Hoe Gezond Zijn Jongeren in Nieuw-West? Uitkomsten Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO 2013-2014

Hoe gezond zijn jongeren in Nieuw-West? Uitkomsten Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO 2013-2014

Om goed lokaal jeugdgezondheidsbeleid te kunnen maken, is inzicht nodig in de gezondheid, het welzijn en de leefstijl van jongeren. De GGD Amsterdam verzamelt en presenteert deze gegevens met de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO. Wat blijkt? Jongeren uit Nieuw-West zijn over het algemeen tevreden met hun gezondheid. Ook het schoolklimaat is goed: pesten komt weinig voor. Opvallend is dat jongeren uit Nieuw-West slechter scoren voor groente en fruit eten, gemiddeld tenminste één uur per dag bewegen, lidmaatschap van een sportvereniging en houding ten opzichte van homoseksualiteit dan jongeren uit de rest van Amsterdam. Gunstig is dat jongeren uit Nieuw-West minder gedachten hebben aan zelfdoding, minder vaak één (of meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) hebben meegemaakt, minder vaak genotmiddelen gebruiken, minder vaak onveilig vrijen, minder vaak slachtoffer zijn geweest van een strafbaar feit en zich minder vaak onveilig voelen. De resultaten voor sociaal-emotionele problemen, lichamelijke mishandeling, problematisch gamen en gebruik van sociale media zijn in Nieuw-West vergelijkbaar met de rest van Amsterdam. Voor het eerst worden resultaten van de Jeugdgezondheidsmonitor ook gepresenteerd op gebiedsniveau. In deze rapportage kunt u zien op welke thema’s de gebieden in Nieuw-West van elkaar verschillen. Specifieke gegevens over de gezondheidssituatie van jongeren zijn nodig om gezondheidsbeleid goed te Inleiding onderbouwen. De GGD Amsterdam verzamelt deze gegevens voor de gemeenten in haar werkgebied met de Jeugdgezondheidsmonitor E-MOVO.

Wat is E-MOVO? E-MOVO 2013-2014: wie deden er mee? Tabel 1 Achtergrondkenmerken van jongeren uit Nieuw- E-MOVO1 is een digitale vragenlijst die in Amsterdam op In schooljaar 2013-2014 deden 2586 jongeren uit Nieuw- West en Amsterdam (%) alle scholen voor regulier voortgezet onderwijs (VO) wordt West mee aan E-MOVO; uit heel Amsterdam waren dat Nieuw-West Amsterdam afgenomen. Leerlingen uit klas twee en vier beantwoorden 11016 jongeren. De kenmerken van de onderzoeksgroep N=2586 N=11016 via internet vragen over hun gezondheid, welzijn en leefstijl. uit Nieuw-West en van de hele onderzoeksgroep uit Met E-MOVO wordt een betrouwbaar beeld verkregen Amsterdam worden gepresenteerd in tabel 1. In de jongens 49 48 van de gezondheidssituatie van jongeren. Informatie onderzoeksgroep uit Nieuw-West zitten meer jongeren meisjes 51 52 uit E-MOVO wordt geanonimiseerd gebruikt voor in klas 4, meer jongeren op het vmbo, meer jongeren van klas 2 50 53 * epidemiologisch onderzoek. De Jeugdgezondheidszorg niet-Nederlandse herkomst en meer jongeren die bij beide klas 4 50 47 gebruikt de gegevens ter ondersteuning van het preventief ouders wonen in vergelijking met de rest van Amsterdam. gezondheidsonderzoek (PGO). vmbo-b,k,g 27 26 * vmbo-t 25 19 Wat levert E-MOVO op? havo/vwo 48 55 E-MOVO levert een schat aan gegevens. Met de uitkomsten Leeftijdsverdeling van de jongeren uit Nieuw-West naar klas: van E-MOVO kunnen de gemeente, stadsdelen, scholen Nederlands 24 34 * klas 2: klas 4: en de GGD het jeugdgezondheidsbeleid formuleren en Surinaams 8 13 collectieve maatregelen opzetten en uitvoeren om de 12 jaar - 14 jaar 2% Turks 19 10 gezondheid van jongeren te verbeteren. E-MOVO levert 13 jaar 42% 15 jaar 44% ook iets op voor de individuele leerling: op basis van de Marokkaans 32 19 14 jaar 50% 16 jaar 41% verzamelde informatie ontvangt de leerling een persoonlijk overig westers 6 8 15 jaar of ouder 8% 17 jaar of ouder 13% gezondheidsprofiel en voorlichting op maat. overig niet westersa 11 16 bij beide ouders 80 73 * niet bij beide ouders 20 27 ‘Hoe’, ‘wat’ en ‘waarom’ in drie vragen * significant verschil tussen Nieuw-West en de andere stadsdelen (p<0.05) a 1 Hoe is de onderzoeksgroep samengesteld? bij minder dan 50 jongeren in een groep worden groepen Tijdens schooljaar 2013-2014 is E-MOVO op 61 VO scholen in Amsterdam en op acht VO scholen in de regio Amstelland afgenomen. De samengevoegd; voor Nieuw-West geldt: Antilliaans/Arubaans onderzoeksgroep bestaat uit leerlingen van scholen uit Amsterdam (N=10771) of de regio Amstelland (N=245) die wonen in Amsterdam. wordt overig niet westers

2 Wat betekent een gevonden verschil tussen groepen? Leeswijzer Met statistische toetsen worden de resultaten van Nieuw-West vergeleken met de resultaten van de andere zes stadsdelen samen. Let Dit rapport is opgebouwd uit tien hoofdstukken: op: in de tabellen worden steeds de cijfers voor heel Amsterdam gepresenteerd. Ook toetsen we verschillen tussen het ene gebied 1 gezondheid, 2 psychosociale gezondheid, 3 voeding, en de andere vier gebieden samen en verschillen naar geslacht, klas, opleidingsniveau, etnische herkomst en gezinssamenstelling. 4 bewegen, 5 gamen, sociale media en muziek luisteren, Significante verschillen tussen groepen worden met een (*) aangegeven. Significant betekent dat de kans klein is (maximaal 5%) dat een 6 genotmiddelen, 7 seksualiteit, 8 schoolklimaat en 9 gevonden verschil op toeval berust. fysieke omgeving. Dit rapport focust op prevalenties en risicogroepen. Daarnaast worden de jongeren uit 3 Waarom wordt deze monitor uitgevoerd? Nieuw-West vergeleken met de jongeren uit de rest van Gemeenten hebben volgens de Wet publieke gezondheid (Wpg) de taak om de gezondheid van hun inwoners in kaart te brengen. Dit Amsterdam. Tot slot worden verschillen tussen de gebieden geldt ook voor de jeugd. De GGD voert deze taak voor de gemeente uit met een Jeugdgezondheidsmonitor. De Inspectie voor de in Nieuw-West gepresenteerd in hoofdstuk 10. Gezondheidszorg houdt toezicht mede op basis van de Jeugdgezondheidsmonitor. 1 De vragenlijst is te vinden op onze website Gezondheid in Beeld. 2 In Nederland is het met de gezondheid van jongeren over het algemeen goed gesteld. Hoe een jongere de eigen 1 Gezondheid gezondheid ervaart, geeft een goed beeld van de huidige gezondheid en voorspelt de gezondheid in de toekomst.

