gm. Kiwity 0,074 100 000,00 0,000 0,000

Powy Ŝszy wykres uwidacznia fakt, i Ŝ na terenie gminy Kwity utrzymuje si ę niekorzystna struktura zu Ŝycia paliw, polegaj ąca na zdominowaniu energetyki cieplnej przez w ęgiel kamienny. Natomiast, bardzo nieznaczny jest dotychczas udział paliw odnawialnych. Taki sam wniosek nasuwa si ę równie Ŝ po lekturze Strategii ekoenergetycznej powiatu lidzbarskiego, co potwierdza konieczno ść przeprowadzenia zasadniczych zmian zmierzaj ących w kierunku stopniowego odchodzenia od paliw tradycyjnych, na rzecz coraz szerszego wykorzystywania biomasy jako odnawialnego, perspektywicznego paliwa przeznaczonego do spalania energetycznego w instalacjach grzewczych. Węgiel kamienny, który jest najbardziej popularnym paliwem przeznaczonym do spalania energetycznego na terenie powiatu lidzbarskiego, niestety powoduje te Ŝ najwi ększ ą emisj ę substancji spo śród wszystkich paliw przeznaczonych do spalania energetycznego. Na terenie gminy Kiwity energetyczne zu Ŝycie w ęgla kamiennego jest znacznie ni Ŝsze ni Ŝ w pozostałych gminach powiatu lidzbarskiego (druga gmin ą o stosunkowo niewielkim zu Ŝyciu w ęgla kamiennego jest Lubomino). Najwi ększe zu Ŝycie tego paliwa wykazuje Urz ąd Gminy Kwity oraz Spółdzielnia Mieszkaniowa „Symsar” w Klutajnach razem - około 100 Mg/rok. Na terenie gminy nie prowadzi si ę procesów technologicznych zwi ązanych z emisj ą gazów lub pyłów do powietrza.

9.3. Przeciwdziałanie nadmiernej emisji.

Aby przeciwdziała ć nadmiernej emisji substancji wprowadzanych do atmosfery w efekcie energetycznego spalania paliw, nale Ŝy przedsi ęwzi ąć szereg ró Ŝnych działa ń, które b ędą d ąŜ yły do jednego celu, jakim jest stałe ograniczanie ilo ści substancji emitowanych do powietrza atmosferycznego. Temu celowi b ędzie słu Ŝyć wiele rozmaitych zada ń. Niektóre z nich zostały ju Ŝ wyszczególnione w Strategii ekoenergetycznej powiatu lidzbarskiego. W śród nich nale Ŝy wymieni ć: • podj ęcie intensywnych, kompleksowych działa ń termomodernizacyjnych na terenie całego powiatu; • identyfikacja terenów nadaj ących si ę pod uprawy biomasy w powiatowym dziale geodezji i kartografii; • zało Ŝenie upraw energetycznych na wyznaczonych terenach; • stopniowa wymiana kotłów w ęglowych wraz ze starymi instalacjami na nowoczesne kotły przeznaczone do spalania biomasy; • przeprowadzenie działa ń maj ących na celu racjonalizacj ę zu Ŝycia energii w powiecie, zarówno w sektorze publicznym, jak i prywatnym; Dziennik Urz ędowy - 872 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

• przeznaczenie do spalania osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków; • instalowanie kolektorów słonecznych na dachach budynków; • wykorzystanie słomy jako biomasy w du Ŝych gospodarstwach rolnych; • przygotowanie do spalania osadów ściekowych wytworzonych na terenie oczyszczalni ścieków; • monta Ŝ instalacji przeznaczonej do wytwarzania energii z pozyskiwanego biogazu tworz ącego si ę wewn ątrz du Ŝych składowisk odpadów; • wymiana o świetlenia ulicznego na energooszcz ędne.

Powy Ŝsze zadania zostały ju Ŝ wcze śniej wyszczególnione w Strategii ekoenergetycznej powiatu lidzbarskiego. Nale Ŝy liczy ć si ę z faktem niewystarczaj ących istniej ących rezerw słu Ŝą cych do pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych. Z tego powodu planowane działania powinny zmierza ć dwutorowo: z jednej strony wci ąŜ nale Ŝy poszukiwa ć dodatkowych, mo Ŝliwych do pozyskania źródeł energii odnawialnej.

Natomiast z drugiej strony nale Ŝy poczyni ć kroki ku nowym mo Ŝliwo ściom technicznym zwi ązanym z pełnym wykorzystaniem nowoczesnych środków technicznych oraz proekologicznych paliw konwencjonalnych, a wi ęc gazu ziemnego i lekkiego oleju opałowego. Aby realizowa ć ten kierunek działa ń, nale Ŝy realizowa ć nast ępuj ące zadania: • wymiana instalacji kotłowni razem z wymian ą kotłów w ęglowych na wysokosprawne kotły olejowo-gazowe; • termomodernizacja sieci c.o. i c.w.u; • modernizacja wymiennikowni ciepła; • zainstalowanie automatycznej aparatury kontrolno-pomiarowej przeznaczonej do obsługi i monitoringu sieci c.o. i c.w.u.

Działania poczynione w tym kierunku powinny da ć znaczne ograniczenie emisji ze wzgl ędu na zmian ę stosowanego paliwa oraz oszcz ędno ści poczynione na wytwarzaniu i przesyle ciepła.

10.0. Hałas i klimat akustyczny.

Hałasem przyj ęto nazywa ć d źwi ęki o cz ęstotliwo ściach i nat ęŜ eniach stwarzaj ących uci ąŜ liwo ść dla ludzi i środowiska. Podstawowym technicznym wska źnikiem oceny poziomu hałasu w środowisku lub ogólnej oceny stanu klimatu akustycznego jest równowa Ŝny poziom d źwi ęku A wyra Ŝany w decybelach (dB). Hałas pochodzenia antropogenicznego, wyst ępuj ący w środowisku, mo Ŝna podzieli ć na dwie podstawowe kategorie: hałas komunikacyjny (przede wszystkim drogowy) oraz hałas przemysłowy. Rozwój komunikacji i transportu sprawia, Ŝe problem uci ąŜ liwo ści hałasu dotyczy obecnie nie tylko du Ŝych miast, ale równie Ŝ miast średniej wielkości, a tak Ŝe mniejszych miejscowo ści znajduj ących si ę przy ruchliwych trasach komunikacyjnych. Podstawowym źródłem hałasu, decyduj ącym o klimacie akustycznym tego terenu jest komunikacja drogowa. Hałas drogowy wywiera dominuj ący wpływ na klimat akustyczny środowiska zarówno ze wzgl ędu na powszechno ść wyst ępowania, jak i długi czas jego oddziaływania. Jedn ą z głównych przyczyn zagro Ŝenia hałasem komunikacyjnym w ostatnich latach jest intensyfikacja ruchu drogowego. Uci ąŜ liwo ść tras komunikacyjnych zale Ŝy głównie od nast ępuj ących czynników: nat ęŜ enia ruchu, struktury strumienia pojazdów oraz ich pr ędko ści, rodzaju i stanu technicznego nawierzchni oraz odległo ści zabudowy mieszkaniowej od drogi stanowi ącej źródło hałasu. Bardzo wa Ŝnym czynnikiem jest równie Ŝ stan techniczny pojazdów. Niew ątpliwie podstawowym czynnikiem maj ącym wpływ na emisj ę hałasu komunikacyjnego jest ranga, a tak Ŝe ł ączna długo ść wszystkich dróg poło Ŝonych na terenie gminy Kiwity. Z uwagi na brak pomierzonych warto ści hałasu drogowego na terenie gminy Kiwity, trudno jest wymiernie oceni ć, w jakim stopniu emitowany hałas komunikacyjny rzutuje na ogólny stan klimatu akustycznego w pobli Ŝu głównych dróg przebiegaj ących przez teren gminy. Z tego powodu nale Ŝałoby przeprowadzi ć stosowne pomiary hałasu na terenie gminy i na podstawie uzyskanych wyników dokona ć oceny zagro Ŝenia hałasem. Zgodnie z wytycznymi Instytutu Ochrony Środowiska, obszarem „szczególnej uci ąŜ liwo ści hałasowej” jest teren o wysokim poziomie hałasu, przekraczaj ącym wielko ść normatywn ą zwan ą poziomem progowym L Apr . Poziom progowy hałasu drogowego oddziałuj ącego na tereny zabudowy mieszkaniowej ustalono na 75 dB(A) dla pory dziennej i 70 dB(A) dla pory nocnej. Ze wzgl ędu na brak przeprowadzonych pomiarów, trudno jest oceni ć, czy taki poziom jest przekroczony tak Ŝe na terenie nale Ŝą cym do gminy Kiwity. Inn ą spraw ą powi ązan ą z hałasem drogowym jest ogólnie zły lub bardzo zły stan wi ększo ści dróg znajduj ących si ę na terenie powiatu lidzbarskiego. Ma to niew ątpliwie wpływ na zwi ększony poziom emitowanego hałasu, co ma istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku transportu pojazdu ci ęŜ kiego. Drogi te nale Ŝy modernizowa ć i remontowa ć poprzez nakładanie świe Ŝych nawierzchni bitumicznych, co zostało tak Ŝe wyszczególnione w „Strategii Rozwoju Regionalnego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na lata 2004-2006”. Na terenie gminy Kiwity nie wyst ępuj ą zakłady emituj ące hałas przemysłowy, który znacz ąco wpływa na klimat akustyczny panuj ący w otoczeniu tych zakładów.

11.0. Promieniowanie jonizuj ące i niejonizuj ące.

11.1. Promieniowanie jonizuj ące.

Wyst ępuj ące w gminie Kiwity promieniowanie jonizuj ące oparte jest przede wszystkim na poziomie radiacji ze źródeł naturalnych, zwi ązanych z rozpadem pierwiastków promieniotwórczych naturalnie wyst ępuj ących w przyrodzie. Zagro Ŝenia w dziedzinie promieniowania jonizuj ącego na terenie gminy Kiwity mog ą stwarza ć wył ącznie źródła promieniowania pochodz ące z zewn ątrz. Dziennik Urz ędowy - 873 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Poza naturalnymi źródłami promieniowania znajduj ącymi si ę w glebie, wodzie i w powietrzu, wyst ępuj ą takŜe sztuczne źródła promieniowania , które mo Ŝemy podzieli ć na trzy grupy: • zamkni ęte źródła promieniowania o małej aktywno ści w szczelnej obudowie, u Ŝywane w pracach diagnostycznych; • aparatura rentgenowska; • otwarte źródła promieniowania, które znajduj ą si ę w zakładach posiadaj ących materiały izotopowe u Ŝywane do prac naukowych, w pracowniach medycznych.

Funkcjonowanie sztucznych źródeł promieniowania jonizuj ącego nie stwarza zagro Ŝenia dla mieszka ńców. Ewentualne awarie mog ą mie ć charakter wył ącznie lokalny i nie zagra Ŝaj ą terenom s ąsiednim.

11.2. Promieniowanie niejonizuj ące.

Promieniowanie niejonizuj ące zwi ązane jest z wyst ępowaniem pól elektromagnetycznych. Do głównych źródeł powstawania pól elektromagnetycznych nale Ŝą :

• linie elektroenergetyczne i stacje transformatorowe, • obiekty radiokomunikacyjne, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej, • stacje radiolokacyjne.

Istotny wpływ na środowisko maj ą linie i stacje elektroenergetyczne o napi ęciach znamionowych równych co najmniej 110 kV i wy Ŝszych. Obecnie przez teren gminy Kiwity nie przebiegaj ą linie energetyczne o takim napi ęciu. Na obszarze nale Ŝą cym do gminy Kiwity obiektami radiokomunikacyjnymi, które mog ą mie ć pewien wpływ na środowisko s ą tak Ŝe stacje bazowe telefonii komórkowej. Pola elektromagnetyczne, które s ą emitowane przy antenach telefonii komórkowej, mocowanych na kratownicowych masztach, oddziaływuj ą na przestrzeni kilkunastu metrów, przede wszystkim na poziomie zawieszenia anteny. Normy techniczne i przepisy aktualnie stosowane w Polsce, dotycz ące umieszczania anten stacji, zabezpieczaj ą wymagane odległo ści z dala od miejsc przebywania ludzi.

12.0. Powa Ŝne awarie przemysłowe.

Poprzez wyra Ŝenie ,,powa Ŝne awarie" rozumie si ę nagłe zdarzenia, w szczególno ści emisje, po Ŝary lub eksplozje powstałe w trakcie prowadzenia procesów przemysłowych, a tak Ŝe magazynowania lub transportu z udziałem substancji, bądź preparatów niebezpiecznych. W wyniku takich zdarze ń mo Ŝe powsta ć zagro Ŝenie Ŝycia lub zdrowia ludzi, lub te Ŝ ska Ŝenie środowiska. Ustawa Prawo ochrony środowiska uwzgl ędnia na wypadek zagro Ŝenia wyst ąpieniem powa Ŝnych awarii przepisy dyrektywy Unii Europejskiej SEVESO 11 lub COMAH. Nawi ązuj ące do ustawy rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 ustala rodzaj i ilo ść substancji niebezpiecznych, których przechowywanie w danym zakładzie decyduje o zaliczeniu takiego przedsi ębiorstwa do zakładu o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej lub do zakładu o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. W rejestrze „potencjalnych sprawców nadzwyczajnych zagro Ŝeń środowiska" prowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, nie figuruje ani jeden zakład nale Ŝą cy do powiatu lidzbarskiego, który nale Ŝałby do grupy zakładów o du Ŝym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej, ani te Ŝ nie jest tam wpisany Ŝaden zakład pochodz ący z powiatu lidzbarskiego, który nale Ŝy do grupy zakładów o zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia powa Ŝnej awarii przemysłowej. Trzeci ą grup ę ryzyka stanowi ą zakłady posiadaj ące substancje lub preparaty niebezpieczne. W tej grupie tak Ŝe nie znajduje si ę Ŝaden zakład nale Ŝą cy do gminy Kiwity.

13.0. Środowisko i zdrowie.

Środowisko, w którym człowiek przebywa w całym okresie swego Ŝycia jest jednym z głównych uwarunkowa ń jego zdrowia. Aktualny stan wiedzy o zwi ązkach pomi ędzy zdrowiem i środowiskiem potwierdza zale Ŝno ść stanu zdrowia i jako ści Ŝycia od jako ści środowiska. Ograniczenie i zapobieganie środowiskowym zagro Ŝeniom zdrowia jest w zwi ązku z tym niezb ędnym elementem zarówno polityki ekologicznej pa ństwa jak i polityki ochrony zdrowia obywateli. Punktem wyj ścia dla tak ukierunkowanej polityki jest przyj ęcie zasady, Ŝe środowisko oddziałuje na człowieka zarówno w sensie pozytywnym jak i negatywnym. To oddziaływanie odnosi si ę nie tylko do specyficznych czynników antropogenicznych w środowisku, takich jak substancje chemiczne, czynniki biologiczne i fizyczne, ale równie Ŝ do elementów środowiska komunalnego, mieszkalnego i środowiska pracy, a tak Ŝe do głównych komponentów środowiska naturalnego, tj. powietrza, atmosferycznego, gleby, wody i znacznej cz ęś ci biosfery. Aktualnie najwa Ŝniejszymi problemami dla zdrowia publicznego pozostaj ą zanieczyszczenia powietrza, jako ść wody do picia, zanieczyszczenia chemiczne gleb i wód gruntowych, odpady komunalne i przemysłowe oraz hałas. Strategicznym celem polityki ekologicznej pa ństwa w odniesieniu do zwi ązków środowiska ze zdrowiem jest zapobieganie zagro Ŝeniom zdrowia w środowisku i ograniczenie ryzyka dla zdrowia wynikającego z nara Ŝenia na szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiskowe. Realizacja polityki ekologicznej powinna doprowadzić do zwi ększenia bezpiecze ństwa ekologicznego społecze ństwa. Osi ągni ęcie tego celu wymaga działa ń systemowych wraz z identyfikacj ą potencjalnych i rzeczywistych zagro Ŝeń zdrowia w środowisku, ocen ę nara Ŝenia i ryzyka zdrowotnego oraz wprowadzanie i egzekwowanie przepisów dotycz ących kontroli szkodliwych dla zdrowia emisji do środowiska. Zadania w zakresie poprawy środowiska naleŜą do najwa Ŝniejszych, poniewa Ŝ ich realizacja i uzyskane efekty w sposób znacz ący wpływaj ą na jako ść Ŝycia i zdrowia ludno ści. Zadania te nale Ŝą do najtrudniejszych do wykonania i najbardziej Dziennik Urz ędowy - 874 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz. kosztownych. S ą one zwi ązane z konieczno ści ą spełnienia standardów Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska jakie musz ą by ć realizowane po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej.

Ró Ŝnorodno ść i bogactwo środowiska przyrodniczego, urozmaicona rze źba terenu, zwarte kompleksy le śne, liczne jeziora, torfowiska i podmokłe ł ąki oraz czyste powietrze, bogata flora i fauna, preferuj ą rejon powiatu do rozwoju ró Ŝnych form rekreacji, przemysłu czystych technologii oraz rolnictwa wytwarzaj ącego produkty najwy Ŝszej jako ści (zdrowej Ŝywno ści).

Źródła zanieczyszczenia wód z terenów wiejskich określa si ę jako rolnicze i poza rolnicze. Źródła rolnicze mo Ŝna podzieli ć na:

• punktowe , np. zagroda wiejska, wiejskie wysypisko śmieci, składowisko stałych i płynnych odchodów zwierz ęcych, nieszczelna instalacja sanitarna, • obszarowe – u Ŝytki rolne, zwłaszcza grunty orne.

Główne rodzaje i źródła zanieczyszcze ń pochodz ących z rolnictwa oraz ich skutki dla środowiska zestawiono poni Ŝej.

Źródła zanieczyszcze ń Rodzaj zanieczyszcze ń Skutki dla środowiska Nawozy mineralne i naturalne stosowane w Pogorszenie jako ści wody pitnej, Składniki pokarmowe ro ślin, głownie nadmiernych dawkach lub w niewła ściwy nadmierny rozwój planktonu w wodach azotany i fosforany sposób powierzchniowych, zakwity wód Chemiczna ochrona ro ślin, Ska Ŝenie wód, Substancje toksyczne - środki ochrony Stosowanie osadów ściekowych i Zagro Ŝenie dla Ŝycia biologicznego w ro ślin, metale ci ęŜ kie kompostów przemysłowych wodach, Wył ączenie wód z rekreacji Erozja wodna i wietrzna, Drobne nie- i organiczne cz ąstki gleby Zagro Ŝenie dla Ŝycia biologicznego, Stosowanie nawozów naturalnych i tworz ące zawiesin ę wył ączenie z rekreacji, trudny przesył wody organicznych w niewła ściwy sposób

Główne zanieczyszczenia wód - zwi ązki azotu i fosforu - wprowadzane s ą do gleby z nawozami. Azot w formie zwi ązków amonowych i azotanowych trafia do gleby z nawozami, w postaci opadu atmosferycznego lub w wyniku wi ązania przez bakterie. Azot amonowy ulega procesowi nitryfikacji i przechodzi w azot azotanowy, wymywany do płytkich wód gruntowych, tak Ŝe wgł ębnych; cz ęś ciowo ulatnia si ę jako NH 3. Wody powierzchniowe zanieczyszczane s ą azotanami w wyniku spływów powierzchniowych (erozji), odpływu z wodami drenarskimi lub przemieszczania z wodami wgł ębnymi. Źródłem zanieczyszczenia azotanami wód gruntowych - w obr ębie zagrody - s ą źle przechowywane nawozy naturalne, tak Ŝe nieszczelne zbiorniki do gromadzenia nieczysto ści i płynnych odchodów zwierz ęcych. Zwi ązki fosforu - fosforany - wprowadzane w formie nawozów nie ulegaj ą ani wymywaniu ani ulatnianiu si ę, natomiast mog ą przenika ć do wód powierzchniowych wraz ze spływami cz ąsteczek gleby w wyniku erozji. Azotany i fosforany decyduj ą o rozwoju planktonu, tzw. zakwitach wód.

Stopie ń oddziaływania punktowych i obszarowych źródeł zanieczyszczenia wód powierzchniowych i gruntowych, zwi ązanych z rolniczym u Ŝytkowaniem gruntów zale Ŝy od:

• stanu infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich, • koncentracji produkcji zwierz ęcej i sposobu składowania/przechowywania odchodów zwierz ęcych, • ilo ści ludno ści i liczby gospodarstw domowych oraz stanu ich wyposa Ŝenia w urz ądzenia sanitarne.

