ten

deze

niet verwerkt

dit dit

scommissie

Haag Haag

dorp meerdorp .

vast. vast.

HTM, HTM,

raad kadernota OV 2018.320 . en

uw uw DSO/ - ervoerautoriteit mailadres Binnen deze kaders vervoervraagen de -

. Ons kenmerk rm Contactpersoon Strooper M. Dienst Ontwikkeling Stedelijke Dienst Afdeling Verkeer Telefoonnummer 28 60 353 (070) E [email protected]

gebruik van RandstadRail tevens opmerkingen het e concessie bus Haag Den voor dienstregeling . . D bespreking in de s deze deze vanafritten Den de

ook

.

hebben wij

Wij Wij udanken de voor gelegenheid die u uiteraard onder uiteraard onder conditiede dat

die in worden beschrevenworden in

. concessie w Bestuurscommissie V

. Kunt aangeven. u of hier sprake van een is mee, vervolgens hun n de

onder onder op basismeer van de nzereactie ven T 14070 T www.denhaag.nl In o

namens de Bestuurscommissie Vervoerautoriteit van de

RET steltRET om voor te deze ritten rijden tussen station opmerkingen , maar gegeven, de beschikbare korte termijnen en de op 9 december 2018.

de vervoerplannen openbaar vervoer 2019voor de van u van u

vervoerbedrij en van de vervoerbedrijvenvan de

van metrostations met de reizigersgroei hoogste drie stationsHaagse

. Zoals. aangeeft u stelt u Wij hebbenWij voorkeur voorer dat len de len de Postbus 12600 Postbus Haag Den DJ 2500 tien

de vervoerplannende in, . op jongstleden 11 april definitief gegund aan HTM zoals reguliere de opritten lijn E, nemen wij ,

, ontvingen wij

hebben ontvangen

voor 2019 start hebben hebben deze vervoerplannen opgesteld

heeft u reactie

de geven de wijonze reactie op de vervoerplannenConnexxion van RET, en HTM. worden en vervoerplannen reageren. te

loitatiebijdrage RET ze 25 oktober 2017 afspraken en door de i Uiteindelijk stel de Bruijn de ewoners ewoners exp

e

definitieve

nze 3 jongstleden april eschikbar

Den Haag Den Centraal gereden gaat koste van de betrouwbaarheid en capaciteit op de Zoetermeerse RandstadRaillijnen Gemeente Den Haag 70Spui staan: Den Haag Centraal,staan: Haag Den Forepark en Leidschenveen reizigersgroeiabsolute op dezestations of dat het verschuivingeen in is of lijn metro E? stelt RET voor om middagspits in de drie extra teritten rijden, omdat hoogteter Blij van vervoercapaciteit geboden moet worden. Leidschenveen en Rotterdam. De dienstregelingDe In onderstaan het Vervoerplan Het valt ons in op dat top de De kaders kaders De voor de vervoerplannen op vastgesteld (Haaglanden Stad) richten vervoerbedrijvende b plannen vast. biedt ombiedt op de wijvan b die benodigde proceduretijd dit maaris beperkt mogelijk gebleken In o van 16 mei gemaakt worden Geachte heer Geachte Op Metropoolregio Den Rotterdam Haag Connexxion en RET Datum Onderwerp 2019 vervoer openbaar Vervoerplannen Bestuurscommissie Vervoerautoriteit Vervoerautoriteit Bestuurscommissie Bruijn de Th.J.A.M heer De 21012 Postbus AA Rotterdam 3001 Retouradres:Postbus 12600, 2500 DJ HaagDen Haag Den Rotterdam Metropoolregio

040 Gemeente Den Haag

Ons kenmerk DSO/2018.320

Als toch gekeerd gaat worden bij station Leidschenveen dan verzoeken wij u dit te evalueren en te beoordelen of dit een structureel alternatief kan zijn voor het voornemen om lijn E in de toekomst deels te laten keren bij Pijnacker Zuid. Verder hebben wij waardering voor de voorstellen om de tijden van lijn E op de late avond en vroeg in de ochtend beter aan te laten sluiten op de Zoetermeer stadslijnen van RandstadRail.

