DOCSLIB.ORG

Onder Dementieprofessoren

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Onder Dementieprofessoren Prof.dr. Robbert Huijsman Onder dementieprofessoren Een overzicht van hun werk en inzichten Inhoudsopgave Deel A Thema’s in onderzoek en praktijk binnen het Nederlandse dementieveld, door de ogen van dementieprofessoren Voorwoord 6 1 Zomerinterviews met dementieprofessoren 10 1.1 Hoe het idee voor dit boek ontstond 10 1.2 Passie voor betere dementiezorg 11 1.3 Hoogleraren in dementiepuzzel 12 1.4 Doelen van dit avontuur 13 1.5 Centrale vragen tijdens de interviews 14 1.6 De verwerking van de interviews 15 1.7 Ontmoeten doet verbinden 16 1.8 Opzet van dit e-boek 17 2 Betekenisgeving van dementie 18 2.1 Wat we al wel weten over dementie 18 2.2 Hoeveel mensen hebben ‘dementie’? 22 2.3 Mechanismen bij dementie 25 2.4 Veroudering te keren? 31 2.5 Eérst goede diagnose en fenotypering 34 2.6 Vasculaire schade leidt tot dementie 36 2.7 Het zit deels in je genen, toch? 38 2.8 Neuroinflammatie: dementie door ontstekingen in de hersenen 41 2.9 Plasticiteit en reserves van hersennetwerken 43 2.10 Preventie en leefstijl: belangrijk voor hart én brein 48 3 Nederlandse dementiezorg doet het goed! 54 3.1 Goed oud worden in Nederland 54 3.2 Allround kampioen 55 3.3 Sterke punten in de (zorg)praktijk 56 3.4 Sterke punten in het onderzoek 60 3.5 Natuurlijk zijn er verbeterpunten 65 3.6 WHO stimuleert healthy ageing en dementiestrategie 69 3.7 Vervolg voor Deltaplan Dementie 72 4 Generalistische of specialistische benadering 74 4.1 Palet aan opvattingen 74 4.2 Gedachtelijn 1: Meer generalistisch kijken naar ‘dementie’ 76 4.3 Gedachtelijn 2: Combineer generalisten én specialisten 79 4.4 Gedachtelijn 3: Dementie vergt ziektespecifieke benadering 85 4.5 Synthese: gepersonaliseerde ecosystemen 89 5 Uit de hokjes, naar inter disciplinaire samenwerking 93 5.1 Samen werken aan persoonsgerichte en integrale dementiezorg 93 5.2 Samenwerking tussen onderzoekers; mag je er bij of niet?! 97 5.3 Verbindingen in de zorg 101 5.4 Verbindingen in onderzoek 104 5.5 Doorbreek het concurrentiemodel 107 6 Dromen over € 10 miljoen: nabije onderzoeksthema’s 110 6.1 Wat zou jij doen met 10 miljoen? 110 6.2 Diezelfde 10 miljoen naar een ander doen?! 128 6.3 Routewijzer voor gezamenlijke puzzeltocht door dementieprofessoren 130 7 Na- en dankwoord 136 Referenties 139 Deel B Portrettengalerij hoogleraren in Nederlandse dementieveld Introductie op doel en aanpak 142 Dementieprofessoren in alfabetische volgorde (tussen haakjes hun gepagineerde citaten in Deel A) prof.dr. W.P. (Wilco) Achterberg (22,52,54,67,68,69,87,114,130) 146 prof.dr. G.J. (Geert-Jan) Biessels (37,45,84,126) 148 prof.dr. R.-M. (Rose-Marie) Dröes (45,64,68,84,120) 151 prof.dr. W.M. (Wiesje) van der Flier (63,64,86,110) 155 prof.dr. A.L. (Anneke) Francke (24,80,119) 158 prof.dr. W.A. (Pim) van Gool (29,54,93,100,124) 161 prof.dr. M.J.L. (Maud) Graff (64,82,83,117,118,120,123) 164 prof.dr. J. (Jacobijn) Gussekloo (32,85,103,125) 168 prof.dr. J.P.H. (Jan) Hamers (47,55,57,81,101,116,117,120) 171 prof.dr. C.M.P.M. (Cees) Hertogh (55,66,108,119) 174 prof.dr. E.M. (Elly) Hol (30,46,61,62,78,97,105,127,129) 177 prof.dr. M. (Martijn) Huisman (52,62,92,106) 180 prof.dr. R. (Robbert) Huijsman 183 prof.dr. M.A. (Arfan) Ikram (24,29,34,39,43,53,78,79,98,118,127) 186 prof.dr. M.J.H. (Martien) Kas (20,45,46,61,63,91,92,104,108) 189 prof.dr.ir. H.W.H.G. (Helmut) Kessels (27,29,32,46,61,92,111) 192 prof.dr. R.P.C. (Roy) Kessels (44,107,123,130) 195 