Konieczno ść ograniczenia zanieczyszczania wód azotanami, pochodz ącymi po średnio lub bezpo średnio ze źródeł rolniczych jest celem zapisów Dyrektywy Rady 91/676/EEC, zwanej potocznie Dyrektyw ą Azotanow ą. Zgodnie z zało Ŝeniami tej Dyrektywy, podstawow ą metod ą ograniczania zanieczyszczenia wód azotanami z rolnictwa jest przestrzeganie przez rolników zasad dobrej praktyki rolniczej. W zwi ązku z tym Dyrektywa zaleca pa ństwom członkowskim Unii opracowanie i wdro Ŝenie kodeksu, b ędącego zbiorem zasad, porad i zalece ń, stosowanych przez rolnika i uznanych jako obowi ązuj ące normy etycznego post ępowania wzgl ędem środowiska. Polski Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej opracowany został zgodnie z wymaganiami Dyrektywy Azotanowej, która jest jednym z podstawowych aktów prawnych w UE dziedzinie ochrony środowiska w odniesieniu do rolnictwa. Przy opracowywaniu Kodeksu uwzgl ędniono stan prawny w zakresie ochrony środowiska, a zwłaszcza ochrony wód, st ąd zasady, porady i zalecenia w nim zawarte dotycz ą m.in. ochrony wód przed zanieczyszczeniami punktowymi oraz obszarowymi. W ramach działa ń zwi ązanych z ograniczaniem punktowych źródeł zanieczyszcze ń wskazuje si ę na znaczenie płyt i zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych, tj. na ich wła ściw ą pojemno ść , umo Ŝliwiaj ącą gromadzenie i przechowywanie obornika przez okres co najmniej 6 miesi ęcy; odpowiednie zagospodarowanie otoczenia zbiornika oraz warunki transportowe. W śród innych działa ń podkre śla si ę znaczenie odpowiedniego przechowywania pasz, kiszonek itp.

Ochrona wód przed zanieczyszczeniami obszarowymi , towarzysz ąca gospodarce rolnej powinna uwzgl ędnia ć m.in.:

√ stosowanie wła ściwych dawek i przestrzeganie terminów odpowiednio dla nawozów naturalnych i mineralnych, √ stosowanie osadów ściekowych zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska, √ odpowiednie dawkowanie chemicznych środków ochrony ro ślin, √ stosowanie agrotechnicznych metod zapobiegania zanieczyszczeniu wód (zmianowanie ro ślin, odnawianie u Ŝytków itp.).

Generalnie zasady dobrej praktyki rolniczej dla potrzeb wdra Ŝania Dyrektywy Azotanowej, zebrane we wspomnianym Kodeksie dotycz ą:

Dziennik Urz ędowy - 875 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

• okresów, w których stosowanie nawozów nie jest wskazane, • nawo Ŝenia pól na zboczach, • stosowania nawozów na glebach podmokłych, zalanych, zamarzni ętych i pokrytych śniegiem, • nawo Ŝenia pól w pobli Ŝu cieków wodnych i stref ochrony wód, • pojemno ści zbiorników/płyt do składowania i przechowywania nawozów naturalnych oraz pasz soczystych, • dawek i sposobów nawo Ŝenia, • uŜytkowania gruntów i organizacji produkcji na u Ŝytkach rolnych, • planów nawo Ŝenia.

14.0. Harmonogram działa ń słu Ŝą cych realizacji powiatowego programu ochrony środowiska.

Region Warmii i Mazur, w którym le Ŝy powiat lidzbarski, obejmuje obszary o unikatowych w skali europejskiej walorach przyrodniczych, charakteryzuj ące si ę mało przekształconym i czystym środowiskiem. Dla regionu o takich walorach przyrodniczych bardzo istotne s ą rezultaty negocjacji Polski z UE w obszarze „ Środowisko”. Obszar ten obejmuje szeroko rozumian ą ochron ę przyrody, szczegółowe zagadnienia dotycz ące jako ści wód i powietrza, zanieczyszcze ń przemysłowych, gospodarki odpadami, ochrony przed promieniowaniem. „Środowisko” jest przykładem obszaru negocjacyjnego, w którym pozycje wyj ściowe naszego kraju i Unii Europejskiej były bardzo odległe. Z uwagi na ogromne koszty inwestycyjne zwi ązane z wprowadzeniem niektórych dyrektyw - np. dyrektywy „ściekowej’ reguluj ącej oczyszczanie ścieków komunalnych w ró Ŝnych aglomeracjach/zabudowach - w wyniku negocjacji uzyskano ró Ŝne okresy przej ściowe, tj.:

> w odniesieniu do obowi ązku budowy systemów kanalizacji - dla aglomeracji o wielko ści od 2 000 do 10 000 RLM (zrównowa Ŝona liczba mieszka ńców) uzyskano 10 letni okres przej ściowy - do 31.12.2015; > dla aglomeracji wi ększych od 10 000 RLM uzyskano 6 letni okres przej ściowy - do 31.12.2008; > w odniesieniu do obowi ązku budowy oczyszczalni ścieków – dla aglomeracji od 2 000 do 10 000 RLM uzyskano 13 letni okres przej ściowy - do 31.12.2015; > dla aglomeracji o wielko ści od 10 000 do 15 000 RLM uzyskano 10 letni okres przej ściowy - do 31.12.2015; > dla aglomeracji od 15 000 do 100 000 RLM uzyskano 13 letni okres przej ściowy - do 31.12.2015.

Najwa Ŝniejsze dla samorz ądów przepisy w zakresie gospodarki odpadami zawarte s ą w Dyrektywie Rady 75/442/EEC w sprawie odpadów i w Dyrektywie Rady 99/31/EC w sprawie składowania odpadów; ta ostatnia okre śla standardy techniczne składowania odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska i zdrowia ludzi.

Dyrektywa „składowiskowa” wprowadza konieczno ść sukcesywnej redukcji odpadów ulegaj ących biodegradacji, kierowanych do składowania do nast ępuj ących poziomów:

> 75 % w roku 2010 - w stosunku do ilo ści odpadów wytworzonych w 1995 r., > 50% w roku 2013 - w stosunku do ilo ści odpadów wytworzonych w 1995 r., > 35 % w roku 2020 - w stosunku … j.w.

Poni Ŝej przedstawiono harmonogram wieloletnich działa ń (2004-2011), słu Ŝą cych realizacji powiatowego programu ochrony środowiska w podziale na obszary obejmuj ące: I. ochron ę i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przyrody, II. zrównowa Ŝone korzystanie z zasobów środowiska, II. popraw ę jako ści środowiska - w odniesieniu do poszczególnych jego elementów i stosownie do zało Ŝeń polityki ekologicznej pa ństwa.

W ramach wymienionych obszarów okre ślono szczegółowe zadania, przewidziane do realizacji w latach 2004-2007.

I. Ochrona i racjonalne u Ŝytkowanie zasobów przyrody 1. Ochrona bioró Ŝnorodno ści i Zadania własne gminy +zadania koordynowane krajobrazu 2004-2007 2008-2011 Promocja gospodarstw 1. Współdziałanie przy wdra Ŝaniu zasad Kodeksu Dobrej Nadzór nad agroturystycznych, ekologicznych i Praktyki Rolniczej (KDPR) wdra Ŝaniem le śnych w miejsce niedochodowych 2. Edukacyjna działalno ść proekologiczna, kierowana do programów R Ś gospodarstw rolnych/specjalistycznych ró Ŝnych grup społecznych, KDPR 4. Stały dost ęp do informacji o środowisku. Zadrzewianie gruntów rolnych 1. Zwi ększanie udziału upraw wielogatunkowych w ramach Współpraca z LP, nieuprawianych, wzorowane na zalesie ń, wła ścicielami gruntów i zbiorowiskach naturalnych 2. Zakładanie upraw o charakterze przedplonów. lasów II. Ochrona gleb i zasobów kopalin Utworzenie rejestru informacji 1. Scalanie gruntów pod k ątem wła ściwej gospodarki upraw Realizacja wybranych o terenach/glebach zdegradowanych rolnych, projektów przy 2. Propagowanie działa ń ochronnych gleb przed erozj ą współpracy wodn ą i wietrzn ą, zainteresowanych 3. Utworzenie rejestru zada ń z zakresu rekultywacji instytucji. zanieczyszczonych gleb/przekształconej powierzchni ziemi III. Osi ąganie standardów jako ści wód Zmniejszenie ładunku zanieczyszcze ń 1. Rozwój sieci kanalizacji sanitarnej oraz oczyszczalni z Realizacja wybranych odprowadzanych do wód otwartych przeprowadzon ą analiz ą ilo ści zu Ŝytej wody i wytworzonych projektów rozwoju z niej ścieków oraz z uwzgl ędnieniem rozwoju infrastruktury z Dziennik Urz ędowy - 876 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

demograficznego danego terenu uwzgl ędnieniem 2. Rozwój sieci wodoci ągowej na terenie gminy funduszy pomocowych 3. Budowa i modernizacja gminnych oczyszczalni ścieków pod k ątem poprawy skuteczno ści oczyszczania doprowadzonych ścieków IV. Osi ąganie standardów jako ści powietrza Zmniejszenie ładunku substancji 1. Realizacja programu zawartego w strategii Realizacja wybranych emitowanych do powietrza ekoenergetycznej powiatu lidzbarskiego, po dokonaniu w projektów rozwoju nim koniecznych zmian. infrastruktury na 2. Stopniowa wymiany instalacji w kotłowniach grzewczych, obszarach wiejskich z w celu ich przystosowania do zmiany spalanego paliwa tj. uwzgl ędnieniem zamiany w ęgla na paliwa odnawialne albo mniej uci ąŜ liwe funduszy pomocowych dla środowiska (gaz lub lekki olej opałowy) V. Gospodarka odpadami (zał. do GPOS) Opracowanie planu gospodarki 1. Realizacja gminnego programu gospodarki odpadami odpadami dla miasta i gminy Kiwity VI. Uci ąŜ liwo ść hałasu dla otoczenia Ograniczenie uci ąŜ liwo ści emitowanego Przeprowadzenie pomiarów hałasu drogowego na terenie Utworzenie w gminie hałasu do poziomów dopuszczalnych gminy w miejscowo ściach przy drodze nr 51. rejonów szczególnego Na podstawie uzyskanych wyników przeprowadzenie analizy zagro Ŝenia hałasem mo Ŝliwych działa ń przeciwdziałaj ących nadmiernemu drogowym hałasowi

15.0. Źródła finansowania powiatowego programu ochrony środowiska.

Podstawow ą form ą finansowania ochrony środowiska w kraju s ą fundusze celowe, działaj ące na czterech szczeblach administracji, banki oraz fundacja Ekofundusz. Fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej przeznaczaj ą środki zgromadzone z opłat za korzystanie ze środowiska na dofinansowanie przedsi ęwzi ęć poza- i inwestycyjnych z zakresu ochrony środowiska w formach preferencyjnych po Ŝyczek i dotacji. Polskie banki, pa ństwowe czy w postaci spółek akcyjnych oferuj ą ró Ŝnorodne kredyty na proekologiczne przedsi ęwzi ęcia. Szczególn ą rol ę w tym sektorze odgrywa Bank Ochrony Środowiska, proponuj ący na tak ą działalno ść prywatnym i samorz ądowym inwestorom zró Ŝnicowane oferty w postaci preferencyjnych kredytów. Fundacja Ekofundusz dysponuje środkami pochodz ącymi z ekokonwersji polskiego zadłu Ŝenia zagranicznego na projekty proekologiczne udzielaj ąc pomocy finansowej w postaci preferencyjnych po Ŝyczek oraz dotacji (gdy inwestorem jest samorz ąd - dotacja mo Ŝe dochodzi ć do 50% kosztów przedsi ęwzi ęcia). Wst ąpienie Polski do Unii Europejskiej tworzy mo Ŝliwo ści uzyskania finansowego wsparcia ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójno ści - europejskich środków „pomocowych”, jako Ŝe cały kraj, wszystkie województwa/regiony, z uwagi na du Ŝo ni Ŝszy poziom rozwoju ekonomicznego (PKB znacznie poni Ŝej średniej unijnej) b ędzie kwalifikować si ę do pomocy w ramach wspierania rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów słabiej rozwini ętych.

Fundusz Spójno ści mo Ŝe by ć źródłem pomocy finansowej przeznaczonej dla samorz ądów (gmin lub zwi ązków gmin), które planowa ć b ędą du Ŝe inwestycje w publiczn ą infrastruktur ę z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, działa ń przeciwpowodziowych oraz rekultywacji terenów zdegradowanych. Minimalna warto ść projektu, który mo Ŝe by ć dofinansowany z tego źródła powinna wynosi ć 10 mln €; wysoko ść wsparcia ze strony FS mo Ŝe by ć rz ędu 85 % kosztów.

Zasadniczym źródłem finansowania inwestycji w sektorze ochrony środowiska dla jednostek samorz ądu terytorialnego (JST) mo Ŝe by ć jeden z czterech funduszy strukturalnych - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ang. ERDF); pozostałe z nich to: • Europejski Fundusz Socjalny (ang. ESF), • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (ang. EAGGF), • Instrument Finansowy Wspierania Rybołówstwa (ang. FIFG).

Środki finansowe z funduszy strukturalnych s ą rozdysponowane w ramach trzech celów pomi ędzy cztery fundusze, zarz ądzane przez wła ściwe Dyrekcje Generalne Komisji Europejskiej: Cel 1 - wspieranie rozwoju i dostosowania strukturalnego regionów słabiej rozwini ętych, Cel 2 - wspieranie gospodarczego i społecznego przekształcania obszarów z trudno ściami strukturalnymi, Cel 3 - wspieranie przyj ęcia i modernizacji polityk i systemów edukacji, kształcenia zawodowego i zatrudnienia.

Po przyst ąpieniu Polski do UE wszystkie regiony/wszystkie województwa zostan ą zakwalifikowane do Celu 1; temu celowi polityki strukturalnej Unii podlegaj ą regiony, w których PKB na jednego mieszka ńca wynosi poni Ŝej 75 % średniego dochodu UE. Fundusze strukturalne wdra Ŝane b ędą wył ącznie na poziomie krajowym. Działania typowo inwestycyjne w ochronie środowiska, które mog ą by ć wspierane z funduszy strukturalnych, s ą zapisane w dwóch programach operacyjnych:

1. Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego (ZPORR), którego beneficjentami mog ą by ć samorz ądy, 2. Sektorowym Programie Operacyjnym „Wzrost konkurencyjno ści przedsi ębiorstw”, adresowanym do przedsi ębiorstw (z wył ączeniem przedsi ębiorstw komunalnych). Dziennik Urz ędowy - 877 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Projekty z zakresu ochrony środowiska b ędą miały szans ę uzyska ć dofinansowanie w ramach trzech działa ń zawartych w dwóch priorytetach ZPORR.

Tab. 24. Priorytety i działania w ZPORR zwi ązane z inwestycjami w ochron ę środowiska.

Priorytet Działania Rozbudowa i modernizacja infrastruktury słu Ŝą cej (1.2) Infrastruktura ochrony środowiska wzmocnieniu konkurencyjno ści regionów (3.1) Rozwój obszarów wiejskich Rozwój lokalny (3.2) Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

Działanie „Infrastruktura ochrony środowiska” jest zbie Ŝne z działaniem „Rozwój obszarów wiejskich” - ró Ŝnica polega na obszarze działania i wielko ści wspieranych inwestycji. W ramach działania „Infrastruktura ochrony środowiska” prowadzone b ędą wi ększe inwestycje infrastrukturalne o znaczeniu regionalnym, słu Ŝą ce wzmacnianiu konkurencyjno ści regionów.

Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Infrastruktura ochrony środowiska”.

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów Infrastruktura Zaopatrzenie w wod ę i √ Budowa/przebudowa sieci wodoci ągowych ochrony środowiska oczyszczanie ścieków √ Budowa/przebudowa sieci kanalizacyjnych √ Budowa/przebudowa stacji uzdatniania wody √ Budowa/przebudowa oczyszczalni ścieków √ Budowa zbiorników umo Ŝliwiaj ących pozyskanie wody pitnej Zagospodarowanie √ Organizacja i wdra Ŝanie systemów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu odpadów √ Wdra Ŝanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi/budowa sortowni, kompostowni, budowa nowych i rekultywacja starych składowisk Poprawa jako ści √ Przebudowa/rozbudowa systemów ciepłowniczych-wyposa Ŝanie w instalacje powietrza ograniczaj ące emisje zanieczyszcze ń pyłowych i gazowych do powietrza √ Przekształcenie istniej ących systemów ogrzewania /obiektów publicznych/ w systemy bardziej przyjazne dla środowiska - ograniczenie niskiej emisji Zapobieganie √ Regulacja cieków wodnych powodziom √ Tworzenie polderów √ Budowa/przebudowa wałów przeciwpowodziowych wraz z dojazdem √ Budowa/przebudowa małych zbiorników retencyjnych i stopni wodnych Wsparcie zarz ądzania √ Opracowanie baz danych dotycz ących lasów, jako ści gleb, wód, powietrza ochron ą środowiska √ Tworzenie systemów pomiaru zanieczyszcze ń powietrza w miastach oraz systemów informowania o poziomie zanieczyszcze ń √ Utworzenie sieci stacji kontrolnych i ostrzegawczych w zakresie jako ści wód √ Tworzenie map terenów zalewowych Wykorzystanie √ Budowa/przebudowa infrastruktury słu Ŝą cej do produkcji i przesyłu energii odnawialnych źródeł odnawialnej/energia wiatrowa, wodna, ogniwa słoneczne, biomasa energii

Omawiane działanie ma na celu ograniczenie ilo ści zanieczyszcze ń kierowanych do powietrza, wód i gleb, popraw ę stanu bezpiecze ństwa przeciwpowodziowego, zwi ększenie wykorzystania energii pochodz ącej ze źródeł odnawialnych, tak Ŝe popraw ę zarz ądzania środowiskiem. Na dofinansowanie mog ą liczy ć wnioskodawcy projektów, które b ędą polegały na budowie/przebudowie infrastruktury środowiska; inicjatywy, zmierzaj ące do poprawy zarz ądzania środowiskiem i usprawnienia dost ępu do informacji o środowisku. W ramach działania „Rozwój obszarów wiejskich ” wspierane b ędą małe inwestycje z zakresu ochrony środowiska, o oddziaływaniu lokalnym, realizowane na terenach wiejskich oraz w małych miastach (do 25 tys. mieszka ńców). Jako priorytetowe uznane zostan ą projekty powstaj ące w gminach i powiatach o niskich dochodach na mieszka ńca i wysokiej stopie bezrobocia/o dochodach w przeliczeniu na mieszka ńca poni Ŝej 60% średniej wojewódzkiej oraz o stopie bezrobocia przekraczaj ącej 150% średniej województwa/. Projekty kwalifikuj ące si ę do otrzymania wsparcia musz ą mie ć wpływ na zwi ększenie atrakcyjno ści gospodarczej i inwestycyjnej gminy/gmin oraz stworzenie warunków do wzrostu zatrudnienia. Projekty te powinny by ć spójne z innymi działaniami realizowanymi na obszarze gmin.Za najlepsze uznane zostan ą takie, które najbardziej ekonomicznie b ędą wykorzystywa ć dost ępne fundusze, przy u Ŝyciu najnowszych technologii przyjaznych dla środowiska, a tym samym pozwol ą na zredukowanie kosztów operacyjnych i podniesienie sprawno ści funkcjonowania urz ądze ń infrastruktury technicznej. Poni Ŝej zestawiono rodzaje projektów w ramach omawianego działania, kwalifikuj ących si ę do uzyskania finansowego wsparcia ramach ZPORR.

Tab. 25. Szczegółowe rodzaje inwestycji w działaniu „Rozwój obszarów wiejskich”.

Działanie Poddziałanie Rodzaje kwalifikuj ących si ę projektów Rozwój obszarów Budowa lub modernizacja √ Sieci kanalizacyjne, w tym podłączenie do sieci indywidualnych wiejskich urz ądze ń do odprowadzania i uŜytkowników oczyszczania ścieków √ Oczyszczalnie ścieków √ Inne urz ądzenia do oczyszczania, gromadzenia, odprowadzania i przesyłania ścieków Budowa lub modernizacja √ Sieci wodoci ągowe urz ądze ń zaopatrzenia w wod ę √ Uj ęcia wody z ochron ą uj ęć i źródeł wody pitnej √ Urz ądzenia słu Ŝą ce do gromadzenia, przechowywania i uzdatniania Dziennik Urz ędowy - 878 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

wody Budowa lub modernizacja √ Urz ądzenia zaopatrzenia w energi ę urz ądze ń zaopatrzenia w energi ę √ Lokalne systemy pozyskiwania energii z alternatywnych źródeł √ Gminne systemy o świetlenia ulic Gospodarka odpadami stałymi √ Budowa, modernizacja i rekultywacja składowisk odpadów stałych √ Budowa lub modernizacja miejsc utylizacji opakowań i nieu Ŝytych środków ochrony ro ślin √ Likwidacja dzikich wysypisk √ Kompleksowe systemy zagospodarowania odpadów na poziomie lokalnym, obejmuj ące odbiór posegregowanych odpadów od mieszka ńców, odzyskiwanie surowców wtórnych, recykling, kompostowanie odpadów organicznych.

Ogólnym celem powy Ŝszego działania jest przeciwdziałanie społecznej i ekonomicznej stagnacji obszarów wiejskich. Mo Ŝliwo ść otrzymania dofinansowania ze środków ERDF mo Ŝe mie ć bezpo średni wpływ na zwi ększenie poziomu inwestycji, a po średnio stworzy ć warunki do rozwoju działalno ści gospodarczej oraz prawic warunki Ŝycia na obszarach o mniejszych perspektywach rozwojowych. Inwestycje w zakresie ochrony środowiska, realizowane w ramach tego działania, mają doprowadzi ć do wzrostu ilo ści gospodarstw domowych obj ętych systemem selektywnej zbiórki odpadów, wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, zwi ększenia poziomu zwodoci ągowania i skanalizowania obszarów. W rezultacie działania te powinny podnie ść atrakcyjno ść inwestycyjna obszarów poprzez kompleksowe uzbrojenie terenów przewidzianych pod inwestycje oraz polepszenie jako ści podstawowej infrastruktury społecznej.