Vervoerplan Connexxion Connexxion stelt voor buslijn 35 te integreren met buslijn 31. Hierdoor kan Connexxion met buslijn 31 onder meer in de brede spits een 10 minutenfrequentie bieden tussen ’s-Gravenzande en Den Haag Leyenburg en op zaterdag een hogere frequentie voor winkelend publiek vanuit ’s-Gravenzande en Monster naar Den Haag. Ook wordt het frequentieprofiel zo aangepast dat deze buslijn beter kan aansluiten op de tijden van tramlijn 2 in Den Haag. De integratie van buslijn 35 met buslijn 36 maakt het mogelijk om de spitsfrequentie tussen Naaldwijk en Den Haag te verhogen naar een 1o minuten dienst om en een betere aansluiting op RandstadRail 4 te bieden. De lijnen 31 en 36 rijden langs de rand van de wijk Vroondaal. Als een 10 minutenfrequentie wordt geboden in de spits, dan verbetert dit aanzienlijk de OV kwaliteit, omdat reizigers dan minder op de tijd hoeven te letten bij het lopen of fietsen naar de halte. In samenhang met de betere afstemming met tramlijn 2 en 4 verbetert dit bovendien de OV verbinding van Vroondaal met het Centrum van Den Haag.

Al met al hebben wij veel waardering voor de voorgestelde verbeteringen.

De bereikbaarheid van de haltes en de stallingsvoorzieningen voor fietsen dienen nog verbeterd te worden. Wij treden graag met u in overleg om te bezien welke mogelijkheden er zijn om de bereikbaarheid van Vroondaal met het OV verder te verbeteren. Toch vragen wij uw aandacht om te bezien of deze maatregelen zodanig aangepast kunnen worden dat de Haagse wijk Vroondaal beter aangesloten kan worden op het openbaar vervoer dan momenteel het geval is.

Vervoerplannen HTM nachtbus, rail en bus De voorstellen van HTM zijn gericht op wijzigingen voor het nachtbusnet, het tramnet en het busnet. Hierop reageren wij als volgt.

Nachtbus Voor het nachtbusnet stelt HTM een aantal routewijzigingen voor, waarbij delen van de routes waar weinig gebruik gemaakt wordt, worden verlegd naar gebieden waar mogelijk meer vraag is. Hierdoor worden onder meer Mariahoeve, Vroondaal, Madestein, Binckhorst en Leidschenveen beter bediend. Wij ondersteunen deze aanpassingen. De nachtbus wordt momenteel ingezet in de nacht van vrijdag op zaterdag en in de nacht van zaterdag op zondag. Ook de donderdagavond is een populaire uitgaansavond voor studenten. Sinds 2014 rijdt de nachtbus op deze avond niet meer. Wij treden graag met u in overleg om te bespreken welke mogelijkheden er zijn om de nachtbus uit te breiden naar de nacht van donderdag op vrijdag.

Tramnet Voor het tramnet stelt HTM vooral frequentieverhogingen voor op tijden dat er veel vervoervraag is. Zo worden meer ritten geboden op tram 11, wordt de spitsinzet verlengd voor de tramlijnen 2 en 6, worden meer ritten geboden op zaterdag op de lijnen 1, 6 en 16 en worden meer ritten geboden op tramlijn 16 in de zomer. Deze aanpassingen ondersteunen wij.

2/6 Gemeente Den Haag

Ons kenmerk DSO/2018.320

Daarnaast wordt RandstadRail lijn 4 doorgetrokken naar het nieuwe station Zoetermeer Lansingerland. Dit vinden wij op zich een goede zaak. Wij verwachten dat dit tot een verschuiving zal leiden in het vervoer in Zoetermeer. Graag treden we met u en HTM in overleg om te bekijken of en hoe dit kan worden benut om de lijnvoering en inzet zo aan te passen dat meer vervoercapaciteit kan worden geboden op het samenloopstuk en in de Tramtunnel Grote Marktstraat.

