56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:38 Pagina 1

nr. 63 januari-februari 2008 Tweemaandelijkse uitgave, 17de jaargang verschijnt niet in juli en augustus Afgiftekantoor 8400 Oostende Mail OP1LIJN P409030 Het magazine van De Lijn voor uw gemeente

Bondgenoten voor veiligheid > Veilig op Weg > Geen woorden, maar daden > Het succes van de schoolspotters 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:38 Pagina 2

Veiligheid voor alles

Beste lezer,

Toen ik het onlangs met een goede kennis had over de veiligheid van het openbaar vervoer, vertelde die me een opmerkelijke anekdote. Wist u dat de wereldberoemde Spaanse architect Antoni Gaudí, die de Sagrada Familia en verschillende andere historische gebouwen in Barcelona heeft ontworpen, stierf nadat hij tijdens een wandeling in zijn stad onder een was terechtgekomen? Gaudí was beroemd voor zijn werk, maar schuwde de media, waardoor weinigen hem van gezicht kenden. Omdat hij er bijliep als een landloper, wilde niemand hem na zijn ongeval naar een ziekenhuis brengen. Dubbel tragisch, inderdaad.

Waarom vertel ik dit? Om te benadrukken dat veiligheid altijd een ernstige kwestie is geweest. Onveiligheid en overlast zijn maatschappelijke problemen, die altijd en overal in het openbare leven kunnen voorkomen. Ze maken deel uit van de wereld, of we dat nu aangenaam vinden of niet. Het feit dat de bussen en van het openbaar vervoer in het bijzonder drukbezochte openbare ruimten zijn, maakt ze bijgevolg ook gevoelig voor incidenten. Als maatschappelijk geëngageerd bedrijf willen we onze verantwoordelijkheid in deze zeker niet uit de weg gaan. De Lijn voert sinds 1999 een geïntegreerd veiligheidsbeleid. Ons nieuw veiligheidsplan ‘Veilig op Weg’ is weer een belangrijke stap voorwaarts. Die stap In dit nummer zetten we samen met de lokale besturen en andere partners. Alleenstaande veiligheidsmaatregelen, repressief of preventief, hebben slechts een beperkt effect. Het is zaak om een juiste balans te vinden tussen preventie, repressie, controle en 2 Edito: Veiligheid voor alles nazorg. ‘Veilig op Weg’ speelt zowel in op de objectieve veiligheid als op het subjectieve 3 Veilig op Weg veiligheidsgevoel. Er zijn verschillende oorzaken en actoren die bepalen hoe veilig of onveilig Schoolspotters vs lijnspotters Gemeente aan het woord een bepaalde situatie of locatie is. Zo’n divers aanbod aan problemen vereist een even diverse waaier aan oplossingen. Concreet verhogen we onze investeringen in technische middelen en 5 Veiligheid en comfort in het premetrostation mensen, ontwikkelen we een veiligheidsmonitor, voorzien we ruimere bevoegdheden voor Ge zijt nen engel onze controleurs en versterken we de samenwerking met andere actoren. Het verheugt me dat 6 Het succes van de schoolspotters de steden en gemeenten onze geïntegreerde visie op veiligheid delen en ondersteunen. Want Trammelant zoals ik al vaker heb gezegd: samen staan we sterker! 8 Geen woorden, maar daden Vriendelijke groeten, 10 Bondgenoten voor veiligheid Veilig zonder boeien Ingrid Lieten 12 Nieuwe tarieven Elektronische aanvraag Directeur-generaal De Lijn

2 Op1lijn > Veiligheid > januari-februari 2008 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:39 Pagina 3

Veilig op weg

Het veiligheidsplan ‘Veilig op Weg’ voor het openbaar vervoer in Vlaanderen is ontstaan uit een samenwerking tussen De Lijn, de steden en gemeenten, de syndicale organisaties, de Bond van Trein-, Tram- en Busgebruikers, de federatie van Belgische Autobus- en Autocarondernemingen, het kabinet van minister Kathleen Van Brempt en externe deskundigen. ‘Onveiligheid en overlast zijn maatschappelijke problemen. Daar kunnen en moeten we als openbare dienstverleners samen een oplossing voor uitwerken.’

‘Veiligheid is een keten. Alle schakels in die geïntegreerd veiligheidsbeleid, maar heeft keten moeten sterk zijn.’ Greet Aelter, de co- dat onlangs geactualiseerd en uitgebreid. ördinator van het veiligheidsplan ‘Veilig op ‘Ons nieuwe plan steunt op vier pijlers,’ legt Weg’ van De Lijn, ziet het geïntegreerd veilig- Greet Aelter uit. ‘Eén: organisatorische heidsbeleid van de openbare vervoermaat- maatregelen, zoals de inzet van extra contro- schappij als een noodzakelijke voorwaarde leurs. Twee: (techno)preventieve maatrege- voor succes. De Lijn voert al sinds 1999 een len, waaronder het opzetten van preventie-

