Zał ącznik nr 1 do Uchwały Rady Gminy Nr . 53/IX. 2007 z dnia 28.06.2007 r.

LOKALNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY POCZESNA NA LATA 2007 - 2013

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 1

SPIS TRE ŚCI

I. PRZEDMIOT LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI ------3 1. Istota Rewitalizacji------3 2. Metodyka przygotowania Programu Rewitalizacji------6 3. Efekty rewitalizacji Programu Rewitalizacji ------7 4. Potrzeba rewitalizacji ------8 II. LOKALIZACJA GMINY POCZESNA------9 III. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ ------12 WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE------12 POWIAT CZ ĘSTOCHOWSKI------17 1. Zagospodarowanie przestrzenne------19 1.1. Strefy polityki przestrzennej gminy ------19 1.2. Granice strefy konserwatorskiej i zabytki zlokalizowane na terenie gminy------21 1.3. Uwarunkowania ochrony środowiska ------21 1.4. Struktura gruntów ------32 1.5. Infrastruktura techniczna------33 Identyfikacja problemów ------38 2. Gospodarka------39 2.1. Główni pracodawcy------39 2.2. Podmioty gospodarcze w danych sektorach ------40 2.3. Struktura podstawowych bran ż gospodarki------41 2.4. Rynek pracy------43 Identyfikacja problemów ------46 3. Strefa społeczna ------47 3.1. Struktura demograficzna i społeczna ------47 3.2. Infrastruktura społeczna------49 Identyfikacja problemów ------54 ANALIZA SWOT DLA GMINY POCZESNA ------55 IV. KOMPLEMENTARNO ŚĆ PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI DOT. ROZWOJU PRZESTRZENNO-SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO------58 1. Komplementarno ść z programami krajowymi------58 2. Komplementarno ść z programami regionalnymi ------64 3. Komplementarno ść z programami lokalnymi ------71 V. ZAŁO ŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI ------74 1. Okres programowania ------74 2. Zasi ęg terytorialny rewitalizowanego obszaru, kryteria wyboru i uzasadnienie------74 3. Podział na projekty i zadania inwestycyjne ------82 VI. PLANOWANE DZIAŁANIA NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM------99 1. Planowane działania przestrzenne (techniczno – materialne) ------99 2. Planowane działania gospodarcze ------99 3. Planowane działania społeczne------100 4. Harmonogram realizacji planowanych działa ń ------101 VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI ------103 VIII. SYSTEM WDRA ŻANIA PROGRAMU ------105 IX. SPOSOBY MONITOROWANIA I OCENY PROGRAMU ------107 X. PROMOCJA I PUBLIC RELATIONS PROGRAMU ------109

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 2

I. PRZEDMIOT LOKALNEGO PROGRAMU REWITALIZACJI

1. Istota Rewitalizacji

Rewitalizacja jest kompleksowym programem: remontów, modernizacji i zabudowy przestrzeni publicznych, rewaloryzacji zabytków na wybranym obszarze, najcz ęś ciej dawnej dzielnicy miasta, w powi ązaniu z rozwojem gospodarczym i społecznym 1. Rewitalizacja jest poł ączeniem działa ń infrastrukturalnych z programami rozwoju gospodarczego i rozwi ązywania problemów społecznych na danym obszarze, tj.: bezrobocie, marginalizacja i patologie społeczne, przest ępczo ść . Rewitalizacja to równie ż działanie skupione na zdegradowanym obiekcie i obszarze, którego celem jest przywrócenie jego pierwotnego stanu i funkcji, b ądź te ż znalezienie dla niego nowego zastosowania i doprowadzenie do stanu, w którym obiekt ten staje si ę warto ściowy i funkcjonalny 2. Rewitalizacja jest pojęciem stosowanym najcz ęś ciej w odniesieniu do cz ęś ci miasta lub zespołu obiektów budowlanych, które w wyniku przemian gospodarczych, społecznych, ekonomicznych i innych, utraciły cz ęś ciowo swoj ą pierwotn ą funkcj ę i przeznaczenie. Rewitalizacja jest w tym znaczeniu zespołem działa ń z zakresu budownictwa, planowania przestrzennego, ekonomii i polityki społecznej, których celem jest doprowadzenie do o żywienia, poprawy funkcjonalno ści, estetyki, wygody u żytkowania i jako ści życia w rewitalizowanym zespole.

Tablica 1. Zakres rewitalizacji

REWITALIZACJA

Aspekt Aspekt społeczno - Aspekt ekonomiczno urbanistyczno - kulturowy - gospodarczy przestrzenny

1 K. Skalski “Rewitalizacja obszarów starej zabudowy w miastach”. 2 Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007 -2013

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 3 Lokalny Program Rewitalizacji – jest kompleksowym i zintegrowanym dokumentem, opracowanym, wdra żanym i monitorowanym przez samorz ąd lokalny. Jest wieloletnim programem działa ń, wyznaczaj ącym kierunki rozwoju, w wymiarze przestrzennym, społecznym i gospodarczym, na terenach wytyczonych, zdegradowanych obszarów, w tym poprzemysłowych i powojskowych.

Rewitalizacja musi by ć realizowana przy współpracy i współudziale wielu partnerów lokalnych: samorz ądu terytorialnego, przedsi ębiorstw i instytucji otoczenia biznesu oraz sektora pozarz ądowego. W realizacj ę programu cz ęsto zaanga żowane s ą instytucje, do których mo żna zaliczy ć: policj ę, wspólnoty mieszkaniowe, itp.

Celem Programu Rewitalizacji jest zapewnienie spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzenno – ekologicznej (poprawa infrastruktury w celu poprawy “tkanki” społecznej), Jest to proces kompleksowy dotycz ący, nie pojedynczych budynków, lecz całego wybranego obszaru problemowego 3. Osi ągni ęcie celów zawartych w programie jest mo żliwe przy wsparciu finansowym inwestycji okre ślonych w bud żecie i Wieloletnim Planie Inwestycyjnym samorz ądu oraz innych źródeł zewn ętrznych np. Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, przy równoczesnej realizacji projektów z zakresu społeczno-gospodarczego współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Przygotowanie Lokalnego Programu Rewitalizacji jest równie ż wymogiem wynikaj ącym z dokumentów programowych alokacji środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, tj. Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 - 2013 , w ramach: - priorytetu I. Badania i rozwój technologiczny, innowacje i przedsi ębiorczo ść : działanie 1.1. Wzmocnienie atrakcyjno ści inwestycyjnej regionu poddziałanie 1.1.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych - priorytetu VI. Zrównowa żony rozwój miast: - działanie 6.2. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych.

W gminach do 50 tys. mieszka ńców projekty z zakresu rewitalizacji mo żna realizowa ć w ramach poddziałania 1.1.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych - Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 -2013. Celem poddziałania 1.1.3. jest wielofunkcyjne wykorzystanie zdegradowanych obszarów. W ramach poddziałania

3 „Przewodnik MGiP dotycz ący kryteriów planowania oraz zarz ądzania projektami dotycz ącymi rewitalizacji zdegradowanych obszarów miejskich (...) w ramach ZPORR finansowanego ze środków EFRR”, Warszawa 2004

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 4 prowadzona b ędzie rewitalizacja zdegradowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych w gminach wiejskich, oraz rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych. Rewitalizacja powy ższych obszarów przyczyni si ę m. in. do nadania nowych funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych obiektom poprzemysłowym i powojskowym, b ędzie obejmowała tak że uzupełnienie istniej ącej zabudowy, przygotowanie terenów inwestycyjnych z dost ępem do krajowej lub mi ędzynarodowej sieci drogowej. Uzupełnieniem tych działa ń zmierzaj ących do kompleksowej rewitalizacji obszarów zdegradowanych, b ędą równie ż inwestycje w zakresie tkanki mieszkaniowej. Wszystkie projekty realizowane w ramach poddziałania musz ą wynika ć z lokalnych programów rewitalizacji.

Typy kwalifikuj ących si ę projektów w ramach poddziałania 1.1.3. RPO W Ś:

1. przebudowa i remont obiektów poprzemysłowych, ł ącznie z adaptacj ą na cele: gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne, wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniaj ące si ę do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym, 2. przebudowa i remont obiektów powojskowych ł ącznie z adaptacj ą na cele gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne, wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniaj ące si ę do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym, 3. przebudowa i remont obiektów oraz ich jednoczesna adaptacja na cele gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne, przyczyniaj ąca si ę do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym, 4. uzupełnienie istniej ącej zabudowy, remont istniej ących u żytkowanych oraz niezagospodarowanych budynków na cele: gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne, wraz z zagospodarowaniem przyległego otoczenia, przyczyniaj ące si ę do likwidacji istotnych problemów gospodarczych lub społecznych na obszarze rewitalizowanym (za wyj ątkiem budynków o charakterze mieszkalnym), 5. kompleksowe przygotowanie terenu przeznaczonego pod działalno ść gospodarcz ą, z wył ączeniem infrastruktury słu żą cej mieszka ńcom, 6. zagospodarowywanie przestrzeni w tym budowa nowych obiektów na cele gospodarcze, edukacyjne, turystyczne, rekreacyjne, społeczne i kulturalne, 7. tworzenie i rozbudowa systemów monitoringu w celu podniesienia bezpiecze ństwa, zast ępowanie azbestowych elementów budynków wielorodzinnych mieszkalnych materiałami mniej szkodliwymi dla zdrowia człowieka, tylko wraz z utylizacj ą azbestu.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 5 2. Metodyka przygotowania Programu Rewitalizacji

Okre ślenie potrzeb wynikaj ących z konieczno ści realizacji poszczególnych elementów projektowych

Analiza SWOT ANALIZA POTRZEB

Przedstawienie, omówienie, wybór scenariuszy rozwoju

Wizja

Program realizacji

SPORZ ĄDZENIE Diagnoza poszczególnych LOKALNEGO obszarów (społecze ństwo, PROGRAMU infrastruktura, środowisko) REWITALIZACJI

Okre ślenie kierunków rozwoju i działa ń z uwzgl ędnieniem przeprowadzonych analiz i diagnoz, zgodne z przyj ętymi ramami czasowymi i finansowymi

Realizacja priorytetów

WDRO ŻENIE I Stały MONITORING Dialog społeczny monitoring LOKALNEGO efektów PROGRAMU REWITALIZACJI Aktualizacja zało żeń

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 6 3. Efekty realizacji Programu Rewitalizacji

Przeprowadzone konsultacje i analizy społeczno - gospodarcze pozwoliły na okre ślenie zakładanych efektów zwi ązanych z realizacj ą Lokalnego Programu Rewitalizacji. Zakładane efekty zostały okre ślone wokół trzech podstawowych płaszczyzn: • gospodarczo-ekonomicznej, • społecznej, • infrastrukturalnej (inwestycyjno – budowlanej).

Tablica 2. Efekty wdro żenia Lokalnego Programu Rewitalizacji

EFEKTY GOSPODARCZO - EKONOMICZNE

• Stworzenie nowych miejsc pracy szczególnie w obszarach gospodarki zwi ązanych

z turystyk ą i obsług ą ruchu turystycznego,

• Stworzenie warunków do dynamicznego rozwoju działalno ści gospodarczej, • Rozwój przedsi ębiorczo ści na lokalnym rynku produktów i usług.

EFEKTY SPOŁECZNE

• Aktywizacja osób pozostaj ących bez pracy oraz absolwentów, równie ż w kierunku rozwoju prywatnych form działalno ści gospodarczej, • Umocnienie wi ęzi społecznych poprzez wspólne realizowanie działa ń zwi ększaj ących atrakcyjno ść regionu,

• Poprawa bezpiecze ństwa publicznego,

• Minimalizacja negatywnych skutków bezrobocia i wykluczenia społecznego, • Stworzenie warunków akceptacji działa ń promocyjnych gminy (organizacja imprez masowych w centrum gminy oraz na terenach rekreacyjnych).

EFEKTY INWESTYCYJNE

• Stworzenie atrakcyjnych terenów inwestycyjnych na obszarze gminy, • Powstanie i/lub modernizacja infrastruktury drogowej i technicznej oraz rekreacyjno – wypoczynkowej na obszarach atrakcyjnych pod wzgl ędem turystycznym, • Zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej terenu,

• Powstanie nowych podmiotów gospodarczych działaj ących na terenie gminy.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 7 4. Potrzeba rewitalizacji

Rewitalizacja poszczególnych obszarów gminy jest działaniem niezb ędnym, maj ącym na celu zarówno podniesienie jego atrakcyjno ści inwestycyjnej jak i turystycznej. Niew ątpliwe walory gminy wymagaj ą niezwłocznych działa ń inwestycyjnych i promocyjnych. W obszarach obj ętych rewitalizacj ą stwierdzono nast ępuj ące problemy gospodarczo- ekonomiczne, społeczne i przestrzenne.

Tablica 3. Problemy na obszarach obj ętych Programem Rewitalizacji

PROBLEMY GOSPODARCZO - EKONOMICZNE

 Du ża liczba rozproszonych małych przedsi ębiorstw, cz ęsto nierentownych,  Wy ższy poziom bezrobocia ni ż na innych obszarach,  Poziom wykształcenia mieszka ńców nieodpowiadaj ący potrzebom rynku pracy, niedostateczny zasób wykwalifikowanych kadr w bran żach rozwijaj ących si ę np. nowoczesnych technologii, usługach specjalistycznych,  Brak znacz ących instytucji otoczenia biznesu, w tym z zakresu wspierania rozwoju przedsi ębiorczo ści,  Słaba promocja lokalnych przedsi ębiorstw oraz instrumentów finansowych wspieraj ących rozwój przedsi ębiorczo ści.

PROBLEMY SPOŁECZNE

 Wysoki poziom bezrobocia,  Zjawisko marginalizacji i patologii społecznych,  Wy ższy poziom przest ępczo ści,  Starzenie si ę społecze ństwa - rosn ąca liczba mieszka ńców w wieku poprodukcyjnym, natomiast malej ąca w wieku przedprodukcyjnym,  Migracje osób wykształconych do wi ększych o środków miejskich lub zagranic ę,  Zbyt mała liczba osób korzystaj ących z oferty kulturalnej, turystycznej i sportowej.

PROBLEMY INWESTYCYJNE

 Degradacja terenów poprzemysłowych i powojskowych, w tym obiektów poprzemysłowych i powojskowych,  Zły stan zabytków kulturowych i atrakcji turystycznych (pogł ębiaj ąca si ę degradacja dziedzictwa kulturowego),  Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obiektów kulturalnych oraz rekreacyjno – wypoczynkowych,  Niewła ściwe zabezpieczenie obiektów dziedzictwa kulturowego lub jego brak,  Niewystarczaj ąca, słaba ekspozycja, oznakowanie i promocja obiektów kultury i turystyki,  Niezadowalaj ący stan infrastruktury technicznej i drogowej,  Brak miejsc parkingowych o odpowiednim standardzie,  Degradacja środowiska naturalnego, w tym terenów zielonych.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 8 II. LOKALIZACJA GMINY POCZESNA

Gmina Poczesna zlokalizowana jest w Województwie Śląskim – Powiecie Cz ęstochowskim. Granice gminy wyznacza s ąsiedztwo z miastem Cz ęstochowa oraz pi ęcioma gminami: , Starcza, Poraj, Konopiska, Olsztyn. Wielokilometrowa sie ć dróg zaliczana jest do pa ństwowych, wojewódzkich i gminnych. Wa żnym elementem usytuowania geograficznego jest droga krajowa nr 1: Warszawa – i magistrala kolejowa Warszawa - Cz ęstochowa – Katowice oraz planowana autostrada A-1. Przez gmin ę przebiegaj ą krzy żuj ące si ę drogi w kierunku Zawiercia, Opola, Katowic i Cz ęstochowy, które maj ą korzystny walor w rozwoju gospodarczym gminy. Poczesna zlokalizowana jest ok. 40 km od mi ędzynarodowego lotniska w Pyrzowicach. W skład gminy wchodzi czterna ście sołectw i jedno osiedle: Baryły, Brzeziny Kolonia, , , , osiedle Huta Stara B, , Korwinów, Mazury, , Nowa Wie ś, Poczesna, Słowik, , Zawodzie.

Tablica 4. Lokalizacja Gminy Poczesna w Województwie Śląskim

Źródło: Urz ąd Marszałkowski Województwa Śląskiego www.silesia-region.pl

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 9 Gmina le ży w północnej cz ęś ci Wy żyny Krakowsko – Cz ęstochowskiej oraz na terenie chronionej zlewni rzeki Warty. Środowisko geograficzne jest do ść jednolite dla całego obszaru. Wyj ątek stanowi ą wzgórza wrzosowskie - 304 m n.p.m., le żą ce na kraw ędzi Wy żyny Krakowsko - Cz ęstochowskiej. Na terenie gminy wyst ępuje fragment Parku Krajobrazowego „Orlich Gniazd” oraz otuliny parku w ramach Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych oraz obszar głównych zbiorników wód podziemnych.

Tablica 5. Lokalizacja gminy w Subregionie Północnym Województwa Śląskiego

Gmina Poczesna

Źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego

Tablica 6. Lokalizacja gminy w Powiecie Cz ęstochowskim

Źródło: Zwi ązek Powiatów Polskich, www.zpp.pl

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 10

Tablica 7. Lokalizacja gminy w istniej ącym i planowanych systemie transportowym

Gmina Poczesna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 11

III. CHARAKTERYSTYKA OBECNEJ SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ

WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE 4

Województwo Śląskie to przemysłowy region Polski poło żony w południowej cz ęś ci kraju, w dorzeczu górnego biegu trzech najwi ększych polskich rzek: Wisły, Odry i Warty. W układzie przestrzennym województwo dzieli si ę na 4 subregiony (tzw. obszary polityki rozwoju): północny (o powierzchni 3.047 km²), południowy (2.352 km²), środkowy (5.578 km²) i zachodni (1.354 km²).

Tablica 8. Podział administracyjny Województwa Śląskiego na powiaty

Źródło: „Wikipedia” www.wikipedia.pl

4 Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2020

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 12 Region s ąsiaduje z województwami: opolskim, łódzkim, świ ętokrzyskim i małopolskim, a od południa graniczy z Republik ą Czesk ą i Republik ą Słowack ą. Struktur ę administracyjn ą województwa tworzy 167 gmin zgrupowanych w 36 powiatach: 17 powiatach ziemskich i 19 grodzkich (miasta na prawach powiatu). Region zajmuje obszar 12.331 km² i pod wzgl ędem powierzchni (3,9%) znajduje si ę na 14 miejscu w kraju, przed województwem świ ętokrzyskim i opolskim. Głównymi elementami systemu osadniczego województwa śląskiego s ą aglomeracje miejskie: górno śląska (o znaczeniu europejskim) oraz bielska, cz ęstochowska i rybnicka (o znaczeniu krajowym).

Obszar cechuje zró żnicowana rze źba terenu obejmuj ąca: Wy żyn ę Krakowsko- Cz ęstochowsk ą, Wy żyn ę Śląsk ą, Kotlin ę O świ ęcimsko-Raciborsk ą, Nizin ę Śląsk ą, Beskid Zachodni i Pogórze Śląskie. Główne bogactwa naturalne to w ęgiel kamienny, zło ża cynku i ołowiu, rudy molibdenowo - wolframowo - miedziowe, rudy żelaza, sól kamienna, pokłady metanu, gazu ziemnego, zło ża margli, wapieni oraz kruszywa naturalnego, zło ża wód leczniczych, mineralnych i termalnych. Na bazie tych surowców powstał tu najwi ększy w kraju okr ęg przemysłowy, odgrywaj ący decyduj ącą rol ę w gospodarce narodowej jako podstawa krajowego bilansu paliwowo-energetycznego.

Województwo Śląskie to wielki w ęzeł komunikacji drogowej i kolejowej, obszar du żej wymiany towarowej, bardzo du żego ruchu tranzytowego o zasi ęgu krajowym i mi ędzynarodowym. Teren województwa, w szczególno ści główne miasta aglomeracji górno śląskiej, przecinaj ą magistralne linie kolejowe, zapewniaj ące poł ączenia krajowe i mi ędzynarodowe. Region poło żony jest na skrzy żowaniu transeuropejskich korytarzy transportowych (A1, A4, E30, E65) – newralgicznych szlaków transportowych i komunikacyjnych (drogowych i kolejowych) o znaczeniu krajowym i europejskim. Na terenie tym spotykaj ą si ę dwie drogi mi ędzynarodowe Lwów – Kraków – Katowice – Wrocław - Zgorzelec (A4) oraz Gda ńsk – Bratysława (A1). Północn ą cze ść województwa przecina równie ż najkrótszy szlak, ł ącz ący Kijów przez Lublin – Kielce – Cz ęstochow ę – Opole z Dreznem i przez Kudow ę z Prag ą. Region dysponuje bezpo średnim poł ączeniem kolejowym z Prag ą, Bratysław ą, Wiedniem, Berlinem, Kijowem, Frankfurtem, Dreznem, Budapesztem i Lwowem. Tu znajduje si ę jedna z najwi ększych stacji rozrz ądowych w Europie – Tarnowskie Góry – oraz terminal kontenerowy w Gliwicach So śnicy (realizuj ący przewozy kombinowane kontenerów, nadwozi wymiennych i naczep samochodowych), a tak że jedna z najwi ększych w kraju rozrz ądowych stacji kolejowych Zabrzeg-Czarnolesie (Czechowice-Dziedzice). Umo żliwia to sprawne i szybkie transportowanie towarów do krajów Europy Zachodniej.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 13 Województwo Śląskie posiada mi ędzynarodowe poł ączenia lotnicze, realizowane z poło żonego w odległo ści 34 km od Katowic Mi ędzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice” w Pyrzowicach. Port posiada terminal pasa żerski o przepustowo ści 700.000 pasa żerów rocznie, utrzymuje stałe poł ączenia z portami krajowymi i zagranicznymi, w tym z najwa żniejszymi lotniskami Europy (Frankfurtem n. Menem, Bruksel ą, Pary żem, Londynem, Wiedniem, Zurychem, Hanowerem, Koloni ą, Hamburgiem). Ka żdego roku port lotniczy notuje kilkudziesi ęcioprocentowy wzrost przewozów cargo.

Województwo zamieszkuje 4,7 mln osób, co stanowi 12,3% ludno ści Polski. Pod wzgl ędem liczby ludno ści znajduje si ę na 2. miejscu w kraju po województwie mazowieckim (13,4%). Województwo śląskie jest najbardziej zurbanizowanym regionem Polski (78,9% ludno ści miejskiej), posiadaj ącym najwy ższ ą w kraju g ęsto ść zaludnienia (382 osoby/km²), kraj: 122 osoby/km². W 2004 roku z ogólnej liczby mieszka ńców województwa, wynosz ącej 4,7 mln, udział osób w wieku produkcyjnym wynosił 65,1%, tj. około 3,1 mln. Liczba pracuj ących kształtowała si ę na poziomie 1 492 tys. osób, z czego na sektor prywatny przypadało 64,9%. W strukturze zatrudnienia wg sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalno ści wysokie są udziały pracuj ących w przetwórstwie przemysłowym (21,5%) oraz handlu i naprawach (17,7%). Pomimo znacznej redukcji zatrudnienia w górnictwie, która jest wynikiem zachodz ących w nim wieloletnich procesów restrukturyzacji, w dalszym ci ągu w regionie pracuje w tej bran ży 8,2%. ogólnej liczby pracuj ących. Pozytywnie oceni ć nale ży rosn ący udział pracuj ących w sekcjach: "edukacja"- 8,2% oraz "obsługa nieruchomo ści i firm; nauka" - 8,0% Według stanu na 31 marca 2007 roku liczba zarejestrowanych w regionie bezrobotnych wynosi 221,4 tys. osób, co stanowi ok. 10 proc. ludno ści bezrobotnej w kraju. Najwi ększa liczba bezrobotnych notowana jest była w miastach na prawach powiatu: Cz ęstochowa, Sosnowiec, Bytom i Katowice. W wymienionych wy żej miastach zarejestrowanych było ok. 22% ogólnej liczby bezrobotnych. Z ogólnej liczby zarejestrowanych w regionie bezrobotnych blisko połow ę (48,4%) stanowi ą ludzie młodzi - do 34. roku życia. Pomimo, że na przestrzeni ostatnich lat najwi ększe redukcje liczby zarejestrowanych notowane s ą w śród młodzie ży, nadal udział osób w wieku 18-24 lata w śród ogółu zarejestrowanych bezrobotnych jest do ść wysoki i wynosi 20,7%. Spo śród wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych najliczniejsz ą grup ę stanowi ą osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poni żej gimnazjalnego 33,3%, a nast ępnie z zasadniczym zawodowym - 32,7% oraz ze średnim zawodowym - 21,7%. Blisko 7% ma wykształcenie ogólnokształc ące, a 5,4% - wy ższe. W marcu 2006 roku stopa bezrobocia

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 14 w regionie kształtowała si ę na poziomie 15,6% i była ni ższa od średniej krajowej o ponad 2 punkty procentowe. W Województwie Śląskim przeci ętne miesi ęczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w miesi ącu marcu 2007 roku kształtowało się na poziomie 2.955,64 zł i było wy ższe od średniej krajowej prawie o ok. 250 zł.

Tablica 9. Podstawowe dane demograficzne Województwa Śląskiego Wyszczególnienie Województwo Polska Powierzchnia (km 2 ) 12.331,0 312.685,0 Ludno ść ogółem stan na 31 XII 2003 r. (tys. osób) 4.715,0 38.190,6 Gęsto ść zaludnienia (osoba/km²) 382 122 Stopie ń urbanizacji (%) 78,9 61,6 Ludno ść według płci (%) • kobiety 51,6 51,6 • męż czy źni 48,4 48,4 Liczba kobiet na 100 m ęż czyzn (osoba) 106,8 106,6 Struktura wiekowa ludno ści ogółem (%) w wieku • przedprodukcyjnym (poni żej 25 lat) 20,2 21,9 • produkcyjnym 64,7 62,9 • poprodukcyjnym (65 lat i wi ęcej) 15,1 15,2 Urodzenia żywe na 1.000 ludno ści (osoba) 8,3 9,2 Zgony niemowl ąt na 1.000 urodze ń żywych (osoba) 7,8 7,0 Przyrost naturalny na 1.000 ludno ści (‰) -1,4 -0,4 Saldo migracji wewn ętrznych i zagranicznych na 1.000 ludno ści (osoba) -2,0 -0,4 Źródło: Rocznik Statystyczny Województw, GUS Warszawa 2004, Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2020

Poziom wykształcenia mieszka ńców Województwa Śląskiego przedstawia si ę niekorzystnie na tle innych zurbanizowanych województw. W 2003 roku ponad 58% mieszka ńców województwa powy żej 15 roku życia nie przekroczyło poziomu szkoły zawodowej, co świadczy, że ludno ść ta posiadała wykształcenie zawodowe b ądź ni ższe. Odsetek osób z wykształceniem wy ższym stanowił jedynie 9,2% (11. miejsce w śród województw) i był jednym z najni ższych wska źników w kraju. Szkoł ę średni ą ogólnokształc ącą i zawodow ą uko ńczyło 32,8%, wykształcenie zasadnicze zawodowe posiadało 27,7%, za ś 30,3% ludno ści posiadało wykształcenie podstawowe b ądź niepełne podstawowe.