prof. dr. R.T.C.M. (Raymond) Koopmans (33,67,88,101,112) 198 prof.dr. P.J. (Paul) Lucassen (45,48,63,91,99,109,114,126) 202 prof.dr. K.G. (Katrien) Luijkx (58,79,97,107,118) 205 prof.dr.dr. A.B. (Andrea) Maier (33,43,127,128) 208 prof.dr. F.U.S. (Francesco) Mattace Raso (83,86,112) 211 prof.dr. B. (Betty) Meyboom-de Jong (52,66,77,80,113,118) 214 prof. dr. M.M.N. (Mirella) Minkman (57,65,75,79,121,) 217 prof. dr. T.H. (Majon) Muller (36,90,96,114,121,125) 221 prof. dr. H.L.G.R. (Henk) Nies (76,91,103,118) 224 prof.dr. M.G.M. (Marcel) Olde Rikkert (19,40,61,74,100,110,122) 227 prof.dr. R.C. (Richard) Oude Voshaar (18,85,95,121,124) 230 prof.dr. A.M. (Anne Margriet) Pot (55,70,71,72,80,104) 232 prof.dr. S.E.J.A. (Sophia) de Rooij (41,42,55,66,115,128) 236 prof.dr. Ph. (Philip) Scheltens (25,38,42,63,86,90,106) 239 prof.dr. E.J.A. (Erik) Scherder (21,43,44,51,97,112) 242 prof.dr. J.M.G.A. (Jos) Schols (67,89,107,121,129) 246 prof.dr. J.P.J. (Joris) Slaets (33,66,76,99,105,123,126) 250 prof.dr. I.E.C. (Iris) Sommer (47,55,97,102,104,105,111) 253 prof.dr. M.L. (Max) Stek (48,77,102,113) 256 prof.dr. D.F. (Dick) Swaab (31,32,57,62,66,81,115) 259 prof.dr. J.C. (John) van Swieten (39,40,41,88,96,107,122) 264 prof.mr.dr. B.A.M. (Anne-Mei) The (82,89,91,94,100) 266 prof.dr. F.R.J. (Frans) Verhey (33,34,39,43,80,100,101,107) 271 prof.dr. M.W. (Meike) Vernooij (29,39,78,98) 274 prof.dr. M.J.F.J. (Myrra) Vernooij-Dassen (51,55,64,85,87,98,119,130) 277 prof.dr. M.E. (Marjolein) de Vugt (90,91,101,113) 280 prof.dr. S.U. (Sytse) Zuidema (54,59,75,102,104,106,116) 283 prof.dr. S.M.G. (Sandra) Zwakhalen (60,77,78,117) 286 ONDER DEMENTIEPROFESSOREN Voorwoord Door prof.dr. Henk Nies en drs. Marco Blom Het onderzoek naar dementie ontwikkelt zich snel in Nederland. Dat moet ook. We hebben het over een hersenziekte die elk jaar 10.000 mensen meer zal treffen, als op korte termijn geen mogelijkheden voor genezing of preven­ tie komen. In cijfers: van 270.000 in 2019 naar meer dan een half miljoen in 2040. Het is bovendien een aandoening die ons erg veel kost, in belasting van partners, kinderen en andere mensen die de zorg op zich nemen en in maatschappelijke uitgaven. Verwonderlijk dat we als samenleving zo weinig investeren in dit grote vraagstuk, dat veel mensen veel verdriet en ongemak bezorgt. Het is al jaren een groot maatschappelijk probleem waar we op aller­ lei niveaus mee worstelen. De wetenschap dat het aantal mensen met demen­ tie zal verdubbelen en dat ook het potentieel aan mensen dat voor hen, privé of als professional, kan zorgen tegelijkertijd zal halveren, maakt het zoeken naar oplossingen zeer urgent. Dementie is een probleem dat je vóór wilt en moet zijn. Maar hoe doen we dat? We weten nog weinig over wat de verschillende vor­ men van dementie precies inhouden; we hebben nog geen effectieve behande­ ling, laat staan genezing voor dementie; we weten nog niet goed wat we kun­ nen doen om het te voorkomen en er zijn nog veel vragen over hoe we er het beste mee om kunnen gaan, als het dan tóch vóórkomt. Om daar achter te komen moeten we grote inspanningen doen in wetenschappelijk onderzoek; fundamenteel én toegepast. Er zijn inmiddels binnen het Deltaplan Dementie (2013 – 2020) een gericht onderzoeksprogramma Memorabel, het praktijk­ verbeterprogramma Dementiezorg voor Elkaar en er is een campagne om Nederland dementievriendelijk te maken. Daar zit op het eerste gezicht veel geld in, maar in verhouding tot de maatschappelijke impact en urgentie is het een druppel op de bekende gloeiende plaat. