sign in sign up
<<
Home , The Division Bell, Ummagumma

Faculty of Fine Arts

Makale geliş tarihi: 02.04.2019 Makale kabul tarihi: 12.04.2019

PINK FLOYD ALBÜM KAPAKLARININ GÖSTERGEBİLİM İLKELERİNE GÖRE İNCELENMESİ THE SEMIOTIC ANALYSIS OF ’S COVER

Doç. Dr. Mithat YILMAZ Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Sanat ve Tasarım Fakültesi, Grafik Tasarım Bölümü [email protected] Arş. Gör. Sümeyye ÖZBEK Kafkas Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Grafik Anasanat Dalı [email protected] Gül ÖZDEMİR Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Grafik Tasarım Yüksek Lisans Öğrencisi [email protected]

Öz Abstract Günümüzde iletişim aracı olarak birçok ortam Today, many media are used as communication tools. kullanılmaktadır. Bir iletişim aracı olarak grafik tasarım, As a communication tool graphic design is an effective müzik, edebiyat ve sinema kadar etkili bir iletişim way of communication as much as music, literatüre and yoludur. Çoğu zaman bu sanatsal iletişim araçlarının cinema. Most of these artistic communication tools can ikisinin ya da bir kaçının aynı anda kullanıldığı da be used at the same time. Especially the areas where görülebilmektedir. Özellikle müzik ve grafik tasarımın music and graphic design are used together can create birlikte kullanıldığı alanlar, müziğin gücü grafik unforgettable images when power of music is combined tasarımla birleştiğinde unutulmaz imgeler with graphic design. There is a strong influence on the yaratabilmektedir. Albüm kapaklarında, konser use of graphic design in the design of albüm covers, afişlerinde, konser alanlarının tasarımında ve konser concert posters, concert spaces and the determination sırasında sahnede kullanılacak olan görsel imgelerin of visual images to be used on stage during concert. belirlenmesinde grafik tasarımın etkin kullanımının Graphic design is especially important for groups and yarattığı oldukça güçlü bir etki vardır. Özellikle Pink artists, such as Pink Floyd, who have philosophical Floyd gibi, şarkı sözlerinde felsefi iletiler bulunan ve messages in lyrics and often use visual effects in their konserlerinde görsel efektleri sıkça kullanan gruplar ve concerts. The analysis of the symbols and images used sanatçılar için grafik in the designs in terms of semiotics allows us to see the tasarım daha fazla önem taşımaktadır. Tasarımlarda reasons behind their use. In this study, one of the kullanılan sembol ve imgelerin göstergebilim açısından pprogressive / psychedelic music groups, Pink Floyd’s analizi ise onların kullanılmalarının arkasında yatan , The Dark Side of the Moon, Animals and sebepleri görmemizi sağlar. Bu çalışmada, progresif/ album covers were examined according pyschedelic müzik gruplarından biri olan Pink Floyd’un to Roland Barthes’ principles of semiotics and rules of Ummagumma, The Dark Side Of The Moon, Animals ve semantics. The Division Bell albüm kapakları, Roland Barthes’in göstergebilim ilkelerinden düzanlam ve yananlam Key words: Progressive/psychedelic music, Semiotics, kriterlerine göre incelenmiştir. Pink Floyd, Roland Barthes

