Antje Weithaas Marie-Elisabeth Hecker

do 24 sep 2020 / Grote podia / Blauwe zaal

17 & 20 uur / er is geen pauze einde resp. ± 18 & 21 uur welkom Wat kan ik doen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen?

Draag een Was je handen mondmasker. regelmatig en grondig Hartelijk welkom in deSingel! met water en zeep. We zijn blij u te kunnen verwelkomen.

Graag even uw aandacht voor enkele nieuwe richtlijnen. Gelieve uw mondmasker aan te houden tijdens het concert en in de gangen. En na het concert te blijven zitten tot één van onze hosts u naar buiten begeleidt. We vragen u ook om uw telefoon helemaal uit te schakelen. Indien u na afloop nog iets wenst te drinken, bent u hartelijkwel welkom in het Grand café.kom Wat kan ik doen om verspreiding van We wensen u een mooie avond en graag tot ziens. het coronavirus te voorkomen?

Houd Hoest of nies in 1,5 meter de binnenkantDraag een van Was je handen afstand. mondmasker.je elleboog. regelmatig en grondig met water en zeep. welkom Wat kan ik Watdoen kan ikom doen verspreiding om verspreiding vanvan het coronavirus te voorkomen? het coronavirus te voorkomen?

Blijf thuis bij koorts Draag een Was je handen GebruikHoud Hoest of nies in of verkoudheids- mondmasker. regelmatig en grondig 1,5papieren meter de binnenkant van klachten. met water en zeep. zakdoekjes.afstand. je elleboog.

Houd Hoest of nies in Blijf thuis bij koorts Gebruik 1,5 meter de binnenkant van of verkoudheids- papieren afstand. je elleboog. klachten. zakdoekjes.

Blijf thuis bij koorts Gebruik of verkoudheids- papieren klachten. zakdoekjes. teksten programmaboekje Jasper Gheysen coördinatie programmaboekje deSingel viool D/2020/5.497/050 Marie-Elisabeth Hecker cello Martin Helmchen piano

Robert Schumann (1810-1856) ‘Fantasiestücke’ voor piano, viool en cello, opus 88 18’ Romanze: Nicht schnell, mit innigem Ausdruck Humoreske: Lebhaft Duett: Langsam und mit Ausdruck Finale: Im Marsch-Tempo

Dmitri Sjostakovitsj (1906-1975) Trio voor piano viool en cello nr 2 in e, opus 67 25’ Andante Allegro non troppo Largo Allegretto

Gelieve uw GSM uit te schakelen Concertvleugels Met bijzondere dank aan Ortwin Moreau voor het stemmen en het onderhoud van de concertvleugels van deSingel Moreau Pianoservice / Kapucinessenstraat 32 / 2000 Antwerpen / +32 (0)486 83 63 98 moreau-pianoservice.be Kamermuziek Classics Violiste Antje Weithaas, celliste Marie-Elisabeth Hecker en pianist Martin Helmchen vormen een geweldig kamermu- ziek-dreamteam. Met tomeloos enthousiasme storten ze zich vanavond op twee hoogtepunten uit het romantische repertoire, ‘Fantasiestücke’ voor piano, viool en cello, opus 88 van en Trio voor piano viool en cello nr 2 in e, opus 67 van Dmitri Sjostakovitsj.

De karakters van Schumann Robert Schumann heeft heel zijn leven lang geworsteld met zijn eigen gevoelens. Nu eens kon hij kirren van geluk, dan weer namen de meest zwartgallige gedachten zijn gemoed over en stortten hem in fragiel mentaal vagevuur. Die bipolariteit, gecombineerd met zijn eigengereidheid en onzekerheid resulteren in een heftige compositorische stijl. Schumann kon niet alleen aardig uit de voeten op vlak van het soloklavierrepertoire, het lied of het grotere symfoni- sche werk, maar ook kamermuziek lag hem nauw aan het hart. Opvallend is dat Schumann zich quasi per jaar toespitste op één bepaald genre. Zo werd 1842 het jaar van de kamermuziek.

