Leerkrachtenfiche - p.1

AFVAL BESTAAT NIET. BIJLAGE VOOR LEERKRACHTEN

Limburg.net ontwikkelde fiches om anderstaligen en laaggeletterden op een laagdrempelige manier in FICHE 6: WEGWIJS IN contact te brengen met afvalgewoontes (sorteren, HET RECYCLAGEPARK recycleren …) in de Limburgse gemeenten en Diest. De aanpak is bewust erg visueel, de taal 6.a. Wegwijs in zes stappen. wordt zo eenvoudig mogelijk gehouden. De fiche geeft aan hoe een bezoek aan een In totaal zijn er 9 afvalfiches beschikbaar voor recyclagepark van .net verloopt. 6.b. Betalen? Hoeft meestal niet. leerlingen en 11 afvalfiches voor leerkrachten. Hier wordt uitgelegd voor welke afvalsoorten er niet Hieronder een overzicht van de verschillende moet betaald worden, voor welke er moet betaald thema’s met telkens de doelstelling per fiche. worden als er een bepaalde hoeveelheid is over- schreden en welke soorten altijd betalend zijn. FICHE 1: WAT DOEN WE MET ONS AFVAL?

De fiche maakt duidelijk dat u afval niet enkel kan FICHE 7: AFVAL KOST GELD weggooien, er zijn 4 alternatieven die hier kort belicht worden. De fiche geeft uitleg over deafvalfactuur en wat er in ruil voor die belasting door Limburg.net wordt aangeboden. FICHE 2: HOE KAN U AFVAL VERMIJDEN? FICHE 8: SORTEERREGELS De fiche geeft meer uitleg over manieren om afval te vermijden. De vier pagina’s van deze fiche geven weer wat er bij de verschillende afvalsoorten hoort en wat niet. FICHE 3: HOE KAN U ZELF AFVAL VERWERKEN? FICHE 9: WAT U ZEKER NIET MAG DOEN MET AFVAL 3.a. Kiezen tussen composteren of kippen. 3.b. Wat mag u wel of niet composteren? Deze fiche geeft meer uitleg over de gevolgen van sluikstorten en zwerfvuil. FICHE 4: HOE GEEFT U AFVAL MEE OF BRENGT U HET WEG? FICHE 10: WAT GEBEURT ER MET UW AFVAL? De fiche maakt duidelijk welke soortenafval u moet wegbrengen (naar het recyclagepark of een inzamelpunt) In deze fiche, die enkel in de leerkrachtenbijlage zit, en welke soorten afval er aan huis worden opgehaald. vindt u meer informatie over wat er gebeurt met uw Sommige producten worden door de winkel waar u het afval nadat u het wegbracht of liet meenemen. desbetreffende product gekocht heeft, zelfs teruggenomen. FICHE 11: PRAKTISCHE INFORMATIE FICHE 5: HOE GEEFT U AFVAL CORRECT MEE MET DE AFVALWAGEN? In deze fiche, die enkel in de leerkrachtenbijlage zit, vindt u meer informatie over waar u terecht kan De fiche legt uit datelke afvalsoort die aan huis wordt voor afvalmateriaal. We lijsten ook enkele inte- opgehaald op een afgesproken manier moet worden ressante websites op waar u meer informatie kan verzameld en aangeboden. vinden over afvalinzameling en -verwerking.

Op de Facebookpagina en de website van Limburg.net vindt u heel wat aanvullende informatie: facebook.com/Limburg.net en limburg.net Leerkrachtenfiche - p.2

1. WAT DOEN WE MET ONS AFVAL? 4 MANIEREN OM MET AFVAL OM TE GAAN

1. VERMIJDEN (ZIE FICHE 2) 2. ZELF VERWERKEN

Heel wat van het afval kan vermeden worden. Afval uit de keuken en Bijvoorbeeld door slimmer aankopen te doen. Meer tips tuin kan perfect thuis om afval te vermijden, zijn terug te vinden op fiche 2. verwerkt worden. Hoe dat kan, leest u op fiche 3. Zorg ervoor dat u zo weinig mogelijk afval hebt.

Slimmer kopen.

WAT MET MENSEN DIE IN Minder snel wegggooien. EEN APPARTEMENT WONEN? Het klopt dat het moeilijk is om te composteren in een appartement. Een optie is een wormenbak, maar dit vraagt veel inspanningen. Wie in een appartement woont, kan een steentje bijdragen door de tips van “afval vermijden” toe te passen.

Slimmer organiseren bij het winkelen en koken. ONTDEK ZELF Surf naar 30.limburg.net/compost en ontdek welke manier van composteren het meest geschikt is voor u, afhankelijk van waar u woont.

ZIN OM EEN MOESTUIN TE BEGINNEN? U kan moestuinieren in een samentuin. Meer info vindt u op onze website. limburg.net/samentuin Leerkrachtenfiche - p.3

1. WAT DOEN WE MET ONS AFVAL? 4 MANIEREN OM MET AFVAL OM TE GAAN

3. SORTEREN & RECYCLEREN 4. OPNIEUW GEBRUIKEN

We sorteren soort KRINGWINKEL per soort zodat zoveel De Kringwinkel is een mogelijk afvalsoorten tweedehandswinkel. Alle gerecycleerd kunnen herbruikbare en onbe- worden. Van gerecycleerd schadigde spullen die afval kunnen er u zelf niet meer nodig nieuwe producten hebt, kan u naar de winkel gemaakt worden. brengen. De Kringwinkel zoekt voor uw oude spullen een nieuwe eigenaar. Ze verkopen de spullen die binnengebracht worden aan een eerlijke prijs. Dankzij de spullen die binnengebracht worden, kan de Kringwinkel mensen aan het werk zetten. WAAROM MOETEN Op dekringwinkel.be vindt u een overzicht terug WE SORTEREN EN RECYCLEREN? van alle Kringwinkels. Afval sorteren en recycleren, is van groot belang. Er kunnen nieuwe producten van gemaakt HERGEBRUIKCENTRUM worden, zodat we besparen op grondstoffen In Limburg is er een Hergebruikcentrum waar alle en energie. Bovendien zorgt dit er ook voor dat elektrische en elektronische apparaten van de afval niet zomaar rondslingert. Wat u zeker Limburgse recyclageparken en Kringwinkels worden in- niet mag doen met afval, leest u op fiche 9. gezameld. Ze worden gesorteerd en gescreend op bruik- baarheid. De bruikbare toestellen worden nagekeken en opnieuw te koop aangeboden in een aantal Kringwinkels. Wat niet meer kan worden gebruikt, wordt gerecycleerd. Meer info en adressen? ONTDEK ZELF limburg.be/kringloopcentra Wat er gemaakt wordt van de verschillende afvalsoorten, ontdekt u op de website van WEGGEEFWINKELS EN PLEINTJES Limburg.net. Meer interessante links over recyclagebedrijven, kan u terugvinden op de Een weggeefwinkel is een winkel waar u gratis laatste pagina van deze leerkrachtenbundel. bruikbare spullen kan gaan en afgeven. Vrijwilligers organiseren dit vaak in een ruimte die door een gemeente ter beschikking wordt gesteld, maar het kan ook op marktjes en pleintjes. Meer informatie vindt u op weggeefwinkels.be Leerkrachtenfiche - p.4

2. HOE KAN U AFVAL VERMIJDEN? ACHTERGRONDINFORMATIE BIJ EEN AANTAL TIPS

1. KRAANTJESWATER 4. WAT IS EEN REPAIR CAFÉ?

Repair Cafés zijn gratis, toegankelijke bijeenkomsten waarop buurtgenoten elkaar op vrijwillige basis helpen bij het herstellen van allerhan- de voorwerpen. Dit gaat van Kraantjeswater is beter voor het milieu, beter voor de kleding tot elektrische appara- portemonnee en minstens even gezond als flessenwater. ten, meubels en zelfs fietsen Zo is er geen verpakking nodig, gaat er geen vervuilend en computers. Bezoekers vervoer mee gepaard en is kraantjeswater 200 tot 1000 nemen hun kapotte spullen keer goedkoper dan wanneer u water uit flessen zou mee en gaan samen met de (vrijwillige) deskundigen, drinken. Op die manier kan een gezin bij overschakeling zoals elektriciens, naaisters, timmerlieden, aan de naar kraantjeswater zo’n 225 euro per jaar besparen. slag. In het Repair Café is gereedschap en materiaal aanwezig om alle mogelijke herstellingen uit te .

