ërmbajtja P Numri 2 KONTINGJENTI I 8-TË EOD NISET PËR LETONI 2 CEREMONIA 9 Ministri Peleshi: Kontingjenti ynë do të kontribuojë në Ministri Peleshi: Objektivi im, mbrojtjen kolektive të Aleancës një bazë ushtarake detare e NATO-s në Pashaliman “RESOLUTE SUPPORT MISSION” Pas dekretimit nga Presidenti i 10 Kontingjenti ushtarak niset Republikës, njëkohësisht Koman- dant i Përgjithshëm i Forcave me mision në Camp Arena të Armatosura, zoti Ilir Meta, në Herat të Afganistanit më datë 31 dhjetor 2020, pas miratimit nga... MINISTRI PELESHI AMBASADORJA BARSACQ 11 Ministri Peleshi: Mirënjohje 6 PËRMBYTJET Francës për modernizimin e Forcave të Armatosura të Shqipërisë Yuri Kim: Ne jemi krenarë që vazhdojmë të qëndrojmë ANALIZË krah për krah me ju 14 NATO dhe Forcat e Armatosura të sfida 5G Shqipërisë do të jenë më të mirëpajisura për të përballuar situatën e krijuar nga reshjet e HISTORI shiut. Qeveria e SHBA-së... 48 Dëshmorët e ditës së parë të pushtimit dhe ditës së TAKIMI parë të LANÇ-it 8 Shqipëri-SHBA: Konfirmohen marrëdhëniet e shkëlqyera STAFI në fushën e mbrojtjes Marrëdhëniet e shkëlqyera DED KOLA në fushën e Mbrojtjes mes Shef i Sektorit të Botimeve Shqipërisë dhe SHBA u konfir- & Kryeredaktor muan edhe njëherë në takimin që ministri i Mbrojtjes Niko Gazetarë: Peleshi pati me... Mimoza GOLIKJA 10 BASHKËPUNIMI Hajrie DEDAJ Baza Ajrore e Kuçovës, Graphic Designer: Afërdita HYSAJ realizimi i projektit-afati i fundit viti 2023 Redaktore/ korrektore: Dy vite më parë Aleanca e Suela HODA Atlantikut të Veriut miratoi vendimin për të ndërtuar në Shqipëri bazën e parë ajrore të Ballkanit Perëndimor... Botues: Qendra e Kulturës, Medias, Botimeve të Mbrojtjes dhe Muzeut Drejtoria e Kulturës, Medias dhe Botimeve të Mbrojtjes
Adresa: Rruga e Dibrës/ Garnizoni “Skënderbej” REVISTA MBROJTJA Revista mund të gjendet në formatin elek- Organ Qendror tronik (pdf) në adresën: http://www.mbrojtja.gov.al/index.php/pub- i Ministrisë së Mbrojtjes likime/revista-mbrojtja Viti i 89-të i botimit Nr. 2/ 2021 © Ministria e Mbrojtjes Materialet e publikuara në këtë revistë nuk mund të riprodhohen elektronikisht apo fizikisht e të përdoren për qëllime përfitimi, pa marrë autorizim nga botuesit e saj.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 3 Niko Peleshi në krye të Ministrisë së Mbrojtjes as dekretimit nga Presidenti i Republikës, njëkohësisht Komandant i Përgjithshëm i Forcave të Armatosura, zoti Ilir Meta, më datë 31 dhjetor 2020, pas miratim- Ministri Peleshi: Objektivi itP nga Parlamenti më datë 4 janar 2021 dhe betimit para Presidentit në mbrëmjen e datës 4 janar 2021, z.Niko Peleshi, ditën e martë më 5 im, një bazë ushtarake detare janar 2021, është ulur në karrigen e ministrit të Mbrojtjes. Z. Niko Peleshi mori detyrën e ministrit të Mbrojtjes nga paraardhësja e tij znj. Olta Xhaçka, e cila do të shërbejë në e NATO-s në Pashaliman detyrën e ministres për Evropën dhe Punët e Jashtme. Ministri i ri u prit ditën e martë, Në rrugëtimin tonë jemi përkrah aleatëve edhe unë dua të veçoj SHBA-në me 5 janar 2021, me ceremoni për ndihmën e vyer e të pakursyer që i japin Forcave tona të Armatosura zyrtare nga Truproja e Nderit dhe Orkestra Frymore e Forcave të Ar- Përshëndes me mirënjohje të aleancës më të fuqishme politike e matosura. Pas nderimit të Himnit gjithë djemtë e vajzat, burrat e ushtarake në botë. të Flamurit, zonja Xhaçka falënderoi gratë në uniformë, që janë aseti më i Dua t’ju bëj një përshëndetje të bashkëpunëtorët e saj gjatë dre- madh i Forcave të Armatosura. Viti i veçantë, të gjithë atyre efektivëve, jtimit të Ministrisë së Mbrojtjes dhe fundit ka qenë shumë i vështirë, por rreth 200, që sot shërbejnë në vlerësoi reformat në vitet e fundit në gjatë këtij viti sprove, që nga tërmeti misionet e NATO dhe BE, nga Af- Forcat e Armatosura. Nga ana e tij, e deri tek pandemia, ju keni ditur ganistani në Kosovë e Afrikë, duke ministri Peleshi vlerësoi kontributin të tregoni që Forcat e Armatosura kontribuar në garantimin e sigurisë e burrave dhe grave që shërbejnë në kanë sot një nivel profesionalizmi kolektive. Ata janë prova më e mirë FA dhe bëri thirrje për të bashkuar e modernizimi të admirueshëm, të e progresit që kanë bërë FA. Ata forcat e të frymëzohemi nga e ar- denjë për një vend anëtar i NATO-s, janë edhe kartëvizita më e mirë me dhmja evropiane e shqiptarëve, nga fëmijët tanë, për të çuar përpara misionin tonë për një Shqipëri të sigurt, demokratike e anëtare të denjë të BE-së. Në përfundim, zonja Xhaçka i prezantoi ministrit Peleshi drejtorët e Përgjithshëm të Minis- trisë së Mbrojtjes dhe komandantët e Forcave të Armatosura. *** Në fjalën e tij me marrjen e detyrës, ministri i Mbrojtjes Niko Peleshi u shpreh se: “detyra e ministrit të Mbrojtjes është një përgjegjësi e veçantë ndaj atdheut tonë të dashur dhe popullit tonë”. Ai në vijim tha se: “Të përmbushësh me nder këtë përgjegjësi do të thotë t’i kontribuosh paqes, sigurisë dhe mbrojtjes së pavarësisë dhe integ- ritetit territorial të vendit; do të thotë të mbrosh dhe promovosh lirinë, vlerat qytetare demokratike dhe rendin tonë kushtetues si edhe të përmbushësh gjithnjë e më tepër, gjithnjë e më mirë detyrimet dhe ro- lin tonë si vend aleat i NATO-s. Ndi- hem i obliguar të justifikoj besimin që më dha kryeministri e mazhoranca, duke e kryer këtë detyrë me devocion dhe atdhedashuri.
4 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 të cilën Shqipëria prezantohet para ME DORËN MBI KUSHTETUTË aleatëve e partnerëve. Sot përulem me respektin më të madh para ushtarakëve, që dhanë jetën në krye të detyrës në misionet tona paqeruajtëse, si dhe Ministri Niko Peleshi i shpreh mirënjohjen më të veçantë familjarëve të tyre. Në rrugëtimin tonë jemi përkrah aleatëve edhe unë ashtu si Olta dua të veçoj SHBA-në betohet para për ndihmën e vyer e të pakursyer që i japin Forcave tona të Armatosura. Dua t’i garantoj aleatët e partnerët tanë, që Shqipëria do të vazhdojë të Presidentit Ilir Meta jetë jo thjesht një faktor stabiliteti në rajon, por edhe një eksportues sigurie duke marrë pjesë në opera- ë datë 4 Janar 2021, në Institucionin e Presidentit të cione ushtarake e humanitare kudo Republikës u zhvillua pasdite ceremonia e betimit të z.Niko ku NATO, por edhe OKB dhe BE do të kenë nevojë për angazhimin tonë. MPeleshi, Ministër i Mbrojtjes. Pas ekzekutimit të himnit Edukimi dhe trajnimi i FA duhet të kombëtar, Ministri Peleshi u betuan me dorën mbi Kushtetutë para marrë një vëmendje të veçantë ndaj Kreut të Shtetit: “Betohem në nderin tim, se do të zbatoj me dua të vlerësoj sot si një arritje të përpikëri Kushtetutën dhe ligjet, si dhe do të kryej me përgjegjësi shkëlqyer të ministres dhe bashkë- detyrën shumë të rëndësishme që më është besuar, të anëtarit të punëtoreve të saj në këtë ministri, Këshillit të Ministrave”. Presidenti i Republikës, Sh.T Z. Ilir Meta i hapjen e Akademisë së Forcave të dorëzoi dekretin përkatës të emërimit ministrit Peleshi, duke i uruar Armatosura. Angazhohem t’i jap suksese në detyrën e tij të re dhe të rëndësishme. Në ceremoninë gjithë mbështetjen time rritjes dhe e betimit ishin të pranishëm Sekretari i Përgjithshëm i kryemin- konsolidimit të këtij institucioni istrisë, z.Engjëll Agaçi si dhe anëtarë të Kabinetit të Presidentit. unik të Arsimit të Lartë. JETËSHKRIMI Fillimi së afërmi i punimeve për Bazën e Kuçovës është një ngjarje Z. Niko Peleshi, prej datës 5 Janar 2021, mban funksionin e me rëndësi te veçantë strategjike, ministrit të Mbrojtjes së Republikës së Shqipërisë. Niko Peleshi ka por edhe një sfidë e jashtëzakon- lindur në Korçë, më 11 nëntor 1970. Ka kryer studimet e larta për shme, që do të kërkojë dedikim Inxhinieri Elektronike në Universitetin Politeknik të Tiranës me rezul- maksimal nga të gjithë ne. Jam tate të shkëlqyera gjithashtu në dijeni se ka filluar duke marrë titullin dialogu me NATO-n për Bazën e inxhinier elektronik. Pashalimanit. Ky projekt duhet Në vitin 1989 ka ndjekur me këmbëngulje për ta përfunduar Shkol- kthyer në realitet. lën e Mesme të Ngritja e Agjencisë Kombëtare Përgjithshme të Mbrojtjes Civile do të na bëjë më të aftë për të përmbushur “Raqi Qirinxhi” në përgjegjësinë e shtuar të Mbro- Korçë me medalje jtjes Civile duke u përgjigjur më të artë. Z. Peleshi mirë, në kohë e me profesionalizëm ka pasur një an- para emergjencave civile për të gazhim të gjatë në garantuar jetën, mirëqenien dhe fushën e biznesit pasurinë e shqiptarëve. privat në qytetin e Korçës: në vitet 2001 - 2004 ka drejtuar me Ky dikaster ka një të veçantë, sukses Dhomën e Tregtisë dhe Industrisë, Korçë. Karriera politike sepse është tashmë i integruar e z. Peleshi fillon në tetor të vitit 2004, kur emërohet prefekt i plotësisht në strukturat euroat- qarkut Korçë dhe e ushtron këtë funksion për një vit. Në vitin 2005, lantike. Është një institucion, zgjidhet kryetar i Partisë Socialiste të qytetit të Korçës. Në zgjedh- performanca dhe puna e të cilit matet me standardet e NATO-s. jet lokale të shkurtit 2007 zgjidhet kryetar bashkie i Korçës, për t’u Është bërë një punë jo e vogël për rikonfirmuar edhe njëherë si kryetar bashkie në zgjedhjet lokale të vitit të na afruar sa më shumë me këto 2011. Prej vitit 2012 është anëtar i Kryesisë së Partisë Socialiste. standarde. Por kemi ende punë për Prej shtatorit të vitit 2013 z. Peleshi emërohet zëvendëskryeministër, të bërë. Le të bashkojmë forcat e pozicion të cilin e mban deri në maj 2017. Në zgjedhjet parlamentare të frymëzohemi nga e ardhmja ev- të vitit 2017, ai zgjidhet deputet në qarkun e Korçës duke kryesuar ropiane e shqiptareve, nga fëmijët listën e Partisë Socialiste. Shtator 2017-janar 2019 mban postin e tanë, për të çuar përpara misionin ministrit të Bujqësisë. Në janar 2021 emërohet ministër i Mbrojtjes. tonë për një Shqipëri të sigurt, Z. Peleshi zotëron shumë mirë gjuhën angleze, si dhe flet rrjedhshëm demokratike e anëtare të denjë të gjermanisht dhe greqisht. Ai është i martuar dhe ka tre fëmijë. BE-së”.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 5 SHBA ndihmon FA për të përballuar përmbytjet Yuri Kim: Ne jemi krenarë që vazhdojmë të qëndrojmë krah për krah me ju Ndihma amerikane orcat e Armatosura të Shq- reaguese të FA-së ndaj fatkeqësive përfshin gomone, ipërisë do të jenë më të natyrore. “Është një dhuratë e rëndë- mirëpajisura për të përballuar sishme për ne dhe për qytetarët e Shq- gjeneratorë, pa- situatën e krijuar nga reshjet ipërisë, të cilët janë duke u përballur me jisje për heqjen e e shiut. Qeveria e SHBA-së një situatë të vështirë, të krijuar nga lagështisë dhe të dhuroi për FA pajisje të reja reshjet intensive të shiut. Këto pajisje ujit, thasë rëre, ra- Fdhe moderne për përballimin sa më do të rrisin aftësitë e Agjencisë Kom- efikas të përmbytjeve. bëtare të Mbrojtjes Civile dhe Koman- dio për komunikim Pajisjet e reja u dorëzuan ditën e dës Mbështetëse duke ndihmuar ekipet në raste përm- enjte, më 14 janar 2021, nga amba- e kërkim-shpëtimit për t’iu përgjigjur bytjesh, pajisje të sadorja e SHBA-së në Tiranë Yuri Kim, në mënyrë më efektive një numri gjith- në prani të ministrit të Mbrojtjes Niko një e më të madh emergjencash dhe ndihmës së shpejtë Peleshi, shefit të Shtabit të Përgjith- gjithashtu do të ndihmojnë në mbrojtjen dhe ventilatorë të shëm të FA gjeneralmajor Bajram e jetës së personelit të Forcave të Ar- lëvizshëm Begaj dhe komandantit të Komandës matosura, ndërsa ata vazhdojnë punën Mbështetëse gjeneral brigade Ndriçim e tyre të rëndësishme, shpëtuese. Sallaku. Shpreh mirënjohjen dhe falënderimet e Ministri Peleshi falënderoi SHBA për mia dhe të Qeverisë së Republikës së donacionin e radhës dhe theksoi se këto Shqipërisë, për Shtetet e Bashkuara pajisje të reja do të rrisin kapacitetet të Amerikës për mbështetjen e përher-
6 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 kuara për aleaten tonë shqiptare të NATO-s. Ky dhurim i fundit i pajisjeve vjen në një kohë kritike dhe ne jemi të lumtur që artikujt e dhuruar sot do të vihen men- jëherë në përdorim për të ndihmuar njerëzit në nevojë. Kjo është ajo që aleatët bëjnë për njëri-tjetrin, ata qëndrojnë gati për të ndihmuar kur kjo u kërkohet. Në të njëjtën mënyrë Shqipëria i është përgjigjur vazhdimisht thirrjes nga Shtetet e Bashkuara, në të gjithë botën. Ne jemi krenarë që vazhdojmë të qëndrojmë krah për krah me ju. Ndër të gjitha punët e rëndë- sishme në të cilat merr pjesë Ambasada e Shteteve të Bash- kuara, këto projekte të ndihmës humanitare janë për mua ndër më shpërblyeset. Do të doja të falënderoja Komandën Evropiane të SHBA-së e cila, përmes Zyrës së Bashkëpunimit Ushtarak, punoi për përshpejtimin e këtij projekti. Në fund, do të doja të theksoja shme, bujare dhe të pakufizuar për të Shqipërisë pajisje për lehtësimin përkushtimin e personelit tonë Shqipërinë dhe Forcat e Armato- e pasojave të përmbytjeve. Që prej shqiptar në Zyrën e Bashkëpun- sura.”- theksoi ministri Peleshi. vitit 1999, Komanda Evropiane e imit Ushtarak, të cilët krenohen Ambasadorja e SHBA-së në Shteteve të Bashkuara ka sigu- shumë që mund t’i japin diçka vendin tonë Yuri Kim vlerësoi punën ruar mbi 13 milionë dollarë ndihmë mbrapsht vendit të tyre përmes e FA shqiptare gjatë përmbytjeve humanitare për Shqipërinë. Shumë këtyre përpjekjeve”. Pajisjet e reja dhe vlerësoi bashkëpunimin mes dy vendeve. Në fjalën e saj Ambasa- dorja Yuri Kim tha se: “Amerikanët dhe shqiptarët ndajnë së bashku shumë vlera dhe një nga më të thjeshtat, por edhe më e rëndë- sishmja është kjo: Miku njihet që është mik, në nevojë e në rrezik. Si miq, partnerë dhe aleatë të NATO- s, amerikanët dhe shqiptarët kanë qenë në krah të njëri-tjetrit, veça- nërisht në kohë të vështira, si sot. Javët e fundit kemi parë reshje dra- matike këtu në Shqipëri dhe kemi dëshmuar shkatërrimin që vjen prej këtyre reshjeve të mëdha të shiut. Rrugë dhe ndërtesa të dëmtuara, fusha dhe qytete të përmbytura, projekte domethënëse në të gjithë janë kryesisht materiale dhe pa- qytetarë në nevojë për evakuim. vendin, nga rinovimi i shkollave dhe jisje kërkim-shpëtimi ujor në raste Ushtria shqiptare ka punuar gjatë klinikave mjekësore, te dhurimi i pa- emergjencash. Ndihma përfshin gjithë kohës për të ofruar ndihmë jisjeve kritike të nevojshme për t’iu gomone, gjeneratorë, pajisje për urgjente dhe e ka bërë atë në përgjigjur tërmeteve, zjarreve në heqjen e lagështisë dhe të ujit, mënyrë të admirueshme. pyje dhe përmbytjeve, janë dhurata thasë rëre, radio për komunikim Sot, Komanda Evropiane e nga populli i Amerikës për popullin në raste përmbytjesh, pajisje të Shteteve të Bashkuara dëshiron e Shqipërisë dhe ato përfaqësojnë ndihmës së shpejtë dhe ventilatorë t’iu dhurojë Forcave të Armatosura angazhimin e Shteteve të Bash- të lëvizshëm.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 7 Ministri Peleshi pret ambasadoren e SHBA në Tiranë Yuri Kim Shqipëri-SHBA: Konfirmohen marrëdhëniet e shkëlqyera në fushën e mbrojtjes Ambasadorja Kim: arrëdhëniet e shkëlqyera “Defender Europe në fushën e 2021”, me 6000 Mbrojtjes trupa amerikanë mes Shq- ipërisë dhe është stërvitja më SHBAM u konfirmuan edhe e madhe ushtarake njëherë në takimin që ministri e zhvilluar ndon- i Mbrojtjes Niko Peleshi pati me ambasadoren amerikane jëherë në Shqipëri në vendin tonë Yuri Kim, më së bashku edhe me 11 janar 2021. aleatë të tjerë të Ministri Peleshi dhe am- tregon mbështetjen e SHBA në fuqizimin basadorja Kim biseduan për të forcuar dhe modernizimin e Forcave tona të Ar- NATO-s dhe çuar përpara projektet madhore të matosura. përbashkëta dhe fuqizimin e partneritetit Ambasadorja Kim rikonfirmoi rëndësi- strategjik në fushën e Mbrojtjes dhe në e marrëdhënies dypalëshe në fushën Sigurisë. e Mbrojtjes dhe shprehu angazhimin e Përzgjedhja e Shqipërisë për të saj për të rritur bashkëpunimin përpara realizuar stërvitjen “Defender Europe “Defender Europe 2021”, stërvitjes më 2021” ku mbi 6000 trupa amerikanë të madhe ushtarake të zhvilluar ndon- do të kryejnë stërvitjen më të madhe jëherë në Shqipëri së bashku me Forcat ndërkombëtare në Shqipëri, u cilësua nga e Armatosura të SHBA dhe aleatë të ministri Peleshi si një tjetër element që tjerë të NATO.
8 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 KONTINGJENTI I 8-TË EOD NISET PËR LETONI Ministri Peleshi: Kontingjenti ynë do të kontribuojë në mbrojtjen kolektive të Aleancës
ë mjediset e Batalionit të Xhenios (bXh) të Ko- Grup-batalioni i NATO-s në Letoni përbëhet mandës Mbështetëse nga mbi njëmijë trupa nga Shqipëria, Kanadaja, (KM) u zhvillua ditën e premte, më 8 janar Republika Çeke, Islanda, Italia, Mali i Zi, 2021, ceremonia e Polonia, Sllovakia, Sllovenia dhe Spanja Nnisjes së Kontingjentit të 8-të EOD, i cili do të marrë pjesë në misionin e Prezencës së Përparuar rritjes së aftësive ndërvepruese e atin tonë strategjik, SHBA-në, për të Përforcuar (enhanced Forward bashkëpunuese sipas procedurave të kontributin dhe mbështetjen e vazh- Presence - eFP) të NATO, si pjesë NATO-s.Në fjalën e tij ministri Peleshi dueshme në ngritjen e kapacitetit e grup-batalionit të udhëhequr nga u shprehu kënaqësinë që takimin e të rëndësishëm të Pajisjeve dhe forcat kanadeze të dislokuara në parë me efektivët e FA-së e bëri me Municioneve Shpërthyese. Dëshiroj Letoni. Në ceremoninë e përcjelljes “trupat, që do të shërbejnë në një të falënderoj fëmijët, bashkëshortet, së kontingjentit të radhës mori pjesë mision ndërkombëtar. prindërit dhe familjarët tuaj për edhe ministri i ri i Mbrojtjes Niko Më tej, zoti Peleshi theksoi rolin mbështetjen e përhershme dhe të Peleshi, i cili shoqërohej nga shefi i e Shqipërisë si faktor stabiliteti pakursyer që ju kanë dhënë”- iu dre- Shtabit të Përgjithshëm të Forcave dhe vlerësoi përgatitjen dhe pro- jtua ai trupave të rreshtuar, të cilët i të Armatosura gjeneralmajor Bajram fesionalizmin e trupave shqiptarë siguroi për mbështetjen e Ministrisë Begaj dhe komandanti i Koman- për të shërbyer në misione të tilla. së Mbrojtjes.Në përfundim, shefi i dës Mbështetëse gjeneral brigade “Republika e Shqipërisë në vijimësi ka Shtabit të Përgjithshëm të FA-së Ndriçim Sallaku. dëshmuar se është jo vetëm faktor gjeneralmajor Bajram Begaj i dorëzoi Fjalën e hapjes e mbajti kom- paqeje dhe stabiliteti rajonal e më flamurin kombëtar komandantit të andanti i Komandës Mbështetëse gjerë, por edhe një aleat serioz, i kontingjentit major Eduart Kaloshi. gjeneral brigade Ndriçim Sallaku, i cili merr përsipër dhe mban barrën Kontingjenti i 8-të EOD përbëhet cili i uroi mirëseardhjen ministrit të e detyrimeve në kuadër të mbrojtjes nga 21 ushtarakë të mirëtrajnuar Mbrojtjes z. Niko Peleshi në bxh, si kolektive të Aleancës. Jam i bindur për asgjësimin e municioneve të një nga repartet elitë të Komandës se me përgatitjen, përkushtimin dhe rrezikshme dhe do të shërbejë për Mbështetëse e njëkohësisht dhe profesionalizmin tuaj ju do të përm- rreth 6 muaj në Camp Adazi. të Forcave të Armatosura. Gjatë bushni me dinjitet dhe korrektesë Grup-batalioni i NATO-s në Letoni fjalës së tij gjeneral brigade Sallaku të gjitha detyrat duke kontribuar përbëhet nga mbi njëmijë trupa theksoi edhe një herë vlerat dhe në këtë mënyrë në suksesin e Ale- nga Shqipëria, Kanadaja, Republika aftësitë e spikatura nga eksperi- ancës.”- u shpreh ai. Çeke, Islanda, Italia, Mali i Zi, Polo- encat e mëparshme të këtij mis- Ministri Peleshi nuk harroi të nia, Sllovakia, Sllovenia dhe Spanja. ioni dhe shprehu besimin se edhe falënderojë mbështetësit kryesorë Batalioni ka mision parandalimin dhe, ky angazhim do të përballohet me të kompanisë EOD dhe familjarët e nëse është e nevojshme, mbrojtjen sukses, konform masave anti-COVID efektivëve që u nisën në mision. “Një e Letonisë nga çdo agresion i mund- kësaj sfide botërore, për ti shërbyer falënderim i veçantë shkon për ale- shëm.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 9 Operacioni i NATO-s “Resolute Support Mission” Kontingjenti ushtarak niset me mision në Camp Arena në Herat të Afganistanit Peleshi: Shqipëria mbetet e vendosur për të përmbushur detyrimet e saj ndaj Aleancës dhe trupat tanë të gatshëm për të shërbyer kudo ku thirren
jë tjetër kontingjent i Policisë Ushtarake është nisur më N31 janar 2021, me mision në Camp Arena në Herat të Af- ganistanit. Ministri i Mbrojtjes, Niko Peleshi iu ka uruar ushtarakëve mision të mbarë, ndërsa thekson se Shqipëria mbetet e vendosur për të përmbushur detyrimet e saj ndaj Aleancës. “Kontingjenti i radhës që sapo përcollëm do të zëvendësojë ko- legët e tyre të Policisë Ushtarake për të shërbyer në Camp Arena në Herat, në misionin Resolute Sup- port. Shqipëria mbetet e vendosur për të përmbushur detyrimet e saj ndaj Aleancës dhe trupat tanë të gatshëm për të shërbyer kudo ku thirren”, shprehet ministri. Forca Detare Mbështetje për modernizimin araditen e datës 14 janar 2021, ministri i Mbrojtjes e Forcës Detare Pz. Niko Peleshi, i shoqëruar nga shefi i Shtabit të Përgjithshëm Ministri i Mbrojtjes z. Niko Peleshi, i shoqëruar nga shefi i Shtabit të FA gjeneralmajor Bajram Begaj të Përgjithshëm të FA, gjeneralmajor Bajram Begaj dhe anëtarë të dhe anëtarë të kabinetit, zhvilloi kabinetit, zhvilloi një vizitë njohëse në Komandën e Forcës Detare një vizitë njohëse në Komandën e Forcës Detare. Qëllimi i kësaj vizite ishte njohja me Forcën Detare, or- ganizimin e saj, planet për zhvillim dhe modernizim si dhe problemati- kat kryesore me të cilat përballen shtabi dhe efektivët e kësaj force gjatë punës së përditshme. Fillimisht ministri i Mbrojtjes, zoti Peleshi u prit nga komandanti i Forcës Detare gjeneral brigade Ilir Xhebexhia. Më tej ministri Peleshi u njoh nëpërmjet prezantimit më në detaje me strukturën organizative, misionin dhe detyrat e Forcës De- tare. Ndër të tjera ministri i Mbro- jtjes shprehu gatishmërinë për të vijuar mbështetjen në prioritetet dhe modernizimin e Forcës Detare.
10 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 MINISTRI PELESHI TAKON AMBASADOREN FRANCEZE ZNJ.ELISABETH BARSACQ Ministri Peleshi: Mirënjohje Francës për modernizimin e Forcave të Armatosura të Shqipërisë Ministri i Mbrojtjes z.Niko Peleshi ka zhvilluar, inistri i Mbrojtjes z.Niko Peleshi ka zh- një takim miqësor me ambasadoren franceze villuar më 19 janar në Shqipëri, Znj.Elisabeth Barsacq 2021, një takim miqësor me amba- sadoren franceze kredenciale pranë Presidentit të nëM Shqipëri, Znj.Elisabeth Barsacq. Republikës së Shqipërisë, z.Ilir Meta. “Mirënjohje për mbështetjen e vazh- Po kush është Elisabeth Barsacq, dueshme në modernizimin dhe eduki- Ambasadorja e Francës në Shqipëri? min e Forcave të Armatosura”, shk- Elisabeth Barsacq është formuar ruan ministri Peleshi, në facebook. si specialiste për Europën lindore Franca ka luajtur rol të rëndë- dhe qendrore. Ajo është diplomuar sishëm në modernizimin e Forcave në Institutin e studimeve politike Ajrore Shqiptare. Një moment i ve- të Parisit, diplomuar në studime të cantë është pajisja e Forcave Ajrore “ thelluara, ka diplomën e lartë nga Shqiptare me helikopterin tip “Cou- Duke folur për angazhimet e Instituti kombëtar i gjuhëve dhe gar” në versionin SAR, MEDEVAC Francës në mbështetje të Shq- qytetërimeve lindore.Ajo ka punuar dhe Transport Trupash. Marrëveshja, ipërisë, ambasadorja franceze, Znj. si diplomate në Poloni, Hungari, e cila konsistonte në blerjen e 5 he- Elisabeth Barsacq, deklaroi në nën- Turqi, Rusi dhe në Mongoli, por edhe likopterëve transportues nga kompa- tor 2020 se: “Do të bëj ç’është e si Përfaqësuese e Përhershme e nia franceze “Eurocopter”, u firmos mundur që Shqipëria një ditë të jetë Francës pranë Organizatës De- nga qeveria shqiptare në vitin 2009 anëtare e BE-së. Dhe kjo është fare tare Ndërkombëtare.Gjatë viteve dhe në vitin 2012 ka mbrritur në normale sepse Shqipëria është një të fundit, ajo ka qenë Konsulle e Rinas helikopteri i parë “Cougar” për vend europian. Ky është një proces Përgjithshme në Shën-Petersburg, të vazhduar me të tjerë. Në zbatim pune i cili po zhvillohet dhe Shqipëria etj. Eshtë ministre e plotfuqishme të kontratës për blerjen e helikop- i ka të gjitha mundësitë që një ditë e klasit të parë. Ka marrë titul- terëve modernë e shumëfunksionalë të jetë anëtare e BE-së”. lin Kalorëse e Legjionit të Nderit, një zë i veçantë ishte edhe trajnimi i Ambasadorja Elisabeth Barsacq Oficere e Urdhrit Kombëtar të pilotëve dhe teknikëve shqiptar ë që ka pak muaj në vendin tonë. Ajo ka Meritës, Medalje Nderi e Punëve të do të përdorin këtë teknikë. dorëzuar më 27 tetor 2020 letrat Jashtme (bronzi).