Anahtar Sözcükler: Proresif/pyschedelic Müzik, Pink Floyd, Roland Barthes

GSFSANATDERGİSİ 57 Faculty of Fine Arts

GİRİŞ Günümüzde sanat disiplinlerinden müzik ve grafik tasarım analizinin daha çok reklam analizinde yoğunlaştığı ilişkisi oldukça güçlüdür. Müzisyenlerin bir iletişim aracı görülmektedir. Televizyon reklamları ve basılı reklamların olarak kullandıkları müzik, dinleyicilerine ulaşırken göstergebilim analizleri, üzerinde en fazla durulan alanlar kaydedildiği ortamın tasarımı için grafik tasarım etkili bir olarak görülmektedir. Albüm kapakları üzerine yapılmış şekilde kullanılmaktadır. 1960’tan sonra özellikle Protest çalışmalar incelendiğinde ise benzer az sayıda çalışmanın müzik yapan birçok gurubun grafik tasarımı etkin bir şekilde olduğu görülmektedir. Uğur Kılınç’ın 2015 yılında yazmış kullandığını görmekteyiz. Albüm kapakları, konser afişleri, olduğu yüksek lisans tezinde Amon Amarth adlı müzik konser hatıraları, tişört ve sahne tasarımı da dâhil olmak grubunun 9 albüm kapağını müzik-mitoloji ve göstergebilim üzere birçok ortamda grafik tasarımın başarılı bir şekilde açısından değerlendirdiği görülmektedir. Bu çalışmada kullanıldığı görülmektedir. Örneğin The Rolling Stones’un dil daha çok İskandinav mitolojisinin bu müzik grubunun şarkıları çıkaran dudak simgesi nerede görülürse görülsün akla ve albüm kapaklarındaki yansımaları ve mitoloji-müzik ilişkisi hemen The Rolling Stones’u getirir. Logonun tasarımcısının üzerinde durulmuştur. Bunun dışında Beril Dilcan’ın 2016 otorite karşıtı bir tasarım yapmak istemesi sonucunda ortaya yılında “Pyschedelic akımının görsel çıkan ve The Rolling Stones’la bütünleşen bu dil çıkarmış kültür üzerindeki etkisi: Albüm kapakları örneği: Nemrud dudak, 1971 yılında çıkan Sticky Fingers adlı albümlerinde ilk albümünün kapağının ikonografik analizi” adlı yüksek lisans kullanıldığı andan itibaren ikonik bir görüntü olmaya devam tezinde Pschedelic akımın doğuşu, etkileri ve gelişmesi etmiştir. Yine The Beatles’in The Alternate Abbey Road anlatılmaktadır. Sonrasında ise seçilen kapağın incelemesine albüm kapağında, yaya geçidinden yürüyen sıralı dört insanın yer verilmektedir. Ancak burada kullanılan yöntem Roland akıllara kazınması gibi birçok örnek sıralamak mümkündür. O Barthes’in göstergebilim analiz yöntemi değildir. Diğer dönemlerden günümüze kadar bu imgeler birçok derginin araştırma, Eylem Özgül Serbezler’in 1997 yılında yazmış kapağı olmuş ve birçok marka bu görüntülerin tekrarı olduğu “Müzik albüm kapaklarının grafiksel incelenmesi” adlı olan tasarımları kullanmıştır. Buradaki temel nokta grafik yüksek lisans tezidir. tasarımın, müziğin insanlara hissettirdiği duyguları görsel Bir diğer araştırma ise Fatih Özdemir’in 2007 yılında algımızda da oluşmasını sağlamasıdır. Müzik milyonlarca yazmış olduğu “Popüler müzik kültürünün tipografiye