KAILANGAN BANG UMALIS NG Maligayang Bati! ANO ANG DOMESTIC VIOLENCE? AKING TAHANAN KUNG AKO’Y NANGANGANIB? pagbasa ng babasahing ito, nagawa ang unang Ang asawa mo ba kasintahan o kapareha sa bahay ay lub- Pumunta sa bahay ng isang kaibigan o kaya’y sa isang hakbang tungo sa isang pamamahay ligtas sa lugar na tinutuluyan ng mga kababaihang nasa tulad ng karahasan para sa iyo at iyong mga anak. Ang May Karapatan hang seloso at ikaw ay pinagbabawalan niyang makipag- S usap sa iyong mga kaibigan o pamilya? Hindi ka ba niya kalagayan mo. Kadalasan, ito’y walang bayad at may susunod na hakbang ay ang pagkuha ng tulong mula sa pinapayagang magtrabaho o kaya’y magaral ng Ingles? makukuha kang impormasyon ukol sa iba pang tulong na mga sanguniang nakalista dito o kaya’y gumawa ka ng maaari mong magamit. Kung makikitira ka sa iyong kaibi- iyong sariling listahan ng mga sanggunian sa iyong lugar. Kang Maging Pinagbantaan ka ba niyang ilalayo sa iyong mga anak? gan o pamilya, hangga’t maaari, ilihim mo sa nang-aabuso Sinabihan kaba niyang ipapa-deport ka? ang iyong kinaroroonan. Karapatan mong panatilihing Sinaktan kana ba niya? Ikaw ba’y pinilit niyang makipagta- lihim o pribado ang iyong immigration status. MGA SANGGUNIAN Ligtas Mula Sa lik kahit hindi mo kagustuhan? Pinagbabantaan ka ba Kung ika’y aalis sa bahay mo, pilitin mong maisama ang niyang sasaktan ka sa pamamagitan ng mga sandata kagaya iyong mga anak. Makakatulong kung madadala mo ang mga National Domestic Violence Hotline ng baril, patalim at iba pa? ibat’t-ibang dokumento: kagaya ng lisensiya sa pagmamane- May mga tagasalin sa iba’t-ibang mga wika Karahasan Sa Sinasabihan kaba niya na kasalanan mo ang kanyang pagig- , ID, pasaporte at mga visa para sa iyo at sa iyong mga 1-800-799-SAFE or ing marahas? Sinasabihan kaba niya na hindi naman malub- anak; mga sertipiko ng kapanganakan; mga dokumento ang kanyang karahasan? Ibinibintang ba niya sa drogas mula sa anumang programa na may tulong pang publiko; 1-800-799-7233 Iyong Tahanan at alak ang kanyang marahas na pagkilos? Nararamdaman mga kasunduan ng pangungupa ng bahay, mga tseke, mga mo ba na tila nasisiraan ka ng bait dahil sa kanya? Ikaw credit cards, paycheck stubs, lisensiya ng kasal, mga kopya ba’y tinatawag niya ng mga pangalang nakakababa at naka- ng mga buwis ng iyo at iyong asawa. Kung hindi ka sisira ng kompiyansa sa iyong sarili? makakakuha ng kopya ng kanyang green card o kaya’y ser- Kung “OO” ang iyong kasagutan sa ilang mga tanong na tipiko ng naturalization, kopyahin mo sa isang papel ang ito, hindi ka nag-iisa. Maraming mga babae ay nasa kala- mga impormasyon sa dokumentong ito. Kung sa akala mo gayang tulad mo. Ang mga ikinikilos ng iyong asawa o na darating ang panahon na kailangan mong umalis ng kapareha ay hindi mo kasalanan. May tulong para sa iyo. madalian, ihanda mo ang mga bagay na ito sa isang bag Mga Tanong upang madali mo itong makuha pagdating ng panahon. Ang domestic violence ay lumalala habang humahaba ang panahon. Ito’y hindi basta-basta na lang nawawala. At Matutunghayan mo sa babasahing ito kung papaano mo DAPAT BA AKONG TUMAWAG NG maiipagtanggol ang iyong sarili at ang iyong mga anak sa karahasang ito. MGA PULIS? Mga Sagot Bagama’t may mga babaeng inaabuso rin ng kapwa babae, OO. Labag sa batas ang domestic violence. Maaari kang ang asawa o kaparehang lalaki ang tinutukoy na nang-aabu- tulungan ng pulisya kung nais mong umalis sa iyong bahay sa babasahing ito. Bagama’t hindi matutukoy ang lahat at dalahin ka sa isang ligtas na lugar. Maaari ring arestuhin na legal na lutasin tungkol sa relasyong babae-sa-babae, ng pulis ang iyong asawa o kapareha kung inaakala nilang makapagbibigay pa rin ang babasahing ito ng mga impor- siya’y lumabag ng batas. Kung