projecten in scholen en het installeren van camera’s op bussen. Drie: opleidingen voor Schoolspotters vs lijnspotters ons personeel, onder andere om onze chauf- feurs te leren hoe ze moeten omgaan met Schoolspotters zijn jonge schoolverlaters zonder diploma secundair onderwijs die de agressie of overlast. En vier: samenwerkin- kans krijgen om hun schoolloopbaan alsnog af te werken en tegelijk werkervaring op te gen met andere actoren, zoals politie, justitie doen. Ze worden aangeworven door de steden en gemeenten en oefenen een en steden en gemeenten.’ scharnierfunctie uit tussen het lokaal bestuur, de scholen en het openbaar vervoer. Lijnspotters zijn gemeenschapswachten die door de steden en gemeenten exclusief op Wat houdt dat allemaal concreet in? het openbaar vervoer worden ingezet en die hierbij aangestuurd worden door De Lijn. Aelter: We rusten 750 voertuigen, 30 bus- Zij hebben een belangrijke preventieve taak: namelijk het informeren van de reizigers, stations en alle premetrostations uit met ca- hulp verlenen bij het in- en uitstappen, het signaleren van mankementen aan merabewaking. We zetten ook extra mensen voertuigen, schuilhuisjes, premetrostations en op bemiddelende manier tussenkomen in: 82 Lijncontroleurs (met uitgebreide be- bij (dreigende) conflicten. voegdheid), momenteel zijn 26 extra lijn- spotters actief maar we streven naar de inzet > 3 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:39 Pagina 4

Applaus van Europa De wereldfederatie van openbaarvervoerbedrijven UITP heeft zich in het Italiaanse > Napels gebogen over het aspect veiligheid. De Lijn is er op applaus onthaald. Veiligheid is een complex probleem. Dat is tijdens het jongste UITP-congres in Napels over van 50 extra lijnspotters, 32 administratieve de veiligheid van het openbaar vervoer duidelijk naar voren gekomen. Greet Aelter: ‘We krachten, 20 schoolspotters en 11 dispat- stellen vast dat onze visie over veiligheid overeenstemt met die van andere openbare ver- chers. In Antwerpen en Gent zijn we gestart voermaatschappijen in Europa. Het volstaat niet om een camera te plaatsen. We moeten met het proefproject ‘tweede persoon op het aan een globale aanpak werken. Wat dat betreft, doen we het bij De Lijn zeker niet slecht. voertuig’. Alle nieuwe chauffeurs krijgen drie Op Europees niveau behoren we tot de trendsetters. Maar we kunnen nog leren van ande- dagen extra ‘attitudetraining’ in hun basisop- ren. In Rouen (Frankrijk) draait een veiligheidsproject rond scholen dat vergelijkbaar is met leiding. Onze chauffeurs krijgen ook een hal- ons Trammelant-project, maar waar ook de brandweer, politie en steden en gemeenten bij ve dag per jaar extra opleiding over het om- betrokken zijn. We kunnen ons eigen project dus nog optrekken naar een hoger niveau. Een gaan met klanten. Ook onze controleurs krij- internationaal congres is goed om informatie uit te wisselen. We zijn geen concurrenten gen drie dagen extra opleiding over attitude van elkaar. We willen allemaal hetzelfde: een veiliger openbaar vervoer.’ en het omgaan met klanten. Sinds 1 april 2007 kunnen onze Lijncontroleurs naast boetes voor grijs- en zwartrijden ook admi- Van zodra we de cijfergegevens van heel gerecht en De Lijn even bekommerd zijn om nistratieve boetes uitschrijven voor overlast, 2007 ter beschikking hebben, kunnen we veiligheid? zoals het bevuilen van het voertuig, het be- meer zeggen. Om een beter beeld te krijgen Aelter: Die straf is gewoon de toepassing schadigen van de infrastructuur van De op wat er zich voordoet op onze voertuigen, van de wetgeving. Op 1 februari 2007 is er Lijn,… Hun bevoegdheden worden ook door hebben we beslist om een veiligheidsmonitor een nieuw wetsartikel (140 bis) opgenomen de oprichting van de veiligheidsdienst uitge- in te schakelen. Die moet ons een beter in de strafwet, dat strengere straffen oplegt breid (zie ook pagina 11). beeld geven van de onveiligheid en het on- voor geweld tegen personeel van openbare veiligheidsgevoel bij de reizigers en het per- vervoermaatschappijen. We hebben lang Het veiligheidsplan ‘Veilig op Weg’ van De soneel meten. De veiligheidsmonitor onder- aangedrongen op zo een wetsartikel en zijn Lijn is tot stand gekomen met de hulp van scheidt vier veiligheidsfases, gaande van nul blij dat het is ingevoerd. de VVSG en andere partners. Een bewuste (veilig) tot drie (zeer ernstige overlast). In fa- aanpak? se één neemt De Lijn tijdelijke preventieve Aelter: Na het incident met Guido De Moor in veiligheidsmaatregelen: de inzet van camera- Contacteer Antwerpen op 24 juni 2006, was het voor alle bussen, een verhoogde aanwezigheid van het betrokkenen duidelijk dat we samen meer controlepersoneel en inzet van lijnspotters. Wil je meer info over de verschillende kunnen bereiken dan alleen. Iedereen besefte: In fase twee worden structurele maatregelen projecten in het kader van het wat toen is gebeurd op de bus, had evengoed genomen door de permanente inzet van ca- veiligheidsplan ‘Veilig Weg’ of wil je als kunnen gebeuren naast de bus. Agressie en merabussen, verhoogde aanwezigheid van lokale overheid een concrete actie overlast zijn maatschappelijke problemen, het controlepersoneel, inzet van lijnspotters, ondernemen, conctacteer dan een van niet inherent aan het openbaar vervoer. in geval van groepsproblematiek contact met de deskundigen sociale veiligheid van geëigende organisaties zoals scholen, vereni- De Lijn. Komt er echt meer agressie voor op het gingen, eventorganisatoren,… In fase drie be- openbaar vervoer dan enkele jaren geleden trekt De Lijn de lokale overheden en politie Greet Aelter of is dat maar een indruk? om de controles te verhogen en politie, De Lijn Centrale Diensten Aelter: Daar kunnen we momenteel nog buurtwerkers of andere geëigende personen Tel. 015 44 08 86 - fax 015 44 09 96 geen uitspraken over doen. Tijdens de eerste in te zetten. [email protected] acht maanden van 2007 hebben onze chauf- feurs 479 keer melding gemaakt van agressie Een 30-jarige man uit Antwerpen is onlangs Catherine Van der Straeten en 47 keer aangifte gedaan van een arbeids- veroordeeld tot een celstraf van één jaar De Lijn Antwerpen ongeval. In 2006 werden 765 gevallen van voor een kopstoot aan een controleur van Tel. 03 218 14 09 - fax 03 218 15 44 agressie en 99 arbeidsongevallen gemeld. De Lijn. Mogen we daaruit besluiten dat het [email protected]