dinleyiciye ulaşırken belirli bir ortam içerisinde kaydedilerek yansımaları” adlı çalışmasıdır. Özdemir bu çalışmada popüler ulaşır. Bu ortam, bazı müzisyen ve müzik grupları için müzik albümlerinin kapakları ile içerikleri arasındaki ilişkileri ölümsüz imgelerin yaratıldığı bir alanın tasarımı olarak temel alarak, seçilen fontlarla ve yapılan tasarımlarla, biçim görülmektedir. içerik ilişkilerini temel tasarım ilkelerine göre incelemiştir. Bu Pink Floyd gibi sıradışı müzik yapan grupların, çalışmada herhangi bir göstergebilim analizi kullanılmamıştır. müziklerinde kullandıkları felsefeyi albüm kapaklarında da Özellikle müziklerinde felsefi söylemlerin bulunduğu görmek isteyen sanatçılar, albüm kapaklarının tasarımına albümlerde kullanılan tasarımların analizi büyük önem arz özellikle önem vermişlerdir. Albüm kapaklarının tasarımında etmektedir. Çünkü albüm kapakları, müzik dinlenmeden önce bazen tasarımcıların bulduğu hiçbir çözümü kabul etmeyerek dinleyici ile kurulan ilk iletişim ortamıdır. Bu ilk temasın kendi çözümlerini bulan sanatçı ve grupların olduğu da önemli olduğunu düşünen Pink Floyd, her zaman albüm bilinmektedir. Örneğin , grubun müzikleri kapaklarının tasarımına önem vermiş ve bunun en az için şarkı sözlerine verdiği önem kadar görsel malzemenin müzikleri kadar önemli olduğunu düşünmüşlerdir. Bu açıdan tasarımına da önem vermiş, albümlerinin tasarımında büyük bakıldığında albüm kapaklarının tasarımlarında kullanılan oranda söz söylemeyi başarmıştır. sembollerin ne ifade ettiği oldukça önemlidir. Ancak bu Müzik ve grafik tasarımın oluşum ve yansıtma açısından alanda yapılan çalışmalar oldukça yetersizdir. Özellikle farklı anlatım biçimlerine sahip olmalarına rağmen, Pink Floyd gibi hem kendi dönemini hem de kendisinden buluştukları ortak payda olan albüm kapaklarının Roland sonraki müzik gruplarını etkilemiş ve kapitalist sistem ile Barthes’ın göstergebilim ilkeleri üzerinden değerlendirilirken onun yarattığı toplumlara karşı yapılan eleştirileri müzik göstergebilimin, gördüğümüz ama anlamlandırmakta yoluyla ifade etmeyi başarmış bir grubun üzerinde daha fazla zorlandığımız, ya da gördüklerimizin başka anlamlara da durulması gerektiği düşüncesi bu çalışmanın çıkış noktası gelebileceğini fark edeceğimiz çok anlamlı ve çok katmanlı olmuştur. özelliğinin önemi bir kere daha anlaşılacaktır. Bu çalışma, psychedelic/progresif rock müzik gruplarından Göstergebilim ile ilgili şimdiye kadar çok sayıda çalışma olan İngiliz Rock Grubu Pink Floyd’un Ummagumma, The yapılmıştır. Özellikle YÖK’ün tez arama motorundan Dark Side Of The Moon, Animals ve The Division Bell albüm göstergebilim terimi arandığında çok sayıda tez yazıldığı kapaklarının Roland Barthes’in göstergebilim yöntemi görülmektedir. Bir çok alanda görülebilen göstergebilim açısından incelenmesini kapsamaktadır. Bu çalışmada