Województwo Śląskie mie ści si ę w grupie najsilniejszych gospodarczo regionów Polski. W regionie wytwarza si ę 13,7% Produktu Krajowego Brutto (PKB) i 17,2% krajowej produkcji sprzedanej przemysłu (z tego 62% przypada na sektor prywatny). Produkt Krajowy Brutto w przeliczeniu na 1 mieszka ńca wynosi 22,6 tys. zł i jest wy ższy od średniej krajowej (20,4 tys. zł). Jest to efektem pr ęż no ści skoncentrowanego tutaj przemysłu, jak równie ż

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 15 rozwoju sektora prywatnego i usług. W samym województwie sytuacja jest zró żnicowana. Najwi ększy udział wytwarzanego PKB w regionie przypada na subregion środkowy (66,5%), nast ępnie południowy (12,8%), zachodni (11,5%), i północny (9,2%). Wielko ść wytwarzanego PKB na 1 mieszka ńca najwy ższa jest w subregionie środkowym 24,5 tys. zł, nast ępnie południowym 21, 3 tys. zł, najni ższa przypada na subregion północny 18,3 tys. zł i zachodni 19,2 tys. zł. Z działaj ących w województwie 424 tys. podmiotów gospodarki narodowej 246 to przedsi ębiorstwa pa ństwowe, 23,5 tys. to spółki prawa handlowego (z tego ponad 4.105 spółek z udziałem kapitału zagranicznego), 39 tys. spółek cywilnych, 1.263 spółdzielni oraz 330,1 tys. osób fizycznych prowadzących własn ą działalno ść gospodarcz ą. Na 10 tys. ludno ści przypadało 899 podmiotów gospodarki narodowej (w kraju 938 podmiotów), tj. 9. pozycja w kraju. Z ogólnej liczby podmiotów gospodarczych działaj ących w województwie 96,1% przypada na sektor prywatny (tj. 11,8% podmiotów krajowych).

W regionie produkuje si ę 91,4% polskiego w ęgla kamiennego, 63,0% wyrobów walcowanych, 42,6% koksu, 68,8% stali surowej, 19,7% energii elektrycznej i 82,7% samochodów ogólnego przeznaczenia. Dla gospodarki województwa w dalszym ci ągu du że znaczenie ma górnictwo w ęgla kamiennego, hutnictwo żelaza, cynku i ołowiu, energetyka, przemysł elektromaszynowy, spo żywczy i chemiczny, a w ostatnim okresie równie ż przemysł motoryzacyjny.

Tablica 10. Podstawowe dane dotycz ące gospodarki w Województwie Śląskim Wyszczególnienie Województwo Polska PKB na 1 mieszka ńca (PLN) 22.627,0 20.431,0 Struktura zatrudnienia ludno ści ogółem (%) • rolnictwo, le śnictwo i rybołówstwo 4,8 17,4 • przemysł i budownictwo 38,2 28,3 • usługi rynkowe 39,4 36,3 • usługi nierynkowe 17,6 18,0 Podmioty gospodarki narodowej na 1.000 mieszka ńców (podmiot) • ogółem 89,9 93,8 • osoby prawne i jednostki organizacyjne nie maj ące osobowo ści prawnej 19,9 20,6 • osoby fizyczne prowadz ące działalno ść 70,0 73,2 gospodarcz ą Firmy z udziałem kapitału zagranicznego na 10.000 mieszka ńców (podmiot) 8,7 12,8 Produkcja sprzedana na 1 mieszka ńca w zł • przemysłu 20.601 14.784 • budowlano-monta żowa 1.828 1.769 Źródło: Rocznik Statystyczny Województw, GUS Warszawa 2004, Rocznik Statystyczny Województw, GUS Warszawa 2003, Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 - 2020

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 16

POWIAT CZ ĘSTOCHOWSKI 5

Powiat Częstochowski poło żony jest w Województwie Śląskim w Subregionie Północnym, przy granicy z województwami: łódzkim i świ ętokrzyskim. Jest to jeden z wi ększych powiatów w Polsce a najwi ększy w Województwie Śląskim. Zajmuje powierzchni ę niemal 152 km² (dokładnie 151 949 ha). Na powiat składa si ę 16 gmin, w tym dwie miejsko-wiejskie i 14 wiejskich. Liczba ludno ści w powiecie w 2006r. wynosiła: 133 tys. osób, w tym mieszka ńcy obszarów wiejskich stanowili ok. 88% ogółu. Powiat zlokalizowany jest na przeci ęciu wertykalnego korytarza komunikacyjnego o znaczeniu paneuropejskim, wyznaczonego przez przyszł ą autostrad ę A1, ł ącz ącego Skandynawi ę z Bałkanami i południem Europy, oraz horyzontalnego pasa strefy problemowej pomi ędzy dwoma paneuropejskimi korytarzami horyzontalnymi, wyznaczonymi przez autostrady A2 i A4, ł ącz ącymi Uni ę Europejsk ą z Rosj ą i Ukrain ą, oraz dalej — z Azj ą. Sie ć kolejowa na terenie powiatu ma znaczenie uzupełniaj ące, a w przyszło ści, w miar ę post ępów reformy PKP, mo że mie ć znaczenie rosn ące dla przewozów lokalnych, ruchu towarowego i atrakcyjno ści turystycznej. Przez teren powiatu przebiega wa żna linia kolejowa 01 relacji Katowice – Zawiercie – Cz ęstochowa – Koluszki – Skierniewice – Warszawa, która na odcinku Zawiercie – Cz ęstochowa jest wł ączona do AGTC6, jako linia do modernizacji do standardu europejskiego. T ą sam ą umow ą jest obj ęta linia kolejowa 146 Cz ęstochowa – Zdu ńska Wola, która jest cz ęś ci ą trasy biegn ącej dalej przez Inowrocław – Bydgoszcz – Laskowice Pomorskie – Tczew — Gda ńsk do Gdyni. Powiat cz ęstochowski ma walory przyrodnicze, których atrakcyjno ść wykracza poza kontekst regionalny. Na terenie powiatu znajduj ą si ę trzy parki krajobrazowe: • Park Krajobrazowy Lasy nad Górn ą Liswart ą (cz ęś ciowo na terenie powiatu, w gminach: Blachownia, Konopiska i Starcza), • Park Krajobrazowy Orlich Gniazd (cz ęś ciowo na terenie powiatu w gminach: Mstów, Olsztyn, Janów i Poczesna), • Park Krajobrazowy Stawki — w cało ści na terenie powiatu w gminie Przyrów.

5 Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Cz ęstochowskiego na lata 2004 - 2013 6 TGAC Umowa Europejska o Wa żniejszych Mi ędzynarodowych Liniach Tranzytu Kombinowanego i Obiektach Towarzysz ących, Podpisana przez Polsk ę w 1991 r.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 17 Liczba podmiotów gospodarczych działaj ących na terenie Powiatu Cz ęstochowskiego wyniosła: 8,3 tys. jednostek gospodarczych w 2005r., z czego sektora publicznego: 4% natomiast prywatnego: 96%. Najwi ększa liczba firm zarejestrowanych na terenie powiatu to osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą, które stanowi ą ponad 82% ogółu podmiotów. Na dzie ń 31.03.2007r. w Powiecie Częstochowskim liczba bezrobotnych wynosiła: 7.941 osób, w tym liczba bezrobotnych kobiet: 3.978 osób. Stopa bezrobocia kształtowała si ę na poziomie: 19,2% 7.

Tablica 11. Podział administracyjny Powiatu Cz ęstochowskiego na gminy

Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Cz ęstochowskiego na lata 2004 - 2013

7 dane statystyczne Powiatowego Urz ędu Pracy w Cz ęstochowie

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 18 GMINA POCZESNA

1. Zagospodarowanie przestrzenne

1.1. Strefy polityki przestrzennej gminy 8

STREFA I - TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWO-USŁUGOWEJ Strefa obejmuje tereny istniej ącej i projektowanej zabudowy mieszkaniowo-usługowej z dopuszczeniem lokalizowania wszystkich funkcji towarzysz ących nieuci ąż liwych dla otoczenia. Strefa zabudowy mieszkaniowej o cechach i standardach osiedlowych. Strefa obejmuje tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z usługami wraz z potencjalnymi terenami rozwojowymi dla tej funkcji. Wyst ępuje w miejscowo ściach: Wrzosowa, Huta Stara B, Kolonia Poczesna. Strefa zabudowy mieszkaniowej o niskiej intensywno ści. Strefa obejmuje tereny istniej ącej zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej z usługami w postaci obiektów wbudowanych lub wolnostoj ących wraz z terenami rozwojowymi dla tej funkcji. Wyst ępuje w miejscowo ściach: Brzeziny Kolonia, Brzeziny Nowe, Nierada, Wrzosowa, Słowik, Korwinów, Zawodzie, Poczesna, Kolonia Poczesna, Nowa Wie ś.

STREFA II - TERENY USŁUG PUBLICZNYCH Strefa obejmuje tereny usług publicznych istniej ących lub projektowanych - obiekty administracji, szkoły i przedszkola, obiekty kultury, obiekty sportowe, obiekty zdrowia.

STREFA III - TERENY OSADNICTWA WIEJSKIEGO Strefa obejmuje tereny istniej ącej zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej z niewielkim udziałem zabudowy usługowej i produkcyjnej wraz z terenami rozwojowymi dla tej funkcji. Wyst ępuje w miejscowo ściach: Wrzosowa, Brzeziny Kolonia, Brzeziny Nowe, Sobuczyna, Mazury, Nierada, Michałów, Bargły, Poczesna.

8 Studium uwarunkowa ń i kierunków przestrzennego zagospodarowania Gminy Poczesna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 19 STERFA IV - TERENY POTENCJALNEGO ROZWOJU ZABUDOWY PRODUKCYJNO - USŁUGOWEJ Adaptacja terenów zainwestowania produkcyjno-usługowego zlokalizowanych w miejscowo ściach: Wrzosowa, Brzeziny Kolonia, Młynek, Bargły, Zawodzie, Korwinów, Dębowiec.

STREFA V - TERENY OFERTOWE DLA RÓ ŻNORODNEJ DZIAŁALNO ŚCI GOSPODARCZEJ Tereny ofertowe wskazano w miejscowo ściach: Nowa Wie ś, Poczesna, Kolonia Poczesna, Nierada, Wrzosowa.

STREFA VI - TERENY URZADZE Ń INFRASTRUKTURALNO-TECHNICZNYCH O ZNACZENIU PONADLOKALNYM Strefa lokalizacji urz ądze ń o znaczeniu ponadlokalnym słu żą cych celom publicznym obejmuje: • składowisko odpadów w Młynku-Sobuczynie wraz z obszarem ograniczonego użytkowania; • stacj ę w ęzłow ą 220/110/30/15 kV we Wrzosowej; • drog ę krajow ą DK-1; • pas autostrady A1 (projekt).

STREFA VII - TERENY ROLNE Strefa obejmuje obszar u żytków rolnych i zielonych ró żnych klas bonitacyjnych z istniej ącą rozproszon ą zabudow ą zagrodow ą i jednorodzinn ą.

STREFA VIII - TERENY LE ŚNE I ZIELENI URZ ĄDZONEJ

STREFA IX - KORYTARZ EKOLOGICZNY DOLINY RZEKI WARTY Strefa obejmuje tereny poło żone w dolinie rzeki Warty, stanowi ące korytarz ekologiczny o znaczeniu ponadlokalnym, pełni ący funkcj ę głównego powi ązania obszaru gminy z terenami otaczaj ącymi.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 20 1.2. Granice strefy konserwatorskiej i zabytki zlokalizowane na terenie gminy

Strefy ochrony konserwatorskiej: STREFA Bl - obejmuje teren osiedla fabrycznego Fabryki Cementu we Wrzosowej, zło żonego z czterech bloków mieszkalnych przy ul. Cementowej 1,3,5,7. STREFA B2 - obejmuje teren zało żenia dworsko-parkowego Fabryki Cementu we Wrzosowej. Zachowane elementy to budynek mieszkalny dawnego wła ściciela Cementowni oraz budynek administracyjny zarz ądu Cementowni. Granice zało żenia wyznaczone przez istniej ący starodrzew, zmieniona kompozycja zało żenia, dobudowane nowe obiekty, usuni ęta grupa drzew, wybetonowana płyta. STREFA B3 - obejmuje teren parku dworskiego we Wrzosowej. Nie zachował si ę dwór, ale od północy istnieje zachowany czworak dworski. STREFA B4 - obejmuje pozostało ści dawnego zespołu folwarcznego w Hucie Starej B w postaci podjazdu i pasa zadrzewie ń wzdłu ż wschodniej granicy dawnego folwarku, pozostała cz ęść znacznie przekształcona przez PGR. STREFA B5 - obejmuje zespół willowo-parkowy w Zawodziu, zwi ązany z Cegielni ą. STREFA B6 - cmentarz w Zawodziu. STREFA OW1 - stanowiska archeologiczne w Korwinowie, Słowiku i Zawodziu. STREFA OW2 - teren wyst ępowania domniemanych pozostało ści zespołów dworskich i folwarcznych. STREFA Kl- wybrane tereny krajobrazu przemysłowego w postaci hałd. STREFA K2 - wybrane tereny krajobrazu przemysłowego w postaci pól szybowych.

1.3. Uwarunkowania ochrony środowiska

1.3.1. Walory krajobrazowe

Na terenie gminy obowi ązuj ą ograniczenia w u żytkowaniu i zagospodarowaniu terenów wynikaj ące z wyst ępowania obszarów i obiektów chronionych, a tak że postulowanych do obj ęcia ochron ą:

Obszary i obiekty obj ęte ochron ą prawn ą: • Park Krajobrazowy "Orlich Gniazd" wraz z otulin ą - utworzony Uchwał ą WRN Nr XVI/70/82 z dnia 17 czerwca 1982r, chroniony: Rozporz ądzeniem Wojewody Cz ęstochowskiego nr 15/98 z dnia 22 czerwca 1998r oraz obwieszczeniem Wojewody

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 21 Śląskiego dnia 15 marca 1999r. (Dz.U. Województwa Śląskiego nr 8/99 poz. 42) oraz Planem ochrony ZJPK w obr ębie byłego Województwa Cz ęstochowskiego - Rozporz ądzenie Wojewody Cz ęstochowskiego nr 26/98 z dnia 17 grudnia 1998r. (Dz.U. Województwa Cz ęstochowskiego nr 25/98). • pomniki przyrody - d ąb szypułkowy w miejscowo ści Zawodzie, uznany rozporz ądzeniem nr 4/96 Wojewody Cz ęstochowskiego z dnia 17 grudnia 1998r oraz Obwieszczeniem Wojewody Śląskiego z dnia 15 marca 1999r (Dz.U. Województwa Śląskiego nr 8/99 poz. 42). • użytki ekologiczne: − "Zapadliska" - uznany rozporz ądzeniem Wojewody Cz ęstochowskiego nr -- 33/96 z dnia 23 grudnia 1996r. − "Zapadliska I" - uznany rozporz ądzeniem Wojewody Cz ęstochowskiego nr 25/98 z dnia 17 grudnia 1998r. − lasy grupy I-szej ochronne - uznane za ochronne na terenie Nadle śnictwa Złoty Potok Zarz ądzeniem nr 139 MO ŚŹ NiL z dnia 11 wrze śnia 1996r. − obszary strefy ochronnej uj ęcia wody Huty "Cz ęstochowa" S.A. ustanowionej decyzj ą OŚ.L6210/1874/121/93 z dnia 4.01.1994r Wydziału Ochrony Środowiska Urz ędu Wojewódzkiego w Cz ęstochowie. • obszary i tereny górnicze - ustanowione dla złó ż: − "Wrzosowa" - decyzj ą Starostwa Powiatowego w Cz ęstochowie OSR VL7512/3/99 z dnia 23.08.1999r; − "Brzeziny Kolonia 2" - decyzj ą Wojewody Cz ęstochowskiego nr O Ś.IIL7512/33/94/95 z dnia 10.03.1995r; − "Brzeziny" - decyzj ą Wojewody Cz ęstochowskiego nr O Ś.IIL7512/28/95 z dnia 22.1 l.1995r; − "Zawisna I” - koncesj ę Nr 11/97 - decyzj ą Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Le śnictwa z dnia 25.06.1997r; − "Brzeziny I" - decyzj ą Urz ędu Wojewódzkiego w Cz ęstochowie nr O Ś.IIL7512/13/97 z dnia 17.12.1997r; − "Wrzosowa I" - decyzj ą Urz ędu Wojewódzkiego w Cz ęstochowie nr O Ś.IIL7512/43/97 z dnia 08.01.1997r. − udokumentowane zło ża surowców mineralnych - "Zawisna", - "Wrzosowa I", "Wrzosowa", "Brzeziny Kolonia 2", "Brzeziny", "Korwinów", "Brzeziny I" podlegaj ące ochronie na podstawie przepisów szczególnych. • gleby wysokich klas bonitacyjnych w szczególno ści: − IIIb klasy bonitacyjnej gruntów ornych,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 22 − III-ej klasy bonitacyjnej u żytków zielonych, − gleby organiczne. • strefy ochronne cmentarzy - wynikaj ące z przepisów szczególnych . • obszar strefy ochronnej wysypiska odpadów komunalnych w Młynku Sobuczynie - ustanowiony decyzj ą Urz ędu Rejonowego w Cz ęstochowie UAN IIL8381/5610/2400/87 z dnia 21.05.1987r.

Obszary wskazane do obj ęcia ochron ą: • tereny tworz ące Ekologiczny System Obszarów Chronionych obejmuj ące: dolin ę rzeki Warty stanowi ącą korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym oraz kompleksy le śne pełni ące funkcj ę głównych powi ąza ń przyrodniczych obszaru, • obszary wyst ępowania Głównego Zbiornika Wód Podziemnych w utworach środkowo jurajskich (GZWP Cz ęstochowa W), wskazywanego do wysokiej ochrony wód (OWO).

Dolina rzeki Warty stanowi istotny element krajobrazu gminy oraz wa żne ogniwo w systemie powi ąza ń przyrodniczo-klimatyczno-wodnych. Wschodnia cz ęść gminy Poczesna poło żona w zasi ęgu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych stanowi w projektowanej Sieci Ekologicznej ECONET- PL obszar w ęzłowy o znaczeniu mi ędzynarodowym , oraz ostoj ę przyrody w systemie CORINE. Park Krajobrazowy Orlich Gniazd (w cz ęś ci istniej ącej w obr ębie województwa śląskiego) poło żony jest w wi ększo ści na Wy żynie Cz ęstochowskiej Od zachodu zasi ęg wyznaczaj ą miejscowo ści: Olkusz, Ogrodzieniec, Żarki, Cz ęstochowa. Specyficzna budowa geologiczna wraz z klimatem wpłyn ęła na ukształtowanie rze źby obszaru krasowego. Cz ęść północna, po okolice Olsztyna charakteryzuje si ę nagromadzeniem wzgórz krasowych z licznymi skałkami oraz pionowymi i poziomymi jaskiniami. Na obszarze PK Orlich Gniazd istnieje nagromadzenie jaski ń i schronisk skalnych Na obszarze Parku wyst ępuje ubóstwo wód powierzchniowych. Woda wnika łatwo w skrasowiałe i uszczelinione wapienie i kr ąż y wewn ątrz masywu. Gdy warstwa wodono śna przecina masyw, woda w postaci źródeł wypływa na powierzchni ę. Źródła w obszarze krasowym rozmieszczone s ą nierównomiernie. Skupiska wydajnych źródeł zlokalizowane są w dolinach rzecznych np. źródła w dolinie rzeki Warty w Mstowie. Podstawowym elementem jest ro ślinno ść le śna, której charakterystycznym składnikiem s ą buczyny: zespół buczyny górskiej – sudeckiej, buczyny pomorskiej oraz buczyny ni żowej. Na całym obszarze przewa żaj ą bory sosnowe, w śród których dominuje bór świe ży (B św). Na uwag ę zasługuj ą równie ż naskalne murawy wapienne – kserotermiczne wyst ępuj ące na południowych zboczach wzgórz jurajskich oraz murawy piaskowe.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 23 Na terenie Parku wyst ępuj ą równie ż endemity i relikty, a tak że gatunki rzadkie i chronione maj ące jedyne lub jedno z kilku stanowisk w naszym kraju. Wyst ępuj ą rzadkie gatunki turzyc: Davalla, tunikowa i siwa (Ł ąki w Małusach Małych, Mstów). Region ten zasiedla najbardziej ró żnorodna fauna w obr ębie Polski ni żowej. Świat zwierz ęcy reprezentuj ą liczne gatunki, w śród których na uwag ę zasługuj ą ptaki: spotykamy tutaj białorzytk ę, kopciuszka, pustułk ę, kawk ę. Z sów licznie wyst ępuj ą puszczyk, płomykówka. Świat płazów i gadów reprezentowany jest przez rzekotk ę drzewn ą oraz gatunki żab i ropuch, padalca, jaszczurk ę zwink ę, jaszczurk ę żyworodn ą, żmij ę zygzakowat ą, zaskro ńca, gniewosza plamistego. Liczn ą grup ę stanowi ą ssaki, w śród nich jeleniowate reprezentowane przez sarny, jelenie, du żą populacj ę stanowi ą tutaj dziki, oprócz tego mo żna obserwowa ć znaczn ą liczb ę innych ssaków, w śród nich gryzoni, owado żernych, łasicowatych, drapie żnych. Z gatunków obcych spotka ć mo żna jenota. Osobliwo ści ą jest bogata pod wzgl ędem jako ściowym i ilo ściowym fauna nietoperzy, w śród których jest wiele rzadkich gatunków: nocek orzęsiony i nocek Natterera. W rejonie Cz ęstochowy nietoperz – podkowiec mały osi ąga północn ą granic ę swojego wyst ępowania.

Na terenie gminy wyst ępuj ą tylko nieliczne dobra kultury. S ą to ko ścioły, kaplice i kapliczki oraz krzy że przydro żne, kilka drewnianych lub murowanych starych domów trzy cmentarze katolickie, pozostało ści zespołów dworskich folwarcznych oraz zało żenia parkowe. Szczególny historyczny krajobraz tworz ą wyró żniaj ące si ę w terenie ślady działalno ści górniczej w postaci hałd o bardzo zró żnicowanych kształtach i rozmaitej wysoko ści obecnie poro śni ętych ro ślinno ści ą oraz zespoły budynków kopalnianych. W gminie nie wyst ępuj ą obiekty wpisane do rejestru zabytków jedynie obiekty pozostaj ące w ewidencji dóbr kultury. Obiekty w ewidencji zabytków zlokalizowane na terenie gminy to: • kopalnia rud żelaza "Szczekaczka" w Brzezinach, • stanowisko archeologiczne w Korwinowie, • zespół ko ścioła parafialnego św. Jana Chrzciciela (ko ściół i plebania) w Poczesnej, • kaplica murowana a przełomu XIX i XX w Poczesnej, • kaplica murowana z 1914 w Poczesnej, • stanowisko archeologiczne w Słowiku, • dom murowany z gankiem - z 1913r., ul. Pszenna nr 34 w Hucie Starej A • park dworski we Wrzosowej, • dom drewniany przy ul. Stra żackiej nr 20 z Przełomu_XIX i_XX we Wrzosowej,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 24 • osiedle fabryczne Fabryki Cementu zło żone z budynków mieszkalnych przy ul. Cementowej we Wrzosowej, • dwa stanowiska archeologiczne w Zawodziu, • cmentarz katolicki w Zawodziu.

1.3.2. Uwarunkowania ochrony środowiska

Diagnoz ę stanu środowiska oraz informacj ę na temat uwarunkowa ń ochrony środowiska na terenie gminy opracowano w oparciu o Programu Ochrony Środowiska Gminy Poczesna oraz oficjalnie dost ępne dane pochodz ące mi ędzy innymi z pomiarów prowadzonych w ramach krajowych i regionalnych systemów monitoringu, ze źródeł informacji statystycznej.

Gleby Do niekorzystnych zjawisk charakteryzuj ących współczesn ą gospodark ę nale ży oddziaływanie przemysłu na środowisko przyrodnicze. Jego efektem jest zanieczyszczenie gleb wód powierzchniowych, podziemnych oraz powietrza atmosferycznego. Na terenie województwa śląskiego monitoring gleb prowadzi si ę w ramach sieci krajowej i regionalnej. Gmina Poczesna pozostaje poza zasi ęgiem sieci krajowej. Na terenie gminy w s ąsiedztwie projektowanej autostrady A-1, stopie ń zanieczyszczenia gleb metalami ci ęż kimi zawiera si ę w przedziale od 0 do I, zgodnie nast ępuj ącą z klasyfikacj ą:

• stopie ń 0 – stanowi ą gleby nie zanieczyszczone o naturalnych zawarto ściach metali śladowych, mog ą by ć one przeznaczone pod uprawy ogrodnicze i rolnicze,

• stopie ń I – stanowi ą gleby o podwy ższonej zawarto ści metali, mog ą by ć one przeznaczane pod wszystkie uprawy polowe z ograniczeniem warzyw przeznaczonych dla dzieci. Na obszarze gminy wyst ępuj ą fragmentarycznie gleby zanieczyszczone metalami ci ęż kimi w stopniu II w rejonie miejscowo ści Nierada, Poczesna, Wrzosowa, Zawodzie, Huta Stara A.

