Numer 9 (65), Wrzesień 2018 www.sulow.pl
W tym numerze
II Wojna Światowa str. 2 Grody Czerwieńskie str. 4 Podróże po gminie Sułów - Michalów str. 7 Wieści gminne str. 9 Program „Czyste Powietrze” str. 12 Kandydaci do Rady Gminy Sułów str. 13 Z dawnej prasy str. 15 Wieści szkolne str. 16 O tym, co ukryte w naszych imionach str. 18 Jesień w ogrodzie str. 20 Kącik literacki str. 22 Kącik kulinarny str. 23 Humor str. 24
WSCHODNI CIOS W PLECY 17.09.1939 - Sowiecka agresja na Polskę 2 II WOJNA ŚWIATOWA
Rok 1939 to nie był dobry rok. Wiadomo było, że coś niedobrego wisi w powietrzu. III Rzesza Niemiecka zbroiła się na potęgę i stawała się coraz bardziej agre- sywna. Następna wojna była coraz bliżej. Jak do tego doszło?
Traktat wersalski kończący I wojnę światową, pomimo podpisania go przez Niemcy 28 czerwca 1919 roku, od początku budził ich wielki sprzeciw. Premier Francji Georges Clemenceau zwracając się do strony niemiec- kiej oświadczył: „Poprosiliście o pokój. Jesteśmy goto- wi wyrazić na to zgodę. Podejmiemy jednak niezbędne środki ostrożności, by zagwarantować, że po zawarciu drugiego pokoju wersalskiego, który zakończy tak straszliwą wojnę, nie nastąpi już kolejna”. W czasie gdy premier G. Clemenceau przemawiał, przekazano delegatom grube egzemplarze traktatu wersalskiego, przetłumaczone na niemiecki.
A oto jego fragment: „Rzesza i jej sojusznicy zostali obciążeni pełną odpowiedzialnością za wybuch wojny i dlatego zapłacą reparacje w wysokości 270 milionów marek. Armia niemiecka ma zostać ograniczona do 100 000 ludzi, na wyposażeniu marynarki wojennej mają tler i w konsekwencji władzę w Niemczech przejęła pozostać tylko nieliczne przestarzałe jednostki, a lot- NSDAP przy poparciu niemieckich konserwatystów, po- nictwo wojskowe zostanie zlikwidowane. 10 % niemiec- stanowienia traktatu wersalskiego były systematycznie kiego terytorium i co dziewiąty obywatel Niemiec znaj- łamane. Niemcy rozpoczęły masowe zbrojenia – w tym dą się pod obcą władzą”. Największe straty terytorial- lotnicze, wprowadzono wojska do rejonów zdemilitary- ne Niemcy poniosą na wschodzie, na rzecz odrodzonego zowanych traktatowo na zachodzie Niemiec (Nadrenia państwa polskiego…” (1936)) i zajęto Austrię (Anschluss Austrii) w marcu 1938. Nieprzestrzeganie postanowień traktatu wersal- Końcowy tekst traktatu pokojowego stanowił o wydzie- skiego i lokarneńskiego nie spotkały się z żadną reakcją leniu z terytorium Prus Zachodnich Wolnego Miasta Wielkiej Brytanii i Francji – sygnatariuszy obu trakta- Gdańsk, przeprowadzeniu plebiscytu w czterech powia- tów. Podobnie zresztą, jak zajęcie Sudetów czechosło- tach Powiśla, odstąpieniu Niemcom wschodnich części wackich i Czechosłowacji, czy udział w hiszpańskiej powiatów: złotowskiego, człuchowskiego, wałeckiego i wojnie domowej. lęborskiego oraz linii kolejowej. W efekcie Polsce przy- znano 62 % powierzchni Prus Zachodnich, tj. 15 843 km 6 stycznia 1939 minister spraw zagranicznych III Rzeszy kw. Postanowienia wersalskie nie zadowoliły żadnej ze Joachim von Ribbentrop w rozmowie z Józefem Bec- stron. Werdykt wersalski, choć przyjęty ze spokojem, kiem wyraźnie już zażądał zgody na eksterytorialną au- pozostawiał nastroje niespełnionych dążeń Polaków. tostradę i linię kolejową przez polskie Pomorze i przy- Projekt traktatu spotkał się z bardzo ostrą krytyką stro- łączenia Gdańska do III Rzeszy. Uznano wtedy w ośrod- ny niemieckiej, która bardzo szybko przedstawiła swoje kach decyzyjnych II Rzeczypospolitej, iż nowym celem obszerne uwagi. Domagano się przede wszystkim likwi- niemieckiej ofensywy została Polska. 21 marca 1939 dacji statusu Wolnego Miasta dla Gdańska oraz zapew- Adolf Hitler jako "wódz i kanclerz Rzeszy", wystosował nienia Prusom Wschodnim kontaktu z Rzeszą za pośred- oficjalne pisemne memorandum do rządu RP, ponawia- nictwem specjalnie wydzielonego korytarza. Oburzony jąc przedstawiane do tej pory ustnie żądania Rzeszy w niemiecki minister spraw zagranicznych Ulrich von sprawie aneksji Gdańska i eksterytorialnego tranzytu Brockdorff – Ranzau powiedział o traktacie „Nikt nie przez Pomorze polskie. 26 marca 1939 Polska oficjalnie powinien podpisywać go ze spokojem sumienia, ponie- odmówiła żądaniom memorandum Hitlera. Wielka Bry- waż nie może on być zrealizowany”. W społeczeństwie tania obawiając się dalszego rozszerzania terytorial- niemieckim powszechnie nie chciano wierzyć, że nie- nych żądań Niemiec na kontynencie jednostronnie mal całe Prusy Zachodnie zostaną wchłonięte przez no- udzieliła Polsce gwarancji niepodległości (ale nie inte- we polskie imperium. „Oddanie ziemi było dla Niemców gralności terytorialnej), obiecując pomoc wojskową w ciężkim ciosem, ale oddanie jej Polakom – Słowianom, przypadku zagrożenia. Układy polskie z Wielką Brytanią „podludziom”, państwu ludzi pozbawionych kultury – stały się dla Hitlera pretekstem do wypowiedzenia 28 było ciosem najcięższym z możliwych. (…) Żądanie kwietnia 1939 polsko-niemieckiego układu o nieagresji z przekazania Polakom tych ziem z ponad milionem nie- 1934r. w publicznej mowie w Reichstagu. Józef Beck mieckich mieszkańców, jest niedorzeczną i potworną wygłosił w odpowiedzi Hitlerowi exposé w Sejmie RP w zuchwałością”. dniu 5 maja 1939, w którym po raz pierwszy publicznie poinformował o żądaniach Rzeszy wobec Polski. W Od 1933 roku, gdy Kanclerzem Rzeszy został Adolf Hi- exposé Becka padły słowa : „Polska od Bałtyku ode-
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 3 pchnąć się nie da”. Piękne słowa, ale niestety rzeczy- głosami swych przywódców państwowych i dowódców wistość była inna. Od odzyskania niepodległości w 1918 urządzały sobie łapanki na polską ludność i rozpoczęły roku Polska obawiała się wojny z Rosją (potem z ZSRR) masowe egzekucje. To one bestialsko biły i rozstrzeli- i wszelkie plany obronne dotyczyły wschodniej granicy. wały jeńców wojennych. To spowodowało, że na początku 1939 r. Polska nawet nie miała planów wojskowych na wypadek wojny „Polacy to nadal na wpół dzikusy. Są biedni, brudni, na granicy zachodniej. Ponadto, polscy stratedzy wo- nieudolni, głupi i wulgarni, zdeprawowani i zdradziec- jenni zakładali (błędnie), że w przypadku wybuchu kon- cy”. – informował swych podwładnych HEINZ GUDERIAN. fliktu z Niemcami, ZSRR pozostanie neutralne (co miał Już wtedy, od pierwszego dnia wojny rozpoczął się akt gwarantować pakt o nieagresji obowiązujący Polskę zbrodniczej, niemieckiej eksterminacji narodu polskie- i ZSRR jeszcze do końca 1945 r.). Jednocześnie, zanie- go. 17 września do zbrodniczych działań Niemców dołą- dbano granicę wschodnią uważaną chwilowo czył drugi agresor – ZSRR. Sowiecka napaść na Polskę za absolutnie bezpieczną - ochraniać ją miały tylko była realizacją układu podpisanego w Moskwie 23 sierp- wojska Korpusu Obrony Pogranicza. nia 1939 r. przez ministra spraw zagranicznych III Rze- szy Joachima von Ribbentropa oraz ludowego komisarza W obliczu zagrożenia ogłoszono powszechną zbiórkę spraw zagranicznych ZSRS Wiaczesława Mołotowa, peł- pieniędzy na Fundusz Obrony Narodowej – naród polski niącego jednocześnie funkcję przewodniczącego Rady ofiarnie poparł swój kraj, oddawano nie tylko pienią- Komisarzy Ludowych (premiera). dze, ale i biżuterię, wierząc, że powtórzy się rok 1920. Powszechnie wierzono również, że Francja i Anglia Integralną częścią zawartego wówczas sowiecko- w razie potrzeby wypełnią swoje zobowiązania sojusz- niemieckiego paktu o nieagresji, był tajny protokół do- nicze i natychmiast przyjdą Polsce z pomocą. Prasa datkowy. Jego drugi punkt, dotyczący bezpośrednio przekonywała Polaków o dobrym przygotowaniu wojska, Polski, brzmiał następująco: "W wypadku terytorialnych co całkowicie mijało się z prawdą. Wojsko polskie i politycznych przekształceń na terenach należących do (w przeciwieństwie do armii niemieckiej) było mniej Państwa Polskiego granica stref interesów Niemiec i liczne i uzbrojone w mocno przestarzały sprzęt. Poza ZSRS przebiegać będzie w przybliżeniu po linii rzek Na- tym Polska nie miała łatwych do obrony, a trudnych rwi, Wisły i Sanu. Kwestia, czy w obopólnym interesie do sforsowania (przez przeciwnika) naturalnych granic. będzie pożądane utrzymanie niezależnego Państwa Pol- Powszechną mobilizację na terenie państwa polskiego skiego i jakie będą granice tego państwa, będzie mogła ogłoszono już 30 VIII, ale (dzięki sugestii zachodnich być ostatecznie wyjaśniona tylko w toku dalszych wyda- sprzymierzeńców) odwołano ją, by dnia następnego rzeń politycznych. W każdym razie oba rządy rozstrzy- ogłosić ponownie. W kraju spowodowało to trudny gną tę kwestię na drodze przyjaznego porozumienia". do opanowania chaos. W momencie faktycznego wybu- Informacja na temat wspomnianego tajnego protokołu chu wojny 1 IX 1939 r. wojsko RP osiągnęło więc zaled- nie dotarła do Polski, mimo iż przywódcy alianccy dys- wie 70 % pełnej gotowości bojowej. Zgrupowane było ponowali wiedzą na jego temat. w 6 głównych armiach ("Kraków", "Łódź", "Pomorze", "Poznań", "Karpaty" i "Modlin") oraz w ramach Samo- Po zaatakowaniu Polski przez wojska niemieckie 1 dzielnej Grupy Operacyjnej "Narew". Sytuacja wojska września 1939 r. strona sowiecka utrzymywała przez polskiego na jesieni r. 1939 wyglądała źle, bo plany następne dni pozory neutralności. Niemcy od trzeciego obrony nie były w ogóle ukończone. Sztab WP zdążył dnia wojny ponaglali Moskwę, ażeby zajęła obszary opracować tylko fragment dotyczący pierwszej fazy uznane w pakcie Ribbentrop-Mołotow za jej strefę inte- działań (wojny obronnej). Dalej wszystko miało opierać resów. Stalin zwlekał z podjęciem decyzji, czekając na się na wojskowej pomocy państw sojuszniczych. Plany to, jak zachowają się wobec niemieckiej agresji na Pol- te nie sprawdziły się, Polska przecież musiała tę wojnę skę Wielka Brytania i Francja, a także przyglądając się poprowadzić samotnie. temu, jak silny opór Niemcom stawia polskie wojsko. Jednocześnie jednak w ZSRS trwały ukryte przygotowa- II wojna światowa rozpoczęła się w piątek wczesnym nia do wojny. 24 sierpnia 1939 r. rozpoczęto stopniową rankiem 1 września 1939 r. Jakby dla odwrócenia uwagi koncentrację wojsk. lotnictwo niemieckie zbombardowało uśpione, bezbron- ne miasto Wieluń położone blisko ówczesnej granicy. Do działań przeciwko państwu polskiemu przeznaczono Krótko później, w porcie Gdańsk swą kanonadę artyle- dwa fronty: białoruski - komandarma Michaiła Kowalo- ryjską rozpoczął pancernik „Schleswig Holstein” ostrze- wa i ukraiński komandarma Siemiona Timoszenki. Po liwując polską, wojskową składnicę tranzytową na We- stronie polskiej granicy z ZSRS, liczącej ponad 1400 km, sterplatte. Ruszyły natarcia agresora na polskie placów- strzegły jedynie przerzedzone oddziały Korpusu Ochro- ki w Gdańsku (Poczta Polska) i te na granicy Wolnego ny Pogranicza. 