16.0. Narz ędzia i instrumenty słu Ŝą ce realizacji gminnego programu ochrony środowiska.

Realizacja celów Polityki Ekologicznej Pa ństwa w zakresie ochrony środowiska, stosownie do kompetencji dokonywana jest poprzez działania zapisane w programach ochrony środowiska na poszczególnych szczeblach zarz ądzania z wykorzystaniem instrumentów prawnych, finansowych i społecznych. Instrumenty prawne z zakresu ochrony środowiska (o charakterze władczym i nakazowym), to standardy środowiskowe, pozwolenia i odpowiedzialno ść . Standardy środowiskowe posiadaj ą charakter jako ściowych (jako ści środowiska; standardy emisyjne). Standardy jako ściowe ustalaj ą minimalny dopuszczalny poziom jako ści środowiska poprzez okre ślenie dopuszczalnych st ęŜ eń substancji zanieczyszczaj ących w środowisku. Standardy emisyjne okre ślaj ą ile i jakich zanieczyszcze ń mo Ŝna wprowadzi ć do środowiska z konkretnego źródła. Standardy emisyjne ustalane s ą w sposób indywidualny w pozwoleniach tak, aby zapewniały utrzymanie w środowisku st ęŜ eń zanieczyszcze ń okre ślonych przez standardy jako ściowe. Realizacja funkcji kontrolnych prawa ochrony środowiska wymaga korzystania z instrumentów nakazowych - decyzji administracyjnych. Najwa Ŝniejsze z nich to ró Ŝnie nazywane tzw. pozwolenia - decyzje, uzgodnienia, zezwolenia, pozwolenia. Ustawa PO Ś w art. 180 wprowadza zapis dotycz ący pozwole ń na wprowadzanie pyłów lub gazów do powietrza, ścieków do wód lub do ziemi, wytwarzania odpadów, emitowania hałasu, promieniowania elektromagnetycznego lub pozwole ń zintegrowanych, czyli dotycz ących emitowania jednocze śnie wi ęcej ni Ŝ jednego rodzaju zanieczyszcze ń do środowiska, niezale Ŝnie od tego, czy wymagane byłyby, zgodnie z ustaw ą, pozwolenia na poszczególne rodzaje emisji.

Ró Ŝne formy i rodzaje odpowiedzialno ści wynikaj ące z zapisów prawa ochrony środowiska dla potrzeb jego funkcjonowania (prawa) i ochrony ( środowiska) obejmuj ą: • odpowiedzialno ść administracyjn ą, która jako regulacja prawno-administracyjna jest podstawowym narz ędziem organów samorz ądu w nadzorowaniu i egzekwowaniu zasad ochrony środowiska; ta forma odpowiedzialno ści mo Ŝe by ć orzeczona m.in. w postaci kary pieni ęŜ nej za przekraczanie standardów emisyjnych; • odpowiedzialno ść karn ą - dotycz ącą osób fizycznych, maj ącą zastosowanie do najci ęŜ szych narusze ń porz ądku prawnego, w ści śle okre ślonych sytuacjach; • odpowiedzialno ść cywiln ą, której podstawowym celem jest zapobie Ŝenie szkodzie lub jej zlikwidowanie; zasady odpowiedzialno ści cywilnej reguluj ą przepisy kodeksu cywilnego, bowiem artykuł PO Ś dotycz ący odpowiedzialno ści cywilnej nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej.

Instrumenty finansowe słu Ŝą ce monitorowaniu stosowania zasad i realizacji zadań słu Ŝą cych ochronie środowiska to:

• opłaty za korzystanie ze środowiska, • administracyjne kary pieni ęŜ ne, • fundusze celowe (ochrony środowiska i gospodarki wodnej; ochrony gruntów rolnych i le śnych), • opłaty produktowe i depozytowe, • europejskie fundusze „pomocowe” - Fundusz Spójno ści i fundusze strukturalne.

Instrumenty społeczne , istotne dla skutecznej realizacji planowanych zada ń/uj ętych w powiatowym POS to:

• gwarantowany obywatelom w Konstytucji RP dost ęp do informacji o środowisku, • szeroko adresowana, zintegrowana edukacja proekologiczna, realizowana przez lokalne władze, z informacjami o planowanych przedsi ęwzi ęciach inwestycyjnych, wszelkich trudnych tematach, dotycz ących np. budowy czy lokalizacji obiektów słu Ŝą cych ochronie środowiska, ale cz ęsto powoduj ących lokalne konflikty, Dziennik Urz ędowy - 879 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

• komunikacja społeczna realizowana głownie jako współpraca władz lokalnych z organizacjami pozarz ądowymi - dla wzajemnego informowania si ę, wymiany pogl ądów i uzgadniania stanowisk w istotnych dla lokalnych społeczno ści gminy/gmin przedsi ęwzi ęciach.

Realizacja zaplanowanych przedsi ęwzi ęć na rzecz ochrony środowiska, zapisanych w postaci wieloletnich planów, nadzorowana jest równie Ŝ - oprócz u Ŝywania wymienionych wy Ŝej instrumentów poprzez prowadzenie monitoringu i kontroli środowiska. Monitoring środowiska jest systemem pomiarów, ocen i prognoz jego stanu, realizowanym przez organa administracji rz ądowej (WIOS) i samorz ądowej w ramach wykonywania decyzji, pozwole ń, zezwole ń, stosownie do posiadanych kompetencji. Monitoring środowiska koordynowany jest przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska, a sie ć pomiarowa stanu środowiska prowadzona jest przez IO Ś i Inspekcj ę Sanitarn ą. Ustawa - Prawo ochrony środowiska okre śla zasady współpracy pomi ędzy organami administracji rz ądowej i samorz ądowej dotycz ące wymiany informacji o stanie środowiska na podstawie wykonywanych pomiarów i analiz oraz danych uzyskiwanych z pomiarów poziomu substancji lub energii, prowadzonych przez podmioty korzystaj ące ze środowiska. Monitoring realizacji ustale ń planów ochrony środowiska nie ma jeszcze istotnych do świadcze ń; dotychczas stosowane narz ędzia to wynikaj ące z ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym monitorowanie realizacji planów zagospodarowania przestrzennego czy te Ŝ - rozpatrywanie przez sejmik sprawozda ń zarz ądu województwa z wykonania programów wojewódzkich. Dopiero ustawa - Prawo ochrony środowiska wprowadziła obowi ązek sporz ądzania co dwa lata raportów z wykonania programów ochrony środowiska i przedstawiania radzie powiatu. Pierwszy raport z wykonania powiatowego programu ochrony środowiska, zawieraj ący sprawozdanie z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami powinien by ć przedło Ŝony Radzie Gminy Kiwity w terminie do 31 grudnia 2005.

Wska źniki monitorowania planu Lp. Wska źnik Sposób monitorowania 1 Stopie ń zwodoci ągowania gminy Stosunek liczby mieszka ńców podł ączonych do wodoci ągów do całej liczby mieszka ńców gminy 2 Stopie ń skanalizowania gminy Stosunek liczby mieszka ńców podł ączonych do kanalizacji do całej liczby mieszka ńców gminy 3 Długo ść sieci kanalizacyjnej do sieci wodoci ągowej Łączna długo ść sieci w km 4 Ilo ść wytwarzanych odpadów komunalnych na 1 mieszka ńca Łączna ilo ść odpadów wytwarzanych na 1 mieszka ńca w ci ągu roku 5 Udział odpadów komunalnych składowanych na wysypiskach Stosunek ilo ści odpadów wytwarzanych do ilo ści składowanych 6 Udział odpadów przemysłowych składowanych na Stosunek ilo ści wytworzonych odpadów przemysłowych wysypiskach do ilo ści składowanych w danym roku 7 Wska źnik lesisto ści gminy Stosunek powierzchni zalesionych I zadrzewionych do całkowitej powierzchni gminy 8 Wska źnik energii ze źródeł odnawialnych Stosunek mocy instalacji korzystaj ących ze źródeł odnawialnych do całkowitej mocy instalacji na terenie gminy 9 Liczba interwencji mieszka ńców w spr. ochrony środowiska Ilo ść interwencji zgłaszanych do urz ędu gminy w roku 10 Liczba kampanii edukacyjnych Ilo ść kampanii edukacyjnych w roku

17.0. Edukacja ekologiczna.

Instrumenty społeczne słu Ŝą realizacji zasady uspołecznienia zarz ądzania rozwojem gminy poprzez budowanie i usprawnianie partnerstwa. Z punktu widzenia władz samorz ądowych umownie wyró Ŝnia si ę dwie kategorie działa ń: - wewn ętrzne, czyli dotycz ące działa ń samorz ądów i realizowane poprzez działania edukacyjne, - zewn ętrzne - polegaj ące na budowaniu komunikacji społecznej (konsultacje, debaty publiczne, kampanie edukacyjne).

Edukacja ekologiczna prowadzona jest dla szkół wszystkich stopni, ale tak Ŝe w jej zakres wchodz ą tematyczne szkolenia adresowane do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. Komunikacja mi ędzy władz ą samorz ądow ą i ogółem społeczno ści mo Ŝe przybiera ć formy instytucjonalne, np. poprzez tworzenie biur komunikacji społecznej, podpisywanie formalnych deklaracji współpracy z organizacjami społecznymi i wspieranie ich działa ń poprzez np. wprowadzanie przedstawicieli organizacji do ró Ŝnego rodzaju ciał opiniodawczych i doradczych, organizowanie regularnych spotka ń z organizacjami, itp.

Na instytucjach samorz ądowych i rz ądowych spoczywa obowi ązek wzajemnego informowania si ę i uzgadniania decyzji zwi ązanych z ochron ą środowiska. Zarówno Konstytucja RP, jak ustawa Prawo ochrony środowiska zapewniaj ą ka Ŝdemu obywatelowi pełny dost ęp do informacji o środowisku i jego ochronie. Budowanie procedur komunikacji społecznej słu Ŝy zatem realizacji konstytucyjnych praw obywateli, przy czym dost ęp do informacji nie jest uzale Ŝniony od uczestnictwa w konkretnym post ępowaniu ani od posiadania jakiegokolwiek interesu w sprawie. Po Ŝą dany, dla skutecznego wdra Ŝania programu ochrony środowiska, zakres komunikacji społecznej zdecydowanie wykracza poza samo tylko udzielanie informacji „na Ŝą danie”. Obejmuje on tak Ŝe np. promocj ę programu, przekazywanie okre ślonych danych politykom, sponsorom czy decydentom, wyja śnianie stanowisk w konkretnych sprawach oraz „wci ąganie” zainteresowanych osób lub instytucji do współpracy w realizacji programu, wyja śnianie stanowisk, wymian ę roboczej informacji mi ędzy osobami pracuj ącymi nad danym tematem, itd. Odpowiednio wczesna wymiana informacji o zamierzeniach zwi ązanych z realizacj ą programu ochrony środowiska, cho ć pocz ątkowo mo Ŝe przyczyni ć si ę do opó źnienia niektórych działa ń, chroni ć b ędzie przed znacznie powa Ŝniejszymi zakłóceniami (np. odwołania i protesty). Dziennik Urz ędowy - 880 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Mo Ŝna wskaza ć kilka rodzajów działa ń zwi ązanych z uspołecznieniem wdra Ŝania programu, szczególnie po Ŝą danych do podj ęcia na obszarze gminy Lubawa. Poza oczywistym postulatem współpracy z sołectwami, na prób ę podj ęcia zasługuje zwłaszcza kierunek działa ń polegaj ący na wci ągni ęciu organizacji pozarz ądowych w wykonywanie zada ń w zakresie ochrony przyrody.

Edukacja ekologiczna 1. Prowadzenie szkole ń 1. Kształcenie i doskonalenie kadr samorz ądowych w zakresie wdra Ŝania zasady Zadanie ci ągłe w zakresie edukacji zrównowaŜonego rozwoju. ekologicznej. 2. Szkolenie przedstawicieli i kadr samorz ądowych w zakresie planowania przedsi ęwzi ęć ochrony środowiska zgodnie z procedurami stosowanymi w Unii Europejskiej. 3. Szkolenia instruktorów edukacji ekologicznej. 4. Edukacyjna działalno ść proekologiczna, kierowana do ró Ŝnych grup społecznych. 5. Stały dost ęp do informacji o środowisku. 2. Realizacja programów 1. Wspieranie wyjazdów dzieci i młodzie Ŝy do wyspecjalizowanych o środków prowadz ących Zadanie ci ągłe edukacji ekologicznej od zaj ęcia zgodnie z programami nauczania „zielone szkoły”. przedszkola poprzez 2. Wspieranie szkolnych kół zainteresowa ń o tematyce ekologicznej. wszystkie poziomy 3. Wspieranie organizacji szkolnych i mi ędzyszkolnych konkursów o tematyce ekologicznej. nauczania.

Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym.

Program ochrony środowiska dla gminy Kiwity został sporz ądzony w sposób zgodny z zaleceniami II Polityki Ekologicznej Pa ństwa, zapisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska, Programem Ochrony Środowiska Dla Województwa Warmi ńsko- Mazurskiego, Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Lidzbarskiego oraz wytycznymi rz ądowymi dotycz ącymi zawarto ści programów ochrony środowiska.

Program zawiera diagnoz ę stanu środowiska w gminie Kiwity, cele ekologiczne do osi ągni ęcia w perspektywie 8-letniej, priorytetowe kierunki działa ń dla okresu 8- i 4-letniego, a tak Ŝe szczegółowe zestawienia zada ń do realizacji w perspektywie 4-letniej.

W programie uwzgl ędniono wszystkie aspekty ochrony środowiska i zrównowa Ŝonego u Ŝytkowania jego zasobów - od edukacji ekologicznej, poprzez ochron ę powietrza a Ŝ po problematyk ę ochrony przyrody. Jednak Ŝe uwarunkowania regionalne i lokalne powoduj ą, Ŝe najistotniejsze zadania do rozwi ązania w najbli Ŝszych latach koncentruj ą si ę głównie wokół:

- rozwi ązania problemów gospodarki ściekowej, - zmniejszenia emisji gazów i pyłów wprowadzanych do powietrza, - ograniczania środowiskowych skutków zwi ązanych z wytwarzaniem odpadów.

Zadaniami, których rozwi ązywanie w najbli Ŝszych latach mo Ŝe sta ć si ę przedmiotem troski mieszka ńców powiatu, s ą tak Ŝe, mi ędzy innymi:

- podniesienie poziomu świadomo ści ekologicznej lokalnych społeczno ści. - kształtowanie przestrzeni przyrodniczej, m.in. w zwi ązku z wdra Ŝaniem systemu Natura 2000.

Zasadniczym zadaniem programu jest okre ślenie zakresu zada ń przewidzianych do realizacji na terenie gminy, nadaj ących si ę do finansowania ze środków zewn ętrznych. Uwzgl ędniono szeroki zakres zada ń zwi ązanych z ochron ą środowiska, za realizacj ę których odpowiedzialne s ą władze gminy (zadania własne). Równocze śnie jednak wskazano bardzo wiele konkretnych zada ń dla podmiotów szczebla krajowego, wojewódzkiego i powiatowego, a Ŝ po konkretne podmioty gospodarcze, mimo, Ŝe realizacja tych zada ń nie wchodzi w zakres obowi ązków samorz ądu gminnego i nie jest zwi ązana z anga Ŝowaniem środków z bud Ŝetu gminy (zadania koordynowane). Trzeci ą grup ę stanowi ą zadania wspierane, tzn. zadania mieszcz ące si ę w kategorii koordynowanych, lecz przewidziane do ewentualnego dofinansowania z bud Ŝetu gminy. Program ochrony środowiska dla gminy Kiwity nie jest dokumentem prawa miejscowego, lecz opracowaniem o charakterze operacyjnym przeznaczonym do okresowej aktualizacji (nie rzadziej, ni Ŝ co 2 lata). Zakres celów, priorytetów i zada ń dobrano w taki sposób, by z jednej strony były one zbie Ŝne z zapisami przyj ętymi w programie powiatowym i wojewódzkim, z drugiej jednak strony – umo Ŝliwiały asymilacj ę zewn ętrznych środków finansowych w zakresie szerszym ni Ŝ wynikaj ące z aktualnych mo Ŝliwo ści bud Ŝetowych gminy Kiwity.

WYKORZYSTANE MATERIAŁY, INFORMACJE I LITERATURA . 1. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w latach 1999-2000. cz ęść I rok 1999. 2. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w latach 1999-2000. cz ęść II rok 1999. 3. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w roku 2001. 4. Raport o stanie środowiska województwa warmi ńsko-mazurskiego w roku 2002. 5. Wst ępna diagnoza sytuacji i uwarunkowa ń rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu lidzbarskiego - rok 2003. Autor: AB Consulting - 10-691 Olsztyn ul. Władysława G ębika 85/2. 6. Strategia rozwoju powiatu lidzbarskiego na lata 2001-2016 - rok opracowania 2000. 7. Program naprawy stanu środowiska na obszarach wiejskich powiatu lidzbarskiego w zakresie ochrony powietrza „Mała Emisja II” Zał ącznik do Uchwały Nr 36/VI/03 Rady Powiatu Lidzbarskiego z dnia 24 kwietnia 2003 r. 8. Strategia ekoenergetyczna powiatu lidzbarskiego. Zespół autorski: Andrzej Koniecko, Józef Białuski, Hanna Uzar, Iwonna Ficek, Teresa Buzar, Alina Kukuła, Wojciech Micha ńczyk, Stanisław Rawi ński, Ireneusz Sławi ński, Wiesław Tkaczuk. Dziennik Urz ędowy - 881 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

9. Sprawozdanie z realizacji ,,Programu modernizacji dróg w województwie warmi ńsko - mazurskim na lata 2002-2005" Departament Infrastruktury i Geodezji Urz ędu Marszałkowskiego w Olsztynie – 2003 rok. 10. Wytyczne sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002 r. 11. Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010 opracowana przez Rad ę Ministrów i przyj ęta uchwał ą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 maja 2003 r. (Monitor Polski Nr 33, poz. 433). 12. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002 – 2010, Rada Ministrów, Warszawa, listopad 2002 r. 13. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006, Ministerstwo Środowiska, 2000. 14. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego u Ŝytkowania ró Ŝnorodno ści biologicznej, projekt, Ministerstwo Środowiska 2000. 15. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa, 1999 r. 16. Kodeks dobrej praktyki rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002, 17. Kleczkowski A.S., 1990, Mapa obszarów głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) w Polsce wymagaj ących szczególnej ochrony, Instytut Hydrologii i Geologii In Ŝ. AGH Kraków. 18. Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 1980. 19. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce wg stanu na 31 XII 2001r. PIG, Wa-wa 2002 r. 20. II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, Rada Ministrów, Warszawa, 2000 r. 21. „Strategia Rozwoju Regionalnego Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego na lata 2004-2006” IV.2004 r.

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Kiwity na lata 2004-207 z uwzgl ędnieniem lat 2008-2011

Grudzie ń 2004

Spis tre ści

I. Wprowadzenie. II. Charakterystyka obszaru planowania. 1. Poło Ŝenie geograficzne. 2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza. III. Aktualny stan gospodarki odpadami. 1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów. 2. Procesy odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 3. Systemy zbierania odpadów. 4. Sposoby unieszkodliwiania odpadów. 5. Podsumowanie i wnioski. IV. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami. V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu gospodarki odpadami. 1. Zapobieganie powstawaniu odpadów. 2. Ograniczanie ilo ści i negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko. 3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, transportu, odzysku i unieszkodliwiania. 4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji. VI. Projektowany system gospodarki odpadami. VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć . VIII. Sposoby i źródła finansowania. IX. Analiza oddziaływania Planu na środowisko. X. System monitoringu realizacji Planu Gospodarki Odpadami. XI. Materiały źródłowe. XII. Streszczenie w niespecjalistycznym j ęzyku.

I. Wprowadzenie.

Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska w art. 13 stanowi, i Ŝ Polityka ekologiczna pa ństwa ma na celu stworzenie warunków niezb ędnych do realizacji ochrony środowiska, co oznacza, Ŝe powinna słu Ŝyć zrównowa Ŝonemu rozwojowi kraju poprzez harmonizowanie celów gospodarczych i społecznych z celami ochrony środowiska.

Podstaw ę Polityki ekologicznej pa ństwa na lata do 2011 roku stanowi ą nast ępuj ące dokumenty: • II Polityka Ekologiczna Pa ństwa, uchwalona przez Sejm RP w sierpniu 2001 r., • Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002-2011, przyj ęty przez Rad ę Ministrów 10 grudnia 2002 r., • Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010, uchwalona przez Sejm RP 8 maja 2003. Dziennik Urz ędowy - 882 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Z zapisów art. 17 i 18 ustawy - Prawo ochrony środowiska wynika, Ŝe w celu realizacji polityki ekologicznej pa ństwa na poszczególnych szczeblach zarz ądzania administracyjnego zarz ądy województw i powiatów oraz gmin sporz ądzaj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska z planami gospodarki odpadami, uchwalane nast ępnie przez sejmiki wojewódzkie, rady powiatów i rady gmin.

Wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska wraz z planami gospodarki odpadami sporz ądzane s ą na okres 4 lat, z perspektyw ą działa ń na nast ępne 4 lata, natomiast co 2 lata sejmikom województw, radom powiatów i gmin przedstawiane s ą raporty z wykonania programów i sprawozdania z realizacji planów gospodarki odpadami.