Schumann rakelde opnieuw zijn interesse op voor het contrapunt en menige fugatische vormen door zich te storten op de muziek uit de barokperiode, die bol stond van de technische polyfone hoogstandjes. Daarna volgde een nauwgezette studie van de strijkkwartetten van Joseph Haydn, en , de meesters van de eerste Weense school. Het compositorische resultaat is een ‘kamermuziekjaar’: Schumann voltooit in de tweede helft van het jaar de Drie Strijkkwartetten opus 41, het Pianokwintet opus 44, het Pianokwartet opus 47 en de ‘Fantasiestücke’ voor piano- trio opus 88. En wanneer we luisteren naar de ‘Fantasiestücke’ vragen we onszelf af of Schumann een soort hommage wou brengen aan Haydn, de peetvader van het classicisme en het strijkkwartet. De stilistische gelijkenissen van de openingsdelen van Schumanns compositie met die van de late Haydn-trio’s zijn frappant. Zo houdt Schumann vast aan de textuur die Haydn even- eens prefereerde door de piano te laten domineren terwijl

Daguerreotype van Robert Schumann in 1850 © Heinz Winkelmann Robert in 1850 Daguerreotype van Schumann de cello en de baslijn van de piano grotendeels parallel

6 7 voortschrijden. Dmitri Sjostakovitsj Dat Schumanns muziek minder populair is dan die van zijn Trio voor piano, viool en cello nr 2 in e, opus 67 tijdgenoten heeft grotendeels te maken met het grillige notenbeeld, de dense texturen, de onduidelijke harmoni- Werkend onder het kritische en vaak grillige Sovjetregime, sche structuren, op hol geslagen ritmes en fragmentari- werd Sjostakovitsj gedwongen muziek te schrijven die de sche gemoedstoestanden. Deze artistieke voorwaarden goedkeuring kon wegdragen van het partijbestuur. Elke vinden we in de ‘Fantasiestücke’ minder terug - Schumann compositie die ongepast werd geacht voor het volk, mocht had eerder een kamermuzieksetting in zijn hoofd voor de niet worden uitgevoerd. De werkelijkheid is echter een stuk geoefende amateur, die thuis in alle gezelligheid zijn werk complexer. Met het Trio voor piano, viool en cello nr 2 in e, kon uitvoeren. De daverende complexiteit maakt hier dus opus 67 brengt Sjostakovitsj hommage aan zijn goede met andere woorden plaats voor een meer natuurlijk vriend en mentor, musicoloog, muziekcriticus en artistiek toonbeeld. directeur van het philharmonisch orkest van Leningrad, Ivan Sollertinsky, die onverwacht stierf aan een hartaanval. Ontroerende eenvoud vinden we meteen terug in de Een van de grote verdiensten van Sollertinsky was dat hij openingsbeweging ‘Romanze’. De melancholische, bijna de muziek van Mahler binnenbracht in de muziekcultuur volkse melodie siert in haar elegantie, terwijl datzelfde van de Sovjet-Unie. Het is dan ook niet uitzonderlijk dat de thema eveneens in een meer levendige vorm terugkeert in parodieën op de volksmuziek, waar Mahler tuk op was, ook de daaropvolgende ‘Humoresque’. Op die manier slaagt in dit trio een prominente plaats verwerven. Schumann erin twee afzonderlijke delen thematisch met Een van de grootste compositorische troeven van elkaar te verbinden. Het marsachtig begin dat op het einde Sjostakovitsj komt in dit ‘rouwende’ werk duidelijk aan de van dit deel opnieuw tevoorschijn komt, is de hoofdfiguur oppervlakte: namelijk de perfect gebalanceerde melodielij- van deze cirkelbeweging. De charmante coda op het einde nen die resulteren in een aantrekkelijk toonbeeld. maskeert op een subtiele manier het afscheidnemende Sjostakovitsj slaagt er namelijk in moeilijke texturen zo op hoofdthema. In het ‘Duet’ staan de twee strijkinstrumenten elkaar af te stemmen dat ze toch erg tonaal aanhoord in het zenith van de belangstelling, terwijl de piano een worden. De subtiele positionering van vooral de piano onderhoudende begeleiding opbouwt. In de finale keert maakt de scène speelklaar. Sjostakovitsj vraagt eigenlijk het marsthema van het tweede deel glorieus terug. De aan het trio om te treuren over zijn overleden vriend, maar robuuste structuur van de mars contrasteert hevig met het om dit te doen in verschillende fases en stemmingen, van penetrante contrapunt dat de basisstructuur verzorgt van intens hartzeer tot dramatisch, bijna hysterisch gelach. een reeks aan canons die elkaar in sneltempo opvolgen. Die uiteenlopende stemmingen komen direct naar voor in Naar het einde van het werk neemt de graad van majeur- de opening van het eerste deel. Terwijl de cello huilt met toonaarden toe, zeker in de coda waar de homofone hoge tonen, komt de intrede van de viool over als een akkoorden in de piano een gesyncopeerde tegenhanger diepe begeleiding. De piano omhult het geheel dan weer vinden in de strijkers. De muziek dooft op het einde in een sinistere sfeer. Het verdriet van de componist komt langzaam uit terwijl de piano vingervlug passagewerk op dit ogenblik heel expliciet naar buiten. De zichzelf weeft boven een steriel klanktapijt van de strijkers. Toch herhalende noten in de strijkers kondigen het hoofdthema zou Schumann Schumann niet zijn om alsnog een schot in de piano aan waarbij de linkerhand de hoge registers aan energie te lossen en flamboyant de luisteraar adieu te onveilig maakt en de rechterhand vier octaven lager de zeggen. lugubere tonen verder zet. De volksachtige oprispingen interageren in een conversatie waar dense toonvlakken elkaar vakkundig imiteren. De muziek eindigt in het eerste deel op een kalme noot, alsof iedereen volledig uitgeput en levenloos aan de meet komt. Het manische ‘Scherzo’ vol kleine obsessieve figuurtjes die moeiteloos over het trio verdeeld worden, staat in schril