17 września 1939 r. o godz. 3 w nocy Miasta Gdańsk z Gdynią. Tylko niesprzyjające warunki (według obowiązującego w Polsce czasu środkowoeuro- meteorologiczne nad północno – zachodnią Polską spo- pejskiego była godzina pierwsza) do Komisariatu Spraw wodowały odwołanie wielkiego lotniczego uderzenia na Zagranicznych w Moskwie wezwany został ambasador Warszawę, uderzenia które miało złamać już pierwsze- RP Wacław Grzybowski, któremu Władimir Potiomkin - go dnia wojny wolę oporu Polaków. Później pogoda nie zastępca Mołotowa - odczytał treść uzgodnionej wcze- była już naszym sprzymierzeńcem. Przekraczające gra- śniej z Berlinem noty. nice państwa polskiego liczne dywizje Wehrmachtu od początku realizowały zasadę bezwzględnej wojny total- Władze sowieckie oświadczały w niej m.in.: "Wojna pol- nej, z paleniem domostw i represyjnym wzniecaniem sko-niemiecka ujawniła wewnętrzne bankructwo pań- popłochu wśród ludności. To one właśnie zachęcane stwa polskiego. W ciągu dziesięciu dni działań wojen- „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 4 nych Polska utraciła wszystkie swoje ośrodki przemysło- Sarneckiego pułk KOP "Sarny", brygada KOP "Polesie" we i centra kulturalne. Warszawa, jako stolica Polski, oraz jednostki KOP "Kleck" i "Baranowicze". Z kolei w już nie istnieje. Rząd polski uległ rozkładowi i nie prze- Kodziowcach, niedaleko Grodna, w nocy z 21 na 22 jawia oznak życia. Oznacza to, że państwo polskie i września doszło do bitwy, w której 101 pułk ułanów jego rząd faktycznie przestały istnieć. Tym samym przez kilka godzin zatrzymywał przeważające siły so- utraciły ważność umowy zawarte pomiędzy ZSRS a Pol- wieckie, niszcząc m.in. 22 czołgi. Na Wileńszczyźnie i ską". Nowogródczyźnie z Sowietami walczyły oddziały KOP "Iwieniec", "Głębokie" i "Krasne". Uzasadniając wkroczenie Armii Czerwonej na teren Rzeczypospolitej Polskiej stwierdzano: "Rząd sowiecki Wkraczającym oddziałom Armii Czerwonej opór stawia- nie może pozostać obojętny na fakt, że zamieszkująca ły również miasta, wśród których najbardziej zacięty i terytorium Polski pobratymcza ludność ukraińska i bia- tragiczny bój stoczyło Grodno. Walki z Wehrmachtem i łoruska, pozostawiona własnemu losowi, stała się bez- Armią Czerwoną toczyła dowodzona przez gen. Fran- bronna. Wobec powyższych okoliczności Rząd Sowiecki ciszka Kleeberga Samodzielna Grupa Operacyjna polecił Naczelnemu Dowództwu Armii Czerwonej, aby "Polesie", w skład której weszli m.in. marynarze Piń- nakazało wojskom przekroczyć granicę i wziąć pod swo- skiej Flotylli Wojennej. ją opiekę życie i mienie ludności Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi. Rząd sowiecki zamierza równo- W sumie w starciach z Armią Czerwoną zginęło ok. 2,5 cześnie podjąć wszelkie środki mające na celu wywikła- tys. polskich żołnierzy, a ok. 20 tys. było rannych i zagi- nie narodu polskiego z nieszczęsnej wojny, w którą we- nionych. Do niewoli sowieckiej dostało się ok. 250 tys. pchnęli go nierozumni przywódcy i umożliwienie mu żołnierzy, w tym ponad 10 tys. oficerów. Straty sowiec- zażycia pokojowej egzystencji". Ambasador Grzybowski kie wynosiły ok. 3 tys. zabitych i 6-7 tys. rannych. zdecydowanie odmówił przyjęcia sowieckiej noty. W wyniku dokonanego rozbioru Polski Związek Sowiecki zagarnął obszar o powierzchni ponad 190 tys. km kw. z W tym samym czasie Armia Czerwona rozpoczęła na- ludnością liczącą ok. 13 mln. paść na Polskę. Od godz. 3 do godz. 6 rano jej wojska przekroczyły na całej długości granicę z Polską, łamiąc Nienawiść do „Polski panów” wpajana od lat radziec- tym samym polsko-sowiecki pakt o nieagresji. Siły ra- kiemu społeczeństwu zaowocowała niemal natychmiast dzieckie liczyły około 1 mln żołnierzy, ponad 4700 czoł- po wkroczeniu Armii Czerwonej na ziemie polskie ni- gów i 3300 samolotów. Granicy polskiej broniły niespeł- czym nieskrępowanym terrorem, gwałtami i masowymi na stutysięczne siły polskie (Korpus Ochrony Pograni- mordami. Rozrzucane ulotki zachęcały do samosądów cza), stanowiące przeważnie formacje tyłowe, na doda- nad „burżujami” i „wrogami ludu”. Ich ofiarami padali tek znajdujące się w fazie organizacji i szkolenia oraz nie tylko oficerowie Wojska Polskiego, ale także lud- nieliczne oddziały wojskowe. ność cywilna. Czerwonoarmiści wspólnie z przychylnymi komunistom przedstawicielami miejscowej ludności Wieczorem 17 września Naczelny Wódz marszałek niepolskiego pochodzenia, palili dwory, rabowali miesz- Edward Śmigły-Rydz wydał rozkaz : "Sowiety wkroczyły. kania. W wielu miejscowościach dokonano masowych Nakazuję ogólne wycofanie na Rumunię i Węgry naj- rzezi, nie oszczędzając kobiet i dzieci. Otwarcie podże- krótszymi drogami. Z bolszewikami nie walczyć, chyba gano Białorusinów i Ukraińców do pomszczenia krzywd w razie natarcia z ich strony albo próby rozbrojenia doznanych w czasie trwania II Rzeczpospolitej. Już po oddziałów. Zadanie Warszawy i miast, które miały się formalnym wcieleniu tych ziem do radzieckich republik bronić przed Niemcami - bez zmian. Miasta, do których wyrugowano język polski ze szkół, zastępując go biało- podejdą bolszewicy, powinny z nimi pertraktować w ruskim lub ukraińskim. Ze szkół usunięto krzyże i zaka- sprawie wyjścia garnizonów do Węgier lub Rumunii". zano nauki religii. Do realizacji tych zadań ściągnięto Władze polskie wzywając do unikania walki z Armią radzieckich „pedagogów” lub pospiesznie przeszkalano Czerwoną, nie uznały jej wkroczenia za powód do wy- miejscowych, gorliwie zapewniających o swej lojalności powiedzenia wojny i nie zerwały stosunków dyploma- dla nowego systemu. Wielu nauczycieli, podobnie jak tycznych z Moskwą. innych przedstawicieli polskiej inteligencji, aresztowa- no w pierwszej kolejności i deportowano w głąb Rosji. Zaistniała sytuacja zadecydowała o tym, iż w nocy z 17 Szczególnie represje dotknęły polski Kościół katolicki. na 18 września prezydent Ignacy Mościcki wraz z rzą- Konfiskowano majątek kościelny, a przedmioty kultu dem polskim i korpusem dyplomatycznym przekroczył religijnego bezczeszczono i niszczono. Wielu księży i granicę rumuńską, planując przedostanie się do Francji. zakonników wymordowano już we wrześniu 1939 roku. Razem z nimi terytorium polskie opuścił Naczelny Wódz Tych, którzy uszli z pierwszego pogromu, aresztowano marszałek Edward Śmigły-Rydz. w następnych tygodniach. Budynki kościelne zamienia- no na magazyny, kina lub kluby radzieckiej „ligi bez- Rozkaz ten nie dotarł jednak do wielu oddziałów, a bożników”, specjalizujące się w ateistycznej propagan- przez część dowódców uznany został za prowokację. Do dzie. Za pomocą szeregu specjalnych zarządzeń władze starć z Armią Czerwoną dochodziło w wielu miejscach. radzieckie starały się doprowadzić do jak najszybszego Na Polesiu i Wołyniu improwizowana grupa KOP dowo- zubożenia społeczeństwa zamieszkującego zdobyte te- dzona przez gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna stoczyła reny. Niekończące się rekwizycje, konfiskaty i różnego z Sowietami kilkanaście potyczek i dwie bitwy: pod rodzaju obowiązkowe świadczenia doprowadziły do nę- Szackiem 28-29 września i Wytycznem w pow. włodaw- dzy większość polskich rodzin. Sklepy zasobne do nie- skim 1 października. Na Polesiu z Armią Czerwoną wal- dawna w towary opustoszały. Po podstawowe, niezbęd- czył także: dowodzony przez ppłk Nikodema Sulika- ne do życia produkty, tworzyły się długie kolejki. Zmu- „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 5
szanie ludności do nieustannej walki o chleb odbierało W czerwcu 1941 r. wywieziono na wschód znów około ochotę i czas na konspirację i organizowanie oporu. 300 tys. osób. Wśród ofiar tych akcji przeważała lud- Przez cały czas NKWD przeprowadzało aresztowania ność polska, objęto nią jednak także innych mieszkań- „wrogich i szkodliwych elementów”, wybitniejszych ców wschodnich kresów Rzeczypospolitej: Ukraińców, działaczy politycznych i społecznych, byłych urzędni- Białorusinów i Żydów. Okupacja radziecka usankcjono- ków polskiej administracji, właścicieli ziemskich i prze- wana hitlerowsko – stalinowskim paktem o przyjaźni i mysłowców. Stawiano ich pod różnymi pretekstami granicach trwała nieco ponad 20 miesięcy. Przez ten przed sądem i skazywano na śmierć lub długie lata po- czas zgładzono lub deportowano z miejsc ich dotych- bytu w obozach pracy. Aresztowaniami tymi objęto w czasowego zamieszkania, co najmniej 1 700 000 obywa- sumie około 200 tys. osób. Inną formą represji, nie- teli polskich. Dziesiątki tysięcy w krótkim czasie zdzie- mniej dotkliwą dla ludności polskiej, był przymusowy siątkowały straszliwe warunki bytowe, śmiertelność pobór mężczyzn do Armii Czerwonej. Wytworzono w wśród łagierników i deportowanych szacuje się na 8-10 ten sposób w społeczeństwie atmosferę powszechnego proc., czyli zmarło zapewne 90-100 tysięcy osób W ten strachu, w której każdy mógł spodziewać się lada mo- sposób ludność polska z ziem zagarniętych przez ZSRR ment aresztowania. Te nieskoordynowane na ogół akcje pozbawiona została właściwie zupełnie nie tylko elity okazały się zaledwie wstępem do znacznie już bardziej intelektualnej, ale także warstw o nieco wyższym planowanej akcji wyniszczenia żywiołu polskiego. Stać uświadomieniu narodowym i politycznym, co miało w się nią miała, rozłożona na kilka etapów, masowa de- przyszłości, zgodnie z zamierzeniami okupanta, ułatwić portacja setek tysięcy Polaków w głąb Rosji. Pierwsza sowietyzację pozostałych mieszkańców. taka wywózka została przeprowadzona 10 lutego 1940 r. i objęła ponad 220 tys. osób. Całe rodziny popędzono Niniejszy artykuł nie miał za zadanie omawiania prze- na bocznice kolejowe, pozwolono im zabrać ze sobą biegu całej II wojny światowej, lecz przypomnienie jej jedynie najpotrzebniejsze rzeczy i w straszliwych wa- tragicznych początków w 79 rocznicę wybuchu. Położy- runkach, w towarowych wagonach, przetransportowano ła się ona cieniem na życiu wielu pokoleń i mimo upły- je do północno-wschodnich rejonów europejskiej części wu tylu lat dalej trwa w naszej pamięci. Pragnę też ZSRR. O ile ta pierwsza deportacja dotyczyła całych podkreślić, że i żołnierz i naród polski nie splamił się miejscowości, czy poszczególnych dzielnic miast, o tyle kolaboracją z okupantami. Walczyliśmy nadal, za co druga, z 13 kwietnia 1940 roku, była już bardziej wy- podziękowaniem było pozbawienie reparacji wojennych biórcza. Objęto nią 320 tys. osób, przede wszystkim i nie zaproszenie Polski do pierwszej po wojnie „parady kobiety i dzieci z rodzin, których ojcowie zostali wywie- zwycięzców”. Gorzka lekcja historii. zieni w wyniku aresztowań jesienią 1939 roku. Deporto- wanych w akcji kwietniowej skierowano w przeważają- cej części do Kazachstanu. Warunki, jakie zastali tam Opracowała: Hanna Mrówczyńska Polacy, były niezmiernie ciężkie. Na skutek głodu i wy- czerpującej pracy szerzyły się choroby, powodujące Źródła: wysoką śmiertelność, zwłaszcza wśród dzieci. W końcu 1. http://historia.na6.pl/okupacja_radziecka - Roman czerwca i w lipcu 1940 r. władze radzieckie przystąpiły Przybylski do trzeciej wielkiej akcji deportacyjnej, zagarniając 2. http://www.klubinteligencjipolskiej.pl/2012/08/ niemal 240 tys. osób, tym razem głównie te, które wrzesien-1939-agresja-niemiec-na-polske/ uchodząc przed Niemcami znalazły się na terenie oku- 3. https://www.bryk.pl/wypracowania/historia/xx- pacji radzieckiej. Po roku względnego spokoju radziec- wiek-ii-wojna-swiatowa/8946-ocena-polskiego- cy okupanci przystąpili do kolejnej wielkiej deportacji. wrzesnia-1939