Geneviève Stratermans De Lijn Tel. 011 85 02 80 - fax 011 25 32 92 Gemeente aan het woord [email protected]

Het veiligheidsplan ‘Veilig op Weg’ van De Lijn wordt ook door de steden en Tim Surmont gemeenten gesteund en ondersteund. Miranda Philips, gemeenschapswacht- De Lijn Oost-Vlaanderen coördinator van de gemeente Houthalen-Helchteren, getuigt: ‘We zetten Tel. 09 210 93 89 - fax 09 210 93 90 gemeenschapswachten in op bepaalde ritten van De Lijn. Dat gebeurt in samenspraak [email protected] met de Controledienst van De Lijn. De gemeenschapswachten hebben een begeleidende rol. In geval van overlast of agressie, gaan ze met de betrokkenen praten Evelien Coel om de gemoederen te bedaren. Als er verdere actie nodig is, treedt de politie op. Het De Lijn Vlaams-Brabant probleem situeert zich vooral bij jongeren. Er is regelmatig overleg tussen het Tel. 016 31 36 87 - fax 016 31 36 80 gemeentebestuur van Houthalen-Helchteren, de politie en De Lijn. Op die manier [email protected] proberen we onze aanpak blijvend te evalueren en kunnen we kort op de bal spelen als er zich iets voordoet. Het gemeentebestuur, de politie en De Lijn willen allemaal voor Chris Marey een veilig openbaar vervoer zorgen. Houthalen-Helchteren voor haar inwoners, de De Lijn West-Vlaanderen lokale politie voor de burgers in haar politiezone en De Lijn voor haar reigers. Om dit te Tel. 059 56 52 44 - fax 059 56 53 19 doen, slaan we de handen in elkaar. Die samenwerking verloopt voortreffelijk.’ [email protected]

4 Op1lijn > Veiligheid > januari-februari 2008 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:39 Pagina 5

Ge zijt nen engel Ben jij een engel in het openbaar vervoer? Meer dan 97 procent van de reizigers van De Lijn gedraagt zich voorbeeldig. Voor de anderen luidt de boodschap: wacht niet tot in de hemel om een engel te zijn!

De hoffelijkheidscampagne ‘Ge zijt nen engel’ is een positieve campagne. In de woorden van directeur-generaal Ingrid Lieten van De Lijn: ‘We willen onze Veiligheid en reizigers die zich correct gedragen, op een voetstuk plaatsen.’ Positief gedrag op de bus en tram wordt geapprecieerd en aangemoedigd. Met de ‘Ge zijt nen engel’- comfort in het campagne willen we onze klanten bedanken die zich houden aan de gedragsregels van De Lijn. Deze regels werden vastgelegd op vraag van onze premetrostation klanten en chauffeurs.

Ook in haar Antwerpse premetrostations streeft De Lijn naar veiligheid, comfort en toegankelijkheid.