Ervaren gezondheid Jongeren uit Nieuw-West zijn over het algemeen tevreden Top 4 chronische ziekten/aandoeningen met hun gezondheid; 76% noemt de eigen gezondheid astma of bronchitis 10% ‘(heel) goed’, 21% vindt dat het met de eigen gezondheid eczeem 7% ‘wel gaat’ en 3% vindt de eigen gezondheid ‘niet zo best’ migraine of ernstige hoofdpijn 5% of ‘slecht’. Jongens en jongeren die bij beide ouders wonen buikklachten ≥ 3 maanden 3% ervaren hun gezondheid vaker positief. Jongeren van overig niet westerse herkomst ervaren hun gezondheid minder vaak positief. Jongeren uit Nieuw-West verschillen niet van de rest van Amsterdam. Mondgezondheid Bijna alle jongeren uit Nieuw-West gaan minstens één Chronische aandoeningen en allergieën keer per jaar naar de tandarts (95%); 12% gaat één keer Van de jongeren heeft 28% één of meerdere chronische en 83% gaat twee keer per jaar. Jongeren uit Nieuw-West ziekten of aandoeningen (door een arts vastgesteld) of verschillen hierin niet van de rest van Amsterdam. heeft deze in het afgelopen jaar gehad. Meisjes geven Vmbo leerlingen, jongeren van overig westerse en overig vaker aan minimaal één chronische aandoening te hebben niet westerse herkomst en jongeren die bij niet bij beide dan jongens. Astma/bronchitis komt het vaakst voor ouders wonen, gaan minder vaak jaarlijks naar de tandarts. (zie kader). Een kwart van de jongeren heeft minimaal De meerderheid van de jongeren (79%) poetst twee keer één allergie (26%). Risicogroepen zijn Surinaamse en per dag de tanden, 18% poetst één keer per dag en 3% Marokkaanse jongeren. Jongeren uit Nieuw-West poetst niet elke dag. Jongens en jongeren van Turkse verschillen niet van de rest van Amsterdam voor het hebben herkomst poetsen minder vaak tweemaal daags de tanden. van chronische aandoeningen en allergieën. Jongeren uit Nieuw-West poetsen minder vaak tweemaal daags de tanden dan jongeren uit de rest van Amsterdam.

Tabel 2 Gezondheid naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders ervaren gezondheid ‘(heel) goed’ 77 76 84 68 * 76 75 78 75 75 78 74 75 77 74 71 * 77 70 * tenminste één chronische ziekte of aandoeninga 28 28 23 32 * 28 28 26 29 28 27 30 29 29 23 25 27 30 tenminste één allergieb 26 26 26 27 26 26 26 29 25 22 39 24 29 19 27 * 26 27 tandartsbezoek minimaal één keer per jaar 95 95 95 96 95 95 94 95 97 * 98 95 95 96 92 93 * 96 92 * tandenpoetsen twee keer per dag 81 79 * 70 87 * 78 80 80 79 78 83 90 64 80 85 79 * 79 78 a nu of in het afgelopen jaar door een arts vastgesteld (exclusief allergieën) * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 b door een arts vastgesteld 3 Een goede gezondheid is meer dan ‘niet ziek zijn’. Het gaat ook over goed in je vel zitten 2 Psychosociale gezondheid en gelukkig en tevreden zijn over jezelf en je leven.

Relatie met ouders vergelijkbaar met de rest van Amsterdam. Meisjes hebben Driekwart van de jongeren uit Nieuw-West voelt zich bijna twee keer zo vaak sociaal-emotionele problemen begrepen door hun eigen ouders (76%). Jongens, vmbo- als jongens. Tweedeklassers, jongeren van Nederlandse b,k,g leerlingen, jongeren van Turkse en Marokkaanse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen, herkomst en jongeren die bij beide ouders wonen, voelen hebben vaker sociaal-emotionele problemen. zich het meest begrepen door hun ouders. Jongeren uit Bij meisjes komen met name emotionele problemen Nieuw-West voelen zich vaker begrepen door hun ouders vaker voor. Jongens hebben vaker gedragsproblemen en dan jongeren uit de rest van Amsterdam. Het merendeel vertonen minder vaak prosociaal gedrag. Tweedeklassers van de jongeren geeft aan het gevoel te hebben dat hun hebben vaker gedragsproblemen en emotionele ouders van hen houden (94%). Jongens, jongeren van problemen. Jongeren van Nederlandse herkomst Marokkaanse herkomst en jongeren die bij beide ouders hebben vaker emotionele problemen en hyperactiviteit/ wonen, hebben vaker het gevoel dat hun ouders van hen aandachtstekort, maar ze hebben minder vaak problemen houden. met leeftijdsgenoten. Jongeren die niet bij beide ouders Figuur 1 Sociaal-emotionele problemen wonen, hebben vaker gedragsproblemen en hyperactiviteit/ (SDQ-totaalscore) naar gebieden in Amsterdam (%) Wanneer jongeren sociaal-emotionele problemen hebben, aandachtstekort en vertonen minder vaak prosociaal Centrum a Centrum-West, b Centrum-Oost kan dit negatieve gevolgen hebben voor het dagelijks gedrag. West c Westerpark, d Bos en Lommer, e Oud-West , f De Baarsjes functioneren thuis én op school. Nieuw-West g Slotermeer, h Geuzenveld, i Osdorp, j De Aker - Nieuw Sloten, k Slotervaart Het percentage jongeren met sociaal-emotionele Zuid l Zuid-Noord-West, m Zuid-Noord-Midden, n Buitenveldert- Sociaal-emotionele gezondheid problemen wordt in figuur 1 weergegeven naar gebieden in Zuidas, o De Pijp, p Rivierenbuurt Eén op de tien jongeren (10%) heeft sociaal-emotionele Amsterdam. Oost q Oud-Oost, r Indische buurt, s Oostelijk Havengebied, t Watergraafsmeer, u IJburg-Zeeburger eiland problemen (verhoogde SDQ-totaalscore). Dit is Noord v Noord-West, w Oud-Noord, x Noord-Oost Zuidoost y Bijlmer-Centrum, z Bijlmer-Oost, aa Gaasperdam-Driemond