• stopie ń II – stanowi ą gleby słabo zanieczyszczone, na których wykluczy ć nale ży przede wszystkim uprawy ogrodnicze (sałata, marchew, szpinak, kalafiory). Dozwolona jest uprawa ro ślin zbo żowych, okopowych i pastewnych.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 25 Przebiegaj ąca przez teren gminy droga DK1 nale ży do bardziej obci ąż onych w kraju. Kumuluje si ę na niej znaczna cze ść ruchu na kierunku Warszawa-Śląsk, b ędącego źródłem emisji komunikacyjnych. Źródłem znacznej uci ąż liwo ści na terenie gminy jest składowisko odpadów w Młynku- Sobuczynie, obsługuj ące równie ż gminy o ścienne. Grunty poło żone w bezpo średnim sąsiedztwie składowiska s ą zanieczyszczone głownie siarczanami i maj ą odczyn kwa śny. Badania gruntu w rejonie rozdeszczowania wód odciekowych ze składowiska wykazały wyra źne podwy ższenie zawarto ści metali ci ęż kich, potasu, siarczanów i obni żone ph, co świadczy o negatywnym wpływie składowiska na gleby. Degradacja gleb oraz dewastacja powierzchni terenu gminy wi ąż e si ę przede wszystkim z eksploatacj ą złó ż surowców mineralnych, w przeszło ści szczególnie rud żelaza, obecnie surowców ilastych, piasków budowlanych i formierskich. Przeobra żenia powierzchni gminy wyra żaj ą si ę powstaniem ró żnorodnych form antropogenicznych: hałd, niecek osiadania, zapadlisk i wyrobisk. W rejonie eksploatacji rud, sposób sypania hałd, ich wielko ść i kubatura wynikały ze zmieniaj ących si ę metod eksploatacji. W krajobrazie gminy dominuj ą hałdy:

• hałda Tadeusz II – hałda o wysoko ści ponad 40m, powierzchni 14ha, zrekultywowana, w znacznym stopniu zalesiona, ze śladami osuwisk po jej wschodniej i zachodniej stronie,

• hałda Tadeusz I – hałda o wysoko ści ok. 30m, powierzchni o 11,8ha, zadrzewiona, cz ęś ciowo zrównana i zrekultywowana. W jej s ąsiedztwie zlokalizowane s ą cztery mniejsze, całkowicie zalesione hałdy,

• hałda Szczekaczka – rozległa o kształcie sto żka i wysoko ści ponad 50m oraz powierzchni 13ha. Hałda jest niestabilna, obserwuje si ę liczne ślady „pływania” zboczy, zwłaszcza w cz ęś ci szczytowej,

• hałda Aleksander II Sobuczyna – o wysoko ści ok. 15m, powierzchni 0,9ha ma charakter rozległego, splantowanego i zalesionego zwału. Wykorzystywana jest w procesach rekultywacyjnych,

• hałda Włodzimierz – o wysoko ści 17m, powierzchni 3,2ha, tworz ą je dwa zalesione, zrekultywowane zwały zbudowane z iłów, iłołupków i okruchów syderytowych, wykorzystywana jako materiał izolacyjny,

• hałda Maszynowy III (Hugo) – stanowi ą je dwa zalesione zwały, jeden o kształcie jeden o kształcie wału wysoko ści 4m, drugi w kształcie sto żka o wysoko ści ponad 12m. Pozostałe hałdy w wi ększo ści s ą splantowane, zrekultywowane, oraz wykorzystywane rolniczo. Cz ęść z nich uległa równie ż samorekultywacji le śnej. W skutek prowadzonej na terenie gminy działalno ści górniczej wyst ąpiło zaburzenie poziomu zwierciadła wód gruntowych, czego efektem jest wyst ępowanie terenów nadmiernie zawodnionych, oraz terenów o obni żonej przydatno ści gleb dla produkcji rolniczej.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 26 Tereny te zajmuj ą znaczn ą cze ść powierzchni gminy. Najwi ększe tereny szkód pogórniczych wyst ępuj ą w rejonie miejscowo ści Bargły, Huta Stara A, Nowa Wie ś oraz cz ęś ciowo Słowik.

Surowce mineralne Surowce mineralne na terenie gminy reprezentowane s ą przez piaski budowlane, piaski formierskie oraz surowce ilaste. Dotychczas udokumentowano 7 złó ż surowców mineralnych: • 1 zło że piasków formierskich „Zawisna IV”, zatwierdzone w kat. C1, eksploatowane okresowo, • 6 złó ż surowców ilastych ceramiki budowlanej: − „Wrzosowa I” – eksploatacja wstrzymana, − „Wrzosowa” - zło że eksploatowane, − „Korwinów” - eksploatacja zaniechana, − „Brzeziny” - eksploatacja na uko ńczeniu, − „Brzeziny Kolonia 2” – zło że eksploatowane, − „Brzeziny I” – zło że dotychczas nie eksploatowane. Na potrzeby własne mieszka ńców gminy eksploatowane s ą ponadto: • piaski jury dolnej (lias) – warstwy łysieckie górne, eksploatowane okresowo w miejscowo ści Nierada, • piaski akumulacji wodnolodowcowej (plejstocen) – eksploatowane równie ż okresowo w miejscowo ści Nierada, • piaski i żwiry akumulacji szczelinowej (plejstocen) – eksploatowane okresowo w miejscowo ści Wrzosowa, • piaski jury środkowej (dogger), warstwy ko ścieliskie – eksploatowane dla potrzeb hutnictwa w miejscowo ści Bargły.

Wody powierzchniowe i podziemne Głównym ciekiem wodnym przepływaj ącym przez teren gminy jest rzeka Warta, będąca najwi ększym prawobrze żnym dopływem Odry. Rzeka na całej długo ści obj ęta jest badaniami jako ści wód realizowanymi w ramach sieci krajowej i regionalnej. Na terenie gminy zlokalizowany jest punkt monitoringu krajowego w rejonie miejscowości Korwinów. Z przeprowadzonych w 2001 roku bada ń wynika, i ż rzeka Warta za wyjątkiem odcinka od Korwina do Mstowa prowadziła (według klasyfikacji ogólnej) wody pozaklasowe. O ich jako ści zadecydowały głównie zanieczyszczenia bakteriologiczne. Na odcinku od Korwinowa do Mstowa wody rzeki Warty, zarówno pod wzgl ędem fizykochemicznym, jak i bakteriologicznym odpowiadały normie dla III klasy czysto ści.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 27 Metale ci ęż kie oraz zwi ązki mineralne na całym badanym odcinku rzeki Warty utrzymywały si ę w normie I klasy czysto ści. Z porównania uzyskanych w 2001r wyników pomiarów, w stosunku do roku 2000 wynika, i ż nast ąpiła poprawa jako ści wód w grupie zwi ązków fizykochemicznych, szczególnie zwi ązków biogennych. Ilo ść bakterii Coli typu kałowego na odcinku od Korwinowa zmalała z wielko ści ponadnormatywnych do warto ści nieprzekraczaj ących norm dla III lasy czysto ści. Mimo pozytywnie rysuj ącej si ę tendencji poprawy stanu zanieczyszczenia wód rzeki Warty, przywrócenie jej wodom zakładanej jako ści wymaga ć b ędzie dalszych działa ń zarówno inwestycyjnych jak i organizacyjnych w zakresie gospodarki wodno-ściekowej na terenie gminy oraz w obr ębie całej zlewni. Na terenie gminy wyst ępuj ą 3 pi ętra wodono śne: czwartorz ędowe, jurajskie oraz triasowe. Czwartorz ędowe pi ętro wodono śne eksploatowane jest poprzez studnie kopane dla celów lokalnych. Znaczenie użytkowe pi ętro to posiada jedynie we wschodniej cz ęś ci gminy w rejonie D ębowca. Kolektorem wód tego poziomu s ą ró żnoziarniste piaski. Studnie ujmuj ące wody tego pi ętra uzyskuj ą wydajno ść rz ędu 60m³/h. Jurajskie pi ętro wodono śne reprezentowane jest przez poziom wodono śny środkowo-jurajski, piaskowców ko ścieliskich. Poziom ten wyst ępuje na terenie prawie całej gminy. Główn ą warstw ą wodono śną są tu piaski i piaskowce warstw ko ścieliskich o mi ąż szo ści od 20 do 40m. Poziom środkowojurajski spełnia kryteria Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Dla pi ętra tego wydzielono GZWP 325 Cz ęstochowa (W), wskazywany w południowo-zachodniej częś ci gminy do wysokiej ochrony wód (ONO). Poziom środkowojurajski na terenie gminy jest monitorowany w punkcie 36 sieci krajowej w miejscowo ści Zawodzie. Z wykonanych w 2001r bada ń w w/w punkcie pomiarowym wynika, i ż badane wody spełniaj ą kryteria I b klasy tj. wód o dobrej jako ści; zawarto ść azotu azotanowego wynosiła <1mg/dm³ (klasa I a), żelaza < 0,1 mg/dm³ (klasa I a). Lokalnym zagro żeniem dla tych wód w rejonie wychodni mog ą by ć punktowe ogniska zanieczyszcze ń oraz prowadzona w przeszło ści eksploatacja rud żelaza. Z przegl ądu ekologicznego opracowanego dla składowiska odpadów wynika, iż eksploatowane w Młynku Sobuczynie składowisko nie stwarza zagro żenia dla jako ści wód środkowojurajskiego poziomu wodono śnego, z uwagi na to, że podło że składowiska stanowi dobrze izoluj ący kompleks twardo plastycznych iłów doggerskich o mi ąż szo ści 30 do 35m. Triasowe pi ętro wodono śne – poziom wodono śny środkowo-triasowy zwi ązany ze sp ękanymi i szczelinowatymi dolomitami wapienia muszlowego. Uzyskiwane z tego poziomu wydajno ści s ą rz ędu 77m³/h. Zaleganie warstwy wodono śnej na gł ęboko ści powy żej 380m powoduje, i ż nie b ędą one miały wi ększego znaczenia u żytkowego.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 28 Powietrze atmosferyczne Na stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie gminy maj ą wpływ przede wszystkim emitory zlokalizowane poza jej granicami (Cz ęstochowa, Myszków, Kalety, Górno śląski Okr ęg Przemysłowy, emitory zlokalizowane na terenie woj. Opolskiego). Aktualnie Poczesna pozostaje poza zasi ęgiem sieci monitoringu krajowego i regionalnego, co uniemo żliwia okre ślenie faktycznego stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Wykonane w 1999r. badania zanieczyszczeń powietrza ambulansem emisji, przeprowadzone w miejscowo ści Nierada nie wykazywały przekrocze ń obowi ązuj ących wówczas norm, wskazywały jednak na wzrost warto ści dopuszczalnego st ęż enia średniorocznego dwutlenku siarki w okresie grzewczym. Emitory lokalne na terenie gminy stanowi ą głównie obiekty produkcyjno-usługowe, paleniska domowe oraz transport samochodowy. Głównym źródłem emisji na terenie gminy jest składowisko odpadów komunalnych w Młynku-Sobuczynie. Z regularnych pomiarów prowadzonych w latach 1994-1996 oraz pomiarów kontrolnych w latach 1997-1998 wynika, i ż:

• emisja zanieczyszcze ń gazowych (SO2, NO2, NH3) ze składowiska wpływa na wzrost tych zanieczyszcze ń w powietrzu atmosferycznym w rejonie składowiska, ale nie powoduje przekrocze ń warto ści dopuszczalnych. Sporadycznie dochodzi jednak do przekrocze ń norm st ęż eń pyłu. W żadnym z przeprowadzonych pomiarów nie stwierdzono obecno ści w powietrzu atmosferycznym siarkowodoru.

• wielko ść emisji zanieczyszcze ń mikrobiologicznych klasyfikuje obszar składowiska jako silnie zanieczyszczony wg: PN89/2-04111/02. Analiza wyników pomiarów z uwzgl ędnieniem lokalnych kierunków wiatru wykazała, że emisja zanieczyszcze ń mikrobiologicznych ze składowiska ma zasi ęg niewielki i nie wpływa na wzrost zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w jego otoczeniu.

• odory pochodz ące z procesów fermentacyjnych zachodz ących na składowisku, wraz z emitowanym biogazem przy niesprzyjaj ących warunkach atmosferycznych odczuwalne są w znacznej odległo ści. Istniej ąca na terenie składowiska kotłownia zakładowa powoduje w sezonie grzewczym wzrost emisji głównie pyłów. Z wykonanej oceny oddziaływania składowiska odpadów na stan środowiska wynika, iż jedn ą z głównych uci ąż liwo ści jest niezorganizowana emisja biogazu. Źródłem zanieczyszcze ń (spaliny) jest ruch samochodowy odbywaj ący si ę na drodze krajowej nr1. Z wykonanego w 2000 r Generalnego Pomiaru Ruchu wynika, i ż średni dobowy ruch wynosił na odcinku Cz ęstochowa-Poczesna – 33128 pojazdów/h a na odcinku Poczesna-Koziegłowy – 29548 pojazdów/h. W śród potoku pojazdów odnotowano samochody osobowe (61,7% na odcinku Cz ęstochowa-Poczesna i 64,8% na odcinku

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 29 Poczesna-Koziegłowy), lekkie samochody ci ęż arowe (13,4% na odcinku Cz ęstochowa- Poczesna i 14,1% na odcinku Poczesna-Koziegłowy) oraz samochody ci ęż arowe (23,9% na odcinku Cz ęstochowa-Poczesna i 19,8% na odcinku Poczesna-Koziegłowy)

Hałas Do głównych źródeł uci ąż liwo ści akustycznej dla środowiska nale żą przede wszystkim: ruch drogowy i kolejowy, prowadzona działalno ść przemysłowa, oraz ró żnego rodzaju zakładu rzemie ślnicze, handlowe, szczególnie usytuowane w zabudowie mieszkaniowej. Dominuj ącym źródłem zakłóce ń klimatu akustycznego środowiska jest hałas komunikacyjny. Obserwowany wzrost liczby pojazdów zarówno osobowych jak i ci ęż arowych, wzmo żony ruch tranzytowy (towarowy i osobowy) w komunikacji krajowej i mi ędzynarodowej powoduj ą ci ągły wzrost poziomu hałasu w środowisku. Staje si ę to coraz bardziej uci ąż liwe dla mieszka ńców, szczególnie w otoczeniu dróg o wysokim nat ęż eniu ruchu pojazdów. Dla drogi krajowej nr 1 średnia ze zmierzonych warto ści równowa żnego poziomu dźwi ęku w porze dziennej poza obr ębem miast (w odległo ści 7,5m od kraw ędzi jezdni) wynosił 74,3dB(A). Z wykonanych bada ń wynika, i ż równowa żny poziom hałasu na odcinku Wrzosowa-Wanaty kształtował si ę w przedziale 70,0 do 75dB(A) oraz stanowił du żą uci ąż liwo ść dla terenów otaczaj ących. Zgodnie z opracowan ą przez Pa ństwowy Zakład Higieny skal ą subiektywnych uci ąż liwo ści zewn ętrznych hałasów komunikacyjnych, hałas o nat ęż eniu: • poni żej 52dB(A) – stanowi mał ą uci ąż liwo ść , • od 52 do 62dB(A) – średni ą uci ąż liwo ść , • od 63 do 70dB(A) – du ża uci ąż liwo ść , • powy żej 70dB(A) – bardzo du żą uci ąż liwo ść . Z wykonanych pomiarów akustycznych dla drogi krajowej nr 1 wynika równie ż, iż dla terenów zabudowy mieszkaniowej poziom progowy – 75dB dla pory dziennej, dla dróg i linii kolejowych przekroczony został w punkcie pomiarowym na terenie miasta Cz ęstochowy o 4,7dB i w Wanatach o 2,7dB. Nie stwierdzono natomiast przekrocze ń w punkcie pomiarowym we Wrzosowej. Poziom progowy hałasu – 70dB dla pory nocnej przekroczony został na terenie gminy w miejscowo ści Wrzosowa o 0,5dB, oraz w s ąsiednich punktach pomiarowych, poza terenem gminy Poczesna – w Cz ęstochowie o 7,1dB i w Wanatach od 0,5 do 4,7dB. Dominuj ącym źródłem zakłóce ń klimatu akustycznego zwłaszcza w porze nocy są pojazdy ci ęż arowe, oraz osobowe rozwijaj ące du że pr ędko ści, powy żej 90 km/h.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 30 Źródłem hałasu na terenie gminy jest równie ż składowisko odpadów w Młynku- Sobuczynie. Z wykonanego dla składowiska przegl ądu ekologicznego wynika, i ż:

• hałas emitowany do środowiska z istniej ącej działki eksploatacyjnej składowiska (przy pracy spychacza, trzech pojazdach wyładowuj ących odpady, oraz czterech samochodach w ruchu) rozprzestrzenia si ę na odległo ść ok. 250 m przy wysoko ści – 6 m usypanej pryzmy.

• poziom równowa żny hałasu 50dB emitowany do środowiska przy 60 samochodach dowo żą cych odpady, oraz wyje żdżaj ących z terenu składowiska od strony Sobuczyny si ęga od jezdni w gł ąb terenu na odległo ść 30m .

• poziom równowa żny hałasu 50dB emitowany do środowiska przy 40 samochodach dowo żą cych, oraz wyje żdżaj ących od strony Huty Starej sięga od jezdni w gł ąb terenu na odległo ść 20m .

• przy analizowanym wyposa żeniu i intensywno ści kursowania pojazdów (100 pojazdów w ci ągu 8 godzin) oraz wysoko ści ukształtowanej pryzmy – 16 m, zasi ęg negatywnego oddziaływania hałasu nie przekroczy odległo ści 500 m . Brak bada ń monitoringowych hałasu przemysłowego, oraz kolejowego uniemo żliwia ocen ę stopnia jego uci ąż liwo ści.

Promieniowanie elektromagnetyczne Linie przesyłowe wysokiego napi ęcia 110 i 220kV oraz urz ądzenia o napi ęciach 220, 110, 30 i 15kV pracuj ące w stacji elektroenergetycznej Wrzosowa generuj ą pola elektryczne i magnetyczne. Dotychczas nie zostały wydane przepisy wykonawcze do „Prawa ochrony środowiska” w zakresie ochrony przed polami elektromagnetycznymi. W zwi ązku z tym nie są prowadzone badania promieniowania. Nie zostały ustanowione obszary ograniczonego użytkowania dla tych obiektów. Rozporz ądzenie MO ŚZNiL z 11 sierpnia 1998r. na obszarach zabudowy mieszkaniowej, oraz na obszarach, na których zlokalizowane s ą zwłaszcza szpitale, żłobki, przedszkola, internaty dopuszczało nat ęż enie pola elektrycznego nie wi ększe ni ż 1kV/m przy elektroenergetycznym promieniowaniu niejonizuj ącym o cz ęstotliwo ści 50Hz. Wzdłu ż linii WN 110 i 200kV oraz wokół stacji Wrzosowa powinien pozosta ć wolny od zabudowy i wysokiej ro ślinno ści pas terenu. Strefy techniczne wokół urz ądze ń stacji energetycznych z reguły zawieraj ą si ę wewn ątrz ogrodzenia stacji.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 31 1.4. Struktura gruntów

Poczesna poło żona jest na obszarze ok. 60 km 2, tj. 6.013 ha. Użytki rolne stanowi ą: 66%, lasy 416% natomiast pozostałe grunty i nieu żytki stanowi ą: 18% ogółu obszaru gminy.

Tablica 12. Grunty w gminie Poczesna w ha Wyszczególnienie 2005 UŻYTKI ROLNE grunty orne 2.631 sady 26 łąki 952 pastwiska 353 LASY lasy i grunty le śne 983 POZOSTAŁE GRUNTY I NIEU ŻYTKI Pozostałe grunty i nieu żytki 1.068 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Tablica 13. Struktura gruntów w Gminie Poczesna

POZOSTAŁE GRUNTY I NIEU ŻYTKI 18%

LASY 16% UŻYTKI ROLNE 66%

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 32 1.5. Infrastruktura techniczna

1.5.1. Komunikacja

Podstawowym uwarunkowaniem jest poło żenie gminy na skrzy żowaniu głównego krajowego szlaku komunikacyjnego, jakim jest droga krajowa DK – 1 z drogami wojewódzkimi 904 Poczesna – Konopiska - Blachownia i 791 Poczesna – Poraj – Myszków – Zawiercie. Wa żnym elementem usytuowania geograficznego jest droga krajowa nr 1: Warszawa - Katowice oraz magistrala kolejowa Warszawa - Cz ęstochowa - Katowice. Przez gmin ę przebiegaj ą krzy żuj ące si ę drogi w kierunku Zawiercia, Opola, Katowic i Cz ęstochowy maj ą korzystny walor w rozwoju gospodarczym gminy. Przez teren gminy planowany jest przebieg transeuropejskiego korytarza transportowego (autostrada A1) – newralgicznego szlaku transportowego i komunikacyjnego o znaczeniu krajowym i europejskim: Gda ńsk – Bratysława.

Tablica 14. Powi ązania komunikacyjne Gminy Poczesna

Źródło: Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Poczesna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 33 Długo ść dróg przecinaj ących teren gminy wynosi: − droga krajowa nr 1: 7,6 km, − drogi wojewódzkie: 8,5 km, − drogi powiatowe: 30,2 km, − drogi gminne: 58,8 km, w ok. 50% wymagaj ące modernizacji i pokrycia nawierzchni ą bitumiczn ą.

Drogi wojewódzkie i powiatowe wymagaj ą poprawy stanu w obr ębie terenów zainwestowanych. Drogi i ulice gminne wymagaj ą modernizacji oraz budowy brakuj ących odcinków dróg, chodników i odwodnienia. Gmina Poczesna zlokalizowana jest ok. 40 km od Mi ędzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice” w Pyrzowicach. Port posiada terminal pasa żerski o przepustowo ści 700.000 pasa żerów rocznie, utrzymuje stałe poł ączenia z portami krajowymi i zagranicznymi, w tym z najważniejszymi lotniskami Europy (Frankfurtem n. Menem, Bruksel ą, Pary żem, Londynem, Wiedniem, Zurychem, Hanowerem, Koloni ą, Hamburgiem). Ka żdego roku port lotniczy notuje kilkudziesi ęcioprocentowy wzrost przewozów cargo.

1.5.2. Zaopatrzenie w wod ę

Zapotrzebowanie wody dla gminy jest i b ędzie pokrywane z uj ęć wód wgł ębnych zlokalizowanych w gminach s ąsiednich (Cz ęstochowa, Konopiska). Woda b ędzie dostarczana poprzez istniej ące magistrale wodoci ągowe. Sie ć wodoci ągowa zostanie rozbudowana na bazie istniej ącego układu w miar ę potrzeb wyst ępuj ących przy wprowadzaniu zainwestowania na nowe tereny.

Długo ść sieci rozdzielczej w 2005r. wyniosła: 76,8 km, natomiast liczba przył ączy do budynków mieszkalnych: 2.973 szt. Ludno ść miasta korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej: 11.753 osób w 2005r. (ok. 95% ogółu mieszka ńców gminy). Zu życie wody wyniosło: 404,8 dam3.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 34 Tablica 15. Zaopatrzenie w wod ę w Gminie Poczesna Jednostka Wyszczególnienie 2002 2003 2004 2005 2005 miary długo ść czynnej sieci rozdzielczej km 73,5 75,5 76,3 76,8 76,8 długo ść czynnej sieci rozdzielczej stanowi ącej własno ść gminy km 0 0 0 0 0 długo ść czynnej sieci rozdzielczej stanowi ącej własno ść gminy, eksploatowanej przez jednostki gospodarki komunalnej km 0 0 0 0 0 poł ączenia prowadz ące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt 2.857 2.900 2.932 2.973 2.973 Woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 399,1 416,4 401,6 404,8 404,8 mieszkania w budynkach mieszkalnych nowo doł ączonych do sieci wodoci ągowej miesz. 9 21 - - - ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 11.541 11.616 11.731 11.753 11.753 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

1.5.3. Odprowadzanie ścieków

Odprowadzanie ścieków sanitarnych z wszystkich miejscowo ści w gminie odbywa si ę poprzez istniej ącą i projektowan ą kanalizacj ę sanitarn ą do istniej ących oczyszczalni ścieków. System kanalizacji grawitacyjnej i ci śnieniowej zwi ązany jest z nast ępuj ącymi oczyszczalniami ścieków: - oczyszczalni ą ścieków w Hucie Starej B o przepustowo ści 592 m 3/d; zasi ęg obsługi: Huta Stara B i cz ęść Wrzosowej, - oczyszczalni ą ścieków w Kolonii Poczesnej o przepustowo ści 715 m 3/d; zasi ęg obsługi: Kolonia Poczesna, Poczesna, Huta Stara A, Bargły, Michałów, Nierada i Mazury, - centraln ą oczyszczalni ą ścieków w Cz ęstochowie, odprowadzanie ścieków z Wrzosowej, Brzezin Nowych, Brzezin Kolonii i Sobuczyny. - oczyszczalni ą supermarketu „Auchan” w Nowej Wsi.

W Gminie Poczesna długo ść czynnej kanalizacji sanitarnej w 2006r. wyniosła: 20,83 km natomiast liczba przył ączy do budynków mieszkalnych: 268 szt. Liczba osób korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej: 2.783 osób - ok. 22% ogółu mieszka ńców gminy.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 35 Tablica 16. Odprowadzanie ścieków w Gminie Poczesna Jednostka Wyszczególnienie 2002 2003 2004 2005 2006 miary długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej km 8,6 8,6 10,5 10,5 20,83 długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej stanowi ącej własno ść gminy km 0 0 0 0 długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej stanowi ącej własno ść gminy eksploatowanej przez jednostki gospodarki komunalnej km 0 0 0 0 poł ączenia prowadz ące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt 172 218 258 259 268 mieszkania w budynkach mieszkalnych nowo doł ączonych do sieci kanalizacyjnej miesz. 45 38 - - - ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej osoba 2.259 2.379 2.505 2.510 2783 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

1.5.4. Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą

Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą jest pokrywane z Krajowego Systemu Energetycznego poprzez: - Krajowy Punkt Zasilaj ący – Wrzosowa 220/110/30/15 kV, - Główny Punkt Zasilaj ący – Poraj 110/ 15 kV, - Projektowany główny Punkt Zasilaj ący 110/15 kV zlokalizowanej w Nowej Wsi.

Przez teren gminy przebiegaj ą nast ępuj ące linie wysokiego napi ęcia: - 220 kV Wrzosowa – Joachimów, - 110 kV Wrzosowa w kierunku Herb, Myszkowa, Miasteczka Śląskiego, Cz ęstochowy – Kawodrzy, Jukłanki, i Joachimowa.

1.5.5. Zaopatrzenie w gaz

Zaopatrzenie w gaz odbiorców w gminie odbywa si ę poprzez istniej ącą sie ć gazow ą średniopr ęż ną zasilan ą ze stacji redukcyjno – pomiarowej oraz z przebiegaj ących przez gmin ę gazoci ągów magistralnych: wysokopr ęż nego Ø 250 i średniopr ęż nych Ø 350 relacji Cz ęstochowa –Trzebiesławice.

Długo ść sieci czynnej sieci przesyłowej wynosi w gminie 8,8 km, natomiast sieci rozdzielczej: 90,8 km. W 2005r. liczba czynnych połącze ń do budynków wynosiła: 1.664 szt, natomiast odbiorców gazu: 1.583 gospodarstwa domowe. W analizowanym okresie czasu zu żyto: 1.617,90 tys. m3 gazu, w tym na ogrzanie mieszka ń: 1.432,9 tys. m3. Liczba osób korzystaj ących z sieci gazowej wyniosła: 4.957 – tj. 40%.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 36 Tablica 17. Zaopatrzenie w gaz w Gminie Poczesna Jednostka Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 miary Długo ść czynnej sieci ogółem km - - 98,5 99 99,6 Długo ść czynnej sieci przesyłowej km - - 9,2 9,2 8,8 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej w km km - - 89,3 89,8 90,8 Długo ść czynnej sieci rozdzielczej w m m 98.061 98.131 - - - czynne poł ączenia do budynków mieszkalnych szt 1.536 1.559 1.594 1.631 1.664 odbiorcy gazu gosp.dom. 1.444 1.473 1.542 - 1.583 odbiorcy gazu ogrzewaj ący mieszkania gazem gosp.dom. - 1.077 - - 1.144 Zużycie gazu w tys. m3 tys.m3 1.519,00 1.690,00 - - 1.617,90 Zużycie gazu w hm3 hm3 - - 1,4 1,4 - zu życie gazu na ogrzewanie mieszka ń w tys. m3 tys.m3 - 1.500,0 - - 1.432,9 zu życie gazu na ogrzewanie mieszka ń w hm3 hm3 - - - 0,9 - Ludno ść korzystaj ąca z sieci gazowej osoba - - 5.217 4.937 4.957 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

1.5.6. Gospodarka odpadami

Uwzgl ędniaj ąc popraw ę stanu gospodarki odpadami przyjmuje si ę nast ępuj ące kierunki działa ń: - wdro żenie systemu segregacji odpadów u źródła ich powstawania poprzez prowadzenie akcji informa cyjnej, edukacyjnej, wyposa żenie miejscowo ści w pojemniki na poszczególne rodzaje odpadów, zorganizowanie punktów odbioru (skupu) odpadów użytkowych, - wywóz odpadów nieu żytkowych na składowisko odpadów w Młynku – Sobuczynie, - modernizacj ę składowiska w Młynku – Sobuczynie poprzez realizacje oczyszczalni odcieków, odgazowanie składowiska, energetyczne wykorzystanie biogazu oraz budow ę kwater selektywnego składowania odpadów i kompostowni.