58 GSFSANATDERGİSİ Faculty of Fine Arts

incelenecek olan albüm kapakları, Rolan Barthes’ın ikinci dizgenin gösterenleriyle doğallaştıran ya da örten Göstergebilim İlkeleri (Barthes, 1979) kitabında ele aldığı dünyanın karşısında nesnel bir çözme işlevi yerine getirir temel başlıklardan bazıları ile açıklanacaktır. Bunlar; Gösteren (göstergebilimcinin kullandığı dil bir işlemdir)” (Barthes, 1979: ve Gösterilen, Düzanlam ve Yananlam’dır. 92). Yananlamın oluşmasında toplum ve kültürel etkiler, “Göstergebilim, işaretler bilimidir; herhangi bir aracın belleğin değişip dönüşmesiyle çok katmanlı anlamlandırmalar işaret sistemi olarak incelenmesidir. Göstergebilim iletişim oluşmasına olanak sağlar. Bu çok katmanlı dil göstergelerle için kullanılabilecek her şeyi inceler. İnsanların iletişim amaçlı yananlamlar arasındaki bağı güçlendirir. Barthes’ın okuyucu/ kullandığı doğal diller, jestler, işitme engellilerin kullandığı dinleyici/ gözlemciyi anlamı yaratan olarak görmesi alfabe, görüntüler, trafik işaretleri, bir kentin yerleşim planı, Barthes’ın yönteminin önemini göstermektedir. bir ülkedeki ulaşım yollarının yapısı, mimari herhangi bir düzenleme, bir müzik yapıtı, bir tiyatro gösterisi, reklam Pink Floyd afişleri, paralar, yazınsal yapıtlar, moda, kısacası bildirişim Pink Floyd, bir İngiliz Progresif/ müzik amacı taşısın taşımasın her anlamlı bütün çeşitli işaret grubudur. Müzik alt yapılarını caz ve psychedelic üzerine birimlerinden oluşan bir dizgedir. Bu dizge birimleri genelde kurgulamışlardır. Ancak onların müziği ne caz ne de gösterge olarak adlandırılır” (Rifat, 2014: 113-115). psychedelic ile açıklanamayacak kadar farklı bir seviyededir. Tarih boyunca tıp da dâhil olmak üzere birçok farklı alanda 1965 yılında , , Roger Waters ve kullanılan göstergebilim, özellikle 1950’li yıllardan itibaren Richard Wright tarafından kurulmuştur. Zaman içerisinde medya ve basılı ya da dijital malzemelerin incelenmesinde grup elamanlarında değişimler olmuştur fakat Pink Floyd, kullanılmış bir yöntemdir. “Saussure’ün ve daha sonra genel olarak sisteme karşı duruşu ve döneminden oldukça Barthes’ın açıklamalarına göre, gündelik konuşma dilinde bir farklı tekniklerle oluşturulmuş müziğiyle yoluna devam sözcüğü duyduğumuz zaman, bu ses zinciri zihnimizdeki bir etmiştir. Pink Floyd’un şarkı sözlerinde, müziğinde, albüm kavramı çağrıştırır. Kuşkusuz bu çağrışımın gerçekleşmesi kapaklarında ve konser afişlerinde her zaman bir karşı duruş için o dilin şifresini bilmemiz gerekir. Şifreyi bilen herkesin ve sistem eleştirisi vardır. Albümleri genellikle bir konsept zihninde o sözcük aşağı yukarı aynı kavramı canlandırır... İşte üzerinden ilerler ve anlatılmak istenen düşünce müziğin yanı zihnimizde canlanan bu ilk kavram, göstergenin sıra görsel imgelerle de desteklenerek sunulur. Birçok müzik düzanlamıdır” (Erkman Akerson, 2016: 111). Yananlam ise, bir yazarı tarafından müzikte bir düşünce devrimi yarattığı kavramla beraber zihnimizde canlanan diğer anlamlardır. düşünülen Pink Floyd, müzikte yaptığı yeniliklerle hala taklit Kavramla beraber zihinde canlanan yananlam birden fazla edilmektedir. olabilir Grup, sahnede kullandığı ışıklar ve efektlerin müziğin bir ve bu kişiden kişiye veya toplumdan topluma değişebilir. parçası olduğuna inanmıştır. O dönemlerde Syd Barrett’ın Kişilerin ve toplumların imgelere yükledikleri anlamlar gruptan ayrılmasıyla gruba katılmış ve müzik tarihsel bellekle ya da medya araçları tarafından zihinlerde tarzları da daha tarzına yaklaşmıştır. sonradan oluşturulmuş olabilir. Barthes’a göre düzanlam Pink Floyd’un grubun yeni kurulduğu dönemlerde göstergenin temsil ettiği, yananlam ise göstergenin nasıl kullandığı Psychedelic1 müzik tarzı özellikle Syd Barret’in temsil edildiği ile açıklanır. Gösterge ve gösterilen kültürel uyuşturucu kullanımı ile birlikte bir dönem sanat tarzı birikimlerle farklı anlamlandırmalar kazanır. “Göstergeyi olarak da geliştirilmiş bir tarzın müziğe uyarlanmış haliydi. kullananın ondan anladığı ‘şey’dir gösterilen. Böylece salt Özellikle mevcut sisteme karşı bir duruş olarak ortaya işlevsel bir tanıma ulaşmış oluruz: Gösterilen, göstergenin çıkan bu tarz, karşı kültür olarak topluma uyum sağlamayı bağlantısal iki öğesinden biridir. Onu gösterenin karşıtı yapan reddeden bir müzik tarzı olarak ortaya çıkmıştır. “Karşı tek ayrım, gösterenin bir aracı kimliği taşımasıdır” (Barthes, kültürün oluşumu bireylerini eski kültürlerinin kuralcı 1979: 35). Gösteren ve gösterilenin birlikte ortaya çıkardığı yapısından çıkartıp hislerini özgürleştiren yöntemlerin şey ise anlamdır. Gösteren, gösterilen ve gösterge düzanlamı keşfiyle gerçekleşmektedir. Böylelikle bireylerin hisleri oluşturur bu “birinci dizge düzanlam; birinci dizgeyi kapsayan yeni kültürlerinin yarı kuralcı yapısının rahatlığıyla günlük ikinci dizgeyse yananlam düzlemini oluşturur. Öyleyse, ‘bir hayatlarındaki aktivitelerde de yer bulabilir. Karşı kültürün yananlam dizgesi, anlatım düzleminin de bir anlamlama parçası olmak geleneksel duyguların üstesinden gelmekle dizgesinde oluşturulduğu dizgedir’” (Barthes, 1979: 88). mümkündür. Eski kültürleri tarafından onlara yüklenen Barthes’a göre düzanlamlar kaçınılmaz olarak yananlamlar