Tabel 3 Psychosociale gezondheid (relatie met ouders, sociaal-emotionele gezondheid) naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders begrepen door ouders 73 76 * 80 72 * 76 75 79 76 74 * 73 65 80 82 71 66 * 78 67 * van gehouden door ouders 94 94 95 93 * 94 94 95 94 93 93 91 95 95 93 93 * 95 91 * sociaal-emotionele problemen (SDQ-totaalscore)a 10 10 7 13 * 12 9 * 10 10 10 13 9 9 8 13 12 * 9 14 * - emotionele problemen 8 6 * 2 10 * 7 5 * 3 6 8 * 9 8 5 4 9 6 * 6 7 - gedragsproblemen 12 12 15 9 * 15 10 * 15 13 10 * 11 17 14 11 12 12 * 11 17 * - hyperactiviteit/aandachtstekort 20 17 * 16 18 18 16 17 17 17 27 18 12 12 24 16 * 16 24 * - problemen met leeftijdsgenoten 12 12 13 12 12 13 18 12 9 * 9 10 13 15 10 14 * 12 14 - prosociaal gedragb 87 88 84 92 * 88 88 86 86 90 * 88 83 87 91 89 83 * 89 85 * a verhoogde SDQ-totaalscore, SDQ: Strenghts and Difficulties Questionnaire is een vragenlijst die bestaat uit 25 vragen en geeft een totaalscore en resultaten voor de vijf subschalen b prosociaal gedrag betekent dat je rekening houdt met gevoelens van anderen, vriendelijk bent en vrijwillig hulp aanbiedt 4 * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 Mishandeling Aan de jongeren is gevraagd of zij weleens geestelijk (vaak Top 3 ingrijpende gebeurtenissen getreiterd, gekleineerd of uitgescholden) en/of lichamelijk mee te maken (gehad) (nog) problemen mee (bijvoorbeeld geschopt, geslagen, vastgebonden) mishandeld worden. Geestelijke mishandeling komt bijna ziek/gehandicapt gezinslid 35% 8% vier keer vaker voor dan lichamelijke mishandeling (11% langdurige ziekte/ziekenhuisopname ouders 23% 4% regelmatig ruzies tussen ouders onderling 20% 5% versus 3%). De dader van geestelijke en lichamelijke mishandeling is meestal een andere jongere op school (zie kader). Geestelijke mishandeling komt vaker voor bij Gedachten over zelfdoding komen relatief vaak voor onder Soms krijgen jongeren te maken met een ingrijpende meisjes, tweedeklassers en havo/vwo leerlingen. Jongeren jongeren. Ook doen enkele jongeren een poging tot gebeurtenis. Denk aan de dood of ziekte van een van Nederlandse en overig niet-westerse herkomst en zelfdoding. Dat een jongere overlijdt door zelfdoding komt familielid. Deze gebeurtenissen kunnen een diepe indruk jongeren die niet bij beide ouders wonen zijn risicogroepen zelden voor. achterlaten en van invloed zijn op het (latere) functioneren voor zowel lichamelijke als geestelijke mishandeling. van de jongere. Ook een echtscheiding van de ouders of In Nieuw-West komt geestelijke mishandeling minder vaak Zelfdoding discriminatie kan diepe sporen achterlaten. voor dan in de rest van Amsterdam. Van de jongeren zegt 11% in de voorgaande twaalf maanden er weleens serieus over te hebben gedacht een Ingrijpende gebeurtenissen einde aan het leven te maken. Dit is minder vaak dan in de Jongeren uit Nieuw-West hebben minder vaak één (of Top 3 dader geestelijke mishandeling onder jongeren die rest van Amsterdam. Meisjes, jongeren in klas 2, jongeren meerdere) ingrijpende gebeurtenis(sen) meegemaakt dan aangeven geestelijk mishandeld te zijn (N=274): van Nederlandse en overig niet-westerse herkomst en andere jongeren uit Amsterdam (respectievelijk 60% en - door een jongere op school 70% jongeren die niet bij beide ouders wonen, geven vaker aan 65%). Opgroeien met een ziek of gehandicapt gezinslid - door een jongere in de buurt 17% weleens serieus na te denken over zelfdoding. In totaal zegt komt het vaakst voor (zie kader). Jongeren uit Nieuw-West - door een jongere ‘ergens anders’ 12% 1,7% van de jongeren in de voorgaande twaalf maanden geven ook minder vaak aan dat zij (nog) problemen hebben een poging tot zelfdoding te hebben ondernomen met deze gebeurtenis(sen) dan jongeren uit de rest van Top 3 dader lichamelijke mishandeling onder jongeren die (Amsterdam: 1,8%). Amsterdam. Ingrijpende gebeurtenissen komen vaker voor aangeven lichamelijk mishandeld te zijn (N=87): bij meisjes, tweedeklassers, havo/vwo leerlingen, jongeren van Nederlandse, Surinaamse en overig niet-westerse - door een jongere op school 45% herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen. - door een volwassene thuis 26% Deze jongeren, behalve de havo/vwo leerlingen, hebben - door een jongere in de buurt 16% ook vaker (nog) problemen met de gebeurtenis(sen).

Tabel 4 Psychosociale gezondheid (mishandeling, zelfdoding, ingrijpende gebeurtenissen) naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders geestelijk mishandeld (ooit) 13 11 * 9 12 * 12 9 * 9 9 13 * 17 13 8 6 11 16 * 10 14 * lichamelijk mishandeld (ooit) 4 3 4 3 4 3 3 3 4 5 3 1 2 5 7 * 3 6 * gedachten aan zelfdodinga 13 11 * 8 14 * 13 9 * 11 11 11 16 14 10 6 13 15 * 10 16 * één (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) 65 60 * 57 63 * 64 57 * 58 58 63 * 64 77 52 55 60 72 * 53 90 * problemen met de gebeurtenis(sen) 21 19 * 17 22 * 22 16 * 21 20 18 22 25 13 17 20 25 * 15 34 * a in de afgelopen twaalf maanden * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 5 Een gezond voedingspatroon is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkómen van ziekten. 3 Voeding Eetgewoonten worden vaak al in de jeugd gevormd.

Ontbijten bevordert de concentratie en daarmee de Figuur 2 Ontbijten, fruit- en groenteconsumptie, leerprestaties op school. Bovendien gaan leerlingen minder dagen van de week (%) snel snoepen of snacken later in de ochtend.

Ontbijten ontbijten Van de jongeren ontbijt 73% vijf of meer dagen per week. Dit betekent dat ruim een kwart van de leerlingen 0-4 dagen /week

(27%) minstens één dag in de week zonder ontbijt naar fruitconsumptie 5-6 dagen /week school gaat. Meisjes, vmbo-b,k,g leerlingen, jongeren van Surinaamse, Turkse en Marokkaanse herkomst en jongeren 7 dagen /week die niet bij beide ouders wonen, gaan vaker minimaal één groenteconsumptie dag in de week zonder ontbijt naar school. Figuur 2 geeft weer op hoeveel dagen van de week jongeren ontbijten. Iets minder dan twee derde van de jongeren geeft aan 0 20 40 60 80 100 dagelijks te ontbijten (64%). De jongeren uit Nieuw-West ontbijten even vaak als hun leeftijdsgenoten uit de rest van herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen, eten Amsterdam. minder vaak fruit. In totaal eet 64% van de jongeren minstens vijf dagen in Het landelijk advies van het Voedingscentrum: twee stuks de week groente. Ook hier zien we dat vmbo leerlingen en Figuur 3 Groenteconsumptie op minimaal vijf dagen per fruit en 200 gram groente per dag. jongeren van Turkse herkomst minder goede eetgewoonten week naar gebieden in Amsterdam (%) hebben. Jongeren van Marokkaanse herkomst en jongens Fruit- en groenteconsumptie eten ook minder vaak groenten. In Nieuw-West wordt Aan het advies van het Voedingscentrum om elke dag twee zowel minder vaak fruit als groente gegeten dan in de rest Nieuw-West g Slotermeer, h Geuzenveld, i Osdorp, j De Aker - Nieuw Sloten, k Slotervaart stuks fruit te eten (de ‘fruitnorm’) voldoet slechts 16%. Ruim van Amsterdam. In figuur 3 is te zien dat in vier van de vijf de helft van de jongeren (54%) eet wel vijf dagen of meer gebieden in Nieuw-West het percentage jongeren dat op Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4 per week fruit ongeacht de hoeveelheid (zie ook figuur minimaal vijf dagen per week groente eet relatief laag is. 2). Vmbo leerlingen, jongeren van Surinaamse en Turkse