Tablica 18. Liczba odpadów zebranych w ci ągu 2005r. na terenie Gminy Poczesna Jednostka Wyszczególnienie 2005 miary Zmieszane odpady zebrane w ci ągu roku – ogółem, w tym: tona 1 982,2 z gospodarstw domowych tona 1 053,3 odpady zdeponowane na składowiskach w % zebranych % 100,0 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 37 Identyfikacja problemów

• Degradacja terenów i obiektów poprzemysłowych i powojskowych, • dewastacja gleb i krajobrazu zwi ązana z był ą eksploatacj ą złó ż mineralnych (nieu żytki, u żytki kopalne i tereny ró żne, w tym hałdy pokopalniane), • Zły stan substancji architektonicznej przede wszystkim budynków, w tym zabytków kulturowych i turystycznych, • Zły stan zabytków kulturowych i atrakcji turystycznych (pogł ębiaj ąca si ę degradacja dziedzictwa kulturowego), • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obiektów kulturalnych oraz rekreacyjno – wypoczynkowych, • Nieefektywne wykorzystanie obiektów zlokalizowanych na obszarach obj ętych ochron ą konserwatorsk ą, • Niewła ściwe zabezpieczenie obiektów dziedzictwa kulturowego lub jego brak, • Niewystarczaj ąca, słaba ekspozycja, oznakowanie i promocja obiektów kultury i turystyki, • Niezadowalaj ący stan infrastruktury technicznej i drogowej, brak miejsc parkingowych o odpowiednim standardzie, • Konieczno ść kontynuacji rozwoju i modernizacji sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, • Degradacja środowiska naturalnego, w tym terenów zielonych.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 38 2. Gospodarka

2.1. Główni pracodawcy

Na terenie gminy funkcjonuj ą przedsi ębiorstwa zajmuj ące si ę działalno ści ą w zakresie produkcji i usług. Wi ększo ść firm dysponuje przestarzałym sprz ętem oraz parkiem maszynowym i nie wykorzystuje nowoczesnych technologii i innowacyjnych środków produkcji, co stanowi powa żną barier ę w rozwoju firm oraz wzrostu ich konkurencyjno ści. Mała liczba przedsi ębiorstw dysponuje nowoczesnymi urz ądzeniami, dzi ęki którym produkuje wysokiej marki towary oraz dostarcza najlepszej jako ści usługi. Zlokalizowane w ró żnych miejscowo ściach podmioty gospodarcze zapewniaj ą zatrudnienie mieszka ńcom i nadaj ą pozytywne impulsy rozwojowi gospodarczemu gminy. Najwi ęcej podmiotów gospodarczych prowadzi swoj ą działalno ść w Nowej Wsi, Wrzosowej i Poczesnej. Sprzyja temu korzystne poło żenie tych miejscowo ści w pobli żu drogi krajowej DK-1. Najliczniejsz ą grup ę stanowi ą placówki handlowe o różnorodnej bran ży. Hurtownie i magazyny, zakłady usługowe zaspokajaj ą potrzeby klientów, a dost ęp do nich nie stwarza problemu mieszka ńcom. Pozytywn ą rol ę spełniaj ą liczne zakłady produkcyjne zatrudniaj ące od 30 do 300 pracowników. Farby i lakiery, meble, zabawki, wyroby ceramiczne, wózki dzieci ęce, usługi motoryzacyjne oraz produkcja samochodów stra żackich - to najbardziej znane w regionie, w kraju i poza granicami wyrobu stanowi ące wizytówk ę gminy. Dogodno ść dojazdu - trasa DK-1, a w przyszło ści autostrada, poło żenie w pobli żu wi ększych aglomeracji, łatwo ść w zakupie nieruchomo ści i uzyskanie lokalizacji na budow ę zakładów, hurtowni, domów mieszkalnych oraz du że mo żliwo ści w pozyskaniu pracowników – to atrakcyjna oferta i zach ęta gminy do inwestowania na jej terenie. Główni pracodawcy działaj ący na terenie gminy to: - Supermarket AUCHAN w Nowej Wsi, - PHU STAMAR Sp. z o.o. w Poczesnej, - PRESS – GLASS sp. zo.o. w Nowej Wsi, - ZETPOL PPH w Poczesnej, - PPHU – KROMIS – BIS we Wrzosowej, - UNI – LANG we Wrzosowej, - BOCAR w Korwinowie, - Salon Serwis Polaczek w Kolonii Poczesnej, - MERCEDES – BENZ sp. z o.o. w Kolonii Poczesnej, - PPHU OSINY w Kolonii Borek.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 39 2.2. Podmioty gospodarcze w danych sektorach

Tablica 19. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorów własno ściowych Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 OGÓŁEM 850 886 884 852 857 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej ogółem 23 53 53 54 54 pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego ogółem 19 19 19 20 20 przedsi ębiorstwa pa ństwowe 0 0 0 0 0 spółki handlowe 1 1 1 1 1 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 0 0 0 0 0 pa ństwowe i samorz ądowe jednostki prawa bud żetowego, gospodarstwa pomocnicze 0 0 0 0 0 Sektor prywatny podmioty gospodarki narodowej ogółem 827 833 831 798 803 osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą 679 683 683 641 650 spółki handlowe 33 42 47 57 58 spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego 7 7 7 9 9 spółdzielnie 4 4 4 4 4 fundacje 0 0 0 0 0 stowarzyszenia i organizacje społeczne 15 15 16 17 18

Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Liczba jednostek zarejestrowanych w Poczesnej w latach 2001 – 2005 kształtowała si ę na poziomie od: 886 szt. w 2002r. i spadła do 857 szt. w 2005r. Jednostki sektora publicznego stanowi ą: ok. 6% ogółu zarejestrowanych jednostek, natomiast jednostki sektora prywatnego: 94%. W gminie swoj ą siedzib ę maj ą: 20 jednostki prawa bud żetowego pa ństwowe i komunalne oraz 1 spółka prawa handlowego. W sektorze prywatnym najwi ększy odsetek, tj. ponad 80% (650 podmiotów) stanowią osoby fizyczne prowadz ące działalno ść gospodarcz ą, nast ępnie spółki prawa handlowego z udziałem kapitału zagranicznego: 9 jednostek - ok. 2%. Natomiast stowarzyszenia i organizacje społeczne stanowi ą ok. 2% (18 jednostek).

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 40 2.3. Struktura podstawowych bran ż gospodarki

Gmina jest o środkiem o po średniej strukturze gospodarczej z dominacj ą sektora rolnictwa, nie najlepiej rozwini ętym przemysłem i do ść dobrze działaj ącym sektorem usług Na terenie gminy przewa ża działalno ść z zakresu handlu (detalicznego i hurtowego) – ok. 35% ogółu podmiotów gospodarczych oraz przetwórstwa przemysłowego – ponad 21%,

Tablica 20. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane wg sekcji PKD Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 OGÓŁEM 850 886 884 852 857 sektor publiczny 23 53 53 54 54 sektor prywatny 827 833 831 798 803 A Rolnictwo, łowiectwo i le śnictwo ogółem 27 31 31 27 30 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 27 31 31 27 30 B Rybactwo ogółem 0 0 0 0 0 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 0 0 0 0 0 C Górnictwo ogółem 1 1 1 1 1 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 1 1 1 1 1 D Przetwórstwo Przemysłowe ogółem 187 187 193 186 182 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 187 187 193 186 182 E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi ę elektryczn ą, gaz, wod ę ogółem 1 0 0 0 0 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 1 0 0 0 0 F Budownictwo ogółem 96 92 87 78 79 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 96 92 87 78 79 G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodów, motocykli oraz artykułów u żytku osobistego i domowego ogółem 293 300 305 298 303 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 293 300 305 298 303 H Hotele i restauracje ogółem 25 24 23 21 18 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 25 24 23 21 18

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 41 Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 I Transport, gospodarka magazynowa i ł ączno ść ogółem 61 60 57 56 53 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 61 60 57 56 53 J Po średnictwo finansowe ogółem 19 20 19 15 15 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 19 20 19 15 15 K Obsługa nieruchomo ści, wynajem i usługi zwi ązane z prowadzeniem działalno ści gospodarczej ogółem 66 96 92 90 90 sektor publiczny 3 32 32 32 32 sektor prywatny 63 64 60 58 58 L Administracja publiczna i obrona narodowa; obowi ązkowe ubezpieczenie społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne ogółem 10 10 9 9 9 sektor publiczny 3 3 2 2 2 sektor prywatny 7 7 7 7 7 M Edukacja ogółem 8 8 15 16 18 sektor publiczny 7 7 13 14 14 sektor prywatny 1 1 2 2 4 N Ochrona zdrowia i pomoc społeczna ogółem 20 20 14 14 16 sektor publiczny 8 8 3 3 3 sektor prywatny 12 12 11 11 13 O Działalno ść usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała ogółem 36 37 38 41 43 sektor publiczny 2 3 3 3 3 sektor prywatny 34 34 35 38 40 P Gospodarstwa domowe zatrudniaj ące pracowników ogółem 0 0 0 0 0 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 0 0 0 0 0 Q Organizacje i zespoły eksterytorialne ogółem 0 0 0 0 0 sektor publiczny 0 0 0 0 0 sektor prywatny 0 0 0 0 0 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 42 2.4. Rynek pracy

Powiatowy Urz ąd Pracy w Cz ęstochowie jako powiatowa administracja zespolona samorz ądu powiatowego pod zwierzchnictwem Prezydenta Miasta Cz ęstochowy zajmuje si ę problematyk ą bezrobocia na terenie miasta Cz ęstochowy oraz powiatu cz ęstochowskiego i realizuje zadania okre ślone w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r t.j. Dz.U. nr 99 z 2004 roku poz. 1001 z pó źniejszymi zmianami) w powiecie cz ęstochowskim liczba bezrobotnych wynosiła 8 568 osób (Filia w Koniecpolu - 2 157). tj. o 203 wi ęcej, ni ż w poprzednim miesi ącu.

Tablica 21. Liczba osób bezrobotnych w Powiecie Cz ęstochowskim Liczba bezrobotnych – Powiat Cz ęstochowski - gminy stan w dn. 31.12.2006r. Blachownia 904 Janów 458 Kamienica Polska 292 Kłomnice 814 Konopiska 608 Kruszyna 291 Mstów 491 Mykanów 687 Olsztyn 429 Poczesna 677 Rędziny 641 Starcza 119 Koniecpol 1063 Dąbrowa Zielona 367 Lelów 404 Przyrów 323 RAZEM 8568 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Rejestrowane bezrobocie na wsi wyst ępuje w powiecie cz ęstochowskim ziemskim. Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Zamieszkali na wsi stanowili 85,1% ogółu bezrobotnych Powiatu Cz ęstochowskiego. Z omawianej populacji 771 osób posiadało prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Liczba kobiet bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy z terenu powiatu: wynosiła 4.399 osób i stanowiła ok. 52% ogółu bezrobotnych. Grupa osób zwolnionych z przyczyn dotycz ących zakładu pracy stanowiła 3,4% i wynosiła 284 osób. Według stanu na dzie ń 31.12.2006r. liczba osób z prawem do zasiłku z terenu Powiatu Cz ęstochowskiego wynosiła: 902 osoby.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 43 Na koniec grudnia 2006r. z powiatu cz ęstochowskiego w urz ędzie zarejestrowane było: 1.610 osób do 25 roku życia – 14,4% ogółu bezrobotnych ( w tym w Filii - 508 ), Bezrobotni 1.658 osób powy żej 50 roku życia. Osoby długotrwale bezrobotne to osoby pozostaj ące w rejestrze powiatowego urz ędu pracy ł ącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat z wył ączeniem okresów odbywania sta żu i przygotowania zawodowego w miejscu pracy. W ko ńcu grudnia 2006 roku w ewidencji figurowało 5.600 osób z powiatu cz ęstochowskiego. W grudniu 2006 prac ę rozpocz ęło: 318 osób z powiatu cz ęstochowskiego, z tego niesubsydiowan ą – 262, a subsydiowan ą – 56 (prace interwencyjne rozpocz ęło 20 osób, roboty publiczne - 5, podj ęcie pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia – 5, otrzymanie dotacji na rozpocz ęcie działalno ści gosp. – 26). Stopa bezrobocia w powiecie cz ęstochowskim na koniec 2006r. kształtowała si ę na poziomie 19,2%.

W 2006r. na terenie gminy Poczesna było 677 osób bezrobotnych (zarejestrowanych w Powiatowym Urz ędzie Pracy w Cz ęstochowie), w tym z prawem do zasiłku: 94 osoby. Liczba nowych ofert pracy wyniosła: 118. W ramach aktywnych form działania urz ędu pracy osoby bezrobotne z obszaru gminy skorzystały z nast ępuj ącego wsparcia: - sta że: 32 osoby, - dotacje indywidualne: 9 osób, - prace w ramach refundacji kosztów: 6 osób, - prace interwencyjne: 12 osób, - roboty publiczne: 6 osób, - szkolenia: 18 osób, - przygotowanie zawodowe w miejscu pracy: 1 osoba, - prace społecznie u żyteczne: 12 osób.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 44 Tablica 22. Sytuacja na lokalnym rynku pracy w Powiecie Cz ęstochowskim w 2006r.

Liczba Aktywne formy działania urzędu pracy Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych z Oferty Praca w Przygoto zwolnionych z Dotacje Prace Prace GMINA bezrobotnych prawem do pracy ramach Szko wanie przyczyn Staż indywi interwen Roboty społecznie zasiłku refunda lenia zawod. w zakładu pracy dualne cyjne publiczne użyteczne cji miejscu

Ogółem kobiety Razem kobiety Razem Kobiety kosztów pracy Blachownia 904 476 102 35 47 28 91 46 11 4 13 11 33 1 5 Janów 458 258 38 12 7 5 142 32 3 0 54 20 10 21 13 Kamienica P 292 136 37 18 11 5 64 26 9 1 6 9 13 4 12 Kłomnice 814 413 84 38 38 25 108 44 8 5 11 10 25 2 27 Konopiska 608 310 76 37 24 12 146 49 6 3 22 13 19 4 18 Kruszyna 291 146 32 11 8 4 39 24 3 1 7 9 10 0 14 Mstów 491 235 58 20 29 14 89 26 10 3 11 10 15 0 0 Mykanów 687 356 63 28 18 10 125 47 9 2 12 13 20 4 10 Olsztyn 429 222 55 28 13 9 59 31 6 4 4 11 20 1 12 Poczesna 677 354 94 42 25 14 118 32 9 6 12 6 18 1 12 Rędziny 641 338 66 32 28 22 99 29 10 7 16 20 17 5 28 Starcza 119 71 19 9 3 0 17 18 6 1 0 8 3 0 0 Koniecpol 1063 558 94 31 18 10 735 127 23 5 82 52 88 125 30 Dąbrowa Z. 367 185 32 8 6 5 105 16 2 2 20 6 20 16 43 Lelów 404 200 26 11 4 2 125 55 6 1 16 7 34 30 28 Przyrów 323 141 26 10 5 3 62 21 5 3 6 9 24 5 17 OGÓŁEM 8568 4399 902 370 284 168 2124 623 126 48 292 214 369 219 269 Źródło: Powiatowy Urz ąd Pracy w Cz ęstochowie

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 45 Identyfikacja problemów

• Wysoki poziom bezrobocia • Brak instytucji otoczenia biznesu, w tym z zakresu wspierania rozwoju przedsi ębiorczo ści, inicjatyw gospodarczych • Słaba promocja lokalnych przedsi ębiorstw • Brak korzystnych instrumentów finansowych na rozwój przedsi ębiorstw (w tym utworzenie nowych) • Mała liczba spółek Prawa Handlowego • Du ży udział firm handlowych w całkowitej liczbie przedsi ębiorstw • Brak lub mały udział bran ż z zakresu nowoczesnych technologii • Mała liczba przedsi ębiorstw z bran ży: turystyka, usługi finansowe • Słaba kondycja przemysłu – zdekapitalizowany maj ątek produkcyjny • Mały potencjał inwestycyjnych lokalnych przedsi ębiorstw • Słabo rozwini ęte rzemiosło • Niedostateczne zainteresowanie inwestorów zewn ętrznych

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 46 3. Strefa społeczna

3.1. Struktura demograficzna i społeczna

Liczba ludno ści na terenie Gminy Poczesna wynosiła w 2005r.: 12.478 osób, z czego kobiety stanowiły 51,5% ogółu mieszka ńców.

Tablica 23. Struktura ludno ści w Gminie Poczesna Wyszczególnienie j.m. 2001 2002 2003 2004 2005 ogółem osoba 12.305 12.278 12.354 12.470 12.478 męż czy źni osoba 5.974 5.968 5.979 6.046 6.046 kobiety osoba 6.331 6.310 6.375 6.424 6.432 w wieku przedprodukcyjnym ogółem osoba 2.802 2.670 2.627 2.600 2.510 męż czy źni osoba 1.433 1.371 1.349 1.334 1.279 kobiety osoba 1.369 1.299 1.278 1.266 1.231 w wieku produkcyjnym ogółem osoba 7.472 7.560 7.657 7.795 7.879 męż czy źni osoba 3.869 3.915 3.948 4.022 4.071 kobiety osoba 3.603 3.645 3.709 3.773 3.808 w wieku poprodukcyjnym ogółem osoba 2.031 2.048 2.070 2.075 2.089 męż czy źni osoba 672 682 682 690 696 kobiety osoba 1.359 1.366 1.388 1.385 1.393 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

W 2005r. struktura ludno ści kształtowała si ę nast ępuj ąco: - osoby w wieku przedprodukcyjnym: 20,1%, - osoby w wieku produkcyjnym: 63,1% - osoby w wieku poprodukcyjnym: 16,8% ogółu mieszkańców. Wśród ludno ści w wieku poprodukcyjnym przewa żały kobiety: ponad 66,7% ogółu osób w tym przedziale wiekowym, natomiast liczba kobiet w pozostałych przedziałach ró żniła si ę nieznacznie od liczby m ęż czyzn.

Tablica 24. Wska źniki modułu gminnego Wyszczególnienie 2002 2003 2004 2005 ludno ść na 1 km2 204 205 207 208 kobiety na 100 m ęż czyzn 106 107 106 106 mał żeństwa na 1000 ludno ści 4,2 5,1 4,7 4,8 urodzenia żywe na 1000 ludno ści 8,9 8,8 9,3 8,7 zgony na 1000 ludno ści 11,8 10,1 11,5 10,3 przyrost naturalny na 1000 ludno ści -2,9 -1,3 -2,3 -1,5 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 47 Liczba ludno ści na 1 km² w 2005r. wyniosła: 208 osób. W gminie przypada 106 kobiet na 100 m ęż czyzn. W Poczesnej kształtuje si ę ujemny przyrost naturalny na 1000 ludno ści w 2005r. wyniósł: - 1,5. Ujemny wska źnik przyrostu naturalnego ulega nieznacznym wahaniom w poszczególnych latach. Według płci przyrost naturalny kobiet kształtuje si ę na poziomie dodatnim, natomiast m ęż czyzn – ujemnym.

Tablica 25. Ruch naturalny wg płci Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005

Urodzenia żywe ogółem 88 109 107 114 108 męż czy źni 56 50 58 63 50 kobiety 32 59 49 51 58 Zgony ogółem ogółem 131 144 123 142 127 męż czy źni 67 74 83 87 75 kobiety 64 70 40 55 52 Zgony niemowl ąt ogółem 0 0 3 2 1 męż czy źni 0 0 1 2 1 kobiety 0 0 2 0 0 Przyrost naturalny ogółem -43 -35 -16 -28 -19 męż czy źni -11 -24 -25 -24 -25 kobiety -32 -11 9 -4 6 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

Saldo migracji w ruchu wewn ętrznym jest dodatnie i ulega niewielkim zmianom. Dominuj ąca liczba migracji odbywa si ę w ruchu wewn ętrznym. Analizuj ąc saldo migracji na pobyt stały wg typu i kierunków - wi ększa liczba osób migruje z miasta, ni ż z obszarów wiejskich do gminy. Natomiast wymeldowania do miast i wsi nie ró żni ą si ę od siebie znacz ąco. Liczba migracji zagranic ę lub z zagranicy jest znikoma. Tablica 26. Migracje wewn ętrzne i zewn ętrzne Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 Migracje na pobyt stały gminne wg typu, kierunku i płci migrantów zameldowania w ruchu wewn ętrznym ogółem 165 137 207 187 182 męż czy źni 76 81 105 93 93 kobiety 89 56 102 94 89 zagranica ogółem 0 1 4 1 1 męż czy źni 0 1 2 0 0 kobiety 0 0 2 1 1

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 48 Wyszczególnienie 2001 2002 2003 2004 2005 wymeldowania w ruchu wewn ętrznym ogółem 106 118 99 91 136 męż czy źni 43 58 42 44 58 kobiety 63 60 57 47 78 zagranica ogółem 0 0 0 0 0 męż czy źni 0 0 0 0 0 kobiety 0 0 0 0 0 saldo migracji w ruchu wewn ętrznym ogółem 59 19 108 96 46 męż czy źni 33 23 63 49 35 kobiety 26 -4 45 47 11 zagranica ogółem 0 1 4 1 1 męż czy źni 0 1 2 0 0 kobiety 0 0 2 1 1 Migracje na pobyt stały gminne wg typu i kierunku zameldowania ogółem 165 138 211 188 183 miasta 122 105 172 150 140 wie ś 43 32 35 37 42 zagranica 0 1 4 1 1 wymeldowania ogółem 106 118 99 91 136 miasta 74 84 56 63 77 wie ś 32 34 43 28 59 zagranica 0 0 0 0 0 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

3.2. Infrastruktura społeczna

3.2.1. Edukacja

Na terenie gminy funkcjonuj ą nast ępuj ące placówki o światowe: - 3 Gimnazja, - 5 Szkół Podstawowych, - 4 Przedszkola.

Program wychowawczy realizowany w placówkach o światowych obejmuje: - D ąż enie do wszechstronnego rozwoju osobowego ucznia,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 49 - Rozwijanie własnych zainteresowa ń i talentów, - Kształtowanie umiej ętno ści kształtowania wiedzy w praktyce, - Rozwijanie samodzielno ści i odpowiedzialno ści za siebie i innych, - Wyznaczanie celów życiowych i sposobów ich realizacji, - Kształtowanie postaw patriotycznych i dziedzictwo kulturowe, - Rozwijanie umiej ętno ści komunikowania si ę, - Kształtowanie świadomej przynale żno ści do społeczno ści europejskiej.

Bezpo średnie s ąsiedztwo Miasta Cz ęstochowy i dobrze rozwini ęta komunikacja zbiorowa zapewniaj ą łatwy dost ęp do szkół średnich i wy ższych.

Jednym z głównych problemów zwi ązanych z edukacj ą jest zag ęszczenie dzieci i młodzie ży w szkołach i przedszkolach wy ższe ni ż przeci ętne w kraju, jak równie ż słabo rozwini ęta baza sportowo – rekreacyjna szkół gminnych. Powa żnym problemem jest równie ż odpływ z gminy najzdolniejszych absolwentów, w tym równie ż ko ńcz ących studia wy ższe. Do głównych przyczyn nale ży przede wszystkim brak perspektyw rozwoju, co wi ąż e si ę z mo żliwo ści ą podj ęcia ciekawszej i dobrze płatnej pracy, jak równie ż zabezpieczenia potrzeb mieszkaniowych. Wysokie bezrobocie oraz brak dynamicznego rozwoju lokalnej gospodarki wci ąż zmusza młodych ludzi do rejestrowania si ę w Urz ędach Pracy lub do wyjazdu do wi ększych miast.

3.2.2. Ochrona zdrowia i opieka społeczna

Na terenie gminy działaj ą nast ępuj ące obiekty ochrony zdrowia: 3 o środki zdrowia i 4 apteki. Stan zdrowia mieszka ńców nie odbiega od stanu zdrowia mieszka ńców Województwa Śląskiego. Najbardziej rozpowszechnionymi chorobami tego obszaru s ą choroby układu kr ąż enia (mia żdżyca, choroba niedokrwienna serca) oraz choroby dróg oddechowych, wrzodowe i układu kostnego. Na terenie gminy działa Gminny O środek Pomocy Społecznej realizuj ący zadania własne gminy, np.: świadczenie usług opieku ńczych w miejscu zamieszkania, udzielanie zasiłku celowego na pokrycie wydatków w wyniku zdarzenia losowego, udzielanie pomocy w formie pracy socjalnej, zasiłki specjalne: celowe i okresowe, pogrzeby). Do zada ń zleconych o środka nale żą : przyznawanie zasiłków okresowych i stałych, pomoc w wypadku kl ęsk żywiołowych, opłacanie składek ubezpieczenia zdrowotnego dla osób pobieraj ących zasiłek stały, świadczenia rodzinne i alimentacyjne.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 50 3.2.3. Kultura

Tablica 27. Instytucje kultury w Gminie Poczesna Wyszczególnienie j.m. 2005 Domy i o środki kultury, kluby i świetlice instytucje ob. 3 imprezy szt 31 uczestnicy imprez osoba 1.636 zespoły artystyczne szt 6 członkowie zespołów artystycznych osoba 120 Źródło: Bank Danych Regionalnych, Główny Urz ąd Statystyczny, www.stat.gov.pl

W skład biblioteki gminy wchodz ą cztery placówki. Nadrz ędn ą rol ę pełni biblioteka w Poczesnej spełniaj ąc rol ę centralnej biblioteki w gminie. Biblioteka Publiczna Gminy Poczesna mie ści si ę w lokalu przy ulicy Modrzewiowej 3. Rok zało żenia biblioteki 1945r. Czytelnia dysponuje dwudziestoma miejscami i czynna jest w godzinach pracy biblioteki. Ponadto w skład biblioteki wchodzi oddział dla dzieci, wypo życzalnia uniwersalna. Zbiory ogółem: 22.455 woluminów. Usługi biblioteczne: udost ępnianie na zewn ątrz, wypo życzania mi ędzybiblioteczne, informacja bibliograficzna, o regionie, biblioteczna i rzeczowa. Biblioteka dysponuje katalogami alfabetycznym i rzeczowym ksi ąż ek. Filie Biblioteki znajduj ą si ę w miejscowo ściach: Huta Stara B, Nierada, Wrzosowa.