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) pleit voor een budget voor onderzoek en ontwikkeling van 1% van de kosten in de gezondheidszorg. Dat zou in ons land neerkomen op € 60 mil­ joen per jaar. Kortom, we investeren te weinig geld in dit grote vraagstuk. 6 VOORWOORD Ondanks onze kritische noot, zien we met genoegen dat het budget voor demen­ tie­onderzoek in Nederland de laatste jaren groeit. De impuls van de overheid voor het wetenschappelijke onderzoek (€ 60 miljoen in 8 jaar) en de investerin­ gen van Alzheimer Nederland (bijna € 10 miljoen in de jaren 2013­2018) gaan hand in hand met de groeiende wetenschappelijke belangstelling voor dementie en de groeiende community van wetenschappers op het gebied van dementie. Maar wat ga je doen voor dat geld? Hoe besteed je dat geld het best? Soms bestaat in de ‘buitenwereld’ het beeld dat onderzoekers elkaar vooral bestrijden om ‘hun’ onderzoek als het allerbelangrijkste te zien, om te laten zien dat de richting die zij onderzoeken dé oplossing gaat bieden. Wij denken dat er méér oplossingen en dus ook meer verschillende onderzoeksvragen en ­benaderingen nodig zijn: voor de korte én de lange termijn, fundamenteel én toegepast, op de mens met dementie gericht én op de omgeving gericht, op (psycho)sociale, technologische en medische interventies gericht, in een vroeg stadium én in een laat stadium van de aandoening, voor jongere én oudere mensen met dementie, voor de diverse ziektebeelden en voor de diverse groepen mensen in onze samen­ leving. Kortom, het vraagstuk is zó groot, dat je al gauw het overzicht kwijt bent: wat er onderzocht wordt en wie daarmee bezig is.
Load more

Recommended publications
  • Ageing Research Reviews Telomere Length and Frailty in Older Adults—A Systematic Review and Meta- Analysis
    Ageing Research Reviews 54 (2019) 100914 Contents lists available at ScienceDirect Ageing Research Reviews journal homepage: www.elsevier.com/locate/arr Telomere length and frailty in older adults—A systematic review and meta- T analysis Aline Carla Araújo Carvalhoa,b,d, Mário Luis Tavares Mendesb, Monique Carla da Silva Reisa,b, ⁎ Victor Santana Santosc, Diego Moura Tanajurab, Paulo Ricardo Saquete Martins-Filhob, a State University of Health Sciences of Alagoas, UNCISAL, Alagoas, Brazil b Investigative Pathology Laboratory, Federal University of Sergipe, Brazil c Laboratory of Epidemiology and Public Health, Federal University of Alagoas, Arapiraca, Alagoas, Brazil d Cesmac University Center, Alagoas, Brazil ARTICLE INFO ABSTRACT Keywords: Telomere shortening has been proposed as a potentially useful biomarker of human ageing and age-related Frailty morbidity and mortality. We performed a systematic review and meta-analysis to summarize results from in- Frail elderly dividual studies on the telomere length according to the frailty status and frailty index in older adults. We Telomere shortening searched the PubMed, SCOPUS and Web of Science databases to identify studies that evaluated the telomere length in frail and non-frail older adults and the relationship between telomere length and frailty index score. We used the base pairs (bp) as a measure of the telomere length. Summary estimates were calculated using random- effects models. Nine studies were included in the present systematic review and a total of 10,079 olderadults were analyzed. We found that the frail older adults (n = 355) had shorter telomeres than the non-frail (n = 1894) (Standardized Mean Difference [SMD] -0.41; 95% CI -0.73 to -0.09; P =0.01;I2 = 82%).