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 11 Ministri i Mbrotjes Niko Peleshi Baza Ajrore e Kuçovës, y vite më parë Aleanca e Atlantikut të Veriut miratoi vendimin për të ndërtuar në Shqipëri realizimi i projektit-afati bazën e parë ajrore të Ballkanit Perëndimor. MinistriD i Mbrojtjes Niko Peleshi, tha, më 26 janar 2021, në interv- i fundit viti 2023 istën për RTSH, se projekti i bazës ajrore të Kuçovës po jetësohet dhe Deri në fund të marsit do të përfundojë prokurimi nga do të jetë gati në fund të muajit tetor. Agjencia e NATO-s për Mbështetje dhe Prokurime “Baza e Kuçovës është një pro- të mbështetur 24 orë në 7 ditë të ëve luftarakë taktikë dhe të avionëve jekt që tani po jetësohet. Deri në javës, misionet e NATO-s, qofshin të transportit. Funksionimi i Bazës fund të marsit do të përfundojë këto misione stërvitore në kohë së Kuçovës do të ketë një ndikim të prokurimi nga njësia prokuruese paqeje, apo misione luftarake në rëndësishëm përsa i përket modern- e NATO-s dhe do të kontraktohet kohë krize. Më konkretisht baza do izimit dhe fuqizimit të Forcave Ajrore kompania apo komapanitë që do të të mbështesë dislokimin e 6 avion- Shqiptare. zbatojnë projektin. Është një projekt Interesi i kompanive të huaja ka “projekto dhe ndërto”, i cili parashi- qënë i lartë. Agjencia e NATO-s për kohet që deri nga fundi i tetorit të Mbështetje dhe Prokurime, e cila këtij viti ketë përfunduar dhe të nisë realizon procedurat tenderuese, me shpresë implementimi i tij. Real- prezantoi në fillim të muajit dhjetor izimi i projektit ka si afat të synuar 2020, procedurat dhe dokumen- fundin e vitit 2023. Nuk është më tacionin e nevojshëm, që duhet të një ambicie.”- tha Peleshi. Kësaj i ka paraprirë edhe baza ligjore. Kështu, më 22 tetor 2020, Kuvendi i Shqipërisë ka miratu- ar projektligjin “Marrëveshja për mbështetje teknike ndërmjet Këshil- lit të Ministrave të Republikës së Shqipërisë dhe Agjencisë së Mbështetjes dhe Prokurimit të NATO-s për realizimin e Projekteve të Kuçovës, të financuara nga Pro- grami i Investimeve të NATO-s për Sigurinë, vitet 2019-2022” Kjo bazë, ku do të investohen 50 milionë euro, e vendos Shqipërinë në hartën e interesave strategjike të NATO-s. Vendi merr një rëndësi strategjike që nuk e ka pasur më prej shumë e shumë dekadash. Ky është jo vetëm investimi më i madh, por edhe e vetmja bazë ajrore e NATO-s në rajonin tonë. Në terma ushta- rakë, Baza e Kuçovës do të jetë një Bazë Taktike e Dislokueshme, që do të ketë të gjithë infrastrukturën dhe kapacitetet e nevojshme për
12 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 përmbushin firmat kontraktore, DO TË FILLOJNË INVESTIMET E NATO-S përpara se të aplikojnë për kryerjen e punimeve për modernizimin e Ba- zës së Kuçovës dhe kthimin e saj në Bazë Ajrore Taktike të NATO-s. Në Investimet e NATO-s këtë Konferencë morën pjesë pjesë 60 përfaqësues të kontraktorëve potencialë nga 36 kompani të ndry- shme, nga të cilat 22 të huaja dhe largojnë turqit nga 14 shqiptare. Për rëndësinë e Bazës Ajrore të Kuçovës është shprehur edhe shtypi ndërkombëtar. Më 5 gusht 2018, Baza Ajrore Kuçovë gazeta prestigjioze amerikane “Washington Post”, i ka dedikuar Misioni i palës turke mbyllet sepse do të një artikull bazës ajrore që pritet të ndërtohet. “Baza ajrore ka qenë atje fillojnë punimet për rinovimin e Aeroportit për dekada të tëra. Baza do t’i shër- të Kuçovës me investime të NATO-s bejë Shqipërisë dhe gjithashtu do të mbështesë operacionet e furnizimit me ajër të NATO-s, mbështetjen e ë Bazën Ajrore Kuçovë në praninë e komandantit të bazës, logjistikës, policinë ajrore dhe stër- major Arqile Olldashi dhe atasheut ushtarak të Republikës vitjet. Kryeministri tha gjithashtu se Nsë Turqisë në vendin tonë, kolonel Muhammet Kelami Kablay zyrtarët po diskutojnë me Shtetete si dhe oficerit koordinator të palës Turke në Bazën Ajrore Kuçovë Bashkuara mbi modernizimin e e stafeve respektive, u zhvillua më 30 janar 2021, ceremonia e mëtejshëm të kapaciteteve ajrore mbarimit të misionit të palës Turke nga Baza Ajrore Kuçovë. shqiptare”, shkruhet ne artikullin e Major Olldashi falënderoi kolonel Kablay për bashkëpunimin bi- “Washington Post”. Baza Ajrore e Taktike e Kuçovës, do të shërbejë për trajnimin e personelit për operacione në një spektër të gjerë luftarak të imbar- kim-zbarkimit, kërkim-shpëtimit, emergjencave civile dhe atyre hu- manitare.
lateral të filluar qysh në vitin 2000 si dhe adresoi falënderimet e veçanta për palën turke për kontributin e dhënë për aerodromin dhe Bazën Ajrore Kuçovë. Ai theksoi se, misioni po mbyllet me mirëkuptimin e të dy palëve, për shkak të fillimit të punimeve për rinovimin e Aeroportit të Kuçovës me investime të NATO-s. Komandanti i Bazës Ajrore theksoi gjithashtu se, në për- fundim të këtyre punimeve dhe në varësi të nevojave që do të kemi, do të jemi të hapur përsëri për bashkëpunim bilateral në të ardhmen. Atasheu ushtarak turk vlerësoi bashkëpunimin e deritanishëm dhe u shpreh pozitivisht për bashkëpunimin edhe në të ardhmen. Më pas, me një solemnitet të ekipeve respektive u realizua ulja e flamurit turk nga kolonel Kablay duke vijuar kështu me dorëzimin e objektit, çelësave dhe dokumenteve përkatëse. Ceremonia u mbyll me foton e përbashkët përpara komandës së Bazës Ajrore Kuçovë.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 13 Ministri i Mbrojtjes inspekton zonat e përmbytura
inistri i Mbrojtjes Niko Peleshi ka Niko Peleshi: Situata inspektuar më 9 janar 2021, që prej orëve të para të mëngjesit punën e bërëM në zonat e prekura nga përm- nën kontroll, 1450 trupa bytjet e fundit në Shkodër e Lezhë. Në Kallmet të Lezhës, ministri vuri në dukje përmirësimin e situatës krahasuar me një ditë më parë për shkak edhe të ndalimit të reshjeve, ushtarake në gatishmëri por edhe punës së mirë të bërë në këto vite nga institucionet. Agjencia Kombëtare e Mbrojtjes Civile është në “Kjo tërheqje e nivelit të ujit dhe ky përmirësim i situatës së bashkëpunim të vazhdueshëm me të gjitha shtabet e përmbytjes duhet ta them që vjen nga puna e bërë shumë mirë në ngritura nga pushteti vendor këto vitet e fundit për pastrimin e kanaleve ujitëse e kulluese. Pra, të arrijnë pikun në datën 11 janar, Shkodër kemi pasur disa evakuime. tërheqja e shpejtë e ujit, kur reshjet në bazë të parashikimeve të IGJE- Kemi 260 trupa speciale vetëm nga pushojnë tregon që këto investime UM.Më pas, ministri i Mbrojtjes FA, të specializuar në gatishmëri. funksionojnë dhe dua të përshëndes Niko Peleshi ishte në Obot, ku tha Kemi mbi 1200 trupa të angazhua- pushtetin vendor, bashkinë, kryeta- se është bërë një menaxhim i mirë ra. Kemi rritur gatishmërinë, kemi rin e bashkisë dhe prefektin që po i kaskadës së Drinit, gjë që mund kaluar një nivel më lart, pra kemi punojnë shumë mirë.”, - u shpreh të parandalojë rëndimin e situatës. dyfishuar gatishmërinë që para tre ministri Peleshi, në një komunikim Në Njësinë Administrative Ana e ditësh, gjithashtu në rast se flasim me medien lokale. Malit nuk ka tërheqje të ujit për në nivel kombëtar të gjitha bash- Agjencia Kombëtare e Mbrojtjes shkak edhe të kushteve natyrore kitë kanë angazhuar dhe mobilizuar Civile është në bashkëpunim të të zonës, por e rëndësishme, sipas 1500 trupa të gatshëm”, - dekla- vazhdueshëm me të gjitha shtabet e ministrit është që nuk ka rrezik për roi ministri i Mbrojtjes. Ministri ngritura nga pushteti vendor për të jetët e njerëzve.“Dje kemi pasur informoi se edhe situata në jug të parandaluar çdo situatë, që mund të dy-tre ngjarje evakuimi në Lezhë. vendit është në kontroll dhe prurjet krijohet edhe nga shtimi i reshjeve të Një në qytet dhe dy në zonat e e lumit Vjosa janë në rënie që prej cilat, siç tha ministri Peleshi, mund përmbytura, zonë rurale. Edhe në mëngjesit.
14 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 umi Erzen është tërhequr në shtratin e tij, por shumë shtëpi mbeten ende nën ujë në njësinë administrative Katund i Ri në bashkinë e Durrësit. Për të parë Lsituatën nga afër, ministri i Mbro- jtjes Niko Peleshi ishte vetë ditën e mërkurë, më 27 janar 2021, në zonën e përmbytur, ku shoqëro- hej nga ministrja e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural Milva Ekonomi dhe kryetarja e bashkisë së Durrësit Emiriana Sako. Ministri Peleshi bisedoi me banorët për situatën e krijuar dhe përgjegjësitë që duhet të marrë gjithësecili që këto ngjarje Ministri Peleshi në zonat e përmbytura në Durrës të mos përsëriten më. Zoti ministër takoi edhe efektivët e Forcave të Armatosura, të cilët prej 3 ditësh kanë ndihmuar në evakuimin e disa FA janë në terren, por familjeve dhe transportin e tyre. Ministri i Mbrojtjes konstatoi përmirësimin e situatës, siguroi gatishmërinë e FA dhe vuri theksin duhen nxjerrë mësime te mësimet që duhen nxjerrë me qëllim që reshjet e dendura dhe dalja nga shtrati i lumit Erzen të FA është e angazhuar edhe në kenë sa më pak pasoja. “Le të themi e kemi kaluar pikun, situata sot shpërndarjen e pakove ushqimore është duke u përmirësuar, reshjet kanë mbaruar, uji po tërhiqet por nga Rezervat e Shtetit për banorët e ka ende familje nën ujë. Unë dua të falënderoj forcat tona të ushtrisë prekur nga përmbytjet që kanë qenë në gatishmëri që ditën e parë, kanë evakuuar disa familje që bllokimi i kanaleve, shkarkimeve nga falënderoi Forcat e Armatosura për janë strehuar në Konvalishencë, një dinamika informale e ndërtimeve në angazhimin në terren dhe njoftoi se pjesë tjetër te familjarët e tyre, një “vite, të cilës tani nuk i kthehemi më me përmirësimin e situatës do të pjesë që nuk kanë pranuar të dalin, dot pas. Madje e kemi përballur me nisë edhe vlerësimi i dëmeve. Gjatë por që nuk kanë qenë në rrezik, shumë guxim, me legalizime. Këtu ditëve të fundit, Forcat e Armatosura sepse kur ka rrezik pranon apo procesi legalizimeve ka ecur mirë. kanë evakuuar disa familje në Katundin nuk pranon familja evakuimi është Bashkë me legalizimin duhet të kemi e Ri, një pjesë prej të cilave janë stre- i detyruar. Do vazhdojmë të jemi vëmendje ndaj urbanizimit. Ne mar- huar në Konvaleshencën e Durrësit. këtu në gatishmëri, ndonëse pritet rim detyra tona, komuniteti duhet Në Shkodër vijon prej tre javësh trans- që dy ditët në vazhdim të ketë mot të marrë detyrat e veta, kemi patur porti i banorëve të Obotit, ndërkohë të mirë. Jemi të pajisur, kemi mjete edhe debate me disa banorë, nuk që ditën e djeshme janë evakuuar edhe kalueshmërie të lartë, kemi mjete mund t’i kërkojmë llogari bashkisë disa krerë bagëti. të vogla lundruese, gjeneratorë dhe kur kanalin shkarkues e bllokon për të Gjithashtu, efektivët e FA me katër gjithçka tjetër që nevojitet, forca bërë një copë rrugë.” - u shpreh ai. pompa të fuqishme thithëse, po ndih- njerëzore, forcat e ushtrisë. Duhet Ministrja e Bujqësisë dhe Zhvil- mojnë për shkarkimin e rezervuarit në thënë që, kur ka raste të tilla duhet limit Rural Milva Ekonomi kërkoi fshatin Plan të bashkisë Tropojë. Nga të nxjerrim dhe mësime. Emergjen- bashkëpunim nga banorët e zonës ana tjetër, FA është e angazhuar edhe ca kërkon një reagim multiinstitu- për të liruar dhe zhbllokuar kanalet në shpërndarjen e pakove ushqimore cional dhe të gjithë shoqërisë. Ajo e niveleve të treta. Kryetarja e nga Rezervat e Shtetit për banorët e që shohim këtu fillon nga zënia dhe bashkisë së Durrësit Emiriana Sako prekur nga përmbytjet.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 15 MINISTRI PELESHI NË KONVALESHENCË, DURRËS
inistri i Mbrojtjes, Niko Peleshi dekla- Mjete dhe pako roi, të martën më 26 janar 2021, se do vazhdojë mbështetja e sh- Mtabeve të bashkive që kanë probleme ushqimore nga rezervat e me përmbytjet për shkak të reshjeve të dendura me të gjitha mjetet. Ministri Peleshi ishte te Konvalesh- enca në Durrës ku janë strehuar disa nga familjet e evakuuara.Në një shtetit aty ku ka nevojë prononcim për mediat, Peleshi tha vazhdim”. bytura por siç e thashë situata do se disa trupa nga Forcat e Arma- “Së bashku me shefin e Shtabit të jetë më e mirë, pasi do të ketë tosura ndodhen në mbështetje të të Përgjithshëm, me drejtorin e tërheqje të përmbytjes dhe për pak Emergjencave në Sukth, Katundin e Emergjencave Civile jemi në gatish- ditë do shkojmë drejt normalizimit”, Ri në Shijak. “Fatmirësisht janë bërë mëri dhe në mbështetje nga veriu -tha ai. në kohë evakuuimet. Në fakt disa në jug. Në Tropojë kemi një situatë Po ashtu, Peleshi theksoi se ne familje nuk kanë pranuar të evakuo- emergjente me një rezervuar, kemi do të vazhdojmë të mbështesim hen, por duhet ta bëjnë patjetër dërguar katër pompa që në bash- të gjitha shtabet e bashkive, të sa herë marrin paralajmërime nga këpunim me Ministrinë e Bujqësisë prefekturave me Forcat tona të Ar- shtabet e bashkisë nga Shtabet e dhe pushtetin lokal do të punojmë matosura, me mjete dhe pako ush- Emergjencave”, -vijoi Peleshi. për të shmangur ndonjë situatë qimore nga rezervat e shtetit kudo Ministri i Mbrojtjes theksoi se emergjence të mundshme. Kemi që do ketë nevojë.“Po e shfrytëzoj “jemi të gatshëm t’u gjendemi në Shkodër në Obot, në njësinë këtë moment për t’iu kërkuar edhe kujtdo qoftë për evakuime, apo për administrative Ana e Malit. Aty kryetarëve të bashkive që janë në të shpëtuar prodhimet e ndryshme situata është më e rënduar pasi emergjencë edhe Prefektëve të mos bujqësore apo gjënë e gjallë. Kemi u bënë mbi 10 ditë që ka prezencë ngurrojnë të na kontaktojnë në kohë, disa qindra hektarë nën ujë, por lajmi uji. Kemi çuar mjete të tjera të sepse i kemi gati, nuk na ka zënë i mirë është se reshjet kanë pushuar kalueshmërisë së lartë për të kryer të papërgatitur, por të përgatitur, dhe nuk parashikohet të ketë reshje lëvizjen, transportin e njerëzve. edhe në këtë valë përmbytjesh”, me intensitet të lartë në ditën në Edhe në Lezhë kemi toka të përm- -tha Peleshi.
16 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 uke parë situatën në teren, Komandanti i Batalionit në Vau të Dejës, Ali Mali ditë pas dite, ditën e hënë, Dmë 11 janar 2021, intens- iteti i reshjeve, pas tre ditësh është ulur, por sipërfaqe të mëdha toke në Në Obot kemi angazhuar tre mjete Shkodër ishin ende nën ujë. Prefek- tura e Qarkut raporton për 1 mijë e 893 hektarë tokë të përmbytura. transporti dhe dy motobarka Niveli i lartë i ujit kishte bllokuar ak- sin Shirgj-Darragjat. Situata ishte përmirësuar në rrugën e Obotit, e cila gjithsesi ishte e kalueshme vetëm me mjete të larta. Banorët e këtij fshati thonë se prodhimet bujqësore u janë dëm- tuar. Problematikë mbeten rrjedha e lumit Drin dhe Kir, të cilët në disa vende po vazhdonin gërryerjen në tokat bujqësore, e po ashtu liqeni i Shkodrës që kishte rritje të nivelit rrëshqitja e dheut, sidomos në vështirësi në lëvizjen e automjeteve. të ujit dhe ndodhet pranë pikës njësinë e Ungrejt. Për shkak të Rruga Burrel-Tiranë u bllokua për 5 maksimale. Por sipas shefit të For- prezencës së ujit në banesa janë orë me radhë për shkak të rrëshq- cave të Armatosura, në Batalionin evakuuar 28 familje. itjes së dherave në afërsi të Urës së e Vaut të Dejës, Ali Mali, situata Probleme ka pasur edhe në Div- Ulzës. Dibra po përballet edhe me është nën kontroll. jakë, pasi dalja e Shkumbinit përm- ngricat që kanë shkaktuar probleme “Në Obot kemi angazhuar tre byti mbi 50 ha tokë. Autoritetet në disa zona. Ndërsa në Bashkinë e mjete të transportit të kaluesh- u kanë bërë thirrje banorëve, që Durrësit situata është përmirësuar mërisë së lartë dhe dy mjete me jetojnë përgjatë brigjeve të lumit, ndjeshëm. Tre njësitë administrative motobarka”, thotë shefi i Forcave të largohen pasi prurjet janë të Sukth, Katund i Ri dhe Ishëm prej të Armatosura, në Batalionin e mëdha. Si rrjedhojë e shirave në nga u raportua në ditët e para për Vaut të Dejës, Ali Mali. Në qarkun shumë akse rrugore, si në zonën e 400 ha tokë të përmbytur, ditën e Lezhës ishin 4300 hektarë tokë Kukësit, Dibrës, Burrelit ka pasur e hënë më 11 janar 2021, kishin nën ujë. Problemi kryesor mbetej rrëshqitje të dherave duke krijuar mbetur nën ujë vetëm 100 hektarë. Komanda Mbështetëse Me mjete speciale në krye të detyrës nga Tropoja në Brataj të Vlorës fektivët e Komandës Në drejtim të Luzhës, Tropojë, bytjet. Mbështetëse me forca dhe BMR po punohet për thithjen e Gjithashtu, DMR Korcë me mje- Emjete special vijojnë të jenë shkarkimin e rezervuarit të zonës, tin borëpastruese ndodhen në në krye të detyrës në këto ditë të i cili rrezikon përmbytjen e fshatit. gatishmëri në mbështetje të kësaj reshjesh të pazakonta në Tropojë, Ndërkohë në Durrës mbështetja prefecture për zhbllokumin e akseve Shkodër(Bogë dhe Dajc), Durrës, për banorët e Shijakut të cilët janë rrugore nga dëbora. Korcë, Vlorë dhe Valias, në ndihmë bllokuar nga përmbytjet ka filluar Nga ana tjetër, forcat xhenjere të komunitetit të dëmtuar. me evakuimin me barka të 30 per- ndodhen në mbështetje të komu- Më konkretisht, batalioni sonave. BMR vijon të qëndrojë në nitetit në Vlorë, në Njësinë Adminis- Mështetjes Rajonale Rajonale (BMR) gatishmëri në këtë zonë. Nga depot trative Brataj, për thërmimin e masi- vijon punën në Shkodër me hapjen e e Rezervave të Shtetit në Lundër, vit shkëmbor rënë si pasojë e rrëshq- segmentit rrugor Bogë-Theth nga Tiranë, Efektivët e BMR ka vijuar itjes së dherave, ndërsa një pjesë e dëbora. Gjithashtu, në Njësinë Ad- mbështetjen për komunitetin me efektivit ndodhet në dispozicion të ministrative Dajc dhe Ana e Malit paketim dhe nëpërmjet batalionit të IKMT-së për prishjen e kontrolluar nga BMR është nisur me mjetet Transportit janë dërguar një sasi e të një objekti 5-katësh. Efektivët e barka dhe gomone për evakuimin e konsiderueshme pakosh ushqimore Komandës Mbështetëse ndodhen banorëve të mbetur të bllokuar nga në drejtim të Shijakut dhe Durrësit në gatishpëri për tu përgjigjur cdo përmbytjet. për familjet e prekura nga përm- situate të krijuar nga reshjet.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 17 Forca Tokësore dhe Komanda Mbështetëse
ë prej datës 8 janar efek- tivë dhe mjete të Forcës Përmbytjet: 445 trupa dhe QTokësore dhe Komandës Mbështetëse vazhdojnë të jenë të angazhuar në zonat e prekura 143 mjete të angazhuara në terren nga përmbytjet e shkaktuara nga reshjet e dendura që vijojnë të bien. Të gjitha strukturat e For- cave të Armatosura vazhdojnë të jenë në gatishmëri të plotë për përballimin e kësaj situate duke vënë në dispozicion trupa dhe mjete të kalueshmërisë së lartë në shërbim të autoriteteve të pushtetit vendor dhe lokal me qël- lim transportin e materialeve dhe evakuimin e personave të prekur nga përmbytjet si dhe shpërndar- jen e materialeve ushqimore/ veshmbathje dhe hapjen e rrugëve dhe Vlorë ku në total janë angazhuar të mbajnë nën monitorim të vazh- të bllokuara nga rrëshqitjet e 445 trupa dhe 143 mjete. Përveç dueshëm situatën, në bashkëpunim dheut dhe dëbora. trupave të angazhuara drejtpërdrejt të ngushtë me pushtetin vendor Më konkretisht Forcat e Ar- në operacion, trupa të tjera qëndro- dhe me Agjencinë Kombëtare të matosura po operojnë në: Bajram jnë në gatishmëri në reparte për t’ Mbrojtjes Civile me qëllim marrjen e Curr, Shkodër, Lezhë, Pukë, Ti- iu përgjigjur çdo situate. Strukturat masave të nevojshme në kohën më të ranë, Durrës, Elbasan, Fier, Korcë e Forcave të Armatosura vazhdojnë shkurtër dhe eleminimin e pasojave Xhenierët e Komandës Mbështetëse
ë shtratin e lumit Mat,në afërsi të Klosit u konstatua Predha luftarake në lumin Mat, Ne paplasur një predhë mor- taje. Ishte një banor i zonës i cili e pikasi dhe menjëherë njoftoi policinë bëhet shpërthimi i kontrolluar e cila shkoi në vendin e ngjarjes. Predha ishte e mbështjellë me një leckë, ndërsa rezultoi që të ishte në të edhe djegorja e cila rrezikonte shpërthimin. Policia dhe strukturat Vendore të Mbrojtjes Civile në Klos njoftuan menjëherë Ministrinë e Mbrojtjes, e cila dërgoi një grup të repartit të xhenios. Me të mbërritur në vendin e ngjarjes forcat xheniere kanë bërë edhe një krehje tjetër të zonës ku kanë konstatuar edhe dy predha të tjera. Ata bënë shpërthim të kontrolluar duke shmangur rrezikun për banorët. Përgjegjësi i Zyrës së Mbrojtjes edhe predha të tjera. tifikuar të pastra në vitin 2017. Civile në Bashkinë Klos, Nerim Predhat dyshohet se mund të Por nuk përjashtohet mundësia që Dema ju bëri apel banorëve që jenë mbetje nga tunelet e muni- ato të jenë hedhur nga banorë të zbresin në shtratin e lumit Mat, cioneve luftarake tek ish pazari cilët në vitin 1997 morën municione të bëjnë kujdes, pasi mund të ketë i vjetër, tunele të cilat janë çer- luftarake nga këto tunele.