üretir. “Yananlam düzlemini elinde bulunduran toplumun, 1 Bu kelime ilk kez 1957’de psikiyatr Humphry Osmond tarafından, Aldous Huxley ile incelenen dizgenin gösterenlerinden, göstergebilimcinin “psikadelik psikoterapi” hakkındaki yazışmalarında, LSD gibi halusinojen maddelerin psikolojik etkilerini anlatmak üzere kullanılan bir terimdir (Nicholas Murray, Aldous ise aynı dizgenin gösterilenlerinden söz ettiği söylenebilir. Huxley: A Biography, St. Martin’s Press: New York, 2003: 419). Demek ki göstergebilimci, birinci dizgenin göstergelerini

GSFSANATDERGİSİ 59 Faculty of Fine Arts

kızgınlık, utanç, suçluluk ve çoğunlukla da endişe üstesinden 1969 yılında Ummagumma adını taşıyan ikili bir albümdür. gelinmesi gereken hislerdir” (Wieder ve Zimmerman, 1976: Ummagumma, grubun dört sanatçısının da müzikal 320). yeteneklerini ayrı ayrı sergiledikleri ve kabul ettirdikleri Bütün bu incelemeler yapılmadan önce sadece albüm bir çalışmadır. Bu ikili albümün ilki konser kayıtlarının kapağında değil, Pink Floyd’un konser performansı sırasında bulunduğu bir albümdür. İkincisi ise grubun üyelerinin solo da görsel tasarımı nasıl etkin bir şekilde kullandığını gösteren performanslarının bulunduğu solo şarkılardan oluşmaktadır. bir örnek vermek doğru olacaktır. Pink Floyd’un vokalliğini ve Dinleyici ve eleştirmenler tarafından oldukça başarılı bulunan söz yazarlığını yapmış olan Roger Waters’in albümü bu albümün kapağı da grubun müzik tarzının yansıtıldığı bir turnesi kapsamında verdiği bir konserde, albümde yer alan albüm kapağı olmuştur. Comfortbly Numb şarkısını söylerken arkasında duran devasa Albümün kapağında birinci, ikinci ve diğer odalarla bir duvarın olması ve performansın sonuna doğru Waters’in yaratılan üç boyutluluk etkisi, Pink Floyd’un müziğinde de duvarı yıkması (içsel anlamda toplumun ve bazen de insanın yapmaya çalıştığı çok katmanlılık vurgulanmaya çalışılmıştır. kendi kendine ördüğü duvarlar) ve yıkılan duvarın ardından Bu, droste efekti, hangisinin düne ve bugüne ait olduğu yeniden inşa edilen bir dünya örneği çok yerinde olur. anlaşılmayan bir durumun fotografik görüntüsüdür. Her bir karenin giderek uzaklaşan ama kendi içinde de bir perspektifi Ummagumma, The Dark Side of the Moon, Animals ve olan bu görüntü, grubun şarkılarında yaptığı gibi gerçeğin Division Bell Albüm Kapaklarının Göstergebilim sorgulanmasını sağlar. Bu görüntülerde her şey birbirinin aynı Açısından Analizi görünürken aslında hiçbir görüntü bir diğeriyle aynı değildir. Albümün kapağı daha sonra küçük değişikliklerle yeniden düzenlenmiş, ancak genel görünüşüne dokunulmamıştır. Albümün kapağında yer 1958’de çekilmiş olan Gigi müzikaline ait kapağın neden orada durduğu ile ilgili farklı fikirler olmasına rağmen, filmde geçen Paris’in yozlaşmış lüks hayatının bir eleştirisi olarak albüm kapağında yer aldığı yönündeki yorum daha doğru olacaktır. Pink Floyd’un albüm kapaklarını, ’in kurucusu olan İngiliz grafik tasarımcı tasarlamıştır. Ummagumma’nın kapağındaki bazı hataların ise daha sonra düzeltildiği görülmektedir. Gigi albüm kapağı ise sonraki tasarımlarda görünmemektedir. Arka kapakta grubun müzik aletlerinin yer aldığı bir fotoğraf bulunmaktadır. Bu fotoğraf büyük ihtimalle, albümdeki şarkıların konser kayıtlarından oluşmasından kaynaklanmaktadır.

Ummagumma Albüm Kapağı, Hipgnosis, 1969.

Aşağıda bulunan tabloda bu albüm kapağına ait göstergebilim analizi verilmektedir.