Gminny O środek Kultury Sportu i Rekreacji w Poczesnej działalno ść merytoryczn ą wznowił 1994r. i prowadzona jest ona poprzez: − organizowanie zaj ęć grupowych, − udział i organizowanie przegl ądów i konkursów o zasi ęgu lokalnym i ponadlokalnym, − prezentacj ę twórczo ści artystycznej przed społeczno ści ą gminy na okazjonalnych uroczysto ściach. Powy ższy program jest realizowany pod kierunkiem instruktorów w kołach zainteresowa ń, takich jak: plastyczne, wokalno-instrumentalne, teatralne, tenisa stołowego, zespole folklorystycznym, gminnej orkiestrze d ętej, indywidualn ą nauk ę gry na instrumentach. Najwi ększym zainteresowaniem ciesz ą si ę zaj ęcia w zespole folklorystycznym „Wrzosowianie”, zespole pie śni i ta ńca „T ęcza”, a tak że w gminnej orkiestrze d ętej. Zespół Folklorystyczny „Wrzosowianie” powstał w 1998r. z inicjatywy OSP Wrzosowa, a obecnie działa przy Gminnym O środku Kultury, Sportu i Rekreacji w Poczesnej. Zgromadził w swych szeregach dzieci i młodzie ż w Wrzosowej i okolic w wieku od 6 do 20 lat, razem 34 osoby.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 51 Zespół „Wrzosowianie” koncertowali na wielu scenach krajowych, zdobywaj ąc nagrody i wyró żnienia : 1. Przegl ąd Zespołów Scenicznych OSP Wadowice 1999r. (wyró żnienie), 2. Przegl ąd Zespołów Scenicznych OSP Opatów 2002r. (I miejsce), 3. Festiwal „Złota Lilia” 2002r. (III miejsce oraz wyró żnienie), 4. Mi ędzynarodowe Spotkania Folklorystyczne „Z daleka i bliska” 2001 i 2002r. 5. Dni Europejskiej Kultury Ludowej. Do żynkowe Granie 2001/2002, a w ubiegłym miesi ącu go ścinnie wyst ąpił na W ęgrzech. W 2002r. Zespół Folklorystyczny „Wrzosowianie” został członkiem Mi ędzynarodowej Organizacji JOV. W swoim programie prezentuje ta ńce z regionu: cz ęstochowskiego, lubelskiego, cieszy ńskiego, śląskiego oraz ta ńce narodowe: polonez, mazur, kujawiak i oberek.

Zespół pie śni i ta ńca „T ęcza” powstał w 1999 r. przy GOKSiR w Poczesnej. Zespół bierze udział w wielu przegl ądach i festiwalach, m.in.: Mi ędzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych „Z daleka i bliska”, Festiwalu Kultury Polskiej na Wile ńszczy źnie, „Kwiaty Polskie”, Festiwalu Muzyki Dawnej Pie śni Naszych Korzeni w Cz ęstochowie, Przegl ądzie Młodzie żowych Zespołów Artystycznych Powiatu Cz ęstochowskiego „Złota Lilia” (I miejsce w 2002r.). Zespół prezentuje ta ńce regionu: cz ęstochowskiego, śląskiego i krakowskiego.

Ze wzgl ędu na zapotrzebowanie środowisk wiejskich zorganizowano świetlice w Hucie Starej B, Brzezinach Nowych i Bargłach. Świetlice te spełniaj ą głównie rol ę świetlic środowiskowych.

W 2005r. w gminie odbyło si ę 31 imprez kulturalnych, w których wzi ęło udział ok. 1.600 osób. W Poczesnej działa 6 zespołów artystycznych licz ących w sumie: 120 członków. Bezpo średnie s ąsiedztwo Miasta Cz ęstochowy i dobrze rozwini ęta komunikacja zbiorowa zapewniaj ą łatwy dost ęp do instytucji kultury, tj.: teatr, filharmonia, kino oraz do wydarze ń kulturalnych.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 52 3.2.4. Sport, turystyka i rekreacja

Gmina jest dobrze wyposa żona w urz ądzenia sportowe. Na terenie Poczesnej funkcjonuje stadion sportowy oraz korty tenisowe, jak równie ż kluby sportowe: „Grom”, „Olimpia”, „Złota Dama”. Na terenie gminy funkcjonuje Gminny O środek Kultury, Sportu i Rekreacji.

Klub Sportowy „Olimpia” posiada nowoczesny stadion z zapleczem administracyjnym, basenem, kortami tenisowymi i siłowni ą. W miejscowo ści Poczesna znajduje si ę boisko do piłki no żnej, a we Wrzosowej plac zabaw i gier.

Walory pi ękna i mo żliwo ści posiada rzeka Warta, akwen wodny w lasku Wrzosowskim i w Zawodziu. Ch ętnie korzystaj ą z nich liczni mieszka ńcy gminy oraz miasta Cz ęstochowy, a szczególnie w ędkarze zrzeszeni w kole w ędkarskim. Od miejscowo ści Korwinów bierze pocz ątek jeden ze szlaków turystycznych Jury Krakowsko-Cz ęstochowskiej. Liczne zagajniki le śne mi ędzy innymi w Nieradzie, Wrzosowej, Zawodziu, Korwinowie sprzyjaj ą obcowaniu na świe żym powietrzu i mo żliwo ści grzybobrania. Rozległe pola i ł ąki znajduj ące si ę na terenie Gminy s ą miejscem, gdzie spotka ć mo żna sarny, zaj ące i kuropatwy. Bogactwo przyrody, pagórków, pól i lasów uzupełniaj ą stare lipy we Wrzosowej i d ęby w Borku.

Ciekawostk ą gminy s ą liczne hałdy stanowi ące pami ątk ę po kopalniach rud żelaza. Walory rekreacji i wypoczynku spełniaj ą równie ż ogródki działkowe w Hucie Starej oraz we Wrzosowej obejmuj ące 17 ha.

Na terenie Gminy Poczesna istnieje 1 hotel w Kolonii Poczesnej oraz 1 motel w Nowej Wsi. Liczba pokoi dla turystów wynosi ok. 30 szt.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 53 Identyfikacja problemów

• Niski poziom dochodów gospodarstw domowych, • Wzrost zagro żenia wykluczeniem społecznym, • Niski poziom wykształcenia mieszka ńców oraz słabo wykwalifikowana kadra w bran żach rozwijaj ących si ę np. nowoczesnych technologii, • Niedostosowanie kwalifikacji osób bezrobotnych do potrzeb rynku pracy, • Migracje osób wykształconych do wi ększych o środków (np. Cz ęstochowy, Katowic), • Niezadowalaj ąca jako ść oraz dost ępno ść do świadcze ń w zakresie pomocy społecznej, • Mała liczba osób korzystaj ąca z oferty kulturalnej, turystycznej, rekreacyjnej, • Brak konkurencyjnej oferty kulturalnej i rekreacyjnej, • Słabo rozwini ęta lub wymagaj ąca modernizacji, ju ż istniej ąca baza rekreacyjno – turystyczna (tym baza noclegowa), • Niewystarczaj ące nakłady ma inwestycje i modernizacje obiektów kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 54 ANALIZA SWOT DLA GMINY POCZESNA

Analiz ę SWOT dla Gminy Poczesna przygotowano w oparciu o analiz ę stanu istniej ącego (przeprowadzonej w poprzednim rozdziale dokumentu) oraz o Strategi ę Rozwoju i Program Rozwoju Lokalnego Gminy Poczesna.

Tablica 28. Analiza SWOT dla Gminy Poczesna PRZESTRZE Ń SILNE STRONY SŁABE STRONY • Potencjał zasobów środowiska przyrodniczego, • Degradacja terenów i obiektów poprzemysłowych walory krajobrazowe, w tym Wy żyny Krakowsko i powojskowych, – Cz ęstochowskiej, • dewastacja gleb i krajobrazu zwi ązana z był ą • Dogodne poło żenie komunikacyjne (sie ć eksploatacj ą złó ż mineralnych (nieu żytki, u żytki poł ącze ń z wa żnymi o środkami, dobre kopalne i tereny ró żne, w tym hałdy pokopalniane), poł ączenie z regionalnymi portami lotniczymi), • Zły stan substancji architektonicznej przede • Rozbudowana podstawowa infrastruktura wszystkim budynków, w tym zabytków kulturowych techniczna: sie ć energetyczna, system i turystycznych, zaopatrzenia w wod ę, gaz, kanalizacj ę, • Zły stan zabytków kulturowych i atrakcji telefonia bezprzewodowa, turystycznych (pogł ębiaj ąca si ę degradacja • Rezerwy terenów przeznaczonych na rozwój dziedzictwa kulturowego), przedsi ębiorczo ści. • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obiektów kulturalnych oraz rekreacyjno – wypoczynkowych, • Nieefektywne wykorzystanie obiektów zlokalizowanych na obszarach obj ętych ochron ą konserwatorsk ą, • Niewła ściwe zabezpieczenie obiektów dziedzictwa kulturowego lub jego brak, • Niewystarczaj ąca, słaba ekspozycja, oznakowanie i promocja obiektów kultury i turystyki, • Niezadowalaj ący stan infrastruktury technicznej i drogowej, brak miejsc parkingowych o odpowiednim standardzie, • Konieczno ść kontynuacji rozwoju i modernizacji sieci wodoci ągowej i kanalizacyjnej, • Degradacja środowiska naturalnego, w tym terenów zielonych. SZANSE ROZWOJU ZAGRO ŻENIA ROZWOJU • Rewitalizacja terenów poprzemysłowych • Dalsza degradacja obszarów poprzemysłowych i powojskowych na cele gospodarcze i rekreacyjnych, i rekreacyjne, • Post ępuj ąca degradacja infrastruktury • Zagospodarowanie terenów na funkcje technicznej, mieszkaniowo – usługowo oraz produkcyjne, • Niewystarczaj ący stan infrastruktury w stosunku • Budowa tras komunikacyjnych i rozbudowa sieci do potrzeb rozwijaj ącej si ę gospodarki, transportowej, • Brak dochodów gminy na odpowiednim poziomie • Poprawa konkurencyjno ści oraz jako ści usług niezb ędnych do realizacji zada ń inwestycyjnych, transportowych, • Gwałtownie wzrastaj ąca liczba odpadów oraz • Stosowanie systemu selektywnej zbiórki trwaj ące składowanie odpadów i brak recyclingu. odpadów, • Aktywizacja budownictwa na szczeblu krajowym, • Rozwój sieci teleinformatycznej.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 55

GOSPODARKA SILNE STRONY SŁABE STRONY • Dogodny system zaopatrzenia w infrastruktur ę • Wysoki poziom bezrobocia, techniczn ą dla przedsi ębiorstw, • Brak instytucji otoczenia biznesu, w tym z zakresu • Tania siła robocza, wspierania rozwoju przedsi ębiorczo ści, inicjatyw • Istnienie rezerw obszarów przeznaczonych na gospodarczych, prowadzenie działalno ści gospodarczej • Słaba promocja lokalnych przedsi ębiorstw, oferowanych potencjalnym inwestorom, • Brak korzystnych instrumentów finansowych na • Zró żnicowana struktura bran żowa lokalnych rozwój przedsi ębiorstw (w tym utworzenie firm, nowych), • Istnienie przykładów sukcesu w zakresie małej • Mała liczba spółek Prawa Handlowego, przedsi ębiorczo ści i du żego biznesu, • Du ży udział firm handlowych w całkowitej liczbie • Atrakcyjny turystycznie krajobraz. przedsi ębiorstw, • Brak lub mały udział bran ż z zakresu nowoczesnych technologii, • Mała liczba przedsi ębiorstw z bran ży: turystyka, usługi finansowe, • Słaba kondycja przemysłu – zdekapitalizowany maj ątek produkcyjny, • Mały potencjał inwestycyjnych lokalnych przedsi ębiorstw, • Słabo rozwini ęte rzemiosło, • Niedostateczne zainteresowanie inwestorów zewn ętrznych. SZANSE ROZWOJU ZAGRO ŻENIA ROZWOJU • Zagospodarowanie terenów poprzemysłowych • Niska rentowno ść przedsi ębiorstw i zwi ązany dla rozwoju przedsi ębiorczo ści, w tym z tym brak funduszy na inwestycje, stworzenie Strefy Aktywno ści Gospodarczej, • Pogarszaj ący si ę stan maj ątku produkcyjnego • Wykorzystanie warunków dla rozwoju turystyki firm oraz transfer nieatrakcyjnych i przestarzałych i rekreacji oraz bazy hotelowo-gastronomicznej, linii produkcyjnych, • Stworzenie warunków do wydłu żenia czasu • Odpływ zainwestowanego kapitału z terenu pobytu turystów – opracowanie oferty gminy, turystycznej i kulturalnej, • Niekorzystne zmiany w prawodawstwie • Lepsze wykorzystanie istniej ącego potencjału dla rozwoju przedsi ębiorczo ści, kulturalnego w turystyce, • Niekorzystne zmiany makroekonomiczne, • Pozyskanie środków finansowych ze źródeł • Problemy z zainteresowaniem inwestorów zewn ętrznych (w tym funduszy UE) na rozwój przygotowanymi terenami pod inwestycje, przedsi ębiorczo ści, • Stagnacja lub zbyt wolne tempo poprawy jako ści • Stworzenie warunków przez gmin ę dla rozwoju usług turystycznych oraz bazy hotelowo – przedsi ębiorczo ści, w tym promocja ofert gastronomicznej. gospodarczych lokalnych firm, • Rozwój instytucji otoczenia biznesu wspieraj ących rozwój firm, • Polepszenie wydajno ści w produkcji i usługach, • Wprowadzenie nowych technologii oraz rozwój firm innowacyjnych, • Rozwój partnerstwa publiczno – prywatnego.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 56

SPOŁECZEŃSTWO SILNE STRONY SŁABE STRONY • Dobra jako ść usług komunalnych, • Niski poziom dochodów gospodarstw domowych, • Niski poziom przest ępczo ści, w tym przede • Wzrost zagro żenia wykluczeniem społecznym, wszystkim gospodarczej, • Niski poziom wykształcenia mieszka ńców oraz • Niska przest ępczo ść społeczna, słabo wykwalifikowana kadra w bran żach • Dobry dost ęp do urz ądze ń sportowych, rozwijaj ących si ę np. nowoczesnych technologii, • Poprawa dost ępno ści obiektów ochrony • Niedostosowanie kwalifikacji osób bezrobotnych zdrowia, do potrzeb rynku pracy, • Łatwy dost ęp do usług o charakterze • Migracje osób wykształconych do wi ększych ponadlokalnych poprzez poło żenie ośrodków (np. Cz ęstochowy, Katowic), w sąsiedztwie Miasta Cz ęstochowy. • Niezadowalaj ąca jako ść oraz dost ępno ść do świadcze ń w zakresie pomocy społecznej, • Mała liczba osób korzystaj ąca z oferty kulturalnej, turystycznej, rekreacyjnej, • Brak konkurencyjnej oferty kulturalnej i rekreacyjnej, • Słabo rozwini ęta lub wymagaj ąca modernizacji, ju ż istniej ąca baza rekreacyjno – turystyczna (tym baza noclegowa), • Niewystarczaj ące nakłady ma inwestycje i modernizacje obiektów kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych. SZANSE ROZWOJU ZAGRO ŻENIA ROZWOJU • Mo żliwo ść pozyskania środków z funduszy • Ujemny przyrost naturalny i starzenie strukturalnych na aktywne formy walki si ę społecze ństwa, z bezrobociem, • Utrzymuj ące si ę długotrwałe bezrobocie, • Wzrost dochodów gospodarstw domowych, • Wzrost udziału grup w wieku poprodukcyjnym • Zmiany w pa ństwowej polityce socjalnej w strukturze wiekowej ludno ści, i polityce zatrudnienia, • Brak zahamowania udziału „szarej strefy” • Dopasowanie kierunków kształcenia w gospodarce regionu, i mo żliwo ść reorientacji w zale żno ści od potrzeb • Pasywne zachowania instytucji, pracodawców rynku pracy, i ludno ści w zakresie podnoszenia kwalifikacji, • Wzrost aktywno ści społecznej i gospodarczej • Niska jako ść systemu edukacji zawodowej, mieszka ńców, • Likwidacja o środków kultury i bibliotek. • Wzrost liczby organizacji pozarz ądowych.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 57 IV. KOMPLEMENTARNO ŚĆ PROGRAMU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI DOT. ROZWOJU PRZESTRZENNO-SPOŁECZNO- GOSPODARCZEGO

1. Komplementarno ść z programami krajowymi

Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007 – 2015

Głównym celem Strategii Rozwoju Kraju jest podniesienie poziomu i jako ści życia mieszka ńców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin.

PRIORYTET 6. Rozwój regionalny i podniesienie spójno ści terytorialnej Polska jest krajem zró żnicowanym regionalnie; istotne ró żnice w poziomie rozwoju oraz w jego uwarunkowaniach wyst ępuj ą zarówno mi ędzy regionami, jak i wewn ątrz regionów. Polityka regionalna pa ństwa w latach 2007-2015 koncentrowa ć si ę b ędzie na tworzeniu warunków dla wzrostu konkurencyjno ści wszystkich regionów w taki sposób, aby sprzyja ć spójno ści ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz dąż yć do wyrównywania szans rozwojowych województw, przy zachowaniu zasady zrównowa żonego rozwoju. Oznacza to d ąż enie do poprawienia konkurencyjno ści gospodarczej poszczególnych regionów i całego kraju, jak równie ż wyrównywania szans rozwojowych tych obszarów, które bez wsparcia ze strony pa ństwa skazane s ą na marginalizacj ę lub długotrwałe trudno ści rozwojowe. W my śl zasady subsydiarno ści oraz zasady wspierania endogenicznego rozwoju, polityka regionalna pa ństwa b ędzie ukierunkowana na elastyczne ró żnicowanie celów i wykorzystanie potencjału wewn ętrznego poszczególnych obszarów. Dla osi ągni ęcia celów rozwojowych Polski najwa żniejsze jest: a) zapewnienie ładu przestrzennego kraju, b) decentralizacja procesów rozwojowych i id ąca za tym decentralizacja finansów publicznych, powoduj ąca zwi ększenie roli samorz ądów terytorialnych w inwestowaniu w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą oraz w gospodarczy rozwój regionów i wykorzystanie potencjału lokalnego, c) rozwój obszarów metropolitalnych, d) rozwój obszarów wiejskich, które cz ęstokro ć stanowi ą obszar marginalizacji gospodarczej, społecznej, edukacyjnej i kulturowej kraju. Kluczowym zadaniem w rozwoju regionalnym jest pełniejsze wykorzystanie potencjału endogenicznego najwi ększych o środków miejskich oraz wzmocnienie zwi ązków

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 58 mi ędzy metropoliami i terenami zurbanizowanymi a otaczaj ącymi je terenami wiejskimi i małymi miasteczkami. Zasadniczym rezultatem powinno by ć rozprzestrzenianie wzrostu gospodarczego na tereny przylegaj ące i wykorzystanie relatywnych przewag wielkiego miasta - tworzenie nowych miejsc pracy, mo żliwo ści kooperacji gospodarczej, uczestnictwa w infrastrukturze społecznej i kulturalnej. Warunkiem niezb ędnym tego procesu jest zbudowanie powi ąza ń komunikacyjnych i teleinformatycznych mi ędzy metropoli ą lub terenem zurbanizowanym i ich otoczeniem, a tak że powi ąza ń gospodarczych, usługowych, kulturalnych itp. Wi ęzi te powinny by ć wspierane zarówno przez administracj ę rz ądow ą, jak i samorz ądow ą. Działania inwestycyjne nie powinny prowadzi ć do niekontrolowanego rozprzestrzeniania si ę miast. Warunkiem tego jest przyspieszenie i usprawnienie procesu planowania przestrzennego. Istotne znaczenie dla rozwoju regionalnego b ędzie miało sfinalizowanie prac nad now ą Koncepcj ą Przestrzennego Zagospodarowania Kraju nakre ślaj ącą kierunki po żą danych długookresowych zmian w zagospodarowaniu polskiej przestrzeni, co powinno zapewni ć ład przestrzenny kraju. Wszystkie działania polityki regionalnej pa ństwa b ędą podejmowane w powi ązaniu z politykami sektorowymi rz ądu, m.in. ukierunkowanymi na podniesienie konkurencyjno ści gospodarki, budow ę i modernizacj ę infrastruktury i rozwój kapitału ludzkiego. Zakłada si ę zwi ększanie roli samorz ądów terytorialnych w inwestowaniu w infrastruktur ę techniczn ą i społeczn ą oraz w gospodarczy rozwój regionów i wykorzystanie potencjału lokalnego dzi ęki decentralizacji procesów rozwojowych i id ącej za tym decentralizacji finansów publicznych.

Kierunek działa ń: Podniesienie konkurencyjno ści polskich regionów Potencjał konkurencyjno-innowacyjny regionów okre śla zdolno ść regionu do trwałego rozwoju i wzrostu dobrobytu mieszka ńców w warunkach gospodarki rynkowej. Rozwój regionalny zale ży od wyst ępowania na danym terenie czynników wzrostowych tj. inwestycji, zwłaszcza innowacyjnych, mo żliwo ści eksportowych, a tak że kapitału ludzkiego i przedsi ębiorczo ści. Potencjał konkurencyjno-innowacyjny regionu jest równie ż zwi ązany ze zdolno ści ą przyci ągania przez region czynników produkcji spoza tego regionu – zarówno pracowników, jak i kapitału w postaci np. inwestycji zagranicznych. Dla podniesienia konkurencyjno ści polskich regionów niezb ędne jest:

• wspieranie rozbudowy infrastruktury decyduj ącej o konkurencyjno ści polskiej gospodarki i poszczególnych regionów. Istotne znaczenie ma poprawa infrastruktury transportowej w relacjach pomi ędzy głównymi o środkami miejskimi a innymi miastami, w relacjach miasto - wie ś oraz zwi ększenie dost ępno ści do systemów transportu zbiorowego,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 59 jak równie ż - w rejonach nadmorskich – wsparcie infrastruktury portowej przyczyniającej si ę do rozwoju sektorów zwi ązanych z gospodark ą morsk ą. Wspomagana te ż b ędzie odbudowa i modernizacja infrastruktury komunalnej i społecznej;

• wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego jako istotnego potencjału rozwojowego;

• wsparcie dla ochrony i poprawy stanu materialnego dziedzictwa kulturowego oraz rozwoju inwestycji kultury regionów;

• wspieranie rozwoju infrastruktury naukowo-badawczej i edukacyjnej oraz działalno ści badawczo-rozwojowej jednostek naukowych i przedsi ębiorstw, a tak że rozwoju instytucji otoczenia przedsi ębiorstw zajmuj ących si ę transferem nowoczesnych technologii do gospodarki. Wyst ępowanie sprawnego systemu innowacyjnego na danym terenie, tj. układu podmiotów generuj ących wiedz ę i innowacje, okre śla mo żliwo ści budowania konkurencyjnej gospodarki;

• wspieranie rozwoju instytucji szkoleniowych oraz innych, działaj ących na rzecz poprawy jako ści kapitału ludzkiego, wspieranie kształcenia ustawicznego w regionach, upowszechnianie doradztwa dla przedsi ębiorców. Polityka regionalna wspiera ć b ędzie powi ązania szkolnictwa wy ższego z regionaln ą gospodark ą i rynkiem pracy, tak, aby programy edukacyjne i badawcze były bezpo średnio powi ązane z oczekiwaniami regionalnych przedsi ębiorstw i uwarunkowaniami na regionalnych rynkach pracy;

• wspieranie upowszechniania dost ępu do usług elektronicznych. Działania inwestycyjne powinny obj ąć zarówno usługi i bazy informatyczne administracji terytorialnej, jak równie ż rozwój komercyjnych sieci i usług elektronicznych w województwach. Osobnym działaniem wymagaj ącym wsparcia ze strony państwa b ędzie tworzenie w regionach bazy danych o zasobach innowacyjnych i tworzenie mo żliwo ści powszechnego dost ępu do takich baz;

• wspieranie rozwoju regionalnej przedsi ębiorczo ści, a tak że stymulowanie rozwoju „gron przemysłowych”. Jednym z wa żniejszych działa ń powinny te ż by ć inicjatywy na rzecz rozwoju turystyki, przyczyniaj ące si ę do zwi ększania liczby miejsc pracy i wpływaj ące na wzrost konkurencyjno ści regionów;

• rozszerzanie zasi ęgu oddziaływania obszarów metropolitalnych oraz innych du żych miast poprzez rozwijanie powi ąza ń funkcjonalnych oraz uzupełnianie powi ąza ń infrastruktury transportu zbiorowego i ł ączno ści z innymi mniejszymi o środkami.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 60 Kierunek działa ń: Wyrównanie szans rozwojowych obszarów problemowych Obszarami problemowymi, wymagaj ącymi szczególnych działa ń aktywizuj ących ze strony pa ństwa, regionów i środowisk lokalnych s ą:

• obszary wiejskie, zwłaszcza obszary popegeerowskie, obszary o niskotowarowym, rozdrobnionym rolnictwie, oddalone od centrów miejskich, obszary ze słabo rozwini ętą pozarolnicz ą działalno ści ą gospodarcz ą,

• obszary koncentracji przemysłu, poprzemysłowe oraz powojskowe wymagaj ące restrukturyzacji działalno ści gospodarczej, rynku pracy, aktywnych działa ń na rzecz poprawy stanu środowiska przyrodniczego (m.in. ich rekultywacji i ponownego wykorzystania),

• obszary cechuj ące si ę niekorzystnymi warunkami poło żenia, ograniczaj ącego mo żliwo ść podejmowania zdywersyfikowanej i konkurencyjnej działalno ści gospodarczej, np. obszary uzale żnione od sezonowej turystyki, przygraniczne, rzadko zaludnione i oddalone od centrów miejskich,

• obszary wymagaj ące szczególnych działa ń na rzecz poprawy stanu środowiska przyrodniczego i inwestycji zapobiegaj ących katastrofom, np. Żuławy, tereny zagro żone powodziami, tereny pokopalniane. W okresie obj ętym Strategi ą pa ństwo wspomaga ć b ędzie regiony słabiej rozwini ęte gospodarczo przede wszystkim poprzez:

• wspieranie rozwoju szeroko rozumianej infrastruktury (podstawowej, infrastruktury niezb ędnej dla rozwoju i restrukturyzacji obszarów rolniczych, ochrony zdrowia, turystycznej czy regionalnych zasobów kultury),

• wspieranie procesów modernizacyjnych i drobnej przedsi ębiorczo ści, w tym usług;