hindi naiintindihan ng pulis masyong ukol sa mga bagay na maaari mong gawin para sa ang iyong wika, humanap ng makakapagsalin para sa iyo iyong kaligtasan. maliban sa iyong asawa o anak. Palaging hilingin sa pulis na gumawa ng kumpletong ulat Para Sa Mga ukol sa mga nangyari at kunin mo ang bilang ng report na ito upang ikaw ay makakuha ng kopya. Tanungin mo at isu- Unang isinulat Donna Norton at nilathala ng Family lat ang pangalan at numero ng tsapa ng pulis na gumawa ng Violence Prevention Fund (FVPF). Pinabago ni Minty ANO ANG MAAARI KONG GAWIN? report na ito. Siu Chung ng AYUDA Inc. at Leni Marin ng FVPF. Kababaihang Nagbigay ng pondo ang California Dept. of Health upang Kung nakulong ang iyong asawa o kapareha, maaari siyang maisagawa ito sa Tagalog. Para sa karagdagang impor- May mga iba’t ibang serbisyo na makakatulong sa iyo upang pakawalan makalipas ang dalawang oras. Gamitin mo ang masyon, basahin ang manual na Domestic Violence in Immigrant at matigil ang karahasan sa iyong tahanan: tulad ng “shelters” o panahong ito upang makahanap ng ligtas na mapupunta- Immigrant and Refugee Communities Asserting the Rights of mga bahay na matutuluyan; mga ospital; mga pulis; tulong han. Kadalasan, ang isang babaing nagsusumbong ukol sa Battered Women. pang-legal at iba pang mga lugar na naglilingkod sa komu- domestic violence ay hindi dinadala ng mga pulis sa nidad. Immigration and Naturalization Service (INS). Maaring umorder ng babasahing ito at ang nabanggit na Refugee manual mula sa MAY NARINIG AKO UKOL SA MGA Family Violence Prevention Fund PROTECTION ORDERS. PARA SAAN 383 Rhode Island Street, Suite 304 San Francisco, CA 94133-5133 ANG MGA ITO? 415-252-8900 Ang protection order ay pinagbabawalan ang isang asawa na Maari ring umorder ng camera-ready version ng nang-aabuso na lumapit, sumugod, gahasain o tawagan ka, babasahing ito. Ikaw ay may pahintulot mula sa ang iyong mga anak o iba pang miyembro ng iyomg pamilya. tagalathala nito upang kopyahin ang kabuuan nito. Sa karamihan ng mga estado ng America, maaaring isama sa protection order ang pakiusap na ibigay sa iyo ang custody PINAGBABANTAANG AKO NG AKING estado. Kumunsulta ng isang tagapayo ukol sa imigrasyon o ng inyong mga anak, makakuha ng suporta para sa mga domestic violence sa iyong lugar. AKO BA’Y MADE-DEPORT KUNG anak, at paalisin siya sa inyong bahay, at ang pagbawalan ASAWA NA ILALAYO SA AKIN ANG MGA GAGAWIN KO ANG MGA NABANGGIT siyang makialam sa iyong immigration status. Hindi mo ANAK KO KUNG IIWANAN KO SIYA. SA ITAAS? kinakailangang maging isang US citizen o legal na residente ANO ANG MAARI KONG GAWIN? AKO AY ISANG REFUGEE, MAAARI BA para kumuha ng protection order. Upang mapatibay at AKONG TUMANGGAP NG WELFARE AT Kung ikaw ngayon ay isang US citizen, legal na permanen- mabigyang bisa ang isang protection order, kinakailangan Kung ang iyong asawa o kapareha ay nagbabantang ilayo sa MEDICAID? teng residente o kaya’y may hawak na legal na visa, hindi handa kang tumawag ng pulis para ipatupad ito. iyo ang iyong mga anak o kaya’y iuwi ito sa kanyang saril- ka maaaring madeport maliban na lamang kung ang pagpa- ing bansa, kailangang mong; Sa unang limang taon mula ng kanilang pagdating sa sok mo sa US ay sa madayang paraan, nilabag mo ang mga MAKAKAKUHA BA AKO NG 1. Kumuha kaagad ng custody order. Maaaring isama sa Estados Unidos, ang mga refugees ay maaaring tumanggap kondisyones ng iyong visa o kaya’y may mga krimen kang PROTECTION ORDER KAHIT HINDI order na ito ang kautusang pinagbabawalan ang asawa o ng food stamps, Pansamantalang Tulong para sa mga ginawa. kapareha na ilipat ang mga anak mula sa bansang kani- Pamilyang Nangangailangan, Medicaid at iba pang mga Kung wala kang mga dokumento o kaya’y hindi mo tiyak AKO US