Gösterge Gösteren Gösterilen Düzanlam Yananlam

Kapı Kapı Kapı Gerçeklik

İç içe geçmiş İç içe geçmiş Yanılsama (Gerçe- Duvardaki tablo sarmal bir görüntü sarmal bir görüntü ğin çarpıtılması) (Droste efekti) (Droste efekti)

“Ummagumma” Sanatçıların Sanatçıların Grubun derinlikli albüm kapağı Bahçe giderek uzaklaştığı giderek uzaklaştığı müziğine gön- yeşil alan yeşil alan derme

Gigi müzikalinin Gigi müzikalinin Paris’in gösterişli Gigi kapağı kapağı dünyasına eleştiri

Pembe şeritli Cam şişe Cam şişe Domuz büyük cam şişe

Tablo 1. Ummagumma Albüm Kapağının Göstergebilim Analizi.

60 GSFSANATDERGİSİ Faculty of Fine Arts

The Dark Side Of The Moon Albüm Kapağı, Hipgnosis, 1973. Animals Albüm Kapağı, Hipgnosis, 1977.

Gösterge Gösteren Gösterilen Düzanlam Yananlam Gösterge Gösteren Gösterilen Düzanlam Yananlam

Dört bacası olan Battersea Enerji Bina Pink Floyd Prizma Prizma Prizma Pink Floyd bina Santrali

Pembe, uçan bir Pembe, uçan bir Uçan domuz Kapitalizm Beyaz ışık Beyaz ışık Beyaz ışık Bütünlük “Animals” şişme domuz şişme domuz albüm kapağı “The Dark Side Enerji santralinin of the Moon” İnsanın içinde Grubun her bir Prizmanın diğer üzerinde duran Dört tane fabrika albüm kapağı barındırdığı Bacalar üyesini temsil eden Gökkuşağı Gökkuşağı tarafından çıkan dört tane fabrika bacası potansiyel iyilik ve birer baca gökkuşağı bacası farklılık

Dünyayı ve insanlı- Tablo 3. Animals Albüm Kapağının Göstergebilim Analizi. Siyah alan Siyah zemin Siyah zemin ğı saran kötülük

Tablo 2. The Dark of the Side Albüm Kapağının Göstergebilim Analizi. sorgulanması ve uyumsuzluk teması da görülmektedir. The Dark Side of the Moon, tasarımın tema rengini de etkileyerek 1 Mart 1973’te çıkarılan The Dark Side of the Moon albüm kapağının siyah olmasında etkili olmuştur. Kapakta albümünün kapağı tüm zamanların en iyi albüm prizmanın içerisinden geçen beyaz ışığın kırılarak renklere kapaklarından biri olarak gösterilmektedir. ayrılması, grubun şarkılarının etkisi olarak da görülebilir; “Witgenstein’e göre Hipgnosis ve George Hardie çarpıtılmamış gerçeklik, tutku ve herkesin kendisi olmasına tarafından tasarlanan bu albüm kapağında kullanılan izin veren bir bütünlük. Üçgenin üç boyutlu hali olan prizma, prizma toplumu temsil etmektedir. Bu prizmanın Mısır piramitlerinin ezoterik anlamını da akla getirmektedir. içerisinden beyaz bir ışık olarak geçen ve prizmanın diğer Kadim bir sembol olan üçgen, gökyüzüne de işaret etmektedir tarafından gökkuşağının renkleriyle çıkan ışık, birliğin ve albümdeki şarkıların geneline bakıldığında evren ve dağılıp kaybolmasını ifade etmektedir” (Weinstein, 2007: 86). zamanla ilgili sözlerin yoğunluğu dikkat çekmektedir. Weinstein’e göre prizma toplumu temsil etmektedir ancak, Animals albümünün çoğunlukla George Orwell’in Hayvan kapaktaki görüntünün geneline bakıldığında ışığın prizmadan Çiftliği kitabından esinlendiğine inanılır ancak George Orwell geçerek kırılması ve gökkuşağının renklerine dönüşmesinin kitabında, Sovyet komünizmine göndermeler yapmıştır. toplumla değil, grubun kendisi ile ilgili olduğunu Animals ise kapitalizminin şekillendirdiği modern Avrupa’daki düşündürmektedir. Grubun sahnede kullandığı ışık gösterileri insanlar ve onların yöneticileri betimlenmektedir. Albümdeki ve müziklerindeki anlam da tasarımın bu yönde oluşmasında şarkılardan da anlaşılacağı üzere, hayvanların her biri belirli etkili olmuştur. Albümde bulunan şarkılar genel olarak evren insan tiplerine karşılık gelmektedir. ve zaman üzerinedir. “Brain Damage” şarkısında geçen “ayın Köpekler, şarkı sözünden de anlaşılacağı gibi, kravatlı, karanlık yüzü” sözleri ile “Eclips” şarkısında geçen “ayın iki yüzlü ve arkadan bıçaklamayı bekleyen aç gözlü iş karanlık yüzü yoktur, aslında ayın tamamı karanlıktır” sözleri adamlarından korunması gereken insanı temsil eder. Boynuna yine grubun diğer şarkılarında olduğu gibi bilinen gerçekliğin tasma takılmış, davranışları kendisine öğretilmiş ve herkes