GRODY CZERWIEŃSKIE—SIEDZIBA NASZYCH PRZODKÓW
Jako mieszkańcy gminy Sułów bardzo często spotykamy walizacji polsko-ruskiej. Do kogo przynależały te ziemie się z nazwą Grody Czerwieńskie. Wydaje się, że jednym z najdawniejszych czasów historiografia nie jest w sta- z głównych powodów popularności tego określenia jest nie precyzyjnie odpowiedzieć. W informacji zamiesz- fakt istnienia w tym miejscu grodziska, które należało czonej przez Windukina z Korbei w Kronice saskiej z do zespołu noszącego tą nazwę. Mówimy tutaj oczywi- roku 963. można stwierdzić, że tereny te należały do ście o grodzie Sutiejsk, leżącym w miejscowości Sąsiad- Państwa Mieszka I lecz zostały utracone na rzecz Rusi w ka. Aby bliżej zapoznać się z historią tego grodu, odsy- 981r. Źródłem opisującym to zdarzenie, (do którego łam do lektury „Sutiejsk. Gród pogranicza polsko- wrócimy nieco później) są kroniki Nestora „Powieść ruskiego w X-XIII wieku. Studium interdyscyplinarne” Doroczna pod rokiem 981.” (Powieść lat minionych). W pod red. Joanny Kalagi. W artykule skupię się na Gro- przekazach informacyjnych z przełomu X/XI w. tylko na dach Czerwieńskich jako całości. Punktem wyjścia jest kartach tej najstarszej ruskiej kroniki możemy odnaleźć dla mnie przekonanie, że wiedza na temat terenów, na nazwę „Grody Czerwieńskie”. W żadnych zapiskach nie których żyjemy, jest (powinna być) dla nas ważna. określono obszaru, który należał do grodów, również nigdzie nie została wymieniona lokalizacja umownej Najczęściej termin Grody Czerwieńskie (Ziemia Czer- stolicy, czyli samego Czerwienia. Stanowi to powód wieńska) definiowany jest, jako tereny położone na sporów wśród badaczy tematu. dawnym pograniczu wschodnim państwa pierwszych Piastów, które w X - XI wieku stanowiły przedmiot ry- Grody Czerwieńskie początkowo, były formacją luźno „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 6 powiązanych plemion, (można by ów konstrukt przy- równać do Związku Lugijskiego), jednak z czasem do- szło do ich połączenia pod wspólnym władcą. Pierwot- nie nie było również znaczących, uchwytnych archeolo- gicznie różnic dzielących ludy polskie i ruskie. Takowe zaczęły pojawiać się w wyniku przyjęcia chrześcijań- stwa o odmiennych obrządkach, z dwóch różnych krę- gów kulturowych – „bizantyjskiego” i „łacińskiego”. Bardzo skąpe są informacje na temat plemion (ludności) zamieszkujących ziemię czerwieńską. Naj- częściej wymienia się: Wiślan (Vuislanie) Burzan (Busani) oraz Lędzian (Lendizi), ci ostatni stanowili naj- większą grupę, zaś nazwa „lach” prawdopodobnie po- chodzi od słowa „Lędzianie”. W niektórych teoriach, jako Ziemię Czerwieńską określa się rozległy obszar obejmujący swą powierzchnią tereny przyszłej Rusi Czerwonej lub Halickiej z lokalizacją Czerwienia (stolicy grodów) w miejscu Czerwonego Grodu koło Za- a nawet Arabowie. Znajdował się tu ogromny rynek leszczyk na Podolu, zaliczając do Grodów Czerwień- zbytu i wymiany handlowej. Kontrola nad takim szla- skich Brześć i Przemyśl. Teoria o takim zasięgu jest w kiem niosła ze sobą wiele korzyści, płynących zarówno z większości przypadków odrzucana. Przemyśl i Czerwień różnego rodzaju opłat, podatków, jak również z niż- uważane są za dwa odrębne ośrodki oddzielone pasem szych cen towarów. Przez to, że terytorium „grodów” Roztocza i lasów janowskich. Wszak Ziemia Czerwień- znajdowało się na pograniczu, bardzo często tereny te ska z Rusią Czerwoną wspólny mają tylko kolor. Innym stanowiły przedmiot sporów i wojen. Zarówno władcy razem natomiast ogranicza się zasięg „grodów” do nie- Polski, jak i Rusi chcieli mieć na własność ten „gazociąg wielkiego obszaru pomiędzy górnym Bugiem a Wie- Średniowiecza”. przem, a nawet jedynie do samego Czerwienia składa- jącego się z dwóch grodów. Współcześnie przeważają- Pierwsze zapiski dotyczące walk o Grody Czerwieńskie cym poglądem jest teza uznająca Grody Czerwieńskie dotyczą roku 981. Nestor w swych Kronikach opisuje to za obszar dosyć rozległy, obejmujący swym zasięgiem w tak: „Roku 6489 [981.]. Poszedł Włodzimierz ku lachom przybliżeniu przyszłą ziemię chełmską, jak również czę- i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne grody, któ- ściowo ziemie bełską, przemyską, wołyńską oraz sanoc- re do dziś dnia są pod Rusią. Tegoż roku i Wiatyczów ką. Co do stolicy „grodów” historycy są niemal zgodni, zwyciężył i nałożył na nich dan, jaką i ojciec jego brał.” że był nim Czerwień. Przeważa pogląd uznający, że Duży wpływ na to wydarzenie miało osłabienie Polski dawny Czerwień znajdował się w miejscu grodziska po- poprzez zerwanie sojuszu polsko-czeskiego i najazd Ot- łożonego w pobliżu wsi Czermno, 40 km na wschód od tona II na Polskę w 979r. Grody Czerwieńskie odzyskał Zamościa, nieopodal Hrubieszowa. Za znaczące ośrodki Bolesław Chrobry w 1018r., kiedy to po odrzuceniu jego (grody) przyjmuje się grodziska: Wołyń (Gródek), Su- żądań przez Księcia Jarosława Mądrego wyruszył z wy- tiejsk (Sąsiadka), Lubaczów, Busówno, często podaje prawą wojenną na Ruś. W tym roku obchodziliśmy 1000 się również Przemyśl i Sanok, w niektórych opracowa- - lecie tego wydarzenia, więc warto je nieco lepiej niach popularnonaukowych również Bełz. Większość przybliżyć. Oprócz wojsk polskich, pod sztandarem terytorium byłych Grodów Czerwieńskich znajduje się Chrobrego zgromadziły się również oddziały przybyłe z we współczesnych granicach Polski, natomiast ich Rzeszy i Węgier oraz ruskich sprzymierzeńców - Piczyn- wschodnia część w granicach współczesnej Ukrainy. gów. Łącznie siły Chrobrego liczyły około 3000-5000 wojów, po stronie Jarosława stała armia podobnych Ziemia Czerwieńska rozmiarów. Prawdopodobnie wrogie oddziały spotkały była obszarem o się nad rzeką Bug w pobliżu grodu Wołyń (Gródek). Bo- dużym znaczeniu lesław rozkazał wybudować mosty. W trakcie prac oby- strategicznym i dwie armie nawzajem sobie urągały, wymieniając się osadniczym, leżą- inwektywami. W latopisie Nestora „Powieść minionych cym na szlaku han- lat” znajdujemy opis tego wydarzenia: dlowym prowadzą- cym z Kijowa aż do „Poszedł Bolesław z lachami i Światopełkiem na Jaro- Pragi. Grody Czer- sława. Jarosław zebrawszy Rus i Waregów, poszedł wieńskie w ówcze- przeciwko Bolesławowi i Światopełkowi, i przyszedł ku snym czasie stano- nim, i stali po obu stronach rzeki Bug. I miał Jarosław wiły centrum wy- piastuna i wojewodę o imieniu Budy, i poczoł on lżyć miany handlowej, Bolesława, mówiąc <
MICHALÓW—WIES PRZODKÓW JANA PAWŁA II
Wywiad z Mariuszem Łosiem – radnym wsi Michalów
Nadszedł kres naszych podróży po gminie Sułów, dzisiaj Sekrety Wsi: Tradycyjnie prosimy naszego rozmówcę zawitaliśmy do Michalowa, wsi dużej, zasobnej, słynnej o przedstawienie się. z zespołu pałacowo-parkowego z rezydencją Zamojskich z XVIII wieku i miejsca zamieszkania pradziadków pa- Mariusz Łoś: Jestem mieszkańcem Michalowa od uro- pieża Jana Pawła II i urodzenia Felixa Pawła Kaczorow- dzenia. To tu chodziłem do szkoły i zaczynałem swoją skiego - dziadka ze strony matki. Wielce to zaszczytne przygodę ze sportem rozpoczynając trenowanie zapa- zdarzenie dla Michalowa i gminy Sułów. sów już w IV klasie szkoły podstawowej. Tu wybudowa- łem dom i ani chybi tu zostanę. Jestem nauczycielem Położona na wschodnim skraju naszej gminy, nad rzeką wychowania fizycznego w Szkole Podstawowej w Micha- Wieprz, miejscowość znana był już od XIV wieku, na co lowie, założyłem i prowadzę Klub Sportowy „WRESTLER wskazują zachowane źródła pisane. Jednakże za założy- SUŁÓW”, w którym zapasy trenują dzieci i młodzież. ciela wsi uznawano Bartłomieja Górskiego, który na Muszę pochwalić się, że moi wychowankowie odnoszą początku XVI wieku ulokował ją na prawie magdebur- znaczne sukcesy. „WRESTLER SUŁÓW” jest znanym klu- skim. Michalów stanowił część tzw. dóbr szczebrze- bem, a niewątpliwie największym osiągnięciem było skich, dzieląc ich losy historyczne i przechodząc pod zdobycie przez Klaudię Polakowską - zawodniczkę re- zarząd zmieniających się właścicieli. Ostatecznie pod prezentującą jego barwy tytułu Mistrzyni Europy. koniec XVI w. całą włość szczebrzeszyńską kupił kanc- lerz Jan Zamoyski, włączając ją do Ordynacji. Historia SW: Wierzymy, że takich sukcesów będzie więcej, wioski pozostaje nierozerwalnie związana z zespołem ale czy mógłby Pan opowiedzieć bliżej o swojej ka- pałacowo – parkowym usytuowanym na jej terenie, rierze zawodniczej i trenerskiej? wzniesionym w latach 1744 – 1747 dla ówczesnego Or- dynata Tomasza Zamoyskiego i jego żony Teresy z Mi- MŁ: Jako zawodnik zdobyłem 14 -krotnie tytuł Mistrza chałowskich. Polski indywidualnie i 2 -krotnie drużynowo. W sumie na przestrzeni lat, w trakcie Mistrzostw Polski byłem Dzisiejsza rozmowa prowadzona jest przez „Sekrety 22 krotnie odznaczany. Zdobyłem też indywidualnie Wsi” z jednym z radnych Michalowa Panem Mariuszem Wicemistrzostwo Europy. Zawodnikiem byłem przez 13 Łosiem. lat i w końcu przyszedł czas na to żeby uczyć innych. „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 8
Oprócz prowadzenia Klubu „WRESTLER SUŁÓW” byłem także trenerem kadry narodowej we wszystkich grupach wiekowych. Jako trener kadry zapaśników brałem udział w Mistrzostwach Świata i Mistrzostwach Europy. Obecnie musiałem zrezygnować z tej zaszczytnej funk- cji, gdyż najzwyczajniej w świecie brakuje mi na to czasu – jestem przecież nauczycielem i muszę spełniać swoje obowiązki zawodowe. A poza tym mam rodzinę i chciałbym przebywać z moimi bliskimi jak najczęściej. I jeszcze jedno - nigdy nie przestałem być czynnym sportowcem.