CITIZEN? lang kinalalagyan. programa na nakakatulong sa sinumang US citizen. Yung ang iyong immigration status, dapat kang makipagkita sa mga refugees na nandito na sa US ng limang taon o higit pa OO. Hindi mo kailangang maging isang US citizen o legal 2. Kung ang mga bata ay US citizens, magpadala kaagad isang abogado upang gawing maging legal ang iyong status ay hindi na maaaring tumanggap ng food stamps. Ang na residente para makakuha ng protection order. Ang ng kopya ng order na ito sa embahada ng bansa ng iyong o kalagayan. Samantala, kailangang gawin mo ang dapat karapatan na makatanggap ng Medicaid, Temporary Aid isang abogado ay maaaring makatulong ngunit makakakuha asawa o kapareha at isang kopya sa US Department of mong gawin upang ikaw ay maligtas sa panganib o kara- Needy Families (TANF), at general assistance ay depende ka pa rin nito kahit wala kang abogado. Ang mga pormang State para maiwasan ang pagbibigay ng pasaporte at hasan. Kahit na isuplong ka ng iyong asawa o kapareha sa sa bawa’t estado. Kumunsulta sa isang tagapayo ukol sa kailangan mo ay makukuha sa mga bahay-hukuman, mga visa sa iyong mga anak. INS, hindi ka kaagad-agad madedeport at kadalasan shelter para sa mga babae, mga tanggapan ng serbisyong imigrasyon at domestic violence sa iyong lugar. magkakaroon ka ng pagkakataon na magpaliwanag ng pang-legal, at sa ilang mga istasyon ng pulis. Kadalasan, 3. Bigyan mo ng kopya ng order ang eskwelahan ng mga iyong kaso ng isang hukom. hindi tinatanong ng mga korteng sibil ang immigration sta- bata at sabihan mo sila na huwag papayagan ang mga bata na sumama kaninuman maliban sa iyo. tus pag humihiling ng protection order, custody order para KUNG AKO’Y WALANG MGA DOKU- sa anak, o pagsasawalang bisa ng kasal. Magtanong sa 4. Siguraduhin mong meron kang mga bagong litrato, pas- MADE-DEPORT BA ANG AKING isang abogadong nagbibigay ng libreng serbisyo sa mga aporte at dokumento ng kapanganakan ng iyong mga A MENTO, MAAARI BA AKONG TUMANG- mabababa ang kinikita ukol sa mga patakaran ng husgado anak. Gumawa ka ng listahan ng mga tirahan at bilang GAP NG WELFARE AT MEDICAID? ASAWA O KAPAREHA KUNG AKO’Y sa iyong lugar. ng telepono ng mga matalik na kaibigan at pamilya ng KIKILOS? iyong asawa o kapareha sa kanyang bansa. Kung nag-apply na ang iyong asawa ng legal permanent PAPAANO AKONG MAKAKAKUHA NG residency para sa iyo o kaya’y nagawa mo na ito mismo, sa Ang paglapit mo sa mga shelters o sa mga abogado para PA PA PAPAANO KO SUSUPORTAHAN ANG pamamagitan ng Violence Against Women Act, ikaw ay humingi ng tulong ay malayong maging sanhi ng pagkaka- LEGAL NA PERMANENT RESIDENCY AKING SARILI’T MGA ANAK KUNG maaaring tumanggap ng mga benipisyo katulad ng mga deport ng iyong asawa o kapareha. NG WALANG TULONG NG AKING benipisyong tintanggap ng sinumang legal na permanent IIWANAN KO ANG AKING ASAWA? resident. (Tunghayan sa itaas). Kung lalapit ka sa mga pulis at ang iyong asawa o kapareha ASAWA? ay mahatulan dahil sa isang krimeng kanyang nagawa, May dalawang paraan, ayon sa Violence Against Women Ipinag-uutos ng batas na dapat suportahan ng ama ang Kung wala kang karapatang makakuha ng legal na perma- maaari siyang -deport, depende sa kanyang immigration Act (VAWA). Ang una ay tinatawag na “self-petitioning” o kanyang mga anak kahit hiwalay kayo ng tirahan o kahit na nent residency, hindi ka maaaring makakuha sa maraming status at kung gaano kalubha ang kanyang krimeng pagpapetisyon sa sarili. Sa halip na umasa sa iyong asawa kayo’y hindi kasal at walang pagsaalang-alang sa immigra- tulong na galing sa gobyerno. Pero maaari ka pa ring nagawa. tion status. Kailangan mong sumangguni sa abogadong tumanggap ng emergency Medicaid. Tumawag sa mga para makakuha ng iyong residency, ikaw na