18 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 Xhenierët e Komandës Mbështetëse Xhenierët ndërtojnë dy ura iti i ri i gjeti me dy ura të reja banorët e disa fshatrave në VMemaliaj dhe Pukë. Forcat “bailey”në Memaliaj dhe Pukë e Armatosura ndërtuan dy ura tip “bailey”, të cilat lehtësojnë Në Arrëz të Madhe në Mamaliaj ndërtohet ura“bailey”, ndjeshëm lëvizjen e njerëzve dhe 15 metër e gjatë me peshëmbajtje mbi 40 ton dhe në mjeteve.Në bashkinë Memaliaj, xhenierët e Komandës Mbështetëse bashkinë e Pukës ura “bailey”, me gjatësi 9 metër ndërtuan një urë 15 m të gjatë dhe me peshëmbajtje mbi 40 ton në fshatin Arrëz ë Madhe të njësisë administrative Luftinjë. Ura në këtë fshat lidh fshatrat Arrëz e Madhe, Arrëz e Vogël, Buz, Maricaj, dhe Vagalat me qendrën shëndetësore, shkollën 9-vjeçare, si dhe me rrugën nacionale dhe bashkinë Memaliaj. Ura e dytë tip “bailey” e ndërtuar në bashkinë e Pukës, është e gjatë 9 metër, por ka një rëndësi shumë të madhe për zonën. Pas dëmeve të shkaktuara në infrastrukturën rurale nga përmbytjet e ditëve të fundit, efektivët e Batalionit të Xhenios (BXh) janë angazhuar për rindërtimin e tre urave në Lezhë dhe Krujë. Xhenierët kryen rikonicionin e urës së Kalivaçit në Lezhë, e cila u dëmtua rëndë si pasojë e rrëshqitjes së dheut nga reshjet e dendura. Ura është e gjatë 21 m dhe e një rëndësie vitale për komunitetin pasi lidh rreth 1500 banorë të zonës. Komanda Mbështetëse në zonat e përmbytura Ura lidh fshatrat Kalivaç, Ungrej, Kashnjet dhe Vig me pesë shkolla 9-vjeçare.Një tjetër rikonicion është bërë në urën mbi lumin Drroj në Xhenierët po punojnë për fshatin Brret në bashkinë e Krujës. Ura ekzistuese ka pësuar zhytje në njërën nga këmbët e mesit, dhe ndërtimin e urës në Kalivaç-Lezhë parashikohet ndërtimi i një ure tip henierët e Komandës bailey 21m të gjatë mbi bazamentin Mbështetëse nisën menjëherë ekzistues. Kjo urë lidh rreth 500 Xpunën për ndërtimin e urës së banorë të zonës përreth. Kalivaçit në bashkinë e Lezhës. Ura Po në bashkinë e Krujës, u bë u shemb nga prurjet e shumta të edhe rikonicioni i urës mbi lumin ditëve të fundit duke izoluar rreth Tërkuzë, ku pasi të betonohen këm- 1500 banorë të fshatrave Kalivaç, bët e urës, parashikohet të ndërto- Ungrej, Kashnjet, Vig e Kastër. het një urë tip “bailey” 27 m e gjatë. Menjëherë pas mbushjes së krahut Kjo urë ka një rëndësi të madhe të dëmtuar, xhenierët e FA kanë fil- pasi lidh Niklën me fshatin Rinas luar montimin e urës tip bailey. Ura dhe Aeroportin Ndërkombëtar do të jetë 21m e gjatë dhe veç të “Nënë Tereza” dhe do të shërbejë tjerash, frekuentohet nga nxënësit e gjithashtu si rrugë nacionale. 5 shkollave 9-vjeçare në zonë.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 19 Xhenierët hapin rrugën Golem-Picar, i pasojë e reshjeve të tepërta të stinës, efektivët xhenierë bllokuar nga rrëshqitja e dheut Stë Komandës Mbështetëse, prej më shumë se një javë, kanë marrë detyrën për hapjen e segmen- tit rrugor Golem-Picar në bashkinë e Gjirokastrës, të bllokuar totalisht nga rrëshqitjet e dheut. Më konkretisht, xhenierët e KM- së me mjetet e tyre speciale kanë punuar intensivisht për hapjen e aksit rrugor Golem-Picar (prej 7,3 km) dhe kanë bërë të mundur për- fundimin e operacionit, me rezultat hapjen e qarkullimit për këtë aks e kthimin në normalitet të lëvizjes së automjeteve e popullsisë së zonës. Punimet u inspektuan nga min- istri i Brendshëm z. Blendi Çuçi, prefekti i qarkut Gjirokastër, kryet- ari i bashkisë dhe kryetari i njësisë administrative Picar, të cilët falën- deruan Ministrinë e Mbrojtjes për mbështetjen dhe lavdëruan efektivët për punën e palodhur, në kohë e me Mbështetëse, me forcat e mjetet në kur pushteti lokal nuk e përballon cilësi. Në këto kushte të vështira dispozicion, janë vënë në gatishmëri me kapacitetet e veta, në rast atmosferike, efektivët e Komandës për të ndërhyrë në çdo rast nevoje, emergjencash civile. Anijet e Rojës Bregdetare
brëmjen e datës 8 janar, Forca Operacion në grykëderdhjen e MDetare (Roja Bregdetare) u informua për një gomone me 55 emi- grantë, midis tyre gra dhe fëmijë, Vjosës, shpëtohen 55 emigrantë në grykëderdhjen e lumit Vjosë, e cila ishte në rrezik mbytjeje. Pas vlerësimit të informacionit dhe situatës, Forca Detare koordinoi punën për realizimin e operacionit të kërkim-shpëtimit dhe menjëherë në vendngjarje u dërguan dy anije të Flotës Detare. Operacioni për bllo- kimin e mjetit lundrues dhe evakui- min e personave në bord, u krye në kushte të vështira atmosferike dhe me det me forcë mbi 5 ball. Per- sonat në bord u evakuuan nga dy anijet luftarake të Rojës Bregdetare spitalin rajonal të Vlorës për trajtim jojnë veprimet për zbardhjen e plotë dhe u transportuan në drejtim të shëndetësor.Strukturat hetimore të kësaj tentative për kontrabandim Triportit të Vlorës dhe ju dorëzuan të Drejtorisë Vendore të Policisë të emigrantëve në rrugë detare dhe autoriteteve të policisë së shtetit, Vlorë dhe ato të Policisë Kufitare, vënien para drejtësisë të personave ku një pjesë e tyre u dërguan në nën drejtimin e Prokurorisë, po vi- përgjegjës.
20 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 ZHVILLOHET SESIONI I 185-të I KOMITETIT USHTARAK TË NATO-s Gjeneralmajor Begaj: FA është e angazhuar në misionet, operacionet dhe aktivitetet e Aleancë
Komiteti Ushtarak i NATO në nivel shefash hefat e Shtabeve të vendeve të Aleancës u “mblodhën” shtabi të përgjithshëm mblidhet dy herë në vit Svirtualisht diten e merkure, më 27 janar 2021, në sesionin e në Shtabin e NATO në Bruksel 185- të të Komitetit Ushtarak të NATO-s, në nivel shefash shtabi të përgjithshëm të vendeve anëtare të NATO. Takimi u hap nga z. Jens Stol- tenberg, sekretari i Përgjithshëm i NATO, ndërsa seancat u drejtuan “ nga Air Chief Marshal Sir Stuart Peach, kryetar i Komitetit Ushtarak te NATO-s, mbështetur nga kom- andanti Suprem i Forcave Aleate në Evropë (SACEUR), gjeneral Tod Wolters dhe komandanti Suprem i Aleancës për Transformimin (SACT), gjeneral André Lanata. “NATO duhet të qëndrojë e përgatitur me qëllim përballimin e sfidave të cilat rrjedhin nga një krijuar nga pandemia COVID - 19. si suksesin më të madh të NATO, ambient sigurie i paparashikueshëm Njëzëri të gjithë shefat rikonfirmuar që prej krijimit të saj, në fushën e në shkallë botërore dhe konkur- qëndrimin e vendeve anëtare për operacioneve. Komiteti Ushtarak rues midis vendeve” - theksoi z. vijueshmërinë e mbështetjes për i NATO në nivel shefash shtabi të Stoltenberg. Gjithashtu, sekretari misionet dhe operacionet në bazë përgjithshëm mblidhet dy herë në i Përgjithshëm i NATO vlerësoi ro- të vendimmarrjeve politike. vit në Shtabin e NATO në Bruk- lin e Forcave të Armatosura për Gjeneralmajor, Begaj rikonfirmoi sel dhe, një takim me rotacion, mënjanimin e transformimit të vijimin e kontributeve të Shqipërisë një herë në vit në një nga vendet krizës shëndetësore në një krizë në misionet, operacionet dhe ak- anëtare të Aleancës. Takimi i rad- të sigurisë globale. COVID 19 nga tivitetet e Aleancës. Në veçanti hës do të jetë në Greqi në shtator ana tjetër nuk i ka eliminuar sfidat vlerësoi misionin e NATO në Kosovë 2021. e sigurisë që Aleanca dhe vendet anëtare janë duke u përballur, ndaj roli i NATO mbetet i rëndësishëm në ruajtjen e paqes dhe sigurisë ne zonën euroatlantike e me gjerë. Gjatë axhendës një ditore, shefat e shtabi të përgjithshëm të vendeve të NATO diskutuan për një sërë çështjesh që lidhen me angazhimet operacionale aktuale të NATO: mis- ioni “Resolute Support” në Afgani- stan; misionin e NATO në Irak, misio- nin e KFOR në Kosovë, për konceptin e Shkurajimit dhe Mbrojtjes të hapësirës euroatlantike, konceptin e luftimit “CAPSTONE”, planeve në përgjigje të krizës shëndetësore të
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 21 Gjeneralmajor Begaj takon komandantin e KFOR-it, gjeneralmajor Federici KFOR-i një aktor kyç në sigurinë dhe ruajtjen e paqes në Ballkan omandanti i KFOR-it, gjener- Gjeneralmajor Bajram Begaj dhe gjeneralmajor Franco Federici almajor Franco Federici, zhvil- theksuan rolin e NATO-s në përballimin e sfidave si dhe forcimin Kloi ditën e martë, më 12 janar 2021, një vizitë zyrtare në vendin e bashkëpunimit mes FARS-it dhe KFOR-it edhe në të ardhmen tonë në kuadër të bashkëpunimit të FARSH-it me Komandën e KFOR- it, ku u prit nga shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH-it, gjener- almajor Bajram Begaj. Gjatë fjalës së tij në takim, shefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH- it, pasi uroi gjeneralmajor Federicin për marrjen e Komandës së KFOR-it, në nëntor të vitit të kaluar, shprehu bindjen se me eksperiencën e tij në NATO, BE dhe Kombet e Bashkuara, ai do të jetë një vlerë e shtuar për misionin e KFOR-it. Gjithashtu, gjen- eralmajor Begaj shprehu mirënjohjen Gjeneral brigade Albert Mullai ndaj burrave dhe grave nën uniformë që shërbejnë në KFOR, ku edhe Shqipëria është pjesë e këtij misioni. Përgatitja e oficerit të shtabit Nga ana e tij, gjeneralmajor Federici vlerësoi maksimalisht performancën e personelit ushtarak shqiptar që në funksion të misionit të FA shërbejnë në KFOR. Në takim u vlerësua roli i KFOR-it Vetëm një ushtarak i mirë arsimuar dhe i qartë në atë se çfarë do si një ndër aktorët kyç në sigurinë të arrijë në të ardhmen do të çojë përpara standardet e kërkuara dhe ruajtjen e paqes në rajonin e Ballkanit. Të dy liderët ushtarakë e datë 15 janar 2021 në ambientet e auditoriumit të Garnizonit ndanë të njëjtat vlerësime dhe qa- M“Skënderbej” u zhvillua ceremonia e certifikimit të kursantëve të sje mbi sfidat aktuale të sigurisë KTHOSH. Kursi filloi në shkurt 2020 dhe përfundoi janar të 2021. Për me të cilat përballet rajoni duke u shkak të pandemisë u ndërpre për një periudhë kohore. Programi mësi- fokusuar në impaktin e krijuar ndaj mor u realizua me sukses në kushtet e zhvillimit të mësimit on line. Në ceremoni morën pjesë Komandanti i AFA aktivitetit të forcave ushtarake Gjeneral brigade Albert Mullai, drejtorët nga kriza e pandemisë. Gjeneralma- e drejtorive, pedagogë dhe kursantët e jor Begaj informoi komandantin e KTHOSH-it. KFOR-it se, pavarësisht pandemisë, Në fjalën e tij, Komandanti i AFA Gjen- FARSH kanë mbajtur gatishmërinë eral brigade Albert Mullai ndër të tjera e tyre operacionale duke kontribuar tha; “Përgatitja e oficerit të shtabit të në përballimin e pandemisë krahas batalionit për përmbushjen e kërkesave institucioneve të tjera kombëtare. të drejtimit, koordinimit, planëzimit dhe Në përfundim të dy bashkëbise- stërvitjes në nivel taktik do ti shërbejë duesit theksuan rolin e NATO-s në rritjes tuaj profesionale për realizimin e përballimin e sfidave si dhe forcimin detyrave në përmbushje të misionit që kanë Forcat e Armatosura. Vetëm një e bashkëpunimit mes FARSH-it dhe ushtarak i mirë arsimuar dhe i qartë në KFOR-it edhe në të ardhmen. Ko- atë se çfarë do të arrijë në të ardhmen do të çojë përpara standardet e mandanti i KFOR-it, gjeneralmajor kërkuara. Komunikimin, bashkëpunimin që keni arritur të ndërtoni me njëri Franco Federici, u prit dhe zhvilloi tjetrin mos e ndërprisni, vetëm kështu ju do të arrini nivelet më të larta një takim kortezie edhe me ministrin të karrierës ushtarake”. Në përfundim të ceremonisë u bë shpërndarja e e Mbrojtjes Niko Peleshi. certifikatave për kursantët që përfunduan KTHOSH-in.
22 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 hefi i Shtabit të Përgjithshëm të FARSH gjeneralmajor prof. SHSHP të FARSH gjeneralmajor, Bajram Begaj Sasoc. Bajram Begaj mori pjesë në analizat vjetore të zhvilluara nga komandat e forcave dhe njësive kryesore mbi punën e bërë nga ana Stërvitja “Defender 21”, ndër më të e tyre gjatë vitit 2020. Analizat u zhvilluan diten e mërkurë, më 6 janar 2021, nëpërmjet platformave online në kuadër të masave anti-COVID 19. mëdhatë e realizuara në Shqipëri Shefi i Shtabit të Përgjithshëm vlerësoi punën e bërë nga koman- Zhvillohet analizat vjetore mbi punën e dat e Forcës Tokësore, Detare dhe Ajrore, Komanda Mbështetëse, bërë nga komandat dhe njësitë kryesore të Akademia e Forcave të Armatosura dhe njësitë autonome, duke thek- FARSH për vitin 2020 suar faktin se edhe pse ishte një vit i vështirë i kushtëzuar nga pandemia, FARSH ia dolën të realizojnë me suk- ses objektivat e vëna për vitin 2020. Përveç përmbushjes së misionit kushtetues dhe ligjor, gjatë vitit “ 2020 Forcat e Armatosura luajtën një rol të rëndësishëm krahas in- stitucioneve të tjera shtetërore në përballimin e pasojave të tërmetit të vitit 2019 si dhe në zbatimin e planit të masave kundër pandemisë. Gjithashtu, ato përmbushën me sukses detyrat në mbështetje të misioneve të NATO-s, Bashkimit Ev- ropian, Kombeve të Bashkuara dhe iniciativave rajonale e koalicioneve ndërkombëtare. Flamuri shqiptar është valëvitur me krenari në Afgani- stan, Kosovë, Bosnjë Hercegovinë, Letoni e deri në Sudanin e Jugut. Gjithashtu, gjeneralmajor prof. asoc Begaj u njoh me analizën e problematikës kryesore të hasur nga komandat gjatë kryerjes së Gjeneral brigade Arben Kingji detyrave, mësimet e nxjerra, si dhe objektivat dhe prioritetet e takon efektivë të Forcës Tokësore planëzuara për rritjen e kapac- iteteve operacionale për vitin 2021. omandanti i Forcës Tokësore gjeneral brigade Arben Kingji zhvilloi takim Gjeneralmajor Begaj vuri theksin Knjohës me të efektivin oficer, nëntoger, toger, kapiten që shërbejnë në stërvitjen shumëkombëshe “De- në repartet dhe nënrepartet e Forcës Tokësore. Komandanti i FT uroi të fender 21”, e cila do të jetë një ndër gjithë pjesëmarrësve një vit sa më të mbarë për ta dhe familjet e tyre. stërvitjet më të mëdha të realizuara Gjatë këtyre takimeve u trajtuan temat mbi disiplinën, stërvitjen, kujde- ndonjëherë në territorin e Repub- sin ndaj efektivit që drejtojnë, si dhe problematikat që hasin në lidhje me likës së Shqipërisë. Kjo stërvitje punën e tyre të përditshme. do të jetë një platformë ideale për Në përfundim gjeneral brigade Kingji rritjen e ndërveprueshmërisë si dhe theksoi: “Ju si oficerë do të përballeni testimin e kapaciteteve operacionale çdo ditë me sfida të reja dhe të vjetra. E të njësive kryesore të FA. Në për- rëndësishme është të mësoni nga gabi- fundim të analizave, shefi i Shtabit met, të tregoheni korrekt dhe gjithmonë të Përgjithshëm gjeneralmajor prof. drejtoni me shembull personal, stërvitini asoc. Bajram Begaj i uroi komandave vartësit tuaj, kujdesuni për ata, ruani suksese të mëtejshme për realizimin integritetin, mirëmbani pajisjet dhe vetë e objektivave për vitin 2021. zhvillohuni profesionalisht.”
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 23 Në poligonin kombëtar të Bizës Zhvillohet stërvitja komplekse 72 ë datë 28 janar 2021, ko- mandanti i Forcës Tokësore Mgjeneral brigade Arben orëshe e kursit XVII “Komando” Kingji i shoqëruar nga komandanti i batalionit “Komando” kolonel Ed- Pjesë e programit është marshimi në këmbë me të gjitha pajimet personale në mond Doda ka inspektuar nga afër distancën 25 kilometra dhe sigurimi i ushqimit në natyrë (mbijetesa) kryerjen e stërvitjes komplekse 72 orëshe të kursit të XVII-të “Kom- e kursit “Komando” ando”. Kjo stërvitje u realizua në kishte për qëllim poligonin kombëtar të Bizës dhe testimin e aftësive është një nga pjesët më të vështira ekstreme fizike dhe të kursit “Komando” pasi ka në pro- psikike duke i bërë të gramin e saj marshim në këmbë me aftë kursantët të për- të gjitha pajimet personale në dis- shtaten me mjedisin tancat 25 kilometra dhe sigurimin që i rrethon për të e ushqimit në natyrë (mbijetesa). kryer me sukses çdo Komandanti i Forcës Tokë- detyrë luftarake që sore gjeneral brigade Arben Kingji mund t’i ngarkohet. gjatë inspektimin nga afër të kësaj Gjatë kësaj stër- stërvitjeje përgëzoj efektivin e In- vitje u kryhen këto struktorëve për nivelin e lartë të stërvitje, t’ju shërbejë për tu rritur tema: marrshim në përgjegjësisë dhe seriozitetit të edhe më tepër profesionalisht, për këmbë, taktikat e njësive të vogla, kryerjes së këtij kursi si dhe falën- të treguar se kur punojmë së bashku alpinizëm, prita, goditje objekti, deroj kursantët e kursit të XVII-të çdo gjë është e mundur. Por, besoj luftim i afërt, mbijetesë, traversa “Komando” për vendosmërinë dhe gjithashtu që ju do të vazhdoni të topografike. E veçanta e kësaj stër- shpirtin e sakrificës që ata po trego- rriteni edhe më tepër nga ana profe- vitje është se përveçse ngarkesës jnë. Çdo gjë është e mundur kur ka sionale, kur të përfundoni me sukses së madhe fizike dhe psikologjike janë frymë grupi dhe një objektiv të qartë kursin “Komando” dhe të merrni zbatuar me sukses edhe të gjitha për tu arritur. “Unë shpresoj që beretën e kaltër” - tha ai. masat e rrepta mbrojtëse nga periudha që ju po kaloni gjatë kësaj Stërvitja komplekse 72 orëshe COVID-19. Në mjediset e Batalionit Komando
e 8 janar 2021, në mjediset Stërvitje 3 mujore: Përfundon e Batalionit Komando, u Mzhvillua ceremonia e për- fundimit të Kursit XVII Komando. Kursi XVII-të “Komando” Në këtë ceremoni morën pjesë: me kundërshtarin, çlirim pengjesh, lim profesional dhe mbi të gjitha komandanti i Forcës Tokësore gjen- goditje objekti, qitje precizioni, si disiplinës në kryerjen e detyrës që eral brigade Arben Kingji, atasheu dhe luftim trup me trup. ju ngarkohet në këtë profesion sa ushtarak i Republikës së Kosovës Komandanti i Forcës Tokësore sfidues, aq dhe fisnik”, - u shpreh kolonel Bashkim Shillova, shefi i gjeneral brigade Arben Kingji, në ndër të tjera gjeneral brigade Kingji. Shtabit të Forcës Tokësore kolonel fjalën e tij përshëndetëse përgëzoi Kursit XVII Komando zgjati 3 Ilirjan Dauti, komandanti i Qendrës të sapocertifikuarit për mbylljen muaj, ku për herë të parë në këtë Stërvitore kolonel David Rroku si me sukses të këtij kursi, kaq të kurs morën pjesë 14 efektivë nga dhe komandantë të reparteve var- rëndësishëm në karrierën e tyre Forca e Sigurisë së Kosovës. Pas tëse të Forcës Tokësore. Aktiviteti ushtarake. “Me përfundimin e këtij betimit “Komando”, ceremonia u nisi me demonstrime stërvitore, kursi nuk do të thotë, që përfundon mbyll me ndarjen e certifikatave të ku të ftuarit patën rastin të shiko- dhe ambicia juaj në këtë rrugë që përfundimit të kursit për kursantët nin veprimet e kursantëve të këtij keni zgjedhur. Nga ju kërkohet vazh- dhe instruktorët në shenjë falën- kursi të ndarë në disa stacione si: dimisht ruajtja, përmirësimi dhe derimi për kontributin dhe punën mbijetesa, prita, reagimi i Skuadrës rritja e vazhdueshme e standardeve mjaft të mirë të bërë për realizimin Komando në patrullimin në kontakt nëpërmjet dëshirës për vetëzhvil- me sukses të Kursit XVII Komando.
24 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 Bashkëpunim për kërkim-shpëtimin QKKSH, strukturë kryesore e menaxhimit të operacioneve të kërkim-shpëtimit
Qëllimi i ak- VAIT GOLIKJA Në zbatim të Planit të Koordinimit tivitetit ishte Specialist për Operacionet SAR dhe Bashkëpunimit të QKKSH me struk- bashkëpunimi turat e FA-së, institucionet shtetërore, dhe koordinimi irektiva e Mbrojtjes 2021: Të pushtetin vendor dhe entet private për me strukturat forcohet roli i Qendrës Kom- kërkim-shpëtim, një ekip i QKKSH-së, bëtare të Kërkim-Shpëtimit i kryesuar nga kolonel Fiqiri Hoxha, me ushtarake, entet (QKKSH) si struktura krye- detyrë kryetar i QKKSH-së, zhvilluan një shtetërore dhe sore e menaxhimit të opera- aktivitet koordinimi dhe bashkëpunimi në ato private, të cioneve të kërkim-shpëtimit fushën e kërkim-shpëtimit me Forcën cilat dispono- nëpërmjet rritjes së bashkëpunimit dhe Detare, QNOD, Drejtorinë e Përgjith- D shme Detare dhe Policinë Kufitare e të jnë kapacitete ndërveprimit me institucionet brenda dhe jashtë vendit në përputhje me kërkesat Migracionit në Durrës. SAR, njohja e e Planit Kombëtar të Kërkim-Shpëtimit. Qëllimi i aktivitetit ishte bashkëpunimi përgjegjësive dhe dhe koordinimi me strukturat ushtarake, detyrimeve nga Udhëzimi i SHSHPFA nr 01, datë entet shtetërore dhe ato private, të ana e tyre. 1.11.2021:Gjatë vitit 2021, të pla- cilat disponojnë kapacitete SAR, njohja nëzohet stërvitje për rritjen e aftësive e përgjegjësive dhe detyrimeve nga ana operacionale të strukturave prioritare e tyre, si dhe marrja e masave për për- operacionale dhe mbështetëse, struk- mirësimin e bashkëpunimit për përdorimin turave të cilat mund të angazhohen në e strukturave operacionale të përbash- operacionet aktuale kombëtare (Kërkim këta në përgjigje të situatave dhe zhvil- - Shpëtim; Emergjencat Civile/ Fatkeqësi limin e operacioneve SAR. Natyrore...) Në kuadër të aktivitetit u zhvilluan 2
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 25 takime, në ambientet e KFD-së dhe kur ato përdoren për qëllime të planëzimin e realizimin e detyrimeve QNOD-së. Në KFD ekipi i QKKSH- kërkim-shpëtimit. që ka kjo forcë për shërbimin e së u takua me Komandantin e FD- Në përfundim u bë shkëmbimi i kërkim shpëtimit në det. së, general brigade Ilir Xhebexhia ndërsjellë i të dhënave të përditë- Në takim u ngrit si problem dhe shtabin e KFD-së, ndërsa në suara për pikat e kontaktit dhe për nevoja e rishikimit të akteve ligjore QNOD ekipi u takua me n/drejtorin koordinimin e veprimeve në rast e nënligjore për shërbimin e kërkim- e QNOD-së, zotin Petrit Boduni, emergjencash SAR. shpëtimit, pasi ka disa paqartësi përfaqësuesin e Drejtorisë së Gjatë takimeve u evidentuan dhe dublime kompetencash, mis- Përgjithshme Detare Durrës zo- dhe u theksua fort rritja e rolit ionesh dhe detyrash. Aktet ligjore tin Tomor Harizi, përfaqësuesit e të Qendrës Kombëtare e Kërkim e nënligjore për QKKSH, Rojën Policisë Kufitare dhe Migracionit, Shpëtimit, si struktura kryesore Bregdetare dhe QNOD duhet të zotërinjtë, Drejtues Ndue Doçi, e menaxhimit të operacioneve të harmonizohen dhe për këtë duhet drejtor i Drejtorisë Vendore për Ku- kërkim-shpëtimit dhe kjo më e thek- të punojnë grupe pune të përbash- firin dhe Migracionin Durrës si dhe suar tek strukturat e pushtetit këta. Kryekomisar Kastriot Lemnusha vendor. Në këtë kuadër u kërkua Nga diskutimet në QNOD doli me detyrë koordinator i PKM-së rritja e mëtejshme e bashkëpunimit e nevojshme hapja e një numri të në QNOD. me këto institucione. gjelbër telefonik për shërbimin e Nga QKKSH-ja në të dy takimet Gjithashtu me prioritet u dis- kërkim-shpëtimit, ashtu siç është u prezantua shërbimi i kërkim- kutua njohja dhe zbatimi në prak- për emergjencat civile, emergjen- shpëtimit në Republikën e Shq- tikë i Planit Kombëtar të Kërkim- cat detare, emergjencat shëndetë- ipërisë dhe Qendra Kombëtare e Shpëtimit, si dhe Planit të Veprimit sore, zjarrfikëset etj, me të cilat Kërkim-Shpëtimit ku u ndalua te për zbatimin e tij. Në FD ka filluar edhe ne ramë dakord dhe do të baza ligjore e shërbimit SAR në një punë e mirë për zbërthimin e tij, fillojmë procedurat për çeljen dhe RSH, institucionet përgjegjëse, zonat e përgjegjësisë, misioni/ detyra dhe struktura e QKKSH- së, stërvitja dhe trajnimi i efek- tivëve, si dhe detyrimet e palëve për zbatimin e Planit Kombëtar të Kërkim- Shpëtimin dhe Planit të Veprimit të tij. Në takime u vu re një frymë bashkëpunimi dhe kohezioni për të zbatuar legjislacionin në fuqi dhe koordinuar më mirë në operacionet SAR në terren. Takimet shërbyen për të diskutuar dhe problematika në lidhje me qartësinë “kush bën çfarë” dhe njëkohësisht detyrimet e përbashkëta për të zbatuar Planin Kombëtar të Kërkim-Shpëtimit dhe Planin e Veprimit të tij. publikimin e këtij numri. Me mjaft interes ishin disku- Mjaft të domosdoshme disku- timet rreth masave të Planit të tantët vlerësuan edhe zhvillimin e Veprimit për zbatimin e Planit një stërvitje kombëtare SAR, me Kombëtar dhe përfshirja e tyre në pjesëmarrjen e të gjitha institu- planëzimin vjetor të këtyre institu- cioneve shtetërore ushtarake dhe cioneve duke marrë masa konkrete civile përgjegjëse për shërbimin e për zbatimin e tyre. kërkim-shpëtimit. Kjo stërvitje të Diskutime dhe konsulta u bënë planëzohet e drejtohet nga Koordi- për përgatitjen e marrëveshjeve natori Kombëtar i Kërkim-Shpëtimit. dypalëshe me këto institucione Nga diskutimet doli se duhet dhe përcaktimi i detyrimeve re- të zhvillohen aktivitete bashkë- ciproke në kuadër të zhvillimit të punimi me vendet fqinje si vizita operacioneve të kërkim-shpëtimit familjarizuese, trajnime e stërvitje në det. të përbashkëta.Në përfundim të Në takime u diskutua edhe për aktivitetit palët ranë dakord për përgatitjen dhe miratimin e një një bashkëpunim të mëtejshëm në VKM-je për procedurën dhe masën përmbushje të misionit dhe detyrave e kompensimit të mjeteve private të përbashkëta.