• wspieranie działa ń wykorzystuj ących specyficzne uwarunkowania rozwoju regionów np. turystyczno-krajobrazowe, klimatyczne, wodne, itp.,

• wspieranie rozwoju sieci osadniczej i miejskiej, wzmacnianie procesu odbudowy gospodarczego potencjału małych miast i miasteczek, opartego na endogenicznych walorach tych o środków,

• wspieranie rozwoju mieszkalnictwa; sprzyja ć to b ędzie rozwojowi miast oraz poprawie sytuacji na rynku pracy poprzez zatrudnienie osób bezrobotnych i osób o relatywnie niskich kwalifikacjach przy pracach budowlanych,

• wspieranie samorz ądów i organizacji pozarz ądowych w działaniach anga żuj ących społeczno ści lokalne i instytucje rozwoju lokalnego do podejmowania inicjatyw na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 61 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007 – 2013 (Narodowa Strategia Spójno ści)

Celem strategicznym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjno ści gospodarki opartej na wiedzy i przedsi ębiorczo ści zapewniaj ącej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójno ści społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Cel szczegółowy: Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej Jak wskazuje diagnoza, zró żnicowania przestrzenne w Polsce na poziomie województw nie s ą w porównaniu z krajami europejskimi zbyt du że. Wzrost gospodarczy w Polsce pomimo tego, i ż dotyczy całego terytorium, jest wy ższy w województwach i obszarach, na których wyst ępuj ą najbardziej dynamiczne aglomeracje i inne du że miasta, co pokazuj ą dane GUS i Eurostatu. Tam przede wszystkim lokalizowane s ą inwestycje zagraniczne, tworzone s ą miejsca pracy i to one decyduj ą o eksporcie wysoko- przetworzonych produktów. Problemy dotycz ące wymiaru przestrzennego rozwoju społeczno-gospodarczego wskazuj ą, i ż mocn ą stron ą polskiej gospodarki jest zrównowa żony, policentryczny układ sieci osadniczej o umiarkowanym stopniu koncentracji. Jednocze śnie system miast Polski cechuje znaczny stan nierównowagi w zakresie działalno ści gospodarczej i sfery społecznej, co osłabia jego spójno ść . Z tego wzgl ędu elementem osi ągania spójno ści terytorialnej b ędzie inwestowanie w miasta, b ędące motorem rozwoju regionalnego. Powi ązanie sieciami funkcjonalnymi miast z obszarami otaczaj ącymi sprzyja ć będzie lepszemu rozwojowi obszarów otaczaj ących (w tym równie ż obszarów wiejskich). Rozwój miast i wykorzystanie tkwi ącego w nich potencjału jest nierozerwalnie zwi ązane z rewitalizacj ą obszarów zdegradowanych, dotkni ętych problemami społecznymi i gospodarczymi. Jednym z elementów rewitalizacji miast b ędzie wspieranie działa ń maj ących na celu renowacj ę mieszkalnictwa na obszarach dotkni ętych lub zagro żonych degradacj ą fizyczn ą i wykluczeniem społecznym. Rozwój turystyki jest szans ą na wzmocnienie pozycji o środków metropolitalnych, a równocze śnie nadanie nowej dynamiki rozwoju o środkom mniejszym, peryferyjnym oraz ośrodkom o wyczerpanych dotychczasowych potencjałach rozwojowych. Turystyka jest aktywno ści ą spinaj ącą regiony, ł ącz ącą obszary miejskie z wiejskimi, aktywizuj ącą wie ś dziedzin ą przyczyniaj ącą si ę do rewitalizacji obszarów zdegradowanych, nadaj ącą nowy sens obszarom podmiejskim z funkcjami turystyczno-rekreacyjnymi.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 62 Obszar strategiczny: Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych Głównym celem działa ń podejmowanych na obszarach problemowych jest wsparcie przekształce ń zapewniaj ących warunki dla zrównowa żonego i długofalowego rozwoju, poprzez przeciwdziałanie pogł ębianiu si ę procesów marginalizacji wybranych grup regionów. Jednym z zada ń polityki pa ństwa jest wspieranie rozwoju w regionach problemowych, które bez tego typu wsparcia skazane byłyby na stopniow ą marginalizacj ę i trwałe ograniczenie mo żliwo ści rozwoju. Rewitalizacja rozumiana jako proces przemian przestrzennych, społecznych i ekonomicznych w zdegradowanych cz ęś ciach miast, przyczyniaj ący si ę do poprawy jako ści życia mieszka ńców, przywrócenia ładu przestrzennego i do o żywienia gospodarczego, obejmuje przede wszystkim cz ęś ci starej, cz ęsto zabytkowej zabudowy oraz humanizacj ę osiedli budowanych z wielkiej płyty. Jej celem jest tak że zachowanie walorów historycznych (w tym głównie urbanistycznych i architektonicznych), podkre ślenie ich unikalno ści i kolorytu lokalnego, co mo że zwi ększy ć ich atrakcyjno ść turystyczn ą, a tym samym przyczyni ć si ę do wzrostu szans rozwojowych. Rewitalizacji powinny zosta ć poddane miasta o istotnym znaczeniu dla rozwoju otaczaj ących je układów lokalnych, znajduj ących si ę w trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej, a tak że miasta o wysokich walorach turystycznych. Procesom rewitalizacji powinny by ć poddane tak że obszary miast dotkni ętych problemami gospodarczymi i społecznymi, które jednocze śnie posiadaj ą du że walory architektoniczne i urbanistyczne, b ędące elementami historycznego dziedzictwa, szczególnie nara żone na bezpowrotne zniszczenie oraz tereny poprzemysłowe i powojskowe, daj ące si ę stosunkowo szybko przystosowa ć do nowych funkcji miejskich. Odr ębnym problemem jest rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, obejmuj ących zniszczone budynki zamieszkane przez ludno ść zagro żon ą wykluczeniem społecznym. Rewitalizacja prowadzona b ędzie poprzez poł ączenie działa ń technicznych z rozwojem gospodarczym i społecznym, w oparciu o kompleksowe plany rozwoju miast i/lub programów rewitalizacji. Działanie techniczne obejmowa ć będą tak że remonty i modernizacj ę istniej ących wielorodzinnych zasobów mieszkaniowych, jak równie ż adaptacj ę istniej ących budynków na cele mieszkaniowe dla gospodarstw domowych o niskich dochodach lub osób o szczególnych potrzebach. Przywrócenie funkcji społecznych i gospodarczych obszarom poprzemysłowym i powojskowym. bez w ątpienia jest jednym z istotniejszych problemów regionalnych zjednoczonej Europy. Co prawda redukcja zatrudnienia w upadaj ących sektorach była znacz ąca (w samym górnictwie wyniosła ok. 2/3 pierwotnego stanu), jednak uzyskanej aktualnie ekonomicznej opłacalno ści nie mo żna uzna ć za trwał ą. Pojawianie si ę w tych

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 63 obszarach nowej działalno ści gospodarczej, w znacznej mierze finansowanej ze źródeł zagranicznych, nie jest w stanie zrekompensowa ć strat wynikaj ących z konieczno ści zamykania nierentownych zakładów przemysłowych. Pomoc dla obszarów poprzemysłowych, jak i powojskowych, powinna polegać m.in. na odbudowie i modernizacji infrastruktury komunalnej i transportowej oraz jej funkcjonalnej integracji, poprawie stanu środowiska przyrodniczego, w tym rekultywacji odłogów poprzemysłowych, usuwaniu zanieczyszcze ń glebowych oraz ograniczaniu zagro żeń, przywracaniu terenów do stanu umo żliwiaj ącego ich nowe zagospodarowanie oraz modernizacji i remontowaniu zasobów mieszkaniowych i innych budynków. Jednocze śnie obok restrukturyzacji nierentownych gał ęzi i bran ż oraz terenów poprzemysłowych i powojskowych niezwykle istotna jest tak że restrukturyzacja zasobów ludzkich, w szczególno ści w dzielnicach dotkni ętych zjawiskami patologii społecznej.

2. Komplementarno ść z programami regionalnymi

Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000-2020

Priorytet: Ochrona i kształtowanie środowiska oraz przestrzeni Warunkiem uzyskania i utrzymania wysokiej jako ści wód powierzchniowych jest budowa systemów gromadzenia i oczyszczania ścieków, systemów dopasowanych do przestrzennej struktury zabudowy i układu hydrograficznego województwa. Istotnym czynnikiem wpływaj ącym na stan wód jest tak że dost ępno ść i jako ść infrastruktury komunalnej. Problem racjonalnego gospodarowania odpadami zdecydowanie wykracza poza obszar gminy czy powiatu, dlatego te ż działania te musz ą by ć koordynowane na szczeblu regionalnym, a dla odpadów niebezpiecznych nawet na szczeblu ponadregionalnym. Skuteczna gospodarka odpadami ma du że znaczenie dla poprawy atrakcyjno ści terenu i powinna obejmowa ć m.in.: minimalizacj ę ilo ści powstaj ących odpadów, segregacj ę, powtórne wykorzystanie b ądź bezpieczne składowanie. Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami jest najwa żniejszym zagadnieniem w ochronie środowiska, bowiem zanieczyszczenia powietrza oddziałuj ą bezpo średnio na zdrowie człowieka, organizmy żywe, gleby, wody, a tak że na zabytki i budowle. Ponadto zanieczyszczenia powietrza szybko przenosz ą si ę na znaczne odległo ści, oddziałuj ą na zmiany klimatu i wywołuj ą niekorzystne zmiany w warstwie ozonowej. Nale ży ogranicza ć główne źródła zanieczyszczenia powietrza, którymi s ą emisja przemysłowa, niska emisja

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 64 oraz emisja z wyrobów zawieraj ących azbest, m.in. poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii i alternatywnych źródeł energii oraz technologii eliminuj ących ze środowiska wyroby zawieraj ące azbest. Znacznym emitorem zanieczyszcze ń powietrza jest równie ż transport samochodowy, który stanowi równie ż główne źródło hałasu. W celu podniesienia atrakcyjno ści regionu konieczna jest rewitalizacja terenów poprzemysłowych (w tym pogórniczych) i powojskowych oraz rekultywacja terenów zdegradowanych. Wa żne jest równie ż odnowienie i modernizacja infrastruktury urbanistycznej zdegradowanych centrów i dzielnic miast oraz struktury osadniczej obszarów wiejskich. W celu zapobie żenia defragmentaryzacji ogólnodost ępnych terenów otwartych niezb ędna staje si ę ochrona i wzmocnienie walorów środowiska przyrodniczego oraz kształtowanie powi ąza ń terenów otwartych w ramach regionalnej sieci ekologicznej i systemu obszarów chronionych. Podj ęcie powy ższych działa ń b ędzie miało pozytywny wpływ na środowisko przyrodnicze, walory krajobrazowe i jako ść życia mieszka ńców.

Cel strategiczny: Wzrost innowacyjno ści i konkurencyjno ści gospodarki Konkurencyjno ść gospodarki jest podstaw ą rozwoju regionu. Po żą danym trendem jest wzrost zdolno ści: do eksportu, przyci ągania inwestycji zagranicznych i krajowych, dostosowawczych (produkty o wi ększej warto ści dodanej oraz produkty wysokiej techniki) oraz do powi ększania przychodów (poziom PKB). Konkurencyjno ść gospodarki regionu mo że by ć osi ągni ęta poprzez wzmocnienie jej innowacyjno ści, to jest rozwój nowych działalno ści, nowych produktów i nowych przedsi ębiorstw.

Województwo Śląskie powinno sta ć si ę światowym przykładem gospodarki zrównowa żonego rozwoju, gdzie obok unowocze śniania tradycyjnych sektorów (w ęglowy, stalowy i koksowniczy) kreowane s ą przyszło ściowe sektory gospodarki wykorzystuj ące najnowsze technologie. Region dysponuje wieloma mo żliwo ściami pozwalaj ącymi na rozwój działalno ści zaawansowanych technologicznie, które zwi ązane s ą z kultur ą przemysłow ą, wykwalifikowanymi kadrami oraz zapleczem edukacyjnym i naukowo-badawczym wy ższych uczelni i instytutów naukowych. Dodatkowym atutem są mi ędzynarodowe kontakty środowisk akademickich i gospodarczych.

Wa żnym elementem konkurencyjno ści regionu jest stałe podnoszenie jego atrakcyjno ści inwestycyjnej, warunkuj ącej przyci ąganie nowych inwestorów, co wi ąż e si ę z absorpcj ą technologii i innowacji.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 65 Kierunek działań: Podnoszenie atrakcyjno ści inwestycyjnej regionu

Podniesienie atrakcyjno ści inwestycyjnej regionu b ędzie prowadzi ć do zwi ększenia nowoczesno ści gospodarki, transferu technologii, rozwoju kooperuj ących przedsi ębiorstw. Tym samym na zasadzie synergii b ędzie przyrasta ć liczba nowych miejsc pracy i zwi ększy si ę zdolno ść konkurencyjna regionu. Wymaga to przede wszystkim działa ń w zakresie tworzenia stref aktywno ści gospodarczej, przygotowywania nowych, uzbrojonych, dost ępnych komunikacyjnie terenów pod inwestycje, o uregulowanych kwestiach własno ści, oraz rozwini ęcia sieci instytucji otoczenia biznesu.

Nale ży tak że prowadzi ć skoordynowane działania samorz ądu terytorialnego wszystkich szczebli, przedsi ębiorstw i ich organizacji w celu pozyskiwania inwestorów krajowych i zagranicznych.

Cel strategiczny: Poprawa jako ści środowiska naturalnego i kulturowego oraz zwi ększenie atrakcyjno ści przestrzeni

Idea zrównowa żonego rozwoju zakłada harmonizacj ę rozwoju gospodarczego i społecznego z ochron ą walorów środowiskowych. Polepszenie jako ści środowiska naturalnego województwa śląskiego zwi ększy atrakcyjno ść regionu (zarówno inwestycyjn ą, jak i turystyczn ą), poprawi jako ść życia obecnych mieszka ńców i zabezpieczy mo żliwo ści rozwojowe przyszłych pokole ń.

Cel ten realizowany b ędzie równie ż poprzez rewitalizacj ę centrów miast i układów miejskich, tworzenie wielofunkcyjnych o środków wiejskich, rewitalizacj ę terenów poprzemysłowych, przebudow ę zdegradowanych lub przeludnionych dzielnic.

Kierunek działa ń: Zagospodarowanie centrów miast oraz zdegradowanych dzielnic

Zasadniczym elementem podniesienia atrakcyjno ści miast regionu i głównym warunkiem wzrostu jako ści życia staje si ę zagospodarowanie centrów oraz przebudowa dzielnic zdegradowanych, charakteryzuj ących si ę złym stanem technicznym i niskim standardem życia mieszka ńców. Działania te powinny obejmowa ć modernizacj ę struktury urbanistycznej, rozbudow ę i dostosowanie istniej ącej infrastruktury do zachodz ących procesów suburbanizacji oraz stworzenie warunków do wypoczynku i rekreacji.

Zachodz ące w województwie przemiany gospodarcze i społeczne maj ą bezpo średni wpływ na procesy zachodz ące w miastach województwa śląskiego – ich depopulacj ę, degradacj ę przestrzeni miejskich, substandaryzacj ę zasobów mieszkaniowych oraz nisk ą jako ść przestrzeni publicznych. Wiele miast województwa wymaga modernizacji struktury

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 66 urbanistycznej (zwłaszcza historycznych osiedli robotniczych i dzielnic o zabudowie typu „blokowiska”), rewitalizacji centrów miast i starych oraz zabytkowych dzielnic, a tak że stworzenia warunków do wypoczynku i rekreacji. Dodatkowym czynnikiem powoduj ącym degradacj ę przestrzeni miejskich jest wysokie nat ęż enie ruchu tranzytowego, prowadzonego przez centra miast. Zachowanie i odpowiednie wyeksponowanie walorów środowiska kulturowego miast, w tym charakterystycznych dla przemysłowych tradycji regionu obiektów poprzemysłowych, b ędzie miało istotne znaczenie dla nadania krajobrazowi miast województwa śląskiego indywidualnego charakteru. Wysokie walory przestrzeni wspiera ć będą proces restrukturyzacji obszarów zdominowanych przez tradycyjne przemysły i pilnie wymagaj ących rekultywacji. Nasilaj ący si ę proces urbanizacji stref podmiejskich aglomeracji powoduje zagospodarowanie najbli żej poło żonych małych miast i gmin wiejskich w sposób dekomponuj ący ich dotychczasow ą struktur ę funkcjonalno-przestrzenn ą i powoduj ący powstawanie zagro żeń dla krajobrazu przyrodniczo-kulturowego i ładu przestrzennego.

Post ępuj ąca urbanizacja obrze ży miast powoduje zmniejszanie powierzchni terenów zielonych i otwartych oraz prowadzi do nieodwracalnych zmian w krajobrazie. O środki osadnicze wymagaj ą gruntownej rehabilitacji i restrukturyzacji przestrzeni miejskich, poprawy ich wewn ętrznej struktury przestrzennej, ekonomicznej i społecznej oraz realizacji brakujących powi ąza ń komunikacyjnych. O środki miejskie wymagaj ą podniesienia standardu i rozbudowy infrastruktury społecznej i technicznej oraz wzmocnienia funkcji miejskich decyduj ących o ich randze i konkurencyjno ści.

Mo żna spodziewa ć si ę zwi ększenia negatywnych rezultatów procesu suburbanizacji, je żeli nie zostan ą podj ęte odpowiednie działania ukierunkowane na polepszenie warunków mieszkaniowych w miastach, podniesienie jako ści architektury i przestrzeni publicznych oraz radykaln ą zmian ę wizerunku przemysłowych miast.

Kierunek działa ń: Rewitalizacja terenów zdegradowanych

Wi ększo ść obszarów miejskich województwa śląskiego zawiera w sobie tereny przemysłowe lub z nimi s ąsiaduje. Zakłady przemysłowe przez lata wrastały w krajobraz regionu, potwierdzaj ąc histori ę i tradycj ę, przez co stały si ę symbolami identyfikacji miejsca, elementami to żsamo ści regionu. W ostatnich latach przemysł podlega znacznym przemianom zwi ązanym mi ędzy innymi z procesami globalizacji gospodarki, co powoduje degradacj ę zurbanizowanych obszarów o przemysłowym charakterze, pozostawanie w centrach miast nieu żytkowanych terenów i obiektów poprzemysłowych.

Przebudowie gospodarczej i społecznej oraz tworzeniu nowego wizerunku regionu towarzyszy ć musi rewitalizacja terenów zdegradowanych, w tym poprzemysłowych,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 67 pogórniczych i powojskowych. Znaczenie problematyki przekształcania terenów poprzemysłowych wynika z masowo ści ich wyst ępowania, a tak że z ich lokalizacji w potencjalnie warto ściowych miejscach – centrach miast, w pobli żu arterii komunikacyjnych, w s ąsiedztwie obszarów o walorach przyrodniczo-krajobrazowych. Głównym celem tych działa ń b ędzie przystosowanie zdegradowanych terenów do pełnienia nowych funkcji, m.in.: gospodarczych, społecznych, rekreacyjnych, edukacyjnych, a w konsekwencji ich rewaloryzacja i poprawa warunków życia mieszka ńców. Działania w tym zakresie w istotny sposób przyczyni ą si ę równie ż do podniesienia atrakcyjno ści regionu. Zakres prac, kosztochłonno ść oraz zło żono ść procesów zwi ązanych z rewitalizacj ą wymaga współpracy podmiotów publicznych i prywatnych. Niedostrzeganie konieczno ści rewitalizacji skutkuje dalsz ą degradacj ą terenu oraz stwarza zagro żenie dla ludzi i środowiska.

W Województwie Śląskim, podobnie jak w całym kraju, nie istniej ą rozwi ązania systemowe ukierunkowane na kompleksowy proces przekształcania terenów poprzemysłowych. Konieczne jest wi ęc przeprowadzenie ich rzetelnej inwentaryzacji i klasyfikacji, rozwi ązanie kwestii własno ściowych. Na przeszkodzie efektywnej rehabilitacji terenów zdegradowanych staj ą także bariery prawne i finansowe.

Kierunek działa ń: Kształtowanie o środków wiejskich

Rozwój i wzrost atrakcyjno ści terenów wiejskich uzale żniony jest od potencjału ośrodków wiejskich. Powstanie wielofunkcyjnych o środków na terenach wiejskich wymaga tego, by były one wyposa żone w odpowiedni ą infrastruktur ę, przygotowane do skutecznego organizowania i integrowania życia oraz wspierania lokalnych inicjatyw na tych obszarach. Działalno ść o środków wiejskich stanowi wa żne ogniwo wspierania inicjatyw na rzecz rozwoju rolnictwa poprzez zwi ększenie potencjału zasobów ludzkich.

Ukształtowanie wielofunkcyjnych, zró żnicowanych oraz atrakcyjnych do zamieszkania ośrodków wiejskich wymaga tworzenia środowiska przyjaznego rozwojowi przedsi ębiorczo ści, działalno ści o środków kulturalnych i edukacyjnych, rozwijania lokalnych i ponadlokalnych inicjatyw. Niezb ędne s ą tak że działania na rzecz rozwoju infrastruktury społecze ństwa informacyjnego, przyci ąganie inwestycji przyjaznych środowisku i podnosz ących atrakcyjno ść obszarów wiejskich oraz zniesienie barier przestrzennych – czasu dost ępu ludno ści wiejskiej do usług oferowanych na terenach miejskich. Istotne jest równie ż zapewnienie zbie żno ści i powi ązania regionalnych kierunków rozwoju obszarów wiejskich z uwzgl ędnieniem funkcji i oddziaływania obszarów metropolitalnych.

Uwzgl ędniaj ąc rozwój o środków wiejskich w oparciu o specyficzne walory społeczno kulturowe, nale ży równie ż podj ąć wysiłki zmierzaj ące do zachowania

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 68 ich ró żnorodno ści i spu ścizny kulturowej. Dlatego te ż tak istotne jest zachowanie i kształtowanie krajobrazu, ochrona i wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego, dziedzictwa kulturowego wsi, dokumentowanie i popularyzacja tradycji oraz wspieranie lokalnych i ponadlokalnych inicjatyw skierowanych na kultywowanie tradycji obszaru wiejskiego.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013

Priorytet I: Badania i rozwój technologiczny (B+R), innowacje i przedsi ębiorczo ść Celem główny priorytetu: wzrost konkurencyjno ści regionalnej gospodarki opartej na wiedzy, realizowany przez cele szczegółowe priorytetu: • Wzrost warto ści bezpośrednich inwestycji w regionie, • Wzrost konkurencyjno ści przedsi ębiorstw, • Wzmocnienie potencjału sektora B+R i struktur sieciowych na rzecz innowacji.

Województwo Śląskie jest znacz ącym obszarem inwestycyjnym w Polsce (drugim w kraju po województwie mazowieckim). O atrakcyjno ści inwestycyjnej Województwa Śląskiego decyduj ą: du ży potencjał rynkowy, dobrze rozwini ęta infrastruktura techniczna (w tym: drogowa i planowane skrzy żowanie autostrady A1 z A4, przeci ęcie linii kolejowych E30 i E65 oraz blisko ść trzech lotnisk regionalnych), wysoko wykwalifikowane zasoby ludzkie, wysoka poda ż terenów wyposa żonych w infrastruktur ę oraz multimodalna dost ępno ść transportowa, w tym blisko ść lotnisk o znaczeniu mi ędzynarodowym, a tak że zlokalizowana na tym terenie Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna (KSSE). Dla inwestorów zagranicznych znaczenie ma równie ż wyró żniaj ąca mieszka ńców regionu kultura i dyscyplina pracy oraz ta ńsze ni ż w wysoko rozwini ętych krajach UE zasoby ludzkie. Podniesienie atrakcyjno ści inwestycyjnej regionu b ędzie prowadzi ć do zwi ększenia nowoczesno ści gospodarki, transferu technologii, rozwoju kooperuj ących przedsi ębiorstw. W Województwie Śląskim wyst ępuje znacz ąca w skali Europy koncentracja zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych. Kontynuacja działa ń rewitalizacyjnych zmierzaj ących do ponownego wielofunkcyjnego wykorzystania terenów zdegradowanych, poprzez rozwój infrastruktury działalno ści gospodarczej, infrastruktury edukacyjnej, kulturalnej, społecznej, rekreacyjnej, turystycznej zmierza ć b ędzie do rozwi ązania istotnych problemów społeczno-gospodarczych tych obszarów. Obj ęcie wsparciem zdegradowanej tkanki mieszkaniowej b ędzie dodatkowo sprzyja ć realizacji celów

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 69 Priorytetu. Wzrost atrakcyjno ści inwestycyjnej oraz wykreowanie warunków do prowadzenia działalno ści gospodarczej na terenach zrewitalizowanych przyczyni si ę do powstania nowych przedsi ębiorstw i stworzenia nowych miejsc pracy. W ramach priorytetu b ędą wspierane działania w zakresie infrastruktury rozwoju gospodarczego, promocji inwestycyjnej, rewitalizacji obszarów zdegradowanych, rozwoju małych i średnich przedsi ębiorstw poprzez inwestycje bezpo średnie i doradztwo, w tym równie ż innowacyjne, oraz transferu technologii i innowacji. W ramach infrastruktury rozwoju gospodarczego b ędą wspierane parki przemysłowe i technologiczne, kompleksowe uzbrojenie terenów inwestycyjnych, centra wsparcia przedsi ębiorczo ści oraz instytucje otoczenia biznesu, w tym równie ż te świadcz ące usługi specjalistyczne. W ramach priorytetu prowadzona b ędzie rewitalizacja zdegradowanych obszarów poprzemysłowych i powojskowych w gminach wiejskich, oraz rewitalizacja zdegradowanych obszarów miejskich, poprzemysłowych i powojskowych w gminach miejsko – wiejskich i miastach do 50 tysi ęcy mieszka ńców. Rewitalizacja powy ższych obszarów przyczyni si ę m.in. do nadania nowych funkcji gospodarczych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, społecznych i kulturalnych obiektom poprzemysłowym i powojskowym, b ędzie obejmowała tak że uzupełnienie istniej ącej zabudowy, przygotowanie terenów inwestycyjnych z dost ępem do krajowej lub mi ędzynarodowej sieci drogowej. Uzupełnieniem tych działa ń zmierzaj ących do kompleksowej rewitalizacji obszarów zdegradowanych, b ędą równie ż inwestycje w zakresie tkanki mieszkaniowej.

Główni beneficjenci • jednostki samorz ądu terytorialnego, ich zwi ązki i stowarzyszenia, • jednostki organizacyjne jst posiadaj ące osobowo ść prawn ą, • instytucje otoczenia biznesu, • szkoły wy ższe,

• ko ścioły i inne zwi ązki wyznaniowe oraz osoby prawne ko ściołów i innych zwi ązków, wyznaniowych, • organizacje pozarz ądowe, • partnerzy społeczni i gospodarczy, • spółdzielnie mieszkaniowe, wspólnoty mieszkaniowe TBS, • MSP, • jednostki naukowe, • jednostki sektora finansów publicznych posiadaj ące osobowo ść prawn ą (nie wymienione wy żej).