Podstawowym dokumentem dla potrzeb planowania przedsi ęwzi ęć z zakresu gospodarowania odpadami jest Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, przyj ęty do realizacji uchwał ą Rady Ministrów z 29 pa ździernika 2002 r., wyznaczaj ący strategi ę działa ń na lata do 2011 roku, która powinna znale źć odzwierciedlenie w planach wojewódzkich, powiatowych i gminnych.

Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Kiwity, sporz ądzony zgodnie z wymienionymi wy Ŝej dokumentami, uwzgl ędnia równie Ŝ zapisy „Planu Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, uchwalonego przez Sejmik Województwa 13 listopada 2003 r. oraz ustalenia „Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu lidzbarskiego na lata 2004-2007 z uwzgl ędnieniem lat 2008-2011”.

Głównym celem przyszłej gospodarki odpadami w województwie warmi ńsko-mazurskim jest minimalizacja zagro Ŝeń środowiska powodowanych przez odpady.

Przyj ęte w Planie Wojewódzkim cele strategiczne to:

• likwidacja i rekultywacja nielegalnych „dzikich” składowisk odpadów, • minimalizacja ilo ści powstaj ących odpadów i zmniejszanie ich toksyczno ści, • konsekwentna i skuteczna egzekucja przepisów prawa, • optymalne zagospodarowanie odpadów.

W Planie Gospodarki Odpadami dla powiatu lidzbarskiego przyj ęto nast ępuj ące cele:

• budow ę zakładu zagospodarowania stałych odpadów komunalnych, powstaj ących w powiecie - jako rozwi ązanie docelowe; • obj ęcie całego powiatu segregacj ą wybranych rodzajów odpadów i selektywnym ich zbieraniem – jako działania organizacyjne; • propagowanie i tworzenie warunków do lokalnego, przydomowego kompostowania frakcji organicznych odpadów domowych i odpadów zielonych; • likwidacj ę starych wysypisk odpadów i zamykanie oraz rekultywowanie składowisk, które nie maj ą prawnych i technicznych mo Ŝliwo ści spełnienia obowi ązuj ących wymaga ń w zakresie bezpiecznej dla środowiska ich eksploatacji i monitoringu.

Stosownie do zapisów ustawy o odpadach gminny plan gospodarki odpadami obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstaj ących na jej terenie, a zwłaszcza odpady komunalne z uwzgl ędnieniem ulegaj ących biodegradacji; odpady opakowaniowe, odpady wielkogabarytowe, odpady budowlane i odpady niebezpieczne, pochodz ące z gospodarstw domowych.

Gmina jest jednostk ą odpowiedzialn ą za tworzenie warunków dla zorganizowania prawidłowej gospodarki odpadami komunalnymi
organizacja systemu zbiórki odpadów, w tym zbiórki selektywnej nale Ŝy do jej zada ń własnych, natomiast systemy odzysku i unieszkodliwiania odpadów powinny by ć koordynowane przez władze powiatu oraz planowane i realizowane z uwzgl ędnieniem ekonomicznego i ekologicznego efektu, jako rozwi ązania wspólnego dla wi ększej ilo ści/wszystkich jednostek administracyjnych w powiecie.

Maj ąc na wzgl ędzie ustalenia planów wy Ŝszych szczebli plan gospodarki odpadami dla Gminy Kiwity okre śla zadania, słu Ŝce zintegrowaniu w gminie działa ń w tym zakresie w sposób zgodny z zasadami ochrony środowiska, z równoczesnym uwzgl ędnieniem obecnych i przyszłych, technicznych i ekonomicznych uwarunkowa ń, tj. przedstawienie:

• aktualnego stanu gospodarki odpadami w gminie, • prognozy zmian w gospodarowaniu odpadami w krótko- i długookresowym terminie działania, • planowanych przedsi ęwzi ęć , zmierzaj ących do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami, • źródeł finansowania planowanych zada ń organizacyjnych i inwestycyjnych, • sposobów monitorowania i oceny realizacji planu.

Zgodnie z art. 14 ustawy o odpadach projekt gminnego planu gospodarki odpadami opracowany przez zarz ąd gminy podlega zaopiniowaniu przez zarz ąd województwa oraz zarz ąd powiatu. Sprawozdanie z realizacji gminnego planu gospodarki odpadami składane jest co 2 lata radzie gminy, natomiast aktualizacj ę planu przeprowadza si ę co 4 lata.

Dziennik Urz ędowy - 883 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

II. Charakterystyka obszaru obj ętego planowaniem.

1.Poło Ŝenie geograficzne

Gmina Kiwity jest jedn ą z pi ęciu gmin tworz ących powiat lidzbarski, le Ŝą cy w północnej cz ęś ci województwa warmi ńsko- mazurskiego.

Powiat lidzbarski tworz ą gminy:

• Lidzbark Warmi ński - gmina miejska, • Lidzbark Warmi ński - gmina wiejska, • Orneta - gmina miejsko-wiejska, • Kiwity - gmina wiejska, • Lubomino - gmina wiejska.

Północna cz ęść Gminy przecina droga krajowa nr 51 - Olsztyn - Bartoszyce, prowadz ąca do przej ścia granicznego w Bezledach. Na południu granica Gminy przebiega wzdłuŜ linii brzegowej jezior Blanka i Symsar. Poni Ŝej w tabeli zestawiono dane o podziale administracyjnym i ludno ści powiatu lidzbarskiego (wg materiałów Starostwa Powiatowego).

Tab.1. Podział administracyjny i ludno ść powiatu lidzbarskiego (2003).

2 Miejscowo ści Miasta, gmina Powierzchnia w km Liczba sołectw Ludno ść ogółem wiejskie M. Lidzbark Warmi ński 14 1 - 17 520 M. Orneta 9 - - 9 703 Gm. Kiwity 145 18 22 3 653 Gm. Lidzbark Warmi ński 371 40 53 7 204 Gm. Lubomino 150 13 19 3 878 Gm. Orneta 235 18 30 3 626 Razem powiat 924 90 124 45 584

Powiat lidzbarski, do którego nale Ŝy Gm. Kiwity, le Ŝy w północnej cz ęś ci województwa, stanowi ącej cz ęść obr ębu Pobrze Ŝy Bałtyckich w mezoregionie Niziny S ępopolskiej. Charakterystyczna dla Pobrze Ŝy Bałtyckich w tej cz ęś ci województwa jest strefa pojezierna, która zaznacza si ę wyra źnymi kraw ędziowymi wysoczyznami (od okolic Pasł ęka przez Ornet ę, Lidzbark Warmi ński, okolice Reszla, K ętrzyna do Węgorzewa), z lokalnymi deniwelacjami do 100 m npm. Na północ od kraw ędzi strefy pojeziernej wyst ępuje na przemian strefa obni Ŝeń i wzniesie ń Pobrze Ŝa Bałtyckiego w postaci Wzniesienia Górowskiego z Gór ą Zamkow ą i kotliny Niziny Sępopolskiej (dno po zastoisku wód polodowcowych). Wspólne cechy cz ęś ci województwa, w której le Ŝą gminy powiatu lidzbarskiego to - obok urozmaiconej rze źby terenu, jezior i licznych rzek oraz strumieni - urodzajne gleby i niska lesisto ść . Gmina Kiwity wraz z powiatem przynale Ŝy do „Zielonych Płuc Polski”. Bogactwem tych ziem s ą dobre gleby, łagodny klimat, zasoby wód, ró Ŝnorodno ść świata ro ślinnego i zwierz ęcego. Niewiele zmieniony naturalny krajobraz sprzyja tworzeniu w powiecie, nale Ŝą cym do „Zielonych Płuc Polski” obszarów prawnie chronionych w postaci rezerwatów: rezerwat Bobrów na rzece Pasł ęce; ornitologiczny śegockie Błota oraz u Ŝytków ekologicznych jak np. ornitologiczny „Bartniki”. Dwa ostatnie rezerwaty znajduj ą si ę na terenie Gm. Kiwity; u Ŝytek ekologiczny „Bartniki” jest cennym pod wzgl ędem ornitologicznym i przyrodniczym miejscem posiadaj ącym stanowiska l ęgowe i Ŝerowiska wielu rzadkich gatunków ptactwa wodnego i błotnego. Obok walorów środowiskowych i zasobów przyrodniczych w postaci rezerwatów i u Ŝytków Gmina Kiwity posiada szereg obiektów zabytkowych, w śród których na szczególn ą uwag ę zasługuje Sanktuarium Matki Pokoju - barokowy Ko ściół wraz z klasztorem w Stoczku oraz ko ścioły w Kiwitach (XIV w), w Krekolach (XV w) i w śegotach (pocz,. XX w).

2. Struktura demograficzna i sytuacja gospodarcza gminy.

Gmina Kiwity zajmuje powierzchni ę 14 538 ha i liczy 3 653 mieszka ńców. Jest typowo rolnicz ą gmin ą, w której u Ŝytki rolne zajmuj ą ponad 70 % powierzchni terytorium. W gminie, podobnie jak w powiecie w ci ągu ostatnich pi ęciu lat mo Ŝna było zauwa Ŝyć niewielki spadek ludno ści powodowany niskim saldem ruchu naturalnego i ujemnym saldem ruchu migracyjnego, co obrazuje poni Ŝsza tabela. Jedn ą z przyczyn znacznego ruchu migracyjnego, zarówno w powiecie jak i w gminie jest utrzymuj ąca si ę od dłu Ŝszego czasu trudna sytuacja na rynku pracy w województwie warmi ńsko-mazurskim.

Tab.2. Ruch naturalny i migracyjny ludno ści w powiecie w 2002 r. (Rocznik Statystyczny 2003).

Miasta, gminy Urodzenia Ŝywa Zgony Przyrost naturalny Napływ Odpływ Saldo migracji M. Lidzbark 128 181 - 53 229 234 - 5 Warmi ński M. Orneta 81 90 - 9 98 125 - 26 Gm. Kiwity 54 34 20 26 56 - 30 Gm. Lidzbark 95 68 27 73 117 - 44 Warmi ński Dziennik Urz ędowy - 884 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Gm. Lubomino 47 36 11 54 51 3 Gm. Orneta 48 33 15 43 88 - 45 Razem powiat 453 442 11 523 670 - 147

Tab.3. Podmioty gospodarki narodowej sektora publicznego w powiecie prowadz ące działalno ść gospodarcz ą (wg „Wst ępnej diagnozy uwarunkowa ń…, 2003).

W tym własno ść samorz ądu Jednostka Razem jednoosobowa pa ństwowych terytorialnego mieszana administracyjna Skarbu Pa ństwa osób prawnych jednorodnego udziału liczba % liczba % liczba % liczba % liczba % Gmina Kiwity 8 3,0 - - - - 8 8,7 - - Powiat 265 100,0 12 100,0 5 100,0 90 100,0 2 100

Tab.4. Podmioty gospodarki narodowej sektora prywatnego w powiecie-bez osób fizycznych prowadz ących działalno ść gospodarcz ą(wg „Wst ępnej diagnozy uwarunkowa ń …, 2003)

W tym własno ść Jednostka Razem prywatna krajowa zagraniczna mieszana administracyjna jednorodnego rodzaju jednorodnego rodzaju liczba % liczba % liczba % liczba % Gmina Kiwity 17 3,1 16 3,6 - - 1 11,1 Powiat 539 100,0 444 100,0 5 100,0 9 100,0

Tab.5. Struktura przestrzennego zagospodarowania Gm. Kiwity (materiały UG).

Rodzaj zagospodarowania Powierzchnia, ha % powierzchni gminy ogółem Tereny zabudowy mieszkaniowej 12,0 0,08 Obszary zabudowy przemysłowej 0,0 0,00 UŜytki rolne 11 063,0 76,10 Lasy i grunty le śne 2 131,0 14,66 Obszary prawnie chronione 92,0 0,63 Grunty w gminnym zasobie nieruchomo ści 410,0 3,00 Pozostałe 830,0 5,53

Analiza struktury rozmieszczenia w powiecie przedsi ębiorstw według sektorów własno ści wykazuje, Ŝe zdecydowana ich wi ększo ść skoncentrowana jest na terenach miejskich powiatu. Najwi ększ ą grup ę podmiotów gospodarczych stanowi ą przedsi ębiorstwa obsługuj ące nieruchomo ści i firmy, mniejsz ą - zajmuj ące si ę handlem i naprawami. W Gm. Kiwity brak jest podmiotów, prowadz ących działalno ść gospodarcz ą w bran Ŝach, funkcjonuj ących w innych gminach powiatu, jak np. przemysł drzewny, obróbka metali, przetwórstwo rolno-spo Ŝywcze.

Z analizy sektorowej gospodarki powiatu, w tym sytuacji gospodarczej Gm. Kiwity wywnioskowa ć mo Ŝna, i Ŝ: • na terenie Gminy wyst ępuje ró Ŝnorodny potencjał turystyczno-rekreacyjny tworz ący mo Ŝliwo ści rozwoju ruchu turystycznego, • wymienione walory turystyczne s ą jednak niwelowane przez skromn ą promocj ę i niewystarczaj ącą informacj ę turystyczn ą, • gmina posiada dobre warunki do rozwoju produkcji rolno - spo Ŝywczej wysokiej jako ści; czynnikiem negatywnie wpływaj ącym na rolnictwo jest brak przedsi ębiorstw obsługuj ących rynek rolniczy, a zwłaszcza przetwórstwo rolno- spo Ŝywcze.

III. Aktualny stan gospodarki odpadami. 1. Rodzaje i ilo ści wytwarzanych odpadów.

Jak dotychczas zarówno na szczeblu centralnym jak i wojewódzkim nie prowadzono ewidencji wytwarzanych odpadów komunalnych. Wprawdzie Główny Urz ąd Statystyczny gromadzi dane ilo ściowe dostarczane przez przewo źników odpadów, jednak dane te nie s ą jednoznaczne z ilo ściami rzeczywi ście powstaj ących odpadów. Tworzone obecnie wojewódzkie bazy danych w Urz ędach Marszałkowskich otrzymuj ą natomiast informacje od zarz ądzaj ących składowiskami i instalacjami odzysku i/lub unieszkodliwiania, czyli dotycz ące przede wszystkim odpadów zdeponowanych.

Ocena aktualnego stanu gospodarowania odpadami w Gm. Kiwity, ze szczególnym uwzgl ędnieniem odpadów komunalnych, oparta jest na bilansie ilo ści wytwarzanych odpadów, uwzgl ędniaj ącym wska źniki nagromadzenia odpadów, okre ślone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadam oraz na analizie sposobu ich odbioru, odzysku i unieszkodliwiania w istniej ących uwarunkowaniach ekonomicznych i społecznych gminy.

Maj ąc na wzgl ędzie miejsca wytwarzania generalnie odpady mo Ŝna podzieli ć na:

Dziennik Urz ędowy - 885 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

1) odpady sektora komunalnego, 2) odpady sektora gospodarczego.

1.1. Odpady sektora komunalnego.

Odpady komunalne to odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie zawieraj ące odpadów niebezpiecznych, pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych.

Odpady te mo Ŝna nast ępuj ąco pogrupowa ć, tj. jako:

• odpady z gospodarstw domowych, • odpady z obiektów infrastruktury, • odpady wielkogabarytowe, • odpady budowlane, z demonta Ŝu, po remontach, • odpady z ogrodów, parków, • odpady z czyszczenia ulic i placów, • odpady niebezpieczne wytwarzane w grupie odpadów komunalnych.

Odpady komunalne s ą niezwykle zró Ŝnicowan ą mas ą odpadów, zarówno pod wzgl ędem ich składu jak i wła ściwo ści. Wytwarzane ilo ści tych odpadów zale Ŝą m.in. od:

• rodzaju zabudowy terenów gminy i stopnia ich nasycenia obiektami u Ŝyteczno ści publicznej, handlowymi, usługowymi, • wyposa Ŝenia budynków w urz ądzenia techniczno-sanitarne, zwłaszcza grzewcze, • poziomu zamo Ŝno ści i konsumpcji mieszka ńców, • posiadania przydomowych ogródków, działek itp.

Wła ściwo ści odpadów komunalnych charakteryzowane s ą za pomoc ą ró Ŝnych wska źników, np.:

• okre ślaj ącego nagromadzenie odpadów - w jednostkach obj ęto ściowych (m 3 /Ma, rok); w jednostkach wagowych(kg/M, rok), • fizycznych - jak ci ęŜ ar obj ęto ściowy (g ęsto ść kg/m 3); podział frakcyjny czy skład morfologiczny (%), • okre ślaj ących wła ściwo ści paliwowe (wilgotno ść ; udział cz ęś ci nie- i palnych; cz ęś ci lotnych; ciepło spalania i warto ść opałow ą); składniki agresywne (dwutlenek siarki, chlorowodór, pi ęciotlenek azotu w mg/kg s.m.), • okre ślaj ących wła ściwo ści nawozowe, tj. w ęgiel i azot organiczny; fosfor, potas, substancje organiczne; metale ci ęŜ kie (kadm chrom, mied ź, nikiel, ołów, cynk).

Miejscem powstawania odpadów komunalnych na terenie gminy s ą: - gospodarstwa domowe, - obiekty u Ŝyteczno ści publicznej - szkoły, urz ędy, obiekty handlowe i usługowe, rzemie ślnicze, placówki lecznicze, - obiekty gospodarki komunalnej, - zakłady i firmy produkcyjne/przemysłowe - przychodnie lekarskie i lecznice weterynaryjne, - fermy hodowli zwierz ąt/gospodarstwa rolno-produkcyjne.

Jak uprzednio wspomniano dla potrzeb niniejszego planu ilo ści odpadów komunalnych, powstaj ące w roku na terenie gminy oszacowano w oparciu o wska źniki nagromadzenia odpadów dla terenów miast i wsi, przyj ęte w Krajowym i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami.

Tab.6. Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych wkg/Ma, rok (KPGO).

Przyj ęty wska źnik nagromadzenia odpadów Źródła powstawania odpadów Miasto Wie ś odpady z gospodarstw domowych 224 116 odpady z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej 110 45 odpady wielkogabarytowe 20 15 odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów 40 40 odpady z ogrodów i parków 12 5 odpady z czyszczenia ulic 15 - odpady niebezpieczne, pochodz ące z odpadów domowych 3 2 Razem 424 223

Wytworzone ilo ści odpadów - zale Ŝnie od źródła powstawania, wyliczone w oparciu o wska źniki nagromadzenia dla terenów o ró Ŝnej zabudowie - przedstawia poni Ŝsza tabela.

Dziennik Urz ędowy - 886 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Tab.7. Ilo ści odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. Kiwity w 2003 r.

Lp. Źródło powstawania odpadów Ilo ści, Mg 1. Odpady z gospodarstw domowych 423,7 2. Odpady z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej 164,4 3. Odpady wielkogabarytowe 54,8 4. Odpady budowlane, poremontowe, z demonta Ŝu 146,1 5. Odpady z ogrodów, parków 18,3 6. Odpady z czyszczenia ulic - 7. Odpady niebezpieczne, pochodz ące z odpadów domowych 7,3 Razem 814,6

Tab.8. Skład morfologiczny w % odpadów komunalnych powstaj ących w gospodarstwach domowych i wytworzonych w Gm. Kiwity w 2003 r.(KPGO).

Lp. Strumie ń odpadów Udział , % Ilo ść , Mg 1. Odpady organiczne ro ślinne 13 55,1 2. Odpady organiczne zwierz ęce 1 4,2 3. Odpady organiczne inne 2 8,5 4. Odpady papieru i tektury 13 55,1 5. Odpady tworzyw sztucznych 13 55,1 6. Odpady materiałów tekstylnych 3 12,7 7. Odpady szkła 8 33,9 8. Odpady metali 4 16,9 9. Odpady mineralne 10 42,3 10. Frakcja mineralna < 10 mm 33 139,8 Razem 100 423,7

Tab.9. Skład morfologiczny w % odpadów komunalnych pochodz ących z innych źródeł wytwarzania (KPGO).

Odpady z Odpady z Odpady z obiektów Odpady Odpady Lp. Strumie ń odpadów ogrodów i czyszczenia uŜyteczno ści wielkogabarytowe budowlane parków ulic publicznej 1. Odpady organiczne 10 - - 80 - (ro ślinne +inne) 2. Odpady papieru i tektury 30 - - - - 3. Odpady tworzyw sztucznych 30 10 1 - - 4. Odpady materiałów tekstylnych 3 - - - - 5. Odpady szkła 10 - - - 6. Odpady metali 5 30 5 - - 7. Odpady mineralne+ 12 - - 20 100 drobna frakcja 8. Odpady drewna - 60 7 - - 9. Odpady cegły, betonu, - - 69 - - nawierzchni dróg 10. Piasek i inne - - 18 - - Razem 100 100 100 100 100

Tab.10. Ilo ści odpadów komunalnych pochodz ących z innych źródeł wytwarzania w Gm. Kiwity w 2003 r., Mg.

Odpady Odpady z obiektów Odpady z Odpady budowlane, Lp. Strumie ń odpadów uŜyteczno ści ogrodów, wielkogabarytowe poremontowe, publicznej parków z demonta Ŝu Odp. organiczne 1. 16,4 - - 14,6 (ro ślinne +zwierz ęce +inne) 2. Odp. .papieru i tektury 49,3 - - - 3. Odp. tworzyw sztucznych 49,3 5,5 1,5 - 4. Odp materiałów tekstyln. 4,9 - - - 5. Odpady szkła 16,4 - - - 6. Odpady metali 8,3 16,4 7,3 - Odp mineralne + frakcja 7. 19,7 - - 3,7 < 10 mm 8. Odpady drewna - 32,9 10,2 - 9. Odpady cegły, betonu, piasek, inne - - 127,1 - Razem 164,4 54,8 146,1 18,3

Dziennik Urz ędowy - 887 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Tab.11. Bilans odpadów komunalnych wytworzonych w Gm. Kiwity w 2003 r., Mg.