ONTDEK ZELF ONTDEK ZELF Meer informatie over kraantjeswater vindt u op Op repaircafé.org vindt u een overzicht van drinkraantjeswater.be de verschillende Repair Cafés.

2. BRIEVENBUS WAAROM IS EEN BROODDOOS U kan eenvoudig aangeven dat u MILIEUVRIENDELIJKER DAN geen regionale bladen en/of reclame- ALUMINIUMFOLIE? drukwerk in de brievenbus wil. Haal Er is erg veel elektrische energie nodig voor de gratis sticker bij de milieudienst de productie van aluminium. Omgerekend van uw gemeente of vraag de stic- verbruikt de productie van een kilogram ker aan bij Limburg.net via limburg. aluminium evenveel elektriciteit als een net/aanvraag-antireclamesticker. doorsnee wasmachine in 14 wasbeurten (15kWh). In de VS wordt 5% van de elektriciteit gebruikt voor de productie van aluminium. 3. STATIEGELD Het is ook geen duurzaam product. Doorgaans wordt het maar even gebruikt en meteen Voor sommige glazen flessen betaalt u daarna weer weggegooid. Gezien de grote statiegeld, die flessen hebben een logo. hoeveelheid energie die nodig is om zuiver Als u deze flessen terugbrengt naar aluminium te produceren, is het erg jammer de winkel, krijgt u dat geld terug. De om dit metaal gewoon in de vuilnisbak te flessen worden nadien gerecycleerd. werpen. Een herbruikbare brooddoos is Flessen met statiegeld zijn beter wat dat betreft veel beter voor het milieu, voor het milieu omdat ze na grondige omdat deze continu hergebruikt wordt. reiniging hergebruikt kunnen worden. Leerkrachtenfiche - p.5

3. HOE KAN U ZELF AFVAL VERWERKEN? A. KIEZEN TUSSEN COMPOSTEREN OF KIPPEN

1. KIPPEN

Een kip kan tot 50 kg keuken-en tuinafval opeten per jaar. Met de ONTDEK ZELF nodige ruimte in uw tuin én de juiste verzorging Kippen houden is niet zo moeilijk maar vraagt kan een kip dus heel wat toch wat basiskennis. Wilt u meer weten over het afval verwerken. houden van kippen, dan kan u de online kippengids (limburg.net/kippen) raadplegen of een gedrukt exemplaar aanvragen. Limburg.net organiseert jaarlijks een kippenactie.

2. COMPOSTEREN

WAT IS COMPOST? Compost is een donkerbruin tot zwart, kruimelig product dat bestaat uit plantaardige resten zoals: • selectief ingezamelde groentenresten • fruitschillen • grasmaaisel • bladeren en snoeihout Deze resten worden door micro-organismen bijna tot humus afgebroken.

WAT ZIJN DE VOORDELEN VAN COMPOST? Compost verrijkt uw bloemperken en moestuin. COMPOST BRENGT OP Planten in compostgrond groeien en bloeien beter. Ze krijgen immers steeds de juiste hoeveelheid Composteren is niet alleen goed voor uw tuin en water, lucht en voedingsstoffen. het milieu, het levert u ook een aardige duit op. Vooral mensen met een tuin doen gouden zaken. HOE MAAKT U GOEDE COMPOST? Zij besparen al snel tientallen euro’s doordat ze geen producten uit de winkel nodig hebben en Goede compost heeft vier dingen nodig: vocht, omdat ze minder naar het recyclagepark gaan. lucht, warmte en voedsel. Het is belangrijk dat u een Ook mensen met een kleinere tuin besparen al combinatie maakt van groene en bruine materialen. snel tot 14 euro per jaar door te composteren. Groene materialen hebben een hoog vochtgehalte en 30.limburg.net weinig structuur maar barsten van de voedingsstof- fen. Bruine materialen daarentegen zijn vaak droog en luchtig en bevatten weinig voedingsstoffen. Er zijn verschillende manieren om te composteren. Leerkrachtenfiche - p.6

3. HOE KAN U ZELF AFVAL VERWERKEN? B. WAT MAG U WEL OF NIET COMPOSTEREN?

WAT MAG WAT NIET MICK PLASTIC

MICK PLASTIC Fruitresten en –schillen, Dierlijke producten Groenteresten en -loof. beenderen, vleesresten, charcuterie, haar en plui- men, mosselschelpen en

MICK Bananenschil PLASTIC MICK Appel PLASTIC slachtafval horen bij huisvuil. Theebladeren, Timmerhout, houtkrullen, papieren theezakjes, houtvezels, kurken. cichorei, koffiedik.

Noten, doppen, fruitpitten Stof uit de stofzuigerzak en –stenen, droge en kattenbakvulling zaden en granen. horen bij huisvuil.

Tuin- en snijbloemen. Aarde, klei, zand, leem, metaal, steen, kalk …

MICK PLASTIC

Keukenpapier, Menselijke uitwerpselen, papier en karton. luiers, en uitwerpselen van vleeseters zoals honden en katten horen bij huisvuil. Luier Gazonmaaisel, gras, on- Graszoden kruid, hooi, stro, bladeren horen bij groenafval. en naalden en resten uit de groente- en siertuin.

Haagscheersel, Frituurolie en andere oliën snoeihout, takken. worden apart ingezameld op het recyclagepark.

Hakselhout. Gekookt of bereid voedsel, brood en broodresten, koekjes, gebak, chips, gekookte groenten … horen bij huisvuil of mag Mest en uitwerpselen van u aan de kippen geven. planteneters en vogels. Leerkrachtenfiche - p.7

4. HOE GEEFT U UW AFVAL MEE OF BRENGT U HET WEG? A. MET AFVAL KAN U 3 DINGEN DOEN

AFVALKALENDER 1. AFVAL MEEGEVEN KERSTBOOM 2018Leg de kerstboom (zonder ijzer, pot, grond of versiering) de avond DO 11 voor de ophaling of uiterlijk 6 uur ‘s morgens de dag van de ophaling aan de grens van uw KIJK OP DE AFVALKALENDER VR 12 eigendom buiten. Opgelet: de kerstboom mag niet groter zijn dan 1,50 m. ZA 13 Zo niet, zaag de boom in stukken. Elke Limburgse inwoner ontvangt jaarlijks een De ophaalfirma komt slechts 1 keer langs. Te laat buitengeplaatste UW AFVALkerstbomen worden niet meer ZO 14 afvalkalender. Hierop staat met symbolen aangeduid opgehaald. MA 15 OP WEG wanneer in zijn/haar straat de afvalwagen langskomt 16 DI NAAR en welk afval hij die dag meeneemt. U zet afval ofwel WO 17 EEN NIEUW buiten op de dag dat ze het afval komen ophalen, voor DO 18 VR 19 LEVEN 6 uur ’s ochtends. Ofwel mag u het afval ook een avond TIP ZA 20 Wat met gebruikte ONTDEK ERinjectienaalden? HIER op voorhand buiten zetten, na 18u. ZO 21 ALLES OVER.Vraag uw gratis containertje aan in MA 22 Afval te vroeg buiten zetten, mag niet en wordt beboet. het recyclagepark. Breng het volle DI 23 containertje binnen Opgelet, niet in elke Limburgse gemeente wordt en u ontvangt afval op dezelfde manier opgehaald. WO 24 een nieuw. DO 25 1

VR 26

ZA 27

ZO 28

MA 29 WAAROM ZIJN ER VERSCHILLEN TUSSEN DE GEMEENTES? DI 30 WO 31 Vroeger waren er 3 afvalintercommunales in

KERST­ Limburg. Elke intercommunale had haar eigen GROFVUIL TEXTIEL HUISVUIL PAPIER/ BOOM

PMD GFT KARTON TONGEREN 5 TONGEREN systeem. Daarom zijn sommige dingen nog 5 verschillend afhankelijk van waar u woont. Limburg.net maakt er wel een prioriteit van om te streven naar zo veel mogelijk unifor- miteit. Maar dit neemt wat tijd in beslag.