Voor tramlijn 19 wordt voorgesteld om op de zaterdag- en zondagochtend voor 10.00 uur de frequentie te verlagen naar 3 trams per uur, zoals nu ’s avonds na 20.00 uur al wordt geboden. Op zich begrijpen wij dat het aantal reizigers op die tijden beperkt is en dat uw kadernota OV deze vrijheid biedt. Wij begrijpen ook dat het verlagen van de tramfrequentie besparingen oplevert die elders ingezet kan worden voor verbeteringen van het netwerk. Daar staat tegenover dat wij hechten aan de basisfrequentie van het tramnetwerk van minimaal vier keer per uur. Wij treden daarom graag met u in overleg om nader inzicht te krijgen in de afweging die aan de maatregel ten grondslag ligt.

De extra late ritten van en naar Scheveningen op lijn 1 vervallen en worden beperkt tot tramlijn 9. Aangezien tramlijn 9 zowel Centraal Station, het Centrum als Den Haag HS aandoet, achten wij dit een begrijpelijke aanpassing.

Busnet Voor komend jaar stelt HTM een relatief groot aantal wijzigingen van het busnet voor. Dit is al jaren niet meer gebeurd. Op de volgende onderwerpen gaan wij in dit verband graag dieper in: - Verlengen van buslijn 25 via de Grote Markt en de Lutherse Burgwal; - Inkorten van buslijn 23 tot het De Savornin Lohmanplein (Kijkduin); - Integreren buslijn 18 in de buslijnen 24 en 29 (Laan van Clingendael); - Nieuwe elektrische buslijn 28 Binckhorst-Norfolk; - Rechttrekken buslijn 21 Statenkwartier; - Gewijzigde verknopingen buslijnen bij Den Haag Centraal; - Benodigde opdrachtverstrekking voor aanleg en verwijderen van bushalten; - Plannen voor 30 km/uur herinrichting van winkelstraten.

Verlengen van buslijn 25 via de Grote Markt en de Lutherse Burgwal HTM stelt voor om buslijn 25 door te trekken naar het Centraal Station via de Grote Markt en de Lutherse Burgwal en deze in plaats van buslijn 24 te vervolgen naar eindpunt Station Mariahoeve.

Wij hebben hier zowel een inhoudelijk als een ruimtelijk bezwaar tegen. Inhoudelijk: In onze preverkenning Schaalsprong OV doen wij een voorstel voor een lange termijn inrichting van het Haagse OV-net. Doel hiervan is onder meer om de bereikbaarheid van de verder van het Centrum gelegen woongebieden en van de Economische toplocaties te verbeteren. Het is gewenst om de snelheid van het OV te verhogen en de stedelijke ontwikkeling langs corridors met hoogwaardig OV te concentreren om daarmee het draagvlak te vergroten voor investeringen in de kwaliteit van het OV. Eén van de corridors is de Leyenburgcorridor, waarin de Tramtunnel Grote Marktstraat een belangrijke schakel is. In lijn hiermee achten wij het gewenst dat extra capaciteit in het OV in deze corridor wordt gerealiseerd door het tramnet te verbeteren en de reeds beschikbare ondergrondse infrastructuur (Tunnel Grote Marktstraat) beter te benutten en niet door een buslijn door het Centrum te versterken.

Ruimtelijk: Een ander bezwaar tegen dit voorstel is, dat de openbare ruimte op de voorgestelde route via de Grote Markt en de Lutherse Burgwal is ingericht als voetgangersgebied en als zodanig niet geschikt is als route voor een drukke buslijn. Bij de herinrichting is er indertijd vanuit gegaan dat deze

3/6 Gemeente Den Haag

Ons kenmerk DSO/2018.320

route niet meer regulier door een buslijn gebruikt zou worden. De Lutherse Burgwal is zo ingericht dat bussen elkaar niet kunnen passeren. Een belangrijk aandachtspunt is ook het kruisen van de drukke fietsstroom. De Grote Markt is één van de drukste punten in het fietsnet van Den Haag. Weliswaar wordt de route incidenteel gebruikt voor vervangende busdiensten bij werkzaamheden aan het tramnet, maar dan wordt in lage frequenties gereden en verkeersregelaars dragen dan zorg voor de verkeersveiligheid. Om hier structureel met een drukke buslijn te kunnen rijden is een herinrichting nodig. Op basis van een eerste globale schatting kost zal de benodigde herinrichting al gauw meer dan anderhalf jaar duren en meer dan €1.000.000,- kosten. Realisatie in 2019 vinden wij daarom niet realistisch. Wij stellen voor om samen met HTM meer tijd te nemen om te bekijken welke oplossing wel realiseerbaar is.