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 70 Priorytet jest komplementarny z programami: • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka: − Priorytet 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii, − Priorytet 2. Infrastruktura sfery B+R, − Priorytet 3. Kapitał dla innowacji, − Priorytet 4. Inwestycje w innowacyjne przedsi ęwzi ęcia, − Priorytet 5. Dyfuzja innowacji, − Priorytet 6. Polska gospodarka na rynku mi ędzynarodowym, • Program Operacyjnym Kapitał Ludzki: − Priorytet I: Zatrudnienie i integracja społeczna, − Priorytet II: Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsi ębiorstw, − Priorytet VI: Rynek pracy otwarty dla wszystkich oraz promocja integracji społecznej, − Priorytet VII: Regionalne kadry gospodarki, − Priorytet VIII: Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach, − Priorytet IX: Aktywizacja obszarów wiejskich. • Program Rozwoju Obszarów Wiejskich: − Oś priorytetowa 1: Poprawa konkurencyjno ści sektora rolnego i le śnego, − Oś priorytetowa 3: Jako ść życia na obszarach wiejskich i ró żnicowanie gospodarki wiejskiej.

3. Komplementarno ść z programami lokalnymi

Strategia Rozwoju Powiatu Cz ęstochowskiego

Cel generalny (misja): Zapewnienie mieszka ńcom, odwiedzaj ącym i inwestorom dogodnych warunków życia, pracy i odpoczynku przy zachowaniu harmonii ze środowiskiem przyrodniczym poprzez ukształtowanie zró żnicowanej struktury społeczno – gospodarczej ze znacz ącym udziałem nowoczesnego i efektywnego sektora gospodarki żywno ściowej oraz ró żnych form turystyki i pozarolniczej działalno ści gospodarczej.

Cele strategiczne: - osi ągni ęcie wysokich standardów cywilizacyjnych życia mieszka ńców i wysokiej jako ści kapitału ludzkiego, - ochrona i kultywowanie warto ści przyrodniczych i kulturowych,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 71 - kreowanie i wspieranie pozytywnych zmian w sferze gospodarczym, - ukształtowanie stosunków partnerstwa z podmiotami i jednostkami wewn ątrz społeczno ści powiatowej i w jej otoczeniu.

Strategia Rozwoju Gminy Poczesna

Cele główne: 1. Osi ągni ęcie poprawy warunków życia mieszka ńców poprzez zrównowa żony rozwój ekologiczny, społeczny i gospodarczy, 2. Przeciwdziałanie recesji i degradacji społecznej poprzez tworzenie warunków dla rozwoju gospodarczego.

Cele strategiczne 1) Cele ekologiczne: • Zachowanie istniej ących walorów przyrodniczych obszaru, • Odtworzenie równowagi w środowisku przyrodniczym, • Restytucja terenów zdewastowanych, • Zwi ększenie powierzchni terenów zieleni urz ądzonej i lasów, w tym zieleni izolacyjnej od obiektów uci ąż liwych.

2) Cele społeczne i gospodarcze: • Poprawa warunków życia mieszka ńców poprzez kompleksowe wyposa żenie terenów osadniczych w podstawowe media (wod-kan., gaz z sieci), • Poprawa dost ępno ści i jako ści usług przede wszystkim z zakresu o światy, ochrony zdrowia, sportu i rekreacji, • Preferowanie wielofunkcyjnego rozwoju wsi poprzez modernizacj ę i rozbudow ę terenów mieszkaniowo-usługowych, rozwój małych i średnich przedsi ębiorstw, wzmocnienie funkcji rekreacji, • Zapewnienie mo żliwo ści rozwojowych dla istniej ących zakładów produkcyjnych, • Specjalizacja produkcji rolnej w kierunku hodowli zwierz ąt (drobiarstwo), • Ochrona terenów zainwestowanych przed powodzi ą.

3) Cele infrastrukturalne: • Rozbudowa sieci wodoci ągowej, systemu kanalizacji sanitarnej i sieci gazowej, • Poprawa stanu technicznego i bezpiecze ństwa na drodze krajowej i drogach gminnych, • Rozbudowa sieci drogowej o brakuj ące odcinki dróg i ulic.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 72 4) Cele przestrzenne: • Ochrona obiektów dziedzictwa kulturowego poprzez ustalenie zasad zabudowy i zagospodarowania terenów w ich s ąsiedztwie, • Wyznaczenie nowych terenów zabudowy mieszkaniowo-usługowej, • Przygotowanie terenów ofertowych - atrakcyjnych dla ró żnorodnej działalno ści produkcyjnej, • Wyznaczenie lokalizacji gimnazjum, terenów rekreacyjno-sportowych, cmentarza parafialnego.

5) Cele publiczne: • Współdziałanie z gminami s ąsiednimi w zakresie: − przeciwdziałania procesom degraduj ącym środowisko przyrodnicze (głównie w rejonie składowiska odpadów w Młynku-Sobuczynie), − ochrony korytarza ekologicznego doliny rzeki Warty, stanowi ącego powi ązania przyrodniczo-klimatyczno-wodne o znaczeniu regionalnym i zwi ązanych z ni ą terenów zagro żonych powodzi ą. • Współdziałanie z jednostkami i instytucjami w zakresie: − utrzymania i przebudowy systemu retencji wód powierzchniowych i stanu czysto ści oraz ochrony zbiorników wód gł ębinowych, − zalesiania gruntów o niskiej przydatno ści rolniczej, − budowy obwodnicy w ci ągu drogi krajowej DK-1 (z m. Cz ęstochowy), − utrzymania rezerwy terenu pod realizacj ę autostrady Al i jej powi ązania z układem lokalnym, − każdorazowego uwarunkowania podejmowania decyzji o inwestycji infrastrukturalnych, spełnieniem kryterium ich opłacalno ści ekonomicznej.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 73 V. ZAŁO ŻENIA PROGRAMU REWITALIZACJI

1. Okres programowania

Horyzont czasowy Programu Rewitalizacji został okre ślony na podstawie okresów programowania funduszy europejskich (przede wszystkim Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego). Okres ten obejmuje nast ępuj ący przedział czasowy: lata 2007 – 2013.

Okres programowania Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Poczesna: lata 2007 - 2013

2. Zasi ęg terytorialny rewitalizowanego obszaru, kryteria wyboru i uzasadnienie

W ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji wybrano pi ęć obszarów, które obj ęto programem. Do obszarów tych nale żą m.in. tereny poprzemysłowe, powojskowe, zdegradowane tereny zabudowy wielorodzinnej. Zasi ęg terytorialny rewitalizowanego obszaru zaznaczono na poni ższej mapie.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 74 Mapa 1. Tereny podlegaj ące rewitalizacji w Gminie Poczesna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 75

Obszar A Zdegradowany teren poprzemysłowy w Korwinowie

Zasi ęg – granice obszaru Od północy – ul. Mły ńska Od wschodu – ul. Graniczna Od południa – ul. Podgórna Od zachodu – prywatne nieruchomo ści w kierunku DK - 1 Kryteria wyboru • Degradacja terenów poprzemysłowych, • Wymagaj ąca modernizacji infrastruktura techniczna i drogowa, • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obszarów poprzemysłowych, • Niewła ściwe zabezpieczenie terenu lub jego brak, • Zagro żenie bezpiecze ństwa ze wzgl ędu na zły stan i dewastacj ę obiektów poprzemysłowych, • Zjawisko marginalizacji i patologii społecznej, • Wy ższy poziom przest ępczo ści.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 76 Obszar B Zdegradowany teren powojskowy w Nieradzie

Zasi ęg – granice obszaru Od północy – granica Gminy Poczesna z Gmin ą Konopiska Od wschodu – droga powiatowa Nierada - Cz ęstochowa Od południa – prywatne nieruchomo ści Od zachodu – granica Gminy Poczesna z Gmin ą Konopiska Kryteria wyboru • Degradacja terenów powojskowych, • Wymagaj ąca modernizacji infrastruktura techniczna i drogowa, • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obszarów powojskowych, • Niewła ściwe zabezpieczenie terenu lub jego brak, • Zagro żenie bezpiecze ństwa ze wzgl ędu na zły stan i dewastacj ę obiektów powojskowych, • Zjawisko marginalizacji i patologii społecznej, • Wy ższy poziom przest ępczo ści.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 77 Obszar C Osiedle górnicze w Hucie Starej B

Zasi ęg – granice obszaru Od północy – ul. Północna Od wschodu – Ośrodek „Olimpia” Od południa –ul. Ja śminowa Od zachodu – ul. Główna Kryteria wyboru • Zły stan substancji mieszkaniowej, • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obiektów, • Niewła ściwe zabezpieczenie obiektów, • Niezadowalaj ący stan infrastruktury technicznej i drogowej, brak miejsc parkingowych o odpowiednim standardzie, • Zjawisko marginalizacji i patologii społecznych, • Wy ższy poziom przest ępczo ści, • Wysoka stopa bezrobocia.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 78 Obszar D Osiedle robotnicze we Wrzosowej

Zasi ęg – granice obszaru Od północy – ul. Malinowa w Mie ście Cz ęstochowa Od wschodu – ul. Fabryczna Od południa –ul. Fabryczna Od zachodu – droga krajowa nr 1 Kryteria wyboru • Zły stan substancji mieszkaniowej, • Degradacja budynków obj ętych ochron ą konserwatorsk ą, • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obiektów, • Niewła ściwe zabezpieczenie obiektów, • Niezadowalaj ący stan infrastruktury technicznej i drogowej, brak miejsc parkingowych o odpowiednim standardzie, • Zjawisko marginalizacji i patologii społecznych, • Wy ższy poziom przest ępczo ści, • Wysoka stopa bezrobocia.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 79 Obszar E Zdegradowany obszar w Korwinowie: „Pałac” wraz z przyległym terenem

Zasi ęg – granice obszaru Od północy – prywatne nieruchomo ści Od wschodu – ul. Okólna Od południowego – zachodu – ul. Ceramiczna Kryteria wyboru • Zły stan substancji mieszkaniowej, • Degradacja budynków obj ętych ochron ą konserwatorsk ą, • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obiektów, • Niewła ściwe zabezpieczenie obiektów, • Niezadowalaj ący stan infrastruktury technicznej i drogowej, brak miejsc parkingowych o odpowiednim standardzie, • Zjawisko marginalizacji i patologii społecznych, • Wy ższy poziom przest ępczo ści, • Wysoka stopa bezrobocia.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 80 Obszar F Osiedle górnicze w Nowej Wsi

Zasi ęg – granice obszaru Od północy – u żytki rolne Od wschodu – droga krajowa nr 1 Od południa –ul. Kopalniana Od zachodu – u żytki rolne Kryteria wyboru • Zły stan substancji mieszkaniowej, • Niskie i ograniczone nakłady na inwestycje i modernizacj ę obiektów oraz infrastruktury technicznej i drogowej, • Niewła ściwe zabezpieczenie obiektów, • Niezadowalaj ący stan infrastruktury technicznej i drogowej, brak miejsc parkingowych o odpowiednim standardzie, • Zjawisko marginalizacji i patologii społecznych, • Wy ższy poziom przest ępczo ści, • Wysoka stopa bezrobocia.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 81 3. Podział na projekty i zadania inwestycyjne Obszar A. Zdegradowany teren poprzemysłowy w Korwinowie Obszar B. Zdegradowany teren powojskowy w Nieradzie Tytuł projektu PODCZ ĘSTOCHOWSKA STREFA AKTYWNO ŚCI GOSPODARCZEJ Beneficjent Gmina Poczesna – lider projektu, , , Koszt projektu 14.117.647,04 PLN Opis projektu Na obszarze gmin: Kamienica Polska, Konopiska, Poczesna i Starcza wyst ępuj ą zdegradowane obszary powojskowe i poprzemysłowe. Realizacja projektu zmierza do ich ponownego wielofunkcyjnego wykorzystania, poprzez rozwój infrastruktury dla działalno ści gospodarczej, tj. utworzenie Podcz ęstochowskiej Strefy Aktywno ści Gospodarczej. Wzrost atrakcyjno ści inwestycyjnej oraz wzrost gospodarczy na tym obszarze przyczyni si ę do rozwi ązania istotnych problemów społeczno-gospodarczych poprzez powstanie nowych przedsi ębiorstw i miejsc pracy. O atrakcyjno ści inwestycyjnej terenów decyduj ą: rozwini ęta infrastruktura (w tym: droga krajowa DK-1, planowana autostrada A1, mi ędzynarodowy port lotniczy „Pyrzowice”), wykwalifikowane zasoby ludzkie (bliskość wy ższych uczelni ekonomicznych, technicznych). Cele projektu to: rekultywacja, zagospodarowanie i wielofunkcyjne wykorzystanie zdegradowanych obszarów oraz gospodarcze i społeczne o żywienie południowego obszaru Subregionu Cz ęstochowskiego. Główne zadania w ramach projektu to: przygotowanie dokumentacji technicznej, odminowanie terenów po-wojskowych, kompleksowe przygotowanie terenu pod działalno ść gospodarcz ą (infrastruktura teletechniczna, drogi wewn ętrzne i dojazdowe, itp.), nadzór inwestorski, zarz ądzanie projektem oraz promocja projektu. Rezultaty projektu - utworzenie nowych przedsi ębiorstw, - utworzenie nowych powierzchni usługowych, - aktywizacja podmiotów gospodarczych, w tym rozwój usług,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 82 - zmniejszenie zjawiska marginalizacji i patologii społecznej, - aktywizacja na rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia poprzez utworzenie nowych miejsc pracy, - poprawa bezpiecze ństwa publicznego. Lokalizacja projektu

B A

Stan istniej ący – obszar A (Korwinów) - dokumentacja fotograficzna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 83

Stan istniej ący – obszar B (Nierada) - dokumentacja fotograficzna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 84 Obszar C Osiedle górnicze w Hucie Starej B Tytuł projektu REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W HUCIE STAREJ B Beneficjent Gmina Poczesna Koszt projektu 4.950.000,00 PLN Opis projektu Celem projektu jest o żywienie społeczno – gospodarcze zdegradowanych obszarów zabudowy wielorodzinnej w miejscowo ści Huta Stara B w Gminie Poczesna. Osiedle zabudowy wielorodzinnej zostało zbudowane w latach 1954 - 1968. Pierwotnym wła ścicielem budynków były kopalnie. W pó źniejszym czasie osiedle zostało przekazane pod zarząd Miasta Cz ęstochowy. Wszystkie budynki na osiedlu wyposa żone s ą w instalacje wodno – kanalizacyjn ą i elektryczn ą. Ogrzewane s ą za pomoc ą pieców kaflowych oraz eta żowych kotłów c.o. na paliwo stałe, z wyj ątkiem budynku przy ul. Głównej 26, który posiada gazowe centralne ogrzewanie. Ogólnie stan techniczny budynków ocenia si ę na mniej ni ż przeci ętny. Na osiedlu w Hucie Starej B znajduje si ę równie ż przedszkole oraz szkoła podstawowa i gimnazjum. Rewitalizacja terenów osiedla b ędzie polegała na gruntownej termomodernizacji budynków mieszkalnych poprzez kompleksowe docieplenie budynków, wykonanie centralnego ogrzewania opartego na kotłowni osiedlowej wraz z ciepł ą wod ą u żytkow ą. Planuje si ę równie ż modernizacj ę placów zabaw przy ulicy Mickiewicza, wykonanie placu zabaw na skwerku pomi ędzy ulic ą Mał ą i Jasn ą oraz wymian ę chodników przy ulicach głównych z wykonaniem parkingów oraz nowych nakładek asfaltowych. Rezultaty projektu - poprawa standardów życia mieszka ńców, - utworzenie nowych powierzchni usługowych, - aktywizacja podmiotów gospodarczych, w tym rozwój usług, - zmniejszenie zjawiska marginalizacji i patologii społecznej, - aktywizacja na rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia poprzez utworzenie nowych miejsc pracy, - poprawa bezpiecze ństwa publicznego.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 85

Stan istniej ący – dokumentacja fotograficzna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 86 Obszar D Osiedle robotnicze we Wrzosowej

Tytuł projektu REWITALIZACJA OSIEDLA ROBOTNICZEGO Z OKRESU XIX WIEKU – WRZOSOWA UL. CEMENTOWA Beneficjent Gmina Poczesna Koszt projektu 1.600.000,00 PLN Opis projektu Celem projektu jest o żywienie społeczno – gospodarcze zdegradowanych obszarów zabudowy wielorodzinnej na osiedlu robotniczym we Wrzosowej w Gminie Poczesna. Osiedle 4 domów wielorodzinnych poprzemysłowych wybudowane zostało pod koniec XIX wieku (budynki podlegaj ą konserwatorowi zabytków). Stan techniczny budynków ocenia si ę na niezadowalaj ący: mury kamienne z piaskowca, stropy drewniane, dach konstrukcji drewnianej pokryty pap ą. Budynki wyposa żone w instalacj ę wodno – kanalizacyjn ą, ścieki odprowadzane s ą do bezodpływowego zbiornika. Budynki ogrzewane s ą pokojowymi i kuchennymi piecami kaflowymi. Rewitalizacja terenu b ędzie polegała na: - wymianie pokry ć dachowych wszystkich budynków, - termomodernizacji budynków, - kapitalnym remoncie komórek lokatorskich, - budowie kolektora sanitarnego, - remoncie chodnika i ulicy Cementowej, - budowie placu zabaw. Rezultaty projektu - poprawa standardów życia mieszka ńców, - utworzenie nowych powierzchni usługowych, - aktywizacja podmiotów gospodarczych, w tym rozwój usług, - zmniejszenie zjawiska marginalizacji i patologii społecznej, - aktywizacja na rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia poprzez utworzenie nowych miejsc pracy, - poprawa bezpiecze ństwa publicznego.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 87

Stan istniej ący – dokumentacja fotograficzna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 88

Obszar E Zdegradowany obszar w Korwinowie: „Pałac” wraz z przyległym terenem

Tytuł projektu REWITALIZACJA „PAŁACU” WRAZ Z PRZYLEGŁYM TERENEM W KORWINOWIE Beneficjent Gmina Poczesna Koszt projektu 1.460.000,00 PLN Opis projektu Celem projektu jest o żywienie społeczno – gospodarcze zdegradowanych obszarów zabudowy wielorodzinnej wraz z przyległym terenem w Gminie Poczesna. Osiedle składa si ę z trzech budynków wielorodzinnych. Budynek przy ul. Ceramicznej, tzw. „Pałac” znajduje si ę pod ochron ą konserwatorsk ą. Budynki przy ul. Okólnej 12, Okólnej 14 s ą w złym stanie technicznym. Do budynków doprowadzona jest instalacja wodno - kanalizacyjna, natomiast ścieki odprowadzane s ą do zbiornika bezodpływowego. Budynki Ogrzewane s ą piecami kaflowymi. Rewitalizacja b ędzie polegała na: - zagospodarowaniu terenu wokół budynku przy ul. Ceramicznej 2 (plac zabaw, parkingi, utwardzenie drogi), - budowie kolektora sanitarnego, -remoncie dachów w budynkach przy ul. Okólnej 12 i 14, - remoncie komórek lokatorskich przy ul. Okólnej 14, - budowie drogi dojazdowej do budynku przy ul. Okólnej 14, - termomodernizacji budynków. Rezultaty projektu - poprawa standardów życia mieszka ńców, - utworzenie nowych powierzchni usługowych, - aktywizacja podmiotów gospodarczych, w tym rozwój usług, - zmniejszenie zjawiska marginalizacji i patologii społecznej, - aktywizacja na rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia poprzez utworzenie nowych miejsc pracy, - poprawa bezpiecze ństwa publicznego.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 89

Stan istniej ący – dokumentacja fotograficzna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 90 Obszar F Osiedle górnicze w Nowej Wsi

Tytuł projektu REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W NOWEJ WSI Beneficjent Gmina Poczesna Koszt projektu 600.000,00 PLN Opis projektu Celem projektu jest o żywienie społeczno – gospodarcze zdegradowanych obszarów zabudowy wielorodzinnej na osiedlu górniczym w Nowej Wsi w Gminie Poczesna. Stan techniczny 4 domów wielorodzinnych pogórniczych ocenia si ę na niezadowalaj ący. Budynki wyposa żone w instalacj ę wodno – kanalizacyjn ą, ścieki odprowadzane s ą do oczyszczalni ścieków przedsi ębiorstwa Press-Glass. Budynki ogrzewane s ą pokojowymi i kuchennymi piecami kaflowymi. W niektórych mieszkaniach istnieje indywidualne ogrzewanie gazowe. Rewitalizacja terenu b ędzie polegała na: - termomodernizacji budynków, - budowie kanalizacji sanitarnej i deszczowej, - budowie placu zabaw i zagospodarowaniu terenów zielonych. Rezultaty projektu - poprawa standardów życia mieszka ńców, - utworzenie nowych powierzchni usługowych, - aktywizacja podmiotów gospodarczych, w tym rozwój usług, - zmniejszenie zjawiska marginalizacji i patologii społecznej, - aktywizacja na rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia poprzez utworzenie nowych miejsc pracy, - poprawa bezpiecze ństwa publicznego.

Stan istniej ący – dokumentacja fotograficzna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 91

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 92 Tytuł projektu POPRAWA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ W GMINIE POCZESNA Beneficjent Gmina Poczesna Koszt projektu 500.000,00 PLN Opis projektu Celem projektu jest o żywienie społeczno – gospodarcze zdegradowanych obszarów w Nowej Wsi w Gminie Poczesna poprzez popraw ę infrastruktury drogowej. W ramach projektu planuje si ę modernizacj ę ulicy Kopalnianej i ul. Piaskowej oraz poł ączenie ul. Kopalnianej z ul. Cz ęstochowsk ą poprzez budow ę kładki dla pieszych nad drog ą krajow ą nr 1. Zadanie obejmuje równie ż budow ę chodników i o świetlenia oraz ekranów akustycznych przy drodze krajowej nr 1. Realizacja projektu przyczyni si ę do wzrostu bezpiecze ństwa i komfortu życia mieszka ńców oraz poprawy dost ępu do centrum handlowego i przedsi ębiorstw zlokalizowanych na tym obszarze. Rezultaty projektu - poprawa standardów życia mieszka ńców, - aktywizacja podmiotów gospodarczych, w tym rozwój usług, - zmniejszenie zjawiska marginalizacji i patologii społecznej, - aktywizacja na rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia poprzez utworzenie nowych miejsc pracy, - skrócenie czasu przejazdu, - poprawa bezpiecze ństwa publicznego.

Stan istniej ący – dokumentacja fotograficzna

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 93

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 94 4. Kryteria wyboru pilota żu i kolejno ści realizacji zada ń

Do kryteriów wyboru determinuj ących kolejno ść realizacji projektów, w wyniku analizy sytuacji przestrzennej i gospodarczo – społecznej gminy oraz problemów, wybrano: • horyzont czasowy wynikaj ący z okresu programowania przypadaj ący na lata 2007 – 2013, • zakres i gotowo ść projektu do natychmiastowego wdro żenia: tj. stan prawny nieruchomo ści, zaawansowanie prac nad przygotowaniem dokumentacji technicznej, pozwolenie na budow ę, opinia konserwatora, itp., • ograniczone zasoby finansowe – okre ślone m.in. w bud żecie gminy oraz Wieloletnim Planie Inwestycyjnych., oraz dost ępno ść środków ze źródeł zewn ętrznych, m.in. z funduszy Unii Europejskiej, • zapisy dokumentów programowania rozwoju gminy, regionu i kraju, • akceptacja społeczna i poziom zaspokojenia potrzeb mieszka ńców, • intensywno ść wpływu na osi ągni ęcie zakładanych celów – spójno ści, • intensywno ść wpływu realizacji projektu na podniesienie walorów i atrakcyjno ści miasta, • intensywno ść wpływu realizacji projektu na polityki horyzontalne Unii Europejskiej.

5. Oczekiwane wska źniki osi ągni ęć

Wska źniki osi ągni ęcia celów (tj. wska źniki produktu, rezultatu i oddziaływania) b ędą mierzone na podstawie wska źników dla poddziałania 1.1.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych - Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 - 2013 oraz pozostałych działa ń programu i krajowych programów operacyjnych, w które wpisuj ą si ę realizowane projekty, jak równie ż wska źniki okre ślone dla innych dokumentów programowych w zale żno ści od zakresu i rodzaju projektu.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 95 Tablica 29. Wykaz wska źników dla Lokalnego Programu Rewitalizacji Typ jednostka Nazwa wska źnika wska źnika miary Długo ść przebudowanej/wyremontowanej infrastruktury komunalnej w zakresie Produkt km ochrony środowiska

Produkt Długo ść wybudowanej infrastruktury komunalnej w zakresie ochrony środowiska km

Produkt Długo ść wybudowanych dróg na obszarach obj ętych rewitalizacj ą km

Długo ść wybudowanych/przebudowanych dróg z towarzysz ącą kanalizacj ą Produkt km teletechniczn ą

Produkt Długo ść zmodernizowanych dróg na obszarach obj ętych rewitalizacj ą km

Produkt Liczba budynków poddanych remontowi/przebudowie infrastruktury technicznej szt.

Produkt Liczba budynków poddanych renowacji szt.

Produkt Liczba budynków poprzemysłowych poddanych przebudowie/remontowi szt.

Liczba budynków poprzemysłowych poddanych przebudowie/remontowi na Produkt szt. inkubatory przedsi ębiorczo ści Liczba budynków poprzemysłowych poddanych przebudowie/remontowi na potrzeby Produkt szt. działalno ści gospodarczej Liczba budynków poprzemysłowych poddanych remontowi/przebudowie Produkt szt. infrastruktury technicznej

Produkt Liczba budynków powojskowych poddanych przebudowie/remontowi szt.

Liczba budynków powojskowych poddanych przebudowie/remontowi na inkubatory Produkt szt. przedsi ębiorczo ści Liczba budynków powojskowych poddanych przebudowie/remontowi na potrzeby Produkt szt. działalno ści gospodarczej Liczba budynków powojskowych poddanych remontowi/przebudowie infrastruktury Produkt szt. technicznej Liczba budynków powojskowych zmodernizowanych na potrzeby działalno ści Produkt szt. gospodarczej Liczba budynków przebudowanych/wyremontowanych na cele Produkt szt. edukacyjne/społeczne

Produkt Liczba budynków zmodernizowanych na inkubatory przedsi ębiorczo ści szt.

Produkt liczba budynków, z których usuni ęty został azbest szt.

Liczba obiektów poprzemysłowych poddanych przebudowie/remontowi na cele Produkt szt. kulturalnej, turystycznej lub rekreacyjnej

Produkt Liczba obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne i turystyczne szt.

Produkt Liczba sprz ętu zainstalowanego na potrzeby systemu monitoringu szt.

Produkt Liczba systemów monitoringu zainstalowanych na terenie obj ętym rewitalizacj ą szt.