IN ELKE GEMEENTE HETZELFDE DIT KAN VERSCHILLEN

Voor pmd-afval ge- Papier en karton steekt u bruikt u een blauwe in een kartonnen doos of In sommige gemeenten Voor huisvuil gebruikt u zak van Limburg.net. bindt u samen met touw. wordt het groente- fruit- ofwel een huisvuilbak of en tuinafval meegenomen een bordeaux zak van in een groene GFT-bak. Limburg.net. Dit hangt In andere gemeenten af van de gemeente kan u enkel tuinafval waar u woont. meegeven in een witte zak van Limburg.net. Leerkrachtenfiche - p.8

4. HOE GEEFT U UW AFVAL MEE OF BRENGT U HET WEG? B. AFVALSOORTEN DIE AAN HUIS WORDEN OPGEHAALD

1. PMD 2. ORGANISCH AFVAL

Pmd staat voor Plastic flessen en flacons, Er zijn drie categorieën organisch afval. Metalen verpakkingen en Drankkartons.

MICK PLASTIC

MICK PLASTIC Plastic flessen en flacons. Gft. Flacons zijn stevige plastic Groente-, fruit- en flessen waar bijvoorbeeld tuinafval. shampoo of wasmiddel inzit.

MICK Bananenschil PLASTIC MICK Appel PLASTIC

Metalen verpakkingen. Snoeihout. Blikjes, spuitbussen, Takjes, twijgen en kleine aluminium schaaltjes boomstronken. en bakjes, metalen deksels en doppen.

Drankkartons. Tuinafval. Bijvoorbeeld voor Tuinafval zoals gemaaid melk of fruitsap. gras, haagsnoeisel, onkruid, bloemen, afgevallen blade- ren en dennennaalden …

WAT DOET U MET PMD? WAT DOET U MET ORGANISCH AFVAL? Er bestaan blauwe zakken van Limburg.net om pmd in Afhankelijk van waar u woont, halen ze te steken. U kan ze kopen in de supermarkt of bij het gft en snoeihout of tuinafval en snoeihout op aan huis. loket van uw stad of gemeente. Wanneer u die zak op • Gft biedt u aan in een groene bak straat mag zetten voor de afvalophaling, vindt u terug in de afvalkalender. Limburg.net haalt de zakken aan • Tuinafval biedt u aan in een witte zak huis op en verwerkt het pmd tot nieuwe blikjes, • Snoeihout bindt u samen met touw brikjes en andere producten. Hamont- Achel

Lommel Neerpelt ONTDEK ZELF Overpelt Bocholt WELK SYSTEEM GEBRUIKEN

Hechtel- WE IN UW GEMEENTE? Op limburg.net/ Eksel Peer Bree sorteerregels Ham Meeuwen- huisvuilzak + tuin- en snoeiafval kan u terugvinden Gruitrode Beringen waar welke huisvuilbak + gft-bak met diftar Houthalen- Opglabbeek Dilsen- Helchteren Stokkem afvalsoort bij hoort. Heusden- As huisvuilzak + gft-bak met sticker Zolder Diest huisvuilzak + gft-bak met diftar huisvuilzak + gft-bak Halen Herk-de-Stad proefproject optimo * Dit is een momentopname van (5 afvalsoorten op eenzelfde moment) 2018, inzamelsystemen kunnen Alken wijzigen, kijk daarom steeds op de website voor de meest

recente informatie. Sint-Truiden Tongeren Voeren Herstappe Leerkrachtenfiche - p.9

4. HOE GEEFT U UW AFVAL MEE OF BRENGT U HET WEG? B. AFVALSOORTEN DIE AAN HUIS WORDEN OPGEHAALD

3. PAPIER & KARTON 4. HUISVUIL

Onder ‘papier en karton’ Met huisvuil of restafval bedoelen we al het afval dat verstaan we zuiver oud niet kan worden gerecycleerd en niet herbruikbaar is papier en karton. Bijvoor- en dat in een huisvuilzak of -bak past. Alles wat apart beeld papieren zakken ingezameld wordt, zowel aan huis als op het recyclagepark, en kartonnen dozen, is geen huisvuil. tijdschriften, kranten en folders, boeken, schrijf- en machinepapier. WAT DOET U MET HUISVUIL? Afhankelijk van de gemeente waar u woont, WAT DOET U MET PAPIER EN KARTON? wordt huisvuil opgehaald in • Papier & karton wordt aan huis opgehaald. U een grijze container of in biedt het aan in een afgesloten kartonnen een bordeaux huisvuilzak. doos of u bindt papier samen met een touw. • Het afval wordt niet meegenomen als het wordt aangeboden in een plastic mand of zak. • U kan uiteraard steeds op het recyclagepark terecht met papier & karton. Dit kost u niets. Hamont- huisvuilbak • Papier en karton worden verwerkt tot Achel huisvuilzak nieuwe papierproducten, zoals gerecycleerd Neerpelt toiletpapier of gewoon schrijfpapier. Overpelt Bocholt

Hechtel- Kinrooi Eksel Peer Bree WEETJE Leopoldsburg Maaseik Ham Meeuwen- Papier kan tot 7 keer gerecycleerd worden. Gruitrode Beringen Elke keer worden de papiervezels een beetje Tessenderlo Houthalen- Opglabbeek Dilsen- korter, en verliezen ze hun sterkte. Daarom Helchteren Stokkem Heusden- As wordt er aan het recyclageproces ook steeds Zolder Diest wat nieuwe papiervezels toegevoegd. Lummen Zonhoven Maasmechelen Genk

Halen Herk-de-Stad Hasselt Diepenbeek Zutendaal

Nieuwerkerken Lanaken Alken Bilzen Kortessem Wellen Hoeselt

Borgloon Riemst * Dit is een momentopname van Sint-Truiden 2018, inzamelsystemen kunnen Tongeren Heers wijzigen, kijk daarom steeds Voeren op de website voor de meest Gingelom recente informatie. Herstappe Leerkrachtenfiche - p.10

4. HOE GEEFT U UW AFVAL MEE OF BRENGT U HET WEG? B. AFVALSOORTEN DIE AAN HUIS WORDEN OPGEHAALD

DEZE AFVALSOORTEN WORDEN 7. GROFVUIL NIET OVERAL OPGEHAALD Een aantal keren per jaar wordt grofvuil ook aan 5. GLAS huis opgehaald. Grofvuil is hetzelfde als huisvuil, Glas wordt ook aan huis het zijn zodanig grote opgehaald in een aantal stukken die niet gemeenten. in de huisvuilzak of huisvuilcontainer passen. Hamont- Achel Afhankelijk van uw gemeente, moet u een grofvuilsticker

Lommel Neerpelt kopen, of wordt het grofvuil verrekend met uw huisvuil.

Overpelt Bocholt

Hechtel- Kinrooi Eksel Peer Bree Leopoldsburg Maaseik Ham Meeuwen- Gruitrode 8. TEXTIEL Beringen Tessenderlo Houthalen- Opglabbeek Dilsen- Helchteren Stokkem Heusden- As Zolder Diest Textiel wordt in sommige Lummen Zonhoven * Dit is een moment­ Maasmechelen Genk opname van 2018, gemeenten ook aan Halen Herk-de-Stad inzamelsystemen­ huis opgehaald. Meer Hasselt Zutendaal Diepenbeek kunnen wijzigen, kijk informatie vindt u hierover Nieuwerkerken Lanaken daarom steeds op de Alken Bilzen Kortessem website voor de meest in de afvalkalender. Wellen Hoeselt recente informatie. Borgloon Riemst Sint-Truiden Tongeren Heers Voeren Gingelom Herstappe

6. ZACHTE PLASTICS OPTIMO In Lommel, Genk en Sinds januari 2018 loopt er een proefproject van in bepaalde wijken 1 jaar in enkele wijken van Meeuwen-Gruitrode in Tongeren en en Tongeren. In Lommel loopt het Optimo Meeuwen-Gruitrode, project al sinds april 2016. Het project test loopt er een een gebruiksvriendelijke en duurzame manier proefproject waarbij uit om afval op een efficiëntere manier op zachte plastics aan te halen. Afval wordt beter gesorteerd, zodat huis wordt opgehaald. er ook meer gerecycleerd kan worden. In andere gemeenten kan u zachte plas- Meer informatie over het Optimo-project tics gratis naar het kan u vinden op limburg.net/optimo (kijk recyclagepark brengen. De proefprojecten­­ worden zeker ook eens naar het animatiefilmpje). geëvalueerd en nadien misschien uitgerold in de rest van het werkingsgebied van Limburg.net. Leerkrachtenfiche - p.11