GSFSANATDERGİSİ 61 Faculty of Fine Arts

tarafından itilip kakılmış, sonunda yalnız başına ölüme terkedilmiş zavallı insanı temsil etmektedir. Domuzlar şarkısında şarkının üç bölümü üç farklı domuzu simgeler. Birinci domuz, şarkı sözlerinde açıkça belirtildiği gibi, zengin, tırnak içinde büyük ve gülünç ama ağlanacak halde olan kodamanı temsil eder. İkinci domuzun neyi temsil ettiği ile ilgili kesin bir şey söylenememektedir ancak; elinde tabancası ile haksız yere insanlara müdahale eden ve “çeliğin soğukluğunu seven” müdahaleci sistemi simgelediği düşünülmektedir. Üçüncü domuz ise, dönemin pasiflik taraftarı söylemlerine oldukça ağır eleştiriler getirir ve halkın sokağa dökülmemesi için çabalayan önemli figürlere bir karşı çıkış ve hakaretler içerir. Grubun konserlerinde de kullandığı uçan domuz, “Pigs on the Wings” şarkısında da geçen köpeğin kendisini koruması gereken bir figürdür. Şarkılarında topluma hükmetmeye çalışan figürleri eleştirdiği kadar buna boyun eğen topluma da ağır eleştiriler getiren söylemleri, neredeyse bütün şarkılarında görülmektedir. Albümün genelinde bahsi geçen kapitalist sömürgeci zihniyete bir eleştiri olarak kullanılan The Division Bell Albüm Kapağı, Hipgnosis, 1994. uçan domuz, bir dönem konserlerinin genel temasını da oluşturmuştur. Gösterge Gösteren Gösterilen Düzanlam Yananlam Birbirine bakan iki Birbirine bakan iki Heykeller İletişim Koyun, zamanını hiçbir şey yapmadan ve gerçeklerden metal yüz metal yüz “The Division uzak bir hayal dünyasında geçiren, kaderini çobanının ellerine Bell” albüm Birbirine bakan iki Birbirine bakan iki kapağı yüzün oluşturduğu, yüzün oluşturduğu, Üçüncü yüz Syd Barrett bırakmış olan ve düşünmeden yaşayan insanı simgeler. bize bakan üçüncü bize bakan üçüncü bir yüz bir yüz Burada çoban İncil’e de atıfta bulunmak için özellikle kullanılmıştır. Tanrı çobanımdır sözleri, insanın kaderinin Tablo 4. The Division Bell Albüm Kapağının Göstergebilim Analizi. tamamen tanrının ellerinde olduğunu ve gerektiğinde kendini gözü kapalı feda eden çoban/sürü metaforundaki sürü haline Mart 1994’te David Gilmour, Wright ve Mason “The getirilmiş yığınları temsil eder. Bu, insanı tekdüzeleştirici Division Bell” albümünü yayınladılar. “Albümün isim babası bir düzen için eğiten ve yetiştiren sisteme karşı ağır bir yazar ’dır. Albüm kapağının tasarımı Storm eleştiridir. Görmeyen, duymayan ve karşı çıkmayan sessiz Thorgerson tarafından yapılmıştır” (Blake, 2008: 359). çoğunluklara karşı yapılan eleştiriler diğer şarkı sözlerinden Blake’e (2008: 357-358) göre Thorgerson albümün kapağını de anlaşılmaktadır. İnsan sadece “duvardaki bir diğer tasarlarken Paskalya adasındaki Moai heykellerinden ilham tuğla”dır. almıştır ve kapakta görünen birbirine bakan bu iki yüz ve “Albümün kapak tasarım önerisini Roger Waters ikisinin bir araya getirdiği üçüncü bir yüz: Syd ve Roger’ın yapmıştır” (Povey, 2007: 201). Kapaktaki Battersea hayaletidir. 1930’larda inşa edilip artık terk edilmiş Londra’nın Kapağın tasarımcısı Thorgerson, bu albüm kapağının merkezinde bulunan kömürle çalışan bir enerji santralidir. şimdiye adar yaptığı en iyi şeylerden biri olduğunu söyler. Bacaların arasından görünen domuz, 10 metre uzunluğunda 6 Birbirine bakan iki yüzden çok bize doğru bakan üçüncü metre genişliğinde pembe şişme bir balondu ve daha sonra bir soyut yüz daha önemlidir. Bir ton ağırlığındaki bu gösterilerinde de sıkça kullandıkları, kapitalist liderleri heykeller Keith Breeden tarafından yapılmıştır (www. sembolize eden ve başımızda uçup duran bir sembol olarak thearchivistsgallery.com). kullanılmıştır. Albümde genel olarak iletişimsizlik, savunma halleri, toplumdan kopuş, anlaşmazlık, aynı anda karşıt duygular besleme, yaşananları anlayamamak veya paylaşamama gibi temaları ağırlıktadır.