Odpady z Odpady z Odpady Odpady Odpady z obiektów Lp. Strumie ń odpadów gospodarstw wielko- budowlane ogrodów, Razem uŜyteczn. domowych gabarytowe poremontowe parków publicznej Lp. Odp. organiczne (razem) 67,8 16,4 - - 14,6 161,3

Odpady papieru i tektury 55,1 49,3 - - - 155,2 2. 3. Odpady tworzyw sztucznych 55,1 49,3 5,5 1,5 - 162,2 Odpady materiałów 4. 12,7 4,9 - - - 29,3 tekstylnych 5. Odpady szkła 33,9 16,4 - - - 81,6 6. Odpady metali 16,9 8,3 16,4 7,3 - 64,6 Odpady mineralne + frakcja 7. 182,1 19,7 - - 3,7 373,7 < 10 mm 8. Odpady drewna - - 32,9 10,2 - 43,1 Odpady cegły, betonu, piasek, 9. - - - 127,1 - 127,1 inne Odpady niebezpieczne, 10. pochodz ące z odpadów 7,3* - - - - 7,3 domowych* Razem 430,9* 164,4 54,8 146,1 18,3 814,6

* - odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów domowych, nie maj ą opracowanego składu morfologicznego, st ąd uwzgl ędniane s ą jedynie w całkowitym bilansie odpadów.

1.2. Odpady sektora gospodarczego.

Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym pochodz ą z działalno ści związanej z gospodark ą roln ą, z rzemiosłem i niektórych usług, funkcjonuj ących na terenie gminy. Odpady tego sektora zasadniczo s ą zagospodarowane w miejscu ich powstawania b ądź w specjalistycznych firmach, posiadaj ących stosowne uprawnienia do prowadzenia takiej działalno ści.

Odpady gospodarcze zgodnie z klasyfikacj ą odpadów mo Ŝna podzieli ć na:

• odpady niebezpieczne, • odpady inne ni Ŝ niebezpieczne, • odpady komunalne i podobne do komunalnych, pochodzące z zaplecza administracyjno-socjalnych zakładów, firm; odpady te w ogólnym bilansie zasilaj ą odpady komunalne.

1.3. Odpady niebezpieczne.

Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych, obok działalno ści zwi ązanej z rolnictwem, działalno ści ą usługow ą (stacje paliw, naprawy samochodów, zakłady fotograficzne itp.) s ą równie Ŝ gospodarstwa domowe i powstaj ące tam odpady komunalne. Oznacza to, Ŝe cz ęść źródeł tych odpadów ma charakter rozproszony, co stwarza okre ślone trudno ści przy sporz ądzaniu bilansu poszczególnych strumieni odpadów sektora komunalnego. Do strumienia odpadów tego sektora trafia wiele materiałów zwi ązanych z działalno ści ą bytow ą ludzi, które zaliczane s ą do odpadów niebezpiecznych. Zgodnie z obowi ązuj ącym katalogiem odpadów (grupa 20) nale Ŝą tu:

• rozpuszczalniki; kwasy; alkalia; • odczynniki fotograficzne, • środki ochrony ro ślin, • lampy fluorescencyjne i inne odpady zawieraj ące rt ęć , • urz ądzenia zawieraj ące freony, • oleje i tłuszcze inne ni Ŝ jadalne, • farby, tusze, kleje, lepiszcze i Ŝywice zawieraj ące substancje niebezpieczne, • detergenty zawieraj ące substancje niebezpieczne, • leki cytotoksyczne i cytostatyczne, • zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne, zawieraj ące niebezpieczne składniki, • drewno zawieraj ące niebezpieczne substancje.

Brak w gminie systemu odr ębnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych, wchodz ących w strumie ń odpadów domowych/z gospodarstw wiejskich sprawia, Ŝe odpady te kierowane s ą do deponowania razem z pozostałymi zmieszanymi odpadami komunalnymi na składowisko odpadów komunalnych, stwarzaj ąc tym samym zagro Ŝenie dla środowiska.

Wytwarzane w Gminie odpady niebezpieczne - medyczne i weterynaryjne, pochodz ące z przychodni i gabinetów lekarskich oraz lecznictwa weterynaryjnego podlegają regulacjom prawnym, wynikaj ącym z rozporz ądze ń ministra zdrowia z Dziennik Urz ędowy - 888 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

23 grudnia 2002 r.: w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane i w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych.

2. Procesy odzysku i unieszkodliwiania odpadów.

Procesy odzysku odpadów to wszelkie działania polegaj ące na wykorzystaniu odpadów w cało ści lub w cz ęś ci, lub te Ŝ - prowadz ące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów, równie Ŝ energii i ich wykorzystania. Działania te zostały okre ślone w zał ączniku nr 5 do ustawy o odpadach (R1-R14).

Form ą odzysku odpadów jest recykling, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub innym. Recykling nie obejmuje jednak odzysku energii.

Potencjalne mo Ŝliwo ści odzysku s ą uzale Ŝnione od wielu czynników, zwłaszcza od:

• ilo ści i rodzaju odpadów, • mo Ŝliwo ści lokalizacyjnych dla obiektów zwi ązanych z zagospodarowaniem odpadów, • warunków ekonomicznych, • warunków zbytu na produkty powstałe w procesach odzysku, • akceptacji społecznej.

Unieszkodliwianie odpadów to poddawanie ich procesom przekształce ń biologicznych, fizycznych lub chemicznych w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagroŜenia dla środowiska oraz zdrowia i Ŝycia ludzi, uj ętych w zał ączniku nr 6 do ustawy (D1 - D15).Takie post ępowanie jest sposobem ostatecznym w sytuacji, gdy nie udało si ę podda ć odpadów procesom odzysku.

Unieszkodliwianie odpadów mo Ŝe odbywa ć si ę tylko w miejscu wyznaczonym w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym w instalacjach lub urz ądzeniach, spełniaj ących okre ślone wymagania i zgodnie z zasadami ochrony środowiska.

Wybór technologii unieszkodliwiania, podobnie jak mo Ŝliwo ści odzysku odpadów uzale Ŝniony jest od: • czynnika ekonomicznego i logistycznego, • dost ępno ści technologii, • akceptacji lokalnej społeczno ści dla wybranego rozwi ązania.

Stosownie do zapisów ustawy o odpadach - odpady powinny by ć w pierwszej kolejno ści poddawane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscu ich powstawania; te, których nie mo Ŝna podda ć w/w procesom w miejscu wytworzenia - powinny by ć przekazywane do najbli Ŝej poło Ŝonych miejsc odzysku/unieszkodliwiania.

Na terenie Gm. Kiwity nie jest prowadzona selektywna zbiórka surowców wtórnych, wyodr ębnianych z odpadów sektora komunalnego. Zmieszane odpady komunalne powstaj ące w Gminie s ą zbierane i transportowane do unieszkodliwiania do Mi ędzygminnego Zakładu Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych w S ękitach w gm. Bisztynek. W Gm. Kiwity znajduje si ę nielegalne wysypisko odpadów komunalnych o pow. 3,5 ha. Poniewa Ŝ obiekt nie posiada Ŝadnych elementów zabezpieczaj ących środowisko przed szkodliwym oddziaływaniem decyzj ą Starosty Lidzbarskiego wysypisko zostało wskazane do zamkni ęcia w terminie do 31 grudnia 2005 r. Procedura zamykania starych składowisk odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne, okre ślona wspomnianym rozporz ądzeniem ministra środowiska z 24 marca 2003 r .wymaga jedynie uporz ądkowania skarp, powierzchni korony składowiska oraz ich zabezpieczenia przed wodn ą i wietrzn ą erozj ą - poprzez wykonanie odpowiedniej okrywy rekultywacyjnej, o konstrukcji zale Ŝnej od wła ściwo ści składowanych odpadów.

Procedura monitorowania tych składowisk w okresie rekultywacji po zamkni ęciu, wynikaj ąca z rozporz ądzenia ministra środowiska z 9 grudnia 2002 r. powinna uwzgl ędnia ć „intensywno ść ” oddziaływania takiego obiektu na środowisko, wynikaj ącą m.in.:

- z wielko ści wysypiska, - z rodzaju i ilo ści zdeponowanych odpadów, - ze średniej mi ąŜ szo ści zło Ŝa (najcz ęś ciej < 2 m), - ze znikomego osiadania korpusu składowiska, cz ęsto nieistotnego dla docelowego zagospodarowania terenu po rekultywacji, - z ilo ści powstaj ących gazów (cz ęsto znikomej w przypadku małych składowisk).

Monitoring małych, starych składowisk jest niezb ędny, ale zakres i cz ęstotliwo ść bada ń takich obiektów powinny by ć ustalane w zale Ŝno ści od wskazanej wy Ŝej „intensywno ści” oddziaływania, wynikaj ącej z przeprowadzonego przegl ądu ekologicznego. W Gminie nie ma innych instalacji do unieszkodliwiania odpadów sektora komunalnego.

Dziennik Urz ędowy - 889 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

3. Systemy zbierania odpadów.

Zbieranie odpadów jest działaniem, maj ącym przygotowa ć odpady do transportu do miejsca ich odzysku lub unieszkodliwiania. Zbieranie polega w szczególno ści na umieszczaniu odpadów w pojemnikach, ich segregowaniu i magazynowaniu.

Mieszka ńcy Gm. Kiwity obj ęci s ą zorganizowanym system odbioru odpadów komunalnych w zakresie, szacowanym na 90% (dane Starostwa Powiatowego). Odpady gromadzone są w pojemnikach SM 110 i kontenerach KP-7, ustawianych na posesjach oraz w miejscach dogodnych dla mieszka ńców i transportu zbieraj ącego. Jak wspomniano wy Ŝej - w gminie nie jest prowadzona selektywna zbiórka wybranych rodzajów odpadów.

4. Sposoby unieszkodliwiania odpadów.

Zarówno w kraju jak i w województwie, podstawowym procesem unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych wytwarzanych w gminie i zbieranych w zorganizowanym systemie odbioru jest ich deponowanie na składowisku, nale Ŝą cym do kategorii składowisk innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne. Odpady sektora komunalnego powstaj ące na terenie Gm. Kiwity transportowane s ą do unieszkodliwiania w Mi ędzygminnym Zakładzie Kompleksowego Przerobu Odpadów Komunalnych w S ękitach w gm. Bisztynek. Osady powstaj ące po oczyszczaniu ścieków komunalnych w oczyszczalni w Kiwitach przekazywane s ą do unieszkodliwiania na oczyszczalni ę w m. Lutry w gm. Kolno.

5. Podsumowanie i wnioski.

W trakcie prac nad Planem Gospodarki Odpadami dla Gm. Kiwity oszacowano, i Ŝ w gminie w skali roku powstaje ok. 815 Mg odpadów sektora komunalnego, odbieranych w zorganizowanym systemie, obejmuj ącym 90% mieszka ńców gminy. Zebrane odpady transportowane s ą do unieszkodliwiania do MZPOK w S ękitach w gminie Bisztynek. Na terenie Gminy nie jest prowadzona selektywna zbiórka surowców wtórnych, wyodr ębnianych z odpadów sektora komunalnego; w trakcie zbierania materiałów do sporz ądzenia Planu nie uzyskano informacji wskazuj ących na przygotowania do wprowadzania w Gminie systemu selektywnego gromadzenia odpadów. Odpady powstaj ące w sektorze gospodarczym gromadzone s ą odpowiednio do sposobów dalszego z nimi post ępowania, okre ślonych zapisami ustawy o odpadach i dotycz ącymi obowi ązków wytwórcy i posiadacza odpadów w tym zakresie. Odbiór i transport odpadów sektora gospodarczego wykonywany jest przez wytwórców odpadów lub przez specjalistyczne firmy, posiadaj ące aktualne zezwolenia na prowadzenie takiej działalno ści.

Reasumuj ąc - z oceny aktualnego stanu gospodarki odpadami w Gminie wynika, i Ŝ:

• stan obsługi mieszka ńców w zakresie odbioru i unieszkodliwiania stałych odpadów komunalnych jest zadowalaj ący, poniewa Ŝ zorganizowanym systemem odbioru obj ętych jest 90% mieszka ńców gminy;

• zebrane odpady transportowane s ą do unieszkodliwiania w nowym Mi ędzygminnym Zakładzie Przerobu Odpadów Komunalnych w S ękitach w gm. Bisztynek;

• w Gminie nie funkcjonuje system selektywnego gromadzenia surowców wtórnych, wyodr ębnianych z odpadów komunalnych;

• w Gminie nie ma instalacji do unieszkodliwiania odpadów;

• w Gminie w m. Kierwiny znajduje si ę stare, nielegalne wysypisko odpadów, wskazane decyzj ą Starosty Lidzbarskiego do zamkni ęcia do 31 grudnia 2005 r.

IV. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami w gminie.

Całkowita masa odpadów wytwarzanych w Gminie zale Ŝna jest od liczby jej mieszka ńców oraz od zmian wska źnika nagromadzenia poszczególnych rodzajów odpadów. Prognoza liczby mieszka ńców Gminy oraz prognoza zmian wspomnianych wska źników to dane wyj ściowe do sporz ądzenia prognozy ogólnej ilo ści odpadów komunalnych, wytwarzanych na obszarze i w okresie obj ętym planowaniem dla potrzeb 4.letniego planu gospodarki odpadami z uwzgl ędnieniem lat 2008-2011; przyj ęto prognoz ę ludno ści uwzgl ędnion ą w Planie Powiatowym oraz wska źniki gromadzenia odpadów, okre ślone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami.

Poni Ŝej w tabelach zestawiono prognozowane liczby mieszka ńców Gm. Kiwity w latach obj ętych planowaniem oraz wska źniki nagromadzenia poszczególnych strumieni odpadów (wg KPGO).

Dziennik Urz ędowy - 890 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Tab.12 . Prognoza liczby mieszka ńców Gm. Kiwity.

Rok Liczba mieszka ńców 2004 3 649 2005 3 646 2006 3 642 2007 3 637 2008 3 632 2009 3 628 2010 3 623 2011 3 619

Maj ąc na wzgl ędzie podział odpadów komunalnych z uwagi na miejsce ich powstawania, konieczno ść wyró Ŝnienia odpadów opakowaniowych oraz bli Ŝsz ą charakterystyk ę odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji - dla potrzeb sporz ądzenia niniejszego planu oraz prognozowania wytwarzania wybranych rodzajów odpadów w okresie do 2011 r. przyj ęto analogicznie jak w Krajowym i Wojewódzkim PGO podział, polegaj ący na wyodr ębnieniu 18-20 strumieni odpadów. Dla wyodr ębnionych strumieni odpadów ustalono wska źniki ich jako ściowej charakterystyki, uwzgl ędniaj ące ró Ŝnice pomi ędzy odpadami wytwarzanymi na terenach miejskiej i wiejskiej zabudowy.

Tab.13.Wska źniki nagromadzenia odpadów komunalnych dla terenów wiejskich w kg ( KPGO).

Lp. Strumie ń odpadów komunalnych x Teren wiejski, kg 1. Domowe odpady organiczne, w tym: 1.1.odpady organiczne ro ślinne 18,8 1.2.odpady organiczne zwierz ęce 1,1 1.3.odpady organiczne inne 2,2 2. Odpady zielone 4,16 3. Odpady papieru nieopakowaniowego 10,6 4. Odpady papieru opakowaniowego 15,4 5. Odp. opakowa ń wielomateriałowych 1,7 6. Odp.tworzyw szt. nieopakowaniowych 21,0 7. Odp.tworzyw szt. opakowaniowych 6,7 8. Odpady tekstylne 4,6 9. Odpady szkła nieopakowaniowego 1,0 10. Odpady szkła opakowaniowego 18,9 11. Odpady metali 4,6 12. Odpady z blachy stalowej 1,6 13. Odpady z aluminium 0,5 14. Odpady mineralne 13,2 15. Drobna frakcja popiołowa 40,2 16. Odpady wielkogabarytowe 15,0 17. Odpady budowlane 40,0 18. Odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze strumienia odpadów domowych 2,0 Razem 223,0 x- w tabeli wyodr ębniono 18 strumieni odpadów; zale Ŝnie od potrzeb mo Ŝna równie Ŝ odpady podzieli ć na 20 strumieni, dziel ąc domowe odpady organiczne na: organiczne domowe; organiczne ro ślinne; organiczne inne.

W stosunku do niektórych rodzajów odpadów znajduj ących si ę w strumieniu odpadów komunalnych, w Krajowym Planie zostały okre ślone procentowe poziomy odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów poza składowiskiem. S ą to:

• odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, • odpady opakowaniowe, • odpady wielkogabarytowe, • odpady budowlane, • odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów domowych.

Podział odpadów komunalnych na zró Ŝnicowane strumienie jest istotny z uwagi na potrzeb ę bli Ŝszego scharakteryzowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji (odpadów biodegradowalnych), których konieczno ść odzysku i recyklingu, stosownie do poziomów ustalonych w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami jest podstawowym przedsi ęwzi ęciem we współczesnej gospodarce odpadami.

Odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji to:

• domowe odpady organiczne, • odpady zielone, • odpady opakowaniowe papieru, • odpady papieru nieopakowaniowego.

W opracowaniu zało Ŝono poziomy odzysku odpadów biodegradowalnych zgodnie z KPGO, który opiera si ę w tym zakresie na zapisach Dyrektywy Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów. Dziennik Urz ędowy - 891 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Tab.14. Zakładane w % ilo ści odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania (w stosunku do 1995 r.), wg KPGO.

Rok % masy odpadów ulegaj ących biodegradacji, kierowanych do składowania 2010 75 2013 50 2020 35

W Dyrektywie Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów zostały okre ślone poziomy, do których nale Ŝy sukcesywnie redukowa ć odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji kierowane na składowiska, tj:

• w roku 2010 do 75% tych odpadów, wytworzonych w 1995 r. • w roku 2015 do 50% tych odpadów, wytworzonych w 1995 r. • w roku 2020 do 35% tych odpadów, wytworzonych w 1995 r.

Dyrektywa Rady 199/31/EC dopu ściła przesuni ęcie uzyskania w/w poziomów o 4 lata w przypadku pa ństw członkowskich UE, w których w 1995 roku składowano ponad 80% wytwarzanych wtedy odpadów komunalnych. Poniewa Ŝ taka sytuacja miała miejsce równie Ŝ w Polsce - ustalone w KPGO poziomy odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przewidziane s ą do osi ągni ęcia w terminach podanych wy Ŝej; w Dyrektywie s ą to odpowiednio lata 2006, 2009 i 2016.

Celem ograniczania i eliminowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji ze strumienia odpadów kierowanych na składowisko jest zapobieganie i /lub zmniejszanie mo Ŝliwych ujemnych wpływów takiego obiektu na środowisko w postaci emisji metanu do powietrza oraz zanieczyszcze ń chemicznych do wód i gleby.

W Krajowym Planie GO okre ślono poziomy odzysku i unieszkodliwiania dla wybranych rodzajów odpadów wskazuj ąc jednocze śnie przedział czasu, w którym nale Ŝy je osi ągn ąć .

Tab.15. Poziomy odzysku i unieszkodliwiania w % wybranych rodzajów odpadów (KPGO).

Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010 1. Odpady zielone 35 50 2. Odpady papieru opakowaniowe 45 55 3. Odpady szkła opakowaniowe 35 60 4. Odpady tworzyw sztucznych opak. 22 30 5. Odpady wielkogabarytowe 20 50 6. Odpady budowlane 15 40 7. Odpady niebezpieczne/z odpadów domowych 15 50

Z uwagi na szybki przyrost masy odpadów opakowaniowych, konieczno ść recyklingu tego rodzaju odpadów w ustalonych ilo ściach i terminach została uregulowana rozporz ądzeniem ministra środowiska z 29 maja 2003 w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych (do 31 grudnia 2007).

Rozporz ądzenie wydane na podstawie ustawy z 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami ….(Dz. U. 03.104.982), adresowane do producentów, dystrybutorów i handlowców szczegółowo okre śla procentowe poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych, a wi ęc ponownego skierowania do przetwarzania tych odpadów w okresie 2004-2007:

2004 2005 2006 2007 Rodzaj Lp. % poziom opakowania Odzysku Recyklingu Odzysku Recyklingu Odzysku Recyklingu Odzysku Recyklingu 1. - z papieru i tektury - 39 - 42 - 45 - 48 2. - z tworzyw - 14 - 18 - 22 - 25 sztucznych 3. - ze szkła - 22 - 29 - 35 - 40 gospodarczego 4. - z aluminium - 25 - 30 - 35 - 40

Dla potrzeb niniejszego planu oraz w celu okre ślenia niezb ędnych systemów odzysku i unieszkodliwiania wybranych rodzajów odpadów, stosownie do ustalonych poziomów, poni Ŝej w tabelach podano prognozy ilo ści odpadów wytwarzanych i wskazanych do odzysku z terenu gminy do 2011 r.