26 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 Qendra Stërvitore e Forcës Ajrore Kuçovë Teknikë helikopteri: Përfundon kursi bazë i nënoficerit, faza e dytë
ë 8 janar 2021, në mje- Zëvendëskomandanti i Forcës Ajrore, Kolonel Ylli Pulaj merr diset e Qendrës Stërvi- Mtore të Forcës Ajrore, pjesë në ceremoninë e përfundimit të Kursit Bazë të Nënoficerit, të dislokuar në Kuçovë u zhvillua ceremonia e përfundimit të kursit në Qendrën Stërvitore të Forcës Ajrore Kuçovë bazë të nënoficerit, faza e dytë, në specialitetin “Forcë Ajrore”. kurs institucional është i rëndë- programin e këtij kursi duke bërë Në këtë aktivitet mori pjesë sishëm jo vetëm për konkurrimin të mundur pajisjen me njohuri të zëvendëskomandanti i Forcës e promovimin në gradën e tetarit, përgjithshme e të specialitetit të Ajrore, kolonel Ylli Pulaj, shefi i Qen- por gjithashtu përmirëson dijet nënoficerëve të Forcës Ajrore. drës Stërvitore të Forcës Ajrore profesionale të nënoficerëve të Kolonel Pulaj në përfundim të major Ervin Demo, komandanti i Forcës Ajrore, që do të shërbejnë fjalës përshëndetëse, uroi një vit Bazës Ajrore Kuçovë major Arqile si teknikë helikopteri si edhe hap të mbarë duke inkurajuar stafin Olldashi, kursantët e sapo certifi- rrugën për ndjekjen e kurseve të dhe nënoficerët të punojnë me op- kuar si dhe stafi e instruktorët e tjera funksionale, të cilat vlejnë timizëm për realizimin e objektivave kësaj qendre. për një karrierë më të gjatë e të dhe përballimin e sfidave të për- Kolonel Ylli Pulaj, në fjalën e tij merituar në Forcën Ajrore. bashkëta. Ceremonia u mbyll me një përshëndetëse përgëzoi nënofi- Më pas zëvendëskomandanti ad- foto të përbashkët me kursantët, cerët për seriozitetin e përkush- resoi një falënderim për drejtuesit zëvendëskomandantin e Forcës timin e treguar gjatë kësaj faze dhe instruktorët e Qendrës Stër- Ajrore dhe stafin e Qendrës Stër- arsimimi duke theksuar se, ky vitore të cilët zhvilluan me sukses vitore të Forcës Ajrore Kuçovë.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 27 Akademia e Forcave të Armatosura
as tetë javëve stërvitjeje in- Me kadetët e bachelor-it dhe tensive në QAPU Bunavi, më P12 janar 2021 janërikthyer kursantët e KPO-së, rihapet viti online në AFA kadetët e bachelor-it dhe kursantët e KPO-së. Në Qendrën Pas tetë javëve stërvitjeje intensive në QAPU Bunavi, më 12 janar 2021 janë rik- e Arsimimit Profesional të Ush- tarit (QAPU) Bunavi, në zbatim të thyer në AFA kadetët e bachelor-it dhe kursantët e KPO-së urdhrave të Rektorit të Akademisë së Forcave të Armatosura “Për fillimin e studimeve në programin bachelor në Akademinë e Forcave të Armatosura” dhe urdhrit “Për Zhvillimin e Kursit të Përgatitjes së Oficerit të Ri”, për periudhën 2 nëntor deri më 24 dhjetor 2020 u zhvillua mësim me grupet në për- puthje me modulet e miratuara për fazën/semestrin e parë 2.11.2020- 15.01.2020. Në total në pro- gramin bachelor vazhdojnë ndjekjen e programit 58 studentë. Në KPO vazhdojnë ndjekjen e programit 62 kadetë. Me rastin e rihapjes së vitit bachelor-it dhe kursantët e KPO-së lejoni t’ju uroj suksese dhe shëndet të ri akademik, Komandanti i AFA-së në realizimin me sukses të pro- të plotë në familjet tuaja”, -theksoi Gjeneral brigade Albert Mullai duke gramit mësimor në QAPU Bunavi. Gjeneral Mullai. Në zbatim të udhëzi- iu uruar mirëseardhjen në ambientet “Edhe pse kushtet janë të kufizuara meve të dala për zhvillimin e procesit e AFA-së, vlerësoi punën e bërë nga në respektim të masave anti-Covid, mësimor në institucionet arsimore, i gjithë personeli, pedagog, kom- jeni ju që do të bëni të gjallërohen mësimi do të vazhdojë online deri në andues, mbështetës, studentët e auditorët dhe sheshi i AFA-së, me një urdhër të dytë. Qendra e Arsimimit Profesional të Nënoficerëve
e datë 15.01.2021 në Pas periudhës 8-javore përfundon ambientet e Qendrës së MArsimimit Profesional të Nënoficerëve, u zhvillua ceremonia e Kursi 46-të Bazë i Nënoficerëve përfundimit të Kursit 46-të Bazë të Pas tij fjalën e mori N/Tetar El- të veçantë në përvetësimin e plotë Nënoficerëve. Në këtë ceremoni mori ton Lami i cili falënderoi trupën nga ju të gjithë programit” pjesë, Komandanti i Qendrës së Ar- mësimdhënëse të QAPN-së: “Doja Kursi Bazë i Nënoficerit (Faza I), simimit Profesional të Nënoficerëve, të falënderoja pa masë instruktorët u zhvillua në QAPN për një periudhë Zv/komandanti i Qendrës së Arsimimit tanë që me shumë profesionalizëm, 8-javore dhe ka patur si qëllim zhvil- Profesional të Nënoficerëve, Kom- këmbëngulje dhe durim na mësuan, limin e elementeve themelore të per- andanti i Kurseve, si dhe personeli stërvitën dhe na bënë që të ndjehemi sonalitetit të tetarit si drejtues në pedagog dhe mbështetës i QAPN-së. më të sigurte në detyrat që do të na rol të komandantit të skuadrës dhe Fjalën e hapjes në këtë ceremoni e besohen në të ardhmen”. Në përfun- detyra të njësuara me të, edukimin mbajti Instruktori Përgjegjës i Kursit dim të kësaj ceremonie fjalën e mbajti dhe përgjegjësinë ndaj detyrës dhe Bazë, i cili theksoi se përfundimi i këtij Komandanti i Qendrës së Arsimimit gatishmërisë luftarake, në zbatimin e kursi nga të gjithë dëshmoi punën Profesional të Nënoficerëve, i cili në urdhrave dhe forcimin e disiplinës vet- e mirë të bërë nga vetë kursantët, fjalën e tij përshëndetëse për kur- jake. Përvetësimi i njohurive të marra duke realizuar me sukses programin santët ndër të tjera tha: “Personal- në modulet: Lidership, Rregullore/ mësimor. Gjatë kursit angazhimi i kur- isht jam i informuar dhe kam ndjekur Ligjshmëri, Taktikë, SHLT, Përgatitje santëve për përvetësimin e programit me interesim të veçantë të gjithë zjarri, Përgatitje fizike, luajtën rol mësimor ka qenë në nivel të mirë dhe aktivitetin gjatë procesit të arsimimit kryesor në formimin e tyre si koman- në rritje të vazhdueshme. dhe trajnimit, duke patur një interes dantë të ardhshëm skuadre.
28 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 100-Vjetori i Krijimit të Armës së Xhenios Xhenierët mbajnë lart emrin e nderuar të ushtrisë shqiptare Xhenierët e Forcave të Armatosura do punojnë me përkushtim dhe me përgjegjësi për realizimin e misionit kushtetues dhe detyrave që do tu ngarkohen duke e ngritur edhe me lart emrin e nderuar të ushtrisë shqiptare
ë ceremoninë e zhvil- luar ditën e martë, më 20 janar 2021, me rastin e 100-Vje- torit të Krijimit të Armës së Xhenios, në NBatalionin e Xhenios të Komandës Mbështetëse, morën pjesë ministri i Mbrojtjes z. Niko Peleshi, shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura gjeneralmajor prof. asc. Bajram Begaj, komandanti i Komandës Mbështetëse gjeneral brigade Ndriçim Sallaku si dhe disa veteranë xhenierë, që kanë shër- byer ndër vite në këtë armë. Në fjalën e mirëseardhjes, ko- mandanti i Batalionit të Xhenios në Elbasan etj. Letoni dhe përkujtoi me respekt e kolonel Hajdar Gurra bëri për Ai përshëndeti efektivat e mis- mirënjohje dëshmorët xhenierë, që të pranishmit një përshkrim të ionit të “eFP” në kuadër të NATO në dhanë jetën për një vend të pastër shkurtër historik të kësaj arme ndër vite që nga moment i krijimit të saj në 20 janarin e vitit 1921 e deri në ditët e sotme. Kolonel Gurra theksoi angazhimin e gjerë në spektër pune dhe shpërndarje gjeo- grafike, të cilët dhe sot në Festën e 100-Vjetorit të Krijimit ndodhen në krye të detyrës për hapjen e rrugës së bllokuar nga bora në njësinë administrative Shkrel të Malësisë së Madhe, për ndërtimin e një ure në Fier, për hapjen e rrugës së dëmtuar nga reshjet në Golem të Gjirokastrës, shpërthimin e kon- trolluar të masivit shkëmbor rënë
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 29 nga minat dhe municionet vdekjeprurëse që nga dëshmori i parë xhenier kapiten Panajot Haxhimihali, rënë në çminimin e bregdetit e deri tek dëshmorët e fundit, major Klodian Tanushi e nëntetar Zarife Hasanaj që dha- në jetën në misionin e NATO-s “eFP” në Letoni, në vitin 2019. Në emër të xhenierëve, të cilët si rrallëherë ishin tepër të paktë në pjesëmarrje për shkak të pandemisë Covid 2019, përshëndeti nënkoloneli në rezervë Zabit Cuku. Xhenieri 70-të vjeçar me një karrierë 45-së vjecare mbi supe, i cili me krenari të përligjur theksoi QENDRA E ARSIMIMIT PROFESIONAL TË NËNOFICERËVE rëndësinë e Armës së Xhenios dhe elementët e saj të për- dorur me mjeshtëri në beteja, Fillon kursi i 47-të që nga koha e Gjergj Kastriot Skënderbeut e në periudha të ndryshme të historisë si dhe Bazë i Nënoficerit kontributin e vyer të xhenios në ndihmë të komunitetit në Kursi 47-të Bazë i Nënoficerit, përbëhet nevojë. nga 36 kursantë ku 3 prej tyre femra Më pas fjalën e mori ministri i Mbrojtjes z. Niko Peleshi, i cili jë tjetër kurs Bazë filloi në Qendrën e Arsimimit Profesional të Nëno- pershkoi rrugën 100 vjeçare ficerëve. Në datën 25.1.2020 u hap kursi 47-të Bazë i Nënoficerit, të kësaj arme përmes punës, Ni përbërë nga 36 kursantë ku 3 prej tyre femra. sakrificave në shërbim të jetës Kursi Bazë i Nënoficerit (Faza I), zhvillohet në QAPN gjatë një harku kohor dhe sigurisë së popullit e me ru- 8-javor dhe ka si qëllim zhvillimin e elementeve themelore të personalitetit brika të pafundme kontributi të të tetarit si drejtues në rol të komandantit të skuadrës dhe detyra të drejtpërdrejtë në përmirësimin njësuara me të, edukimin dhe përgjegjësinë ndaj detyrës dhe gatishmërisë e jetës së banorëve tanë. “Me luftarake, në zbatimin e urdhrave dhe forcimin e disiplinës vetjake. Gjatë këtij urimin për të qenë gjithmonë kursi kursantët do të thellojnë njohuritë dhe intelektin e tyre në modulet në krye të zbatimit të detyrave e mëposhtme: Lidership, Rregullore/Ligjshmëri, Taktikë, SHLT, Përgatitje me cilësi dhe në kohën e duhur, zjarri, Përgatitje fizike. si Ministër i Mbrojtjes falën- deroj xhenierët e Forcave tona të Armatosura dhe shpreh NË QENDRËN E ARSIMIMIT PROFESIONAL TË NËNOFICERËVE bindjen se ata do të vazhdo- jnë të punojnë me përkushtim dhe me përgjegjësi të plotë 13 kursantë zhvillojnë për realizimin e misionit kush- tetues dhe detyrave që do tu ngarkohen duke e ngritur edhe Kursin e 8-të të Kryekapterit me lart emrin e nderuar të ushtrisë shqiptare”-përfundoi Kursantët kanë ndjekur këtë kurs për një periudhë 4 javore ai. Kjo ceremoni sa dinjitoze aq dhe modeste për shkak të pan- ë Qendrën e Arsimimit Profesional të Nënoficerëve ka filluar, më 12 demisë COVID 2019 ishte një Njanar 2021, kursi i tetë i kryekapterit, i përbërë nga 13 kursantë, ku 4 moment i veçantë gëzimi dhe prej tyre janë femra. Kursantët e kanë ndjekin këtë kurs për një periudhë 4 krenarie për të gjithë xhenierët javore. Kursi kishte si qëllim zhvillimin e elementeve themelore të personal- e FARSH aktivë dhe jo aktivë itetit të kryekapterit, si këshilltar i komandantit të forcës dhe njësisë dhe për kontributin e dhënë dhe ar- detyra të njehsuara me të. Në këtë kurs moren pjesë nënoficerë me gradën ritjet e xhenierëve në realizimin “Kapter”. Për këtë kurs u morën të gjitha masat e duhura për zhvillimin e misionit e në mbështetje të normal të programit mësimor, në përputhje me të gjitha udhëzimet e dala popullsisë në rast nevoje. për masat anti-covid.
30 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 Një botim i rëndësishëm i Arkivit Qendror të FA Faqe e re në historinë e arkivave ushtarake shqiptare
Prof. Asoc. Dr. Bernard Zotaj gjitha këto dokumentet janë pjesë e fondeve të Arkivit Qendror të Forcave të Traditë që po krijohet... Armatosura, në Ministrinë e Mbrojtjes. Risia e re e Arkivi është kujtesa e shkruar këtyre dokumenteve është e kombit, ku rëndësia e ruajtjes së se publikohen për herë të dokumenteve dhe dorëshkrimeve parë dhe ju vijnë në ndihmë me vlerë historike lidhet ngushtë studiuesve ushtarak, por me ekzistencën e shtetit. Zanafil- dhe materiale që pasqyro- lën arkivi e ka nisur me themelimin jnë dhe evokojnë një periud- e shtetit shqiptar, ku ishte një zyrë hë e cila ja vlen të studiohet sekretarie e cila funksiononte pranë dhe të thellohet më tej në Shtabit Madhor. aspektin ushtarak. Në nëntor të vitit 1944, Shtabi i Pergjithshëm i Ushtrisë Naciona- Dokumente të Luftës lçlirimtare u bë shtëpia e parë e së Dytë Botërore 1939- dokumenteve zyrtare të shtetit. 1944 Dokumentet e qeverisë, ministrive, bashkive, kuesturave e të ushtrive Këto dokumente e njohin kuislinge u bënë baza të Fondit lexuesin dhe studiuesin me Arkivor Kombëtar. Në vitin 1949 u të dhëna për dislokimin e krijua Arkivi i Shtetit dhe në vitin trupave ushtarake italiane e 1950, në Ministrinë e Mbrojtjes gjermane në Shqipëri gjatë u ngrit kartoteka e historisë, e Luftës së Dytë Botërore. cila funksionoi deri në vitin 1960. Interesante është doku- Në vitin 1964 u zyrtarizua Arkivi i dokumenteve arkivore, ku vend të menti me listën emërore të delega- Ushtrisë dhe sot Arkivi Qendror i rëndësishëm ka zënë një përmbled- cionit kuisling shqiptar të kryesuar Forcave të Armatosura. hje me dokumente nga Fondi i Ko- nga Kryeministri Shefqet Vërlaci, i Rrugëtimi i Buletinit Arkivor mandës Gjermane në Shqipëri në cili më 16 prill 1939, shkoi në Romë Ushtarak, organ teoriko-arkivor i vitet 1940-1944. Në vitin 2018 dhe i dorëzoi Mbretit Viktor Emanu- Arkivit Qendror të Forcave të Ar- në faqet e buletinit u publikuan eli III, kurorën e Skënderbeut. Një matosura e nisi në marsin e vitit partizanët italianë në Ushtrinë dokument i rëndësishëm është 2011, modest dhe i thjeshtë, duke Nacionalçlirimtare Shqiptare në dhe përqendrimi i trupave italianë pasqyruar ecurinë e arkivistikës periudhën shtator 1943-maj 1945. në Shqipëri në vitet 1939-1943. shqiptare dhe të arkivit ushtarak Ndërsa në vitin 2019 u publikuan Botohet për herë të parë sipas si pjesë e rëndësishme e pasurisë përmbledhje me dokumente nga origjinalit Rezolucioni i Këshillit kombëtare, ku ruhen dokumente shtypi periodik “Mundimi” dhe “Liria të Përkohshëm Nacionalçlirimtar, me vlera historike. Që nga ajo kohë e Shqipnis” në vitet 1944-1945. për çlirimin e Shqipërisë nga Italia buletini ka pasqyruar në vijimësi Ndërsa në fundvitin 2020 bu- fashiste, mbajtur në Pezë, më 16 historinë shekullore të Forcave të letini pasqyroi përmbledhje doku- shtator 1942. Aty gjenden raporte Armatosura shqiptare. mentesh të periudhës së Luftës së të marra nga fondi i komandës Në vitet e fundit duke filluar nga Dytë Botërore (1939-1944) dhe të gjermane, të dhëna të detajuara viti 2017, buletini filloi publikimin e Luftës së Ftohtë (1947-1990). Të për gjendjen politiko-ushtarake në
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 31 Shqipëri në fundin e vitit 1944. Paraqet interes informacioni fondeve arkivore ushtarake të Vend të veçantë zënë dhe mjaft i datës 12 shtator 1968, ku cilat janë mjaft të pasura në cilësi artikuj të shtypit, lajme të radiove Kryeministrit Mehmet Shehu, i dhe në sasi. Arkivi duke qenë pjesë e agjencive të huaja, për Luftën dërgon Enver Hoxhës përgatitjen e kujtesës historike të Atdheut, Antifashiste Nacionalçlirimtare të dhe organizimin ushtarak të Shq- ka një sprovë të madhe në hapjen popullit shqiptar, për periudhën ipërisë për një luftë të mundshme dhe shërbimin e informacionit për 1939-1944. Një material inte- me BRSS, në frontin tokësor, publikun, duke respektuar ligjin në resant dhe me vlera është dhe detar dhe ajror të kërkuar prej kuadrin e një shoqërie demokratike materiali për Konferencën e zhvil- tij. Disa dokumente pasqyrojnë me frymë perëndimore. luar në Kolegjin e San Antonit, në fortifikimin e vendit, si dhe vizitën E shkuara historike nuk është Oksford të Britanisë së Madhe e Komandantit të Përgjithshëm të thjesht një e shkruar, nuk është në dhjetorin e vitit 1962, me Ushtrisë, Enver Hoxha në vend- thjesht një ngjarje dhe një do- temë “Britania dhe Rezistenca komandën nr. l (Bunk/Arti sot) më kument, por kjo na ndihmon të Evropiane në vitet 1939-1945”, 24 qershor 1978, që mbyll dhe shikojmë realisht të tashmen ku një pjesë e punimeve trajton ciklin me dokumente të botimit dhe na ndihmon për të shikuar rezistencën në Shqipëri dhe rolin të buletinit arkivor ushtarak për të ardhmen, nëpërmjet këtyre e britanikëve. vitin 2020. dokumenteve. Analiza historike Në faqet e buletinit zë vend dhe Në buletin pasqyrohet dhe e dokumenteve na ndihmon të një listë emërore e dëshmorëve një letër e Komitetit Qendror të gjykojmë dhe të vendosim për të vrarë në kampin gjerman të Partisë Punës së Shqipërisë e njohuri dhe analiza më të plota Prishtinës, si dhe lista emërore e qershorit 1974, drejtuar gjithë për të ardhmen, pasi nuk duhet shqiptarëve të vdekur në një fushë komiteteve qarkore të PPSH dhe të bëhen gabimet e së kaluarës përqendrimi në Gjermani. gjithë organizatave të partisë dhe të rrugëtimit me zig-zake të Gjithashtu nëpërmjet një doku- në ushtri, si dhe Drejtorisë Poli- forcës ushtarake të shtetit. menti njihemi me forcat gjermanë tike mbi dënimin e veprimtarisë Koha digjitale e rrjeteve sociale të përqendruara në Shqipëri, ku armiqësore të deputetëve kundër na mundëson për një komunikim jepet dhe një raport i detajuar i Republikës Popullore të Shqipërisë, me përdoruesit, na jep një liri ushtrisë gjermane mbi gjendjen detyrat që u dalin organizatave informacioni, qarkullim të lirë ushtarake e politike të saj. Vë- të partisë për mobilizimin e ko- të ideve, por sjell dhe dyshime mendje paraqet dhe dokumenti munistëve dhe për një luftë më për cilësinë dhe vërtetësinë e për orientimin nacionalçlirimtar, të ashpër e të pamëshirshme përmbajtjes të informacionit të qëndrimin e Ballit Kombëtar, të kundër armiqve të brendshëm e të shpërndarë. Arkivi është qendra e zogistëve, grupin pro italian dhe jashtëm. kërkimit të së vërtetës dhe këtë të Kosovës. Në vëmendje është Botimi i Buletinit Arkivor-Ushta- shumë mirë po e loz dhe buletini dhe një letër e Kryetarit të Shtat- rak përmbush një detyrë e mision i cili tashmë ka nisur një rrugë- madhorisë drejtuar familjes së arkivor për hapje të dokumenteve tim, ku është burim i privilegjuar, dëshmores Ramize Gjebreja, dhe arkivore, të pabotuara më parë, si duke qenë rojtar i rëndësishëm i një dokument ku përshkruhet rë- për studiuesit, por dhe për opin- kujtesës historike kolektive të një nia e nënkolonel Mustafa Gjinishi ionin mbarëkombëtar. Në botimin shoqërie të caktuar. dëshmor i luftës për liri. e dokumenteve i cili i ka qëndruar Duke qenë se arkivi mbart ku- rigorozisht gjuhës së dokumen- jtimet e një periudhe të caktuar Dokumente të Luftës tit duke e pasqyruar atë dhe në historike të vendit, krijon dhe një së Ftohtë 1945-1990 origjinal. Në mjaft raste dokumenti mundësi për të komunikuar pozi- është i shoqëruar me faksimile për tivisht me studiuesit dhe me pub- Periudha e Luftës se Ftohtë të evidentuar dhe për të nxjerrë likun, duke nxjerrë në pah cilësitë 1947-1990 paraqet dokumente origjinalitetin e tij. morale dhe njerëzore, disiplinën që pasqyrojnë ngritjen e burgjeve dhe përgatitjen, ndjenjën e fortë ushtarake. Më tej pasqyrohet dhe Puna për të ardhmen që ka karakterizuar pasionin për qëndrimi që mbajtën organizatat e të bërë një forcë të armatosur PKSH në terren dhe në ushtri ndaj Për Arkivin Qendror të Forcave për të ecur përpara. Sfidat Sejfulla Malëshovës në maj 1947, të Armatosura prioritet mbetet që qëndrojnë sot për arkivin dënimi i veprimtarisë armiqësore modernizimi dhe përmirësimi i kërkojnë nxitjen e këtij proces, të deputetëve në qershor 1947, ambienteve, mirëadministrimit i përdorimin dhe shfrytëzimin e lufta kundër klasës së kulakëve dokumenteve, si dhe një shër- dokumenteve, duke e kthyer në dhe orientimet përkatëse në tetor bim më cilësor dhe profesional një qendër dhe burim të njohurive 1950. Mjaft dokumente përm- për qytetarët, për studiuesit e dhe të krijimtarisë të FA-së. Ky bajnë luftën kundër organizatës brendshëm dhe të huaj si dhe rrugëtim i Buletinit Arkivo-Ush- “Komiteti Shqipëria e Lirë” të për institucionet. Një vëmendje tarak tashmë është i përcaktuar imperialisteve amerikanë, anglezë, më e madhe duhet t’i kushtohet qartë dhe FA krenohen me një si dhe të Beogradit e të Romës. sistemimit dhe digjitalizimit të institucion të tillë.
32 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 SHKËLQEU NË PËRVETËSIMIN E DIJES USHTARAKE Meteor i dijes ushtarake që nuk shuhet
Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI Kushtuar Kolonel Prof. Asoc. Dr. Agim Qamil Prof. Asoc. Dr. Bernard ZOTAJ Sula (3.7.1962-24.1.2021), ish-Dekan i FMS-
“Sukses është puna, së në AFA, që u shua nga Covid-19, do përku- asaj i besoni...” jtohet përherë si një meteor që ndriçon, sepse Agim Sula ka qenë dhe do mbetet misionarët e dijes nuk shuhen asnjëherë shoku ynë përjetësisht dhe pse “zemereku” i jetës u ndal padrejtë- sisht për të në moshën 58 vjeçare. Askush prej shokëve, miqve e kolegve “ nuk e prisnin një largim kaq të hidhur dhe të dhimbshëm nga virusi vra- star. Forcat e Armatosura e kishin për nder që e kishin pjesë të ar- matës, fjalëpeshë, të dashur dhe të çmuar në shoqëri, kolonelin korrekt, ushtarakun model dhe të apasionuar pas mësimdhënies, pedagogun dhe punonjësin shkencor të përkushtuar ndaj shkencës ushtarake. Akademia e Forcave të Armatosura humbi një shef dhe pedagog me nivel, me kom- petencë në dije, i cili arriti ta fuste auditorin në rrjedhën normale, si dhe jitet sfidat e kohës, e së bashku me Shkëlqeu në përvetësimin të zotëronte edhe situatën më të bashkëshorten Lira, lindën, rritën e dijes ushtarake vështirë. Me sjelljen e tij “të butë”, edukuan dhe i apasionuan pas stu- që frymëzonte dhe e bënte të dashur dimeve, djemtë Deni dhe Dioni. Agim Sula u lind në Selitën e lëndën, thjeshtëzonte kompleksite- Agim Sula shkallët e karrierës Malit në Tiranë, më 3 korrik 1962. tin dhe “vuajtjet”, për të rritur i ngjit gradualisht nga komandant Shkollën fillore dhe tetëvjecare i nivelin e dijeve të qëndrueshme tek toge në Shkollën “Skënderbej” në ndoqi në fshatin e lindjes. Më tej, nga studentët ushtarak të Akademisë vitin 1985, deri në dekan dhe pu- dashuria për profesionin e oficerit së Forcave të Armatosura. noi me përkushtim për 36 vite me ndoqi studimet në Shkollën e Mesme “Shef Gimi” siç i thërrisninn, pu- radhë. Agim Sula njihet nga të gjithë Ushtarake “Skënderbej” në vitet noi jo vetëm në shkollat ushtarake, brezat e ushtarakëve si mësimd- 1977-1981. Shkëlqeu në të gjitha por dhe në hapësirën administrative hënës i pandërprerë, instruktor vitet, u aktivizua me organizatën e ushtarake shqiptare, duke shoqëru- dhe pedagog në institucionet e rinisë, duke qenë dhe sekretar i saj, ar kurse të ndryshme të AFA-së sistemit të arsimimit ushtarak si dhe anëtar i rrethit shkencor në nga Jugu në Veri në praktika dhe të Forcave të Armatosura duke shkollë. Përfundimi me rrezultate stërvitje të ndryshme stërvitore. dhënë e shpjeguar lëndët “For- të larta i shkollës së mesme, i bëri Ai ishte i njohur për “shakatë” dhe cat e Armatosura dhe shteti krenarë prindërit dhe gjithë rrethin rromuzet, por dhe dinte ti priste ligjor”, “E drejta ndërkombëtare familjar. Në vitet 1981-1982 krye ato, duke lëvizur punën dhe mendimin humanitare”, etj. Te kolegët dhe periudhën e stazhit pas shkollës së më përpara në forma dhe metoda studentët ka ngelur mesazhi se mesme në Ksamil të Sarandës. akademike e pedagogjike. Ai ishte “burimi i pashtershëm i suksesit Duke qenë një nxënës premtues përpunues i mendimit, shkruante, është puna, asaj i besoni”. Këtë nis studimet më 1 shtator 1982 debatonte, kërkues ndaj vetes dhe mësim Agimi e kishte nga përvoja në Shkollën e Lartë të Bashkuar të të tjerëve, intelektual, njerëzor, e si nxënës, student, oficer në gjithë Oficerëve dhe për tre vite u dallua në njeri tepër shoqëror. Ai krijoi një nivelet e karrierës ushtarake dhe të gjitha disiplinat ushtarake dhe në familje model dhe përballoi me din- se “fjalën ja jepte të parës punës”. fund të shkollës doli ndër studentët
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 33 më të shkëlqyer të shkollës. Ai 2012; “Promoting Regional Peace College, Rijswijk, the Netherlands, mbrojti temën e diplomës “Kompania and Security/4-th Senior Course the 4-th of July 2001. Published e këmbësorisë në mësymje”, privilegj on Security and Defence Studies by: Netherlands Defence College, për studentët e dalluar. U titullua SCSDS”, Published by: Training and me bashkëautorësi; “Customary oficer më 25 korrik 1985 dhe vendi Doctrine Command, Albanian Armed International Humanitarian Law”, i tij ishte “i rezervuar” në Tiranë, Forces Academy, Tiranë, Albania, paper presented (and speaker) at sepse studentët e shkëlqyer e kishin 2012; “Ligje për Forcat e Arma- the Internacional Seminar, “The Law vendin në shkollat ushtarake. Nisi tosura/Libri i Ligjeve 2006”, me of Armed Conflict”, at the Partner- rrugëtimin ushtarak, komandant bashkëautorësi, anëtar i grupit të ship for Peace Training Center, An- toge në shkollën “Skënderbej”. Stu- punës për “Rregullore e Brendshme kara, Turqi, 2007, “Albanian space dimet e nivelit universitar i mbylli në të Ministrisë së Mbrojtjes” (2005), protection, up to the Declaration of Universitetin e Tiranës, në Fakultetin “Ligje për Forcat e Armatosura/Libri Independence”, a paper presented e Drejtësisë, Dega Jurisike më 3 i Ligjeve 2004”, (2004), “Manual i (and speakers) at the International korrik 1996. Agim Sula vijoi studi- Personelit të Forcave të Armato- Scientific Conference “11 years met në Akademinë e Mbrojtjes në sura të Republikës së Shqipërisë”, Albanian State-100 years Albanian vitet 2001-2002, ndërsa në vitet (2004) etj. armed Forces/The declaration of 2012-2013 kryen Kursin e Lartë Prof. Agim Sula ka publikuar tema, independence of Albania and the in- të Sigurisë dhe Mbrojtjes në Aka- analiza, studime e artikuj të shumtë ternacional environment”, Organized deminë e Forcave të Armatosura, si në revista ushtarake shkencore nga by: Albania Ministry of Defence, si dhe mjaft kurse e kualifikime të tjera të cilët mund të përmendim: “Rruga dhe në publikimin e Proceding Book: brenda dhe jashtë vendit. 55-vjeçare e Akademisë së Forcave “Declaration of independence of Al- Në vitet 2003-2006 në insti- të Armatosura dhe vizioni për të bania and the International Environ- tucionin e Akademisë së Mbrojtjes ardhmen” (2013), “Personeli i kuali- ment-International Scientific Con- “Spiro Moisiu”, punoi për temën fikuar i AFA-së, përgjigje për arritjet ference”, Publication of The Armed doktorature “Përmbushja e misionit dhe rezultatet” (2013), “Çështja e Forces Academy in the Training të FA në përputhje me Ligjin e Kon- Kosovës në Gjykatën Ndërkombëtare and Doctrine Coomand of Albania, fliktit të Armatosur dhe rregullat e të Drejtësisë” (2012), “Koncepti Tirana, December 2012, “On the angazhimit në përdorimin e forcës”, dhe realizimi i sigurisë në hapësirën efforts to improving security and duke fituar gradën shkencore “Dok- shqiptare deri në prag të shpalljes stability in the Western Balkans, En- tor i shkencave ushtarake” me nr. së Pavarësisë dhe krijimit të shtetit ergy Security as a new dimension of 4427, datë 10.7.2006. Ndërsa në të parë modern shqiptar”, bashkë- secuerity”, a paper presented (and vitin 2013, komisioni i posacëm i autor (2013), “Albanian space pro- speakers) at “15-th International vlerësimit të titujve akademike për tection, up to the Declaration of In- Conference of ACA/Cooperating for punën dhe kontributin e tij i akordon dependence”, Military Review, First Security in the Western Balkans”, titullin akademik “Profesor i Asoci- Edition, January 2013, “Mbrojtja e ACA; si dhe ka qenë kontribuues uar” me vendimi nr. 37 dhe me nr. hapësirës shqiptare deri në shpal- dhe anëtar i grupit organizator në regj. 389, në Ministrinë e Arsimit. ljen e Pavarësisë” (2012), “Aspekte Konferenca e 6-të Ndërkombëtare ligjore të ndërhyrjes ushtarake në Ligjore të NATO-s, Tiranë, 2012, Kontributi në jetën akademike Libi” (2012), “Arrestimi dhe gjykimi organizuar nga Komanda e NATO-s i Mlladiçit-drejtësi e vonuar” (2011), për Transformim (ACT) dhe Ministria Të shumta janë materialet aka- “Mbi zhvillimet e nenit 5 të Traktatit e Mbrojtjes dhe Shtabi i Përgjith- demike që ka lënë Kolonel Prof. Agim të Uashingtonit në shek. XXI, për shëm i FA të RSH-së. Në muajt e Sula. Kështu mund të përmendim aktivizimin e mbrojtjes kolektive të fundit të jetës së tij mori pjesë me “Ligji i Konfliktit të Armatosur” Aleancës”, bashkëautorësi (2011), kumtesë në Konferencën Kombëtare (2009), “Libri i arsimimit në fushën “Ligji i konfliktit të Armatosur si të organizuar në Vlorë më 3 shta- e udhëheqjes ushtarake dhe shken- proces i përmirësimit historik të tor 2020, në 100 vjetorin e Luftës cave shoqërore”, me bashkëautorësi tij” (2006), “Lufta ndaj terrorizmit së Vlorës. (2015), “Doktrina Ushtarake e dhe drejtime të plotësimit e të për- Kolonel Prof. Asoc. Dr. Agim FARSH DP-1” (2013), “55 vjet Aka- sosjes së kuadrit ligjor” (2003), “Të Sula ishte i lidhur fort me Departa- demi e Forcave të Armatosura 10 njëjtat krime si 100 vjet më parë” mentin e Lidershipit dhe Shkencave maj 1958-10 maj 2013” (2013), (1999), etj. Shoqërore, ku ka dhënë modulet “E etj. Ai ka qenë në bordin e kon- Prof. Agim Sula ka qenë pjesë- drejtë ndërkombëtare”, “E drejta ferencës: “International Scientific marrës me referim në aktivitete e konfliktit të armatosur” dhe “E Conference “100 years Albanian shkencore kombëtare dhe ndërkom- drejtë kushtetuese”, duke fituar State-100 years Albanian Armed bëtare në seminare, kongrese, zemrën dhe admirimin e studentëve Forces/The declaration of Indepen- konferenca, ku mund të përmendim ushtarakë për dekada të tëra. Jeta dence of Albania and the internacio- në Lithuani: “The European Security dhe vepra e tij janë një pasuri që e nal environment”, December 2012. and Defence Policy and Translan- la trashëgimi për shkollat ushtarake, Agim Sula ka publikuar gjithashtu tic Relation”, a paper presented prandaj do kujtohet përherë si një me autorësi “Senior Course on Se- at “Proceedings of the Syndicate njeri i ditur dhe i respektuar. Asim curity & Defence Studies - 2012”, Studies of the International Staff Sula rrezatoi vlera dhe la emrin e (Lessons book), published by: Alba- Officers Orientatio Course ISSOOC mirë të një meteori të dijes, meteori nian Armed Forces Academy, Tirana, 2001.2”, The Netherlands Defence që nuk mund të shuhet.