SW: To my z nie byle kim mamy do czynienia. Dostar- cza nam Pan prawdziwego powodu do dumy. I pomy- śleć, że tak zajęty człowiek znajduje czas na działal- ność społeczną. Mariusz Łoś—radny wsi Michalów MŁ: Czuję się odpowiedzialny za moją rodzinna wieś, a przecież ktoś musi ją reprezentować. Nie twierdzę dzący z innych miejscowości, którzy po prostu kupili nieskromnie, że to ja jestem najlepszym kandydatem, mieszkania. Trudno jest pogodzić tak różne środowiska, ale skoro już dwie kadencje moi ziomkowie mnie wy- tak więc, jest tu duże pole do dalszej działalności. Mam bierają, to chyba nie jestem najgorszy. Zresztą w nad- nadzieję, że kiedyś ta integracja nastąpi. chodzących wyborach samorządowych również będę się ubiegał o ponowny wybór na radnego wsi Michalów. SW: Co Pan chciałby zrobić dla swojej wsi?
SW: Czyli udaje się Panu pogodzić obowiązki radnego MŁ: Tak kolokwialnie mówiąc gnębi mnie sprawa sta- z pozostałymi, czyli pracą zawodową i działalnością wu! Należałoby go uporządkować, zagospodarować te- trenerską. ren wokół i udostępnić jako miejsce rekreacyjne mieszkańcom Michalowa. Mogłoby powstać kąpielisko, MŁ: Jest to bardzo trudne ze względu na nawał obo- plac zabaw dla dzieci, miejsce do letniego grillowania, wiązków, jednak nikomu nie odmawiam pomocy, biorę niewątpliwie ulubionego zajęcia Polaków. Warto też udział w życiu wsi ( szczególnie tym sportowym) i dzia- zadbać o plac przy altanie, tak aby można tam było łalności samorządu. Jestem przewodniczącym Komisji zagrać w siatkówkę, w piłkę nożną czy inne gry. I tu Oświaty i zarówno z tego powodu, jak i osobistej miło- znów otwiera się przestrzeń do dalszego działania – bo ści do sportu, biorę czynny udział w organizacji turnie- przecież trzeba jakoś przekonać użytkowników placu i jów sportowych. altany, że o teren trzeba dbać, że nie jest to śmietnik. Celem podniesienia atrakcji tego miejsca konieczne SW: Jak Pan postrzega Michalów- swoją miejscowość jest również ponowne uruchomienie parku linowego. rodzinną? SW: Czy remiza w Michalowie jest wykorzystywana? MŁ: Jest to duża wieś, największa w gminie Sułów. Jest to też siedziba szkoły, ośrodka zdrowia, sklepów MŁ: Raczej nie. Zaginęły już tradycje wspólnych spo- spożywczych, co niewątpliwie podnosi rangę miejsco- tkań, czy zabaw. Brakuje młodzieży, która miałaby wości. W trakcie ostatnich lat zauważyć dają się zmiany ochotę spotykać się w takich budynkach. Jednak próba w wyglądzie wioski. Przede wszystkim powstały drogi zainteresowania mieszkańców powrotem do dawnych (ich brak był poważną bolączką) i chodniki. Poprawiło zwyczajów jest to jakiś program na przyszłość. Może to nie tylko komfort jazdy, ale i bezpieczeństwo miesz- gdyby prowadzone były jakieś atrakcyjne zajęcia to kańców. ludzie zaczęliby przychodzić.
Dobrze też, że przeprowadzono gruntowną termomo- SW: Czego Michalów jeszcze potrzebuje? dernizację szkoły i co najważniejsze wyposażono ją we własną kotłownię. W ten sposób można będzie ogrze- MŁ: Należałoby niewątpliwie poprawić oświetlenie na wać sale lekcyjne wtedy, gdy zajdzie potrzeba, a nie kilku ulicach, tak żeby ono coś oświetlało, a nie tylko wtedy gdy Prezes Spółdzielni zdecyduje się to zrobić. było ” z nazwy”. Dla bezpieczeństwa mieszkańców ko- Fajna jest też postawiona w tym roku siłownia ze- nieczne jest oświetlenie drogi do kościoła. Poza tym wnętrzna – młodzież bardzo chętnie z niej korzysta. trzeba poprawić kostkę brukową na granicy dawnego Klemensowa i Michałowa, tam naprawdę łatwo można SW: Czy społeczność Michalowa jest chętna do pracy skręcić nogę. społecznej? SW: Nie można powiedzieć, żeby było mało pracy MŁ: Z tym niestety nie jest najlepiej, ze względu na przed Panem. Dziękujemy za rozmowę i życzymy pewnego rodzaju podział mieszkańców Michalowa. Ma- powodzenia. my tu do czynienia ze „starą wsią” i tzw. blokami, któ- re zostały postawione przez były PGR Michalów, a obec- Rozmawiali: nie zamieszkują je dawni pracownicy lub ludzie pocho- Hanna Mrówczyńska i Ryszard Pietrykowski „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 9 Wieści gminne NIE MA TO JAK ROWERY
Parafia św. app. Piotra i Pawła w Tworyczowie nie za- pomina o młodych mieszkańcach gminy Sułów. Nie tak dawno skończyły się Wakacje z Bogiem, a już narodził się nowy pomysł – rajd rowerowy po gminie Sułów. Po- mysłodawcą był jak zawsze ksiądz proboszcz Marek Gudz, który jak widać dba nie tylko o nasze dusze ale i o zdrowie. Zgodnie zresztą z popularnym powiedze- niem: „ W zdrowym ciele zdrowy duch”.
W rajdzie uczestniczyli uczniowie Szkoły Podstawowej w Tworyczowie, a opiekunami były Panie: Anna Go- dzisz, Jolanta Grela, Marta Daniluk i Ewelina Dumała. Trasa rajdu wiodła od szkoły w Tworyczowie poprzez Kitów, nowe, powstałe w tym roku drogi (potocznie zwane przez dowcipnych mieszkańców „autostradą Gratulujemy pomysłu, doskonała zabawa, szczególnie, tworyczowską”) na „wyspę” w Kulikowie. Był to końco- że i pogoda była piękna – prawdziwa polska złota je- wy etap, ale nie koniec rajdu, bo na wyspie czekało na sień. jego uczestników ognisko i pieczenie kiełbasek, które przygotował niezawodny Pan Marek Sikora. Redakcja
„DOTKNĄĆ HISTORII”
Powszechnie wiadomo, że ten kto żyje z pasją, żyje bardziej, dlatego rozwijanie zainteresowań, poszukiwa- nie hobby i ciekawych sposobów na wyrażanie siebie nigdy nie straci na wartości. Ciekawość świata trzeba jednak rozwijać od najmłodszych lat, a wycieczki są jedną z tych aktywności, na które wszystkie dzieci cze- kają z utęsknieniem. I chociaż wrzesień to już prelu- dium jesieni, tegoroczna piękna aura wyjątkowo sprzy- jała wyprawom w plener.
W piątek 21 września uczniowie klasy IV ze Szkoły Pod- stawowej w Sułowie, pod opieką Pani Igi Kostrubiec oraz Pani Teresy Krukowskiej – Dziewy uczestniczyli w żywej lekcji historii oraz swoistej klasowej integracji, zorganizowanej dla nich na terenie Grodziska „Sutiejsk. Pozostałości wczesnośredniowiecznego grodu, zlokalizo- wane na terenie dzisiejszej Sąsiadki to nie tylko miej- Pod okiem przewodnika dzieci i opiekunowie udali się sce przepojone historią, ale i pobudzające wyobraźnię. następnie na tzw. „gródek”, aby ze szczytu wałów Życie dawnych mieszkańców tego obronnego grodziska, obronnych podziwiać rozległą panoramę okolicy i posłu- częściowo odtworzone i zrekonstruowane dzięki prowa- chać opowieści o Sutiejsku. Następnie urządzono piknik dzonym tutaj przez wiele lat badaniom archeologicz- pod gołym niebem. Na zakończenie, uczestnicy wy- nym, nadal pozostaje dla nas zagadką. cieczki mogli podziwiać powstawanie krajki, a zatem niewielką demonstrację sztuki tkackiej oraz obejrzeli Aby nieco uchylić zasłonę dziejów do Sutiejska przybyła pojedynek wojów spontanicznie odtworzony na potrze- lokalna drużyna rekonstrukcyjna o nazwie „Drużyna by młodej widowni. Grodu Sutiejsk”. Dzięki uprzejmości jej członków, mło- dzi poszukiwacze historii mieli okazję obejrzeć wcze- Radosne, uśmiechnięte twarze dzieci, zapał i ciekawość snośredniowieczne stroje kobiece, męskie i dziecięce, bijąca z zadawanych przez nie pytań i wnikliwych ob- podziwiać różnego typu broń, w tym – miecze, tarcze, serwacji stanowiły najlepsze podsumowanie wycieczki, włócznie, oraz zobaczyć z bliska typowe obozowisko będąc jednocześnie zachętą do jeszcze lepszego pozna- wraz z wyposażeniem. Ciekawość budziły wykonane z wania lokalnej historii i jej największych zabytków. drewna zabawki i gry zręcznościowe. Po teorii przy- szedł czas na praktykę, bowiem członkowie drużyny Marta Radzik zorganizowali dla dzieci mały trening łuczniczy. Każdy z uczestników miał okazję spróbować swoich sił, ćwicząc zręczność i celność. „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 10 „BYŁ PIERWSZY DZIEŃ PRZEDWIOŚNIA”
W piątek 7 - go września o godzinie 11.00, na placu przed remizą w Sułowie odbyło się „Narodowe Czyta- nie” Przedwiośnia Stefana Żeromskiego. Ta jedyna w swoim rodzaju akcja czytelnicza każdego roku gromadzi coraz więcej uczestników. Od kilku lat w kolejnych jej edycjach uczestniczy także Gmina Sułów. Tegoroczne „Czytanie” zorganizowane zostało przez Gminną Biblio- tekę Publiczną im. Feliksy Poździk przy współudziale Szkół Podstawowych z Sułowa, Michalowa oraz Twory- czowa. Oprawa artystyczna wydarzenia spoczywała w rękach Pani Anny Jaworskiej i Pani Marii Bartoszczyk oraz młodzieży z grupy teatralnej.
Wybrane fragmenty powieści, czytane na scenie, przed zgromadzoną publicznością opowiadały historię Cezare- wie, na plaży w Rewalu, w środkach komunikacji miej- go Baryki, ilustrując najważniejsze momenty w jego skiej np. w Żorach, Szczecinie, Sochaczewie. Warto życiu. Począwszy od dzieciństwa spędzonego w dalekim dodać, że ta oryginalna akcja czytelnicza odbywa się w Baku, poprzez rewolucję, bolesne straty, sieroctwo, szkołach, przedszkolach, szpitalach, więzieniach, bi- powrót do Polski, udział w wojnie i sercowe rozterki. bliotekach, muzeach i domach opieki społecznej oraz Burzliwą opowieść o trudnych pytaniach, i jeszcze trud- teatrach. Samo „czytanie” zaś organizowane jest na niejszych wyborach zakończyło odczytanie sceny zamy- setki różnych sposobów - we fragmentach, w całości, z kającej powieść Żeromskiego. Jest to scena otwarta, podziałem na role, głośno, publicznie, ale też w domo- opisująca moment, w którym Cezary Baryka kroczy na wym zaciszu. czele tłumu w stronę szpaleru żołnierzy. Nie ma tu pro- stych rozwiązań, nie ma dalszego ciągu, finał tej histo- Nikogo nie trzeba specjalnie przekonywać, że umiejęt- rii pozostawiono naszej wyobraźni. ność czytania pozwala nam lepiej poznać otaczającą nas rzeczywistość, jest też niebywałą przyjemnością Kolejna już VII edycja „Narodowego Czytania” spotkała intelektualną i służy budowaniu wspólnoty, choćby tyl- się z rekordowym wręcz odbiorem. W tym roku czytano ko myśli i przekonań. Co w dzisiejszym świecie oznacza aż w 2930 miejscach. Zadziwiała nie tylko różnorodność znacznie więcej, niż moglibyśmy się spodziewać. miejsc, ale i pomysłowość organizatorów, bowiem "Przedwiośnie" czytane było m.in. na wodzie w Świnouj- ściu, pod ziemią w Opatowie, na motocyklach w Klecze- Marta Radzik
ZAWODY WĘDKARSKIE O PUCHAR WÓJTA GMINY SUŁÓW
W niedzielny poranek 02 września 2018 r. nad zalewem Sułowie i Michalowie. Klasyfikacja obejmowała dwie w Kulikowie przy stanicy wędkarskiej odbyły się zawody kategorie wiekowe: młodzieżowców oraz seniorów. wędkarskie o Puchar Wójta Gminy Sułów Pana Leona Bulaka. Z rozmów z wędkarzami wynikało, że tego dnia ryby były bardzo leniwe i nie chciały współpracować, co Zawody zorganizował Polski Związek Wędkarski, Okręg sprawiło, że trudność zawodów była bardzo wysoka. Zamość, Zarząd Koła w Sułowie wraz z Urzędem Gminy Tym bardziej gratulujemy zwycięzcom. w Sułowie, który ufundował puchary i nagrody. Do za- wodów przystąpiło 16 wędkarzy z kół wędkarskich w Wszystkich uczestników imprezy i nie tylko zapraszamy na kolejne zawody za rok.