Tabel 5 Voeding naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders ontbijten ≥ vijf dagen per week 74 73 79 69 * 75 72 67 72 78 * 86 62 68 70 82 71 * 76 65 * voldoet aan fruitnorma 17 16 15 16 15 16 12 13 19 * 17 7 12 19 17 17 * 17 13 * fruit eten ≥ vijf dagen per week 55 54 * 53 54 56 52 46 49 61 * 56 43 51 54 62 55 * 56 45 * groente eten ≥ vijf dagen per week 72 64 * 60 69 * 65 64 52 60 74 * 82 77 44 57 75 70 * 65 62 a ≥ twee stuks fruit per dag * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 6 Lichamelijke beweging heeft een positief effect op de conditie, het welzijn en het lichaamsgewicht. Het verkleint de kans op gezondheidsproblemen die vooral later in het leven kunnen ontstaan, zoals 4 Bewegen hart- en vaatziekten en diabetes.

Het advies van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB) aan jongeren van twaalf tot achttien jaar is om elke dag minstens één uur matig intensief te bewegen. 21% Dit noemen we de ‘Nederlandse Norm Gezond Bewegen’. inactief (< 3 uur) semi-inactief (3 - 5 uur) Bewegen 54% 14% semi-actief (5 - 7 uur) Slechts 17% van de jongeren uit Nieuw-West voldoet aan normactief (≥ 7 uur) de Nederlandse Norm Gezond Bewegen en is op alle 11% dagen van de week minimaal één uur actief. Jongens, havo/vwo leerlingen en jongeren van Nederlandse en Marokkaanse herkomst voldoen vaker aan deze norm. Een Figuur 4 Lichamelijk actief, uren per week (%) grotere groep (54%) is gemiddeld tenminste één uur per dag lichamelijk actief. In Nieuw-West ligt dit percentage lager dan in de rest van Amsterdam. Meisjes, vierdeklassers, Minder dan de helft van de jongeren (46%) is lid van vmbo leerlingen en jongeren van Turkse en Marokkaanse een sportvereniging. Wie zijn minder vaak lid van een herkomst zijn minder actief. In figuur 4 zien we de verdeling sportvereniging? Dat zijn meisjes, vmbo leerlingen, in vier categorieën van het totaal aantal uren dat jongeren jongeren van Turkse en Marokkaanse herkomst en jongeren Figuur 5 Lichamelijk actief (gemiddeld tenminste één uur per week actief zijn. Eén op de vijf jongeren uit Nieuw-West die niet bij beide ouders wonen. per dag) naar gebieden in Amsterdam (%) is inactief (21%); deze groep is minder dan drie uur per week actief. Zoals te zien is in figuur 5 wordt in De Aker- Tv/computeren Nieuw Sloten vaker bewogen dan in de andere gebieden in Een aanzienlijk deel van de jongeren (58%) besteedt twee Nieuw-West. uur per dag of meer aan tv-kijken of computeren (niet voor Nieuw-West g Slotermeer, h Geuzenveld, i Osdorp, school of huiswerk). Nieuw-West verschilt hierin niet van j De Aker - Nieuw Sloten, k Slotervaart Lidmaatschap van een sportvereniging de rest van Amsterdam. Vmbo leerlingen en jongeren van Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4 Jongeren uit Nieuw-West zijn minder vaak lid van een Surinaamse herkomst zitten vaker achter een beeldscherm. sportvereniging dan jongeren uit de rest van Amsterdam.

Tabel 6 Bewegen naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders voldoet aan Nederlandse Norm Gezond Bewegena 18 17 24 12 * 18 17 15 15 20 * 22 13 10 20 21 15 * 18 15 lichamelijk actief gemiddeld ≥ één uur per dag 56 54 * 71 38 * 59 49 * 48 47 61 * 69 49 42 51 63 50 * 55 51 lid van één (of meerdere) sportvereniging(en)b 52 46 * 59 34 * 48 45 41 38 53 * 68 49 30 37 59 44 * 47 42 * tv-kijken/computeren gemiddeld ≥ twee uur per dag 57 58 60 57 57 59 64 63 53 * 52 70 61 57 60 63 * 58 61 a in de afgelopen week elke dag ≥ één uur matig intensieve lichamelijke activiteit * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 b sporten zoals zwemmen, voetballen, dansen, ballet, paardrijden etc 7 Het gebruik van internet en sociale media is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven van jongeren. Ook spelen veel jongeren (online) games. Positieve aspecten zijn het opdoen van kennis 5 Gamen, sociale media en het onderhouden van vriendschappen. Risicovol sociale media gebruik of gamen kan leiden tot en muziek luisteren schoolproblemen, slaapproblemen en problemen in de sociaal-emotionele ontwikkeling.

Van problematisch gamen of sociale media gebruik is voor problematisch gamen zijn tweedeklassers en jongeren telefoon naar anderen gestuurd). Vooral tweedeklassers sprake als: (1) iemand zich onrustig en gestrest voelt als hij/ van Turkse en overig niet westerse herkomst. Overige en jongeren van Nederlandse herkomst scoren hier hoog. zij niet kan gamen of op sociale media kan én (2) hij/zij het risicogroepen voor problematisch gebruik van sociale media Bij vmbo-b,k,g leerlingen en jongeren van Marokkaanse moeilijk vindt om te stoppen én (3) hij/zij gamen of sociale zijn tweedeklassers, vmbo-b,k,g leerlingen, jongeren van herkomst komt dit minder vaak voor. Van de jongeren media gebruikt als hij/zij zich rot voelt. Een verslaving komt Turkse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders zegt 1,4% dat hij of zij weleens voor de webcam borsten, zelden voor (<1%). wonen. geslachtsdelen of billen heeft laten zien of iets anders seksueels heeft gedaan (Amsterdam: 1,8%). Gamen en sociale media Cyberpesten kan de hele dag doorgaan, ook bij het Van de jongeren uit Nieuw-West vertoont 6% problematisch slachtoffer thuis, terwijl traditioneel pesten vaak gebonden Veel jongeren luisteren met oordopjes of koptelefoon gamegedrag. Bij 10% is sprake van problematisch gebruik is aan school. naar muziek op bijvoorbeeld een mp3-speler, iPod of van sociale media. Jongens en meisje verschillen sterk; mobiele telefoon. Te lang luisteren naar te harde muziek jongens hebben vijf keer zo veel risico op problematisch Internet ervaringen kan ervoor zorgen dat iemand minder goed gaat horen gamen, meisjes hebben tweeënhalf keer zo veel risico op Van de jongeren is 5% in de afgelopen zes maanden gepest of altijd een piep hoort, dat geluiden vervormen of dat problematisch sociale media gebruik. Overige risicogroepen via internet. Risicogroepen hiervoor zijn tweedeklassers overgevoeligheid voor geluid ontstaat. en vmbo-b,k,g leerlingen. Eén op de elf jongeren (9%) geeft aan in de afgelopen zes maanden via internet een Muziek luisteren ongewenst seksueel voorstel te hebben gekregen. Meisjes, Bijna een kwart van de jongeren uit Nieuw-West zet het jongeren van Nederlandse en Surinaamse herkomst en volume van de muziekspeler meestal op ‘hard’ (24%). jongeren die niet bij beide ouders wonen, krijgen vaker Risicogroepen zijn meisjes, vierdeklassers, vmbo leerlingen, een ongewenst seksueel voorstel. Havo/vwo leerlingen en jongeren van Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij jongeren van Marokkaanse herkomst krijgen minder vaak beide ouders wonen. een ongewenst seksueel voorstel. Van de jongeren uit Nieuw-West heeft 5% meegemaakt dat iemand weleens Voor alle in dit hoofdstuk beschreven onderwerpen tegen zijn of haar zin vervelende foto’s of filmpjes heeft verschillen jongeren uit Nieuw-West niet van jongeren uit verspreid (bijvoorbeeld op internet gezet of via de mobiele de rest van Amsterdam.

