นวทางการ ก ป าน ้าท วม ้า าก การ า ค นน ้า ยกร บวนการมีส วนร วม องช มชน ม บ านจาน จัง วั กา สินธ * บทความวิจัย จ ามาศ เจียมสาธิ ศิริพร จรรยา งศัก ิ ค ายศ
วันที่รับบทความ: คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีสุขภาพ มหาวิทยาลัยกาฬสินธุ์ อ�าเภอนามน จังหวัดกาฬสินธุ์ 46230 * 3 พฤ าคม 2563 เ ียน ัก อีเม วันแก้ไขบทความ: 21 กันยายน 2563 วันตอบรับบทความ: 23 กันยายน 2563
บทคั ย อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อน�าเสนอแนวทางการแก้ปัญหาน�้าท่วมซ�้าซ า ก แ ล ะ การขาดแคลนน�้าของชุมชนบ้านจาน ต�าบลโนนนาจาน อ�าเภอนาคู จังหวัดกาฬสินธุ์ โดยใช้ กระบวนการมีส่วนร่วมในการค้นหาแนวทางการแก้ปัญหา ระหว่างเดือนมีนาคม พ.ศ. 2562 ถึง มกราคม พ.ศ. 2563 การด�าเนินการประกอบด้วยการสังเกตอย่างมีส่วนร่วม การจดบันทึก ภาคสนาม การสนทนากลุ่ม แบบสอบถามข้อมูลพื้นฐานการใช้น�้ารายบุคคลและภาพรวมของ ชุมชน การท�าแผนที่ชุมชน และเวทีคืนข้อมูล ผลจากการด�าเนินการพบว่า แนวทางการแก้ปัญหา น�้าท่วมซ�้าซากในฤดูฝนคือ การอนุรักษ์และเพิ่มพื้นที่ป่าต้นน�้า การสร้างฝายชะลอน�้าบริเวณ ต้นน�้า และขุดลอกหนองแม่เก้งและล�าห้วยขามเพื่อเพิ่มความจุในการกักเก็บน�้า แนวทางการ แก้ปัญหาการขาดแคลนน�้าในฤดูแล้งคือ การซ่อมแซมฝายน�้าล้นที่ช�ารุด 2 แห่ง และการสร้าง ค าส าคั : ฝายน�้าล้นในล�าห้วยขามตอนบนเพิ่ม 1 ฝาย ผลจากการด�าเนินงานส่งผลให้ ชุมชนเกิดการ จังหวัดกาฬสินธุ์ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ในการจัดการแหล่งน�้า มีการแต่งตั้งคณะกรรมการบริหารจัดการน�้าชุมชน หมู่บ้านจาน จากกระบวนการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน ท�าให้เกิดการร่วมคิด ร่วมประเมินผล ร่วมส�ารวจ กระบวนการมีส่วนร่วม พื้นที่ที่เหมาะสมในการพัฒนาเป็นแหล่งกักเก็บน�้าไว้ใช้ในฤดูแล้งและการปรับปรุงฝายน�้าล ้น น�้าท่วมซ�้าซาก ที่ส�าคัญ 2 แห่ง ซึ่งจะช่วยลดระยะเวลาและปริมาณของน�้าท่วมขัง ส่งผลให้ชุมชนทราบถึงแนวทาง การขาดแคลนน�้า การแก้ปัญหาที่มีประสิทธิภาพ
วารสารวิจัยเพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่ ===== ปีที่ 12 ฉบับที่ 6 น า 16- 31 *
Received: Faculty of Science and Health Technology, Kalasin University, Namon District, Kalasin Province, 3 2 2 46230 Thailand * - Received in revised form: 21 2 2 Accepted: 23 2 2