A oto wyniki rywalizacji:
Młodzieżowcy: 1. Grzegorz Bąk 2. Szymon Berdak 3. Kacper Mączka
Seniorzy: 1. Grzegorz Tetlak 2. Andrzej Marzec 3. Daniel Wyłupek
Arkadiusz Socha „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 11 W POSZUKIWANIU PAMIĄTEK HISTORII
W czwartek 20 września, Grodzisko w Sąsiadce ożywiło się warowny gród, o olbrzymim znaczeniu militarnym, się wesołym tłumem wycieczkowiczów. Z wizytą do leżący w pasie pogranicza pomiędzy Polską Piastów a dawnego „Sutiejska” przyjechali uczniowie dwóch klas ówczesną Rusią, na terytorium tzw. Grodów Czerwień- IV-tych i klasy VI z Zespołu Szkolno – Przedszkolnego w skich. Turobinie. Uczniom towarzyszyły Panie nauczycielki: Mariola Buryta, Anna Biziorek oraz Pani Bożena Białek. Młodzi badacze historii mieli okazję posłuchać opowie- Wyjazd na gród w Sąsiadce został zorganizowany w ra- ści o dziejach Sutiejska, jego lokalizacji, znaczeniu, mach projektu Ministerstwa Edukacji pt. „Na 100 Nie- mieszkańcach i ich zajęciach, a także uwarunkowa- podległa”. niach, które najpierw zadecydowały o potędze grodu, a później o jego upadku. Budowniczowie grodu wykorzy- Celem wycieczki było uczestnictwo w żywej lekcji hi- stali w najlepszy możliwy sposób naturalne warunki storii, w miejscu, gdzie tysiąc lat wcześniej znajdował przyrodnicze oraz formy i ukształtowanie terenu, na którym wzniesiono Sutiejsk. Przekonali się o tym uczestnicy wycieczki, wędrując na szczyt dawnych ob- warowań, poznając rozmieszczenie poszczególnych czę- ści grodziska, wreszcie podziwiając rozległą panoramę okolicy, widzianą z perspektywy najwyższego punktu tzw. Gródka.
Na dzieci i młodzież czekał poczęstunek u stóp Grodzi- ska, w wygodnej altanie zorganizowano pieczenie kieł- basek, a także gry i zabawy. Pani Danuta Zwolak i Pan Andrzej Popielec - członkowie lokalnego Stowarzyszenia „Grodzisko Sąsiadka Dawny Sutiejsk” przygotowali dla uczestników wycieczki materiały o historii tego miejsca oraz foldery turystyczne.
Marta Radzik CENTRUM KULTURY W DESZKOWICACH DRUGICH
W ramach działania „Wsparcie dla rozwoju lokalnego w ramach inicjatywy LEADER” dla poddziałania „Wsparcie na wdrożenie operacji w ramach strategii rozwoju lo- kalnego kierowanego przez społeczność” objętego Pro- gramem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie „4.6. Budowa lub przebudowa ogólnodostęp- nej i niekomercyjnej infrastruktury turystycznej lub rekreacyjnej, lub kulturalnej” Gmina Sułów zrealizowa- ła operację pn. „Budowa wiatrołapu wraz z podjazdem dla osób niepełnosprawnych i docieplenie budynku Cen- trum Kultury w Deszkowicach Drugich”. Celem operacji jest wspieranie lokalnego rozwoju na obszarach wiej- skich poprzez zwiększenie oferty kulturalno-społecznej Centrum Kulturalnego w Deszkowicach Drugich.
Całkowita wartość projektu wynosi: 150 602,03 zł, war- tość dofinansowania ze środków PROW 95 828,00 zł. INFORMACJA GOPS
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej informuje, że roz- trudnej sytuacji z powodu: bezrobocia, długotrwałej począł wydawanie skierowań na pomoc żywnościową w choroby, niepełnosprawności lub innego powodu mają- ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa na cego wpływ na sytuację w rodzinie lub sytuację osoby lata 2014-2020 samotnie gospodarującej.
Do otrzymania skierowania uprawnione są osoby, któ- Po skierowania proszę zgłaszać się z dowodem osobi- rych dochód na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty stym, dokumentami potwierdzającymi sytuację mate- 1028,- zł miesięcznie lub osoby samotnie gospodarują- rialną oraz dokumentami potwierdzającymi powody cej kwoty 1268,- zł miesięcznie znajdujących się w trudnej sytuacji.
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 12 PROGRAM CZYSTE POWIETRZE
Ministerstwo Środowiska zachęca mieszkańców Polski wcześniej niż 12 miesięcy przed dniem złożenia do udziału w programie ograniczającym emisję spalin. wniosku o dofinansowanie, Program ten został nazwany Czyste Powietrze. I słusz- przedsięwzięcie nie może zostać zakończone przed nie, bo przecież wiemy jak ważne jest dla zdrowia po- dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. wietrze nieskażone pyłami i szkodliwymi substancjami. To te skażenia, które wdychamy codziennie są przyczy- Kto może uzyskać dotację? ną wielu bardzo groźnych chorób, częstokroć niestety Procent dofinasowania zależy od miesięcznego dochodu śmiertelnych. Niby o tym wiemy, a jednak sami przy- na osobę w gospodarstwie domowym wnioskodawcy czyniamy się do zanieczyszczania powietrza. Czasami (liczonego w oparciu o zasady Programu Rodzina 500 świadomie np. paląc śmieci, a czasami zupełnie nie- plus) i przedstawia się następująco: świadomie używając bezwartościowego opału lub pie- ców o wysokiej emisji spalin. Grupa Kwota m-go dochodu Dotacja
Program Czyste Powietrze realizowany w latach 2018 – I do 600 zł do 90% 2029 skierowany jest do osób będących właścicielami II 601-800 zł do 80% budynków jednorodzinnych lub posiadających zgodę na III 801-1000 zł do 70% ich budowę. IV 1001-1200 zł do 60% W związku z zakończeniem prac nad programem priory- V 1201-1400 zł do 50% tetowym resort środowiska przygotował cykl spotkań mających charakter edukacyjny i informacyjny. Spotka- VI 1401-1600 zł do 40% nia odbywają się w każdej gminie, w naszej miało ono VII powyżej 1600 zł do 30% miejsce 19 września bieżącego roku. Wiadomo jak to jest na takich spotkaniach, nie zawsze wszystko się do- A teraz osiem kroków do uzyskania dofinansowania: słyszy, nie zawsze wszystko zrozumie ( i nic dziwnego, 1. Zapoznanie się z programem, formularzem wniosku i bo nie są to łatwe terminy), dlatego też powtarzamy załącznikami, regulaminem naboru. informacje, które były przekazywane na zebraniu dla 2. Zbadanie potrzeb budynku – chodzi tu o stan obecny potrzeb tych, którzy na nim byli, a przede wszystkim i potrzeby budynku, który powinny zostać określone tych, którzy nie uczestniczyli. w audycie energetycznym. 3. Wypełnienie i złożenie wniosku o dofinansowanie. Program przewiduje dofinansowanie na: 4. Po złożeniu wniosku odbędzie się wizytacja przed- wymianę starych źródeł ciepła (pieców i kotłów na stawiciela Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środo- paliwa stałe), oraz zakup i montaż nowych źródeł wiska i Gospodarki Wodnej. ciepła spełniających wymagania programu, 5. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku Fundusz przy- docieplenie przegród budynku, gotuje umowę. 6. Złożenie wniosku o płatność – środki mogą być wy- wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, płacane w kilku transzach po zrealizowaniu poszcze- montaż lub modernizację instalacji centralnego gólnych etapów przedsięwzięcia. Jeśli pojawią się ogrzewania i ciepłej wody użytkowej, zmiany można wystąpić o odpowiednie zmiany w instalację odnawialnych źródeł energii ( kolektorów umowie. słonecznych i instalacji fotowoltaicznej), 7. Zakończenie potwierdzone wizytą przedstawiciela montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Funduszu. 8. Rozliczenie przedsięwzięcia – nastąpi ono po pozy- Dofinansowanie programu występuje w dwóch for- tywnej weryfikacji realizacji zadania przez przedsta- mach: dotacji i pożyczki. Zaznaczamy, że umowy wiciela Funduszu. będą podpisywane do 31.12.2027 roku, a zakończe-
nie wszystkich prac objętych umową musi nastąpić Co jeszcze jest ważne: do 30.06.2029 roku. Nabór wniosków prowadzony będzie w trybie ciągłym,
czyli wnioski będą oceniane na bieżąco. Na pewno nie Warunki dofinansowania: na wszystkie pytania niniejszy artykuł udzielił odpowie- koszty kwalifikowane, od których liczona jest dota- dzi. Dokładniejszych odpowiedzi udziela broszura opra- cja nie mogą przekroczyć 53 tys. zł i być niższe od 7 cowana przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska tys. zł, i Gospodarki Wodnej. Można je też uzyskać pod nr info- oprocentowanie pożyczki jest niskie, ale nie mniej- linii: (81) 5317911 lub (81) 5317906. sze od 2 % rocznie, pożyczka winna być spłacona w ciągu 15 lat, możli- wa jest zwłoka w jej spłacie, ale nie dłużej niż do Opracowała: Hanna Mrówczyńska końca realizacji przedsięwzięcia, przedsięwzięcie musi być zrealizowane w ciągu 24 miesięcy od zawarcia umowy o dofinansowanie, dofinansowaniu podlegają prace rozpoczęte nie „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 13 ZAREJESTROWANI KANDYDACI DO RADY GMINY SUŁÓW W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH 2018
Okręg nr 1 – Sułów, Sułów-Kolonia Mazurek Adam - KW Prawo i Sprawiedliwość Podkościelny Mirosław Józef - KW Zamojskie Stowa- Kołcon Witold - KW Prawo i Sprawiedliwość rzyszenie Samorządowe Pietrykowski Ryszard Janusz - KWW Leona Bulaka
Poźniak Paweł - KW Zamojskie Stowarzyszenie Samo- rządowe Okręg nr 9 – Tworyczów od Nr 22 do 97, Kawęczyn- Kolonia Prus-Pańczyk Irena - KWW Dla Przyszłości Gminy
Krzeszowski Grzegorz - KWW Dla Przyszłości Gminy Okręg nr 2 – Kulików, Rozłopy-Kolonia, Sułówek Lachowicz Dorota - KWW Leona Bulaka Żuk Janusz - KW Prawo i Sprawiedliwość Bis Marek - KWW Dla Przyszłości Gminy
Braszko Adam - KWW Leona Bulaka Okręg nr 10 – Tworyczów od Nr 1 do21 i od nr 98 do Kwiatkowski Radosław Paweł - KW Prawo i Sprawie- dliwość 178a
Chraplewski Daniel Grzegorz - KW Zamojskie Stowa- Okręg nr 3 – Deszkowice Pierwsze od Nr 1 do 113 rzyszenie Samorządowe Dumała Piotr - KWW Leona Bulaka Adach Dariusz Krzysztof - KWW Kukiz’15 Śliwińska Ewelina Anna - KWW Dla Przyszłości Gminy Bednarz Zbigniew - KWW Dla Przyszłości Gminy Wyłupek Małgorzata Maria - KW Prawo i Sprawiedli- Humaniak Barbara Urszula - KWW Leona Bulaka wość Pańczyk Henryk Eugeniusz - KW Polskie Stronnictwo Ludowe Okręg nr 11 – Kitów Rycaj Zbigniew - KW Prawo i Sprawiedliwość
Santus Zbigniew - KWW Leona Bulaka Okręg nr 4 – Deszkowice Pierwsze od Nr 114 do 226 Szkołut Janusz - KWW Dla Przyszłości Gminy
Bełkot Waldemar - KW Prawo i Sprawiedliwość Okręg nr 12 – Deszkowice Drugie Ciebień Marcin - KWW Dla Przyszłości Gminy
Surma Józef Kazimierz - KW Zamojskie Stowarzysze- nie Samorządowe Jarosz Piotr Wiesław - KWW Leona Bulaka Lipski Marek - KWW Dla Przyszłości Gminy Szafraniec Jacek - KWW Leona Bulaka
Okręg nr 5 – Rozłopy Okręg nr 13 – Michalów (ul. Osiedlowa od Nr 10A do 18)
Górska Czesława Łucja - KWW Dla Przyszłości Gminy Bubiłek Mariusz Rafał - KWW Dla Przyszłości Gminy Kitowski Grzegorz - KW Prawo i Sprawiedliwość Sagan Krzysztof - KWW Leona Bulaka Magryta Józef - KWW Leona Bulaka
Okręg nr 6 – Sąsiadka Okręg nr 14 – Michalów (ul. Osiedlowa od Nr 3 do 8C i Parkowa)
Ferenc Krzysztof Marcin - KW Prawo i Sprawiedliwość Łoś Mariusz - KWW Leona Bulaka Orchowski Stanisław - KW Zamojskie Stowarzyszenie Samorządowe Maciąg Krzysztof - KWW Dla Przyszłości Gminy
Popielec Andrzej Sławomir - KWW Leona Bulaka
Okręg nr 15 – Michalów (ul. Chmielna, Nadrzeczna,
Okręg nr 7 – Źrebce Ogrodowa, Orzechowa i Zielona)
Kłus Anna Barbara - KWW Anny Kłus Głąb Ryszard Józef - KWW Dla Przyszłości Gminy Pańczyk Renata - KWW Leona Bulaka Kościk Katarzyna - KWW Leona Bulaka Popielec Bartłomiej Jan - KWW Dla Przyszłości Gmi- Wawryk Ryszard - KW Zamojskie Stowarzyszenie Samorządowe ny
Dane pochodzą ze strony http://pkw.gov.pl. Okręg nr 8 – Sułowiec Kolejność nazwisk alfabetyczna.