Tabel 7 Gamen, sociale media en muziek luisteren naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders problematisch gamen 5 6 10 2 * 7 5 * 6 5 5 6 4 8 3 7 9 * 5 7 problematisch gebruik sociale media 10 10 6 15 * 11 9 * 13 12 8 * 9 13 13 9 9 10 * 10 13 * door iemand gepest op interneta 5 5 6 5 7 4 * 7 5 4 * 5 6 4 5 6 5 5 5 ongewenst seksueel voorstel gekregen via interneta 9 9 7 10 * 8 9 10 10 7 * 11 13 8 5 11 10 * 8 12 * foto’s of filmpjes zijn tegen de zin verspreid via internet 6 5 5 5 7 3 * 4 5 6 * 8 5 4 3 6 5 * 5 5 volume muziekspeler met koptelefoon meestal ‘hard’b 25 24 22 26 * 22 26 * 34 29 16 * 18 36 24 26 24 24 * 22 33 * a in het afgelopen half jaar * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 b 75-100% 8 Tieners bevinden zich in een levensfase waarin ze experimenteren met diverse 6 Genotmiddelen genotmiddelen zoals tabak, alcohol en drugs.

Nicotine is al na enkele sigaretten verslavend. De meeste jongeren uit Nieuw-West zegt 18% dat er in de afgelopen Cannabisgebruik vermindert het korte termijngeheugen en jongeren beginnen met roken tussen twaalf en vijftien jaar. week bij hen in huis is gerookt waar de jongere bij was het reactie- en concentratievermogen. Dit kan onder meer Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in (Amsterdam: 20%). leiden tot slechtere schoolprestaties. Nederland. Het gebruik van de waterpijp komt het meest voor onder Blowen Roken jongeren van vijftien tot en met 24 jaar. Het roken van een In Nieuw-West wordt minder geblowd dan in de rest van Van de tweedeklassers heeft 16% roken weleens waterpijp is schadelijk voor de gezondheid. De hoeveelheid Amsterdam. Ook voor blowen zien we een verband met uitgeprobeerd, onder vierdeklassers is dat 28%. Jongeren rook is groot en bevat schadelijke stoffen. leeftijd. Van de vierdeklassers heeft 9% weleens en 4% van Nederlandse, Surinaamse en overig westerse herkomst recent hasj of wiet gebruikt. Van de tweedeklassers heeft en jongeren die niet bij beide ouders wonen, hebben roken Waterpijp roken 3% weleens hasj of wiet gebruikt en 2% recent. Havo/vwo ook vaker uitgeprobeerd. Van de tweedeklassers zegt 1% Een kwart van de jongeren geeft aan weleens waterpijp te leerlingen en jongeren van Nederlandse en Surinaamse tenminste wekelijks te roken, van de vierdeklassers is dat hebben gerookt (26%). Dit percentage ligt lager dan voor herkomst blowen ook vaker weleens en recent. Jongeren 7%. Van de tweedeklassers rookt 1% dagelijks. Voor de de rest van Amsterdam. Recent gebruik (in de afgelopen van overig westerse herkomst en jongeren die niet bij beide vierdeklassers ligt dit percentage op 5%. Zowel dagelijks vier weken) zien we bij 9% van de jongeren. Net als voor ouders wonen, proberen blowen vaker uit. Van de jongeren als wekelijks roken komt ook vaker voor onder vmbo-b,k,g roken zien we meer waterpijp gebruik onder vierdeklassers. zegt 15% weleens hasj of wiet aangeboden te hebben leerlingen, jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren Andere risicogroepen zijn vmbo-b,k,g leerlingen, jongeren gekregen (Amsterdam: 22%). die niet bij beide ouders wonen. Turkse jongeren roken van Turkse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders vaker dagelijks. Marokkaanse jongeren roken aanzienlijk wonen. Jongeren van Surinaamse herkomst proberen Harddrugs minder vaak dan hun leeftijdsgenoten. waterpijp vaker uit. Net als voor het roken van sigaretten In totaal zegt 0,7% van de jongeren uit Nieuw-West weleens Jongeren uit Nieuw-West roken minder vaak (weleens en zien we dat jongeren van Marokkaanse herkomst minder harddrugs te hebben gebruikt (XTC, cocaïne, paddo’s, wekelijks) dan jongeren uit de rest van Amsterdam. Van alle vaak waterpijp roken. amfetaminen, heroïne, LSD of GHB) (Amsterdam: 1,6%). Van de jongeren heeft 4% weleens harddrugs aangeboden gekregen (Amsterdam: 5%).