34 MBROJTJA / Nr. 11 - Nëntor 2020 Ndarja nga jeta e majori Xhevahir Jazaj në Afganistan “Largimi nga jeta i një ushtaraku, ngjarje e dhimbshme për të gjithë” inistria e Mbrotjes dhe Shtabi i Përgjithshëm i Forcave të Armato- Ministri Peleshi, ka zhvilluar komunikim të sura njoftojnë se ditën e martë me 19 janar drejtpërdrejtë me kontigjentin shqiptar në Herat e Kabul 2021, në orën 22:40 Mora lokale në Afganistan, ka humbur Niko Peleshi i shprehu ditën e kontingjentin shqiptar që shërben jetën major Xhevahir Jazaj. Në mërkurë më 20 janar 2021, në Herat dhe Kabul. Ndava me ta njoftimin zyrtar, thuhet se “auto- ngushëllimet më të sinqerta ngushëllimet për humbjen e shokut ritetet e Ministrisë së Mbrotjes familjes së majorit Xhevahir Jazaj, te tyre dhe i sigurova se gjithë dhe Shtabit të Përgjithshëm të i cili u nda nga jeta gjatë një shqiptarët janë me mendje e me FA po bashkëpunojnë me kom- misioni në Afganistan. Peleshi u zemër pranë tyre”, tha Peleshi. Ai andën e operacionit për të bërë shpreh se, “largimi nga jeta i një u shpreh se “ata janë krenaria jone hetimin e plotë të rrethanave “ushtaraku, aq më tepër në mision në raport me aleatet në NATO e në të cilat ka ndodhur ngjarja. larg atdheut, është një ngjarje e partnerët tanë strategjike SHBA Ministri i Mbrojtjes dhe shefi i dhimbshme për të gjithë. I shpreh dhe BE me të cilët ndajmë sfida të Shtabit të Përgjithshëm të FA ngushëllimet e mia më të sinqerta përbashkëta të mbrojtjes kolektive, sigurojnë personelin në mision familjes së majorit Xhevahir Jazaj”. paqes dhe sigurisë”. dhe familjet e tyre se do vijojnë të Peleshi zhvilloi edhe një komunikim Xhevahir Jazaj është ushtaraku mbështesin e t’u gjenden pranë të drejtpërdrejtë me kontingjentin i dytë shqiptar humb jetën në Af- për të përmbushur me sukses shqiptar që shërben në Herat dhe ganistan, pasi në shkurt 2012 u misionin. Ministria e Mbrotjes, Kabul me të cilët ndau ngushëlli- vra kapiten Feti Vogli në një pritë Shtabi i Përgjithshëm dhe gjithë met për humbjen e shokut të tyre me armë në një fshat të Kandaharit personeli i Forcave të Armatosura i dhe i siguroi se gjithë shqiptarët dhe i katërti në misionet e NATO-s. shprehin ngushëllimet më të ndjera janë me mendje e me zemër pranë Në 2019 ranë në krye të detyrës familjes për ndarjen e parakohshme tyre. gjatë misionit në Letoni, major nga jeta të njeriut tyre të dashur”. “Para pak çastesh pata një Klodian Tanushi dhe ushtarja Zarife Ndërkohë Ministri i Mbrojtjes, komunikim të drejtpërdrejtë me Hasanaj.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 35 OPINION COVID-19 apo lufta në dimensionin e VI-të
Kolonel Hysni Gjergji
jediset e sigurisë duke ndry- shuar kanë diktuar që luftrat dhe konfliktet të zhvillohen në “fushë beteja” të ndry- shme në varësi të hapësirës, terrenit si dhe të kërcënime- Mve të sigurisë që ndryshojnë. Fillimisht toka dhe më pas me shpikjen e anijeve, të avionit, të anijes kozmike dhe në dekadën e fundit të hapësirës kibenetike; luftrat dhe konfliktet u zhvendosën duke kërkuar edhe ndryshimin dhe evoluimin e doktrinave për këtë qëllim. Deri në dimensionin e 4-ërt, atë kozmik, tiparet e luftimit ishin më reale, më të dukshme dhe me përmasa të matshme dhe adaptimit me kërcënimin e ri, duke atë. Duke studiuar llojet e terrorizmit, dhe të perceptueshme. Në vitin 2017, inkurajuar edhe shtetet anëtare të krijojnë bioterrorizmi eshtë formë e terrorizmit SHBA dhe UK krijuan për herë të parë në kapacitete mbrojtëse dhe kundërsulmuese e cila përdor si armë agjentët biologjikë , histori strukturën e forcave hapësinore. në hapësirën më të re të zhvillimit të luftës viruse, bakterie dhe mikrobe për arritjen e Shtetet e Bashkuara dhe Britania ishin moderne, atë kibernetike. U duk sikur ky qëllimit të tij. Përvec agjentëve biologjikë të parat që sinjalizuan të gjithë vendet ishte kulmi dhe dimensioni më i lartë i të zakonshëm organizatat terroriste anëtare të NATO-s që satelitët ush- luftës, i cili u quajt edhe dimensioni i 5-të mund të modifikojnë dhe të ndërhyjnë tek tarakë, civilë dhe teknologjikë, janë të ai i “luftës në hapësirës kibenetike”, si një ndërtimi i tyre, me qëllim për ti bërë ato kërcënuar nga ndërhyrjet e Rusisë dhe realitet “fiction” apo fantastiko shkencor. më të rrezikshme dhe të pa zbulueshme. të Kinës. Në 2018 u krijuan njësitë e A ka ndryshuar mjedisi i sigurisë Agjentët biologjikë duke vrarë njerëz të para të mbrojtjes kibernetike në var- dhe a është COVID-19 një kërcënim i ri pafajshëm, kafshë apo edhe duke zhdukur tësi të Forcës Ajrore, kjo pas shumë asimetrik? A ka ngjashmëri lufta asimetrike bimësi, arrijnë objektivin e tyre duke kri- ndërhyrjeve të vërtetuara në sistemet në dimensionin më të ri, atë biologjik? A juar perceptimin e kaosit, frikës, ankthit kompiuterike në shumë vende të peren- është bioterrorizmi një “bioluftë” apolufta dhe pasigurisë. dimit duke synuar, politikën, mbrojtjen, e re e cila zhvillohet në dimesionin e 6-të? Shumica e agjentëve biologjikë gjen- ekonominë dhe teknologjinë. Ndërsa di- Në përkufizimin e luftës deri tani mun- den në natyrë, por mund të prodhohen mensionet, tokësore, detare dhe ajrore gojnë palët në konflikt, pasi COVID-19 edhe në laboratorë, duke bërë të mundur deshën shumë kohë për tu kapërcyer; është akoma pa posedues, dhe armë në transmetimin nga personi në person dimensioni hapësinor dhe ai kibernetik duart e të panjohurës. Duke qenë se së si dhe duke rritur kohën e shfaqjes së (online) kërkuan vetën rreth 2 vite. paku deri tani ka vepruar në të gjithë simptomave nga disa orë në disa ditë. Sekretari i përgjithshëm i NATO-s Stol- botën, duke mos kursyer asnjë shtet Në këtë mënyrë ndërhyrja me vonesë për tenberg, më 23 tetor 2020, deklaroi (të paktën kjo dihet deri tani) kjo “luftë tu mbrojtur dhe kundërvepruar, bëhet “hapësirën si një fushë operacionale për e re” ngjan me konfliktin bërthamor ku si më e vështirë, ndërkohë që vatra e in- NATO-n. Sot ne bëmë një hap tjetër të rezultat i përdorimit të ADM nuk ka të feksionit është zmadhuar në më shumë rëndësishëm”.NATO është e vendosur fituar pavarsisht palës që i përdor. bartës dhe transmetues të sëmundjes të ruajë avantazhin e saj në të gjitha Mendoj që shumë tipare dalluese të vdekjeprurëse. fushat duke përfshirë”tokën, detin, luftës asimetrike dhe vecanërisht të ter- Një organizatë apo një luftëtar ter- ajrin, fushën kibernetike dhe hapësirën”. rorizmit biologjik, mbart edhe pandemia rorist ka disa tipare që e dallonin nga NATO nuk ka interes në “militarizimin” që po vret njerëz, bllokon lëvizjen e lirë, një luftëtar tradicional; Terroristi tipik e hapësirës, por arsyeja është fakti se shkatërron ekonominë, përhap panikun, operonte i padukshëm, i pa dallueshëm, kërcënimet ndaj satelitëve të NATO-s rrit frikën dhe pasigurinë për jetën si pa tipare të kapshme nga shqisat e dhe sistemeve hapësinore janë reale, pasi dhe ka gjunjëzuar botën prej gati një thjeshta. Në një ambient të zakonshëm Rusia dhe Kina tani po zhvillojnë aftësi që vit. Në një deklarim të fundit lidhur me ai (terroristi) shkrihej me turmën, nuk mund të verbojnë, shkatërrojnë dhe ma- pandeminë, sekretari i përgjithshëm i mbante uniformë dhe shenja dalluese si nipulojnë satelitët, të cilat do të kenë një NATO-s, Stoltenberg, deklaron se: “Bota luftëtarët tradicionalë që ne ishim mësu- ndikim të rëndësishëm për ushtrinë ashtu po ndryshon kështu që edhe NATO duhet ar të identifikonim deri atëherë. Terroristi edhe aktivitetet civile në terren. Tashmë të ndryshojë” duke lënë të kuptohet apo “luftëtari asimetrik” mund të ishte lufta hapsinore është një “fushë betejë” e kështu një adaptim të ri të NATO-s, në “kudo” dhe “askund” në të njëjtën kohë. I pranuar dhe dimesioni 4-ërt i luftës. përshtatje të ambjentit të ri të sig- ngjashëm paraqitet sot edhe “terroristi NATO duke analizuar mjedisin e ri të urisë të krijuar dhe të doktrinave dhe të biologjik” një mbartës apo posedues i sigurisë, vazhdon procesin e transformimit strukturave të shteteve që e përbëjnë virusit corona, i cili mund të jetë “kudo”
36 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 por edhe “askund” shton pasigurinë, an- të ardhmen. Në janar 2019 drejtori i vëzhgimit dhe investigimit të sëmundjeve kthin, stresin dhe frikën, njëlloj sikur të sigurisë kombëtare Dan Coats i raporton dhe shëndetit botëror e cila e realizon jemi para një situate kërcënimi terrorist. kongresit, se: “Epidemia e sapozbuluar misionin e saj përmes rrjetit të kundër- Një terrorist mund të jetë “kushdo” dhe në Kinë mund të kthehet në pandemi përgjigjes dhe alarmit të përhapjes së “askush” pasi nuk kishte shenjë dalluese botërore dhe ka të ngjarë të shkaktojë epidemive. Në 2018 është publikuar nga dhe nuk mbante armatim të dukshëm, por një numër të madh vdekjesh, pasoja të OBSH edhe një listë e sëmundjeve të një armë të pa identifikueshme, që mund rënda në ekonomi, zvogëlimin e rezer- rrezikshme, duke përfshirë “sëmundjen x” të shkaktonte shumë viktima. I ngjashëm vave botërore dhe rritjen e nevojës për e cila paraqiste të dhëna të mjaftueshme është edhe një bartësi i Covid-19, i cili ndërhyrje të Kombeve të Bashkuara për për një epidemi botërore e shkaktuar nga nuk dallohet, nuk ka tipare apo cilësi që ta ndihmë dhe mbështeje”. një patogjen, aktualisht i panjohur, i cili bëjnë të dallueshëm, por ai zotëron, ose -Informacioni në kohë sa më të shpe- nëse nuk parandalohet në kohë, do të është vetë një armë e aftë të vrasë shumë jtë për një sulm të mundshëm terrorist, shkaktojë shumë viktima njerëzore. persona përmes infektimit, megjithëse në është parësor për të fituar këtë luftë. Sfida kryesore e inteligjencës në kush- shumicën e rasteve jo qëllimisht. Më e Duke ndjekur këshillat e specialistëvë tet e një lufte të mundshme biologjike do keqja është se, mund të ndodhë teorikisht epidemiologë, ngjashmërisht rezulton të të jetë “Çfarë do të ndodhë në vijimësi?” dhe shkencërisht që një shtet, organizatë jetë edhe në luftën kundër pandemisë pasi Ekspertët virologë dhe ato të in- terroriste apo individ, mund të ruajë dhe gjetja e personit zero, apo e personit që teligjencës janë të shqetësuar nga përdorë për infektim, materialin biologjik mund të zotërojë materialin biologjik të in- mundësia laboratorike e ruajtjes së mate- të COVID në kushte laboratorike të për- fektuar të prekur; të vatrës së infeksionit rialit biologjik të infektuar me COVID-19, shtatshme duke e kthyer atë në armë të dhe të kohës sa më të shpejtë, është në kushte optimale duke ruajtur virulencën mirëfilltë bioligjike. Globalizmi, e drejta e shumë e domosdoshme për të karantinuar e lartë për një kohë të gjatë. Nëse ky lëvizjes dhe bota pa kufinj, vlerësohet të zonën, izoluar poseduesit dhe të prekurit, material biologjik i infektuar me COVID-19 jetë një nga lehtësirat e demokracisë që duke këputur në kohë zinxhirin e përhapjes do të bjerë në dorën e shteteve, grupeve, është keqpërdorur nga organizatat ter- dhe minimizuar pasojat. organizatave terroriste apo individëve me roriste në të shkuarën dhe të tashmen Në komunitetin e inteligjencës MEDINT qëllime kriminale, vlerësohet se COVID-19 për të kryer sulme në cdo cep të botës. (medical intelligence) është njëra nga do të përdorej dhe do të shërbente si Virusi Corona po përhapet gjithashtu i agjesitë e zbulimit e cila megjithëse armë e mirëfilltë biologjike. Efektshmëria e transportuar nga persona që lëvizin nga është më pak e njohur deri në kohën kur saj do të zgjatej deri në daljen e vaksinës, një shtet në tjetrin dhe nga një rajon në shpërthen një epidemi apo sëmundje por që ndërkohë do të kishte sjellë dëmë tjetrin. tjetër infektive. Inteligjenca mjekësore të jashtëzakonshme. Kjo armë tashmë në Shënjestrat dhe viktimat e terror- MEDINT si pjesë e J2, përkufizohet duart e një aktori shtetëror ose jo, nuk do izmit janë pikat nevraligjike të ekono- bashkë me Inteligjencën njerëzore HU- të kishte më objektiva rastësorë, por do misë, sikurise dhe politikës, pasi kështu MINT, Sinjalore SIGINT, Imazhore IMINT, t’i përzgjidhte ato në vartësi të qëllimit arrihet efekt dhe frikësim maksimal i OSINT etj., si një kategori zbulimi e cila të përdoruesit. shoqërisë, si dhe mosbesim tek struk- merret me grrumbullimin, përpunimin, Situata në të cilën ndodhet siguria e turat shtetërore dhe të sigurisë. Qëllimi i analizimin dhe interpretimin ndaj sistemit qytetarëve të botës, të sigurisë kolek- çdo lufte, përfshirë edhe luftën asimetrike të mjekësisë së kundërshtarit. MEDINT tive, të rivlerësimit të kërcenimeve dhe është nxjerrja jashtë luftimit e lidershipit kërkon, zbulon dhe informon departamen- rreziqeve që përballet NATO, apo çdo dhe dobësimi i infrastukturës jetike të tin e mbrojtjes për arritjet e shkencës shtet anëtar i saj; është një leksion që kundërshtarit. Zgjedhja e këtyre objekti- dhe kërkimeve biologjike të rrezikshme të duhet lexuar nga të gjithë dhe të nxir- vave ka për qëllim, lënien e kundërshtarit armikut, si dhe informacioninin mjedisor, ren mësimet e duhura për përballimin. pa drejtim strategjik dhe pa burime të i cili ka interes në planifikimin strategjik NATO ka kapacitete MEDINT por në mjaftueshme logjistike për të përballuar dhe mjekësor operacional ushtarak. Ky kushtet e krijuara do t’iduhet të për- luftën. Nuk do kishte shënjestër më të informacion i përgatitur nga MEDINT ka dorë asetet e vendeve anëtare duke rëndësishëme për një kundërshtar, psh. qëllim mbrojtjen e popullatës, të forcave bërë më të domosdoshme ngritjen nxjerrja “jashtë luftimit”, qoftë për pak dhe formacioneve luftuese të aleancës; si dhe rritjen e këtyre kapaciteteve edhe kohë e SHSHP-së të ushtrisë italiane, dhe përgatitjen e vlerësimeve lidhur me në vendin tonë. Spitalet COVID në të në mars të vitit te kaluar; apo e dhjetra kapacitetet biologjike dëmtuese kërkimore gjithë botën por edhe në vendin tonë, e qindra ushtarakëve në gjithë operacio- shkencore dhe mjekësore të kundërsh- nuk janë vetëm institucione ku merret net me aleancën; largimi nga shtëpia e tarit, si në aspektin civil ashtu edhe në mjekim dhe luftohet kjo sëmundje. Këto bardhë e presidenit të SHBA-së për disa atë ushtarak. ambiente duhet të monitorohen dhe ditë, rrezikimi i jetës së kryeminsitrit të Ky përcaktim i NATO-s për MEDINT ruhen rreptësisht nga dalja, vjedhja UK-së, si dhe mbyllja e shumë kompanive i referohet vlerësimeve analitike të apo moskujdesi në trajtimin e mbetjeve dhe korporatave duke shkaktuar rënie kapaciteteve mjekësore të një shteti biologjike të infektuara. SHBA dhe shu- ekonomike në shkallë botërore. kundërshtar dhe me qëndrim armiqë- mica e vendeve perëndimore janë duke Agjencitë e inteligjencës në luftën sor ndaj NATO-s. Ky vlerësim përfshin vlerësuar që në këto spitale realisht asimetrike dhe tradicionale, kanë rolin (strukturën dhe infrastrukturën): analizat “mbahen” armë të mundshme biologjike. dhe detyrën parësore të informojnë dinamike shëndetësore në vazhdimësi, Në fushën e legjislacionit, mbrojtjes, dhe paralajmërojnë në kohë lidershipin mundësitë e shpërthimit të mundëshëm rendit publik dhe të Inteligjencës, një i politik dhe ushtarak për kërcënimet dhe të sëmundjeve, epidemive dhe pandemive infektuar bartës i virusit, duhet të traj- rreziqet që përballet jeta e qytetarëve të si dhe mundësitë që një shtet kundër- tohet si një armë biologjike e mundshme cdo vendi. Në kushtet e një pandemie, si shtar i aleancës ka për të zhvilluar armë (e qëllimshme ose jo). Po kështu edhe një pjesë e kërcënimeve bioterroriste kom- biologjike. Qëllimi është që duke informuar specialist virolog apo kimist i cili zhvillon bëtare të cdo vendi, agjensitë kryesore në kohë lidershipin ushtarak dhe politik, kërkime apo ruan në kushte laboratorike të inteligjencës kanë për detyrë që duke të merren masa mjekësore parandal- të përshtatshme një material biologjik përdorur burimet e tyre njerëzore, teknike uese ndaj pasojave të armëve biologjike, të virusuar, duhet të trajtohet si një dhe të tjera ligjore informative, të ndjekin epidemive, sëmundjeve etj. Përveç ko- terrorist potencial. Fokusimi më i madh dhe përcaktojnë vendin nga ku është filluar munitetit të zbulimit në SHBA, ka edhe në virologji, siç duket do të jetë profil i zhvillimi i pandemisë, shkaktarët, qëlli- një sistem kompleks të grumbullimit të ri të cilin do të marrë inteligjenca duke metndhe personat mbartës të saj. A kanë informacionit lidhur me shendetin dhe u fokusuar dhe mbështetur më shumë paralajmëruar agjensitë e ineteligjencës kujdesin mjekësor të bashkuara këto në Inteleigjencën Mjeksore MEDINT. Sh- për një pandemi të mundëshme që do të qendrën e parandalimit dhe kontrollit të embulli i SHBA-së, ku ka një numër të merrte jetën e mbi 1,5 milionë njerëzve sëmundjeve. Ky sistem është i përbërë në madh institucionesh dhe një degë të dhe infektimin e mbi 45 milionë të tjerëve rreth 100 sisteme vëzhgimi dhe hetimi veçantë që merret me MEDINT, tregon për më pak se një vit? Siç është publikuar të shëndetit, përfshirë këtu grumbul- se të gjitha vendet nuk duhet të bëjnë deri tani këto agjenci, kryesisht ameri- limin e informacionit nga zyra lokale për përjashtim për të nxjerrë mësime dhe kane, kanë paralajmëruar për kërcënimin sëmundjet veçanërisht të rëndësishme të adaptuar sistemet e sigurisë kom- që paraqet një pandemi e panjohur më tilla si antrax, kolera, ebola dhe këtë vit bëtare. Deri në vërtetim të efektivitetit parë, në bashkësinë e kërcënimeve dhe COVID-19. OBSH është organizata lider të kundër-armës, vaksinës së Covid-19, rreziqeve që do të përballen SHBA-të në në rrjetin ndërkombëtar të sistemit të lufta vazhdon.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 37 ër herë të parë FSK do t’i bashkohet ushtrisë amerikane në misione Ppaqeruajtëse. Ministri në detyrë i Forcës së Sigurisë së Kosovës, Anton Quni shpjegon detajet e angazhimit të FSK-së jashtë e sfidat e saj. Forca e Sigurisë së Kosovës, FSK përkatësisht një njësi e saj do të marrë pjesë në mis- Marrëveshja është me gardën e shtetit të IOWA-s në SHBA ione paqeruajtëse jashtë vendit krahas ushtrisë amerikane. Kjo marrëveshje u ratifikua ditë më parë në parlamentin e Kosovës FSK krahas ushtrisë amerikane dhe shënon për herë të parë angazhimin e trupave të FSK-së në një aktivitet ushtarak jashtë territorit të Kosovës. merr pjesë në misionet paqëruajtëse Ministri në detyrë i Forcës së Sigurisë së Kosovës Anton Quni, FSK, përkatësisht një njësi e saj do të marrë pjesë në në një intervistëshpjegon detajet misione paqeruajtëse jashtë vendit krahas ushtrisë amerikane Forca e Sigurisë së Kosovës e angazhimit të FSK-së në mis- ione paqeruajtëse. “Kosova ka të caktuar, por për një hapësirë përpjekjet që të binden edhe de- marrëveshje bilaterale me shtete të gjerë gjeografike”, -thotë min- putetët e komunitetit serb kjo nuk veç e veç dhe deri tash kemi 14 istri në detyrë Quni. ndodhi. Atëherë kaluam në opsionin marrëveshje ushtarake. Një ndër Forca e Sigurisë së Kosovës B që pa e ndryshuar emërtimin e to është edhe marrëveshja me në bazë të një ligji të miratuar FSK-së, nëpërmes ligjit FSK të SHBA-në përkatësisht me gardën në kuvendin e Kosovës funksionon mandatohet edhe me mision ushta- e shtetit të IOWA-s në SHBA. Një si një ushtri, ndonëse emrin rak. Tash FSK nuk ka asnjë pengesë ndër projektet e shumta që kemi nuk e ka ushtria e Kosovës. Kjo që të funksionojmë si ushtri, edhe me këtë gardë është edhe projek- për faktin që përfaqësuesit e pse ka shtete të Europës dhe më ti që të marrim pjesë në misione komunitetit serb në kuvendin e gjerë që ende kanë dilema, por kjo paqeruajtëse me gardën e IOWA- Kosovës nuk lejuan ndryshimet e çështje është një çështje e brend- s. Kështu që ne kemi marrë një nevojshme kushtetuese që FSK- shme e çdo shteti dhe ne si shtet kërkesë që në misionin e radhës së do t’ia ndërronin emrin nga edhe veprojmë”. së gardës së IOWA-s ne të jemi FSK në ushtri e Kosovës. Por kjo Por, a mund të operojë Forca pjesë e këtij misioni paqeruajtës. sipas ministrit Anton Quni nuk e Sigurisë së Kosovës në veri të Ftesa është bërë nga komanda e pengon FSK-në që të ushtrojë Kosovës, të banuar me shumicë qendrore e cila ka përgjegjësi për funksionet e saja si një ushtri serbe dhe ku kjo trupë nuk është një hapësirë të gjerë gjeografike e një vendi. “Përpjekja e parë e e mirëpritur? “Ne kemi një mar- ku përfshihet Lindja e Mesme, një udhëheqësve politikë ishte që rëveshje me KFOR-in, ta quaj mar- pjesë e Azisë Jugore dhe Afrika tranzicioni i FSK-së të trajtohet rëveshje gjentelmene. Nuk është verilindore. Pra nuk po flasim për me dispozita kushtetuese dhe FSK-ja që të demonstrojë forcë, ndonjë angazhim në ndonjë shtet pasi që u konsumuan të gjitha por është forcë që do të jetë e të