Produkt Liczba wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej szt.

Produkt Liczba zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej szt.

Powierzchnia budynków poddanych remontowi/przebudowie infrastruktury Produkt m2 technicznej

Produkt Powierzchnia budynków poddanych renowacji m2

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 96 Typ jednostka Nazwa wska źnika wska źnika miary

Produkt Powierzchnia budynków poprzemysłowych poddanych przebudowie/remontowi m2

Powierzchnia budynków poprzemysłowych zmodernizowanych na potrzeby Produkt m2 działalno ści gospodarczej

Produkt Powierzchnia budynków powojskowych poddanych przebudowie/remontowi m2

Powierzchnia budynków powojskowych poddanych przebudowie/remontowi na Produkt m2 inkubatory przedsi ębiorczo ści Powierzchnia budynków powojskowych zmodernizowanych na potrzeby działalno ści Produkt m2 gospodarczej

Produkt Powierzchnia budynków zmodernizowanych na cele edukacyjne/społeczne m2

Produkt Powierzchnia budynków zmodernizowanych na inkubatory przedsi ębiorczo ści m2

Produkt powierzchnia budynków, z których usuni ęty został azbest m2

Produkt Powierzchnia nowej bazy kulturalnej, turystycznej lub rekreacyjnej m2

Powierzchnia obiektów poprzemysłowych poddanych przebudowie/remontowi na Produkt m2 cele kulturalne, turystyczne i rekreacyjne

Produkt Powierzchnia obiektów zmodernizowanych na cele kulturalne i turystyczne m2

Produkt Powierzchnia terenów rewitalizowanych przeznaczonych na mał ą infrastruktur ę m2

Produkt Powierzchnia usługowa na zrewitalizowanych terenach poprzemysłowych m2

Produkt Powierzchnia usługowa w budynkach poddanych renowacji m2

Powierzchnia usługowa w budynkach poprzemysłowych poddanych Produkt m2 przebudowie/remontowi

Produkt Powierzchnia usługowa w wybudowanych „plombach” m2

Produkt Powierzchnia wybudowanych „plomb” w zabudowie m2

Produkt Powierzchnia wybudowanych obiektów infrastruktury drogowej m2

Powierzchnia wyremontowanej i przebudowanej infrastruktury publicznej na terenie Produkt m2 zrewitalizowanym

Produkt Powierzchnia zdegradowanych dzielnic i obszarów miast poddanych rehabilitacji m2

Produkt Powierzchnia zmodernizowanej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej m2

Produkt Powierzchnia zmodernizowanych obiektów infrastruktury drogowej m2

Rezultat Liczba nowych miejsc pracy szt.

Rezultat Liczba nowych miejsc pracy powstała w wyniku realizacji projektu szt.

Rezultat Liczba nowych ofert programowych w zakresie kultury i turystyki szt.

Rezultat Liczba nowych przedsi ębiorstw szt.

Rezultat Liczba nowych punktów usługowych na terenach zrewitalizowanych szt.

Rezultat Liczba obiektów poprzemysłowych zabezpieczonych przed zagro żeniami szt.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 97 Typ jednostka Nazwa wska źnika wska źnika miary

Rezultat Liczba obiektów powojskowych zabezpieczonych przed zagro żeniami szt.

Rezultat Liczba obiektów zabezpieczonych przed zagro żeniami szt.

Rezultat Liczba osób korzystaj ących z nowej lokalnej bazy kulturalnej i turystycznej szt.

Rezultat Liczba osób korzystaj ących z obiektów infrastruktury społecznej/edukacyjnej szt.

Rezultat Liczba osób mieszkaj ących w budynkach, poddanych renowacji osoby

Rezultat Liczba przedsi ębiorstw zlokalizowanych na terenie zrewitalizowanym szt.

Rezultat Liczba przest ępstw w mie ście szt.

Rezultat Powierzchnia terenów które stały si ę dost ępne w wyniku realizacji projektów m2

Rezultat Powierzchnia terenów które stały si ę dost ępne w wyniku realizacji projektów m2

Powierzchnia terenów powojskowych które stały si ę dost ępne w wyniku realizacji Rezultat m2 projektów

Rezultat Powierzchnia usługowa faktycznie wykorzystywana m2

Rezultat Powierzchnia zabudowanych/zrehabilitowanych pustych przestrzeni publicznych m2

Rezultat Powierzchnia zabudowanych/zrehabilitowanych terenów powojskowych m2

Rezultat Wska źnik wykrywalno ści przest ępstw Procent Źródło: Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013 – Podr ęcznik Wdra żania

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 98 VI. PLANOWANE DZIAŁANIA NA OBSZARZE REWITALIZOWANYM

1. Planowane działania przestrzenne (techniczno – materialne)

Tablica 30. Wykaz działa ń przestrzennych

obszar okres koszt całkowity Nazwa projektu rewitalizacji realizacji w PLN Beneficjent Gminy: Konopiska, Kamienica Polska, PODCZ ĘSTOCHOWSKA STREFA Poczesna - lider AKTYWNO ŚCI GOSPODARCZEJ A, B 2007 - 2010 14 117 647,04 projektu, Starcza

REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W HUCIE STAREJ B C 2007 - 2011 4 950 000,00 Gmina Poczesna

REWITALIZACJA OSIEDLA ROBOTNICZEGO Z OKRESU XIX W. - WRZOSOWA UL. CEMENTOWA D 2008 - 2011 1 600 000,00 Gmina Poczesna

REWITALIZACJA "PAŁACU" WRAZ Z PRZYLEGŁYM TERENEM W KORWINOWIE E 2009 - 2012 1 460 000,00 Gmina Poczesna

REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W NOWEJ WSI F 2010 - 2013 600 000,00 Gmina Poczesna

POPRAWA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ W GMINIE POCZESNA F 2009 - 2011 500 000,00 Gmina Poczesna suma 23 227 647,04

2. Planowane działania gospodarcze

Tablica 31.Wykaz działa ń gospodarczych

obszar okres koszt całkowity Nazwa projektu rewitalizacji realizacji w PLN Beneficjent Gminy: Konopiska, Kamienica Polska, PROMOCJA PODCZ ĘSTOCHOWSKIEJ Poczesna - lider STREFY AKTYWNO ŚCI GOSPODARCZEJ A, B 2011 - 2013 100 000,00 projektu, Starcza PROMOCJA LOKALNEJ PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI W GMNIE POCZESNA POPRZEZ ORGANIZACJ Ę SZKOLE Ń I DORADZTWA DLA OSÓB PROWADZ ĄCYCH DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZ Ą A, B, C, D, E, F 2009 - 2010 80 000,00 Gmina Poczesna suma 180 000,00

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 99

3. Planowane działania społeczne

Tablica 32. Wykaz działa ń społecznych

obszar okres koszt całkowity Nazwa projektu rewitalizacji realizacji w PLN Beneficjent

PODNOSZENIE KWALIFIKACJI NA RYNKU PRACY W GMINIE POCZESNA A, B, C, D, E, F 2009 - 2010 80 000,00 Gmina Poczesna PROMOCJA PRZEDSI ĘBIORCZOŚCI WSRÓD OSÓB BEZROBOTNYCH W GMINIE POCZESNA A, B, C, D, E, F 2011 - 2013 100 000,00 Gmina Poczesna suma 180 000,00

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 100

4. Harmonogram realizacji planowanych działa ń

Tablica 33. Harmonogram realizacji działa ń przestrzennych, gospodarczych i społecznych

Działania przestrzenne

okres koszt całkowity Nazwa projektu realizacji w PLN 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

PODCZ ĘSTOCHOWSKA STREFA AKTYWNO ŚCI GOSPODARCZEJ 2007 - 2010 14 117 647,04 68 320,00 2 459 520,00 8 302 800,00 3 287 007,04 0,00 0,00 0,00

REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W HUCIE STAREJ B 2007 - 2011 4 950 000,00 50 000,00 400 000,00 1 200 000,00 1 600 000,00 1 700 000,00 0,00 0,00

REWITALIZACJA OSIEDLA ROBOTNICZEGO Z OKRESU XIX W. - WRZOSOWA UL. CEMENTOWA 2008 - 2011 1 600 000,00 0,00 100 000,00 400 000,00 500 000,00 600 000,00 0,00 0,00

REWITALIZACJA "PAŁACU" WRAZ Z PRZYLEGŁYM TERENEM W KORWINOWIE 2009 - 2012 1 460 000,00 0,00 0,00 260 000,00 300 000,00 500 000,00 400 000,00 0,00

REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W NOWEJ WSI 2010 - 2013 600 000,00 0,00 0,00 0,00 100 000,00 200 000,00 150 000,00 150 000,00

POPRAWA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ W GMINIE POCZESNA 2009 - 2011 500 000,00 0,00 0,00 100 000,00 200 000,00 200 000,00 0,00 0,00 suma 23 227 647,04 118 320,00 2 959 520,00 10 262 800,00 5 987 007,04 3 200 000,00 550 000,00 150 000,00

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 101

Działania gospodarcze

okres koszt całkowity Nazwa projektu realizacji w PLN 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

PROMOCJA PODCZ ĘSTOCHOWSKIEJ STREFY AKTYWNO ŚCI GOSPODARCZEJ 2011 - 2013 100 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 30 000,00 40 000,00 30 000,00

PROMOCJA LOKALNEJ PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI W GMNIE POCZESNA POPRZEZ ORGANIZACJ Ę SZKOLE Ń I DORADZTWA DLA OSÓB PROWADZ ĄCYCH DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZ Ą 2009 - 2010 80 000,00 0,00 0,00 40 000,00 40 000,00 0,00 0,00 0,00 suma 180 000,00 0,00 0,00 40 000,00 40 000,00 30 000,00 40 000,00 30 000,00

Działania społeczne

okres koszt całkowity Nazwa projektu realizacji w PLN 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

PODNOSZENIE KWALIFIKACJI NA RYNKU PRACY W GMINIE POCZESNA 2009 - 2010 80 000,00 0,00 0,00 40 000,00 40 000,00 0,00 0,00 0,00 PROMOCJA PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI WSRÓD OSÓB BEZROBOTNYCH W GMINIE POCZESNA 2011 - 2013 100 000,00 0,00 0,00 0,00 0,00 30 000,00 40 000,00 30 000,00 suma 180 000,00 0,00 0,00 40 000,00 40 000,00 30 000,00 40 000,00 30 000,00

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 102

VII. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PROGRAMU REWITALIZACJI

Główne źródła finansowania Lokalnego Programu Rewitalizacji to: - bud żet jednostki samorz ądu terytorialnego – gminy, - fundusze strukturalne Unii Europejskiej na lata 2007 – 2013.

Działania przestrzenne – inwestycyjne b ędą współfinansowane m.in. ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach poddziałania 1.1.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych - Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 -2013.

Natomiast działania „mi ękkie” – społeczne i gospodarcze b ędą realizowane przede wszystkim ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Tablica 34. Źródła finansowania Lokalnego Programu Rewitalizacji

Działania przestrzenne

koszt całkowity Fundusze UE Nazwa projektu w PLN w PLN Bud żet JST

PODCZ ĘSTOCHOWSKA STREFA AKTYWNO ŚCI GOSPODARCZEJ 14 117 647,04 12 000 000,00 2 117 647,04

REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W HUCIE STAREJ B 4 950 000,00 3 712 500,00 1 237 500,00

REWITALIZACJA OSIEDLA ROBOTNICZEGO Z OKRESU XIX W. - WRZOSOWA UL. CEMENTOWA 1 600 000,00 1 200 000,00 400 000,00

REWITALIZACJA "PAŁACU" WRAZ Z PRZYLEGŁYM TERENEM W KORWINOWIE 1 460 000,00 1 095 000,00 365 000,00

REWITALIZACJA OSIEDLA GÓRNICZEGO W NOWEJ WSI 600 000,00 450 000,00 150 000,00

POPRAWA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ W GMINIE POCZESNA 500 000,00 425 000,00 75 000,00 SUMA 23 227 647,04 18 882 500,00 4 345 147,04

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 103

Działania gospodarcze

koszt całkowity Fundusze UE w Nazwa projektu w PLN PLN Bud żet JST

PROMOCJA PODCZ ĘSTOCHOWSKIEJ STREFY AKTYWNO ŚCI GOSPODARCZEJ 100 000,00 85 000,00 15 000,00

PROMOCJA LOKALNEJ PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI W GMNIE POCZESNA POPRZEZ ORGANIZACJ Ę SZKOLE Ń I DORADZTWA DLA OSÓB PROWADZ ĄCYCH DZIAŁALNO ŚĆ GOSPODARCZ Ą 80 000,00 68 000,00 12 000,00 SUMA 180 000,00 153 000,00 27 000,00

Działania społeczne

koszt całkowity Fundusze UE w Nazwa projektu w PLN PLN Bud żet JST

PODNOSZENIE KWALIFIKACJI NA RYNKU PRACY W GMINIE POCZESNA 80 000,00 68 000,00 12 000,00 PROMOCJA PRZEDSI ĘBIORCZO ŚCI WSRÓD OSÓB BEZROBOTNYCH W GMINIE POCZESNA 100 000,00 85 000,00 15 000,00 SUMA 180 000,00 153 000,00 27 000,00

Tablica 35. Struktura źródeł finansowania Lokalnego Programu Rewitalizacji

Bud żet JST 19%

Fundusze UE 81%

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 104

VIII. SYSTEM WDRA ŻANIA PROGRAMU

Lokalny Program Rewitalizacji realizowany b ędzie w horyzoncie czasowym 2007- 2013, po jego zatwierdzeniu przez Rad ę Gminy. Za wdro żenie, monitoring i ewaluacj ę Programu odpowiedzialny jest: Wójt Gminy.

Do pomocy we wła ściwym wdro żeniu projektów gminnych Wójt dysponuje aparatem wykonawczym, w postaci Urz ędu Gminy oraz jednostek organizacyjnych gminy i jednostek zale żnych. Wśród komórek organizacyjnych Urz ędu Gminy naj ści ślej zaanga żowanych w realizacj ę projektów wynikaj ących z Programu Rewitalizacji wskaza ć nale ży: • Samodzielne stanowisko pracy ds. inwestycji i środków pomocowych, • Samodzielne stanowisko pracy ds. ksi ęgowo ści bud żetowej, • Samodzielne stanowisko pracy ds. budownictwa, • Samodzielne stanowisko pracy ds. inwestycji, ochrony środowiska i gospodarki wodnej, • Samodzielne stanowisko pracy ds. gospodarki komunalnej, mieszkaniowej, rolnej i gruntami, • Samodzielne stanowisko pracy ds. dróg, komunikacji, ł ączno ści i zatrudnienia, • Samodzielne stanowisko pracy ds. inwestycji i zamówie ń publicznych, • Samodzielne stanowisko pracy ds. działalno ści gospodarczej, ochrony zdrowia, kultury i rekreacji.

Za poszczególne zakresy zada ń odpowiadają wcze śniej wymienione komórki organizacyjne Urz ędu Gminy, zgodnie ze swoj ą wła ściwo ści ą i zakresem odpowiedzialno ści.

Warunkiem niezb ędnym dla pełnego wdro żenia zada ń gminnych Programu jest równie ż uwzgl ędnianie wydatków z nim zwi ązanych w kolejnych bud żetach na lata 2007 - 2013. Za ten element odpowiada Rada Gminy. Dlatego te ż Wójt, przedkładaj ąc Radzie projekty bud żetów winien przetransponowa ć do nich zało żenia finansowe zawarte w Programie Rewitalizacji przewidziane w nim na dany rok.

Ze wzgl ędu na ograniczone zasoby finansowo – rzeczowe (ograniczony bud żet i potencjał instytucjonalno – organizacyjny), projekty b ędą wpisywane do Programu zgodnie z politykami i programami lokalnymi, regionalnymi, krajowymi i europejskimi oraz z pilno ści ą

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 105 zaspokojenia potrzeb lokalnego społecze ństwa, jak równie ż maj ące najwi ększy wpływ na osi ągni ęcie spójno ści przestrzennej i społeczno – gospodarczej.

Najwa żniejsze etapy procesu wdra żania Programu Rewitalizacji, w realizacj ę których zaanga żowane b ędą poszczególne komórki organizacyjne Urz ędu Gminy to :

• przygotowanie i realizacja projektów z zakresu rewitalizacji obszarów zdegradowanych,

• przeprowadzenie procedury przetargowej w celu wyłonienia wykonawcy oraz podpisanie kontraktów z wykonawcami inwestycji w ramach projektu,

• monitoring realizacji projektów, sprawdzenie zgodności technicznej realizacji prac z zało żeniami dokumentacji technicznej, zapisami kontraktu oraz wła ściwymi aktami, zarówno polskiego prawa, jak i prawodawstwa europejskiego,

• prowadzenie rozlicze ń finansowych – sporz ądzanie wniosków o płatno ść oraz sprawozda ń okresowych i ko ńcowych z realizacji projektu,

• monitoring wska źników osi ągni ętych w wyniku realizacji projektów,

• aktualizacja Programu Rewitalizacji, współpraca i prowadzenie konsultacji społecznych z podmiotami lokalnymi w zakresie planowanych zmian,

• prowadzenie działa ń promocyjnych i informacyjnych.

Urz ąd Gminy oraz inne podmioty zaanga żowane w realizacj ę projektów zawartych w Lokalnym Programie Rewitalizacji, jako instytucje wdra żaj ące, s ą odpowiedzialne za: • tworzenie, przyjmowanie i składanie wniosków aplikacyjnych od instytucji podległych - beneficjentów pomocy, • kontrol ę formaln ą składanych wniosków, ich zgodno ści z procedurami, z zapisami Programu, • ewentualne monitorowanie wdra żania poszczególnych projektów, • informowanie o współfinansowaniu przez UE realizowanych projektów.

Poszczególne projekty w ramach Lokalnego Programu Rewitalizacji b ędą wdra żane w oparciu o zasady wydatkowania środków wg źródeł ich pochodzenia. Oznacza to, że podmiot korzystaj ący z ró żnych źródeł finansowania b ędzie musiał sprosta ć wielu wymaganiom formalnym. Dotyczy to w szczególno ści odmiennych zasad wykorzystania środków pochodz ących ze źródeł krajowych oraz środków pochodz ących ze źródeł unijnych.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 106

IX. SPOSOBY MONITOROWANIA I OCENY PROGRAMU

W celu sprawnego i efektywnego wdra żania Programu Rewitalizacji niezb ędne jest ci ągłe monitorowanie efektów rzeczowych projektów, wchodz ących w zakres Programu oraz wydatków na ich realizacj ę. Sam proces monitorowania obejmuje zbieranie danych, obrazuj ących tempo i jako ść wdra żania projektów. Monitoring oraz upowszechnienie efektów i wyników, w wyniku realizacji projektów, w będzie prowadzony oparciu o zgromadzone informacje oraz osi ągni ętych wska źników tj.: - wska źnika produktu (raz na kwartał lub raz na pół roku – w zale żno ści od wytycznych), - wska źnika rezultatu (raz na rok), - wska źnika oddziaływania (2 lata po zako ńczeniu realizacji projektu).

Za proces monitorowania i raportowania odpowiada ć b ędzie Wójt Gminy wraz z podległym mu aparatem wykonawczym w postaci Urz ędu Gminy i gminnych jednostek organizacyjnych, oraz inne podmioty realizuj ące zadania zawarte w Lokalnym Programie Rewitalizacji. Wójt Gminy jest zobowi ązany do corocznego przedkładania Radzie Gminy raportu monitoringowego z wdra żania Programu. Oprócz raportu monitoringowego, Wójt przedkłada ć b ędzie Radzie Gminy prognoz ę, dotycz ącą wdra żania Programu w kolejnym roku wraz z propozycj ą ewentualnych modyfikacji, która poddawana b ędzie analizie ka żdorazowo przy okazji zatwierdzania bud żetu. Zakres przedmiotowy raportów okresowych przedkładanych przez Wójta Gminy winien obejmowa ć co najmniej: • przebieg procesu wdra żania poszczególnych projektów, • realizacj ę planu finansowego, • sposoby promocji projektów, • zidentyfikowane i przewidywane zagro żenia realizacji programu. Stanowiska wypracowywane przez Rad ę Gminy w przedmiocie przedkładanych raportów z monitoringu, stanowi ć b ędą równie ż podstaw ę sporz ądzenia oceny wdro żenia Programu sporządzanej na zako ńczenie okresu planowania.

Ocena wykonania Lokalnego Programu Rewitalizacji powinna zawiera ć nast ępuj ące dane: • rzeczywiste oraz zawarte w poszczególnych wnioskach daty rozpocz ęcia i zako ńczenia poszczególnych projektów,

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 107

• metody zarz ądzania projektami w czasie ich realizacji oraz po wdro żeniu poszczególnych projektów, • ocen ę społeczn ą oddziaływania poszczególnych projektów, • szczegółowy wykaz kosztów poniesionych w fazie realizacji projektu oraz jego funkcjonowania.

Ocena stanowi ć b ędzie podstaw ę sporz ądzenia Lokalnego Programu Rewitalizacji na kolejny okres programowania. Pełny zakres czynno ści monitoringowych w obszarze realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji mo żliwy jest jedynie dla zada ń realizowanych przez Urz ąd Gminy. Zadania zgłoszone przez pozostałe jednostki mog ą by ć monitorowane w granicach kompetencji Urz ędu Gminy.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 108

X. PROMOCJA I PUBLIC RELATIONS PROGRAMU

Wa żnym elementem realizacji Lokalnego Programu Rewitalizacji jest promocja dokumentu w śród beneficjentów docelowych. Istot ą działa ń promocyjnych jest poinformowanie mo żliwie najwi ększej liczby mieszkańców o ostatecznych zapisach i zaproszenie do aktywnego udziału w pracach na rzecz realizacji zamierzonych celów. funduszy strukturalnych. Poprzez wła ściwe przeprowadzenie działa ń w zakresie kreowania pozytywnego wizerunku przyj ętego Lokalnego Programu Rewitalizacji rozumie si ę: • umieszczenie informacji nt. stanu realizacji zało żeń Programu i realizacji projektów, itp. na oficjalnej stronie internetowej Urz ędu Gminy Poczesna www.poczesna.com.pl oraz w Biuletynie Informacji Publicznej: http://www.bip.poczesna.akcessnet.net • umieszczenie tablic informacyjnych w miejscu realizacji projektów inwestycyjnych oraz tablic pami ątkowych po zako ńczeniu realizacji zadania, • zamieszczanie informacji w lokalnych mediach (np. prasie), • organizacj ę spotka ń i konferencji dla społeczno ści lokalnej dot. wdra żania i/lub aktualizacji Programu, • umo żliwienie szerokiego dost ępu do zapisów dokumentu poprzez jego powielenie, bądź udost ępnienie w formie broszur i ulotek najwa żniejszych zapisów dotycz ących realizowanych działa ń, • publiczn ą prezentacj ę Programu społeczno ści lokalnej.

Za wła ściwe informowanie i promocj ę Lokalnego Programu Rewitalizacji na poziomie gminy odpowiedzialny b ędzie organ wykonawczy tj. Wójt Gminy. Informacja o ostatecznym wykazie zada ń zawartych w Planie, w tym harmonogram ich realizacji b ędzie udost ępniana w nast ępuj ący sposób: • publikacja Programu oraz jego oceny, korekty i analizy na stronach internetowych gminy, w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w prasie lokalnej, • publiczne prezentacje Programu przy okazji ró żnorodnych spotka ń ze społeczno ści ą lokaln ą.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 109

Oprócz Wójta Gminy, jako głównego podmiotu odpowiedzialnego za prowadzenie działa ń informacyjnych i promocyjnych zwi ązanych z Programem Rewitalizacji , działania tego typu winny prowadzi ć wszystkie inne podmioty, zaanga żowane w poszczególne projekty składające si ę na tre ść Programu Grupami docelowymi promocji Programu Rewitalizacji Gminy b ędą: • społeczno ść lokalna, • beneficjenci, • organizacje pozarz ądowe, • partnerzy społeczno-gospodarczy, media.

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 110

SPIS TABLIC Tablica 1. Zakres rewitalizacji...... 3 Tablica 2. Efekty wdro żenia Lokalnego Programu Rewitalizacji...... 7 Tablica 3. Problemy na obszarach obj ętych Programem Rewitalizacji...... 8 Tablica 4. Lokalizacja Gminy Poczesna w Województwie Śląskim ...... 9 Tablica 5. Lokalizacja gminy w Subregionie Północnym Województwa Śląskiego...... 10 Tablica 6. Lokalizacja gminy w Powiecie Cz ęstochowskim...... 10 Tablica 7. Lokalizacja gminy w istniej ącym i planowanych systemie transportowym ...... 11 Tablica 8. Podział administracyjny Województwa Śląskiego na powiaty...... 12 Tablica 9. Podstawowe dane demograficzne Województwa Śląskiego...... 15 Tablica 10. Podstawowe dane dotycz ące gospodarki w Województwie Śląskim ...... 16 Tablica 11. Podział administracyjny Powiatu Cz ęstochowskiego na gminy...... 18 Tablica 12. Grunty w gminie Poczesna w ha ...... 32 Tablica 13. Struktura gruntów w Gminie Poczesna...... 32 Tablica 14. Powi ązania komunikacyjne Gminy Poczesna...... 33 Tablica 15. Zaopatrzenie w wod ę w Gminie Poczesna...... 35 Tablica 16. Odprowadzanie ścieków w Gminie Poczesna ...... 36 Tablica 17. Zaopatrzenie w gaz w Gminie Poczesna...... 37 Tablica 18. Liczba odpadów zebranych w ci ągu 2005r. na terenie Gminy Poczesna...... 37 Tablica 19. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON…………. 40 Tablica 20. Podmioty gospodarki narodowej wg sekcji PKD...... 41 Tablica 21. Liczba osób bezrobotnych w Powiecie Cz ęstochowskim...... 43 Tablica 22. Sytuacja na lokalnym rynku pracy w Powiecie Cz ęstochowskim w 2006r...... 45 Tablica 23. Struktura ludno ści w Gminie Poczesna ...... 47 Tablica 24. Wska źniki modułu gminnego...... 47 Tablica 25. Ruch naturalny wg płci ...... 48 Tablica 26. Migracje wewn ętrzne i zewn ętrzne...... 48 Tablica 27. Instytucje kultury w Gminie Poczesna ...... 51 Tablica 28. Analiza SWOT dla Gminy Poczesna ...... 55 Tablica 29. Wykaz wska źników dla Lokalnego Programu Rewitalizacji ...... 96 Tablica 30. Wykaz działa ń przestrzennych...... 99 Tablica 31.Wykaz działa ń gospodarczych ...... 99 Tablica 32. Wykaz działa ń społecznych ...... 100 Tablica 33. Harmonogram realizacji działa ń ...... 101 Tablica 34. Źródła finansowania Lokalnego Programu Rewitalizacji...... 103 Tablica 35. Struktura źródeł finansowania Lokalnego Programu Rewitalizacji ...... 104

Lokalny Program Rewitalizacji Gminy Poczesna na lata 2007 - 2013 111