4. HOE GEEFT U UW AFVAL MEE OF BRENGT U HET WEG? C. AFVAL BRENGEN EN DE TERUGNAMEPLICHT

2. AFVAL WEGBRENGEN WAT MAG

1. GLAS Wit glas Enkel het witte glas kan U kan glasbollen gebruikt worden om te terugvinden op ver- recycleren tot nieuw schillende plaatsen. wit glas. In de glasbollen kan u glazen flessen en Gekleurd glas bokalen kwijt. Vaak staan ze aan een sporthal of een gro- te parking. Er staat altijd één witte bol en één groene bol. • In de witte bol moet u het witte glas gooien • en in de groene bol het gekleurd glas. MEEST GEMAAKTE FOUTEN • Gooi geen glas in de glasbollen na 10 uur ‘s avonds om de nachtrust van de buren niet te storen. Hittebestendig glas (bv. ovenschotels en kook- platen) hoort bij grofvuil of mag u goed ingepakt WAAROM MOET U FLESSEN EN BOKALEN bij het huisvuil gooien. UITSPOELEN VOOR U ZE IN DE Porselein en aardewerk GLASBOL OF CONTAINER GOOIT? horen bij gemengd Voedsel dat rot, begint na een tijd te stinken. bouwpuin. Bovendien zorgt het ook voor dat het moeilijker is om het glas goed te recycleren. Verwijder ook deksels en doppen van bokalen. Stenen flessen en kruiken horen bij bouwpuin.

ONTDEK ZELF Opaalglas en kristal fostplus.be/nl/sorteren-recycleren/ en limburg.net/sorteergids

Vlak glas Zoals ruiten en spiegels worden apart ingezameld SORTEERTIPS op het recyclagepark. Deksels en doppen van flessen of bokalen, hittebestendig glas, porselein, keramiek, aarde­ werk en kristallen glazen horen niet thuis in de glasbollen. Neem zeker ook uw plastic zakje of kartonnen doos mee naar huis. Leerkrachtenfiche - p.12

4. HOE GEEFT U UW AFVAL MEE OF BRENGT U HET WEG? C. AFVAL BRENGEN EN DE TERUGNAMEPLICHT

2. KLEDING 4. MEDICIJNEN

In de textielcontainer mag u Oude en vervallen genees- alle kleding, huishoudlinnen, middelen moet u bij de beddengoed (lakens en apotheker binnenbrengen. dekens), oude schoenen, hand- Die inzameling is volledig gratis. tassen en lederwaren gooien. WAAROM MOET U DAT TERUG WAT MAG NIET IN DE TEXTIELCONTAINER? NAAR DE APOTHEKER BRENGEN? Matrassen, elektrische dekens, kussens en tapijten, Gooi ze niet bij het huishoudelijk afval. maar ook geen vuil of nat textiel. Restjes vloeibare medicatie giet u best niet in het toilet, breng het flesje met inhoud gewoon naar de apotheker. WAT GEBEURT ER MET TEXTIEL? Goed textiel wordt verkocht. Textiel dat stuk is, wordt WAT GEBEURT ER MET DE gerecycleerd tot poetsdoeken voor machines. VERVALLEN GENEESMIDDELEN? Oude en vervallen geneesmiddelen worden WAT GEBEURT ER MET HERBRUIKBARE KLEDIJ? op een gecontroleerde manier verbrand. Herbruikbare kledij kan u naar de Kringwinkel brengen. Regelmatig stuurt de Kringwinkel ook een brief en een oranje zak (niet in alle gemeenten). Hierin mag u herbruikbaar textiel aanbieden op straat op de aangeduide dag. NAAR HET RECYCLAGEPARK BRENGEN U kan ook nog veel andere afvalsoorten naar het recyclagepark terugbrengen. Welke afvalsoorten dat zijn ontdekt u op fiche 6. SORTEERTIP Let erop dat u een paar schoenen aan elkaar bindt met de veters. Het textiel dat u in de ONDERGRONDSE CONTAINERS container gooit, moet proper zijn. Maar het Voor grote appartementen zijn er mag wel versleten zijn. Het textiel wordt na de soms ondergrondse containers. inzameling door de organisaties gesorteerd. De bewoners van het appartement kunnen dan met een speciaal pasje een aantal afvalsoorten, zoals glas, in deze containers gooien.

3. FRITUUROLIE

U kan frituurolie naar Olioboxen en Frit-O-Boxen bren- 3. DE TERUGNAMEPLICHT gen. Deze vindt u vaak in de supermarkt. Frituurvet en frituurolie worden ook ingezameld op het recyclagepark. Voor verschillende afvalsoorten bestaat er de Laat het frituurvet na gebruik afkoelen en giet het terug terugnameplicht. Dat betekent dat wanneer u iets in de originele verpakking of een lege plastic fles. Daarna nieuw koopt, de winkel verplicht is om de oude pro- sluit u de verpakking of fles goed af. Gebruikte frituurolie ducten terug te nemen. Dit geldt voor autobanden, is een ideale grondstof voor de productie van biodiesel. (auto-) batterijen en elektrische apparaten.

SORTEERTIP Giet geen frituurolie door de afvoer of door het toilet. De afvoerleiding raakt daardoor verstopt. Leerkrachtenfiche - p.13

5. HOE UW AFVAL CORRECT­ MEEGEVEN MET DE AFVALWAGEN? A. DEZE OPHALING IS IN ELKE GEMEENTE OF STAD HETZELFDE

1. PMD 2. PAPIER EN KARTON

Pmd moet u aanbieden Papier en karton in de blauwe pmd-zak verzamelt u in een van Limburg.net. kartonnen doos De pmd-zak is te koop in of bindt u samen de meeste supermarkten met touw. Papier en het stad/gemeente- en karton dat op huis voor 3 euro per rol. een andere manier wordt aangeboden (bijvoorbeeld in WANNEER U DE PMD-ZAK AANBIEDT, plastic kratten MOET U LETTEN OP DE VOLGENDE ZAKEN: of wasmanden) wordt • De verpakkingen moeten volledig leeg niet meegenomen. zijn. Anders gaat dit ruiken en wordt het recyclageproces bemoeilijkt. WANNEER U PAPIER EN KARTON BUITEN ZET VOOR DE HUIS-AAN-HUISINZAMELING • Het volume of de inhoud van de flessen MOET U OP DE VOLGENDE DINGEN LETTEN: of blikken mag maximum 8 liter zijn. • Haal plasticfolie van kranten, tijdschriften • Maak geen plastic bidons vast aan de buitenkant of reclamebladen. Zo kan het allemaal goed van de pmd-zak. Afval dat aan de buitenkant gerecycleerd worden. van de zak vastgemaakt zit, kan niet ver- werkt worden door de sorteermachine. • Steek het oud papier of karton in een doos of bindt het samen met touw. WAT ALS ER IETS FOUT IN DE PMD-ZAK ZIT? • Plooi kartonnen dozen samen. Dat be- spaart plaats en zo kunnen de afvalopha- Zakken waar afvalproducten inzitten die niet in de lers het afval gemakkelijker meenemen. pmd-zak thuishoren, worden niet opgehaald. Er wordt een rode sticker op gekleefd met extra informatie. Haal • Per ophaling mag u maximaal 1 m³ aan papier en de foute producten eruit, verwijder de rode sticker en u karton aanbieden. Het geheel mag niet meer kan de zak bij de volgende ophaling terug buiten zetten. dan 15 kilo wegen.

SORTEERTIP De meest gemaakte fout gebeurt bij de ‘P’ van pmd. Die ‘P’ staat énkel voor ‘plastic flessen en flacons’. Plastic verpakkingen en voorwerpen zoals vb. plastic potjes en vlootjes, plastic zakken, folie, verpakkingen die res- ten van giftige of bijtende middelen bevatten, injectienaalden, aluminiumfolie… horen niet thuis in de pmd-zak. U kan deze wel apart bijhouden en naar het recyclagepark brengen. Leerkrachtenfiche - p.14

5. GEEF UW AFVAL ­CORRECT MEE MET DE AFVALWAGEN B. DEZE OPHALING KAN VERSCHILLEN

1. HUISVUIL WAAR VINDT U EEN AFVALZAK- OF BAK? Het huisvuil moet u ofwel in een officiële bordeaux Afvalzakken kan u kopen in uw gemeentehuis, huisvuilzak van 44 liter stadhuis of in de supermarkt. Meestal vindt u of 22 liter met het op- ze aan het onthaal of aan de kassa. schrift ‘Limburg.net’ Een afvalcontainer kan u aanvragen bij de aanbieden of in een grijze gemeente of bij limburg.net. huisvuilcontainer­ met oranje deksel.