38 Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 3838MBROJTJAMBROJTJA / /Nr. Nr. 2 5 - -Shkurt Maj 2018 2021 ë një ceremoni ushta- Në bazën Camp dodge, të Johnston, të shtetit të Iowa-s, SHBA rake, në prezencën e au- toriteteve civile dhe ush- Ntarake, në bazën Camp dodge, të Johnston, të shtetit të Iowa-s, është realizuar ceremonia Moment historik: Ushtarët e FSK në parazbarkuese e grupit të parë 734 Regional Support Group të Gardës Kombëtare të IOWA pjesë e të cilit do jenë pjesëtarët e Forcës së Sigurisë së Kosovës, në misionet angazhimin e parë ndërkombëtar paqeruajtese ndërkombëtare. Me këtë rast, në emër të Republikës së Forca e Sigurisë së Kosovës po kontribuon Kosovës, MM/FSK Kolonel Ilir Qeriqi, në ruajtjen e paqes dhe sigurisë botërore Atashe i Mbrojtjes në Ambasadën e Kosovës në SHBA iu drejtua me një mundësinë që i është dhënë FSK-së njëherë përkrahjen për Kosovën fjalë rasti ushtarëve të rreshtuar në për të kontribuar në ruajtjen e paqes duke e konsideruar si një faktor të këtë ceremoni ku edhe prezantoi le- dhe sigurisë botërore. rëndësishëm në ruajtjen e paqes, trën e derguar nga KOMFSK Gjener- Me kërkesë të Ministrisë së sigurisë dhe stabilitetit në rajon allejtenant Rahman Rama ku theksoi Mbrojtjes, Qeveria e Republikës së e kudo në Botë. Kosova mbetet se partneriteti disavjeçar ka arritur Kosovës ka aprovuar Vendimin për e përkushtuar për bashkëpuni- pikën më të lartë të bashkëpunimit; bashkë-dërgimin e kontingjentit të min me SHBA-në dhe partnerët si një mundësi unike e moment his- Forcës së Sigurisë në misionin e strategjik në orientimet e saj torik për FSK-në për të kontribuar parë paqeruajtës, jashtë vendit, euro-atlantike. në misione paqeruajtëse përkrah si pjesë e Gardës Kombëtare të Në fjalën e tij, me 5 janar Ushtrisë Amerikane. Ai ka shprehur Iowa-s, sipas ftesës së Shteteve të 2021, në seancën e Kuvendit të mirënjohjen për mbështetjen në Bashkuara të Amerikës. Kontingjen- Republikës së Kosovës Ministri zhvillimin e kapaciteteve, që Ushtria ti i FSK-së jashtë vendit do të i Mbrojtjes z Anton Quni, ndër Amerikane i ka dhënë FSK-së si dhe jetë pjesë e misionit në ofrimin e të tjera theksoi: ”...është një partneritetin strategjik. mbështetjes për stabilitet rajonal momentum shumë i veçantë për Edhe Senatorja Amerikane znj. dhe operacione paqeruajtëse në Kosovën, që përveç një mundësie Joni Ernst dhe Gjenerali Corell, regjionin e Komandës Qendrore historike ku FSK radhitet përkrah komandant i Gardes Kombëtare të Amerikane-U.S. Central Command SHBA-ve dhe partnerëve strat- Iowa-s, e kanë cilësuar si një mo- (USCENTCOM). Krahas përkush- egjikë për të kontribuar në paqen ment historik dhe kanë vlerësuar lart timit të vazhdueshëm për të avan- dhe sigurinë në nivelin ndërkom- bashkëpunimin disavjeçar ndërmjet cuar aftësitë dhe kapacitetet op- bëtar; njëkohësisht është sikur Gardës Kombëtare të Iowa-s dhe eracionale, FSK po arrin sukseset një reflektim që të shohim prapa FSK-së. I pranishëm në ceremoni e saj të mëdha edhe në fushën e dhe të shprehim falënderimin dhe ishte edhe z. Artan Duraku Konsull bashkëpunimit ndërkombëtar duke mirënjohjen shumë të lartë për i Përgjithshëm në Konsullatën e fuqizuar në vazhdimësi subjektiv- mbështetjen e pakursyer nga të Republikës së Kosovës në Iowa-s. itetin ndërkombëtar të Kosovës. gjithë partnerët tanë, të cilët Republika e Kosovës, shprehë gatish- Besimi i Shteteve të Bashkuara arritën në Kosovë, 20 vjet për- mërinë më të lartë dhe njëkohësisht të Amerikës që të përfshijë FSK- para, me të njëjtin mision, për të mbetet shumë falënderuese për në në misione ndërkombëtare vendosur dhe ruajtur paqen dhe mbështetjen e vazhdueshme dhe për paqeruajtëse, konfirmon edhe sigurinë në Kosovë”. gjithë qytetarëve të Kosovës dhe i kemi kompetencat që të operojmë restime të tyre kur bënin kalime ne jemi duke punuar që mos të ketë në tërë territorin e Kosovës”, -thotë kufitare nga Kosova për në Serbi rezistencë në veri dhe të mos ketë Anton Quni.Kohë më parë menjëherë ku janë ndaluar edhe nga zyrtarët e ndonjë situatë që mundet të keqkup- pas miratimit të ligjit për FSK-në në policisë dhe shërbimi sekret serb. tohet dhe të merret si ndonjë atak kuvendin e Kosovës, u zhvillua një Një pjesë e këtyre pjesëtarëve u ndaj ndonjë komuniteti. Kështu që fushatë nga autoritetet e Serbisë janë nënshtruar këtyre presioneve kemi një marrëveshje me KFOR-in që u kërkonin pjesëtarëve të komu- dhe kanë kërkuar që të lirohen për angazhim në veri dhe çdo herë nitetit serb që të largohen nga Forca nga detyra, por shumica prej tyre nëse është e nevojshme ne në bash- e Sigurisë së Kosovës. Sipas minis- vazhdojnë të shërbejnë në FSK këpunim me KFOR-in do të jemi në trit në detyrë të FSK-së, Anton Quni, dhe janë lojalë ndaj kësaj trupe. veri. E kuptojmë sensitivitetin dhe kjo ndikoi që disa pjesëtarë të largo- Ne jemi deklaruar që në fillim kur posaçërisht opinionin e krijuar në veri hen nga FSK. “Ka qenë një periudhë është themeluar FSK, që së paku rreth FSK-së, dhe nuk kemi dëshirë kur pjesëtarët e komunitetit serb 10% e pjesëtarëve të saj të jenë të krijojmë përshtypje që prezenca në FSK, në forma të ndryshme kanë nga pakicat kombëtare në Kosovë jonë në veri do të atakojë ndonjë ko- përjetuar presione dhe shantazhe dhe këtu flasim për ngritjen e një munitet. Pra kjo kërkon kohë derisa të ndryshme nga Beogradi por edhe force profesionale multietnike nga të krijohet një besueshmëri e FSK- nga fqinjët e tyre serb këtu brenda të gjithë qytetarët e Kosovës”, së në veriun e Kosovës ndonëse ne Kosovës, ku rezultonte edhe me ar- -thotë Quni.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 39 Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 39 ë Kazermën “Adem Jashari“ u organizua ceremonia e përmbyl- Nljes së vitit të dytë të tranzicionit të FSK-së. Në këtë ceremoni morën pjesë ministri i Mbrojtjes, z. Anton Quni, koman- danti i FSK-së, gjenerallejtënant Rrahman Rama, drejtori i NALT-it, gjenerali Frank Best, gjeneralë dhe oficerë të lartë të FSK-së, zyrtarë të Ministrisë së Mbro- jtjes, përfaqësues të NALT-it, Ministria e Mbrojtjes dhe FSK atashe dhe këshilltarë ushtarak ndërkombëtar. Në fjalën e tij, ministri Quni, pasi përshëndeti Mbyllet viti i dytë të pranishmit dhe uroi për suk- seset e arritura gjatë realizimit të planit dyvjeçar të tranzicionit të FSK-së, tha: “Sot shënojmë i tranzicionit të FSK-së 2 vjetorin e lançimit të Planit Gjithëpërfshirës të Tranzicionit
Forca e Sigurisë së Kosovës të Ministrisë së Mbrojtjes dhe Nënshkruhen dokumentet Doktrinore që janë bazë e zhvillimit FSK-së, andaj ndjehem krenar dhe ngritjes së kapaciteteve të Forcës së Sigurisë së Kosovës dhe i privilegjuar, që si Ministër i Mbrojtjes të konstatoj se përgjatë erallejtënant Rrahman Rama, në isht ju përgëzoj për qasjen tuaj kësaj periudhe kemi arritur që të fjalën e tij tha: “Kjo ditë shënon transparente, angazhimin tuaj realizojmë pjesën më të madhe kalimin nga një fazë administra- për mbikëqyrjen civile, qasjen tuaj të aktiviteteve për këtë periudhë tive, doktrinare dhe konceptuale multi-etnike dhe theksin mbi dre- planifikuese, e në disa fusha e në një fazë të ndërtimit të aftë- jtësinë dhe sundimin e ligjit. Ishte komponentë, edhe t’i tejkalojmë sive teknike, taktike dhe luftarake një nder dhe gëzim për të gjithë ne, ato”. Më tej, ministri Quni, shtoi në nivel të njësive operacionale. në NALT, t’iu ndihmojmë dhe t’iu se: “Krahas këtyre sukseseve, Konsideroj, që, pa marrë parasysh këshillojmë mbi hapat e ndërmarrë brenda kësaj periudhe është sfidat me të cilat jemi përballë, me të gjitha mjetet dhe aftësitë avancuar sistemi i duhur i har- si: tërmeti në Shqipëri, pandemia që kemi në dispozicion. NALT-i do timit dhe zbatimit të politikave të globale, përmbytjet dhe shkurti- të vazhdojë të jetë në krahun tuaj. mbrojtjes në fushën e planifikimit, met e vazhdueshme buxhetore, Ne do të qëndrojmë të përkushtuar programimit, modernizimit e stan- ne kemi arritur që jo vetëm të ndaj mandatit tonë; për këshilla, dardizimit të forcave, bashkëpun- përmbushim detyrat e parapara lidhje dhe trajnime”. Ceremonia u imit ndërkombëtar e integrimeve në këtë fazë, por edhe t’ i tejkalo- përmbyll me nënshkrimin e doku- euroatlantike, inteligjencës dhe jmë pritshmëritë tona”. Ndërsa, menteve Doktrinore nga komandanti sigurisë, sistemit të integruar të drejtori i NALT-it, gjenerali Best, i FSK-së, gjenerallejtënant Rrahman burimeve materiale, infrastruk- përgëzoi Ministrinë dhe FSK-në. Rama, që janë bazë e zhvillimit dhe turore e mbështetjes logjistike”. “Ju përgëzoj për atë që është ngritjes së kapaciteteve të Forcës Komandanti i FSK-së, gjen- arritur deri më tani. Veçanër- së Sigurisë së Kosovës.
40 Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 4040MBROJTJAMBROJTJA / /Nr. Nr. 2 5 - -Shkurt Maj 2018 2021 FORCA E SIGURISË SË KOSOVËS Forcat e kërkim-shpëtimit në ndihmë të banorëve nga përmbytjet orca e Sigurisë së Kosovës (FSK), pas reshjeve të vazhdueshme dhe vërshi- FSK, në gjendje gatishmërie 24 orë në 7 ditë të javës për të Fmeve në gjithë territorin intervenuar me kapacitetet e saj operacionale, duke iu përgjigjur e Kosovës, me njësitet e speciali- kërkesave që vijnë nga institucionet shtetërore zuara për reagim në kriza, ekipet e kërkim-shpëtimit dhe të xhe- nios, u doli në ndihmë qytetarëve dhe institucioneve shtetërore në përballimin e situatës, me fokus të veçantë në shpëtimin e jetës së njerëzve.Pas vërshimeve të para, FSK-ja ka marrë masat për të vlerësuar situatën në terren, duke angazhuar Kom- paninë për Operacione me Civilë, në nivel vendi. Janë pranuar kërkesat e para për mbështetje nga Komuna e Gjakovës, përmes Institucioneve Qeveritare për t’i e kërkim-shpëtimit, kanë shpëtuar ura. FSK-ja me ekipet e Xhenios, mbështetur autoritetet civile, dhe evakuuar 3 banorë të fshatit kanë bërë vlerësimin e urës së për zhvendosjen dhe strehimin Volljak të Klinës. Ekipet profesionale dëmtuar në fshatin Dobroshec e 55 qytetarëve në Aeroportin të FSK-së, kanë realizuar operacione të Drenasit dhe urës në fshatin e Gjakovës.Në ditët në vazhdim, të kërkim-shpëtimit edhe në komu- Hajnoc të Kamenicës, me qellim ekipet e kërkim-shpëtimit kanë nën e Fushë Kosovës, Vushtrrisë të ngritjes së urave të lëvizshme intervenuar në fshatin Kuzmin dhe Prizrenit, ku kanë shpëtuar dhe të FSK-së për të mundësuar të Fushë Kosovës, ku kanë shpë- evakuar 16 persona. FSK-ja është lëvizjen e lirë të qytetarëve. Forca tuar 3 qytetarë të ngujuar në në gjendje gatishmërie 24 orë në 7 e Sigurisë së Kosovës është e shtëpitë e tyre.Operacionet e ditë të javës për të intervenuar me përgatitur për t’iu dalë në ndihmë FSK-së, kanë vazhduar edhe gjate kapacitetet e saj operacionale, duke institucioneve të Kosovës, dhe diteve te janarit, për t’iu dalë në iu përgjigjur kërkesave që vijnë nga të gjithë qytetarëve në raste ndihmë qytetarëve dhe institu- institucionet shtetërore.Vërshimet të situatave emergjente si në cioneve në përballimin e situatës kanë shkatërruar edhe infrastruk- kërkim-shpëtim në ujëra, male emergjente. FSK-ja i ka dalë në turën rrugore, ku janë dëmtuar disa dhe kërkim-shpëtim urban. ndihmë Policisë së Kosovës, në pengimin e përmbytjes së objek- tit të Forenzikës të Policisë së Kosovës, ku u angazhuan ekipet Xheniere të Gardës Kombëtare, gjithashtu kanë intervenuar edhe në Klinikën e Pulmologjisë në QKUK-së, ku kanë penguar përmbytjen e objektit.Njësitet e kërkim-shpëtimit në ujëra, gjatë ditës dhe natës kanë vepruar në rajonin e Drenasit, në fshatrat Poklek, Shtrubullovë e Komaran, ku kanë shpëtuar 43 qytetarë të ngujuar në shtëpitë e tyre.Ekipet
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 41 Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 41 SHTETET E BASHKUARA TË ANGAZHUAR PËR MBROJTJEN KOLEKTIVE “Ky është fillimi i një kapitulli të ri për Aleancën transatlantike” Sekretari i Përgjithshëm ekretari i Përgjithshëm i NATO-s Jens Stoltenberg i NATO-s bisedë telefonike zhvilloi mbrëmjen e 26 me Presidentin e SHBA Biden Sjanarit 2021, një bisedë telefonike me Joe Biden, President i Shteteve të Bashkuara. Ai e me të cilat përballen aleatët e Traktatit të Atlantikut të Veriut përgëzoi Presidentin për inaugurimin NATO-s, të tilla si lufta kundër ter- (NATO). Presidenti falënderoi Sekre- e tij, i cili ishte një demonstrim i rorizmit ndërkombëtar, përfshirë tarin e Përgjithshëm për udhëheqjen fuqishëm i forcës së demokracisë së Afganistanin dhe Irakun, trajtimin e tij të palëkundur të Aleancës dhe Amerikës dhe vlerave që ndajmë dhe e një Rusie më këmbëngulëse dhe përcolli qëllimin e tij për t’u konsultu- fillimi i një kapitulli të ri për Aleancën “adresimin e implikimeve për sig- ar dhe punuar me aleatët në gamën tonë transatlantike. urinë tonë të ngritjes së Kinës. Ata e plotë të shqetësimeve të për- Z. Stoltenberg përshëndeti gjithashtu pohuan synimin e tyre për bashkëta të sigurisë, duke përfshirë fokusin e Presidentit Biden në rindër- të punuar së bashku në sfida të tjera Afganistanin, Irakun dhe Rusinë. timin e aleancave, duke theksuar se globale të tilla si ndryshimi i klimës Presidenti Biden ripohoi angazh- NATO është vendi ku evropianët dhe dhe pandemia. Ata theksuan nevojën imin e Shteteve të Bashkuara për amerikanët takohen çdo ditë dhe se për të mbajtur vrullin për rritjen e mbrojtjen kolektive sipas Nenit 5 të së bashku, ne mund të përballemi shpenzimeve të mbrojtjes, për të Traktatit të Atlantikut të Veriut dhe me sfida që askush nga kombet tona mbajtur kombet tona të sigurta në nënvizoi angazhimin e tij për forcimin nuk mund të përballet vetëm. Ata një botë të paparashikueshme dhe të e sigurisë transatlantike. Presidenti ranë dakord të punojnë së bashku vazhdojnë të punojnë shumë ngushtë theksoi gjithashtu rëndësinë e vler- në përgatitjen e Samitit të NATO-s së bashku. ave të përbashkëta, konsultimit dhe në Bruksel më vonë këtë vit, ku ud- Shtëpia e Bardhë deklaroi nga aftësive për të forcuar parandalimin hëheqësit do të marrin vendime për ana e saj se Presidenti Joseph R. dhe për t’iu kundërvënë kërcënimeve ta bërë Aleancën tonë të fortë edhe Biden, Jr bisedoi (26 janar 2021) të reja dhe në zhvillim, duke përfshirë më të fortë. me, Jens Stoltenberg, Sekretarin ndryshimin e klimës dhe sigurinë Ata diskutuan një varg sfidash e Përgjithshëm të Organizatës së globale të shëndetit.
42 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 Shtetet e Bashkuara të Amerikës Gjenerali afro-amerikan Lloyd Austin, Sekretari i Mbrojtjes i SHBA-së Presidenti amerikan Joe Biden:
enati amerikan konfirmoi “Gjenerali Lloyd Austin është tejet i javën që kaloi gjeneralin afro-amerikan në pension kualifikuar për t’u përballur me sfidat S67 vjecarin Lloyd Austin dhe krizat që kemi aktualisht” si Sekretar të ri të Mbrojtjes, i cili bëhet afro-amerikani i parë në këtë detyrë. Votimi përfundoi 93 me 2 në enjten se do të kërkojë zgjatjen me Biznesi për menaxhim biznesi nga Senatin prej 100 anëtarësh, shumë pesë vjet të traktatit me Rusinë Universiteti Webster në 1989. Ai më tepër sesa shumica e thjeshtë e mbi kontrollit e armëve, të quajtur është i diplomuar në kurse themelore kërkuar. “Gjenerali Austin ndan bind- ““New Start”. Traktati, i cili i kufizon dhe të përparuara: Oficeri i Këmbë- jen time të thellë se vendi ynë është Shtetet e Bashkuara dhe Rusinë sorisë, Kolegji i Komandës e Shtabit më i fortë kur udhëheqim jo vetëm duke u përcaktuar të dislokojnë të Përgjithshëm dhe Kolegji i Luftës me shembullin e fuqisë sonë, por jo më shumë se 1,550 armë me së Ushtrisë. edhe me fuqinë e shembullit tonë. mbushje bërthamore si dhe u vendos Gjenerali Lloyd Austin, ushtaraku Përgjatë shërbimit të tij të dedikuar kufizime në dislokimin e sistemeve i lartë me katër yje, shërbeu në 2012 dhe për shumë kohë që kemi kaluar të mbrotjes nga raketat, pritet të si i pari afrikano-amerikan që bëhej në Shtëpinë e Bardhë dhe me trupat skadojë në muajin shkurt. zëvendës shef i shtabit të ushtrisë. tanë jashtë shtetit, Gjenerali Austin Lloyd Austin ka lindur më 8 Një vit më pas, ai u vu në krye të ka treguar udhëheqësi shembullore, gusht 1953 në Alabama dhe u rrit Komandës Qendrore Amerikane karakter dhe komandë. Ai është tejet në Thomasville, Georgia. Ai ka shër- ku filloi të hartonte dhe zbatonte i kualifikuar për t’u përballur me sfi- byer si ushtarak për 41 vjet. Ai u strategjinë ushtarake amerikane për dat dhe krizat që kemi aktualisht”,- diplomua në Akademinë Ushtarake të sprapsur ekstremistët e Shtetit ka thënë presidenti i Amerikës, Joe të Shteteve të Bashkuara (West Islamik në Irak dhe Siri. Ai doli në Biden, në deklaratën e tij. Point) me një diplomë Bachelor të pension në 2016 pas 41 vitesh në Presidenti i zgjedhur Biden e ka Shkencave në 1975, ku ai ishte ko- ushtri dhe sic shkruan New York njohur gjeneralin që në periudhën mandanti i kompanisë i G1. Më vonë Times “është shumë i respektuar kur udhëhiqte trupat amerikane dhe fitoi një diplomë Master i Arteve në të gjithë Ushtrinë”. Gjatë këtyre të koalicionit në Irak dhe zoti Biden në arsimin si këshilltar nga Kolegji viteve ka shërbyer në bordet e Ray- ishte nënpresident. i Edukimit i Universitetit Auburn në theon Technologies, Nucor dhe Tenet Ndërkohë që vetë Austin në 1986 dhe një Master në Administrim Healthcare. Twitter ka shkruar se e ka privilegj që të shërbejë si Sekretari i parë Afro-Amerikan në SHBA. “Është një nder dhe një privilegj të shërbej si Sekretari i 28 i Mbrojtjes i vendit tonë dhe unë jam veçanërisht krenar që jam afrikano-amerikani i parë që mbaj këtë pozitë. Le të shkojmë në punë,”-ka shkruar Austin. Menjëherë pas konfirmimit, zoti Austin bëri të premten e javës që kaloi, më 22 janar 2021, një vizitë në Pentagon. Të enjten, të dyja dhomat e Kongresit ranë dakord të hiqnin një pengesë ligjore duke bërë të mundur që zoti Austin, i cili ka shërbyer si ish-komandant i forcave amerikane në Lindjen e Mesme dhe Azinë Jugore, të emërohej në postin civil pas më pak se shtatë vitesh prej largimit të tij nga ushtria. Ad- ministrata e zotit Biden njoftoi të
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 43 OPINION Një kapitull i ri për Aleancën Transatlantike NATO me problemet në të ardhmen, është të Përgjithshëm të NATO-s, Z. Stol- shprehur Sekretari i Përgjithshëm i tenberg: “As Amerika, as Evropa nuk NATO-s, Z. Stoltenberg në urimin e tij mund të përballen, vetëm”, me këto drejtuar Presidentit të ri të Shteteve sfida pasi janë çeshtje që as njëra palë të Bashkuara, Z. Joe Biden. vetëm nuk mund t’i zgjidhin në mënyrë NGA FRANK SHKRELI Siç duket, në një përpjekje për të kënaqëshme, pa bashkpunim dhe të siguruar pa vonesë aleatët e bashkrendim me njëra tjetrën. Sikur të itën e betimit të Presiden- NATO-s për mbështetjen serioze të dy palët donin të theksonin për botën tit të ri të Shteteve të administratës së re amerikane ndaj rëndësinë e këtij bashkpunimi dhe Bashkuara, Z. Joe Biden Aleancës ushtarake transatlantike, hapjen e një kapitulli të ri në marrëd- dhe Zëvëndës presiden- edhe Sekretari i ri i Mbrojtjes në hëniet midis Washingtonit dhe NATO- tes Kamala Harris, më 20 kabinetin e Presidentit Biden, Z. Lloyd s, njoftohet se sot Presidenti Joe Janar, 2021, Sekretari i J. Austin III, nuk humbi asnjë minutë, Biden dhe Sekretari i Përgjithëshëm i DPërgjithëshëm i Aleancës Transatlan- por me të arrijtur në Pentagon, ditën NATO-s zhvilluan një bisedë telefonike. tike, NATO, Z. Jens Stoltenberg, në që emërimi i tij u miratua nga Senati, Jam i bindur se Sekretari i emër të Aleancës që ai drejton, uroi telefonata e tij e parë drejtuar një Përgjithëshëm i NATO-s, Z. Stol- udhëheqsit e ri të Amerikës, duke udhheqësi botëror ishte biseda me tenberg e di se Presidenti Joe Biden u shprehur se, “Kjo ditë shënon një Sekretarin e Përgjithshëm të NATO- është një mbështetës i vjetër i Ale- kapitull të ri për Aleancën transat- s, Z.Stoltenberg, për të rithekësuar ancës ushtarake NATO, si due i lid- lantike.” rëndësinë që Shtetet e Bashkuara i hjeve të ngushta të kësaj aleance me “Lidhja midis Amerikës së Veriut kushtojnë Aleancës NATO. Shtetet e Bashkuara dhe të lidhjeve dhe Evropës është gurthemeli i sig- Sipas një njoftimi nga Zyra e transatlantike në përgjithësi midis urisë sonë dhe një NATO e fortë është shtypit e Pentagonit, të dy ud- Shteteve të Bashkuara due Evropës. mirë si për Amerikën e Veriut ashtu hëheqësit e lartë ushtarakë biseduan Ekspertët besojnë se pas katër vjetë edhe për Evropën. Për më shumë se për rëndësinë e mbrojtjes së vlerave marrëdhëniesh të ftohta midis ish- 70-vjet, Aleanca jonë transatlantike të përbashkëta, mbi gjëndjen aktuale administratës Trump dhe NATO-s, ka garantuar lirinë, paqën dhe sigurinë të sigurisë në botë, mbi përpjekjet për administrata e re në Washington e për popujt tanë. Udhëheqja e SHBA” të pasur një NATO të fortë në të ardh- kryesuar nga Presidenti Biden pritet në NATO i ka shkruar Sekretari i men dhe mbi misionet e vazhdueshme që të bashkpunojë ngusht me Sek- Përgjithëshëm, Z. JensStoltenberg, të Aleancës në Irak dhe në Afganistan. retarin Stoltenberg dhe me NATO-n, Presidentit Joe Biden, “Mbetet Më vonë, udhdheqësi i Pentagonit, në përgjithësi, për të forcuar mëtej thelbësore, ndërsa punojmë së bashku Z. Lloyd J. Austin III zhvilloi gjithashtu lidhjet midis Amerikës veriore dhe Ev- për të mbrojtur demokracitë tona, një bisedë telefonike edhe me Mini- ropës. Gatishmëria nga të dy palët, vlerat tona të përbashkëta dhe rendin strin britanik të Mbrojtjes, Z. Ben për hapjen e një kapitulli të ri në mar- ndërkombëtar, të bazuar në rregulla Waallace. Sipas Pentagonit, dy zyr- rëdhëniet midis NATO-s dhe Shteteve dhe ligje.” Në letrën e tij, drejtuar tarët e lartë të mbrojtjes amerikane të Bashkuara, vihet re nga komuniki- Shefit të ri të Shtëpisë së Bardhë, dhe britanike, “rithekësuan rëndësinë met tepër të ngrohta dhe të sinqerta me rastin e inaugurimit të tij presi- e marrëdhënieve të veçanta midis të ditëve të para midis udhëheqësve dent i Amerikës, udhëheqsi i NATO-s dy vendeve tona” dhe shkëmbyen më të lartë të administratës së re përmendi disa prej sfidave me të cilat mendime mbi përballimin me çeshtjet në Washington dhe Sekretarit të përballen, së bashku, aleatët e kësaj strategjike të interesit të përbash- Përgjithshëm të NATO-s, Z. Jens organizate ushtarake, sfida siç janë kët, përfshir kërcënimet nga Kina Stoltenberg. kërcënimi që paraqet Kina ndaj sig- dhe Rusia. Ndoshta është e tepërt të thuhet urisë botërore, terrorizmi, gjendja në Dy ditë para inaugurimit të Presi- se marrdhëniet e ngushta midis Rusi, në Afganistan dhe në Irak. dentit Joe Biden në Washington, Shteteve të Bashkuara dhe NATO-s “Askush prej nesh nuk mund të Sekretari i Përgjithëshëm i NATO-s, Z. janë edhe në interesin e Shqipërisë, si përballet me këto sfida vetëm, por Jen Stoltenberg-në një takim virtual anëtare e NATO-s, por edhe në intere- së bashku në NATO, ne përfaqëso- në Paris ka folur për të ardhmen e sin e Kosovës që aspiron antarësimin jmë një miliard njerëz dhe gjysmën e NATO-s dhe për marrëdhëniet midis eventual në NATO. Lidhjet e forta fuqisë ushtarake dhe ekonomike të NATO-s dhe Amerikës-ndërsa është midis Washingtonit dhe NATO-s janë botës. Kështuqë, unë pres që të shprehur se, “NATO është e vetmja jetike edhe për interesat shqiptare bashkpunoj ngusht me Presidentin organizatë ku Evropa dhe Amerika në përgjithësi përfshir sigurinë due Biden dhe ta mirëpres atë në Samitin Veriore bashkohen çdo ditë”, duke lirinë e tyre-kur të merret parasysh e NATO-s në Bruksel më vonë këtë shtuar se kjo aleancë, “përbën një ndërhyrja e kësaj organizate ushtarake vit”, përqëndrimi i të cilit do të jetë platformë unike”, e cila përdoret për e udhëhequr nga Shtetet e Bash- nisma “NATO-2030”, me qëllim për të biseduar mbi çështje që i përkasin kuara-për herë të parë në historinë ta bërë Aleancën tonë edhe më të sigurisë së përbashkët në përgjithësi, e saj-në luftën kundër Serbisë për të fortë dhe më të aftë për tu përballur çeshtje me të cilat-sipas Sekretarit çliruar Kosovën.