Prognozy sporz ądzono dla poszczególnych strumieni odpadów (SO) oznaczonych nast ępuj ąco:

1) odpady organiczne ro ślinne, 2) odpady organiczne zwierz ęce, 3) odpady organiczne inne; odpady 1-3 to domowe odpady organiczne, 4) odpady zielone, 5) odpady papieru nieopakowaniowego; ł ącznie odpady 1-5 to odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, Dziennik Urz ędowy - 892 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

6) odpady papieru opakowaniowego, 7) odpady opakowa ń wielomateriałowych, 8) odpady tworzyw sztucznych nieopakowaniowych, 9) odpady tworzyw sztucznych opakowaniowych, 10) odpady tekstylne, 11) odpady szkła nieopakowaniowego, 12) odpady szkła opakowaniowego, 13) odpady metali, 14) odpady z blachy stalowej, 15) odpady z aluminium, 16) odpady mineralne, 17) drobna frakcja popiołowa, 18) odpady wielkogabarytowe, 19) odpady budowlane, 20) odpady niebezpieczne, wchodz ące w strumie ń odpadów domowych.

W prognozie uwzgl ędniono wska źniki nagromadzenia (kg/Ma, rok) dla okre ślonych rodzajów odpadów, z przewidywan ą ich zmienno ści ą, zale Ŝnie od postaw „odpadogennych” lub proekologicznych w latach pó źniejszych.

Zmieniaj ące si ę na przestrzeni lat wska źniki nagromadzenia odpadów uj ęto w kolumnach oznaczonych „a”, natomiast prognozowane zmiany liczby mieszka ńców Gm. Kiwity zestawiono w kolumnach oznaczonych „b”.

Tab. 16. Prognoza wytwarzania odpadów komunalnych w gm. Kiwity w latach 2004-2011

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 3649 3646 3642 3637 3632 3628 3623 3619 SO a a b a b a b a b a b a b a b a b 1. 18,8 18,99 69,3 19,18 69,9 19,18 69,8 19,18 69,7 19,18 69,7 19,18 69,6 19,18 69,5 19,18 69,4 2. 1,1 1,10 4,0 1,10 4,0 1,09 4,0 1,08 3,9 1,07 3,9 1,06 3,8 1,05 3,8 1,04 3,7 3. 2,2 2,24 8,2 2,29 8,3 2,33 8,5 2,38 8,7 2,43 8,8 2,48 9,0 2,53 9,2 2,55 9,2 4. 4,1 4,18 15,3 4,27 15,6 4,35 15,8 4,44 16,1 4,53 16,4 4,62 16,8 4,71 17,1 4,76 17,2 5. 10,6 10,81 39,5 11,03 40,2 11,14 40,6 11,25 40,9 11,36 41,3 11,48 41,6 11,59 42,0 11,59 41,9 6. 15,4 15,71 57,3 16,02 58,4 16,18 58,9 16,34 59,4 16,51 60,0 16,67 60,5 16,84 61,0 16,84 60,9 7. 1,7 1,73 6,3 1,77 6,4 1,79 6,5 1,80 6,6 1,82 6,6 1,84 6,7 1,86 6,7 1,86 6,7 8. 21,0 21,21 77,4 21,42 78,1 21,42 78,0 21,42 77,9 21,42 77,8 21,42 77,7 21,42 77,6 20,99 76,0 9. 6,7 6,77 24,7 6,83 24,9 6,83 24,9 6,83 24,9 6,83 24,8 6,83 24,8 6,83 24,8 6,70 24,2 10. 4,6 4,69 17,1 4,79 17,4 4,83 17,6 4,88 17,8 4,93 17,9 4,98 18,1 5,03 18,2 5,08 18,4 11. 1,0 1,02 3,7 1,04 3,8 1,06 3,9 1,08 3,9 1,10 4,0 1,13 4,1 1,15 4,2 1,16 4,2 12. 18,8 19,18 70,0 19,56 71,3 19,95 72,7 20,35 74,0 20,76 75,4 21,17 76,8 21,60 78,2 21,81 78,9 13. 4,5 4,55 16,6 4,59 16,7 4,59 16,7 4,59 16,7 4,59 16,7 4,59 16,7 4,59 16,6 4,59 16,6 14. 1,6 1,62 5,9 1,63 6,0 1,63 5,9 1,63 5,9 1,63 5,9 1,63 5,9 1,63 5,9 1,63 5,9 15. 0,4 0,40 1,5 0,41 1,5 0,41 1,5 0,41 1,5 0,41 1,5 0,41 1,5 0,41 1,5 0,41 1,5 16. 13,2 13,20 48,2 13,20 48,1 13,33 48,6 13,47 49,0 13,60 49,4 13,74 49,8 13,87 50,3 14,01 50,7 17. 40,2 39,40 143,8 38,61 140,8 37,45 136,4 36,33 132,1 35,24 128,0 34,18 124,0 33,15 120,1 32,16 116,4 18. 15,0 15,89 58,0 16,83 61,4 16,83 61,3 16,83 61,2 16,83 61,1 16,83 61,1 16,83 61,0 16,83 60,9 19. 40,0 43,38 158,3 47,05 171,5 49,83 181,5 52,78 192,0 55,91 203,0 59,21 214,8 62,72 227,2 66,85 241,9 20. 2,0 2,00 7,3 2,00 7,3 2,00 7,3 2,00 7,3 2,00 7,3 2,00 7,3 2,00 7,2 2,00 7,2 Razem 832,2 851,7 860,4 869,5 879,5 890,5 902,1 912,1

Dla potrzeb gminnego planu gospodarki odpadami sporz ądzono równie Ŝ prognozy wytwarzania i odzysku wybranych rodzajów odpadów, stosownie do procentowych poziomów ustalonych w KPGO.

Tab.17.Prognoza wytworzonych w Gm. Kiwity wybranych rodzajów odpadów w Mg, dla których w KPGO ustalono poziomu odzysku.

Lp. Strumie ń odpadów 2006 2010 1. Odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, w tym : 138,7 141,6 1.1.odpady organiczne domowe : 82,3 82,5 1.1.1.odpady organiczne ro ślinne 69,8 69,5 1.1.2. odpady organiczne zwierz ęce 4,0 3,8 1.1.3. odpady organiczne inne 8,5 9,2 1.2. odpady zielone 15,8 17,1 1.3. odp. papieru nieopakowaniowego 40,6 42,0 2. Odpady papieru opakowaniowego 58,9 61,0 3. Odpady szkła opakowaniowego 72,1 78,2 Dziennik Urz ędowy - 893 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

4. Odpady tworzyw opakowaniowych 24,9 24,8 5. Odpady wielkogabarytowe 61,3 61,0 6. Odpady budowlane 181,5 227,2 7. Odpady niebezpieczne pochodz ące z odpadów domowych 7,3 7,2

Tab.18. Prognoza ilo ści odpadów planowanych do odzysku w Gm. Kiwity w Mg, stosownie do ustalonych w KPGO poziomów.

2006 2010 Lp. Strumie ń odpadów Ilo ści Planowany Ilo ści Planowany wytworzone odzysk wytworzone odzysk 1. Odpady zielone 15,8 5,5 17,1 8,6 1. Odpady papieru opakowaniowego 58,9 26,5 61,0 33,6 2. Odpady szkła opakowaniowego 72,7 25,4 78,2 46,9 3. Odpady tworzyw opakowaniowych 24,9 5,5 24,8 7,4 4. Odpady wielkogabarytowe 61,3 12,3 61,0 30,5 5. Odpady budowlane 181,5 27,2 227,2 90,9 6. Odpady niebezpieczne pochodz ące z 7,3 1,1 7,2 3,6 odpadów domowych

Pomimo malej ącej stopniowo liczby mieszka ńców gminy oraz zmieniaj ących si ę wska źników emisji odpadów - w okresie obj ętym planowaniem nast ępuje powolny wzrost ogólnej masy wytwarzanych w gminie odpadów komunalnych.

V. Działania zmierzaj ące do poprawy stanu gospodarki odpadami.

1. Zapobieganie powstawaniu odpadów.

Post ępowanie w celu zapobiegania i minimalizowania ilo ści powstaj ących odpadów jest priorytetowym przedsi ęwzi ęciem we współczesnej gospodarce odpadami i dotyczy wszystkich uczestnicz ących w wytwarzaniu i dystrybucji produktów, konsumentów, w tym władz lokalnych.

Działania zapobiegawcze to wszelkie przedsi ęwzi ęcia informacyjne i edukacyjne, adresowane do mieszka ńców/konsumentów i zmierzaj ące do kształtowania okre ślonych zachowa ń, polegaj ących na:

• kupowaniu produktów w niezb ędnych opakowaniach, • nabywaniu produktów wykonanych z materiałów z recyklingu, • ograniczania zakupów wyrobów jednorazowego u Ŝytku, • popularyzacji nabywania artykułów o wysokiej jako ści.

Działania edukacyjne , o podstawowym znaczeniu dla kwestii minimalizacji wytwarzanych odpadów musz ą by ć kierowane do całego społecze ństwa. Zagadnienia ochrony środowiska przed odpadami powinny by ć uwzgl ędniane w programach zaj ęć przedszkolnych, w programach nauczania w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i średnich. Edukacja ekologiczna w szkołach winna by ć wspierana przez lokalne media cyklicznymi tematycznymi audycjami i materiałami o współczesnej gospodarce odpadami, o dobrych i złych przykładach post ępowania z odpadami w najbli Ŝszym otoczeniu, a nie sporadycznie, z okazji Dnia Ziemi czy kampanii Sprz ątania Świata.

Działania informacyjne i edukacyjne nale Ŝy wspiera ć przedsi ęwzi ęciami organizacyjnymi we wszystkich środowiskach i tworzy ć warunki m.in. do:

• selektywnego gromadzenia odpadów papieru w urz ędach, szkołach, palcówkach handlowych, usługowych, • zbierania i recyklingu tonerów, • selektywnego gromadzenia odpadów budowlanych i mas ziemnych (pochodz ących z budów) do ponownego wykorzystania, • kompostowania odpadów zielonych, np. w obr ębie ogródków działkowych, w obr ębie rozproszonej zabudowy mieszkaniowej, zwłaszcza na terenach wiejskich.

Proponowanym działaniom powinno towarzyszy ć tworzenie lokalnego prawa miejscowego, czyli przepisów o utrzymaniu czysto ści i porz ądku na terenie gminy, preferuj ących:

• selektywne gromadzenie surowców wtórnych poprzez korzystanie z okre ślonych typów pojemników, • korzystanie z usług firm odbieraj ących odpady komunalne, • przydomowe kompostowanie odpadów zielonych.

Władze lokalne w ramach przepisów prawa miejscowego mog ą korzysta ć z instrumentów finansowych okre ślaj ąc zró Ŝnicowane opłaty za odbiór odpadów zmieszanych i selektywnie zgromadzonych.

Dziennik Urz ędowy - 894 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

2. Ograniczanie ilo ści i negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko.

Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach, uwzgl ędniaj ącej postanowienia Dyrektywy Rady 75/442/EEC w sprawie odpadów, tzw. „ramowej” -gospodarowanie odpadami musi odbywa ć si ę w sposób bezpieczny dla środowiska i zdrowia ludzi.

Dla potrzeb takiego post ępowania sporz ądza si ę plany gospodarki odpadami, okre ślaj ące niezb ędn ą infrastruktur ę, umo Ŝliwiaj ącą bezpieczne zbieranie, sortowanie, transport, recykling, odzyskiwanie materiałów (tak Ŝe energii) z odpadów oraz ich unieszkodliwianie.

Poniewa Ŝ składowanie jest jednym z elementów kompleksowego systemu gospodarki odpadami, musi by ć prowadzone w ustalonych warunkach technicznych i eksploatacyjnych i dotyczy ć deponowania tych odpadów, których nie mo Ŝna było unieszkodliwi ć przed składowaniem ze wzgl ędów technologicznych czy ekonomicznych.

W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami okre ślono działania zwi ązane z tworzeniem warunków dla odzysku i recyklingu oraz unieszkodliwiania okre ślonych rodzajów odpadów, których dalsze składowanie stwarza ć mo Ŝe zagro Ŝenie dla środowiska oraz zdrowia ludzi i środowiska. Takie działania ustala si ę równie Ŝ w planach gospodarki odpadami ni Ŝszych szczebli, stosownie do obszaru obj ętego planowaniem.

Do odpadów wskazanych do odzysku i unieszkodliwiania nale Ŝą :

• odpady komunalne ulegaj ące biodegradacji, • odpady opakowaniowe, • odpady wielkogabarytowe, • odpady budowlane, • odpady niebezpieczne, wyodr ębniane ze strumienia odpadów domowych.

Zorganizowanie i wdro Ŝenie systemu selektywnej zbiorki wybranych rodzajów odpadów w gminach jest jednym zało Ŝeń Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu lidzbarskiego.

Stworzenie, wdro Ŝenie i eksploatacja systemów selektywnego gromadzenia surowców wtórnych i odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów domowych z gospodarstw wiejskich oraz odzysk odpadów budowlanych i wielkogabarytowych to zadania gminy, uj ęte w gminnym planie gospodarki odpadami.

Zorganizowanie takiego systemu wymaga działa ń organizacyjno-technicznych oraz nakładów finansowych, obejmuj ących:

• ustalenia sposobu zbierania odpadów niebezpiecznych, wyodr ębnianych z odpadów domowych; ze wzgl ędu na specyfik ę terenów wiejskich, tj. rozproszon ą zabudow ę, znaczne odległo ści - mieszka ńców tych terenów nale Ŝy zach ęca ć do gromadzenia odpadów niebezpiecznych w domach, w odpowiednich pojemnikach/workach, które b ędą odbierane przez firm ę komunaln ą posiadaj ąca zezwolenie na odbiór i transport takich odpadów w ustalonych terminach(„kalendarz usług”); • wszechstronne informowanie mieszka ńców o ustalonych sposobach gromadzenia i odbioru w/w odpadów; • opracowanie „kalendarza usług” z terminarzem odbioru odpadów niebezpiecznych z poszczególnych miejscowo ści w gminie; • zakup specjalnych pojemników/worków oraz ustalenie zasad finansowania usługi odbioru odpadów niebezpiecznych przez specjalistyczne do dalszego unieszkodliwiania.

Ustalenie i propagowanie sposobu zbierania, gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych pochodz ących z odpadów domowych z terenów wiejskich gminy ma istotne znaczenie dla stanu sanitarnego tych terenów oraz jako ści wiejskiego środowiska.

Z uwagi na praktykowane, zwłaszcza na terenach wiejskich, wykorzystywanie okre ślonych rodzajów odpadów, powstaj ących w wiejskich gospodarstwach domowych dla własnych potrzeb, np. w celach grzewczych nale Ŝy wskaza ć, i Ŝ tak ą działalno ść reguluje rozporz ądzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 10 lutego 2004 r. zmieniające rozporz ądzenie w sprawie rodzajów odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i urz ądze ń, w których dopuszcza si ę ich termiczne przekształcanie (Dz. U. 04.25.221).Poni Ŝej w tabeli podano rodzaje odpadów, które mo Ŝna spala ć w domowych instalacjach i urz ądzeniach centralnego ogrzewania, kuchniach i piecach:

Kod odpadu Grupy, podgrupy, rodzaje odpadów 02 01 07 Odpady z gospodarki le śnej 03 01 01 Odpady kory i korka 03 01 05 Trociny, wióry, ścinki, drewno, płyta wiórowa i fornir inne ni Ŝ wymienione w 03 01 04 03 03 01 Odpady z kory i drewna 03 03 07 Mechanicznie wydzielone odrzuty z przeróbki makulatury i tektury 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 15 01 03 Opakowania z drewna 17 02 01 Drewno 19 12 01 Papier i tektura 19 12 07 Drewno inne ni Ŝ wymienione w 19 12 06

Dziennik Urz ędowy - 895 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Znane s ą przypadki, i Ŝ mieszka ńcy terenów wiejskich, zajmuj ący si ę gospodark ą roln ą, we własnym zakresie „zagospodarowuj ą” - poprzez spalanie - opakowania po nawozach sztucznych i środkach ochrony ro ślin, nale Ŝą ce do odpadów niebezpiecznych (kod 15 01 10 x) - pomimo posiadanej wiedzy o potrzebie zwrotu takich opakowa ń dystrybutorom.

Poniewa Ŝ spalanie odpadów niebezpiecznych poza instalacjami do tego przeznaczonymi jest niedozwolone konieczność obj ęcia terenów wiejskich zorganizowanym systemem gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z gospodarstw domowych wiejskich jest priorytetowym przedsi ęwzi ęciem gminnego planu gospodarki.

System gromadzenia i odbioru odpadów niebezpiecznych z terenów wiejskich mo Ŝe by ć realizowany przez PGK, posiadaj ący stosowne zezwolenie na prowadzenie tego rodzaju działalno ści lub specjalistyczn ą firm ę, świadcz ącą takie usługi na rzecz PGK. Okresowy odbiór odpadów zorganizowa ć mo Ŝna w oparciu o „kalendarz usług”, odpowiednio wcze śniej dostarczony mieszka ńcom gminy, okre ślaj ący terminy odbioru odpadów z poszczególnych miejscowo ści. W takim kalendarzu mog ą by ć równie Ŝ podane terminy odbioru innych odpadów zbieranych selektywnie, np. odpadów tworzyw sztucznych, odpadów wielkogabarytowych czy zb ędnego sprz ętu AGD itp. na terenach wiejskich (punkt gromadzenia odpadów).

3. Post ępowanie z odpadami w zakresie odbioru, transportu, odzysku i unieszkodliwiania.

Podstaw ą prawidłowego post ępowania z odpadami jest ustalenie zasad, okre ślaj ących sposób i miejsca ich gromadzenia, odbiór i transport do miejsc odzysku (np. sortownia surowców wtórnych) lub unieszkodliwiania (kompostownia, składowisko).

Zasady post ępowania z odpadami na terenie gminy okre ślaj ą przepisy porz ądkowe, uj ęte w „Regulaminie utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy” i uchwalane przez Rad ę Gminy.

Gromadzenie odpadów w miejscu ich wytwarzania jest pierwszym, podstawowym elementem zorganizowanego systemu ich odbierania i unieszkodliwiania. Sposób przechowywania odpadów na posesji i usuwania decyduje o stanie sanitarnym i jako ści Ŝycia mieszka ńców na danym terenie.

Techniki zbierania materiałów przeznaczonych do odzysku to:

• zbiórka u źródła, • przydomowy system odnoszenia (punkt gromadzenia), • składnica dostarczanych przez mieszka ńców/dowo Ŝonych wysegregowanych odpadów.

W technikach zbierania do gromadzenia stosuje si ę ró Ŝne pojemniki i worki. Techniki zbierania oraz ró Ŝne pojemniki wspólnie tworz ą ró Ŝne technologie zbierania, posiadaj ące zarówno zalety jak te Ŝ wady. Poni Ŝej omówiono najcz ęś ciej stosowane technologie zbierania.

Tab.19 . Technologie selektywnego zbierania odpadów.

Lp. Technologia zbierania Zalety ☺☺☺ Wady Zbieranie „ u źródła” 1. Pojemniki jednokomorowe na kółkach 110-220 litrów - wymagaj ą rzadszego opró Ŝniania - dodanie kolejnego pojemnika - do odbioru odpadów mo Ŝna wymaga dodatkowych wykorzysta ć transport odbieraj ący kosztów odpady zmieszane - ocena zebranych odpadów przez obsług ę pojazdu jest utrudniona 2. Pojemniki dwukomorowe na kółkach - poj. 240 l; - jeden taki pojemnik jest ta ńszy od - strumie ń odpadów mo Ŝe by ć wewn ątrz mog ą by ć podzielone poziomo lub dwóch 1.no-komorowych zanieczyszczony w pionowo - pojemnik mo Ŝe by ć wyposa Ŝony w przypadku „pomylenia” regulowan ą przegrod ę, co komór umo Ŝliwia dostosowanie - mo Ŝliwo ść gromadzenia tylko pojemno ści do ilo ści zbieranych dwóch strumieni odpadów odpadów 3. Worki wielokrotnego u Ŝytku - zajmuj ą mniej miejsca ni Ŝ - po opró Ŝnieniu nie mog ą pojemniki zosta ć w miejscu odbioru- - mog ą by ć odzyskiwane mog ą by ć „zwiewane” - s ą jednorazowym wydatkiem dla - dostarczone do punktu domu/władz lokalnych zbiorki musz ą by ć odbierane 4. Worki jednorazowe - mog ą by ć zabierane przez pojazdy - worki powinny by ć jednokomorowe odzyskiwane do przerobu - odbiór z posesji jest prosty i szybki - konieczno ść bie Ŝą cego – obni Ŝa koszty odbioru kupowania worków - kolory worków ułatwiaj ą sortowanie - worki podatne na rozerwanie na ró Ŝne rodzaje odpadów i rozsypanie odpadów - opró Ŝnianie worków r ęczne lub mechaniczne, co zwi ększa koszty.

