Edward Stawecki Szlak rowerowy Śladami Rominckiego Jelena Przewodnik po Parku Krajobrazowym Puszczy Rominckiej Gołdap 2007 Fotografi e Edward Stawecki Opracowanie grafi czne Mirosław Słapik Redaktor Wstęp Mirosław Słapik ISBN 978-83-926076-0-1 Skład i łamanie Bezpłatnie SIGNI Mirosław Słapik www.slapik.pl Puszcza Romincka to kompleks leśny niezwykle atrakcyjny dla osób łaknących wypoczynku wśród Wydawca nieskażonej przyrody. Tajemnicze ostępy, unoszące Fundacja Rozwoju Regionu Gołdap się nad bagnami mgły, tęskny klangor żurawi, roz- pl. Zwycięstwa 16 brzmiewający nad zdziczałymi łąkami… Czegóż 19-500 Gołdap więcej oczekiwać może turysta - przyrodnik i esteta? www.frrg.pl Nie wolno jednak zapominać, iż natura – wbrew po- zorom - jest jednak niezwykle wrażliwa i delikatna. Człowiek potrafi zbrukać jej piękno, zniszczyć bo- gactwo i różnorodność. 3 Szkody, które wyrządzamy przyrodzie, nie wy- nikają najczęściej ze złej woli. Przeważnie spowo- dowane są brakiem wiedzy bądź wyobraźni. Nim wyruszymy na szlak warto zapoznać się z zamiesz- czonymi niżej wskazówkami. Dzięki nim nie tylko łatwiej będzie nam dbać o przyrodę, ale być może uchronią nas także od przykrych niespodzianek, choćby konieczności uiszczenia mandatu karnego. Należy pamiętać, że Puszcza Romincka przecięta Informacje praktyczne jest granicą państwową. Szlak poprowadzony jest tak, aby wyeliminować możliwość jej przekroczenia. Wystarczy jedynie re- Rezerwaty i uprawy spektować napotkane Obszary Puszczy Rominckiej w większości są udo- po drodze znaki. Warto stępnione dla uprawiania turystyki rowerowej i pie- też zapoznać się z prze- szej, a zimą - narciarskiej. Stałym zakazem wstępu pisami regulujące ruch objęte są jedynie rezerwaty przyrody, uprawy leśne turystyczny w rejonie poniżej 4 metrów, drzewostany nasienne. przygranicznym. Granice rezerwatów oznaczone są poprzez zielone Lasy należące do opaski umieszczone na korze drzew. W najbardziej Skarbu Państwa są eksponowanych punktach granicznych wszystkich własnością ogółu - całego społeczeństwa. Wszyscy chronionych obszarów stoją tablice informacyjne mamy prawo korzystać z ich walorów w celu wypo- zawierające podstawowe informacje na ich temat a czynku i rekreacji. Istnieją jednak ograniczenia za- także schematyczne mapy. Granice drzewostanów warte przede wszystkim w Ustawie o lasach, służące nasiennych wskazują żółte opaski wymalowane na zachowaniu bogactw przyrody. pniach drzew. Nadleśniczy ma możliwość wprowadzenia okre- sowego zakazu wstępu w przypadku zagrożenia pożarowego, bądź, gdy wykonywane są zabiegi gospodarcze (np. pozyskanie drewna), mogące za- grozić bezpieczeństwu osób postronnych. 4 5 Gdzie z namiotem? Przepisy dodatkowe W obrębie terenów puszczańskich nie ma pól namio- Liczne, zapisane w Ustawie o lasach i Ustawie o towych. Znajdują się one natomiast na ich obrzeżach ochronie przyrody, zakazy są zupełnie oczywiste. - w Gołdapi, Pluszkiejmach, Kiepojciach, Błąkałach Ich przestrzeganie przez turystów powinno wynikać i Stańczykach. Możliwość biwakowania zapewniają nie tyle ze znajomości prawa, ale z przyzwoitości także właściciele gospodarstw agroturystycznych. i kultury. Chyba nikomu nie trzeba tłumaczyć, że nagannym jest