Tabel 8 Genotmiddelen (roken, waterpijp roken, blowen) naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders roken weleens 26 22 * 21 23 16 28 * 25 21 21 * 29 34 23 12 29 22 * 20 28 * roken minstens één keer per week 5 4 * 4 4 1 7 * 7 3 3 * 7 5 5 1 6 4 * 3 7 * roken dagelijks 3 3 3 3 1 5 * 6 2 2 * 4 4 4 0 4 2 * 2 5 * waterpijp roken weleens 29 26 * 29 23 * 20 31 * 31 26 23 * 27 35 46 11 28 24 * 24 33 * waterpijp roken recenta 9 9 11 8 * 7 12 * 13 11 6 * 10 13 18 4 10 5 * 8 14 * blowen weleens 10 6 * 7 5 3 9 * 5 5 7 * 11 10 2 2 11 8 * 5 8 * blowen recenta 5 3 * 3 3 2 4 * 2 2 4 * 6 6 1 1 4 4 * 3 4 a in de afgelopen vier weken * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 9 Schadelijke gevolgen van overmatig alcoholgebruik voor Drinken onder de zestien jongeren zijn onder meer alcoholvergiftiging, risicovol Bijna driekwart van de jongeren uit Nieuw-West in de seksueel gedrag en ongevallen. In Nederland is het onderzoeksgroep is onder de zestien jaar (73%). Van deze alcoholgebruik onder jongeren onder de zestien jaar in jongeren heeft 14% weleens alcohol gedronken, 8% dronk het afgelopen decennium flink gedaald. Met ingang van 1 in de afgelopen vier weken alcohol en 5% deed in diezelfde januari 2014 is de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen periode aan binge drinken. Van de jongeren onder de kopen verhoogd van zestien naar achttien jaar. zestien zegt 7% weleens samen met de ouders gedronken te hebben. Alcoholgebruik Jongeren uit Nieuw-West drinken minder alcohol dan Wat vinden je ouders ervan dat je drinkt? jongeren uit de rest van Amsterdam. Net als voor In totaal heeft 10% van de jongeren weleens samen (waterpijp) roken en blowen, is er voor alcoholgebruik een met (één van) de ouders gedronken; 5% zegt dat ‘soms’ verband met leeftijd. Van de tweedeklassers heeft één op te doen en 5% zegt dat dat ‘één keer gebeurd’ is. In de negen (11%) weleens gedronken en 5% procent dronk Nieuw-West gebeurt dit minder vaak dan in de rest van recent. Een kwart van de vierdeklassers heeft weleens Amsterdam. Vierdeklassers, havo/vwo leerlingen, jongeren gedronken en 18% van de jongeren dronk recent. Andere van Nederlandse, Surinaamse en overig westerse herkomst risicogroepen voor alcoholgebruik zijn havo/vwo leerlingen, en jongeren die niet bij beide ouders wonen, hebben jongeren van Nederlandse, Surinaamse, overig westerse vaker weleens samen met de ouders gedronken. Aan de en overig niet westerse herkomst en jongeren die niet jongeren die weleens alcohol drinken, is gevraagd wat hun Figuur 6 Binge drinken (recent) naar gebieden in bij beide ouders wonen. Vierdeklassers, jongeren van ouders/verzorgers ervan vinden dat ze drinken. Volgens de Amsterdam (%) Nederlandse, Surinaamse en overig westerse herkomst jongeren vindt 23% van de ouders het goed, 2% zegt dat deden ook vaker aan binge drinken. de ouders vinden dat de jongere minder moet drinken, 24% Figuur 6 brengt de percentages jongeren die recent binge van de ouders raadt het af, 5% verbiedt het, 29% van de Nieuw-West g Slotermeer, h Geuzenveld, i Osdorp, j De Aker - Nieuw Sloten, k Slotervaart hebben gedronken op gebiedsniveau in beeld. ouders weet niet dat de jongere drinkt en 17% zegt dat de ouders er niets van zeggen. Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4 Opmerkelijk: de meerderheid van alle bingedrinkers (96%) vindt zelf niet dat hij/zij te veel drinkt. Jongeren drinken het vaakst (bij anderen) thuis en in een discotheek.

Tabel 9 Genotmiddelen (alcoholgebruik) naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders alcohol weleens 28 18 * 17 19 11 25 * 18 16 20 37 41 6 2 29 22 * 17 25 * alcohol recenta 17 11 * 11 12 5 18 * 11 9 13 * 27 18 4 1 19 12 * 10 15 * binge drinkenb recenta 11 7 * 7 8 4 11 * 8 6 7 16 13 3 1 13 7 * 7 9 drinkt weleens samen met ouders 16 10 * 9 11 5 14 * 9 8 11 * 22 23 2 0 14 13 * 9 13 * a in de afgelopen vier weken * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 b ≥ vijf drankjes bij één gelegenheid 10 In de puberteit hebben veel jongeren hun eerste ervaringen met de liefde. Het is dan ook belangrijk dat jongeren tijdig leren over veilig vrijen om een ongewenste zwangerschap en seksueel 7 Seksualiteit overdraagbare aandoeningen (soa) te voorkomen. Weerbaarheid is hierbij ook een belangrijk thema.

Het condoom is het meest gebruikte anticonceptiemiddel ongewenste seksuele ervaring gehad dan jongeren uit de bij ‘de eerste keer’. rest van Amsterdam.

Veilig vrijen Jongens staan gemiddeld negatiever tegenover Jongeren uit Nieuw-West zijn minder vaak seksueel homoseksualiteit dan meisjes. Jongeren hebben een actief dan leeftijdsgenoten uit de rest van Amsterdam. negatieve houding als ze in de vragenlijst hebben In Nieuw-West heeft 8% van de jongeren weleens aangegeven dat ze: (1) geen vriendschap willen sluiten geslachtsgemeenschap gehad. Iets meer dan een derde van met een homoseksuele jongere én (2) een homoseksuele de jongeren die seksueel actief zijn, gebruikt niet altijd een jongere laten merken dat hij/zij van hen af moet blijven én condoom (3%). Wie vrijen het vaakst zonder condoom? Dat (3) liever naast iemand anders gaan zitten in de pauze. zijn vierdeklassers, jongeren van Nederlandse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen. Houding ten opzichte van homoseksualiteit Jongeren uit Nieuw-West zijn minder tolerant ten opzichte Er is vaker sprake van ongewenste seksuele handelingen van homoseksualiteit dan hun leeftijdsgenoten uit de wanneer partners elkaar maar een week kennen. rest van Amsterdam. Bijna een kwart van de jongeren (23%) heeft een negatieve houding ten opzichte van Ongewenste seksuele ervaring homoseksualiteit. Jongens, vmbo leerlingen, jongeren Jongeren is gevraagd of zij weleens zonder dat zelf te van Turkse en Marokkaanse herkomst en jongeren die bij willen een seksuele ervaring met iemand hebben gehad. beide ouders wonen, zijn het minst tolerant. Een derde Onder een ongewenste seksuele ervaring wordt verstaan: (35%) denkt dat op hun school een homoseksuele jongere ‘alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan’. Van eerlijk kan uitkomen voor zijn/haar seksuele geaardheid. de jongeren uit Nieuw-West heeft 3% ooit een ongewenste Dit is minder vaak dan in de rest van Amsterdam. Meisjes, seksuele ervaring gehad en 3% wil geen antwoord vierdeklassers, havo/vwo leerlingen en jongeren van geven op deze vraag. Jongeren van overig niet westerse Nederlandse, Surinaamse en overig westerse herkomst zijn herkomst hebben vaker een ongewenste seksuele ervaring hierover vaker positief. gehad. Jongeren in Nieuw-West hebben minder vaak een

Tabel 10 Seksualiteit naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders weleens geslachtsgemeenschap gehad 11 8 * 11 6 * 3 13 * 10 7 8 * 14 15 3 3 15 11 * 7 13 * niet altijd een condoom gebruikt 4 3 * 4 2 1 5 * 3 3 3 6 4 1 1 4 4 * 3 4 * weleens een ongewenste seksuele ervaring gehada 4 3 * 2 3 3 3 3 4 2 4 2 2 2 3 5 * 3 3 negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 17 23 * 36 11 * 23 24 32 27 17 * 9 10 38 31 13 21 * 24 19 * positief homoklimaat op school 46 35 * 32 38 * 32 38 * 24 26 45 * 54 42 22 22 48 40 * 35 35 a alles van zoenen, intiem betasten tot naar bed gaan * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 11 Plezier op school is belangrijk voor het psychisch en sociaal welbevinden van jongeren en komt de 8 Schoolklimaat schoolprestaties ten goede.