Antwerpen telt elf premetrostations: Sport, delijkheid van het station verbeteren,’ aldus Schijnpoort, Handel, Elisabeth, Astrid, Opera, Somers. Daarom wordt de circulatie in het Meir, Groenplaats, Fr. Van Eeden, Diamant en station vereenvoudigd en komt er nieuwe Plantin. Sinds september 2005 zijn de sta- signalisatie. De Lijn belooft de reizigers meer tions Meir en Sport toegankelijk voor men- comfort en veiligheid. Somers: ‘In het kader sen met een beperkte mobiliteit. Dankzij de van het veiligheidsplan ‘Veilig op Weg’ van installatie van onder andere liften en auto- De Lijn worden de bestaande camera's ver- matische deuren in de stations zijn twee be- vangen door nieuwe exemplaren. Tegelijk Ge zijt nen engel … langrijke Antwerpse attractiepolen – het wordt het station toegankelijk gemaakt voor 1. omdat je witrijdt Sportpaleis en de winkelas Meir en omgeving mensen met een beperkte mobiliteit.’ Mooie 2. omdat je ons interieur in goede staat – nu makkelijker bereikbaar voor rolstoelge- vooruitzichten. achterlaat bruikers. Ook de beveiliging en geleiding voor 3. omdat je tijdig teken doet als de blinden is aangepakt. chauffeur stoppen moet 4. omdat je pak en zak geen plaats inpakt Diamant wordt een diamant 5. want je houdt je decibels in de hand Het volgende punt op de agenda: de renova- 6. omdat je een vuilnisbak verkiest boven tie van het premetrostation Diamant. Nadat een vuile bus of tram het Centraal Station een metamorfose heeft ondergaan, staat hetzelfde te gebeuren met Waar engelen zich ook nog aan het aangrenzend premetrostation. ‘Diamant houden wordt een veilig doorkijkstation zonder dode 1. ze vallen andere reizigers niet lastig hoeken,’ verduidelijkt woordvoerster Griet 2. ze staan bereidwillig hun zitplaats af Somers van De Lijn Antwerpen. ‘Door de aan reizigers die beter niet rechtstaan open ruimte krijgen de reizigers een betere 3. ze werpen niet zonder reden afkeurende kijk op de circulatie in het station en kunnen blikken op andere reizigers of maken ze vanuit de bovenste lokethal naar het geen ongegronde opmerkingen ondergelegen niveau kijken. Iedereen zal alle 4. ze roken niet op het voertuig of aan de perrons in het oog kunnen houden.’ haltes in de open of gesloten schuilhuisjes Toegankelijkheid troef 5. ze hinderen of vertragen de voertuigen Diamant is een belangrijk knooppunt tussen niet ze volgen de aanwijzingen op van trein en metro in Antwerpen. ‘We willen de chauffeurs en controlepersoneel veiligheid, toegankelijkheid en gebruiksvrien- 5 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:39 Pagina 6

Het succes van de schoolspotters De Vlaamse schoolspotters werken op een discrete maar zeer effectieve manier mee aan de veiligheid van het openbaar vervoer. Waar schoolgaande jongeren voor overlast zorgen, houden zij een oogje in het zeil. Antwerpen en Gent maken als De schoolspotters vormen een belangrijke wel overlast was. De aanwezigheid en zicht- grootstad aanspraak op vijf schakel in de strijd tegen agressie en overlast baarheid van de schoolspotters volstaat op het openbaar vervoer. Ze observeren het meestal om jongeren die voor overlast zor- schoolspotters, andere steden gedrag van schoolgaande jongeren op het gen in toom te houden. Zo simpel kan de op- traject van de bus- of tramhalte tot aan de lossing zijn. De schoolspotters hebben een en gemeenten kunnen er één schoolpoort (en terug). Als er zich calamitei- goed contact met de lijnspotters en de of twee krijgen. ten voordoen, rapporteren ze die aan De Lijn, schooldirecties. Die samenwerking is belang- de lokale politie, de schooldirectie… De rijk.’ schoolspotters worden ingezet in steden en gemeenten waar het openbaar vervoer te Mobipoly en Mobitwister kampen heeft met overlast door schoolgaan- Het schoolspottersproject sluit aan bij het de jeugd. Vandaag zijn ze actief in startbaanproject Verkeersveiligheid (VeVe) Antwerpen, Eeklo, Gent, , Ieper, van Vlaams minister van Mobiliteit Kathleen Mechelen, Vilvoorde en Wetteren. En het Van Brempt en minister van Onderwijs Frank mag gezegd: ze doen dat bijzonder goed. Vandenbroucke. Het geeft jonge schoolverla- Chris Pierloot, coördinator mobiliteit in ters, die geen diploma secundair onderwijs Antwerpen, noemt het project een klinkend hebben gehaald, de kans om hun schoolloop- succes. ‘We stellen vast dat er geen meldin- baan alsnog af te werken en tegelijk werker- gen van overlast meer worden genoteerd op varing op te doen. ‘Antwerpen heeft vijf de plaatsen waar schoolspotters aan het schoolspotters in dienst,’ aldus Pierloot. ‘’s werk zijn. Terwijl er op die plaatsen voorheen Ochtends zijn ze aanwezig op het traject van

6 Op1lijn > Veiligheid > januari-februari 2008 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:39 Pagina 7

Trammelant

Trammelant brengt jongeren in contact met chauffeurs en controleurs van De Lijn. Het project liep vorig schooljaar in Antwerpen, vandaag is ook Gent aan de beurt. Vormingswerker Jan Van Dijck van de vzw Doedèskadèn was er van meet af aan bij.