44 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 ANALIZË NATO dhe sfida 5G
Përgatiti: MSC MIMOZA GOLIKJA
olemika për teknologjinë 5G erdhi në qendër të vë- mendjes në fillim të vitit 2019. Shumë aleatë u shqetësuan për sigurinë e komunikimeve të ardhshme tregtareP dhe ushtarake brenda Ale- ancës, kryesisht, por jo vetëm, për shkak të rreziqeve të paraqitura nga furnizuesit jo aleatë. Pas muajsh dis- kutimesh dhe debatesh, udhëheqësit e NATO-s që u takuan në Londër në dhjetor 2019 theksuan rëndësinë e “sigurisë së komunikimit, duke përfshirë 5G” dhe njohën “nevojën për t’u mbështetur në sisteme të sigurta dhe elastike”. Andrea Gilli që është Studiues i Lartë në Kolegjin e Mbrojtjes të NATO-s, ku ai punon në vitet 1990 dhe fillimin e viteve Kjo do të ndodhë në kohë reale, e për çështje që lidhen me ndryshimet 2000; dhe, në fund të viteve 2000, cila karakterizon internetin e gjërave, teknologjike dhe inovacionin ushta- të dhënat e vërteta me qasje në telemjekësinë, drejtimin e qyteteve rak, për NDC, kohët e fundit, botoi informacionin dinamik duke përdorur inteligjente, si dhe performancën e një Brief Policy mbi NATO dhe 5G pajisje të ndryshme u mundësuan makinave autonome. në të cilën ai diskuton çështjen në nga 4G dhe LTE (olution Evolucioni thellësi më të madhe duke shpre- Afatgjatë ’, një standard për për- Pse 5G doli në qendër hur pikpamjet e tij. Po kështu edhe mirësimin e shpejtësive pa tel të të vëmendjes në 2019? Francesco Bechis, një anëtar i ri në brezit të gjerë për të përmbushur Fondazione De Gasperi në Romë dhe kërkesën në rritje). Me ardhjen e Ndërsa komunikimet 5G u bënë gazetar në Formiche, ku ai mbulon rrjeteve 5G, komunikimet mobile do një çështje e debatuar ashpër pub- marrëdhëniet transatlantike, si dhe të shndërrohen në një model rrën- like dhe politike në fillim të vitit 2019, çështjet e mbrojtjes dhe inteligjen- jësisht të ndryshëm të përqendruar rruga për në 5G filloi vite më parë cës ka kënvështrimin e tij lidhur me në dendësi të lartë, vëllim të madh, falë përparimit në teknologji si dhe NATO-n dhe sfidat e 5G. shpejtësi jashtëzakonisht të lartë marrëveshjeve shumëpalëshe të (20x), vonesë të ulët ose vonesë në standardizimit. Përparimi teknologjik Çfarë është 5G? transferimin e të dhënave (10x) dhe përfshin ndryshime në modelimin e të efikasitet të energjisë. Nga komu- gjithë rrjetit, të cilat lejojnë rritjen e 5G është gjenerata e pestë në nikimet e celularëve në celular siç efikasitetit spektral përmes rrugëve komunikimet mobile. Në vitet 1980, janë të mbështesë jo vetëm bisedat të shumta të sinjalit (MIMO: Multiple 1G aktivizoi thirrjet zanore; me- me zë dhe dixhital, por edhe ndarjen Input, Multiple Output). Përparimi sazhet mbërritën me 2G në vitet masive të të dhënave telefoni në në inxhinierinë elektromagnetike 1990; 3G solli multimedial, tekst telefon, 5G do të mundësojë kalimin mundëson transmetimin efikas të dhe të dhëna të kufizuara në internet në komunikimet makinë në makinë. të dhënave shumë elastike ndaj
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 45 reflektimit dhe ndërhyrjeve (formimi ekonomitë moderne, telekomunika- rrethore nuk do të jetë më efektive i rrezeve dhe OFDM: multipleksimi cioni konsiderohet gjerësisht dhe me pasi do të jetë e pamundur të jepet ortogonal i ndarjes së frekuencës). të drejtë konsiderohet një industri hyrje ekskluzivisht në pajisjet e au- Përparimet në softuer ndihmojnë strategjike. Kompanitë transferojnë torizuara. Si rezultat, rreziku dhe në ofrimin e një cilësie më të mirë informacione private, dhe shpesh të ashpërsia e mundshme e sulmeve të komunikimeve duke përdorur al- ndjeshme. Qeveritë ndajnë lloje të rriten në mënyrë eksponenciale. goritme si në origjinal ashtu edhe ndryshme të të dhënave, përfshirë Gjithashtu, roli më i rëndësishëm në rrjedhën e të dhënave të marra materialin e klasifikuar. “Telekomu- i softuerit në virtualizimin e rrjetit (kodimi polar). Marrëveshjet për nikacioni i gjeneratës së ardhshme do t’u japë integruesve të pajis- standardet dhe çështjet teknike të do të ndikojë në çdo aspekt të jeve (d.m.th. kompani potencialisht arritura në forume të ndryshme- shoqërisë, nga transporti te kujdesi kineze) hyrje më të gjerë dhe më përfshirë Kongresin Botëror të Mo- shëndetësor, si dhe operacionet të thellë në operacionet e rrjetit bile të organizuar nga Sistemi Global tona ushtarake”, tha Sekretari i (d.m.th. të dhëna), duke ngritur për Shoqatën e Komunikimeve Mobile Përgjithshëm i NATO-s Jens Stol- kështu pyetje serioze në lidhje me dhe në Bashkimin Ndërkombëtar tenberg, në Takimin e Ministrave të besimin dhe besueshmërinë. Me fjalë të Telekomunikacionit-i mundësuan Mbrojtjes në Bruksel më 25 tetor të tjera, ndryshimet në teknologji të gjithë ekosistemit industrial të 2019. kanë implikime të rënda politike, shkojë përpara në mënyrë kolektive. veçanërisht sepse kompanitë kineze Si rezultat, deri në fund të tetorit 5G dhe Kina kanë lidhje të drejtpërdrejta politike 2019, 50 operatorë celularë kishin me qeverinë e tyre, përfshirë edhe nisur shërbime komerciale 5G në 27 Një tjetër arsye e rëndësishme komunitetin e inteligjencës. Politika e vende. Për më tepër, midis 2018 që 5G ka tërhequr vëmendje të brendshme e të dhënave të mëdha të dhe 2019, disa vende evropiane veçantë është se lojtarët kryesorë Kinës, bazuar në mbikëqyrjen masive duke përfshirë Finlandën, Italinë dhe në këtë teknologji nuk janë kompanitë dhe privatësinë e kufizuar, është në Spanjën mbajtën ankande të spektrit perëndimore, japoneze ose koreano- kundërshtim me sistemet e vlerave, me shumë banda 5G - hapi kryesor jugore por më tepër kompani me etikës dhe ligjit të vendeve të tjera. për hapjen e rrjeteve 5G. bazë në Kinë si Huawei dhe ZTE. Dhe së fundmi, kompanitë kineze janë Disa faktorë shpjegojnë rritjen e akuzuar vazhdimisht në vitet e fundit Pse ka rëndësi? operatorëve kinezë në këtë fushë. për vjedhje të pronës intelektuale Njëra është ekspertiza dhe përvoja dhe përdorim të spiunazhit kibernetik Katër arsye kryesore në lidhje që ata fituan me ofertën e tyre të për të hyrë në informacionin e pro- me telekomunikacionin qëndrojnë dështuar për të hyrë në konkur- narit. Testet në pajisjet elektronike në themel të vëmendjes së shtuar rencën 3G mbi një dekadë më parë. kineze shpesh kanë zbuluar gjithash- ndaj 5G. Së pari, telekomunikacioni Pas kësaj, qeveria kineze filloi inves- tu dobësi të sigurisë, duke përfshirë është duke folur gjerësisht për një time të mëdha publike në këtë fushë dyer të pasme që mund të çojnë në teknologji mundësuese, e cila mund dhe zhvilloi një strategji koherente, transferimin e drejtpërdrejtë të të të çojë rritjen ekonomike në të gjithë ndërsa kompanitë private kryen dhënave në Kinë. ekonominë. Modelet e parashikimit kërkime dhe patentuan teknologjitë parashikojnë për shembull se rrjetet e tyre themelore. Kompanitë ki- Aleatët e NATO-s dhe 5G 5G do të shtojnë triliona dollarë neze gjithashtu gëzojnë një avan- me vlerë ekonomike në ekonominë tazh konkurrues, veçanërisht kur Deri në dhjetorin e kaluar, NATO ndërkombëtare. Ashtu si 4G lëshoi i afrohen tregjeve të huaja në 5G: nuk kishte marrë asnjë qëndrim në një valë të madhe të transformimit në vend, ato mund të mbështeten lidhje me komunikimet 5G. Edhe pas teknologjik - nga iPhone dhe Google. në një disponueshmëri të gjerë të Takimit të Udhëheqësve në Londër, maps në Instagram dhe Whatsapp fibrave, vendosje të mëdha të qel- asnjë politikë ose pozicion i vetëm përmes Uber dhe Snapchat - rr- izave të vogla, një disponueshmëri nuk është shfaqur me të vërtetë. jetet 5G pritet të japin efekte të më të lartë të spektrit në brezat me Duke parë përgjigjen e aleatëve, ngjashme. Së dyti, telekomunika- frekuencë të ulët dhe pjekurinë e 4G, mund të identifikojmë pesë grupe cioni zakonisht dominohet nga një si dhe një treg i jashtëzakonshëm kryesore: të interesuarit, ligjvë- avantazh i lëvizësit të parë: hyrësit i brendshëm dhe kosto të ulët të nësit, të pavendosurit, skeptikët e hershëm mund të marrin vlera prodhimit. Kompanitë kineze, japone- dhe adoptuesit e hershëm. të mëdha ekonomike, duke lënë pak ze dhe koreano-jugore kanë luajtur hapësirë për konkurrentët. Aktorët prej kohësh një rol të rëndësishëm Të interesuarit - nga kompani në vende - kanë një nx- në tregjet e telekomunikacionit në itje të fortë për të konsoliduar pozi- të gjithë botën. Në fakt, Huawei dhe Deri më sot, Shtetet e Bash- cionin e tyre dhe për të maksimizuar ZTE nga Kina, si dhe Nec (Japoni) ose kuara janë i vetmi vend i NATO-s që kthimet ekonomike. Së treti, tele- Samsung (Koreja e Jugut) janë furni- ka ndërmarrë hapa efektivë për të komunikacioni mbart një dimension zuesit kryesorë në rrjetet aktuale kufizuar hyrjen në rrjetin e saj 5G strategjik: shpejtësia, cilësia dhe 4G. Sidoqoftë, roli i kompanive kineze nga kompanitë kineze si Huawei ose sasia e informacionit janë thelbësore në komunikimet 5G ka një konotacion ZTE. E rëndësishmja, megjithatë, për të konkurruar në botën dixhitale. shumë të ndryshëm. Me 5G, që ndalimi i administratës amerikane Përfundimisht, duke pasur parasysh përfshin komunikime masive makinë i shpallur në maj 2019 nuk ka hyrë qendrueshmërinë e informacionit në me makinë, mbrojtja kibernetike ende në fuqi për shkak të zgjatjeve
46 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 90-ditore që janë rinovuar katër e Bashkuara për sigurinë 5G në 6 sishëm për Aleancën ose disa prej herë. Kongresi ka miratuar disa maj 2020, duke deklaruar qëllimin aleatëve të saj. Në Evropë, këto projektligje me konsensus të gjerë “për të forcuar bashkëpunimin tonë përfshijnë Irlandën, një anëtare të dypartiak, të tilla si i ashtuquajturi në 5G” dhe për të përcaktuar nëse BE-së, dhe Serbinë, një anëtar i “akti gris dhe zëvendëso” (nënshk- rrjeti është “subjekt, pa rishikim ardhshëm i mundshëm i BE-së dhe ruar nga ligji nga Presidenti Trump të pavarur gjyqësor, ndaj ndikimit Zvicra. Midis Shteteve të Gjirit, në Mars 2020), të cilat detyrojnë të huaj të padrejtë”. Në mënyrë shembuj të tjerë janë Bahreini, Huawei dhe kompani të tjera kineze të ngjashme, pas një faze fillestare Kuvajti, Omani, Arabia Saudite dhe të qëndrojnë në kontrolle më të vlerësimi në janar 2020, qeveria Emiratet e Bashkuara Arabe, të rrepta të sigurisë raste të tjera, greke ngadalësoi vendosjen e infra- cilat në shkallë të ndryshme presin mbështesin kompanitë perën- strukturës 5G për shkak të “sig- baza ushtarake ose personel të dimore në konkursin 5G. Në të urisë kombëtare dhe mbrojtjes së aleatëve të ndryshëm të NATO- njëjtat linja, në maj të vitit 2020, infrastrukturës kritike të vendit”. s. Në Azi, Indonezia dhe Filipinet Departamenti i Tregtisë i SH.B.A.- Mbretëria e Bashkuar është një janë ndër vendet që kanë adoptuar së njoftoi një ndryshim në Listën e shembull tjetër. Fillimisht, në janar teknologjinë 5G të Huawei. saj të Entitetit, duke e nënshtruar 2020, qeveria britanike njoftoi një Huawei-në ndaj kërkesave individ- mbulim prej 35 përqind për pjesë- Ku tjetër? uale të licencimit për eksportet. marrjen e Huawei në “pjesën jo- Duke synuar blerjen e gjysmëpër- thelbësore” të rrjetit 5G, ndërsa Diskutimi për 5G do të vazhdojë çuesve nga Huawei, vendimi synon e ndalon atë plotësisht nga “pjesa në muajt dhe vitet e ardhëshme, të kufizojë rëndë konkurrencën e thelbësore”. Më vonë, në maj të vitit dhe çështja ka të ngjarë të marrë kompanisë. Huawei përfundimisht 2020, Downing Street miratoi një më shumë rëndësi pasi komuniki- konfirmoi se një ndryshim i tillë do pozicion tjetër, duke propozuar një met ushtarake fillojnë të kalojnë në të vinte në rrezik mbijetesën e tij. “Klub 5G” me 10 demokraci (vendet 5G. Në të ardhmen, veçanërisht Në mënyrë të ngjashme, Depar- e G7 së bashku me Australinë, Indinë për NATO-n, do të jetë me rëndësi tamenti i Shtetit i ShBA filloi “5G dhe Korenë e Jugut) për të krijuar qendrore të shfrytëzohen këto Clean rrjetet”, një plan për ven- furnizues alternative të pajisjeve mundësi të reja teknologjike për dosjen e një “rruge të pastër” për 5G dhe teknologjive të tjera për të komandimin dhe kontrollin, komuni- aleatët e Shteteve të Bashkuara shmangur mbështetjen në Kinë. kimet, si dhe për qëllime të tjera. për të përjashtuar shitësit kinezë Pa komunikime 5G, do të jetë e nga rrjetet e tyre. Skeptikët vështirë të shfrytëzohen plotësisht të dhënat e mëdha, inteligjenca Ligjvënësit Shumica dërrmuese e aleatëve artificiale dhe informatika cloud në nuk kanë ndaluar ose kufizuar rolin fushën e betejës. Disa aleatë, të tillë si Italia, nuk e kompanive kineze në infrastruk- “Eshtë e rëndësishme që të kanë vendosur ndalim për prod- turën e tyre 5G. Në Francë, për gjithë aleatët të jenë të rrjedh- huesit kinezë të pajisjeve 5G por shembull, Orange dhe Vodafone shëm me diskutimin dhe të kupto- tashmë janë zotuar për rregul- tashmë zgjodhën Ericsson (Suedi) jnë implikimet e këtij tranzicioni: lore më të rrepta. Në fund të vitit dhe Nokia (Finlandë) për rrjetet e në nivelet ekonomike, politike dhe 2019, qeveria italiane miratoi një tyre 5G. Sidoqoftë, të dy qeveria ushtarake. Kjo është e nevojshme ligj që krijon një “Perimetër Kom- dhe komuniteti i inteligjencës kanë për të siguruar ofrimin e trajnimit, bëtar të Sigurisë Kibernetike” i sinjalizuar se ata nuk shohin ndonjë si dhe zhvillimin e koncepteve të cili nga ana e tij prezantoi rregulla arsye të vlefshme për të përjashtuar reja të operacioneve dhe ndryshi- dhe procedura më të rrepta për të ofruesit e tjerë të huaj. Në mënyrë met e duhura në prokurimin dhe vlerësuar sigurinë e pajisjeve 5G. të ngjashme, qeveria belge njoftoi strukturën e forcës. Në të njëjtën Gjermania përshtatet në të njëjtën se do të vendoste kufizime vetëm kohë, debati duhet të informohet kategori. Pavarësisht nga një debat për “furnizuesit jo të besueshëm”. nga konsiderata të shëndosha i pasionuar i brendshëm, Qeveria Aleatë të tjerë, të tillë si Kanadaja, teknike, ekonomike dhe strategjike Federale nuk pritet të ndalojë deri më tani nuk kanë marrë asnjë (përfshirë kohezionin brenda Ale- kompanitë kineze nga rrjeti i saj vendim për kompanitë kineze. ancës). Për këtë arsye, arkitektu- 5G. Deutsche Telekom tashmë ka rat modulare, në të cilat ndërfaqet njoftuar se do të vazhdojë të punojë Adoptuesit e hershëm e hapura mundësojnë që pajisjet nga me ofruesit kinezë 5G. shitës të ndryshëm të integrohen së Më në fund, një grup tjetër bashku, mund të bëhen një mundësi Të pavendosurit i vendeve kanë miratuar tashmë e vlefshme në vitet në vijim për të teknologjinë kineze 5G dhe, duke pajtuar kërkesat dhe konsideratat Pozicionet e disa vendeve të pasur parasysh kostot e larta të e ndryshme. Pa një lojtar të vetëm NATO-s kanë evoluar me kalimin e zëvendësimit të infrastrukturës, dominant, kjo zgjidhje mund t’i le- kohës, duke miratuar në mënyrë nuk ka gjasa të tërhiqen. Brenda jojë aleatët të arrijnë sigurinë pa progresive një qëndrim më të NATO-s, këto janë Hungaria dhe cenuar efikasitetin e tyre ekonomik, rreptë. Spanja. Sidoqoftë, disa adoptues të kenë qasje në një rrjet komunikimi Republika Çeke nënshkroi një të hershëm, megjithëse nuk janë efektiv dhe elastik pa ndërprerje të deklaratë të përbashkët me Shtetet vende të NATO-s, janë të rëndë- furnizimit”.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 47 HISTORI 7 PRILL 1939-7PRILL 2021 Dëshmorët e ditës së parë të pushtimit dhe ditës së parë të LANÇ-it PROF. ASOC. DR. ZAHO GOLEMI Kushtuar dëshmorëve të Atdheut të rënë në ditën e parë të urrësi i lashtësisë, i historisë, i qytetërimit dhe LANÇ-it, më 7 prill 1939 në Durrës dhe të dokumentuar kulturës shqiptare ka përjetuar edhe ditë push- në arkivat shqiptare, por edhe në librin zyrtar të dëshmorëve: timi, sikurse e premtja e zezë të 7 Prillit 1939. Shqipëria u sulmua pabesisht nga Italia fashiste. Mujo Ismail Cakulli (Ulqinaku), Hamit Liko Dollani, Haxhi Ishte pikërisht vendi që sipas marrëveshjes së Mustafa Tabaku, Hysen Koçi (Kallço), Isak Selim Meta- pranimit të Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve (me D58 vende antare) në vitin 1921 ishte “vendi garant” për lia, Ramazan Halil Velia, Ismail Isuf Reçi, Ibrahim Ramë pavarësinë e Shqipërisë. Italia jo vetëm që nuk përmbushi Osmani, si dhe dëshmorëve Hamit Veshko (Vlorë), Mitro as vendosjen e paqes, as korrigjoi parregullsitë, por e çoi edhe më thellë problemin me agresionin fashist të 7 prillit, Vaso Dhimërtika (Sarandë), Tonç Gjon Toma (Shkodër), që kërkonte vendosjen e varësisë politike, ekonomike dhe Zenel Abedin Bllana (Berat), Izet Hysen Shahu (Ersekë) ushtarake të Shqipërisë ndaj Italisë, që në fakt ishte një realitet që kishte ndodhur sa nga domosdoshmëria e shtetit shqiptar për të mbijetuar ekonomikisht, por dhe nga nevoja e Atdheut me vendim nr. 166 datë 27.12.1977; Zenel Abe- klasës udhëheqëse shqiptare të kohës që kërkonte të gjente din Bllana (1905 Mbolan, Berat-1939 Breshovë, Berat), përkrahje nga Italia. Dhe Italia erdhi, por me trupa ushta- shpallur “Dëshmor” me vendim nr. 110 datë 16.12.1972), rake, sepse i kishte ngelur “daramet” që më 1920-tën. Por Tonç Gjon Toma (1913 Shkodër-1939 Shkodër), shpallur djemtë e popullit ishin patriotë dhe atdhetarë që me pushkë “Dëshmor i Atdheut” me vendim nr. 139 datë 3.4.1993, kishin pritur çdo pushtues, që dinin “t’ua skuqnin kokën” Izet Hysen Shahu (1897, Kozel-1939, Ersekë) 42 vjeçar pushtuesit. Prandaj ata nuk e kursyen gjakun edhe këtë herë. shpallur dëshmor me Vendim të Komisionit Qendror të Prandaj edhe sheshi i parë i pushtimit, skela e Durrësit do statusit “Dëshmor i Atdheut” nr. 44 datë 30.12.2004. të skuqej nga gjaku që në genin arbëror rronte zgjuar liria Që të gjithë ranë për Atdhe në ditën e parë të LANÇ-it që dhe antifashizmi. Dëshmorët e Atdheut të rënë në ditën e është dhe dita e parë e Luftës Antifashiste europiane, që parë të LANÇ-it, në Durrës janë: Mujo Ismail Cakuli (Ulqi- historia i ka dokumentuar si të rënët e parë antifashistë në naku) (1896-7.4.1939) shpallur “Dëshmor i Atdheut” me Shqipëri por këta janë edhe dëshmorët e parë europianë. vendim nr. 1749 datë 9.9.1946; Hamdi Liko Dollani (1903 Mosha mesatare e tetë dëshmorëve të rënë në Durrës Jançë-Sulovë, Gramsh-1939 Durrës) shpallur “Dëshmor i në ditën e parë të pushtimit ishte mjaft e re. Nga tetë Atdheut” me vendim nr. 36 datë 9.5.1974; Haxhi Mustafa dëshmorë, që ranë në Durrës, një ishte nga Ulqini, një nga Tabaku (1909 Durrës-1939 Durrës) shpallur “Dëshmor Kruja, një nga Gramshi, një nga Vlora, dy nga Durrësi, tre i Atdheut” me vendim nr. 212 datë 17.10.1981; Ismail dibranë, punëtori Isak Metalia 61 vjeçar, Ibahim Osmani 21 Isuf Reçi (1917 Krujë-1939 Durrës) shpallur “Dëshmor i vjeç dhe Ramazan Velia 24 vjeç. Isak Metalia nga Strikçani Atdheut” me vendim nr. 194 datë 23.07.1984; Ramazan i Dibrës kishte lënë në fshat tre fëmijë dhe gruan e tij dhe Halil Velia (1915 Homesh, Dibër-1939 Durrës) shpallur prej vitesh punonte si hamall në Portin e Durrësit. Më 7 prill “Dëshmor i Atdheut” me vendim nr. 50 datë 30.06.1972; u rindez sërish kënga patriotike: “O djem rrëmbeni pushkët/ Hamit Selman Veshko (1917 Gumenicë, Vlorë-1939) shpallur Ja vdekje, ja liri..” dhe “armë, armë…” ishte refren i ditës. “Dëshmor i Atdheut” me vendim nr. 97 datë 22.9.1972; Isak Metalia u deklaron shokëve: “Unë e kam nda mendjen (vrarë tek Skela dhe tek shkolla e marinës ka pasur edhe një me luftue, për vendin tim. U thoni fëmijëve të mi se vdiqa për pllakatë); Isak Selim Metalia (1878 Strikçan, Dibër-1939 Shqipërinë”, që ishin edhe fjalët e tij para se të ndërronte Durrës) shpallur “Dëshmor i Atdheut” me vendim nr. 50 jetë. Idealet e tyre atdhetare u quajtën ashtu sikurse ishin datë 30.06.1972; Ibrahim Ramë Osmani (1918 Bllacë, në të vërtetë të shenjtëruara dhe u përmbushën me fitoren Dibër-1939 Durrës) shpallur “Dëshmor i Atdheut” me ven- e luftës nga partizanët shqiptarë, që u renditën në anën e dim nr. 50 datë 30.06.1972; Hysen Koçi (Kallço) (Durrës) duhur të historisë, me amerikanët, britanikët e rusët, që shpallur “Dëshmor i Atdheut” me vendim të ish-komitetit bënë të përgjunjej fashizmi dhe nazizmi dhe bota të merrte Ekzekutiv të Këshillit popullor. Ndërsa nga Saranda, Berati e frymë e lehtësuar. Për këtë tematikë të ditës së parë të Shkodra kanë rënë në fushën e nderit: Mitro Vaso Dhimërtika luftës kanë shkruar mjaft autorë si: Arben Puto, Bernd (1915 Nivicë Sarandë-1939 Sarandë), shpallur dëshmor i Fischer, Mojkom Zeqo, Pëllumb Xhufi, Xhevdet Shehu, Gjergj
