T.C. Balikesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar Ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dali
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI KAMU KURUM VE KURULUŞLARI İNTERNET SİTELERİNİN 2007/4 SAYILI GENELGE KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ARAÇ GELİŞTİRİLMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Erkan DURAN Balıkesir, Ağustos – 2008 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI KAMU KURUM VE KURULUŞLARI İNTERNET SİTELERİNİN 2007/4 SAYILI GENELGE KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ARAÇ GELİŞTİRİLMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Erkan DURAN Balıkesir, Ağustos – 2008 ÖZET KAMU KURUM VE KURULUŞLARI İNTERNET SİTELERİNİN 2007/4 SAYILI GENELGE KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ARAÇ GELİŞTİRİLMESİ Erkan DURAN Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi / Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Taner TANRISEVER) Balıkesir, 2008 Bu çalışmanın amacı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu - Marmara Araştırma Merkezi tarafından hazırlanan ve 2007/4 sayılı Başbakanlık genelgesi ile yayımlanan “Kamu Kurumları İnternet Sitesi Kılavuzu” kapsamında kamu kurum ve kuruluşları internet sitelerini değerlendirmeye yönelik bir araç geliştirilmesidir. Çalışmada öncelikle söz konusu kılavuz kapsamında belirlenen kriterlere göre değerlendirme işlemlerini yapabilen bir PHP class’ı (sınıf’ı) yazılmış, sonra da bu class’ı kullanarak çalışan bir araç geliştirilmiştir. Class’ın ve aracın geliştirilmesinin ardından, 35 kamu kurum ve kuruluşu internet sitesi ana sayfası, “http://webtest.balikesir.edu.tr” adresinde yer alan geliştirilmiş bu araç ile “İçerik (Asgari)”, “Tasarım (Erişilebilirlik)”, “Tasarım (Teknik Özellikler)” ve “Genel Görünüm” olmak üzere dört ana başlıktaki kriterlere göre değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda, bu web sayfalarının; asgari içerik ile ilgili kriterleri büyük ölçüde sağladıkları ancak diğer üç ana başlıkta yer alan kriterlere göre hem standartlar yönünden, hem de erişilebilirlik yönünden eksiklerinin olduğu ortaya çıkmıştır. Anahtar Sözcükler: Web Sayfası Değerlendirme Aracı, İnternet Siteleri Kılavuzu, W3C, Web Standartları, Erişilebilirlik, e-Devlet ii ABSTRACT THE DEVELOPMENT OF A TOOL AIMED AT THE EVALUATION OF THE PUBLIC INSTITUTIONS WEBSITES UNDER THE CIRCULAR 2007/4 Erkan DURAN Balıkesir University, Institute of Science Department of Computer Education and Instructional Technology (M. Sc. Thesis / Supervisor: Assist. Prof. Dr. Taner TANRISEVER) Balıkesir, 2008 The aim of this study is developing a tool aimed at evaluation of public institutions websites according to “Public Institutions Websites Guide” which is prepared by The Scientific and Technological Research Council of Turkey – Marmara Research Center and published with circular 2007/4 of The Office of The Prime Minister. Firstly in this study, a PHP class which is able to evaluate according to criterions which determined under the guide was written. Afterwards, a tool works by using this PHP class was developed. After developing PHP class and the tool, 35 public institutions website main pages were evaluated with this developed tool which is available at “http://webtest.balikesir.edu.tr” according to criterions in four main categories as being “Content (Minimum)” , “Design (Accessibility)” , “Design (Techinical Properties) ” and “General View ”. At the result of evaluations, it was come out that these web pages provided almost all of the criterions related with minimum content. But, it was also come out that these web pages have deficiencies for both standards and accessibility according to criterions in other three main categories. Keywords: Webpage Evaluation Tool, Websites Guide, W3C, Web Standards, Accessibility, e-Government iii İÇİNDEKİLER ÖZET ...........................................................................................................................ii ABSTRACT................................................................................................................iii İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... iv SİMGELER ve KISALTMALAR ..............................................................................vi ŞEKİL LİSTESİ.........................................................................................................vii TABLO LİSTESİ......................................................................................................viii ÖNSÖZ .......................................................................................................................ix 1. GİRİŞ ...................................................................................................................... 1 1.1 2007/4 Sayılı Başbakanlık Genelgesi Hakkında.................................................... 4 1.2 Erişilebilirlik (Accessibility).................................................................................. 5 1.2.1 Web Standartları ................................................................................................. 9 1.2.2 W3C/WAI WCAG............................................................................................ 10 1.3 e-Devlet (Elektronik Devlet)................................................................................ 11 1.4 Araştırmanın Amacı ve Önemi ............................................................................ 13 1.5 Araştırma Problemi .............................................................................................. 14 2. LİTERATÜR TARAMASI................................................................................... 15 2.1 Kamu Kurum ve Kuruluşları Siteleri ile İlgili Çalışmalar................................... 15 2.1.1 Türkiye’deki Çalışmalar.................................................................................... 15 2.1.2 Dünyadaki Çalışmalar....................................................................................... 21 2.2 Web Standartları ve Erişilebilirlik ile İlgili Araçlar............................................. 24 3. YÖNTEM.............................................................................................................. 27 3.1 Değerlendirme İçin Belirlenen Kriterler .............................................................. 30 3.2 Web Sayfası Değerlendirme Class’ı (Sınıf’ı) ...................................................... 33 3.2.1 Class’ın Sınırlılıkları......................................................................................... 34 3.2.2 Class’taki Fonksiyonlar ve Görevleri ............................................................... 34 3.2.2.1 Constructor (Kurucu) Fonksiyon ................................................................... 35 3.2.2.2 Private (Özel) Fonksiyonlar ........................................................................... 37 3.2.2.3 Public (Genel) Fonksiyonlar .......................................................................... 45 3.2.2.4 Dönen Değerler ve Sonuç Fonksiyonları ....................................................... 52 3.2.3 Class’ın Kullanımı ............................................................................................ 57 3.3 Web Sayfası Değerlendirme Aracı....................................................................... 58 4. BULGULAR VE YORUMLAR........................................................................... 60 iv 4.1 İçerik (Asgari) ...................................................................................................... 60 4.2 Tasarım (Erişilebilirlik)........................................................................................ 61 4.3 Tasarım (Teknik Özellikler)................................................................................. 63 4.4 Genel Görünüm.................................................................................................... 68 5. SONUÇ VE ÖNERİLER ...................................................................................... 75 5.1 Class ve Araç ile İlgili Sonuç ve Öneriler............................................................ 75 5.2 Değerlendirilen Web Sayfaları ile İlgili Sonuç ve Öneriler................................. 79 EKLER ...................................................................................................................... 81 EK A KAMU KURUMLARI İNTERNET SİTESİ KILAVUZU............................. 81 EK B WEB SAYFASI DEĞERLENDİRME CLASS’I .......................................... 112 EK B.1 Kaynak Kodu ............................................................................................. 112 EK B.2 Sonuç Fonksiyonları ................................................................................... 143 EK B.3 İçerik Testleri Dil Dosyaları........................................................................ 144 EK B.3.1 Türkçe Dil Dosyası ................................................................................. 144 EK B.3.2 İngilizce Dil Dosyası ............................................................................... 144 EK C WEB SAYFASI DEĞERLENDİRME ARACI............................................. 146 EK C.1 Kaynak Kodu ............................................................................................. 146 EK C.2 Veritabanı Tablolarını Oluşturan SQL Kodları........................................... 167 EK C.2.1 Info Tablosu ............................................................................................. 167 EK C.2.2 Webpage