Dziennik Urz ędowy - 896 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

System odnoszenia – punkty gromadzenia 1. Małe pojemniki jednokomorowe o systemie - pojemnik opró Ŝnia jeden pracownik - mieszka ńcy musz ą donosi ć hakowym - typowe pojemniki w kształcie dzwonu, prowadz ący pojazd odpady do pojemnika; sze ścianu, z otworami; podnoszone mechanicznie i - lokalizacja pojemnika łatwa do pozorne niewygody z tym wyładowywane wprost do pojazdu zbieraj ącego zmiany zwi ązane mog ą mie ć - pojemniki s ą estetyczne negatywny wpływ na efekty - system mo Ŝe by ć ł ączony z innymi zbiórki sposobami zbierania - pojazdy z podno śnikami hydraulicznymi nie mog ą obsługiwa ć innych pojemników 2. Małe i średnie kontenery wielokomorowe o systemie - dokładniejsza segregacja - osobne komory, mniejsze ni Ŝ hakowym - podzielone na kilka komór; kolejno ść materiałów pojedynczy pojemnik, co rozładowywania - oszcz ędno ści wynikaj ące z wymaga cz ęstszego mo Ŝliwo ści zast ąpienia kilku opró Ŝniania pojemników jednym jedna z komór mo Ŝe zapełnia ć si ę szybciej i trzeba opró Ŝnia ć cały kontener - wielokomorowe kontenery wymagaj ą wielokomorowego pojazdu zbieraj ącego, który jest dro Ŝszy 3. Małe i średnie pojemniki jednokomorowe na kółkach - stosunkowo niska cena - mo Ŝliwo ść zanieczyszczania - standardowe 750-2200 l, wykonane ze stali lub - do odbioru odpadów mo Ŝna innymi odpadami z uwagi na tworzyw sztucznych, z kołami lub prowadnicami do stosowa ć standardowe śmieciarki podobny wygl ąd do podno śników widłowych -pojemniki mo Ŝna umieszcza ć we pojemnika słu Ŝą cego do wn ękach i wytacza ć do zbierania odpadów opró Ŝnienia zmieszanych- - wymagany jest odr ębny pojemnik na ka Ŝdy z rodzajów zbieranych odpadów, chyba Ŝe zbierane są np. opakowania, sortowane pó źniej na poszczególne rodzaje Składnica donoszonych / dowo Ŝonych odpadów 1. Średnie i du Ŝe kontenery jednokomorowe - otwarte z - kontenery o du Ŝej pojemno ści, co - wymagaj ą wi ęcej miejsca góry lub z boku obni Ŝa koszty zbiórki - wysoki koszt - mog ą słu Ŝyć do zbierania odpadów - gdy punkt gromadzenia zbyt sektora gospodarczego odległy system staje si ę mniej wygodny 2. Średnie i duŜe kontenery wielokomorowe - przydatne - du Ŝe rozmiary umo Ŝliwiaj ą - po wypełnieniu jednej komory dla terenów wiejskich, gdzie istotna jest cz ęstotliwo ść mniejsz ą cz ęstotliwo ść opró Ŝniania trzeba usun ąć do rozładunku opró Ŝniania - mo Ŝliwo ść jednoczesnego cały kontener, nawet je śli gromadzenia ró Ŝnych odpadów pozostałe komory nie s ą zapełnione - operacja posadowienia i załadunku wymaga miejsca, wi ęc nie s ą odpowiednie dla zwartej zabudowy mieszkaniowej

Sposób gromadzenia odpadów w ramach selektywnej zbiórki jest zale Ŝny od mo Ŝliwo ści stałego odbioru zebranych surowców wtórnych, poniewa Ŝ sortowanie odpadów ma na celu dostosowanie jako ści zebranych odpadów do wymaga ń odbiorców. Praktycznie w ka Ŝdym przypadku niezb ędne jest doczyszczenie surowców, polegaj ące na usuni ęciu materiałów obcych lub odpadów, nie spełniaj ących wymaganych cech jako ściowych.

Sortowanie odpadów jest jednym z działa ń, pozwalaj ących na zmniejszenie ilo ści powstaj ących odpadów lub w celu ponownego ich u Ŝycia (np. segregacja w zakładach produkcyjnych) jak równie Ŝ dla zmniejszenia strumienia odpadów komunalnych, kierowanych do składowania (segregacja w gospodarstwach domowych). Procesy sortowania podzieli ć mo Ŝna zale Ŝnie od przyj ętych kryteriów :

KRYTERIUM PRZEDMIOT/RODZAJ SORTOWANIA 1. odpady pochodz ące z selektywnej zbiorki, Sposób zbierania odpadów 2. odpady mieszane Rodzaj sortowanych odpadów 1. odpady o charakterze surowców wtórnych (makulatura, opakowania szklane, z tworzyw sztucznych itp.), 2. odpady wielkogabarytowe (sprz ęt i urz ądzenia z gospodarstw domowych; wraki samochodowe), 3. odpady niebezpieczne pochodz ące z gospodarstw domowych(baterie, lekarstwa, świetlówki, chemikalia itp.), 4. odpady organiczne, 5. odpady budowlane, z rozbiórek, przebudowy dróg Sposób sortowania na urz ądzeniach 1. sortowanie pozytywne, polegaj ące na wybieraniu frakcji przewidzianych do sortowniczych odzysku, 2. sortowanie negatywne, polegaj ące na wybieraniu zanieczyszcze ń i balastu Dziennik Urz ędowy - 897 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Technologia sortowania uzale Ŝniona jest od morfologii odpadów, okre ślonej dla danego terenu (miasta lub obszary wiejskie) oraz systemu zbierania (odpady wst ępnie posegregowane lub odpady zmieszane), natomiast wielko ść zakładu sortownia powinna odpowiada ć obecnym i przewidywanym ilo ściom odpadów, wynikaj ącym z planowanego systemu zagospodarowania odpadów; sortownia powinna by ć elementem takiego systemu.

Kompleksowy system gromadzenia i odbioru wyselekcjonowanych odpadów musi uwzgl ędnia ć odzysk odpadów wielkogabarytowych.

Odpady wielkogabarytowe, zwane cz ęsto „przestrzennymi”, stanowi ą znaczny udział w ogólnej masie stałych odpadów komunalnych, poniewa Ŝ wytwarzane s ą nie tylko w gospodarstwach domowych. Odpady takie powstawa ć mog ą w ró Ŝnych okoliczno ściach, np. wskutek uszkodze ń mieszka ń czy budynków z powodu po Ŝaru; zalania lub katastrofy budowlanej; działa ń dewastacyjnych człowieka czy wreszcie ekonomicznej nieopłacalno ści naprawy przedmiotu(remontu obiektu) wobec ni Ŝszej ceny nowego produktu czy budowy.

Jak dotychczas odpady wielkogabarytowe nie posiadają ujednoliconych zasad specyfikacji; ich charakterystyka jest zró Ŝnicowana pod wzgl ędem rodzajowym, wymiarów i wagi jak te Ŝ organizacji i kosztów ich usuwania.

Z praktyki krajów i miast posiadaj ących pewne do świadczenie w zakresie gospodarowania tymi odpadami wynika ich kwalifikacja okre ślaj ąca warunki, jakie odpady przestrzenne powinny spełnia ć, mianowicie (na podst. niemieckich przepisów lokalnych miast Augsburga i Koblencji):

- wymiary powierzchni przedmiotu nie powinny przekracza ć 100 x 200 cm, - przedmiot nie powinien wa Ŝyć wi ęcej ni Ŝ 50 - 80 kg, - tzw. towary białe (chłodziarki, pralki, piece elektryczne) i tzw. towary brunatne (złom elektroniczny, komputery, odbiorniki TV itp.) nale Ŝy gromadzi ć oddzielnie, - naczynia i przedmioty zawieraj ące płyny powinny by ć osuszone, - uzgodniona do odbioru masa nie mo Ŝe przekracza ć 6 m 3 na ka Ŝdy odbiór.

Obj ęcie terenu gminy systemem selektywnej zbiorki odpadów wymaga okre ślenia sposobu ich gromadzenia i odbioru, uwzgl ędniaj ącego specyfik ę terenów wiejskich, odległo ści, a zwłaszcza przyzwyczajenia i zachowania mieszka ńców.

Na terenach wiejskich, gdzie selektywna zbiórka jest niezbyt popularna, nale Ŝy j ą systematycznie propagowa ć i równocze śnie tworzy ć zach ęty oraz warunki dla jej realizacji poprzez:

• propozycj ę dostarczania kolorowych worków i ich odbiór w systemie zbiórki obwo źnej wg „kalendarza usług”.

• tworzenie stałych punktów gromadzenia wyselekcjonowanych z odpadów surowców wtórnych, w postaci średniego lub du Ŝego kontenera wielokomorowego, ustawionego w utwardzonym miejscu, z du Ŝym dost ępem dla pojazdów (wymienny system kontenerów), do którego mieszka ńcy okresowo donosi ć b ędą wybrane odpady.

- Średni lub du Ŝy kontener umo Ŝliwia mniejsz ą cz ęstotliwo ść obsługi, równocze śnie zbiórk ę ro Ŝnych materiałów.

- Wskazanym jest, aby kontener był odpowiednio oznakowany, tj. zaopatrzony był w widoczne i czytelne listy odpadów, dla których przeznaczone s ą jego komory.

- Zbieranie odpadów wielkogabarytowych na terenie gminy mo Ŝna zorganizowa ć w postaci wyznaczonego miejsca, np. przy punkcie gromadzenia odpadów/przy kontenerze/ na donoszone przez mieszka ńców odpady „przestrzenne” - w rejonie dogodnym, dost ępnym dla pojazdów odbieraj ących odpady (PUK).

Zach ętą dla mieszka ńców do selektywnego gromadzenia i donoszenia odpadów do stałego punktu zbiórki mo Ŝe by ć ni Ŝsza oplata za odbiór z posesji pozostałych odpadów zmieszanych. Cz ęstotliwo ść wymiany kontenerów tworz ących stały punkt zbiórki b ędzie zale Ŝeć od szybko ści ich wypełnienia odpadami, donoszonymi przez mieszka ńców.

System zorganizowanego odbioru odpadów z ustalonych miejsc wymaga wprowadzenia zasady wcze śniejszego informowania mieszka ńców gminy:

• mo Ŝliwo ści wystawienia okre ślonych przedmiotów, nale Ŝą cych do tzw. „odpadów przestrzennych”, • warunkach, jakie musz ą spełnia ć przedmioty przeznaczone do odbioru, • terminach, w jakich odpady przestrzenne b ędą odbierane, • zasadach finansowych, na jakich odpady b ędą odbierane.

4. Redukcja odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji.

Najwa Ŝniejszym zało Ŝeniem Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, uwzgl ędnionym równie Ŝ w planach ni Ŝszych szczebli jest sukcesywna redukcja i odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania – do poziomów okre ślonych Dyrektyw ą Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów, tj.:

Dziennik Urz ędowy - 898 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

- w roku 2010 do 75 % tych odpadów wytworzonych w 1995 r., - w roku 2013 do 50% tych odpadów, wytworzonych w 1995 r., - w roku 2020 do 35 % tych odpadów, wytworzonych w 1995 r.

Procentowe poziomy redukcji odpadów biodegradowalnych odnosz ą si ę do ilo ści tych odpadów, wytworzonych w UE w 1995 r. w pa ństwach członkowskich. Dla potrzeb Planu Krajowego i planów wojewódzkich przyj ęto ogólne ilo ści odpadów wytworzonych w kraju w 1995 r. Poniewa Ŝ z Planu Wojewódzkiego nie wynika, jakie ilo ści tych odpadów wytwarzano w poszczególnych gminach w 1995 r. - zdaniem autorów niniejszego opracowania wyliczenia te nale Ŝy traktowa ć jako ogólne, tym bardziej, Ŝe przyj ęte w KPGO zało Ŝenia b ędą weryfikowane w trakcie prowadzonych bada ń morfologii i wła ściwo ści odpadów, kierowanych na składowiska w okresie obj ętym pierwszym krajowym Planem. W Planie Powiatowym zało Ŝono, Ŝe odpady organiczne z wiejskich gospodarstw domowych b ędą stosownie do potrzeb zagospodarowywane we własnym zakresie i nie b ędą obj ęte zorganizowanym systemem ich gromadzenia i odbioru.

Natomiast w wi ększych miejscowo ściach gminy, w rejonach rozproszonej zabudowy jednorodzinnej, w sytuacji zainteresowania mieszka ńców takimi działaniami, wskazane jest tworzenie warunków do kompostowania ro ślinnych odpadów domowych i zielonych/ogrodowych we własnym zakresie, w przydomowych kompostowniach, np. przez sformalizowanie takich działa ń dzi ęki odpowiednim zapisom w „Regulaminie utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gm. Kiwity ”.

Poni Ŝej w tabeli zestawiono niektóre opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji poza składowaniem.

Tab.20. Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji poza składowaniem.

Opcje zagospodarowania odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji Odpady komunalne Mechaniczno-biologiczne Fermentacja ulegaj ące bio... przekształcanie odp. Kompostowanie Recykling beztlenowa zmieszanych Odpady + + zmieszane Odpady kuchenne ulegaj ące + + biodegradacji Odpady zielone + + Odpady kuchenne + zielone + + Papier + + + Odpady tekstylne + Drewno +

Rola kompostowania w systemie gospodarki odpadami.

Kompostowanie jest jedn ą z metod unieszkodliwiania odpadów komunalnych, w rezultacie stosowania której nast ępuje przemiana surowców biologicznych w produkt o odmiennej strukturze oraz całkowite unieszkodliwienie frakcji biologicznej odpadów z równoczesnym wytworzeniem warto ściowego nawozu organicznego, tj. kompostu. Kompostowanie odpadów ma na celu:

1) unieszkodliwienie odpadów pod wzgl ędem sanitarnym przez zniszczenie mikroorganizmów chorobotwórczych zawartych w masie odpadów i stabilizacj ę czynnej substancji organicznej, 2) zmniejszenie do minimum pozostało ści, która musi by ć składowana, 3) otrzymanie nawozu organicznego przydatnego do wykorzystania w nawo Ŝeniu gleb.

Obni Ŝenie stopnia uci ąŜ liwo ści, a zwłaszcza higienizacja masy odpadów kierowanych na składowisko oraz znaczne zmniejszenie ich obj ęto ści jest najwi ększ ą zalet ą techniki kompostowania. Inn ą zalet ą kompostowania jest pozyskiwanie materiału/surowca do gospodarczego wykorzystania.

Zastosowanie techniki kompostowania pozwala obni Ŝyć koszty transportu odpadów na odległe składowisko wówczas gdy istnieje mo Ŝliwo ść zlokalizowania zakładu kompostowania w bli Ŝszej odległo ści od centrum gromadzenia. Istnieje wiele systemów kompostowania , spo śród których wydzieli ć mo Ŝna dwa podstawowe:

1) kompostowanie w warunkach naturalnych (w pryzmach na otwartym powietrzu oraz w przydomowych kompostowniach), 2) kompostowanie w warunkach sztucznych( w komorach, na płytach fermentacyjnych).

Metody kompostowania mo Ŝna zró Ŝnicowa ć ze wzgl ędu na u Ŝyty surowiec, tj.:

• kompostowanie odpadów zmieszanych, • kompostowanie wydzielonej frakcji odpadów organicznych.

Kompostowanie mo Ŝe wyst ępowa ć samodzielnie jako technika ograniczaj ąca mas ę odpadów składowanych lub jako jeden z elementów kompleksowego zakładu unieszkodliwiania odpadów. Ze wzgl ędu na jako ść produktu otrzymanego z kompostowania nale Ŝy rozgraniczy ć kompostowanie odpadów zmieszanych od kompostowania odpadów organicznych, uzyskanych z selektywnej zbiorki(obecnie brak jest Dziennik Urz ędowy - 899 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz. normy/standardów jako ści dla kompostu z bioodpadów; istniej ąca norma dotyczy wył ącznie kompostu z odpadów komunalnych).

Przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych niezb ędne jest okre ślenie celu, jaki spełnia ć ma kompostownia, mianowicie:

• czy ma produkowa ć produkt o ograniczonym zbycie, np. do rekultywacji zdegradowanych terenów, ze wzgl ędu na zanieczyszczenia szkłem, resztkami folii, zawarto ść metali ci ęŜ kich, • czy ma produkowa ć wysokowarto ściowy produkt, który mo Ŝna b ędzie stosowa ć do nawo Ŝenia gruntów uprawnych i ogrodów.

Wa Ŝnym aspektem wła ściwego wyboru drogi realizacji takich przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych jest te Ŝ wła ściwa kolejno ść zamierze ń, mianowicie:

1) wdro Ŝenie selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych, 2) wdro Ŝenie zbiórki odpadów organicznych, 3) okre ślenie składu odpadów - okre ślenie zawarto ści frakcji odpadów nadaj ącej si ę do kompostowania, 4) przeprowadzenie prób kompostowania.

Wybór kierunku przetwarzania odpadów z uwzgl ędnieniem lokalnych uwarunkowa ń nale Ŝy do gminy jako organizatora systemu. Dla obszarów średniej wielko ści obj ętych selektywnym gromadzeniem odpadów organicznych zalecana jest m.in. metoda kompostowania w pryzmach, napowietrzanych lub przerzucanych; w przypadku średniej wielko ści zakładów unieszkodliwiania odpadów, jak np. sugerowane w wojewódzkim planie „Rejony Gospodarki Odpadami” wskazuje si ę zakłady mechaniczno-biologicznego przekształcania odpadów zmieszanych jako efektywn ą opcj ę unieszkodliwiania odpadów celem redukcji ich obj ęto ści i bezpiecznego dla środowiska składowania pozostało ści.

VI. Projektowany system gospodarki odpadami w gminie.

Zgodno ść post ępowania z odpadami wobec prawa wymaga, aby gminny plan gospodarki odpadami był spójny z planami wy Ŝszych szczebli, tj. aby był dostosowany do proponowanych dla powiatu rozwi ąza ń organizacyjnych i techniczno- technologicznych.

Plan Gospodarki Odpadami dla powiatu lidzbarskiego zakłada osi ągni ęcie nast ępuj ących celów:

• budow ę zakładu zagospodarowania stałych odpadów komunalnych, powstaj ących w powiecie - jako rozwi ązanie docelowe; • obj ęcie całego powiatu segregacj ą odpadów i selektywnym ich zbieraniem - jako działania organizacyjne; • propagowanie i tworzenie warunków do lokalnego, przydomowego kompostowania frakcji organicznych odpadów domowych i odpadów zielonych; • likwidacj ę starych wysypisk odpadów i zamykanie oraz rekultywowanie składowisk, które nie maj ą prawnych i technicznych mo Ŝliwo ści spełnienia obowi ązuj ących wymaga ń w zakresie bezpiecznej dla środowiska eksploatacji i monitoringu.

Maj ąc na wzgl ędzie aktualny stan gospodarki odpadami w gminie oraz ustalon ą w planie nadrz ędnym hierarchi ę działa ń w zakresie ochrony środowiska przed odpadami - planowany do wprowadzenia w Gm. Kiwity system zagospodarowania odpadów na lata 2004-2007 z uwzgl ędnieniem perspektywy do 2011 r. powinien obejmowa ć:

• wszelkie działania zwi ązane z ograniczaniem i zapobieganiem powstawaniu odpadów sektora komunalnego, • zorganizowanie w gminie systemu selektywnego gromadzenia surowców wtórnych, • zorganizowanie i wdro Ŝenie w gminie systemu zbierania odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z gospodarstw domowych, • zorganizowanie systemu zbierania odpadów wielkogabarytowych, stosownie do potrzeb mieszka ńców terenów wiejskich, • aktualizacj ę przepisów lokalnych w postaci „Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie”, stanowi ących podstaw ę prawn ą planowanych do wprowadzenia systemów zbierania i odzysku odpadów, • opracowanie projektu rekultywacji wysypiska w Kierwinach i rozpocz ęcie rekultywacji obiektu, • informowanie lokalnej społeczno ści o planach, działaniach i inwestycjach zwi ązanych z planowan ą gospodarka odpadami w gminie.

Proponowany do wprowadzenia w Gminie system zagospodarowania odpadów mo Ŝe by ć realizowany w jednym z wariantów, tj.:

I. w warunkach utworzonego w powiecie lidzbarskim Rejonu Gospodarki Odpadami, - przyjmuj ącego do unieszkodliwiania odpady ze wszystkich gmin powiatu, II. w warunkach dostosowania gminnego systemu gromadzenia odpadów do unieszkodliwiania w MZPOK w gm. Bisztynek.

Niezale Ŝnie od wariantu, który zostanie wybrany/ lub b ędzie mo Ŝliwy do realizacji - scenariusz działa ń gminnych w ramach przyj ętego planu gospodarki odpadami powinien obejmowa ć: Dziennik Urz ędowy - 900 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

• tworzenie punktów gromadzenia odpadów, • systemy zbierania wybranych rodzajów odpadów.

Punkty gromadzenia odpadów na terenach wiejskich; √ miejsce gromadzenia donoszonych przez mieszka ńców odpadów opakowaniowych, wielkogabarytowych, √ usytuowane stosownie do potrzeb mieszka ńców miejscowo ści/wsi tak, aby jak najwi ęcej osób miało do niego łatwy dost ęp, √ koszty utrzymania i obsługi punktu zawarte s ą w ogólnej opłacie za wywóz i zagospodarowanie odpadów na terenie obj ętym zorganizowanym odbiorem.

Najcz ęś ciej spotykane rozwi ązania punktu zbiórki odpadów to miejsce, gdzie ustawione s ą ró Ŝnej wielko ści odpowiednio oznakowane szczelne pojemniki/kontenery, a powierzchnia składowa posiada przegrody betonowe dla zabezpieczenia przed ewentualnym przedostaniem si ę zanieczyszcze ń do gruntu i do środowiska.