8 9 Antje Weithaas gepland met het Residentie Orkest Violiste Antje Weithaas is een van de Den Haag (Dvorák en Mendelssohn), meest gevraagde solisten en cham- MDR Symphony Orchestra (Brahms), bristen van haar generatie. Haar BBC Scottish Symphony Orchestra omvangrijke repertoire bevat de grote (Berg) en het Jerusalem Symphony klassiekers van Mozart, Beethoven en Orchestra (Sibelius). Antje Weithaas Schumann, evenals 20ste-eeuwse wordt tevens veel gevraagd om concerti van Sjostakovitsj, Prokofjev, internationale kamerorkesten te Ligeti of Goebajdoelina en nieuwe leiden. Ze was tien jaar artistiek leider muziek zoals het Vioolconcerto van van de Camerata Bern en leidde hier Jörg Widmann of weinig uitgevoerde als concertmeester ook grootschalige werken van Korngold, Hartmann en werken als symfonieën van Schoeck. Antje Weithaas werd reeds Beethoven, Tsjajkovski, Brahms en uitgenodigd om op te treden met de Mendelssohn, die ze ook op cd zetten. grootste toonaangevende Duitse Naast haar samenwerking met orkesten zoals het Deutsches toporkesten is Antje Weithaas zeer Symphonie-Orchester Berlin, de actief op het gebied van kamermuziek. Bamberger Symphoniker alsook de Met bevriende musici zoals Christian grote Duitse radio-orkesten en en , Clemens Hagen, internationale orkesten zoals de Los Silke Avenhaus, , Lars Angeles Philharmonic, de San Vogt en speelt Francisco Symphony, het Antje Weithaas in wisselende kamer- , de BBC muziekformaties. Met klavecinist Symphony, en andere vooraanstaan- Mahan Esfahani zal ze voor het eerst de orkesten in Nederland, concerten geven in de Alte Oper Scandinavië en Azië. Ze werkte Frankfurt en op de Schwetzinger