Schoolbeleving Pesten niet bij beide ouders wonen, blijven het vaakst ziek thuis. De helft van de jongeren (51%) vindt het ‘(hartstikke) leuk’ Van de jongeren wordt 3% regelmatig op school gepest, Andere risicogroepen zijn meisjes en tweedeklassers. op school, 41% zegt ‘gaat wel’ en 8% geeft aan het ‘niet 4% wordt incidenteel gepest (minder dan twee keer per Jongeren van Marokkaanse herkomst blijven minder vaak leuk’ of ‘vreselijk’ te vinden op school. Meisjes, havo/ maand) en 93% wordt nooit gepest. Het percentage ziek thuis. Het spijbelen en ziekteverzuim in Nieuw-West is vwo leerlingen, jongeren van Marokkaanse herkomst en jongeren dat zelf regelmatig pest is vergelijkbaar (3%). vergelijkbaar met de rest van Amsterdam. jongeren die bij beide ouders wonen, hebben het meer Tweedeklassers worden vaker gepest en havo/vwo naar hun zin op school. Leerlingen die het minder naar leerlingen worden minder vaak gepest op school. Jongens, hun zin hebben op school vinden vooral dat ‘de meeste vmbo-b,k,g leerlingen en jongeren van Turkse herkomst vakken niet leuk zijn’ of dat ‘de manier van lesgeven niet pesten vaker anderen op school. Pesten in Nieuw-West leuk is’. Driekwart van de leerlingen (76%) zegt met een verschilt niet van pesten in de rest van Amsterdam. docent op school te kunnen praten als hij/zij ergens mee zit. Jongeren van Surinaamse en overig niet-westerse Veel schoolverzuim (door ziekte of spijbelen) kan leiden herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen, tot voortijdig schoolverlaten. Frequent spijbelen verhoogt geven minder vaak aan met een docent te kunnen praten. daarnaast de kans op vandalisme, diefstal en geweld. De schoolbeleving in Nieuw-West is vergelijkbaar met de rest van Amsterdam. Verzuim Van de jongeren spijbelt 5% frequent (drie uur of meer in Leerlingen die regelmatig gepest worden, hebben vaker de afgelopen vier weken). Vierdeklassers, jongeren van gezondheidsklachten en minder zelfvertrouwen. Een deel Surinaamse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders van de gepeste jongeren is zelf ook dader. wonen, spijbelen vaker. Vmbo-t leerlingen en jongeren van Marokkaanse herkomst spijbelen minder vaak. De belangrijkste reden om te spijbelen is ‘geen zin in school’. Eén op de negen jongeren is in de afgelopen vier weken drie dagen of meer ziek thuis gebleven (11%). Jongeren die

Tabel 11 Schoolklimaat naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders school ‘(hartstikke) leuk’ 50 51 48 54 * 51 51 46 47 57 * 53 41 49 54 49 50 * 55 38 * kunnen praten met docent 76 76 77 75 76 76 77 74 76 81 69 76 74 79 71 * 77 71 * regelmatiga gepest worden op school 4 3 4 3 5 2 * 4 4 3 * 4 3 4 3 3 3 3 4 regelmatiga pesten op school 3 3 5 2 * 4 3 7 3 2 * 1 4 6 4 4 3 * 3 4 spijbelen ≥ drie uurb 5 5 5 5 4 6 * 6 3 5 * 4 8 6 3 7 5 * 4 9 * verzuim door ziekte ≥ drie dagenb 11 11 9 14 * 13 10 * 12 13 11 12 15 13 8 15 13 * 10 18 * a ≥ twee keer per maand in de afgelopen drie maanden * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 b in de afgelopen vier weken 12 Fysiek geweld, vandalisme en diefstal zijn factoren die een school, buurt of uitgaansgelegenheid 9 Fysieke omgeving onveilig maken en een negatieve invloed hebben op het veiligheidsgevoel.

Slachtoffer van criminaliteit Top 3 locaties waar jongeren zich weleens onveilig voelen Drie op de tien jongeren uit Nieuw-West is in het afgelopen jaar slachtoffer geweest van één of meer strafbare feiten op straat buiten de eigen woonbuurt 11% zoals diefstal, vernieling of geweld (31%). Dit percentage op het station (trein, bus, metro) 9% ligt lager dan in de rest van Amsterdam. Jongeren zijn op straat in de eigen woonbuurt 7% het vaakst geconfronteerd met diefstal (25%) en vernielde spullen (10%). Bedreiging (4%), chantage (2%) en lichamelijk geweld (1%) komen minder vaak voor. Tweedeklassers, jongeren van overig niet westerse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen, zijn vaker slachtoffer geweest van een strafbaar feit.

Onveiligheidsgevoelens Aan de jongeren is gevraagd op welke plekken zij zich weleens onveilig voelen (zie kader). Drie op de tien jongeren (29%) uit Nieuw-West voelt zich weleens onveilig. Dit percentage ligt lager dan voor de rest van Amsterdam. Jongeren uit De Aker-Nieuw Sloten voelen zich vaker onveilig dan jongeren uit de rest van Nieuw-West (figuur 7). Figuur 7 Gevoelens van onveiligheid naar gebieden in Meisjes voelen zich twee keer zo vaak onveilig als jongens. Amsterdam (%) Tweedeklassers, jongeren van Nederlandse, Surinaamse en overig westerse herkomst en jongeren die niet bij beide ouders wonen, voelen zich ook vaker onveilig. Jongeren van Nieuw-West g Slotermeer, h Geuzenveld, i Osdorp, Turkse en Marokkaanse herkomst voelen zich minder vaak j De Aker - Nieuw Sloten, k Slotervaart onveilig dan hun leeftijdsgenoten uit Nieuw-West. Legenda voor de overige gebieden zie pagina 4

Tabel 12 Fysieke omgeving naar sociaal-demografische kenmerken (%) Amsterdam Nieuw- geslacht klas opleidingsniveau etniciteit gezinssituatie West