hałasowanie, śmiecenie, zanieczysz- Uwaga na granicę! czanie wód, bezmyślne uszkadzanie roślin, niszcze- nie mrowisk, gniazd ptasich i wybieranie z nich jaj. Puszcza Romincka położona jest w strefi e nadgra- Pamiętać musimy też o zakazie puszczania luzem nicznej. Turyści muszą, więc respektować specyfi cz- psów. Nawet, jeśli przekonani jesteśmy, że nasz pu- ne przepisy z tym związane. Najważniejsze to: pil nie stanowi żadnego zagrożenia dla dzikich zwie- ścisły zakaz przebywania na pasie drogi gra- rząt, powinniśmy prowadzić go na smyczy. nicznej; Wędrując po Puszczy spotkać możemy pracowni- zakaz fotografowania obiektów, znaków i urzą- ków Parku Krajobrazowego, leśników, funkcjona- dzeń granicznych oraz terenów położonych poza li- riuszy Policji i Straży Granicznej. Wszyscy chętnie nią granicy państwowej; służyć nam będą wszelką możliwą pomocą. Jed- zakaz bezpośredniego komunikowania się z in- nocześnie mają oni uprawnienia do kontroli doku- nymi osobami przez granicę; mentów napotkanych osób. Nie należy się tym de- zakaz przerzucania lub przejmowania przez nerwować albowiem działania te służą zapewnieniu granicę jakichkolwiek przedmiotów; bezpieczeństwa. zakaz przebywania w porze nocnej na akwenach Przestrzeganie przepisów obowiązujących na te- w odległości nie mniejszej niż 150 m od granicy. renie Puszczy Rominckiej nie popsuje nam wypo- czynku. Wprost przeciwnie - sprawi, że bezpiecznie Zapobieganie pożarom będziemy mogli napawać się pięknem otaczającej Na terenach leśnych, jak też w odległości do 100 nas przyrody. metrów od granicy lasu (poza miejscami wyznaczo- Dyrekcja nymi) zabronione jest rozniecanie ognia. Parku Krajobrazowego Puszczy Rominckiej 6 7 nego, który na drogowym przejściu granicznym w Budzisku wkracza na tereny Litwy. Ponad trzecia część proponowanego szlaku wie- dzie terenami puszczańskimi. Mimo to możliwość zabłądzenia jest zupełnie znikoma. Szczególnie przyda się tu umiejętność czytania mapy i oriento- wania jej za pomocą busoli. Gdy mimo to uznamy, że zabłądziliśmy, nie popadajmy w panikę. Należy Tropami Rominckich Jeleni przede wszystkim zachować spokój i ponad wszel- ką wątpliwość ustalić kierunki geografi czne świata. Krótka charakterystyka Gdy to zrobimy, na pierwszej napotkanej i wyraźnej drodze kierujemy się na południe - do szosy Gołdap Długość całkowita - 88,6 km, w tym: - Żytkiejmy. Stąd jadąc w prawo dotrzemy do Goł- po drogach o nawierzchni asfaltowej - ok. 20 km; dapi, w lewo - do Żytkiejm. traktami bitymi - 10 km; Dlaczego nie na północ? Otóż, zdenerwowani sy- leśnymi drogami gruntowymi - 33 km; tuacją możemy przeoczyć znaki i wjechać na teryto- po wiejskich drogach gruntowych, brukowa- rium Federacji Rosyjskiej. Wiąże się to ze sporymi nych i ścieżkach - 25,6 km. kłopotami. Trasa średnio trudna poprowadzona po silnie po- fałdowanym terenie Parku Krajobrazowego Puszczy To tyle tytułem wyjaśnień. Natomiast trasa jest Rominckiej i jego otulinie. Niedogodności z tym niezwykle atrakcyjna krajobrazowo, pozwala na ca- związane rekompensuje sieć dobrze utrzymanych łym odcinku obcować z nieskażoną dotąd przyrodą, leśnych i wiejskich traktów oraz niewielkie natęże- oddychać najczystszym w kraju powietrzem. Zapra- nie