Dmitri Sjostakovitsj met leden van het Glazunov Quartet, Glazunov 1941 het leden met van Dmitri Sjostakovitsj samen met dirigenten zoals Vladimir Festspiele. Met het Arcanto Quartett Ashkenazy, Sir , Marc bracht ze op het label Harmonia contrast met de adembenemende intensiteit van het derde Albrecht, , Sakari Mundi cd’s uit met werken van Bartók, deel, ‘Largo’. Met een quasi volleerde barokke passacaglia Oramo en Carlos Kalmar. Brahms, Ravel, Dutilleux, Debussy en met een dalend baspatroon, schrijdt de piano verder terwijl Hoogtepunten van het seizoen Schubert. Op het CAvi-label maakte de strijkers in suspensie een emotionele passage voltrek- 2020/21 zijn concerten met de ze een referentie-opname van de ken. In 1975, wanneer het grote publiek een laatste groet Kammerakademie Potsdam en een concerti van Berg en Beethoven met kon brengen aan de net overleden Sjostakovitsj in het sterke focus op Beethoven, met onder de Stavanger Symphony olv. Steven Conservatorium van Moskou, werd dit deel van het trio meer zijn Vioolconcerto tijdens haar Sloane. Ook haar integrale opnamen aangeheven. Zonder pauze steekt het finale ‘Allegretto’ van debuutconcert met het Taiwan van de solosonates en -partita’s van wal met een klezmer-achtig thema in pizzicato in de violen. Philharmonic Orchestra, dat ze Bach en de solosonates van Ysaÿe Het slotdeel kan iedere kant uit en wordt door iedere tegelijk zal dirigeren, en met de werden lovend onthaald door de luisteraar ook anders geïnterpreteerd. Aan de ene kant Badische Staatskapelle Karlsruhe olv. internationale muziekpers. Met NDR hebben we een ironisch kantje dat scherp snijdt, maar aan Georg Fritzsch. Met Marie-Elisabeth Radiophilharmonie nam Weithaas het de andere kant laat Sjostakovitsj de emotionaliteit niet los. Hecker en Martin Helmchen brengt Vioolconcerto van Schumann op en Tenslotte brengen reminiscenties aan de voorbije delen ze Beethovens Tripelconcerto met het het Dubbelconcerto van Brahms met soelaas en zorgt het slotakkoord voor een monumentaal Orchestre Philharmonique de Monte Maximilian Hornung, beide olv. einde. Een waardig kunstwerk kan Sjostakovitsj’ overleden Carlo en het Philharmonia Orchestra . Antje Weithaas vriend begeleiden naar de eeuwige velden. London. Verder zijn concerten begon viool te spelen toen ze amper 4