Bazeli Henryka - KWW Leona Bulaka Krukowski Grzegorz - KWW Dla Przyszłości Gminy Opracowała: Redakcja „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 14 KANDYDACI DO RADY POWIATU ZAMOJSKIEGO OKRĘG NR 3 - GMINY: NIELISZ, SUŁÓW I RADECZNICA
KW Polskie Stronnictwo Ludowe KWW Zamojska Koalicja Obywatelska
1. Pastuszak Leszek - Nielisz 1. Miarowska Gertruda Gabriela - Nielisz 2. Poświatowski Mirosław Andrzej - Zakłodzie 2. Kołtun Bolesław - Zaburze 3. Jaworski Marian - Deszkowice Pierwsze 3. Harkot Aleksander - Wólka Czarnostocka 4. Fronc Joanna Ewa - Złojec 4. Momot Adrian - Rozłopy 5. Wdowiak Katarzyna Bernadeta - Zaburze 5. Pańczyk Eliza Elżbieta - Michalów
KW Prawo i Sprawiedliwość KW Zamojskie Stowarzyszenie Samorządowe
1. Bednarz Lucjan - Gorajec—Stara Wieś 1. Kondrat Andrzej - Mokrelipie 2. Antoszek Mieczysław - Gruszka Mała Pierwsza 2. Łosiewicz Józef Tadeusz - Czarnystok 3. Kołodziejczyk - Dereń Aleksandra - Kulików 3. Martyna Aleksandra - Tworyczów 4. Maj Ewa - Podlesie Duże 4. Witek Barbara Maria - Sułów 5. Wołoch Joanna Małgorzata - Michalów 5. Sikorska Monika - Staw Ujazdowski—Kolonia
KW Sprawiedliwa Polska Dane pochodzą ze strony http://pkw.gov.pl. 1. Wypych Teodora - Gorajec—Zagroble Kolejność komitetów alfabetyczna. 2. Piróg Konrad - Złojec 3. Kurek Anna Ewa - Latyczyn 4. Szponar Wojciech - Staw Noakowski Opracowała: Redakcja 5. Chrust Zbigniew - Kolonia Emska
WSPOMNIENIE O MIECZYSŁAWIE MAZURZE
Mieczysław Mazur urodził się 4 września 1940 roku w Dzieci Niepełnosprawnych Źrebcach koło Szczebrzeszyna. Ukończył Państwowe „ Hajnówka „. Liceum Sztuk Plastycznych w Zamościu. Studiował ma- larstwo w pracowni prof. Aleksandra Kobzdeja w Aka- Mieczysław Mazur aktyw- demii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie w 1965 roku ność społecznikowską do- otrzymał dyplom i tytuł magistra sztuki. W tym samym skonale godzi z pracą twór- roku został przyjęty do Związku Polskich Artystów Pla- czą. Pracownia Witraży – styków. W latach 1967-73 pracował jako nauczyciel pla- którą stworzył w 1983 roku styki i historii. W 1975 roku zamieszkał w Łomży i pod- – poprzez swą działalność jął pracę na stanowisku Plastyka Wojewódzkiego a na- artystyczną na trwale wpi- stępnie wizytatora wychowania plastycznego w tamtej- sała się w krajobraz kultu- szym Kuratorium Oświaty.W 1979 roku zrezygnował z rowy północnego Mazow- pracy etatowej na rzecz twórczości plastycznej, dzia- sza. Brał udział w licznych łalności związkowej i społecznej. wystawach zbiorowych, przeglądowych i poplene- W trudnym okresie transformacji politycznej był rzecz- rowych. Swój dorobek pre- nikiem interesów środowisk twórczych, a po zniesieniu zentował na retrospektyw- Mieczysław Mazur stanu wojennego zaangażował się w prace na rzecz nych wystawach w Biurze - autoportret Związku Polskich Artystów Plastyków. Jako członek Za- Wystaw Artystycznych w Łomży w 1990 roku oraz w rządu Okręgu przez kolejne kadencje czynił starania, by łomżyńskiej Galerii Pod Arkadami w 2005 roku. Oprócz związek pełnił swoje statutowe funkcje. Aktywnie dzia- licznych dyplomów uznania oraz licznych odznaczeń łał przy organizacji białostockich Międzynarodowych resortowych został uhonorowany w 2007 roku Srebrnym Plenerów Malarskich. W 1998 roku był współorganizato- Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis. rem Białego Salonu Sztuk Pięknych – przeglądów twór- czości członków białostockiego Związku Polskich Arty- Twórczość Mieczysława Mazura można podziwiać w wie- stów Plastyków, którego Prezesem został wybrany w lu miejscach w Polsce jak też w budynku Urzędu Gminy roku 1999. W okresie pełnienia obowiązków statuto- w Sułowie w Sali Ślubów, gdzie są zamontowane witra- wych nawiązał kontakty ze stowarzyszeniem Wspólnota że z jego pracowni. Polska w celu rozwoju współpracy z twórcami polonij- nymi z terenu Litwy i Białorusi. Jest także współtwórcą Mieczysław Mazurek i członkiem Stowarzyszenia Projektowania na Rzecz
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 15 Z DAWNEJ PRASY
24 września w Sułowie urządzony został pokaz metrze. Podczas zimy będzie dostarczona nawierzchnia bydła staraniem Okręgowego Związku Kółek Rolniczych i w tym roku będzie ułożona. Budowa 7 klasowej szkoły w Zamościu. Na pokaz doprowadzono ogółem 59 sztuk w Tworyczowie będzie doprowadzona w roku bieżącym bydła; w tym 2 buhaje. Nagrodzono sztuk 15. Nagro- do wykończenia parteru, a piętri I i II w roku następ- dzone zostały krowy gospodarzy: Antoniego Biziora, nym. Zaległe podatki z tytułu budowy szkoły wynoszą Michała Hadama, Józefa Balaka, Marii Popielcowej, 10.000,00 zł. Wojciecha Mroza, Michała Guza, Andrzeja Mazura, Mar- Starosta zaprojektował budowę cegielni gminnej cina Głąba, Józefa Pitury, Michała Mroza, Jakuba Bula- na wzór istniejącej w gminie Suchowala. Najbliższe ka, Józefa Godzisza, Stanisława Pomarańskiego, Marii posiedzenie Rady ma się zająć tą sprawą i ewentualnie Kuźmy, Michała Rogali i Antoniego Giecia. wydelegować komisję do Suchowoli dla zbadania na Skład Komisji Sędziowskiej na pokazie był nastę- miejscu szczegółów. pujący: inspektor urzędu wojewódzkiego - K. Hata- Poruszano dalej zarejestrowanie wydzierżawio- chier, inspektor budowlany W. Z. K. R. – Frydrychie- nego polowania przez wieś Bodaczów Ordynacji Zamoj- wicz, kierownik O. K. Z. R. – Stanisław Syta, inspektor skiej za 3.000,00 zł, którą to sumę gromada przezna- rolny O. Z. K. R. – Władysław Wojtas i z ramienia miej- czyła na utworzenie Straży Ochotniczej Pożarnej. scowych gospodarzy – M. Guz, J. Traczykiewicz, J. Go- Oprócz tego Ordynacja Zamojska przyrzekła bezpłatne dzisz. dostarczenie drzewa na budowę remizy i inne potrzeby Zarząd O. Z. K. R. składa niniejszym podziękowa- kulturalne wsi, uzależniając to jednak od sprawy zare- nie urzędowi gminy Sułów za poparcie w urządzeniu jestrowania polowania, któremu stanęło na przeszko- pokazu. dzie paru ludzi złej woli, działających na szkodę gro- mady, wnosząc protest przeciwko wydzierżawieniu po- Ziemia Zamojska, nr 2, 19 października 1929 r. lowania. Można mieć nadzieję, że obecne trudności zostaną usunięte i wieś zabierze się wkrótce do budowy * * * remizy. Po załatwieniu spraw inwalidzkich, rozpatrzeniu W 1927 roku kilku gospodarzy w Bodaczowie po- sprawy serwitutowej wsi Bodaczów, skarg na wymie- stanowiło stworzyć oddział straży pożarnej. Udało im rzanie kar szkolnych itp., Starosta odjechał do Twory- się pociągnąć za sobą młodzież. Trzydziestu młodzień- czowa dla zbadania budowy szkoły i do wsi Źrebce, ców zapisało się do straży i zapłaciło wpisowe i składki gdzie pobudowano remizę strażacką i wystąpiono o po- miesięczne, co razem uczyniło sumę 150,00 zł. pozyska- moc na pokrycie tejże blachą ocynkowaną. liśmy jeszcze 11 gospodarzy jako członków wspierają- cych, wpłacili oni 27,00 zł. Dla zwiększenia funduszów Słowo Zamojskie, nr 3, 27 października 1929 r. na straż urządziliśmy przedstawienie teatralne z które- go osiągnęliśmy 150,00 zł. * * * Pieniędzy na straż było mało, więc udaliśmy się Strach ma wielkie oczy. 16 maja 1930 roku we do ordynata hr. Zamoyskiego o poparcie naszego za- wsi Złojec gminy Mokre Andrzej Kawala na płocie swej mierzenia, ofiarując w zamian polowanie na gruntach zagrody znalazł przyczepioną kartkę tej treści: „pożar gospodarzy bodaczowskich. Pan ordynat polecił nam będzie w Złojcu trzy razy w jednym tygodniu. Po całej spisać umowę i przedstawić ją głównemu zarządowi Polsce 500 nas chodzi”. Kartka wywarła ogromne wra- ordynacji zamojskiej w Zwierzyńcu. Dzięki byłemu kie- żenie na mieszkańców. Czuwali dniem i nocą, powiązali rownikowi szkoły w Bodaczowie, wszyscy gospodarze rzeczy, nie zwozili siana i w każdym przechodniu upa- bodaczowscy zgodzili się na układ odstąpienia polowa- trywali podpalacza. Panika rozszerzała się na dalszą nia na 6 lat panu ordynatowi Zamoyskiemu za 3.000,00 okolicę. zł. Umowę zawarliśmy i otrzymaliśmy pieniądze, co Policja sprytnie urwała łeb hydrze powszechnego nam umożliwiło zakup narzędzi pożarnych. Nie mamy przerażenia. I dzisiaj cała okolica śmieje się ze swego jeszcze szopy na narzędzia; prosiliśmy ordynacje za- wielkookiego strachu. Urzędnik śledczy przyjrzał się mojską o drzewo na budowę szopy, bez której nasze charakterowi pisma na kartce i zbadał kajety uczniów narzędzia pożarne niszczą się. szkoły powszechnej. Po nitce do kłębka trafił do 15- letniego Michała Jakubczaka, który napisał kartkę dla Franciszek Skwaryło zastraszenia swej ciotki. W tym czasie kręciła się po wsi niejaka Marianna Słowo Zamojskie, nr 5, 10 listopada 1929 r. Czerwieńska z Lublina, poszukując zajęcia i wróżąc z kart dla zarobku. Zebrała obfite żniwo z wróżby, bo * * * każdy chciał wiedzieć, czy spłonie domostwo lub ocale- W dniu 15 października 1929 roku, Starosta Jan je?. Otóż spryciarka wróżyła przeważnie pożary, widząc Pryziński sprawował w naszej gminie t.zw. roki. W cią- przerażenie mieszkańców, spryciarka dowiedziała się gu kilku godzin jego urzędowania na którym byli obecni bowiem o groźnej zapowiedzi pożarów. Wsadzono ją członkowie Rady Gminnej, sołtysi i interesanci. Zostały pod klucz. omówione sprawy gminne, gromadzkie i inne. Sprawy ogólniejszej natury były następujące: budowa szosy – Słowo Zamojskie, nr 23, 8 czerwca 1930 r. przedłużenie rozłopskiej do Sułowa o 1 km, znajduje się w stanie ukończenia robót ziemnych na całym kilo- Wyszukał: Piotr Szczurek „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 16 Wieści szkolne
UROCZYSTA INAUGURACJA ROKU SZKOLNEGO 2018/2019
Jak w każdej szkole w Polsce 3 września 2018r. odbyła się w naszej szkole Uroczysta Inauguracja Roku Szkolne- go 2018/2019.