Het doel van Trammelant? Minder tram- melant. Schoolgaande jongeren durven, vooral als ze in groep zijn, weleens voor overlast te zorgen in de tram of bus. Als het bij kattenkwaad blijft, is het allemaal de bus- of tramhalte naar de school. Als de leerlingen uit alle wind- schooldag erop zit, begeleiden ze jongeren richtingen aan,’ aldus niet zo erg. Maar soms gaat het verder. van de schoolpoort terug tot aan de halte. Tim Surmont, deskundi- Trammelant is opgezet om te voorkomen Daar nemen de lijnspotters het van hen over. ge sociale veiligheid bij dat jongeren over de schreef gaan. ‘Het Verder werken ze rond educatie en voorzien De Lijn Oost- project steunt op participatie,’ zegt Jan ze ondersteuning op bijvoorbeeld de Vlaanderen. ‘Het is dus Mobibuzz (*) of bij andere projecten. Samen zeker nuttig om er een Van Dijck. ‘Het gaat niet alleen om wat met onze schoolspotters hebben we enkele schoolspotter in te zet- jongeren niet mogen. We willen niet te veel mobiliteitseducatieve spellen ontwikkeld, zo- ten. Dat blijkt ook uit de reacties van buurt- met het vingertje wijzen. Het doel moet als Mobipoly of Mobitwister, gebaseerd op bewoners. We merken duidelijk dat de zijn: informatie geven. Het is belangrijk dat populaire gezelschapsspellen. Al spelender- schoolspotter in Eeklo een verschil maakt. De Lijn zich niet laat vangen door de stem wijs leren jongeren zo over het openbaar ver- De buurtbewoners voelen zich meteen een voer.’ stuk veiliger.’ van de straat, die alleen om repressie vraagt.’ Het succes van Trammelant? Van Resultaten spreken voor zich Appreciatie alom Dijck: ‘In 2004 waren er 458 meldingen Het stadsbestuur, De Lijn en de Sara Tondat, die sinds midden april 2007 in van agressie. In 2005 waren er 320, in andere betrokkenen volgen het werk van de Eeklo aan de slag is als schoolspotter, oogst schoolspotters nauwgezet op. Catherine Van lof voor haar werk. ‘Ik 2006 nog 315. Je moet voorzichtig zijn met der Straeten, deskundige sociale veiligheid ben aanwezig aan hal- cijfers, maar ook de controleurs en de van De Lijn Antwerpen, beaamt: ‘We voeren tes, op lijnbussen en in chauffeurs zeggen: Leerlingen die niet alleen gezamenlijk overleg, maar hebben de omgeving van de Trammelant gedaan hebben, zijn rustiger.’ daarnaast ook regelmatig contact met elkaar. scholen. Mijn precieze We hebben hetzelfde doel voor ogen: de vei- taak? Vooral observe- ligheid verhogen. Als er zich problemen ren. ’s Ochtends vroeg Meer info over het Trammelant-project voordoen, kunnen we snel en efficiënt ingrij- en na de schooldag con- vindt u ook in het Op 1 Lijn-magazine nr. 60. pen.’ De schoolspotters zijn in dienst van de troleer ik of jongeren stad of gemeente, maar krijgen wel actieve blijven rondhangen op straat of aan een ondersteuning van De Lijn. ‘We geven hen drukke halte. Ik ga ook na of ze niet op café een Lijnabonnement en we staan hen bij tij- zitten terwijl ze op school zouden moeten dens activiteiten die ze organiseren,’ aldus zijn. Als ik probleemsituaties vaststel, geef ik Van der Straeten. ‘Onze personeelsleden op dat door aan De Lijn, de politie of de school. het terrein hebben een goede band met hen. Ik ben niet bevoegd om zelf op te treden.’ Ze Als ze een probleem ervaren, weten ze bij fungeert als de contactpersoon tussen de ge- wie ze terechtkunnen.’ Afgelopen jaar liep bruikers van het openbaar vervoer, de buurt het project in drie scholen in Antwerpen, dit en De Lijn. Surmont: ‘In de folder die ze in de jaar zijn dat er veertien. Pierloot: ‘Onze vijf buurt van de Eeklose scholen heeft verspreid, schoolspotters kunnen niet alle plaatsen te- vertelt ze dat je haar mag aanspreken bij gelijk aanwezig zijn, maar ik vind het hoe dan pesterijen op de bus, te weinig zitplaatsen, ook goed dat het project er is. De resultaten drukte aan de haltes,… Zij is er niet alleen spreken voor zich!’ voor scholieren, ook buurtbewoners kunnen bij haar terecht. En dat wordt erg geappreci- Grote steden, kleine steden eerd.’ Niet alleen in de grootsteden Antwerpen en Gent, maar ook in kleinere steden zoals Eeklo (*) Meer info over de Mobibuzz vindt u in het kunnen schoolspotters hun waarde bewijzen. Op 1 Lijn-magazine nr. 60. Eeklo, het hart van het Meetjesland (Oost- Vlaanderen), kent een hoge concentratie aan scholen. ‘In veel omliggende gemeenten zijn er geen secundaire scholen. De stad trekt 7 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:39 Pagina 8

Geen woorden,

Het veiligheidsplan ‘Veilig op maar daden Weg’ van De Lijn voegt de daad bij het woord: in samenwerking met de steden Veiligheid is een topprioriteit voor De Lijn. en thuislozen, druggebruikers, illegalen, Net zoals voor de lokale besturen. Dat vraagt prostitué(e)s, hangjongeren en vereenzaam- en gemeenten ondernemen om een samenwerking. Door de krachten te de bejaarden – makkelijker te bereiken. Deze we concrete acties op het bundelen met de steden en gemeenten, kan mensen hangen soms rond op de voertuigen De Lijn meer ‘externen’ (werknemers van de en in de grote bus- en premetrostations. terrein om de veiligheid van stad of gemeente) inzetten op de bussen en onze reizigers en bestuurders trams: lijnspotters, schoolspotters en straat- Oogje in het zeil houden hoekwerkers. In Antwerpen, Gent, Oostende In het kader van het veiligheidsplan ‘Veilig op te bevorderen. en Sint-Niklaas zijn er extra lijnspotters die Weg’ zullen er 350 trams, 300 bussen en 100 waken over de veiligheid op het openbaar bussen van de exploitanten met camera’s be- vervoer in de stad. Ze hebben een belangrijke waakt worden. Tegen midden 2008 moeten preventieve taak: ze informeren reizigers 822 voertuigen met camerabewaking uitge- over biljetten, de reisweg en omleidingen, ze rust zijn, wat neerkomt op 22 procent van het helpen hen bij het in- en uitstappen (met kin- voertuigenpark van De Lijn. Daarnaast komt derwagen of rolstoel), zorgen voor een goede er ook camerabewaking aan 30 busstations. doorstroming in het voertuig, signaleren In Antwerpen zijn Antwerpen Astridplein, mankementen aan/in voertuigen, schuilhuis- Antwerpen , Antwerpen jes en premetrostations en komen als be- Rooseveltplaats, Herentals, Mechelen, Mol middelaar tussenbeide bij (dreigende) con- en Turnhout aangeduid; in Limburg krijgen flicten. 46 straathoekwerkers hebben een , Hasselt, Landen en Sint-Truiden een abonnement van De Lijn gekregen. Dat laat elektronisch oog; in Oost-Vlaanderen is de hen toe om hun doelgroep – onder wie dak- keuze gevallen op Aalst, Dendermonde, Gent