DE AFVALZAK DE AFVALBAK

Voorzie steeds Plaats de bak met een voldoende het handvat naar grote handgreep de straatzijde. (10 cm), zodat de ophalers de huisvuilbak zak gemakkelijk Hamont- Achel kunnen vastgrijpen. huisvuilzak Lommel Neerpelt Al het afval moet Zorg dat het Overpelt in de huisvuilzak deksel dicht kan. Bocholt zitten. Aan de Hechtel- Kinrooi zak mag u dus Eksel Peer Bree niets vastbinden Leopoldsburg Maaseik of bevestigen. Ham Meeuwen- Gruitrode Beringen Tessenderlo Stop geen scherpe Houthalen- Opglabbeek Dilsen- Helchteren Stokkem Heusden- voorwerpen­ As Zolder Diest in uw zak die Lummen Zonhoven Maasmechelen de zak kunnen Genk doen scheuren. Halen Herk-de-Stad Hasselt Diepenbeek Zutendaal

Nieuwerkerken Lanaken Maak de zak niet Alken Bilzen te zwaar. Een Kortessem Wellen ­kleine zak (22 l) Hoeselt

mag 5 kg ­wegen, Borgloon Riemst een grote zak Sint-Truiden Tongeren (44 l) 10 kg. Heers * Dit is een momentopname Voeren van 2018, inzamelsystemen Gingelom Herstappe Het is verboden kunnen wijzigen, kijk daarom de zakken met steeds op de website voor de meest recente informatie. plakband dicht te plakken. Leerkrachtenfiche - p.15

5. GEEF UW AFVAL ­CORRECT MEE MET DE AFVALWAGEN B. DEZE OPHALING KAN VERSCHILLEN

2. ORGANISCH AFVAL 3. GLAS (TUIN- EN SNOEIAFVAL OF GFT) Glas kan u achterlaten Afhankelijk van waar u woont, wordt ofwel gft of wel in de glasbollen. In de tuinafval aan huis opgehaald. Snoeihout wordt in elke glasbollen mag u enkel gemeente opgehaald. bokalen en flessen achter- laten. U kan terecht in het Groente- fruit- en tuinafval recyclagepark met flessen wordt om de twee weken en bokalen, maar ook aan huis opgehaald in een met andere glassoorten. groene container van In sommige gemeenten Limburg.net. Er zijn zowel wordt het glas aan huis grote als kleine containers. opgehaald. Of dit het geval is in uw gemeente, ontdekt • De container moet met de u in de afvalkalender. handgreep naar de straat- zijde geplaatst worden. • Al het afval moet in de container passen, en het SORTEERTIP deksel moet gesloten zijn. Zorg ervoor dat glazen bokalen altijd leeg zijn voor u ze weggooit. Zo voorkomt u nare geurtjes Snoei- en tuinafval kan en ongedierte. De deksels en kurk van flessen u aanbieden in de witte en bokalen, kan u bovendien apart sorteren. zakken­ voor tuinafval. Tuin­ afvalzakken zijn te koop bij de gemeente of in de winkel. • Een volle tuinafvalzak mag 4. TEXTIEL , GROFVUIL, maximum 15 kg wegen. ZACHTE PLASTICS

Deze afvalsoorten worden in sommige gemeenten Snoeiafval kan u samenbinden ook aan huis opgehaald. Of dit het geval is en hoe met touw. Kijk na in uw vaak dat gebeurt, kan u lezen in de afvalkalender. afvalkalender hoe vaak het wordt opgehaald. • Zorg ervoor dat een bundel takken niet meer weegt dan 25 kg en niet langer is dan 180 cm. • Per ophaalbeurt mag u maximum 2 m3 tuin- afval aanbieden. Leerkrachtenfiche - p.16

6. WEGWIJS IN HET RECYCLAGEPARK. A. WEGWIJS IN ZES STAPPEN

Een recyclagepark is een terrein waar u gesorteerd huishoudelijk afval naartoe kan brengen. Voor elke soort afval is er een container.

DE RECYCLAGEPARKEN DE RECYCLAGEPARKEN VAN DE GEMEENTE Limburg.net heeft recyclageparken over heel Limburg. U kan de openingsuren en adressen Op de website van Limburg.net en in de afvalkalender terugvinden in de gemeentelijke infobladen kan u terugvinden of het recyclagepark in uw gemeente en de afvalkalender. In deze parken zijn vaak beheerd wordt door Limburg.net. Hier kan u ook de geen weegbruggen en gelden soms andere openingsuren en adressen terugvinden. regels dan die hieronder beschreven staan. Als het recyclagepark in uw gemeente beheerd wordt door Limburg.net, betekent dit ook dat u in de andere recyclageparken van Limburg.net terecht kan.

OPGELET! Bij een bezoek aan een recyclagepark van Limburg.net

brengt u steeds uw identiteitskaart mee, die heeft u Hamont- nodig om u bij aankomst in het park te registreren. Achel

Lommel Neerpelt

WELKE RECYCLAGEPARKEN Overpelt Bocholt BEHEERT LIMBURG.NET? Hechtel- Kinrooi In beheer van Limburg.net Eksel Peer Bree In beheer van de stad/gemeente Leopoldsburg Maaseik Ham Meeuwen- Gemengde uitbating Gruitrode Beringen Tessenderlo Houthalen- Opglabbeek Dilsen- Helchteren Stokkem Heusden- As Zolder Diest Lummen Zonhoven Maasmechelen GENK-NOORD Genk Halen Herk-de-Stad Genk-Noord wordt ondertussen ook Hasselt Diepenbeek Zutendaal uitgebaat door Limburg.net maar de regels zijn nog niet hetzelfde als voor de andere Nieuwerkerken Lanaken Alken Bilzen LImburg.net recyclageparken. De volgende Kortessem pagina’s zijn dan ook niet van toepassing Wellen Hoeselt voor het recyclagepark van Genk Noord. Borgloon Riemst Sint-Truiden Tongeren Heers Voeren Gingelom Herstappe

* Dit is een momentopname van 2018, inzamelsystemen kunnen wijzigen, kijk daarom steeds op de website voor de meest recente informatie. Leerkrachtenfiche - p.17

6. WEGWIJS IN HET RECYCLAGEPARK. A. WEGWIJS IN ZES STAPPEN

DE WEEGBRUG WIE OP VOORHAND GOED SORTEERT, IS SNELLER WEG Elk recyclagepark van Limburg.net heeft een Sorteer het afval thuis, weegbrug. U moet er met voorzie aparte bakjes voor de auto, en eventuele papier en karton, kurk aanhangwagen, oprijden. en metalen ... Zo spaart Op het scherm kan u u tijd uit op het park. aanduiden welke soorten afval u wilt afleveren. In het recyclagepark zijn Wanneer u het park buiten weegbrug uit borden die aanduiden wat rijdt, wordt de auto nog u waar mag achterlaten. eens gewogen. Zo weten we precies hoeveel afval u heeft achtergelaten en hoeveel u daar (eventueel) voor moet betalen. Als u weegbrug in Weet u het niet zeker? afval bij hebt waarvoor ver- Spreek met een schillende tarieven gelden, parkwachter. moet u verschillende keren • Parkwachters vertellen­ over de weegbrug rijden. u graag waar welke afvalsoort­ hoort. • U herkent de parkwach- TIP ters aan hun uniform. Bent u met twee naar het park gekomen? Zorg dan ook dat u allebei opnieuw in VOORBEELD de auto zit wanneer u voor de tweede maal de weegbrug op rijdt! Stel dat u glas, zachte plastics, wat oude kleren, gras en een porseleinen servies dat stuk is, wilt afgeven op het U kan uiteraard ook met de fiets of recyclagepark. Rij met uw voertuig op de weegbrug. te voet naar het recyclagepark komen. Steek uw identiteitskaart in de kaartlezer. Glas, oude kleren (textiel) en zachte plastics zijn recycleerbaar en dit kan u onbeperkt gratis naar het recyclagepark bren- gen. U kiest “recycleerbaar” op het informatiescherm en kan deze drie afvalsoorten in de juiste container ONTDEK ZELF achterlaten. Gras is groenafval, en hiervan mag u op Dit filmpje legt de werking jaarbasis een bepaalde hoeveelheid binnenbrengen op van het recyclagepark uit: het recyclagepark (zie tabel). Daarom moet u een extra limburg.net/media-publicaties rondje rijden op het recyclagepark.­ Kies “groenafval” op het informatiescherm. Het porseleinen servies is gemengd bouwpuin, wat betekent dat u er altijd voor moet betalen. U rijdt over de weegbrug zodat ze kun- nen wegen hoeveel gemengd bouwpuin u bij heeft. Bij het naar buiten rijden over de weegbrug krijgt u dan een rekening van het bedrag dat u moet betalen. Leerkrachtenfiche - p.18