48 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 një ushtar si dhe disa të plagosur. Rezistencë pati edhe në Panaja dhe Bestrovë…”, por në fakt i dokumentuar është dëshmori Hamit Veshko. Fakt është se në ditën e parë të pushtimit brigjet shqiptare u lanë me gjakun e bijve patriotë të Shqipërisë. Rezistencë fashizmi deri në këtë kohë kishte ndeshur vetëm në Abisini, Spanjë dhe Shqipëri. Për sfidën e parë të rezistencës në Evropë ndaj nazifashizmit që bënë këta bij, shkruan edhe faqet e shtypit demokratik në Angli e gjetke. Ato paralajmëruan popujt e botës për tragjedinë në afrim që i priste dhe treguan se si luftohet mënxyra fash- iste. Të rënët e 7 prillit 1939 janë: Mujo Ulqinaku, Hamit Dollani, Haxhi Tabaku, Hysen Koçi, Isak Metalia, Ramazan Velia, Ismail Reçi, Ibrahim Osmani, si dhe dëshmorët Hamit Veshko, Mitro Dhimërtika, Zenel Bllana, Tonç Toma dhe Izet Hysen Shahu. Nga dëshmorët e ditës së parë të luftës në tekstet e historisë së Shqipërisë përmendej Mujo Ulqinaku, të cilit iu dha titulli i dëshmorit dhe heroit dhe ju ndërtua një monument pranë portit të Durrësit, por shtatë dëshmorët Velo, Dalan Buxheli, Bernard Zotaj, Dorian Koçi, Blerim Kore, e tjerë ngelën anonimë duke i renditur tek “e të tjerë”. Në Abedin Bici, Merenglen Kasmi, Bashkim Qeli, Bardhosh Gaçe, bazë të dokumenteve brenda datës 10 prill, gjithçka mbaroi. Skënder Spahiu, Izet Shahu, Thanas Gjika si dhe studiues, Në çdo qytet shqiptar, në çdo qendër administrative, mbi historianë e gazetarë të tjerë. rrënojat në tym, u shqaq flamuri italian tricolor, si “ngadhën- jim lavdie”. Skenat që fëmijët të qajnë mbi kufomat e nënave Pushtimi që paralajmëroi fillimin të mbuluar në gjak, duke vrejtur gjithë urrejtje “ushtarë e Luftës së Dytë Botërore trimosha”, me pendë me ngjyra majë kapeleve, ishin në fakt Më 7 Prill 1939, rreth orës 4:30 nisi sulmi ushtarak skena tronditëse. Era e tymit të barotit të 101 të shtënave për pushtimin e Shqipërisë. Kronikat e kohës flasin që rreth me topa në Tiranë më 5 prill, që lajmëronin ardhjen në jetë 40 mijë trupa ushtarake, 400 aeroplanë lufte, 300 tanke të princit trashëgimtar, paskishin qenë “sinjali” i largimit të të lehtë, 173 luftëanije, të cilat sulmuan në katër drejtime “udhëheqjes”, që la mbrapa gjëmimin e topave të Duçes që strategjike: Durrës, Vlorë, Shëngjin dhe Sarandë. Drejtimi ofronin për shqipëtarët, “jetë të lumtur”, që kishin “çliruar kryesor i mësymjes u përqendrua me më shumë trupa nga popullin shqiptar nga zgjedha e një mbreti anadollak shtypës qyteti i Durrësit si një qytet strategjik nga ku mund të dhe despot”. Në Durrës dhe në të gjithë Shqipërinë, pati kalonin më me lehtësi trupat e tjera që do të zbarkonin më jo vetëm rezistencë por edhe gjak shqiptarësh, që është e vonë, por edhe se kryeqyteti, Tirana, ishte pak km larg Dur- njohur dhe e vërtetë, sepse e vërteta dhe e drejta shkëlqen rësit. Italianët pushtues me zjarr dhe hekur u përpoqën të si meteor lirie të ardhmen, prandaj dëshmorët janë me vlerë nënshtrojnë shqiptarët për herë të dytë brenda një shekulli, të njëllojtë dhe të barabartë në panteonin kombëtar. por edhe këtë qëllim se arritën asnjëherë. Qyteti i Durrësit me luftën e tij hyri në analet e historisë si vendi i parë në Pushtimi, Diplomacia e mekur dhe reagimi mediatik Evropë që luftoi dhemb për dhemb me pushtuesit fashiste Durrësi me luftën e bijëve të Shqipërisë hyri në analet e dhe që i dha edhe Evropës dëshmorët e parë të kësaj lufte. historisë si vendi i parë në Evropë, i cili luftoi dhëmb për dhëmb Por rezistencë pati edhe në gjithë bregdetin e qyteteve të me pushtuesit fashistë dhe që i dha edhe Evropës dëshmorët tjera. Shqiptarët nuk e kishin humbur tiparin themelor të e parë të kësaj lufte. Urdhëri i pushtimit të Shqipërisë ishte mbrojtjes së identitetit dhe lirinë, por nga ana tjetër Benito lëshuar që më 31.3.1939 për trup ekspeditën fashiste të Musolini në mënyrë ironike do shprehej: “Nuk e meriton lirinë kryesuar nga Gjeneral Alfredo Guzzoni. Për fazën e parë të një popull, që nuk është gati të vdesë për të!”. Por Duçja do pushtimit, ai kishte një divizion këmbësorie, katër regjimente ta provonte në shtatorin e 1943-shit se “sa i vlente lëkura”. bersalierësh, tri batalione të mekanizuara, të mbështetura Shqiptarët, nuk ishin sikurse deklaronte Musolini: “një ishull i nga pesë batalione këmbësorie me artilerinë dhe repartet e vogël njerëzish me zakonet e tyre të lashta, që hanin bukën shërbimit. Trupat mbështetëse ishin baraz me një divizion. e thekrës, pinin qumështin e dhive, këndonin luginave baladat Në mbështetje të sulmit qe skuadra ajrore A, e përbërë nga e të parëve të tyre”, por pas humbjes së Piaçentinit më tre divizione ajrore të cilat i komandonte gjeneral Prikolo. 1920-tën, humbja e shtatorit 1943 do të ishte akoma më Një division me 4 regjimente aerotransportuese, një division e hidhur për ushtrinë italiane. Më 7 prill italianët deklaronin me tre regjimente aeroplanësh bombardues, një regjiment 12 të vrarë, ndërkohë që historiografia jonë në pesë dekada bombarduesish tokësorë dhe një regjiment gjuajtësish të fliste për rreth 200 italianë të vrarë e të plagosur në Durrës shoqëruar nga hidrovolantë e aeroplanë të tjerë plotësues. dhe 700 në të gjithë Shqipërinë (që nuk është e dokumen- Diplomatikisht fqinjët ishin dakord me pushtimin. Edhe të tuar). Nga ana tjetër edhe numri i shqiptarëve të vrarë në mëdhenjtë e planetit ishin të përgjumur. Ambasadori gjer- ditën e parë të luftës ndoshta ka qenë edhe më i madh. Në man në Romë, Makenzen, i ka lënë të kuptojë Musolinit se fakt që të katërt “brezat e mbrojtjes” në mënyrë sektoriale “Gjermania ështe e gatshme të njohë çdo veprim ushtarak të nga Shkumbini në Milot nga nënkolonel Shaban Bega, nga Italisë ndaj Shqipërisë”, bisedë kjo e zhvilluar më 17.3.1939. Miloti në Shkodër nga nënkolonel Kyçik Ullugaj (oficer biel- Nismës diplomatike të fashistëve italianë për pushtimin e logardist), nga Shkumbini deri në brigjet e Vjosës nënkolonel Shqipërisë u është përgjigjur pozitivisht edhe diplomacia e Faik Quku, nga Lumi Vjosa deri në Sarandë kolonel Ali Riza mbretërisë së Beogradit. Ambasadori italian në Beograd më Topalli dhe me përqëndrim vetëm në Durrës nga Major Abaz 5 prill kishte zhvilluar një bisedë me ministrin e jashtëm të Kupi (komandant i xhandarmërisë në Durrës) dështuan në mbretërisë Jugosllave, ku “Jugosllavia mbështeste interesat të gjithë frontet. Ndërkohë që “Historia e popullit shqiptar” italiane në Shqipëri dhe se italianët do të dërgonin kontigjente botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, shkruhet të mëdha trupash në afërsi të kufirit shqiptaro-jugosllav. që: “zbarkimi fashist filloi në orën 4:30 të mëngjesit dhe Fuqitë e tjera të botës ishin një zë i shuar në errësirën e vetëm mbas orës nëntë të mëngjesit italianët hynë në Dur- luftës që po afronte. rës. Qëndresat e paorganizuara në Rrashbull, tek Shkëmbi Sipas Bernd Fischer, kryekëshilltari i ministrit fashist G. i Kavajës, pa folur saktësisht me shifrat e të vrarëve dhe Ciano, Filippo Anfuso, ka deklaruar: “Sikur shqiptarët të kishin të të plagosurrve në ditën e parë të pushtimit. Nga ana pasur një brigadë të armatosur mirë, do të na kishin hedhur tjetër në Shëngjin, luftëtarët shqiptarë thyen dy përpjekje në Adriatik”. Nga ana tjetër 1939-a ishte vit i zhvillmeve për të zbarkuar. Po ashtu dhe gjatë rrugës për në Lezhë, në politike e diplomatike të vrullshme ballkanike dhe europiane. Bushat, Barbullush, Bërdicë dhe Beltojë e në hyrje të qytetit Në planin diplomatik Britania e Madhe si fuqi botërore dhe të Shkodrës, pushtuesit ndeshën në një qëndresë sikurse diplomatike, ka udhëhequr sipas parimit të shumëcituar nga edhe në Koplik. “Në Vlorë u vra një komandant kompanie dhe Çërçilli: “Nuk ekzistojnë miqtë tanë të përhershëm, as armiqë
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 49 tanë të përhershëm; ekzistojnë vetëm interesat tona të fashiste shtypjes së demokracisë së qytetërimit europian, përhershme”. Dhe Shqipëria ishte periferike për nga intere- që ishte një njollë e zezë dhe një turp për “europianët e sat. Nëse analizojmë detajet e pragpushtimit dhe pushtimit civilizuar”. Gazeta angleze “The Daily Telegraph”: “Shqipëria të Shqipërisë, plani ishte miratuar më 8.1.1939 nga kryetari foli me një gjuhë të cilën Evropa e kishte humbur zakonin i Qeverisë fashiste, Benito Musolini. Ndërkohë që Adolf Hitleri ta dëgjonte. Shqiptarët refuzojnë të nënshtrohen dhe e kishte miratuar pushtimin nga ana e Musolinit, që ta hidhte vazhdojnë luftën…”. Francezi Hubert Bouchet: “E pashë të një këmbë në Ballkan. Plani ishte përgatitur nën drejtimin e vdesë Shqipërinë”, por gjaku i dëshmorëve dhe lufta e madhe Çianos për pushtimin ushtarak të Shqipërisë. Ahmet Zogu antifashiste në fakt nuk e la vendin të vdiste në rrobëri mori disa masa kundër planeve italiane. Ambasadori italian në por triumfoi në liri. Edhe pse pushtimi “u pranua”, gjaku u Tiranë protestoi për këto masa, ndërkohë, në Italinë e Jugut derdh nga atdhetarët dhe idealistët që Shqipërinë e donin u përqendruan forcat ushtarke që do të realizonin pushtimin. me zemër. Hamit Selman Veshko, 22 vjeçar nga Gumenica Më 25 mars 1939 Ahmet Zogut iu paraqit një projekt trak- e Vlorës, do lëshonte kushtrimin: “Kush e do Atdheun, të tat nga qeveria italiane që synonte nënshtrimin e Shqipërisë, vijë në Vlorë, se po del Italia !”, për të mbetur lapidar nderi i por mbreti i kohës e la në heshtje, por plani u përsërit më 2 përjetshëm; ndërsa Mitro Dhimërtika 24 vjeçar nga Nivica prill, si ultimatum deri më orën 12, të datës 6 prill. Më 5 prill që ra në Sarandë, me amanetin për brezat: “Mua mos më 1939 Qeveria Shqiptare i paraqiti ministrit italian në Tiranë qani; unë bëra detyrën si atdhetar!” Kështu ranë edhe opsionet kundër pushtimit, ku u kërkua që të përfundohej një shumë shqiptarë të tjerë në gjithë brigjet e Shqipërisë dhe konventë ushtarake përfshi edhe rastet dhe rrethanat se kur në thellësi të tokës mëmë sikurse ishte Izet Hysen Shahu, ushtria italiane mund të vendosej në tokën Shqiptare. Një që shpalosi vrullshëm temperamentin e shqiptarit në ato ditë më pas më 6 prill mbasdite, parlamenti shqiptar e hodhi ditë prilli të 1939, që me gjakun e tij, palosi katër armiq poshtë ultimatumin e Musolinit, dhe populli shpërtheu në dhe mbeti dëshmor i besës dhe qëndresës shqiptare në demonstrata dhe i kërkoi qeverisë të organizonte qëndresën, Ersekën e lavdisë dhe mençurisë shqiptare. Edhe “pensioni shkuan përpara pallatit mbretëror në Tiranë për të kërkuar patriotik” i qeverisë shqiptare nën pushtimin gjerman ishte armë. Data 6 Prill 1939 ishte e “kopsitur” sipas italianëve, tymnajë “përkujdesjeje”, për të justifikuar “atdhedashurinë” sepse Musolini i dërgon një mesazh personal Mbretit Zog e qeveritarëve shqiptarë nën pushtim, por që u nxorri mjaft ku i bente të ditur se ultimatumi skadonte në mesditën e po probleme familjeve të dëshmorëve të 7 prillit, menjëherë pas asaj date. Nga ana tjetër të gatshëm ishin edhe kosovarët çlirimit, për “shpërblimin e pensionit patriotik” të marrë prej për t’ju përbashkuar mbrojtjes së Shqipërisë, por qeveria kusilingëve dhe gjermanëve. Në vijim po ndalemi në biografitë jugosllave iu kundërvu me mbylljen e kufijve të mbretërisë së e dy prej dëshmorëve të parë të ditës së parë të pushtimit saj. Mbreti shqiptar kishte bërë të ditur se, “do të vishte dhe të luftës antifashiste: opingat për të luftuar në mal”, por në fakt mbathi opingat e modës italiane dhe së bashku me familjen e qeverinë e tij Nënoficeri nga Ulqini që shkroi e la atdheun në mëshirë të fatit, që të bëhej vendi i parë që epope trimërie e qëndrese! pushtohej në Europë. Ditën e pushtimit të vendit më 7 prill Mujo Ulqinaku ishte njëri ndër luftëtarët e parë më të 1939 mbreti i shqiptarëve ndoqi planin e Pandeli Evangjelit, shquar, i cili më 7 prill 1939 organizoi qëndresë të armatosur për të organizuar një qëndresë jashtë Shqipërisë, edhe pse kundër pushtimit fashist italian. Kush ishte Mujo Ulqinaku? të gjithë intelektualët dhe shtresat e shoqërisë shqiptare Ai ishte lindur më 1896 në Ulqin në familjen e një detari të nuk ishin të një mendje. Ka ngelur proverbial, fjalimi i Mehdi varfër, por me tradita atdhetare. Që në moshë të vogël hyri Frashërit në radio “Tirana” në disa gjuhë të botës, fjalim që ishte ndihmës detar dhe më vonë punoi si detar në Shkodër denoncoi propagandën fashiste që synonte ta pasqyronte e në Durrës. Me gradën e nënoficerit në një nënrepart të pushtimin si “një dëshirë e vet shqiptarëve”!. Interesat marinës në Durrës, ditën e agresionit fashist italian kundër strategjike të italianëve ishin të njohura: shfrytëzimi i pasur- Shqipërisë u vu menjëherë në krye të detarëve të braktisur ive natyrore të lakmueshme dhe pozita strategjike, kyçe mes nga oficerët tradhtarë dhe organizoi me ta e me vullnetarë lindjes dhe perëndimit, prandaj edhe pushtimi i Shqipërisë të tjerë qëndresën e armatosur në portin e Durrësit. Mujo ishte një ndër aktet e para agresive fashiste në gjithë botën. Ulqinaku luftoi me trimëri e guxim të rrallë, duke vrarë e Asambleja e 12 Prillit 1939 dhe çdo masë tjetër ishte një plagosur dhjetëra fashistë. Ra në luftim të pabarabartë në format i përligjies së pushtimit 4 vjeçar e 5 muaj (7.4.1939 mbrojtje të atdheut, më 7 prill 1939 duke u bërë shembull deri më 8.9.1943). Në këto situata rreth 1000 atdhetarë i lartë patriotizmi e atdhedashurie. Në mëngjesin e 7 prillit, shqiptarë e “kishin vendin”në burgjet dhe në ishujt e Italisë. ushtria fashiste italiane, me rreth pesëdhjetëmijë ushtarë Kishte filluar konfigurimi i hartës gjeopolitike që fuqitë e sulmoi vendin tonë, duke zbarkuar në Durrës, Vlorë, Shëngjin boshtit dëshironin t‘i jepnin botës, prandaj edhe pushtimi dhe Sarandë. Në Durrës, ushtria e vogël shqiptare e dre- i vendit tonë nuk solli kundërshtime të ashpra diplomatike. jtuar nga kapteri i marinës Mujo Ulqinaku i bëri qëndresë Kryeministri anglez, Charmberlen (Çembërleni), u shpreh pushtuesit. Ushtarët italianë zbarkuan në bregun e Dur- në Dhomën e Komunave se “Anglia nuk kishte interesa në rësit, por u detyruan të zmbrapseshin në det mbasi në breg Shqipëri” dhe shkoi ta kalonte fundjavën në Skoci. Fuqitë e i priti mitrolozi i Mujo Ulqinakut që mbronte trojet e veta. tjera të mëdha e njohën pushtimin fashist, me përjashtim Ushtarët italianë zbarkuan disa herë në breg dhe po aq herë të SHBA-së, Turqisë dhe Egjiptit, shtete që vazhduan të edhe u zmbrapsën. Por ushtria italiane ishte e shumtë në mbajnë hapur ambasadat e vjetra të shtetit shqiptar dhe numër dhe Mujo nuk mund t’i bënte ballë për shumë kohë nuk e njohën shtetin e ri kuisling shqiptar, të përfaqësuar veçse sa qe gjallë, ata nuk kaluan dot. Në këtë mbrojtje të nga mëkëmbësi i mbretit të Italisë, Jakomoni, dhe kryemi- truallit të vet Mujo Ulqinaku ra heroikisht dhe u bë kështu nistri shqiptar. Në këto situata shtypi i huaj për qëndresën dëshmori i parë i atdheut në luftë kundër pushtuesit fash- shqiptare dhe rezistencën antifashiste ishte vetëm disa zëra ist. Burimet e kohës bëjnë të ditur se qytetarët e Durrësit në të shuar si gazeta franceze “La Croix”, që shkroi: “Stër- thonin se italianët kishin lënë disa dhjetëra vetë edhe pse nipërit e Skënderbeut zmbrapsin trimërisht pushtuesin dhe në dekada flitej se pati një numër të konsiderueshëm me deri tani kanë ndaluar çdo zbarkim…, shqiptarët i treguan të vrarë. Italianët deklarojnë se kishin vetëm dymbëdhjetë gjithë botës se si e mbrojnë lirinë e tyre”. të vrarë (nuk ishte hera e parë e lojës me shifrat që bëjnë Gazeta “Pravda” e Moskës dënonte sulmin prej banditi ushtritë ndërluftuese). Sikurse numri i shqiptarëve të vrarë të Italisë fashiste kundër Shqipërisë, si prologu i “zgjerimit ka qënë mbase më i madh. Në portin e Vlorës nuk pati ndonjë të agresionit fashist në Ballkan”. Ngjarjet patën jehonë qëndresë të madhe, por trupat motoçikliste italiane ranë edhe Algjeri, Siri, Liban, Francë, ku qarqe përparimtare e në pritë në rrugën jashtë qytetit, ku pësuan humbje në krahasonin pushtimin e Musolinit në Shqipëri me pushtimet njerëz. Zbarkimi në Shëngjin u kundërshtua nga një grup jo e Adolf Hitlerit. Vatikani përkrahu sulmin dhe kur ushtria më shumë se dyzetë vetësh, gjatë luftimeve dhe pati disa italiane shkeli tokën shqiptare, Papa Piu XII, i “bekoi” për të vrarë. Rruga për në kryeqytetin e Shqipërisë ishte e lirë misionin e tyre “çlirimtar”. Papa drejtoi lutje “për paqen”, në gjithë drejtimet. Rezistenca popullore antifashiste, e 7 “për mbrojtjen e katoliçizmit”, lutje që ja drejtonte zotit, prillit, e braktisur nga mbreti, ngeli spontane dhe në ditën e por pa dënuar agresorët. Fuqitë e mëdha e sakrifikuan parë të luftës dhanë jetën duke luftuar në atë ditë historike Shqipërinë në prag të LIIB, mbyllën sytë përpara bishës për kombin, Mujo Ulqinaku dhe shtatë dëshmorë të tjerë. 50 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021 Akti heroik i tij është tashmë i dokumentuar dhe memorizuar Hamiti do të njihej me patriotë, nacionalistë e demokratë të në kujtesën e kombit shqiptar. Fjalët e tij janë burim atdhe- shquar, si Riza Cerova etj. dhe shpesh do të gjenden dhe do dashurie: “Tradhtia e ka mbuluar vendin tonë! Ne na takon të të ecin në një rrugë të përbashkët. Në Tiranë do ta gjejmë luftojmë për të mbrojtur lirinë dhe pavarësinë.... të betohemi në një nga grupet antizogiste të Lëvizjes së Fierit 1935 që vëllezër, se s’do të kursejmë as gjakun, as jetën tonë për vepronte aty për hapjen e burgjeve, por me gjithë dyshimet mbrojtjen, e Atdheut!”. Mbrojtjen e truallit arbëror në portën kjo nuk u vërtetua. Më vonë transferohet në një postë të e parë të Adriatikut e skuqën me gjakun e dëshmorëve që xhandarmërisë në Bërzhitë të Tiranës ku dhe këtu nuk i shkruan “liri” në flamurin e kombit. Në kuadrin e 25 vjetorit të ndërpreu lidhjet me shokët, veçanërisht me Mujo Ulqinakun. çlirimit të Atdheut, më 1969, Presidiumi i Kuvendit Popullor Në fillim të 1939, Hamiti do të sjellë nëntë armë në familje të RPSH me dekret nr.4600 datë 22.11.1969, i dha Mujo në fshatin e vet, për armatosjen e një skuadre. Ai e ndjente Ulqinakut titullin e lartë “Hero i Popullit”. Me vendim nr. 1749, rrezikun e pushtimit fashist dhe përgatitej për rezistencën. datë 9.9.1946, të ish-Komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popul- Veprimet atdhetare të Hamitit dhe të patriotëve të tjerë lor të Rrethit Durrës, Mujo Ulqinaku është shpallur “Dëshmor gramshiotë bënë që populli i këtij rrethi në ditët e para të i Atdheut”, me motivacionin: “Duke luftuar me armë në dorë prillit të grumbullohej në fshatra e komuna pranë postave deri sa dha jetën për mbrojtjen e truallit shqiptar kundër të xhandarmërisë dhe në qendër të nënprefekturës për të pushtimit fashist Italian, më datën 7 prill 1939”. Me vendim protestuar fuqishëm ndaj asaj që po përgatitej klika zogiste nr. 15, datë 31.10.2003 Komisioni Qendror me fashistët italianë. Nga Bërzhita ku i Statusit “Dëshmor i Atdheut”, i ka njohur shërbente u nis me një mitraloz në krahë Mujo Ulqinakut statusin “Dëshmor i Atd- dhe municionet e nevojshme për të zënë heut”. Në kuadrin e 70-vjetorit të çlirimit pozicionin e tij në Durrës atë prill 1939, të Atdheut Presidenti i Republikës me ku Hamiti aty do të takonte përsëri dekretin nr. 8826, datë 28 nëntor 2014 i shokun e tij Mujo Ulqinakun. Kur heshti ka akorduar “Medalja e Artë e Shqiponjës”; mitralozi i Hamit Dollanit, Mujo e kuptoi ndërsa me rastin e 75 vjetorit të çlirimit rënien e shokut, por pas pak heshtën dhe të Atdheut Presidenti i Republikës me armët e tij. Krahas Hamitit në Durrës dekretin nr. 11366, datë 24.11.2019 ka atë ditë të pushtimit luftuan dhe djem të dekoruar Mujo Ulqinakun me “Dekoratën tjerë gramshiotë, si Hysen Bengasi nga e Flamurit Kombëtar“, me motivacionin Prrenjasi dhe Selman Dyli nga Lubinja. “Për heroizmin, trimërinë dhe sakrificën Hamiti tashmë është pjesë e nëntë më sublime në mbrojtje të sovranitetit dëshmorëve të ditës së parë të luftës territorial të atdheut, lirisë dhe pavarësisë në Europë në Luftën e Dytë Botërore. së Shqipërisë, si shembull monumental i Bashkia e Durrësit dhe e Gramshit e kanë patriotizmit dhe atdhedashurisë, si simbol shpallur “Qytetar Nderi” dhe mban titul- i mbrojtjes së dinjitetit kombëtar, si model lin me motivacionin “Për patriotizmin dhe i ushtarakut që i qëndron deri në fund beti- sakrificën sublime në qëndresën antifash- mit para Flamurit Kombëtar”. Aktit heroik iste të 7 prilli 1939”, mban dhe titullin të Mujo Ulqinakut (emri “Mujo” rrjedh nga emri qëndror i “Mirënjohja e qytetit” nga Bashkia dhe Shoqata “Durrësi”, Eposit Shqiptar të Kreshnikëve) i kushtohet busti i vendosur por dhe unaza e qytetit të Gramshit ka emrin “Hamit Dollani” pranë kullës së kalasë së Durrësit, emrin e tij e mbajnë rrugë, dhe sigurisht që meriton edhe një bust. Dhe Komuna Tunjë anije, shkolla etj. Emrin e tij e mbajnë një shkollë në Durrës, e ka shpallur “Nderi i Komunës”, në fshatin Katërlis është një rrugë në Tiranë, një në Fier; që prej vitit 2005 me vendimin vendosur pllaka përkujtimore në nderim të tij si dhe është e Kuvendit Komunal një rrugë në Ulqin mbart emrin e tij dhe dekoruar me medaljen e Trimërisë. Në kuadrin e 75 vjetorit një rrugë në Prishtinë. Në vitin 1979 Kinostudjua “Shqipëria të çlirimit të Atdheut është nderuar me “Dekoratën e Artë e Re” i kushtoi një dokumentar “Lufton Mujo Ulqinaku”, që i të Shqiponjës” një figurë emblematike dhe të shquar të rez- kushtohet mbrojtjes së Durrësit. istencës Antifashiste shqiptare, që jeton në memorien tonë kolektive si histori e sakrificave sublime të dëshmorëve tanë. Dëshmori gramshiot Hamit Dollani në barikadën Motivacioni për “Dekoratën e Artë të Shqiponjës”, është e parë të luftës antifashiste sinjifikativ: “Për veprimtarinë e tij patriotike dhe trimërinë e Djemtë e Gramshit kanë qenë të pranishëm në të gjitha treguar gjatë luftës kundër pushtuesve fashistë, si luftëtar i ngjarjet madhore të kombit, në të gjitha luftrat për mbrojtjen orëve të para, duke sakrifikuar edhe jetën për lirinë e vendit”. e truallit, lirisë dhe pavarësisë. Një ndër djemtë që ka hyrë Hamit Dollani është pjesë e ndërgjegjes së kombit, sepse në histori si pjesë e dëshmorëve të ditës së parë të push- ra ndër të parët në llogoren e parë të luftës, prandaj edhe timit është edhe Hamit Liko Dollani, që në fakt është ndër populli e përjetësoi në këngë: “Re deshmor i orës së parë/O të parët dëshmorë të Luftës së Dytë Botërore në Europë. Hamit, o legjendar! /Të nderon Sulova trime/Që të rriti me Ai ka rënë para 82 vjetësh dhe është dëshmor i qëndresës thërrime”. Hamit Dollani është shpallur me titullin e lartë së madhe antifashiste të 7 prillit 1939. Ai ishte lindur më “Dëshmor i Atdheut” me vendim nr. 36 datë 9.5.1974. 1903 në fshatin Jançë, në Sulovë të Gramshit. Fëmijërinë Shqiptarët dhe mbarë shqiptaria nderojë dëshmorët e të e kaloi në varfëri të madhe, por në një familje patriotike. gjitha kohërave, që meritojnë përkujtim e nderim pa dallim Kur ishte 9 vjeç, në vitin e pavarësisë më 1912-ën, nëna e kohe, besimi, krahine, ideje, sikurse janë ata që derdhën tij ndërroi jetë, ndërsa kur u bë 14 vjeç, bashkë me babain gjakun të parët për mbrojtjen e truallit shqiptar, që në ditën Likon, endej si argat nëpër dyert e familjeve të pasura për të e parë të luftës. Djemtë që ranë në Durrës nuk ishin viktima siguruar bukën për familjen e tij. Kur mbushi 17 vjeç kërkoi të të pushtuesit, por vetë ndërgjegjia e kombit shqiptar ashtu gjente punë krahu si punëtor. Me anë të një miku të familjes sikurse ishte Lufta Nacionalçlirimtare një legjendë e gjallë në punësohet në furrat e gëlqeres afër qytetit të Korçës. Pas çdo fshat, lagje, rrugë, qytet, ku ka lënë fuqishëm gjurmat 3 vitesh aty u bë njeriu më i dashur për shokët dhe me ato e saj të gjakut dhe të trimërisë. Ishin luftëtarët e saj e në pak të holla që siguronte mbante të atin dhe vëllezërit e tij radhë të parë ata që e pritën me pushkë armikun që në breg më të vegjël. Kjo i shtoi respektin tek fisi e bashkëfshatarët. të detit, që e bënë luftën të shenjtë dhe heroike të popullit Në 1923 do të gjendej ushtar. Tashmë 20 vjeçar ishte rritur, tone, që e bënë luftën të përjetëshme në memorie të kombit forcuar dhe burrëruar më shumë. Në 1924 me garnizonin e me gjakun e derdhur. Është detyrë dhe detyrim i çdo shqiptari Shkodrës dhe shokët e tij marrshojnë drejt Tiranës për mbro- që në çdo vënd që të kalojë, të thotë: “Këtu është luftuar jtjen e Revolucionit Demokratik të Qershorit në përkrahje të fuqishëm për truallin shqiptar nga antifashistët shqiptarë! Fan Nolit. Pas kthimit nga ushtria do ta gjejmë përsëri në Këtu është derdhur gjak për lirinë e Shqipërisë!”. Sakrificat Korçë në shoqëri të ndryshme punëtore. Në 1928 e marrin e mëdha të shqiptarëve për të fituar lirinë mbeten një ideal përsëri në ushtri si rezervist në një kurs në qytetin e Vlorës i pavdekshëm dhe i trashëgueshëm sepse kështu mbrohet ku njihet e bëhet shok me Mujo Ulqinakun. Pas kësaj më 1931 gjakun i dëshmorëve të shtatë prillit dhe qindra të tjerëve e pranojnë si xhandar në armën e xhandarmërisë. Më vonë që jetën e falën për Atdheun, për Shqipërinë.
Nr. 2 - Shkurt 2021/ MBROJTJA 51 Forcat e Armatosura në ndihmë të banorëve në zonat e përmbytura
52 MBROJTJA / Nr. 2 - Shkurt 2021