8 Op1lijn > Veiligheid > januari-februari 2008 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:40 Pagina 9

Halle, en Tienen; in West-Vlaanderen Doorstroming gaat het om Brugge station, Brugge ’t Zand, Omdat agressie en wangedrag in heel wat Knokke, , Oostende en Roeselare. gevallen voortkomen uit irritatie, is het ook belangrijk om de doorstroming van het open- De Lijn heeft als maatschappelijk betrokken baar vervoer te verzekeren en verbeteren. Als overheidsbedrijf een belangrijke taak inzake reizigers onderweg voortdurend worden op- veiligheid, maar zij kan dat niet alleen. De vei- gehouden of lang in de file staan, begint bij ligheid in en rond de busstations is een geza- sommigen het bloed te koken. Door die bron menlijke bevoegdheid van De Lijn en de be- van irritatie zoveel mogelijk weg te nemen, trokken steden en gemeenten. Zij hebben van kunnen we hen weer tot bedaren brengen. De Lijn een brief met een uitnodiging tot samenwerking ontvangen. Met deze steden en Verlichting schuilhuisjes gemeenten wordt bekeken wat deze samen- Als het licht schijnt, is het doorgaans veiliger werking specifiek kan inhouden. Eventueel dan in het donker. Onder meer daarom staat kunnen de camera’s aan de busstations geïn- de verlichting van schuilhuisjes in het uitvoe- tegreerd worden in het bestaande cameranet- ringsbesluit exploitatie en tarieven De Lijn (*) werk van deze steden en gemeenten. ingeschreven als een verplichte voorziening. De kosten voor de implementatie zijn voor Vooraan instappen rekening van de stad of gemeente. De Lijn Veiligheid kan verbazend eenvoudig zijn. kan optreden als tussenpersoon om een aan- Proefprojecten van De Lijn Vlaams-Brabant trekkelijk tarief te bekomen. Als een stad of en de Brusselse vervoermaatschappij MIVB gemeente forfaitair verbruiker wordt bij hebben ontegensprekelijk aangetoond dat Synergrid, die de belangen van de elektrici- vooraan instappen in de bus veiliger is dan teitsnetbeheerders in België behartigt, be- achteraan instappen. Wanneer reizigers voor- taalt ze een forfaitair jaarlijks bedrag voor de aan instappen, komen ze oog in oog te staan stroomvoorziening aan een schuilhuisje en met de chauffeur, die zo de ‘kapitein van zijn moet ze geen tellerkastje installeren. De Lijn schip’ wordt en zijn ‘bemanningsleden’ mak- dient het aanvraagdossier in om een kelijker kalm kan houden. Sinds 14 mei 2007 Synergrid-nummer te krijgen. Sint-Pieters, Gent Dampoort, Sint-Niklaas loopt het proefproject ook op enkele lijnen in Markt, Sint-Niklaas Station en Oudenaarde; Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, in Vlaams-Brabant en Brussel is er gekozen Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen. De (*) Uitvoeringsbesluit exploitatie en tarieven De voor Aarschot, Brussel Noord, Brussel Zuid, eerste resultaten zijn alvast positief. Lijn: B.S. 20.07.2004

9 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:40 Pagina 10

Bondgenoten voor veiligheid

De Lijn werkt nauw samen met politie om de veiligheid

van haar reizigers en Wat kunnen De Lijn en de politie voor elkaar West-Vlaanderen bestuurders te verzekeren. betekenen? Veel! Het is dan ook een goede De samenwerking tussen de politie en De zaak dat alle provinciale entiteiten van De Lijn West-Vlaanderen op het vlak van infor- Die samenwerking is in elke Lijn de voorbije jaren provinciale samenwer- matie-uitwisseling is in West-Vlaanderen provincie vastgelegd in kingsakkoorden hebben afgesloten met de reeds in 1996 in een akkoord gegoten. De politie inzake veiligheid, interventies, verkeer, ondertekening van het nieuwe protocol, op 8 protocols. opleidingen, overleg en samenwerking. Die januari 2007, bevestigt het partnerschap van protocols zijn er niet voor de schone schijn, De Lijn, het provinciebestuur en de politie- maar omvatten concrete actiepunten en diensten ten aanzien van de veiligheid van maatregelen. Ze zijn in elke provincie afzon- derlijk opgesteld, rekening houdend met de plaatsgebonden behoeften en mogelijkhe- den. Bedoeling van de protocols is om de vei- ligheid van de reizigers en het personeel van De Lijn te verzekeren, de kwaliteit en de effi- ciëntie van het openbaar vervoer te verhogen en de informatie-uitwisseling te verbeteren. De ondertekening van het protocol in Antwerpen en Limburg gebeurde respectie- velijk op 18 juni en op 10 juli 2007. In deze samenwerkingsakkoorden zijn specifieke af- spraken gemaakt inzake de communicatie bij noodoproepen en het uitwisselen van infor- matie op het vlak van verkeer tussen de dis- patching van De Lijn en het communicatie- centrum van de politie. In West-Vlaanderen is het protocol onlangs geëvalueerd, in Oost- Vlaanderen is een informatiedag georgani- seerd en in Vlaams-Brabant zijn de eerste lessen door de Lijn aan de aspirant-politiea- genten gegeven.