vmbo- overig niet bij beide niet bij totaal totaal jongens meisjes twee vier b, k, g vmbo-t havo/vwo NederlandsSurinaamsTurks Marokkaansoverig westerswesters ouders beide ouders slachtoffer geweest van een strafbaar feit (totaal)a 37 31 * 32 30 34 27 * 33 31 29 32 33 25 30 34 36 * 29 39 * - slachtoffer bestolen/spullen vernield 35 29 * 30 28 32 26 * 31 29 27 29 31 24 28 32 34 * 27 37 * - slachtoffer bedreiging/lichamelijk geweld/chantage 7 5 * 6 5 7 4 * 6 5 5 7 8 3 5 6 7 * 5 8 * voelt zich weleens onveilig 32 29 * 19 39 * 33 26 * 27 29 31 40 36 25 19 38 33 * 28 34 * a in de afgelopen twaalf maanden * significant verschil tussen groepen; p < 0,05 13 Tabel 13 Achtergrondkenmerken en gezondheidsuitkomsten naar gebieden in Nieuw-West (%) Stadsdeel Gebieden Nieuw-West Slotermeer Geuzenveld Osdorp De Aker-Nieuw Slotervaart 10 Gebieden (N=2586) (N=434) (N=266) (N=549) Sloten (N=710) (N=590) Sinds 1 januari 2015 heeft de gemeente er achtergrondkenmerken nieuwe taken bij gekregen in het sociaal jongens 49 48 49 48 47 51 domein. Met de Jeugdwet, de nieuwe Wmo meisjes 51 52 51 52 53 49 en de Participatiewet is de gemeente nu klas 2 50 50 52 50 52 49 verantwoordelijk voor bijna het hele stelsel klas 4 50 50 48 50 48 51 van maatschappelijke ondersteuning en zorg vmbo-b,k,g 27 30 32 32 15 32 voor kinderen, volwassenen en ouderen. vmbo-t 25 30 25 23 22 24 Met deze nieuwe verantwoordelijkheid is de behoefte aan cijfers op gebiedsniveau havo/vwo 48 40 43 45 63 44 toegenomen. Als problemen en behoeften Nederlands 24 12 12 13 53 12 per gebied verschillen, is in het beleid Surinaams 8 7 3 10 10 7 maatwerk vereist. Turks 19 23 36 19 8 20 Marokkaans 32 40 34 41 9 45 overig westers 6 6 4 6 8 5 Zijn er verschillen tussen de gebieden in Nieuw- overig niet westers 11 12 11 11 12 11 West? gezondheidsuitkomsten Ja, zeker. In tabel 13 worden de achtergrond- ervaren gezondheid (heel) goed 76 77 76 76 78 73 kenmerken en de resultaten van een aantal sociaal-emotionele problemena 10 8 12 10 11 10 gezondheidsthema’s gepresenteerd voor de vijf lichamelijk mishandeling, ooit 3 2 4 3 4 3 gebieden in Nieuw-West. Het algemene beeld geestelijk mishandeling, ooit 11 9 11 11 14 9 is dat in De Aker-Nieuw Sloten jongeren vaker gedachten aan zelfdoding, in de afgelopen twaalf maanden 11 9 11 9 15 10 negatief afwijken van de rest van Nieuw-West. één (of meer) ingrijpende gebeurtenis(sen) Jongeren uit De Aker-Nieuw Sloten zijn vaker geestelijk mishandeld, hebben vaker gedachten - meegemaakt 60 57 56 62 62 60 aan zelfdoding, drinken meer, blowen vaker, vrijen - problemen met deze gebeurtenis(sen) 19 17 17 19 20 21 vaker onveilig en geven vaker aan zich onveilig ontbijten ≥ vijf dagen per week 73 70 72 72 80 71 te voelen. Daarentegen ontbijten deze jongeren fruit eten ≥ vijf dagen per week 54 53 53 51 56 53 vaker, eten ze vaker groente, bewegen ze meer en groente eten ≥ vijf dagen per week 64 55 58 62 78 60 hebben ze minder vaak een negatieve houding ten voldoet aan beweegnormb 17 16 15 19 18 18 opzichte van homoseksualiteit. Osdorp scoort op lichamelijke actief gemiddeld ≥ één uur per dag 54 49 47 48 66 52 alle onderwerpen gelijk met de andere gebieden, roken, minstens één keer per week 4 4 4 4 5 4 behalve voor lichamelijke activiteit. Osdorp wijkt alcohol drinken, in de afgelopen vier weken 11 8 7 10 19 8 samen met Slotermeer en Geuzenveld negatief af voor gemiddeld één uur per dag bewegen. binge drinken, in de afgelopen vier weken 7 5 5 6 12 5 In Slotermeer wordt ook minder goed ontbeten blowen, in de afgelopen vier weken 3 3 2 3 4 2 en groente gegeten. Gunstig is dat jongeren uit waterpijp roken, in de afgelopen vier weken 9 9 9 10 10 8 Slotermeer minder alcohol drinken. Jongeren uit geslachtsgemeenschap zonder condoom 3 2 1 3 4 3 Geuzenveld staan het meest negatief tegenover weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 3 3 4 3 3 2 homoseksualiteit. In Slotervaart zijn jongeren negatieve houding ten opzichte van homoseksualiteit 23 27 33 24 12 30 minder tevreden over hun gezondheid, eten ze slachtoffer van een strafbaar feit 31 32 31 29 31 31 minder vaak groente, staan ze vaker negatief voelt zich weleens onveilig 29 27 27 28 38 23 tegenover homoseksualiteit, maar drinken ze minder alcohol en voelen ze zich minder vaak a verhoogde SDQ-totaalscore Groen kader: het gebied scoort significant beter dan de andere b onveilig dan in de rest van Nieuw-West. NNGB: in de afgelopen week elke dag ≥ één uur matig vier gebieden samen, p<0,05 intensieve lichamelijke activiteit Rood kader: het gebied scoort significant slechter dan de andere 14 c in de afgelopen vier weken vier gebieden samen, p<0,05 Dit rapport beschrijft de lokale cijfers voor stadsdeel Nieuw-West en geeft inzicht in de risicogroepen Tot slot voor een groot aantal gezondheidsthema’s ten behoeve van het Jeugdgezondheidsbeleid.

Gezondheid in Beeld Een gesprek? Voor elk stadsdeel in Amsterdam verschijnt een eigen De GGD gaat graag in gesprek over de in dit rapport rapport. De zeven rapporten kunt u vinden op de website gepresenteerde resultaten. Het stadsdeel Nieuw-West kan van de GGD. Naast deze stadsdeelrapportage is er ook de samen met de GGD Amsterdam en andere partijen werken website Gezondheid in Beeld. Op Gezondheid in Beeld aan een betere gezondheid van jongeren. vindt u de resultaten van deze rapportage, maar ook (extra) Voor vragen of informatie kunt u contact opnemen met de resultaten voor Amsterdam, de stadsdelen en de gebieden afdeling Epidemiologie en Gezondheidsbevordering (zie naar leeftijd, geslacht, etniciteit, opleidingsniveau en colofon). gezinssamenstelling. Op Gezondheid in Beeld vindt u ook de onderzoeksresultaten van voorgaande jaren en uitleg over de gebruikte onderzoeksmethode.

Landelijke cijfers Colofon E-MOVO is in schooljaar 2013-2014 met identieke vragen Uitgave GGD Amsterdam, afdeling E&G / JGZ uitgevoerd door alle GGD’en in de provincie Noord- Auteurs C.L. van Vuuren, C.E. Verhagen, Holland. Via de website van andere GGD’en in Noord- M.F. van der Wal Holland kunt u de resultaten voor E-MOVO 2013-2014 voor Met dank aan H. Stegeman, W.A. Steenkamer deze regio’s vinden. S.J. Franssen, L. van Dieren Een beperking van deze monitor is dat een directe vergelijking met landelijke cijfers op dit moment niet Vormgeving S. Mos mogelijk is. Beschikbare landelijke gegevens hebben Kaarten A.P. Janssen meestal betrekking op andere onderzoekspopulaties en er Fotografie Fotobank Gemeente Amsterdam, worden andere onderzoeksmethoden gebruikt. Gemeente Uithoorn Op dit moment werken GGD-GHOR Nederland en het De tekst heeft geen betrekking op de RIVM, in samenwerking met het Trimbos Instituut, aan de personen op de foto’s. landelijke harmonisatie van de jeugdmonitor. Het doel van deze samenwerking is om vanaf 2016 de beschikking Contact Leonie van Vuuren te hebben over een landelijk cijfer voor een groot aantal 020 555 5495 gezondheidsthema’s. [email protected] E&G Website www.ggd.amsterdam.nl

september 2015

15 16