Wel zien wij een alternatief voor het doortrekken van buslijn 25. De RandstadRailhalte Leyenburg vormt met het busstation een belangrijk overstappunt in het Haagse net. In lijn met de plannen van de Schaalsprong OV om de hubfunctie van deze halte te versterken en beter te benutten, stellen wij voor om buslijn 25 via busstation Leyenburg te leiden, zodat reizigers uit Vrederust eerder de mogelijkheid krijgen om over te stappen op RandstadRail. Dit heeft twee voordelen. Het vergroot het draagvlak voor het versterken van RandstadRail in de Leyenburg Corridor en het vermindert de noodzaak om de frequentie van buslijn 25 te verhogen. Ook biedt het reizigers vanuit Vrederust een extra mogelijkheid voor een comfortabele verbinding met het Centraal Station.

Inkorten van buslijn 23 tot het De Savornin Lohmanplein (Kijkduin) HTM stelt voor, behalve in de zomermaanden, buslijn 23 in te korten tot het De Savornin Lohmanplein. Feitelijk betekent dit dat, naast de eindhalte Kijkduin, één halte in de Lobelialaan dan niet meer bediend wordt. Gezien de lage bezettingsgraad van de bussen tussen Kijkduin en De Savornin Lohmanplein snappen wij dat u op zoek bent gegaan naar maatregelen om het vervoersaanbod meer in overeenstemming te brengen met de vraag. Echter, kort geleden is de zijn de werkzaamheden begonnen voor de aanpassing van de verkeersroute tussen Houtrust en Kijkduin. Ook is de verbouwing van Kijkduin gestart waardoor meer reizigers van het OV gebruik zullen gaan maken. Om die reden is het gewenst om de bereikbaarheid van Kijkduin met OV op peil te houden.

Alles overziende komen wij tot de conclusie dat het inkorten van lijn 23 niet de juiste keuze is. Buslijn 23 vormt de verbindende lijn tussen vrijwel alle tramlijnen in de agglomeratie. Buslijn 23 dekt in aanvulling op het tramnet bijna de volledige agglomeratie af en biedt de mogelijkheid om met één overstap veel plekken in de agglomeratie te bereiken. Als alternatief stellen wij voor om buslijn 23 van route te laten wisselen met buslijn 26 tussen Kijkduin en Leyenburg en vervolgens buslijn 26 in te korten tot het De Savornin Lohmanplein. De aanvullende functie van buslijn 23 op het tramnet en het brede scala aan overstapmogelijkheden op het De Savornin Lohmanplein blijven dan in stand

Integreren buslijn 18 in de buslijnen 24 en 29 (Laan van Clingendael) Het wijzigen van de route van buslijn 18 in het Benoordenhout/Uilennest en het vervallen van de halte langs de Laan van Clingendael hoeft gezien het beperkte aantal instappers in deze omgeving weinig impact te hebben. Omdat de halte Clingendael op de Benoordenhoutseweg in de onmiddellijke omgeving ligt neemt de loopafstand weinig toe. Het is echter wel noodzakelijk dat u er voor zorgt dat deze halte behalve door buslijn 90 van Arriva ook door de buslijnen 385 en 386 met regelmatige intervallen wordt bediend. Deze lijnen kunnen dan vijf maal per uur een vlotte en rechtstreekse verbinding met Den Haag Centraal bieden.

4/6 Gemeente Den Haag

Ons kenmerk DSO/2018.320

Nieuwe elektrische buslijn 28 Binckhorst-Norfolk Naar Norfolk stelt HTM voor om een nieuwe rechtstreekse buslijn vanaf de Binckhorst, het Centraal Station en het Centrum te laten rijden. Deze lijn wil HTM met elektrische bussen uitrusten. Wij juichen deze ontwikkeling toe als eerste stap op weg naar een hoogwaardige verbinding tussen Den Haag Centraal, het Centrum en het Norfolkterrein.