6. WEGWIJS IN HET RECYCLAGEPARK. B. BETALEN? HOEFT MEESTAL NIET.

AFVAL WAAR U BETALEN VANAF EEN NOOIT VOOR MOET BETALEN BEPAALDE HOEVEELHEID

Papier en Pmd Groenaval karton U mag maximaal 400 kg per gezin aan groenafval binnen brengen per jaar. Vanaf 400 kg betaalt u 0,05 euro per kg.

Glas Zachte Zuiver bouwpuin plastics U mag maximaal 1000 kg per gezin aan zuiver bouwpuin binnen brengen per jaar. Vanaf 1000 kg betaalt u 0,025 euro per kg. Metalen Harde plastics Asbest U mag maximaal 200 kg per gezin aan asbest binnen brengen per jaar. Vanaf 200 kg betaalt u 0,08 euro per kg. Elektrische Autobanden apparaten (maximum 4 banden gratis per jaar) AFVAL WAAR U ALTIJD VOOR MOET BETALEN Textiel Kurkresten Hout Gemengd U betaalt bouwpuin 0,05 euro U betaalt Klein Frituurolie per kg. 0,08 euro gevaarlijk en -vet per kg. afval Roofing Grofvuil U betaalt U betaalt 0,18 euro 0,18 euro Piepschuim TL-lampen per kg. per kg.

Gipsplaten U betaalt Motorolie Kaarsresten 0,08 euro per kg. Leerkrachtenfiche - p.19

7. AFVAL KOST GELD.

AFVALBEHEER KOST GELD WAT IS INBEGREPEN?

Elke inwoner van Limburg en Diest draagt daarom bij In ruil voor uw jaarlijkse bijdrage heeft u recht op een onder het motto ‘de vervuiler betaalt’. Jaarlijks krijgt bepaald aantal huisvuilzakken of inbegrepen elk gezin hiervoor een vuilnisbelasting van Limburg.net. huisvuilkilo’s en ledigingsbeurten, afhankelijk van de Soms is deze belasting rechtstreeks van Limburg.net, grootte van uw gezin. Of u recht heeft op huisvuilkilo’s andere keren is dit via de gemeentebelasting of via of op huisvuilzakken, hangt af van de gemeente de personenbelasting van de federale overheid. waarin u woont. Voor de bijdrage krijgen de inwoners wel heel wat terug: HUISVUILZAKKEN OF -CONTAINERS • Afval wordt aan huis opgehaald. In gemeenten met huisvuilzakken • Toegang tot de recyclageparken (gezinssamenstelling op 1 januari): waar u terecht kan met uw afval. • Elk gezin heeft recht op een bepaalde hoeveelheid 1 persoon 2 rollen met kleine huisvuilzakken huisvuilzakken of inbegrepen huisvuilkilo’s. • Deze belasting bedraagt tussen 25 en 2 personen 2 rollen met grote huisvuilzakken 151,09 euro, afhankelijk van waar u woont, het ­aantal gezinsleden en uw sociale situatie. 2 rollen met grote huisvuilzakken en 3 personen Neem ­zeker ­contact op met de gemeente als u 1 rol met kleine huisvuilzakken denkt recht te hebben op een sociale correctie. 4 personen 3 rollen met grote huisvuilzakken of meer

Gemeente int een In gemeenten met huisvuilcontainers afval belasting. (gezinssamen­stelling op 1 januari): Hamont- Gemeente int geen Achel afvalbelasting­ via Limburg.net. Lommel Neerpelt 1 persoon 60 kg + 12 ledigingsbeurten Overpelt Bocholt

Hechtel- Kinrooi 2 personen 120 kg + 12 ledigingsbeurten Eksel Peer Bree Leopoldsburg Maaseik Ham Meeuwen- 3 personen 150 kg + 12 ledigingsbeurten Gruitrode Beringen Tessenderlo Houthalen- Opglabbeek Dilsen- Helchteren Stokkem 4 personen Heusden- As 180 kg + 12 ledigingsbeurten Zolder Diest of meer Lummen Zonhoven Maasmechelen Genk

Halen Herk-de-Stad Hasselt Diepenbeek Zutendaal

* Dit is een Nieuwerkerken Lanaken Alken Bilzen momentopname van Kortessem 2018, inzamelsystemen Wellen kunnen wijzigen, kijk Hoeselt daarom steeds op de Borgloon Riemst website voor de meest Sint-Truiden recente informatie. Tongeren Heers Voeren Gingelom Herstappe Leerkrachtenfiche - p.20

8. SORTEERREGELS.

PMD PAPIER EN KARTON

WAT HOORT HIERBIJ? WAT HOORT HIERBIJ?

Plastic flessen en flacons. Kartonnen Papieren Flacons zijn stevige dozen. zakken. plastic flessen waar bijvoorbeeld shampoo of wasmiddel inzit. Tijdschriften, Schrijf- en Metalen verpakkingen: kranten en printpapier. blikjes, spuitbussen, folders. aluminium schaaltjes en bakjes, metalen Boeken. Venster­ deksels en doppen. omslagen (het plastiekje mag Drankkartons bijvoorbeeld u eraan laten). voor melk of fruitsap.

MEEST VOORKOMENDE FOUTEN MEEST VOORKOMENDE FOUTEN

Plastic verpakkingen zoals Vuil of vettig papier en botervlootjes, yoghurtpot- karton horen bij huisvuil. jes en plastic verpakkin- gen van koekjes, vlees … horen bij zachte plastics.

Aluminiumfolie Behangpapier hoort bij huisvuil. hoort bij huisvuil.

Piepschuim wordt apart Verpakkingsfolie hoort ingezameld op het recycla- bij zachte plastics. gepark onder de term EPS.

Verpakkingen van pesticides horen bij KGA.

Verpakkingen van motorolie, verf, lak en vernis horen bij KGA. Leerkrachtenfiche - p.21

8. SORTEERREGELS.

GFT

MICK WAT HOORT PLASTICHIERBIJ? MEEST VOORKOMENDE FOUTEN

MICK PLASTIC

Schillen en restjes van Kleine hoeveelheden groenten en fruit. slachtafval horen bij huisvuil.

MICK Bananenschil PLASTIC MICK Appel PLASTIC Koffiedik, papieren Kattenbakvulling en koffiefilters. zakken van de stofzuiger horen bij huisvuil.

Noten, pitten Asresten en houtskool en zaden. horen bij huisvuil.

Snijbloemen en Mest van kleine dieren, kamerplanten. zoals een konijn, horen bij huisvuil.

Keukenpapier. Frituurolie en frituurvet kan je naar het recyclage­ park brengen.

MICK PLASTIC

Gras, bladeren Wegwerpluiers en en onkruid. maandverband horen bij huisvuil.

Klein tuinafval, Luier Aarde en zand haagscheersel en horen bij bouwafval snoeiafval. en sloopafval.

Schaafkrullen en Bioplastics en zaagmeel van composteerbare zakjes onbehandeld hout. horen bij huisvuil.

Broodresten. Theezakjes horen bij huisvuil.

Vleesresten, visresten, Vloeistoffen etensresten met (zoals soep) en sauzen dierlijke ingrediënten. horen bij huisvuil.