62 GSFSANATDERGİSİ Faculty of Fine Arts

SONUÇ KAYNAKÇA İçeriğin tasarıma yansıdığı çalışmalar, yeni bir olgu Barthes, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. Ankara: Kültür olmamakla birlikte, başarı oranı çok yüksek olmayan Bakanlığı Yayınları. bir uygulama alanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak Blake, Mark. (2008). : The Inside Story Pink Floyd’un albüm kapakları, şarkılarının felsefesini of Pink Floyd. Da Capo Press. ve duygusunu yansıtması açısından tasarımında kendi Dilcan, Beril. (2016). Psychedelic Akımın Görsel Kültür tercihlerinin de olduğu başarılı çalışmalar olarak karşımıza Üzerindeki Etkisi: Albüm Kapakları Örneği: Nemrud çıkmaktadır. Grubun basçısı ve bestecilerinden biri olan Roger Albüm Kapağının İkonagrafik Analizi. Kocaeli Üniversitesi, Waters, özellikle konser sahnelerinin tasarlanması için ciddi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). bir emek ve para harcamıştır. Sadece şarkıların başarısı ile Povey, Glenn. (2007). Echoes The Complete History of yetinmeyen grup üyeleri, sahne tasarımı ve konser sırasında Pink Floyd. England: Mind Head Publishing. kullanılacak efektler için de özel bir çaba göstermiştir. Pink Rifat, M. (2014). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Floyd’un elbette bütün bu şovlara ihtiyacı yoktur ancak, Kuramları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. fikirlerini müzikle beraber tasarım yoluyla da seyirci/ Vardar, B. (2001), Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri. dinleyiciye aktarmak için tasarımı doğru bir şekilde kullanarak İstanbul: Multilingual Yabancı Dil. tüm zamanların en çok konuşulan müzik gruplarından Weinstein, Deena.(2007). Pink Floyd and Philosophy: biri olmayı başarmışlardır. Pink Floyd, kendi çağında ve Careful with thatr Axiom, Eugene (Ed. George A. Reisch). günümüzde de devam etmekte olan neredeyse bir düşünce Open Court Chicago and La Salla, Illinois. devrimi yaratmıştır. Yaptıkları müzikle insanlığın temel Wıeder, L., Don H. Zimmerman (1976), Becoming a Freak: sorunlarına dikkatleri çekip özellikle dinleyici kitleleri olan Pathways into the Counter-Culture. Youth Society, 7(3), gençlerin bu konularda düşünmelerini sağlamış ve harekete 311-344. geçmeleri için destek olmuşlardır. Kapitalist sistemin giderek https://www.thearchivistsgallery.com/products/division- yalnızlaşan bireyleri, savaşın getirdiği yıkımlar ve siyasi bell-am-storm-thorgerson otoritelere karşı yapılan eleştirilerin albüm kapaklarında ve sahne gösterilerinde kullandıkları imgelerle güçlendirerek fikirlerinin kalıcı olmasını sağlamışlardır.

GSFSANATDERGİSİ 63