Uroczystość rozpoczęto Mszą św. w Kaplicy pod wezwa- niem bł. Czesława w Sułowie, którą odprawił Proboszcz Parafii Tworyczów ks. Marek Gudz. Na Inauguracji obecni byli: przedstawiciel organu nadzorującego – Pani Dorota Kurzyńska Starszy Wizytator Kuratorium Oświaty w Lublinie oraz przedstawiciel organu prowadzącego - Pan Leon Bulak Wójt Gminy Sułów.
Pani Małgorzata Kuźma Dyrektor Szkoły Podstawowej w Sułowie powitała zaproszonych gości, rodziców dzieci i uczniów, a szczególnie tych, którzy w naszej szkole są po raz pierwszy; dzieci, uczniów- tych starszych i tych rozwój doradztwa zawodowego; młodszych oraz nauczycieli i wszystkich pracowników rozwijanie kompetencji cyfrowych uczniów i nauczy- szkoły. Podczas uroczystości znalazły się akcenty pa- cieli. Bezpieczne i odpowiedzialne korzystanie z za- triotyczne. Odśpiewano hymn państwowy oraz w 79 sobów dostępnych w sieci. rocznicę wybuchu II wojny światowej uczczono minutą ciszy poległych w niej uczniów i nauczycieli. Podczas Inauguracji głos zabrała także Pani wizytator.
W swoim wystąpieniu odczytała miedzy innymi list Pani W swoim wystąpieniu Pani dyrektor mówiła o nowo- minister skierowany do nauczycieli. ściach w organizacji pracy szkoły oraz przedstawiła priorytetowe kierunki realizacji polityki państwa wy- Wszyscy życzyli uczniom i nauczycielom wytrwałości i znaczone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej na sukcesów w nowym roku szkolnym a Pani dyrektor bieżący rok szkolny, czyli: przedstawiła najważniejsze sprawy związane z pracą w działania związane z 100 rocznicą odzyskania nie- bieżącym roku szkolnym. Uroczystość zakończyły spo- podległości – wychowanie do wartości i kształtowa- tkania rodziców z wychowawcami. nie patriotycznych postaw uczniów; wdrażanie nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego, kształcenie rozwijające samodzielność, Małgorzata Kuźma kreatywność i innowacyjność uczniów;
UROCZYSTE ROZPOCZĘCIE ROKU SZKOLNEGO 2018/2019
03.09.2018r. w naszej szkole odbyła się uroczysta aka- demia z okazji inauguracji roku szkolnego 2018/2019, poprzedzona Mszą Świętą o godzinie 8.00 w kościele p.w. NSPJ w Bodaczowie pod przewodnictwem księdza proboszcza - Ireneusza Fedeca. Na samym początku głos zabrała pani dyrektor - Joanna Pomarańska, która powitała nauczycieli, rodziców oraz uczniów, po czym zaprosiła wszystkich zgromadzonych do wysłuchania krótkiego montażu słowno-muzycznego przygotowanego przez chór Ars Musica pod kierunkiem p. Anny Jawor- skiej.
Po części artystycznej głos zabrał Wójt Gminy Sułów – Pan Leon Bulak życząc uczniom i nauczycielom owocnej pracy w roku szkolnym. Następnie głos ponownie zabra- ła pani dyrektor, odczytując list Lubelskiego Kuratora Oświaty, Teresy Misiuk. Pani dyrektor również skiero- Dekorację na uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego wała kilka słów od siebie, a także przekazała informa- 2018/2019 wykonała p. Bożena Chwiejczak wraz z p. cje dotyczące spraw organizacyjnych. Po uroczystym Anną Jaworską. apelu uczniowie udali się wraz ze swoimi wychowawca- mi do klas. ZS w Michalowie „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 17 WYCIECZKA DO KAZIMIERZA DOLNEGO
Dnia 20 września 2018 r. 20 uczniów ze Szkoły Podsta- Ostatni punkt programu stanowił Park Zwierząt, Roz- wowej im. św. Jana Pawła II w Michalowie w nagrodę rywki i Edukacji zlokalizowany w miejscowości Wojcie- za aktywny udział w zbiórce makulatury w ramach ak- chów, gdzie zwiedzający mogli zobaczyć zwierzęta z cji ,,MAKULATURA NA STUDNIE” wzięło udział w wy- różnych kontynentów, podziwiać drapieżników, w tym cieczce do Kazimierza Dolnego i Wojciechowa. króla zwierząt - lwa. Spacerując alejkami parku, pod- patrywali figlujące małpy, spoglądali w groźne oczy Wyruszono sprzed kościoła parafialnego w Klemensowie pum, przechadzali się obok wielbłądów, zobaczyli ga- o godzinie 7.00. Opiekę nad uczniami sprawowali orga- lopujące antylopy i jelenie rożnych gatunków. nizatorzy akcji: ks. Proboszcz – Ireneusz Fedec oraz p. Dorota Gnieciak. Uczniowie zobaczyli tam także kangury, osiołki, lamy, różne gatunki kóz i owiec, w tym rzadki gatunek - kozy Na wstępie udano się do pięknego, zabytkowego Kazi- śruborogie, słodkie szopy pracze, przedziwne kolczaste mierza Dolnego. Uczniowie mieli okazję pospacerować jeżozwierze, „zakręcone” bydło szkockie, wiewiórki, po malowniczym Rynku, obejrzeć kamieniczki i spichle- króliki, lisy polarne i inne. Niektórzy nawet zawarli rze, po czym udali się na Zamek i Basztę z XIII wieku, z „bliższą przyjaźń” z alpakami… której podziwiali panoramę miasta. Następnie wspięli się na Górę Trzech Krzyży, a następnie mogli zakupić Na zakończenie uczniowie skorzystali z palcu zabaw, po pamiątki i skosztować lokalnych przysmaków. czym szczęśliwi i pełni wrażeń o godzinie 20.00 powrócili do swoich domów. Kolejnym etapem wycieczki był rejs statkiem po Wiśle, podczas którego podziwiano panoramę Kazimierza Dol- Dorota Gnieciak nego.
URATUJMY SERCE MIŁOSZKA
W dniach 10 – 14 września 2018 r. uczniowie ze Szkol- wej im. św. Jana Pawła II nas nie zawiedli. Ostatecznie nego Klubu Wolontariusza zareagowali na apel o pomoc zebrano 223 zł, które opiekun SKW, p. Dorota Gnieciak Fundacji ,,Szlachetny Gest” i zorganizowali w szkole przekazała na rzecz fundacji. Wszystkim DARCZYŃCOM zbiórkę pieniężną na rzecz chorego na serce Miłoszka, z całego serca dziękujemy!!! który potrzebował natychmiastowej i bardzo kosztow- nej operacji w Niemczech. Jak zawsze, tak i teraz spo- SP w Michalowie łeczność uczniowska oraz pracownicy Szkoły Podstawo-
LEKCJA FIZYKI W PRAKTYCE
Dnia 18 września 2018r. w Szkole Podstawowej w Suło- ta bardzo po- wie gościła grupa „Zaelektryzowani”, która specjalizuje dobała się się w propagowaniu atrakcyjnej edukacji poprzez wszystkim przedstawianie interaktywnych spektakli, których ce- widzom, któ- lem jest - poza elementem rozrywkowym – przemyca- rymi byli ucz- nie treści lekcyjnych. niowie klas I- VI , czyli ci, W tym roku animatorzy zaprezentowali spektakl którzy dopie- pt. „Fizyka wszędzie styka”. Fabuła pokazu była bardzo ro przygoto- przystępna i zgrabnie łączyła elementy humorystyczne wują się do oraz edukacyjne. Prowadzący wykonali efektowne eks- nauki fizyki i perymenty np. powstawanie wirów pierścieniowych, chemii. wytwarzanie wodoru, zabawy z kondensacją, efekty Stroopa, zabawy z helem i ciekłym azotem. Barwny scenariusz pokazu i możliwość aktywnego udziału uczniów połączył w sobie elementy edukacyjne Występ grupy „Zaelektryzowani” cieszył się wielkim z humorystycznymi, co zagwarantowało widzom nie uznaniem. Uczniowie czynnie uczestniczyli w pokazie i tylko przyjemnie spędzony czas, ale przede wszystkim głośno oklaskiwali eksperymenty. Wszystkich cieszyło zdobycie wiedzy o otaczającym nas świecie. to, że mogli nie tylko zobaczyć doświadczenia, ale rów- Z niecierpliwością czekamy na kolejne spotkanie! nież wziąć udział w niektórych z nich.
Po zaprezentowanych eksperymentach prowadzący wy- SP w Sułowie jaśniali tajniki przeprowadzonych doświadczeń. Lekcja
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 18 IMIONA — CO O NAS MÓWIĄ?