10 Op1lijn > Veiligheid > januari-februari 2008 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:40 Pagina 11

het openbaar vervoer. Het protocol van 2007 Veilig zonder boeien voorziet een aantal nieuwigheden, zoals de aanstelling van een veiligheidsmonitor. Met het oog op een betere informatie-uitwisse- ling, belooft De Lijn om mee te werken aan de opsporing van verdwenen personen en om files, ernstige verkeersongevallen en da- den van agressie op een voertuig te melden. Oost-Vlaanderen Op 18 september 2007 ondertekenden De Lijn Oost-Vlaanderen, de provinciale politie en gouverneur Andre Denys een samenwer- kingsprotocol. Op 13 december volgde al een belangrijke evaluatie tijdens de informatie- dag voor de Oost-Vlaamse politiediensten. Naast het veiligheidsplan ‘Veilig op Weg’ van De Lijn, de veiligheidsmonitor, het jongeren- project Trammelant en de schoolspotters, kwam ook de omvorming van de huidige controleurs tot Lijncontroleurs en de uitbrei- ding van hun bevoegdheden aan bod. De po- litie van de stad Gent kwam de Zonnebloemactie en de samenwerking met De Lijn toelichten. Tim Surmont (deskundige sociale veiligheid): ‘Deze informatiedag is voor iedereen een meerwaarde gebleken en wordt zeker vervolgd!’

Vlaams-Brabant De Lijn richt een eigen veiligheidsdienst op om haar bestuurders en reizigers opti- De Lijn Vlaams-Brabant en het Provinciaal maal te beschermen, maar ziet af van het gebruik van handboeien en pepperspray. Instituut voor Vorming en Opleiding (PIVO) wisselen onderling kennis en ervaring uit. Als openbare vervoermaatschappij heeft De Lijn de wettelijke mogelijkheid (*) gekregen Een waardevolle samenwerking, bevestigen om een veiligheidsdienst te organiseren. Dat betekent echter niet dat onze veiligheids- beide partners. De Lijn leert toekomstige po- agenten uitgerust moeten zijn met handboeien of spuitbus. Wel, integendeel. ‘Het ge- litie-inspecteurs hoe ze moeten ingrijpen bij bruik van pepperspray is strikt geregeld en wordt verboden in afgesloten ruimtes zoals gevallen van agressie, ongevallen en andere onze voertuigen, aldus Greet Aelter (coördinator sociale veiligheid De Lijn). moeilijke situaties op een bus. Het PIVO, dat Aangezien overlast en agressie bij De Lijn zich meestal voordoen op de voertuigen, zijn lokale en intermediaire besturen bijstaat bij spuitbussen dus niet aangewezen.’ de vorming, opleiding en dienstverlening van hun personeel en organisatie, organiseert Voor De Lijn gaat het gebruik van handboeien en spuitbussen een stap te ver. ‘Het toe- lessen rond conflictbeheersing voor de con- passen van wettelijke dwang is een bevoegdheid van de politie,’ aldus Aelter. ‘We wer- troleurs van De Lijn Vlaams-Brabant. De ken samen met de politie, organiseren gezamenlijke acties, vragen bijstand… Een goe- samenwerking kadert in het veiligheidsplan de samenwerking met de politiediensten en een tijdig flankerend optreden zijn van ‘Veilig op weg’ van De Lijn. Ook hier geldt het elementair belang. Onze controleurs treden niet louter repressief op, maar informeren gezegde: samen staan we sterker dan alleen. ook de reiziger en bemiddelen in conflicten. Ze voeren een minimum aan correcties uit zonder dat het uitgesproken zwart of wit moet zijn, maar vaak grijs, net zoals het leven zelf is.’

Handboeien en pepperspray kunnen doeltreffend zijn om agressie tegen te gaan, maar ze kunnen ook tot meer agressie leiden. Aelter: ‘Het gebruik er- van strookt niet met het klantgerichte en dienstverlenende imago van De Lijn. We geloven niet dat handboeien en pepper- spray zullen bijdragen tot het verhogen van de veiligheid van onze personeelsle- den en reizigers.’

(*) De wet van 10 april 1990 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid werd in 2005 uitgebreid met de mogelijkheid voor de organisatie van veiligheidsdien- sten binnen een openbare vervoermaat- schappij.