mismo ang Mahalagang ikaw at ang iyong mga anak ay ligtas. Ang gagawa ng aplikasyon para sa iyong sarili’t mga anak. espesyalista sa mga pamilya upang malaman mo kung paano tagapayo ukol sa imigrasyon o domestic violence para ikaw ka makakakuha ng suporta sa inyong estado. Ang mga ay matulungan nila na makahanap ng “safe” na ospital na mga karahasang ikinikilos ng iyong asawa o kapareha ang Walang gagampanan ang iyong asawa at ni hindi niya siyang naglagay ng alanganin sa sarili niya. kailangang malaman ito. Dahil kumplikado ang paggawa ilang kasal na babae ay maaari ring makatanggap ng supor- hindi magsusumbong ukol sa kawalan mo ng mga doku- nito, dapat kang sumangguni muna sa isang kawani ng shel- para sa asawa o alimony. mento. Maaari ka ring makakakuha ng tulong mula sa mga ter o kaya’y sa isang abogadong espesiyalista sa imigrasyon. Ang mga legal na permanenteng residente ay maaaring iba’t ibang grupo sa komunidad na nagbibigay ng libreng makakuha ng trabaho dahil sila ay may mga green cards. pagkain tulad ng ibang simbahan, at tulong mula sa mga Ang pangalawang paraan sa pagkuha ng residency ay domestic violence shelters. KAILANGAN KO BANG MAKIPAGKITA tinatawag na “cancellation of removal”o pagkansela ng pag- Ang mga refugees o iba pang mga imigrante ay kailangang SA ISANG ABOGADO KAHIT HINDI KO papaalis. Ang paraang ito ay magagamit mo lamang kapag kumuha ng pahintulot para makapagtrabaho. Ang isang ikaw ay maaaring madeport o pabalikin sa iyong bansa. abogado ng imigrasyon ay makapagsasabi sa iyo kung ikaw ITO KAYANG BAYARAN? Maaring iurong ng korte ang pagdedeport sa iyo at bigyan ay maaaring makakuha ng pahintulot na magtrabaho. MAAARI BANG MAKAKUHA NG MGA ka ng residency o karapatang manatili kung ikaw ay Mahalagang hindi ka gumamit ng mga dokumentong palso BENIPISYONG PANG-PUBLIKO AT Huwag kang pupunta sa INS ng hindi ka muna nakipagki- kwalipikado o may sapat na dahilan. Kaya lamang, dahil o kaya’y magsinungaling ukol sa iyong pagiging US citizen. MEDICAID ANG MGA ANAK KONG ta sa isang abogado. Hindi mabubunyag ang mga napag- ikaw ay dapat nakatakdang litisin para -deport para maka- MGA US CITIZENS? usapan ninyo ng abogado at hindi ka niya maaaring isup- pag-apply sa paraang ito, siguraduhin mong nakipagusap AKO AY LEGAL NA PERMANENTENG long sa INS. Kung hindi mo kayang bayaran ang abogado, kamu sa isang abogadong espesilyalista sa imigrasyon bago RESIDENTE. MAAARI BA AKONG OO. Kahit na ikaw ay walang mga dokumento, maaaring makipagkita ka sa pinakamalapit na tanggapang nagbibigay ka magpatuloy. TUMANGGAP NG WELFARE AT tumanggap ng tulong pang-publiko ang mga anak mong US ng serbisyong pang-legal o kaya’y tumawag sa isa sa mga Kung inaakala mo na hindi ka nararapat sa paraan ng MEDICAID? citizens katulad rin ng mga ibang bata na citizens. Kung samahan ng imigrasyong nakalista sa babasahing ito. VAWA, huwag kang masyadong maghinagpis. Meroong iba ikaw mismo ay walang dokumento, huwag na huwag mo pang paraan para makakuha ng immigration status tulad ng May mga ilang legal na permanenteng residente na maaar- itong sasabihin, kahit na tanungin ka, habang nagtatangka bagong visa na isinagawa ng Kongreso para sa mga biktima ing tumanggap ng food stamps. Ang mga patakaran sa pag- kang kumuha ng mga benipisyo para sa iyong mga anak. ng krimen. Ang pinakamagaling na paraan ay makipagkita bibigay ng Medicaid, Temporary Aid to Needy Families Hindi kinakailangang malaman ng welfare officer ang iyong kaagad sa isang abogado na espesyalista ukol sa imigrasyon o (TANF – Pansamantalang Tulong sa mga Pamilyang status para mabigyan ng mga benipisyo ang iyong mga anak domestic violence (huwag na huwag kang tatawag sa INS). Nangangailangan) at general assistance ay naiiba sa bawa’t na citizens.