System zbierania odpadów niebezpiecznych pochodz ących z gospodarstw domowych z terenów wiejskich:

√ zbieranie odpadów w ustalonych terminach; proponowany dla terenów wiejskich, gdzie w okre ślonych dniach po okre ślonej trasie je ździ specjalistyczny transport, zatrzymuj ąc si ę w ustalonym miejscu w poszczególnych miejscowo ściach -w tych dniach mieszka ńcy mog ą przynosi ć swoje odpady do pojazdu; organizacja takiego systemu wymaga przeprowadzenia odpowiedniej kampanii promocyjnej i edukacyjnej ,

√ mo Ŝliwo ść dostarczania odpadów niebezpiecznych do punktu zbiórki (proponowany dla miejscowo ści) - mieszka ńcy przynosz ąc np. odpady opakowaniowe czy przywo Ŝą c odpady wielkogabarytowe jednocze śnie mog ą dostarcza ć tak Ŝe niebezpieczne.

VII. Harmonogram realizacji planowanych przedsi ęwzi ęć .

1. Harmonogram działa ń do 2011 roku.

Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1. Działania informacyjno-edukacyjne z x x x x x x x x zakresu prowadzonej przez władze lokalne gospodarki odpadami 2. Aktualizacja przepisów porz ądkowych - x x Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie” 3. Organizacja i wdra Ŝanie systemów x x x x selektywnego gromadzenia wybranych rodzajów odpadów 4.* Udział w tworzeniu Rejonu Gospodarki x x x Odpadami, obejmuj ącego cały powiat/cz ęść powiatu 5.* Dostosowanie gminnego systemu x x x gromadzenia i selekcjonowania odpadów do unieszkodliwiania poza powiatem lidzbarskim

2. Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć w okresie 2004 - 2007.

Poni Ŝej w tabeli zestawiono planowane działania organizacyjne, techniczne i inwestycyjne słu Ŝą ce realizacji gminnego planu gospodarki odpadami w okresie 2004-2007 w Gm. Kiwity.

Jednostki odpowiedzialne/ Lp. Planowane przedsi ęwzi ęcia Okres realizacji uczestnicz ące w realizacji 1. Działania informacyjne i edukacyjne, zwi ązane z planowan ą i realizowan ą 2004-2007; U G, szkoły, organizacje w gminie gospodark ą odpadami praca ci ągła pozarz ądowe, lokalne media 2. Wprowadzenie/aktualizacja „Regulaminu utrzymania porz ądku i czysto ści 2004-2005 U G, firmy komunalne, w gminie” jako podstawy prawnej planowanych działań z zakresu wła ściciele gospodarki odpadami nieruchomo ści, sołectwa 3. Obj ęcie terenów wiejskich zorganizowanym systemem selektywnego 2005-2007 U G, sołectwa, wła ściciele gromadzenia surowców wtórnych(tworzyw sztucznych, szkła) nieruchomo ści 4. Zorganizowanie systemu zbierania odpadów niebezpiecznych, 2005-2007 U G, firmy komunalne; pochodz ących z gospodarstw domowych z terenów wiejskich – opartego o sołectwa, wła ściciele obwo źny system odbioru odpadów niebezpiecznych z nieruchomo ści, firmy posesji/gospodarstw komunalne, (kalendarz usług) posiadaj ące odpowiednie zezwolenia 5. Osi ągni ęcie ustalonych poziomów odzysku i skierowania do 2006 PGK, firmy, placówki handlowe unieszkodliwiania n/w odpadów: usługowe,. a. odpady niebezpieczne – 15 % b. odpady wielkogabarytowe – 20% c. odpady budowlane – 15 % 6. Opracowanie projektu rekultywacji wysypiska w Kierwinach, zamkniecie 2005 Urz ąd Gminy Dziennik Urz ędowy - 901 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

obiektu 7. Rozpocz ęcie rekultywacji wysypiska w Kierwinach 2006 i lata Urz ąd Gminy nast ępne 8.* Udział w tworzeniu powiatowego Rejonu Gospodarki Odpadami 2005-2007 Wg Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami 9* Dostosowanie gminnego system gromadzenia i selekcjonowania 2005-2007 Wg Powiatowego Planu odpadów do unieszkodliwiania poza powiatem lidzbarskim Gospodarki odpadami

VIII. Sposoby i źródła finansowania.

Maj ąc świadomo ść znaczenia planowanych inwestycji w gospodarce odpadami nale Ŝy stwierdzi ć, Ŝe wielko ść i koszty przyszłych zamierze ń znacznie wykraczaj ą poza mo Ŝliwo ści gminnego bud Ŝetu, st ąd ich realizacja b ędzie mo Ŝliwa wył ącznie przy wsparciu ze źródeł zewn ętrznych.

Dla gminy dost ępnymi źródłami finansowania inwestycji z zakresu gospodarki odpadami czyli inwestycji ekologicznych s ą nast ępuj ące grupy środków:

• publiczne, tj. pochodz ące z bud Ŝetu pa ństwa lub pozabud Ŝetowych instytucji publicznych, • prywatne, np. z banków komercyjnych, • prywatno-publiczne.

Finansowanie inwestycji zwi ązanych z gospodark ą odpadami najcz ęś ciej mo Ŝe mie ć form ę: • po Ŝyczek, dotacji i dopłat, udzielanych do oprocentowania preferencyjnych kredytów, udzielanych przez Narodowy i Wojewódzki FO Ś i GW, • preferencyjnych kredytów udzielanych przez Bank Ochrony Środowiska SA, • dotacji udzielanych przez Fundacj ę EkoFundusz, • środków własnych inwestorów, • kredytów i po Ŝyczek udzielanych przez banki komercyjne.

Polska jako członek Unii Europejskiej ma prawo dost ępu do finansowania inwestycji z zakresu ochrony środowiska, w tym zwi ązanych z gospodark ą odpadami ze środków Funduszu Spójno ści - w odniesieniu do inwestycji o charakterze regionalnym, o warto ści ponad 10 mln € - oraz z funduszy strukturalnych, w tym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w przypadku inwestycji mniejszych.

W ramach wspólnotowej polityki strukturalnej funkcjonuj ą cztery fundusze strukturalne:

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, 2. Europejski Fundusz Społeczny, 3. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, 4. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa.

Pomoc ze środków funduszy strukturalnych kierowana jest do wybranych regionów, w których poziom PKB na jednego mieszka ńca jest ni Ŝszy ni Ŝ 75 % średniej unijnej; poniewa Ŝ w Polsce wszystkie regiony spełniaj ą to kryterium kwalifikowania, st ąd władze wszystkich regionów mog ą stara ć si ę o dofinansowanie z tego źródła.

Przedsi ęwzi ęcia w dziedzinie ochrony środowiska w nadchodz ących latach b ędą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i realizowane w ramach dwóch programów operacyjnych, przygotowanych przez rz ąd na podstawie „Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006”: • Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego(ZPORR), • Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjno ści Przedsi ębiorstw”.

Beneficjentami pomocy w ramach ZPORR b ędą: • jednostki samorz ądu terytorialnego (gminy, powiaty i województwa lub działaj ące w ich imieniu jednostki organizacyjne), • zwi ązki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, • inne jednostki publiczne.

Przy inwestycjach zwi ązanych z ochron ą środowiska maksymalny udział środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w kosztach kwalifikowanych wynosi 75 %; w przypadku inwestycji infrastrukturalnych generuj ących znaczny zysk netto udział wyniesie 50%.

Kategorie wydatków kwalifikuj ących si ę do finansowania przy inwestycjach infrastrukturalnych to: • przygotowanie dokumentacji technicznej, • wykup gruntów, • uzbrojenie terenów, • prace budowlano-monta Ŝowe, • prace wyko ńczeniowe, • zakup wyposa Ŝenia, • nadzór in Ŝynierski. Dziennik Urz ędowy - 902 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Procedura składania i oceny wniosków.

(schemat rozpatrywania wniosków do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego)

1. Urz ąd Marszałkowski - przyjmowanie wniosków, ich formalna ocena. 2. Panel ekspertów - merytoryczna ocena wniosków. 3. Regionalny Komitet Steruj ący - rekomendacja wyboru projektów. 4. Zarz ąd Województwa - wybór projektów. 5. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej - ocena zgodno ści projektów z celami ZPORR. 6. Wojewoda - podpisanie umowy z beneficjentem.

IX. Analiza oddziaływania Planu Gospodarki Odpadami na środowisko.

Projekt Planu zakłada unieszkodliwianie odpadów powstaj ących w gminie i usuwanie zagro Ŝeń zwi ązanych z odpadami nagromadzonymi na starym wysypisku. Powstaj ące odpady b ędą zagospodarowane w ramach systemu selektywnego gromadzenia oraz ich odzysku i unieszkodliwiania, w ilo ściach stosownych do zało Ŝonych poziomów. Realizacja Planu skutkowa ć b ędzie dla środowiska gminy zasadnicz ą redukcj ą zagro Ŝeń, zwi ązanych z wytwarzaniem odpadów. Ograniczanie ilo ści odpadów nie segregowanych przeznaczonych do składowania wpłynie na zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na stan poszczególnych elementów środowiska. Stopniowe i konsekwentne wdra Ŝanie segregacji i odzysku odpadów, połączone z działaniami edukacyjno-informacyjnymi przyczyni si ę do oszcz ędniejszego gospodarowania zasobami środowiska. Wyodr ębnianie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, pochodz ących z odpadów domowych i odzysk odpadów wielkogabarytowych przyczyni si ę do ochrony powierzchni ziemi. Wdro Ŝenie planu gospodarki odpadami, uwzgl ędniaj ącego odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, prowadzi ć b ędzie w rezultacie do zmniejszenia zagro Ŝenia zanieczyszczania gleb i wód; tym samym realizacja planu nie przyczyni si ę do powstawania nowych zagro Ŝeń lub uci ąŜ liwo ści dla środowiska gminy.

X. System monitoringu realizacji celów Planu Gospodarki Odpadami.

Ustawa o odpadach stanowi, Ŝe plan gospodarki odpadami powinien zawiera ć opis systemu monitoringu i oceny wdra Ŝania zaplanowanych przedsi ęwzi ęć .

Podstaw ę systemu monitorowania i nadzorowania realizacji elementów planu gospodarowania odpadami stanowi ą:

• bazy danych o odpadach, tworzone przez Urz ąd Marszałkowski • bazy danych o pozwoleniach/zezwoleniach w zakresie prowadzonej działalno ści gospodarczej zwi ązanej z gospodark ą odpadami, wydawanych podmiotom przez organy administracji rz ądowej i samorz ądowej, • obowi ązuj ące normy i przepisy prawne.

Główne zadania zwi ązane z monitoringiem, kontrol ą i egzekwowaniem przepisów to:

1) monitorowanie i kontrola instalacji gospodarki odpadami, 2) monitoring i kontrola przewo źników i po średników (posiadaczy odpadów), 3) monitoring i kontrola instalacji gospodarki odpadami, nie wymagaj ących zezwole ń, 4) kontrola przemieszczania pewnych rodzajów odpadów, 5) identyfikacja nielegalnych instalacji lub działa ń, 6) egzekwowanie przepisów w zwi ązku z niedotrzymywaniem warunków posiadania pozwoleń, przekraczaniem obowi ązuj ących przepisów i norm. Zadania zwi ązane z monitoringiem i kontrol ą realizacji planu przypisane s ą stosownie do posiadanych kompetencji organom ochrony środowiska ró Ŝnych szczebli: • w zakresie wydanych decyzji, przestrzegania przepisów prawa miejscowego - Urz ędy Miast i Gmin, • w zakresie kontroli prawidłowo ści działania instalacji gospodarki odpadami - WIO Ś, Pa ństwowa Inspekcja Sanitarna, Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego, Pa ństwowa Inspekcja Pracy.

Planowany system monitoringu i kontroli przewiduje okresowe/rutynowe kontrole posiadaczy odpadów i prowadz ących instalacje, zwi ązane z recyklingiem i unieszkodliwianiem odpadów, przeprowadzane przez przedstawicieli kompetentnych władz dla sprawdzenia: • prawidłowo ści prowadzonej ewidencji zwi ązanej z obrotem odpadami, • prawidłowo ści funkcjonowania instalacji, • prawidłowo ści prowadzonego monitoringu instalacji dla oceny jej oddziaływania na środowisko/otoczenie, • oceny działalno ści instalacji jako elementu planu gospodarowania odpadami. Monitoring i ocena wdra Ŝania planu b ędą oparte na konkretnych miernikach ilo ści odpadów odzyskanych, wywiezionych i unieszkodliwionych oraz miernikach zawartych w dokumentach powiatowych i wojewódzkich (wska źniki, normy, standardy jako ści itp.). Cele krótkoterminowe w gospodarce odpadami b ędą weryfikowane co 2 lata, natomiast długoterminowe - co 4 lata.

Dziennik Urz ędowy - 903 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Ocena realizacji planu powinna by ć przeprowadzona w oparciu o podstawowe wska źniki, które zamieszczone zostały w tabeli poni Ŝej. Cel strategiczny: Minimalizowanie mo Ŝliwych do przewidzenia zagro Ŝeń środowiska powodowanych przez odpady.

Wska źniki oceny realizacji planu.

Jednostki Stan Źródła informacji o Cel Wska źniki miary wyj ściowy wska źnikach w przeliczeniu Zapobie Ŝenie powstawaniu Urz ąd Statystyczny, odpadowo ść produkcji* na jednostk ę od 2004 r. odpadów podmioty gospodarcze produkcji w przeliczeniu Ograniczenie wytwarzanych Urz ąd Statystyczny, odpadowo ść produkcji* na jednostk ę od 2004 r. odpadów podmioty gospodarcze produkcji Ograniczenie negatywnego potwierdzone zgłoszenia dotycz ące wpływu odpadów na liczba zgłosze ń od 2004 r. Urz ąd miasta, WIO Ś negatywnego wpływu środowisko Powtórne wykorzystanie Ilo ść odpadów poddanych Urz ąd Marszałkowski, odpadów Mg od 2004 r. odzyskowi, w tym na terenie gminy podmioty gospodarcze

Dobry system Ludno ść obj ęta zorganizowan ą % od 2004 Odbiorcy odpadów gospodarowania odpadami zbiórk ą odpadów

Liczba miejsc ustawienia pojemników szt. od 2004 Dane własne, odbiorcy do selektywnej zbiórki odpadów odpadów

Współdziałanie w celowym zwi ązku etapy wdra Ŝania od 2004 Dane własne i w przyszło ści gmin do spraw organizacji rozwi ąza ń zwi ązku gmin gospodarki odpadami Ograniczenie ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji Ilo ść odpadów biodegradowalnych składowanych na Dane własne, Urz ąd zagospodarowywanych poza Mg od 2004 składowisku Marszałkowski składowiskiem mi ędzygminnym pochodz ących z terenu gminy Kiwity Brak nielegalnych Liczba nielegalnych składowisk szt. od 2004 r. Dane własne składowisk odpadów Wysoka świadomo ść Dane własne i placówek społecze ństwa w zakresie Liczba akcji edukacyjnych szt. od 2004 r. edukacyjnych post ępowania z odpadami

• wska źniki trudne do sprawdzenia na szczeblu gminnym, natomiast kwestie eliminacji wytwarzania i minimalizacji ilo ści wytwarzanych odpadów s ą mocno podkre ślane na ka Ŝdym kroku w gospodarce odpadami.

XI. Materiały źródłowe. ο II Polityka Ekologiczna Pa ństwa. ο Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010. ο Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2002-2010. ο Krajowy Plan Gospodarki Odpadami. ο Plan Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko-mazurskiego na lata 2003-2006 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2007-2010. ο Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska z pó źn. zmianami. ο Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach z późn. zmianami. ο Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z pó źn. zmianami. ο Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw z pó źn. zmianami. ο Ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. ο Rozporz ądzenie ministra środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami. ο Dyrektywa Rady 1999/31/EC w sprawie składowania odpadów. ο Strategia Rozwoju Powiatu Lidzbarskiego na lata 2001-2016 (opr.2000). ο Wst ępna Diagnoza Sytuacji i Uwarunkowa ń Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Powiatu Lidzbarskiego (opr.2003). ο Rocznik Urz ędu Statystycznego 2003. ο Raporty Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska 2001,2002,2003. ο Materiały opracowane przez Urz ąd Gminy w Kiwitach(ankiety). ο Materiały udost ępnione przez Starostwo Powiatowe w Lidzbarku Warmi ńskim. ο Materiały udost ępnione przez Urz ąd Marszałkowski. Dziennik Urz ędowy - 904 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

ο Informacje ogólnodost ępne z Internetu (witryny powiatu i gmin). ο Materiały własne autorów opracowania.

XII. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym. Plan Gospodarki Odpadami dla Gm. Kiwity został sporz ądzony w sposób zgodny z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa oraz wymaganiami okre ślonymi w ustawie o odpadach i rozporz ądzeniu ministra środowiska w sprawie sporz ądzania planów gospodarki odpadami. Plan gospodarki odpadami uwzgl ędnia równie Ŝ ustalenia Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami dla województwa warmi ńsko-mazurskiego oraz Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu lidzbarskiego. Omawiany Plan Gospodarki Odpadami stanowi integraln ą cz ęść Programu Ochrony Środowiska dla Gm. Kiwity. Plan zawiera analiz ę stanu gospodarki odpadami, z której wynika, Ŝe wi ększo ść mieszka ńców Gminy obj ęta jest zorganizowanym odbiorem odpadów komunalnych, kierowanych do unieszkodliwiania, ale w gminie brak jest systemu selektywnego gromadzenia surowców wtórnych z odpadów komunalnych oraz wybranych rodzajów odpadów (niebezpiecznych, wielkogabarytowych). Opracowana prognoza zmian w gospodarce odpadami wskazuje, Ŝe w nadchodz ących latach, pomimo stopniowo malej ącej liczby mieszka ńców, b ędzie mo Ŝna obserwowa ć powolny wzrost ogólnej ilo ści odpadów wytwarzanych w gminie, z okresowymi jednak zmianami, zale Ŝnie od ich rodzaju (m.in. odpady biodegradowalne, odpady budowlane, odpady tworzyw sztucznych)oraz koniunktury gospodarczej kraju/województwa/powiatu i zwi ązanych z tym postaw konsumenckich mieszka ńców.

Proponowany docelowy system gospodarki odpadami polega na zorganizowanym odbiorze wytwarzanych odpadów w celu odzysku i/lub unieszkodliwiania wybranych rodzajów, dla których w Planie Krajowym ustalono okre ślone poziomy. Proponowany system wskazuje równie Ŝ na potrzeb ę utworzenia - na bazie składowiska wskazanego do rozbudowy - rejonu gospodarki odpadami dla potrzeb całego powiatu lub jego cz ęś ci.

Ograniczanie negatywnego oddziaływania odpadów na środowisko jest jednym z najwa Ŝniejszych zada ń własnych miast/gmin w zakresie gospodarki odpadami. Dla potrzeb realizacji tego zadania w Planie okre ślono harmonogramy działa ń krótko- i długoterminowych ze wskazaniem źródeł finansowania planowanych przedsi ęwzi ęć . Analiza oddziaływania planu na środowisko wskazuje, Ŝe realizacja planu nie przyczyni si ę do powstawania nowych zagro Ŝeń lub uci ąŜ liwo ści dla środowiska gminy, wpłynie natomiast na zmniejszenie zagro Ŝeń oraz ochron ę powierzchni ziemi. Monitoring i ocena realizacji ustale ń planu b ędzie oparta na analizie ilo ści zebranych, odzyskanych, unieszkodliwionych i składowanych odpadów w odniesieniu do wska źników wojewódzkich i krajowych. Cele krótkoterminowe weryfikowane b ędą co 2 lata, natomiast długoterminowe - co 4 lata.

Dziennik Urz ędowy - 905 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

Dziennik Urz ędowy - 906 - Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 16 Poz.

293 ZARZ ĄDZENIE PORZ ĄDKOWE Nr 3 Dyrektora Urz ędu Morskiego w Gdyni z dnia 7 lutego 2005 r.

w sprawie zmiany zarz ądzenia porz ądkowego w sprawie bezpiecze ństwa Ŝeglugi morskich statków sportowych o długo ści całkowitej do 24 m.

Na podstawie art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1502, Nr 170, poz. 1652, z 2004 r. Nr 6, poz. 41 i Nr 93, poz. 895, Nr 273, poz. 2703) zarz ądza si ę, co nast ępuje:

§ 1. W zarz ądzeniu porz ądkowym Nr 1 Dyrektora Urz ędu Morskiego w Gdyni z dnia 2 kwietnia 2002 r. w sprawie bezpiecze ństwa Ŝeglugi morskich statków sportowych o długo ści całkowitej do 24 m (Dz. Urz. Województwa Pomorskiego Nr 62, poz. 1426, Dz. Urz. Województwa Warmi ńsko-Mazurskiego Nr 45, poz. 713) wprowadza si ę nast ępuj ące zmiany: w zał ączniku Nr 4 do zarz ądzenia:

1) w pkt 1 litera a otrzymuje brzmienie: ,,a) stacjonarny radiotelefon VHF (od 1.02.2007 r. z DSC)",

2) w pkt 2 litera a otrzymuje brzmienie: „a) stacjonarny radiotelefon VHF (od 1.02.2007 r. z DSC)"

§ 2. Zarz ądzenie wchodzi w Ŝycie z dniem 15 lutego 2005 r. z moc ą obowi ązuj ącą od 1 lutego 2005 r. w drodze obwieszcze ń wywieszonych na tablicach ogłosze ń w siedzibie Urz ędu Morskiego w Gdyni i kapitanatach portów: Gda ńsk, Gdynia, Hel, Władysławowo i Elbl ąg oraz podlega opublikowaniu w Dziennikach Urz ędowych Województw Pomorskiego i Warmi ńsko-Mazurskiego.

DYREKTOR Urz ędu Morskiego w Gdyni Igor Jagniszczak