Het samenvallen van deze nieuwe lijn met het drukst bezette deel van buslijn 24 biedt hier extra vervoercapaciteit. De frequentie in van buslijn 24 in de drukste spits kan dan beperkt blijven tot 6 bussen per uur.

Rechttrekken buslijn 21 Statenkwartier Het strekken van de route van Buslijn 21 in het Statenkwartier is al onderwerp van de planvorming voor de herinrichting van de Frederik Hendriklaan. Weliswaar vervalt bij deze routewijziging de halte bij Worldforum op de hoek van de Eisenhowerlaan en de Prins Mauritslaan, maar deze buslijn heeft meer reizigers voor de Frederik Hendriklaan dan voor het Worldforum.

Gewijzigde verknopingen buslijnen bij Den Haag Centraal Voor enkele buslijnen stelt HTM een andere verknoping voor ter hoogte van Den Haag Centraal. Het doel hiervan is de inzet per lijn aan weerszijden van Den Haag Centraal beter op elkaar aan te laten sluiten en het aantal overstappen te verminderen. Wij juichen dit in zijn algemeenheid toe. Uit Mariahoeve, Bezuidenhout en Marlot is echter verzocht de verbinding van de huidige buslijn 24 met de omgeving Kneuterdijk, Javastraat en Vredespaleis in stand te houden. HTM geeft weliswaar aan dat in zijn algemeenheid meer reizigers profiteren van het opheffen van de bestaande overstappen, dan dat er reizigers nadeel zullen hebben van extra overstappen, maar wij verzoeken u aan te geven welke consequenties de gewijzigde verknoping heeft voor de genoemde verbinding.

Benodigde aanleg en verwijderen van bushalten en aanpassen verkeerslichten Voor een aantal van de voorgestelde routewijzigingen, zoals buslijn 28 Norfolk en buslijn 21 Statenkwartier zijn nieuwe of aangepaste bushaltes nodig. Wij verzoeken u om hiervoor concrete voorstellen te doen en aan te geven hoe de kosten hiervan gedekt kunnen worden. Wij zijn uiteraard bereid alle medewerking te verlenen aan de aanleg van nieuwe haltes, maar wij willen u er wel op wijzen dat met opdrachtverlening, ontwerp, inspraak en aanleg enige tijd gemoeid zal zijn. Om deze voorzieningen nog voor het einde van het jaar beschikbaar te hebben, zal dan ook niet eenvoudig zijn. Wij verzoeken u op korte termijn opdracht te verlenen voor het ontwerp van de halten en zo mogelijk voor het realiseren ervan, inclusief benodigd budget. Ook voor aanpassing van verkeerslichtenregelingen waar de busroutes worden aangepast, verzoeken wij u tijdig de benodigde aanpassingen door te geven.

Plannen voor 30 km/uur herinrichting van winkelstraten en snelheidsverlaging Hartlijn Wij maken u er op attent dat voor enkele winkelstraten waar nu bussen rijden (Frederik Hendriklaan, Theresiastraat, Mient) plannen worden ontwikkeld om de maximum snelheid te verlagen naar 30 km/uur. Het kan zijn dat dit al in 2019 tot stand komt. Uit overleg met HTM komt naar voren dat dit veelal weinig effect zal hebben op de gemiddelde snelheid van de bussen, maar wellicht is het goed als HTM in haar vervoerplannen hiermee rekening houdt. In de planvorming voor de Hartlijn (de route Spui-Hofweg-Kneuterdijk) in het Centrum wordt gekoerst op uitbreiding van het voetgangersgebied. Niet uit te sluiten valt dat dit voor een deel al in 2019 leidt tot lagere rijsnelheden voor de tram- en buslijnen op deze as. Besluitvorming hierover moet nog plaatsvinden, maar wij vragen HTM hier in haar vervoerplannen alvast rekening mee te houden.

5/6 Gemeente Den Haag

Ons kenmerk DSO/2018.320

Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris de burgemeester

Peter Hennephof Pauline Krikke

6/6