11 56371-Opeenlijn-feb08 04-02-2008 10:40 Pagina 12

Nieuwe tarieven

Vanaf 1 februari kost een biljet op het voertuig 1,60 euro voor een rit van één of twee zones, en 2,70 eu- ADRESSEN ro voor een rit van drie zones en meer. Wie een Lijnkaart koopt bij de chauffeur, betaalt dan 1,10 euro voor één of twee zones, en 2,00 euro voor drie zones en meer. De tarieven van de vervoerbewijzen in voorverkoop blijven ongewijzigd. De Lijn Antwerpen Wie een Lijnkaart of biljet koopt in voorverkoop, betaalt tot 50 % minder dan bij de chauffeur. Grotehondstraat 58 Ook het prijsverschil tussen een biljet op het voertuig en een sms-ticket verhoogt. Een vervoer- 2018 Antwerpen bewijs in voorverkoop of via sms is dubbel interessant: je betaalt minder en je kan vlotter op- tel: 03 218 14 11 stappen. Doordat de chauffeur minder vervoerbewijzen verkoopt, staat hij minder lang stil aan fax: 03 218 15 00 een halte en kan hij zijn passagiers sneller naar hun bestemming brengen. Goede doorstroming @delijn.be betekent tevreden klanten. Dat maakt dat de systemen van voorverkoop en sms-ticketing een waardevolle rol spelen in het veiligheidsplan ‘Veilig op Weg’ van De Lijn. De Lijn Limburg Grote Breemstraat 4 Wat verandert er nog? De abonnementen krijgen een indexaanpassing. Het derdebetaler- 3500 Hasselt systeem wordt uitgebreid naar verschillende groepen ‘nieuwe reizigers’: verhuizers, nieuwe tel: 011 85 02 11 werknemers en jongeren die een rijbewijs halen. Tot slot wordt de administratieve kost voor fax: 011 25 32 92 terugbetalingen verhoogd van 2,50 euro naar 5,00 euro. [email protected]

Meer info over de nieuwe tarieven: www.delijn.be. De Lijn Oost-Vlaanderen Brusselsesteenweg 361 9050 Gentbrugge tel: 09 210 93 11 fax: 09 210 93 16 Elektronische aanvraag [email protected] De Lijn Vlaams-Brabant Het aanvragen van VG-abonnementen (*) gebeurt voortaan uitsluitend via e-mail. Dat is Martelarenplein 19 makkelijker en betrouwbaarder. 3000 Leuven tel: 016 31 37 11 Leefloongerechtigden moeten amper 25 euro per jaar betalen voor een netabonnement van De fax: 016 31 37 12 Lijn. Het enige wat ze daarvoor nodig hebben, is een attest van het OCMW. Een VG-abonne- [email protected] ment maakt mobiliteit betaalbaar voor iedereen. Dat is mooi, tenminste als er geen misbruik wordt gemaakt van het systeem. Om alle fraude tegen te gaan, gebeurt de aanvraag van een De Lijn West-Vlaanderen VG-abonnement voortaan uitsluitend via e-mail. Nieuwpoortsesteenweg 110 8400 Oostende Veel OCMW’s werkten tot voor kort met een papieren attest bij de aanvraag van een VG- tel: 059 56 52 11 abonnement. Dit attest werd meegegeven aan de begunstigde, die er in de Lijnwinkel zijn fax: 059 56 52 12 abonnement mee kocht. Omdat daarbij verschillende onregelmatigheden werden vastgesteld, [email protected] hebben De Lijn en de VVSG beslist om volledig over te schakelen naar een elektronisch systeem. De aanvraag van de VG-netabonnementen kan sinds 1 januari enkel nog via e-mail bij De Lijn Centrale Diensten de respectievelijke provinciale zetels van De Lijn. Motstraat 20 2800 Mechelen Contactpersonen: tel: 015 44 07 11 ■ Provincie Antwerpen: Luc Van Put, 03 218 13 56 fax: 015 44 09 98 ■ Provincie Limburg: Dominique Renders, 011 85 02 35 [email protected] ■ Provincie Oost-Vlaanderen: Inge Neuville, 09 210 94 69 ■ Provincie Vlaams-Brabant: Dimitri Casteleyn, 016 31 37 60 Algemene info voor reizigers ■ Provincie West-Vlaanderen: Nicole Neyrinck, 059 56 52 91 070 220 200 (*) VG staat voor Vervoersgarantie www.delijn.be

COLOFON Fotografie Druk De Lijn, Stefaan Van Hul, Kris Hossey Goekint Graphics Het Op 1 Lijn-magazine wordt gedrukt op Novatech-papier. De Verantwoordelijke uitgever Contactpersonen fabrikant van Novatech-papier houdt rekening met de principes Saskia Schatteman, De Lijn, Daniël Verlé, De Lijn, Motstraat 20, 2800 Mechelen van duurzame ontwikkeling en beschikt over de certificaten ISO Motstraat 20, tel: 015 44 09 20, fax: 015 44 09 99 14001, EMAS, PEFC en het ecolabel Nordic Swan. 2800 Mechelen [email protected] Partners Redactie Erwin Debruyne, VVSG, Paviljoenstraat 9, Erwin Debruyne (VVSG), Erik Mottar (De Lijn), 1030 Brussel Marc Nuytemans (De Lijn), Bart Seghers (De Lijn), tel: 02 211 56 09, fax: 02 211 56 00 Griet Similon (De Lijn), Michel Teughels (De Lijn), [email protected] Bernard Vancraeynest (De Lijn), Bart Vandormael (Scaramanga), Frederik Van Langenhove (De Lijn), Opmaak Daniël Verlé (De Lijn), Herman Welter (Concentra) Concentra Grafic

12 Op1lijn > Veiligheid > januari-februari 2008