ruchu na asfaltowej szosie: Gołdap - przejście szam na szlak „Tropami Rominckich Jeleni”. graniczne w Budzisku. Gęsta sieć dróg daje możliwości jej modyfi ka- cji, dostosowania do indywidualnych potrzeb jak i sprawności fi zycznej poszczególnych uczestników wędrówki. Przy granicy z województwem pod- laskim łączy się ze szlakami Suwalszczyzny. W Żytkiejmach napotyka odnogę szlaku transgranicz- 8 9 Opis trasy przejścia granicznego w Budzisku dojeżdżamy do osady leśnej Jurkiszki. W jej pobliżu płynie ucho- dząca do jez. Gołdap rzeczka Jarka. Jest to drugi, co do długości ciek wodny Ziemi Gołdapskiej, uznawa- ny za górny odcinek rzeki Gołdapy. Około 150 m za mostem, na zakręcie zjeżdżamy z asfaltu w lewo na szeroki wysypany szutrem rozjazd. Zatrzymujemy się tu na krótki odpoczynek by zapoznać się z treścią ustawionych tu tablic. Szukamy drogi prowadzącej do ścieżki edukacyjnej „Porosty”. Jurkiszki – Szyliny 5,5 - 8 km Wybieramy szeroką wiodącą na północ drogę grun- tową. Wjeżdżamy do lasu. Przed nami wielokilome- trowa wędrówka, podczas której towarzyszyć nam będzie jedynie natura - przebogata fl ora i fauna ta- jemniczej krainy zwanej Puszczą Romincką. Jeśli będziemy zachowywać się jak przystało prawdzi- 0-5,5 km Gołdap – Botkuny - Jurkiszki wym turystom to przy odrobinie szczęścia spotkamy Umownym punktem startowym do naszej wędrów- wielu ich przedstawicieli. Niestety, nie będzie wśród ki jest rozległy parking usytuowany na placu Zwy- nich jelenia rominckiego. cięstwa. Spod okazałego pomnika wyjeżdżamy na Jeleń romincki przez wiele wieków był niekwestio- ulicę i kierujemy się w prawo, ku rondu. Jedziemy nowanym królem Puszczy Rominckiej. Panujące w na wprost w ulicę Paderewskiego. Na jej końcu, z niej surowe warunki wyselekcjonowały okazy prze- lewej, niszczejąca wieża ciśnień - jeden z niewielu wyższające pod względem fi zycznymi inne gatunki. ocalałych po ostatniej wojnie zabytkowych obiektów Jego bardzo okazałe poroże było cennym trofeum w mieście. Dalej prosto ulicą Suwalską do kolejne- myśliwskim. Dziś wytępione zupełnie fi gurują jedy- go ronda i rogatek Gołdapi. Widoczny po lewej las, nie w logo utworzonego w 1998 roku Parku Krajo- to zachodnie krańce Puszczy Rominckiej - miejsce brazowego Puszczy Rominckiej. Ślady jego bytności naszej penetracji. Asfaltową, o niezłej nawierzchni zachowały się w postaci tzw. „kamieni Wilhelma”, szosą prowadzącą do Żytkiejm i polsko-litewskiego przedwojennych datowników poczty gołdapskiej, 10 11 starych widokówek, obrazów i rzeźb, jak również w Szyliny. Dziś wspomnieniem po niej są jedynie ukry- motywach lokalnej heraldyki. Wieniec rogów jelenich te w kępach bzów fragmenty kamiennych fundamen- oplata m.in. herb Gołdapi na fl adze miejskiej. tów i popadający w ruinę budynek gospodarczy. Prawdopodobnie ich potomkowie żyją do dziś da- leko- na antypodach. Jak wieść niesie, dawno temu Szyliny - jez. Gołdap – Szyliny 8 - 9,5 km księżniczka pruska wychodząc za księcia angielskiego wniosła w wianie stado tych zwierząt. Prawdopodob- nie nie pasowały one do krajobrazu dumnego Albio- nu, więc wyekspediowano je aż do Nowej Zelandii. Leśny parking i znak zakazujący poruszania się wszel- kich pojazdów. Nas on nie