    [Show full text]
  • Tocotrienols, Health and Ageing: a Systematic Review
    Tocotrienols, health and ageing: A systematic review Georgousopoulou, EN, Panagiotakos, DB, Mellor, DD & Naumovski, N Author post-print (accepted) deposited by Coventry University’s Repository Original citation & hyperlink: Georgousopoulou, EN, Panagiotakos, DB, Mellor, DD & Naumovski, N 2017, 'Tocotrienols, health and ageing: A systematic review' Maturitas, vol 95, pp. 55-60 https://dx.doi.org/10.1016/j.maturitas.2016.11.003 DOI 10.1016/j.maturitas.2016.11.003 ISSN 0378-5122 ESSN 1873-4111 Publisher: Elsevier NOTICE: this is the author’s version of a work that was accepted for publication in Maturitas. Changes resulting from the publishing process, such as peer review, editing, corrections, structural formatting, and other quality control mechanisms may not be reflected in this document. Changes may have been made to this work since it was submitted for publication. A definitive version was subsequently published in Maturitas, [95, (2017)] DOI: 10.1016/j.maturitas.2016.11.003 © 2017, Elsevier. Licensed under the Creative Commons Attribution- NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ Copyright © and Moral Rights are retained by the author(s) and/ or other copyright owners. A copy can be downloaded for personal non-commercial research or study, without prior permission or charge. This item cannot be reproduced or quoted extensively from without first obtaining permission in writing from the copyright holder(s). The content must not be changed in any way or sold commercially in any format or medium without the formal permission of the copyright holders. This document is the author’s post-print version, incorporating any revisions agreed during the peer-review process.
    [Show full text]
  • Ageing Research Reviews
    AGEING RESEARCH REVIEWS AUTHOR INFORMATION PACK TABLE OF CONTENTS XXX . • Description p.1 • Audience p.1 • Impact Factor p.1 • Abstracting and Indexing p.1 • Editorial Board p.2 • Guide for Authors p.4 ISSN: 1568-1637 DESCRIPTION . As the average human life expectancy has increased, so too has the impact of ageing and age- related disease on our society. Ageing research is now the focus of thousands of laboratories that include leaders in the areas of genetics, molecular and cellular biology, biochemistry, and behaviour. Ageing Research Reviews (ARR) covers the trends in this field. It is designed to fill a large void, namely, a source for critical reviews and viewpoints on emerging findings on mechanisms of ageing and age- related disease. Rapid advances in understanding of mechanisms that control cellular proliferation, differentiation and survival are leading to new insight into the regulation of ageing. From telomerase to stem cells to energy and oxyradical metabolism, this is an exciting new era in the multidisciplinary field of ageing research. The cellular and molecular underpinnings of manipulations that extend lifespan, such as caloric restriction, are being identified and novel approaches for preventing age-related diseases are being developed. ARR publishes articles on focussed topics selected from the broad field of ageing research, with an emphasis on cellular and molecular mechanisms of the aging process and age-related diseases such as cancer, cardiovascular disease, diabetes and neurodegenerative disorders. Applications of basic ageing research to lifespan extension and disease prevention are also covered in this journal. AUDIENCE . All scientists interested in the biology of Ageing IMPACT FACTOR .
    [Show full text]
  • Ageing Research Reviews a Systematic Literature Review and Meta-Analysis of Real-World Interventions for Cognitive Ageing In
    Ageing Research Reviews 50 (2019) 110–130 Contents lists available at ScienceDirect Ageing Research Reviews journal homepage: www.elsevier.com/locate/arr A systematic literature review and meta-analysis of real-world interventions for cognitive ageing in healthy older adults T ⁎ Eleftheria Vaportzisa, Malwina A. Niechciala, Alan J. Gowa,b, a Department of Psychology, Heriot-Watt University, Edinburgh, EH14 4AS, UK b Centre for Cognitive Ageing and Cognitive Epidemiology, University of Edinburgh, Edinburgh, EH8 9JZ, UK ARTICLE INFO ABSTRACT Keywords: Activities running in community-based-settings offer a method of delivering multimodal interventions to older Systematic review adults beyond cognitive training programmes. This systematic review and meta-analysis investigated the impact Meta-analysis of randomised controlled trials (RCTs) of ‘real-world’ interventions on the cognitive abilities of healthy older Cognitive ageing adults. Database searches were performed between October 2016 and September 2018. Forty-three RCTs were Community-based interventions eligible for inclusion with 2826 intervention participants and 2234 controls. Interventions to enhance cognitive Healthy older adults ability consisted of participation in activities that were physical (25 studies), cognitive (9 studies), or mixed (i.e., physical and cognitive; 7 studies), and two studies used other interventions that included older adults assisting schoolchildren and engagement via social network sites. Meta-analysis revealed that Trail Making Test (TMT) A, p = 0.05, M = 0.43, 95% CI [-0.00, 0.86], digit symbol substitution, p = 0.05, M = 0.30, 95% CI [0.00, 0.59], and verbal fluency, p = 0.04, M = 0.31, 95% CI [0.02, 0.61], improved after specific types of interventions versus the control groups (which were either active, wait-list or passive controls).
    [Show full text]