Eieren, eierschalen, schalen van zeevruchten en mosselschelpen. Leerkrachtenfiche - p.22

8. SORTEERREGELS.

GROENAFVAL

WAT HOORT HIERBIJ? MEEST VOORKOMENDE FOUTEN

Gras, onkruid en hooi. Etensresten horen bij huisvuil.

MICK PLASTIC

MICK PLASTIC

Bladeren. Resten van groenten- en fruit horen bij huisvuil of kan u zelf composteren.

MICK Bananenschil PLASTIC MICK Appel PLASTIC Struiken. Mosselschelpen en schelpen van zeevruchten horen bij huisvuil.

Bloemen. Kattenbakvulling hoort bij huisvuil.

Takken.

Boomstronken (worden niet aan huis opgehaald). Leerkrachtenfiche - p.23

8. SORTEERREGELS.

ZACHTE PLASTICS HARDE PLASTICS

WAT HOORT HIERBIJ? WAT HOORT HIERBIJ?

(Yoghurt)potjes en Emmers. (boter)vlootjes.

Plastic zakjes. Plastic stoelen.

Plastic folies. Kratten en wasmanden.

Plastic schaaltjes. Speelgoed in plastic.

Plastic bloempotjes.

ONTDEK ZELF Een afvalsoort waarvan u niet weet waar u die moet sorteren? limburg.net/sorteerregels Leerkrachtenfiche - p.24

9. WAT U ZEKER NIET MAG DOEN MET AFVAL.

1. ZWERFVUIL

WAT IS ZWERFVUIL? WIST U DAT… Zwerfvuil is afval dat ..ZWERFVUIL ENORM TRAAG AFBREEKT rondslingert op plekken Het duurt heel lang voordat zwerfvuil uit het milieu die daarvoor niet bestemd verdwijnt. De afbreektijd van afval is wel sterk af- zijn zoals op straat, in de hankelijk van het materiaal, de omgeving en de berm, op het strand of weersomstandigheden. Biologisch afbreekbaar afval in de natuur. Zwerfvuil verdwijnt het snelst, maar zelfs in dat geval spreken bestaat voornamelijk we nog over maanden tot jaren. Een overzichtje: uit verpakkingsafval • Bananenschil: 1 jaar zoals flesjes en blikjes. Maar ook sigarettenpeuken, kauwgom, etensresten, rekeningen, papieren • Kauwgom: minstens 20 jaar zakjes, kranten en tijdschriften komen veel voor. • Sigarettenpeuk: tussen 2 en 12 jaar Meestal gaat het om kleine hoeveelheden, maar • Drankblikjes: het deksel van een blikje is vele kleintjes zorgen wel voor een groot geheel. gemaakt van aluminium en dat vergaat nooit. De rest van het blikje is gemaakt van staal en doet er 50 jaar over om af te breken. • Kartonnen brik: minstens een half jaar, maar door het plastic laagje vaak nog langer. • Plastic: plastic verdwijnt nooit hele- maal uit de natuur, maar valt uit elkaar in heel kleine deeltjes (microplastics). SCHADE VOOR MENS, NATUUR EN DIER Zwerfvuil zorgt voor bodem- en waterverontreiniging. De giftige stoffen in het afval komen lang- ONTDEK ZELF zaam maar zeker vrij in de natuur. Zo komen er Hoelang het duurt voor afval afgebroken is bv. minus­cule plastic deeltjes (‘microplastics’) in youtube.com/watch?v=3uruGdzkduE] het drinkwater en in ons voedsel terecht, wat ui- teraard niet goed is voor de gezondheid.

Dieren kunnen zich daarnaast aan de voorwerpen beze- WIST U DAT ... ren, ze per ongeluk opeten, of erin verstrikt raken. Denk ...ER ZICH EEN PLASTICSOEP IN DE OCEAAN BEVINDT? aan vogels met een maag vol peuken en plastic, herten Plastic verdwijnt nooit helemaal, maar valt uiteen in met prikkeldraad rond hun gewei of schildpadden die heel kleine deeltjes (microplastics). Plastic breekt vast komen te zitten in een plastic sixpack-verpakking. nog moeilijker af in zee omdat het er kouder is, de zon er niet goed aan kan en er minder zuurstof ECONOMISCHE VERSPILLING is dan aan land. Het duurt tussen 10 en 20 jaar Zwerfvuil is duur. Elk jaar kost het gemiddeld vooraleer een plastic zakje in zee “afbreekt”. Een 517 euro per kilometer om alleen nog maar het vislijn heeft bijna 600 jaar nodig om “af te breken”. zwerfvuil langs de Vlaamse gewestwegen en autosnelwegen op te ruimen. Dat is niet alleen In de oceaan is er een gebied waar enorm veel heel veel geld, maar het kost ook tijd en inzet. plastic bij elkaar is gestroomd. Dat gebied wordt de plasticsoep genoemd (ook wel de kunststofarchipel Zwerfvuil kan niet meer gerecycleerd worden. of de drijvende vuilnisbelt). Het afval verzamelt Dat is jammer, want door zwerfvuil weg te gooien, zich juist op die plek omdat de grote ringvormige gooien we letterlijk een hoop grondstoffen weg. zeestroom het afval naar zich toe trekt. Leerkrachtenfiche - p.25

9. WAT U ZEKER NIET MAG DOEN MET AFVAL.

2. AFVAL VERBRANDEN 3. SLUIKSTORTEN

Wanneer u thuis afval verbrandt, dan is dat sluikbranden. In België is afval verbranden in openlucht, haarden en kachels verboden. U kan er zelfs een hoge boete voor krijgen, die kan oplopen tot 2.000 euro.

WAAROM IS AFVAL VERBRANDEN ZO SLECHT? U staat er misschien niet bij stil, maar bij de verbranding van afval zoals behandeld en/of nat hout, snoeiafval, plastic, papier … komen er heel wat giftige stoffen vrij. WAT IS SLUIKSTORTEN? De verbranding veroorzaakt geurhinder en neerslag Sluikstorten is afval achterlaten op plaatsen waar van roet en stukjes half verbrand afval. Dit is voor de dit reglementair of wettelijk verboden is. Ook als u stoker zelf, en zeker voor de buren, zeer onaangenaam. afval achterlaat op niet-reglementaire tijdstippen is De giftige stoffen zorgen voor gezondheidsproblemen­ dit sluikstorten. Meestal gebeurt dit omdat de sluik- zoals prikkende ogen, - neus en - keel. De stoffen storter niet wil betalen voor zijn/haar afval of de moei- die vrijkomen zijn vaak zelfs kankerverwekkend. te niet wil doen om het reglementair aan te bieden. Vaak laten mensen andere afvalsoorten achter bij de MAAR AFVAL WORDT glasbol of de textielcontainer. Dit is ook sluikstorten. SOMS TOCH VERBRAND? Mensen die afval verbranden in hun tuin, in een Sluikstorten is strafbaar. kachel, een allesbrander of open haard gebruiken Er staan zware boetes op vaak het argument dat “hun afval anders toch ook sluikstorten. Hoeveel de maar verbrand wordt”. Deze redenering gaat niet boete is, hangt af van de op. Afvalverbrandingsinstallaties hebben namelijk gemeente waar u woont een verfijnd filtersysteem, waardoor de uitstoot van maar de bedragen kunnen schadelijke stoffen minimaal is. Uit onderzoek blijkt oplopen tot 2.000 euro! dat één vuurtje 5000 keer meer schadelijke stoffen kan uitstoten dan afvalverbrandingsinstallaties.

WAT MAG U DAN WEL VERBRANDEN IN HEEFT U ZELF EEN SLUIKSTORT GEZIEN? DE KACHEL OF DE OPEN HAARD? Laat dit weten aan de gemeente zodat Binnenshuis mag u, naast de wettelijk toegelaten ze het sluikstort kunnen opruimen. brandstoffen zoals aardgas, stookolie en steenkool, enkel onbehandeld droog hout verbranden. Geverfd of geïmpregneerd hout, multiplex of spaanplaten mogen niet verbrand worden, dit is immers afvalhout en de verbranding ervan verspreidt heel wat gifti- ge stoffen. De kleur van de rook vertelt veel over het type verbranding. Bij een goede verbranding moet er kleurloze of witte rook uit de schouw komen. Bij grijze of zwarte rook is er iets mis! Leerkrachtenfiche - p.26

10. WAT GEBEURT ER MET UW AFVAL?

Mensen gooien elke dag een heleboel dingen weg waar ze niets meer mee kunnen doen. Denk maar aan een kauwgom, een leeg blikje cola, aardappelschillen, het papiertje rond een koek of het plastic zakje van de winkel. Dat soort ‘restjes’ noemen we afval. Als we goed sorteren, kunnen we heel wat soorten afval hergebruiken of recycleren.