10 11 jaar oud was. Later studeerde ze aan Mariinsky Orchestra, Munich Martin Helmchen ‘Vingt regards sur l’enfant-Jésus’ van de Hochschule für Musik ‘Hanns Philharmonic, NDR Radio- De Duitse pianist Martin Helmchen Messiaen, kamermuziek van Schubert Eisler’ in Berlijn bij Werner Scholz. Ze philharmonie Hannover, Orchestre de begon zijn pianostudies op zesjarige met Marie-Elisabeth Hecker en Antje won het Kreisler Concours in Graz in Chambre de Lausanne, Orchestre de leeftijd. Van 1993 tot 2000 studeerde Weithaas, en een Brahms-cd met 1987 en het Bach Concours in Leipzig Paris, Orchestre de la Suisse hij piano bij Galina Iwanzowa aan de Marie-Elisabeth Hecker. Voordien in 1988, evenals de Internationaler Romande, Orchestre National de Hochschule für Musik Hanns Eisler in waren opnamen verschenen op het Joseph-Joachim-Violin-Wettbewerb in Belgique, Orchestre Philharmonique zijn geboortestad. Daarna vervol- label Classics, met onder 1991. Na onderwezen te hebben aan de Luxembourg, Philharmonia maakte hij zich bij Arie Vardi aan de meer pianoconcerti van Mozart, de Universität der Künste Berlin, werd Orchestra, Staatskapelle Berlin en Hochschule für Musik und Theater in Schumann, Mendelssohn en kamer- Antje Weithaas in 2004 professor viool Wiener Symphoniker met dirigenten Hannover. Hij volgde masterclasses muziek van Schubert, Schumann en aan de Hochschule für Musik ‘Hanns als , Barenboim, bij pianisten als Hans Leygraf, Lev Brahms. Sinds 2010 is Martin Eisler’ in 2004. Gergiev, Gullberg Jensen, Harding, Naumov en . Hij is Helmchen professor kamermuziek Hengelbrock, Herreweghe, Janowski, meervoudig prijswinnaar van de aan de . Antje Weithaas bespeelt een viool van Kreizberg, Krivine, Luisi, Nagano, muziekwedstrijd Jugend musiziert en de bouwer Peter Greiner uit 2001. Saraste, Solyom, Thielemann, won op negentienjarige leeftijd de martin-helmchen.de Venzago en Dohnányi. In kamermu- prestigieuze Clara Haskil Wedstrijd. ziekverband geeft Hecker regelmatig Martin Helmchen concerteert Marie-Elisabeth Hecker concerten met pianist Martin wereldwijd met de meest gerenom- De Duitse celliste Marie-Elisabeth Helmchen (tevens haar echtgenoot), meerde orkesten als de grote Duitse Hecker maakte haar internationale met Veronika Eberle, , radio-orkesten, Staatskapelle doorbraak op de 8e Rostropovitsj Stephen Waarts, en Dresden, Tonhalle-Orchester Zürich, Wedstrijd in Parijs in november 2005, het Apollon Musagète Quartett. Haar Orchestre de Paris, Wiener waar ze als eerste deelnemer ooit opname van de Cellosonates van Symphoniker, Philharmonia Orchestra, zowel de eerste prijs als de twee Brahms met Martin Helmchen (Alpha Boston Symphony Orchestra en het speciale prijzen won. Hecker komt uit Classics) werd goed onthaald. Net Cleveland Orchestra. Helmchen een muzikaal nest en begon op haar zoals haar cd met Schuberts soleerde onder dirigenten als David vijfde met cellolessen. Haar belang- ‘Arpeggione’-Sonate en het Tweede Afkham, Marc Albrecht, Herbert rijkste mentor was Peter Bruns. Ze Pianotrio (met Antje Weithaas). Sinds Blomstedt, Christoph von Dohnányi, studeerde tevens bij Heinrich Schiff 2017 is Hecker professor cello aan de Sir Mark Elder, Edward Gardner, en nam deel aan masterclasses bij Hochschule für Musik Carl Maria von , Manfred Anner Bylsma, Frans Helmerson, Weber in Dresden. In samenwerking Honeck, Vladimir Jurowski, Andris Bernard Greenhouse, Gary Hoffman met Music Road Rwanda ondersteunt Nelsons, Emmanuel Krivine, Andrés en Steven Isserlis. Op haar twaalfde ze een Muziekschool in Rwanda, Orozco-Estrada, Christoph Poppen, won Hecker de Duitse Jugend waarmee ze regelmatig ter plekke Michael Sanderling en David Zinman. musiziert Wedstrijd, gevolgd door de projecten organiseert. Ook kamermuziek neemt een belang- Dotzauer Wettbewerb in 2001 en de rijke plaats in in zijn concertagenda. Borletti-Buitoni Trust Award in 2009. Marie-Elisabeth Hecker bespeelt een Vaste partners zijn Juliane Banse, Hoogtepunten van de voorbije jaren Luigi Bajoni cello uit 1864. Matthias Goerne, Veronika Eberle, waren concerten met de BBC marie-elisabethhecker.com Marie-Elisabeth Hecker, Christian Symphony Orchestra, Deutsches Tetzlaff, Antje Weithaas, Carolin Sinfonieorchester Berlin, Filarmonica Widmann en Frank Peter della Scala, Gewandhaus Orchestra Zimmermann. Martin Helmchen Leipzig, Dresden Philharmonic, Israel maakt exclusief cd-opnamen voor Philharmonic Orchestra, Kremerata Alpha Classics. Op dit label bracht hij Baltica, Mahler Chamber Orchestra, Beethovens Diabellivariaties uit, de

12 13 Binnenkort in deSingel

cursus Eerste hulp bij 20ste-eeuwse muziek

Vanaf het begin van de 20ste eeuw onderging het muzieklandschap diverse grote en kleine aardverschuivingen. Componisten wierpen met nieuwe muzikale concepten een andere blik op de tonale westerse muziektraditie. U ontrafelt in vijf lessen de belangrijkste muzikale stromingen met hun verte- genwoordigers. Van Schönberg en de dodecafonie tot Stravinsky en zijn expressie, van Boulez en het serialisme tot elektronische muziek van Goeyvaerts of Stockhausen, van Cage en zijn aleatoriek tot minimalisme bij Riley of Glass. 20ste-eeuwse muziek wordt voor u veel meer dan puur lawaai.

docent Eveline Heylen organisatie deSingel

5 lessen op zaterdag za 3, 17 okt, 21 nov, 12, 19 dec 2020 Muziekstudio / 10 tot 12 uur € 75 (basis) / prijs incl. syllabus, ‘Vriend van deSingel’ / inschrijven tot ma 28 sep deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Overheid mediasponsors