VAN HUISVUIL TOT ENERGIE PMD IN DRIE STROMEN

Bionerga is het bedrijf dat instaat voor de verwerking • Plastic: Plastic kan tot van huisvuil. Het bedrijf recupereert energie uit restafval. grondstof voor textiel- Ze leveren energie aan een buurbedrijf en zetten stroom producten verwerkt om in elektriciteit. worden. Voorbeelden zijn T-shirts, sjaals, truien en matrassen. ONTDEK ZELF • Metalen: Ook metalen Surf naar bionerga.be/energie-opwekking/ kunnen worden herge- ontvangst-en-verbranding en ontdek hoe bruikt. Bij de inzameling afval verwerkt wordt tot energie. worden staal en aluminium van elkaar gescheiden. Gerecycleerd staal vindt u overal terug, in scheer- mesjes, stalen constructies voor wolkenkrabbers, koffiezetapparaten of kranen voor containers. PAPIER EN KARTON Maar er worden ook nieuwe fietsen mee gemaakt! • Drankkartons: De drankkartons uit de blauwe pmd- Papier en karton wordt zak bestaan uit drie verschillende materialen: ingezameld, gesorteerd, karton (ca. 75%), plastic (ca. 21%) en aluminium gereinigd en opnieuw ver- (ca. 4%). De drie materialen worden bij de recy­ werkt tot papier en karton. clage van elkaar gescheiden en daarna ge- U kan papier niet onbe- recycleerd tot verschillende producten. perkt recycleren. Elke keer worden de papierve- zels een beetje korter, en verliezen ze hun sterkte. Papier kan om die reden maximaal 7 keer worden gerecycleerd. In de winkel kan u veel producten van gerecycleerd papier vinden, bijvoorbeeld gerecycleer- de papieren zakdoeken, toiletpapier, schrijfpapier …. Leerkrachtenfiche - p.27

10. WAT GEBEURT ER MET UW AFVAL?

ONEINDIG GLAS FRITUUROLIE DOET WAGENS RIJDEN

Glas kan een oneindig aantal keren gesmolten Frituurvetten en -oliën worden grotendeels worden zonder kwaliteitsverlies. Om de kwali- gerecycleerd tot biodiesel. Er zijn ook allerlei teit van het glas na de recyclage te behouden, technische toepassingen, bijvoorbeeld in de moeten de sorteerregels nageleefd worden. productie van cosmetica of smeermiddelen.

ONTDEK ZELF ONTDEK ZELF Meer informatie en sorteertips op Meer informatie vindt u op valorfrit.be grl.be/nl/glass-recycling/

BATTERIJEN KRIJGEN NIEUW LEVEN VAN ZACHTE PLASTICS TOT ZITBANK Nadat batterijen zijn ingeleverd bij een inzamel- Huishoudelijke restplastics punt, worden ze afgevoerd naar het sorteercentrum. zijn overal. We gebruiken Eerst worden de speciale batterijen, zoals batterijen zowel in de keuken als in uit telefoons, en afval, met de hand eruitgehaald. de tuin plastic groente- en Nadien worden de batterijen met machines gesor- fruitbakjes, botervlootjes, teerd op grootte en samenstelling. De batterijen flessen, folies, planten- en worden naar de juiste verwerker gebracht waar de kruidenpotjes en zo veel grondstoffen maximaal gerecupereerd worden. meer. Al deze plastics kunnen worden verwerkt tot waardevolle grondstoffen waarmee openbare banken, compostbakken en vluchtheuvels gemaakt worden. ONTDEK ZELF BANDEN WORDEN SPEELTEGELS Meer informatie vindt u op bebat.be

Het rubber van banden wordt gerecycleerd tot hele kleine DUBBEL ECOLOGISCH KURK korreltjes die gebruikt kunnen worden in allerlei toepassin- Om te beginnen is kurk gen, zoals speeltegels. Ook afkomstig van een na- het metaal & textiel wordt tuurlijke bron, namelijk de gerecycleerd en hergebruikt. kurkboom. Van wijn- en champagnekurken kunnen kurkisolatiekorrels gemaakt ONTDEK ZELF worden. Huizen kunnen met dit materiaal geïsoleerd Meer informatie vindt u op rubberrecycling.be worden. Kurk heeft bovendien een lange levensduur.

ONTDEK ZELF Meer informatie vindt u op recycork.be/nl/filosofie Leerkrachtenfiche - p.28

11. PRAKTISCHE INFORMATIE. A. WAAR KAN U TERECHT VOOR...

Huisvuilzak Gft-sticker Gemeente en lokale Lokale handelaars. handelaars. Voor een kleine container 12,50 euro voor een 15 euro, voor een grote rol grote zakken, voor container 40 euro/jaar. een rol kleine zakken Opgelet! Een gft-sticker is betaalt u 6,25 euro. niet in elke gemeente met een gft-container nodig.

Huisvuilbak Pmd-zakken Gemeente of Limburg.net. Winkel of gemeente. Gratis. 3 euro per rol.

Compostvat Witte zakken Recyclagepark/gemeente. voor tuinafval 15 euro. Winkel of gemeente. 2,5 euro per rol van 10 zakken.

Compostbak Zakken voor Recyclagepark/gemeente. zachte plastics 35 euro. Enkel in Genk en Lommel in de winkel. In enkele wijken in Tongeren en Meeuwen-Gruitrode: via de gemeente. 1,5 euro per rol Gft-container (zowel van 10 zakken. kleine als grote containter) Gemeente of Limburg.net. Niet elke zak of elke bak kan u overal Gratis. kopen. Het is afhankelijk van het systeem dat in uw gemeente wordt gebruikt. Kijk dit na op de vorige fiches. Leerkrachtenfiche - p.29

11. PRAKTISCHE INFORMATIE. B. EEN AANTAL INTERESSANTE WEBSITES

LIMBURG.NET BATTERIJEN

Algemene informatie over Limburg.net, Bebat geeft gebruikte batterijen een nieuw leven, de sensibiliseringscampagnes, door ze in te zamelen, te sorteren en te recycleren. Het Schoonste Magazine, educatieve filmpjes … De metalen en waardevolle materialen worden eruit gehaald en opnieuw als grondstof gebruikt. Alle andere stoffen worden ook netjes verwerkt. LIMBURG.NET - FACEBOOKPAGINA bebat.be • filmpjes over acties van Limburg.net • educatieve filmpjes over hoe u moet HUISVUIL EN COMPOST sorteren, composteren enz.. • een live chatbox Bionerga nv staat in voor de huisvuil- en groenafvalverwerking afkomstig van de pro- vincie Limburg en de stad Diest. FOSTPLUS.BE bionerga.be/energie-opwekking/energie

Fost Plus staat in voor de promotie, coördinatie en financiering van de selectieve inzameling, sortering FRITUUROLIE EN -VETTEN en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval in België (verpakkingsindustrie). oliobox.be fritobox.be/nl valorfrit.be OVAM.BE valorlub.be

De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij of kortweg OVAM is een Vlaams agentschap dat RUBBERBANDEN verantwoordelijk is voor het afvalbeleid en de bodemsanering. Het agentschap opereert binnen rubberrecycling.be het beleidsdomein Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid en is gevestigd te Mechelen. KURKEN

VLACO.BE recycork.be

Vlaco is een vzw die het beleid en de belangen van de biologische kringloop in Vlaanderen behartigt. KAARSEN EN KURKEN Vlaco verenigt zowel overheden (de OVAM en intercommunales) als bedrijven die organisch-biologisch devlaspit.be/nl/recycling afval verwerken. In totaal zijn meer dan 80 leden bij Vlaco aangesloten. Hier kan u meer informatie terug- vinden over thuiscomposteren en kringlooptuinieren. PLASTICS

eco-oh.com/nl