Tegoroczny wrzesień przyniósł ze sobą ciepłą atmosferę ma zbyt mało czasu dla babiego lata. I choć to już początek jesieni, to wciąż swych najbliższych, zdarzają się dni przypominające beztroski letni czas. jednak oni nie mają o Wśród wrześniowych solenizantów znajdują się posiada- to do niej pretensji, bo cze i posiadaczki dwóch bardzo popularnych imion. Ob- wiedzą, jak ważny jest chodzone 8 września święto Matki Boskiej Siewnej to dla niej drugi człowiek. jednocześnie dzień imienin wielu Pań noszących piękne imię Maria. Dwa dni później, 10 września przypadają Zazwyczaj jednak Marii imieniny Łukasza, równie popularnego imienia męskie- udaje się bardzo spra- go. Jakie cechy przypisuje się osobom noszącym te wła- wie godzić wszystkie śnie imiona? Przeczytajmy, nawet jeśli tylko z przymru- obowiązki i działać we żeniem oka. wszystkich dziedzinach życia. Duża zasługa w Maria tym, iż ma zdolność podejmowania szyb- Jest to imię pochodzenia najprawdopodobniej hebraj- kich, ale zawsze słusz- skiego, wywodzące się od słowa mariam, które oznacza nych decyzji, co po- - napawać radością lub od egipskiego meri-jam tłuma- zwala jej zaoszczędzić Maryja—Matka Jezusa czonego jako - ukochana przez Boga. Pierwotna hebraj- mnóstwo czasu i doko- ska wersja imienia Miriam przekształcona została na nywać mądrych wybo- Mariam, stąd późniejsza wersja tego imienia: Maria. rów. Myli się naprawdę bardzo rzadko, ale jeśli już tak Imię to stało się niezwykle popularne w związku z kul- się stanie, nie ma problemu, by przyznać się do błędu, tem Marii, Matki Boskiej. Jednak przez długi okres cza- a poza tym potrafi wyciągać wnioski na przyszłość i su istniał zwyczaj, który zakazywał nadawania tego można mieć pewność, że drugi raz nie popełni tej sa- imienia dzieciom, przez wzgląd na religijny szacunek. mej pomyłki. Kiedy księżniczka ruska Maria na pocz. XI w. wychodziła za mąż za Kazimierza Odnowiciela, zmieniono jej imię Ludzie cenią ją także za jej stałość poglądów, które nie na Dobrogniewa. Już w XVII w. przyjęto jednak bez zmieniają się nawet wówczas, gdy wszystko wokół się oporu imiona żony króla Władysława IV Marii Ludwiki i zmienia, a ona zostaje sama jedna i nie czuje się z tym jej damy dworu Marii Kazimiery, późniejszej żony króla komfortowo. Oportunizm jest jednak jak najbardziej Jana Sobieskiego. Polscy katolicy zaczęli używać imie- sprzeczny z jej naturą i na pewno nigdy nie odstąpi od nia Maria dopiero od XVIII w., lecz imię Matki Boskiej swoich zasad tylko dlatego, że tak wypada albo wymaga zachowano w odrębnej formie — Maryja. W epoce ro- tego od niej otoczenie. mantyzmu, dzięki poezji Adama Mickiewicza, który czę- sto opiewał ukochaną Marylę, stało się najpopularniej- Maria jest bez reszty oddana swojej rodzinie i kwestia szym polskim imieniem kobiecym; jako drugie imię na- jej dobra w znacznej mierze determinuje jej życie. dawane jest także mężczyznom. Obecnie imię Maria Jeśli podejmuje jakąś decyzję dotyczącą własnej oso- jest jednym z pięciu najpopularniejszych imion w kra- by, w pierwszej kolejności zastanawia się, czy nie odbi- ju. je się to w negatywny sposób na jej najbliższych. Od wczesnej młodości marzy o posiadaniu dzieci i nawet Kobieta obdarzona tym imieniem jest przywiązaną do sobie nie wyobraża, że mogłaby ich nie mieć, a potem tradycji konserwatystką. Prezentuje wszystkie godne czerpie ogromną satysfakcję z ich wychowywania i ob- pochwały cechy: jest szlachetna, opanowana, taktow- serwowania, jak przejmują jej wzorce. na, sprawiedliwa i prostolinijna. Nigdy nie odstępuje od swych zasad, którymi niezmiennie kieruje się przez całe Maria spełni się w zawodach opartych na kontaktach z życie. Nawet jeśli byłoby to dla niej bardzo korzystne i ludźmi i wymagających umiejętności twórczych. Zadzi- nikt by się o tym nie dowiedział, zachowanie niezgodne wiająca pamięć pomaga jej w przyswajaniu wiedzy i z normami etycznymi nawet nie przychodzi jej do gło- zdobywaniu doświadczenia. To wspaniały typ przywód- wy, bo wie, że potem nie mogłaby spokojnie spać. cy, który do tego posiada zmysł organizatorski. Ceni sobie porządek, ład oraz przejrzyste i logiczne procedu- W życiu często kieruje się intuicją i dzięki temu udaje ry. Maria realizuje się w pracy z dziećmi i osobami po- jej się osiągać swoje cele, ale nigdy przy tym nikogo trzebującymi, dlatego dobrym zawodem dla niej byłby nie rani, gdyż nie bywa bezwzględna i jest w stanie zre- lekarz, pielęgniarka, nauczycielka, logopeda i inne o zygnować ze swego najważniejszego celu jeśli dojdzie podobnym charakterze. do wniosku, że jego realizacja mogłaby pociągnąć za Imieniny: sobą negatywne dla kogoś skutki. Doskonale zna ludzką naturę, co pozwala jej dobrze porozumiewać się z ludź- Maria obchodzi imieniny: 1, 23 stycznia, 2, 11 lutego, mi, nic zatem dziwnego, że stale jest nimi otoczona. 25 marca, 9, 14, 26, 28 kwietnia, 3, 24, 29, 31 maja, 2, Nikt nie umie tak jak ona życzliwie wysłuchać i pocie- 27 czerwca, 2, 16, 22, 29 lipca, 2, 5, 15, 22, 26 sierp- szyć, a potem mądrze doradzić, dlatego jej dom jest nia, 8, 12, 15, 24 września, 7, 11 października, 16, 21 stale pełen skrzywdzonych, przygnębionych osób, któ- listopada, 8, 10 grudnia. rym nigdy nie odmawia pomocy. Powoduje to, że nieraz „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 19 Najbardziej popularną datą obchodzenia imienin Marii jest: 1 stycznia, 2 lutego, 25 marca, 3 maja, 16 lipca, Łukasz 15, 26 sierpnia, 8, 12 września, 21 listopada, 8 grudnia. Jest to imię o łacińskim pochodzeniu i można je prze- Patronką wszystkich Marii jest oczywiście Maria z Naza- tłumaczyć jako „mieszkaniec Lukanii”, lub „jasny”. Z retu, Matka Boska - żona Józefa z Nazaretu i matka greckiego Loukas to forma rzymskiego imienia Lucius Jezusa Chrystusa. oznaczającego osobę „urodzoną o świcie”. Łukasz to osoba systematyczna, dokładna i pracowita. To spokoj- Ojcem Marii był Joachim a matką Anna, siostra Elżbie- ny i cierpliwy flegmatyk. Jego dewiza brzmi „powoli, ty, ta z kolei była matką Jana Chrzciciela. Według źró- ale do celu”. Zanim się wypowie czy podejmie decyzję, deł, małżonkowie Joachim i Anna wyglądali potomstwa waży starannie wszystkie za i przeciw. Nigdy się nie z utęsknieniem. Źródła mówią o przysiędze, jaką złożyli załamuje na widok przeszkód. Jest bardzo obowiązkowy Panu, mianowicie obiecali oddać dziecko na służbę w i sumienny. Posiada dar niezwykłej koncentracji, dzięki świątyni, jeśli tylko wszystko pomyślnie się ułoży. Dużo czemu analizuje i trafnie rozwiązuje napotykane pro- się o to modlili, aż pewnego dnia Annie ukazał się anioł, blemy. Łukasz nie lubi tłumu ani hałasu, ale nie gardzi który oznajmił, że dziecko, którego oczekują będzie spotkaniami w większym gronie. Nie znosi konfliktów wielbione przez niezliczone rzesze wiernych. Wkrótce oraz sporów, dlatego dyplomatycznie dąży do ugody. urodziła się córka, a rodzice nadali jej imię Maria. W Łukasz to facet, dla którego życie to wyzwanie. To wieku trzech lat dziewczynka została oddana na wycho- mężczyzna praktyczny i pewny siebie. Nie ulega wpły- wanie kapłanom i niewiastom usługującym w świątyni. wom, potrafi być obiektywny oraz poświęcić wszystko Później, gdy podrosła, była szykowana do zamążpój- dla sprawy, gdy zajdzie taka potrzeba. Nie lubi dwu- ścia. Przeznaczono ją na małżonkę Józefa z Galilei. W znacznych czy wątpliwych sytuacji. Pracuje wówczas tym czasie młodej Marii miał się ukazać Archanioł Ga- dokładnie, wydajnie i jest miły. briel, zwiastując jej narodziny Syna – Jezusa. To marzyciel i romantyk! Ma bardzo delikatną naturę, Narodziny Jezusa Chrystusa, miały miejsce w miejsco- ale niezwykle bogate wnętrze i bujną wyobraźnię. wości Betlejem. Rodzice jednak zostali zmuszeni do Głównie dlatego, iż nie uznaje kompromisów, a jedynie szybkiej emigracji do Egiptu, chroniąc w ten sposób podporządkowanie się jego woli. Od najmłodszych lat nowonarodzonego syna przed rzezią, jaką zorganizował jest wrażliwy na wdzięki kobiece i pragnie by go kocha- ówczesny król żydowski Herod, który dowiedział się o no i mu o tym mówiono. Sam pozostaje wierny do koń- przyjściu na świat mesjasza – nowego i właściwego kró- ca – przysięga z pełną odpowiedzialnością za słowa. la Żydów. Łukasz to bardzo rodzinny mężczyzna. Jego powoła- W czasie działalności ewangelicznej Jezusa, Matka nie niem jest posiadać żonę i dzieci. Sam zbuduje dom i spędzała z nim wiele czasu. Na pewno uczestniczyła posadzi drzewo przy pierwszej nadarzającej się okazji – wraz z nim w weselu, które odbyło się w Kanie Galilej- jest niezwykle zaradny. Nawet jeśli będzie to skromne skiej. Wtedy właśnie była świadkiem cudu dokonanego miejsce, a domek ciasny – najważniejsze będzie ciepło i przez Chrystusa. Badacze Ewangelii podkreślają, że ta magiczna atmosfera rodzinnego gniazdka. największy nacisk został położony na duchowy związek Syna z Matką. Szczególnie widoczne jest to, gdy przyj- Łukasz jest umiarkowanie towarzyski. Posiadanie zaufa- rzymy się ostatnim dniom ziemskiego życia Syna Boże- nych i bliskich przyjaciół sprawia, iż czuje się bezpiecz- go. Święta Maria cierpiała wraz z nim, a Zbawiciel aż niej w życiu. Nie jest typem samotnika, nawet jeśli do końca mógł liczyć na jej obecność i wsparcie. czasem alienuje się w towarzystwie. Łukasz po prostu obserwuje innych, aby lepiej ich poznać – jest osobą Tradycja chrześcijańska mówi, że Matka Boska została wyważoną w osądach. Nie rzuca słów na wiatr i zawsze wniebowzięta wraz z ciałem. Dogmat potwierdzający to mówi prawdę. U innych potrafi wyczuć najdrobniejszą przekonanie wydał w 1950 r. papież Pius XII. Inne prze- nutkę fałszu. Bardzo chętnie niesie pomoc innym i lubi kazy mówią o tym, że zamieszkała ona wraz ze świętym oddawać przeróżne przysługi. Nigdy nie oczekuje re- Janem w Efezie. wanżu – jest altruistą. Łukasz posiada bowiem szczerą naturę, jest otwarty i gotowy do poświęceń, najbar- Kult Matki Boskiej jest dzisiaj niezwykle żywy na całym dziej w imię uznawanych przez siebie ideałów. Jest świecie. Cieszy się ona wieloma tytułami, np.: Orędow- ekstrawertykiem i nie kryje się ze swoją opinią – świat niczka, Współodkupicielka, Królowa Apostołów, Matka zewnętrzny i zdanie bliskich są dla niego niepodważalną Kościoła itp. W ciągu roku obchodzonych jest wiele wartością. Zdarza mu się jednak nieoczekiwanie wy- świąt związanych z postacią św. Marii z Nazaretu. W buchnąć i popaść w konflikt z bliskimi. Polsce do najważniejszych należą: uroczystość Bożej Rodzicielki Maryi (1 stycznia), święto Ofiarowania Pań- Łukasz preferuje zawody, w których efekt pracy jest skiego (2 lutego), Zwiastowanie Pańskie (25 marca), długotrwały, a jego osiągnięcie wymaga sporo czasu i uroczystość NMP Królowej Polski (3 maja), uroczystość zaangażowania. Sprawdzi się w branżach związanych z Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia), uroczystość Narodze- niesieniem pomocy innym. Mężczyźni o tym imieniu nia NMP (8 września), uroczystość Niepokalanego Po- często także udzielają się jako wolontariusze w organi- częcia NMP (8 grudnia). zacjach charytatywnych.
Imieniny:
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 20
Łukasz obchodzi imieniny: 11, 17 lutego, 21, 22 kwiet- W 357 r. jego reli- nia, 10 września, 18, 31 października, 10 listopada, 17 kwie przeniesiono grudnia. do Konstantynopo- la. W XIII w. reli- Najbardziej znanym patronem wszystkich noszących to kwie te miały być imię jest św. Łukasz Ewangelista. Święty Łukasz pocho- przeniesione do dził z pogańskiej rodziny z Antiochii Syryjskiej. W staro- Padwy. żytności Antiochia słynęła z wyższych szkół i ożywione- go życia kulturalnego. Tu Łukasz otrzymał staranne wy- W swojej Ewangelii kształcenie humanistyczne i zawodowe. Z zawodu był św. Łukasz ukazuje lekarzem. Po przyjęciu wiary chrześcijańskiej cały swój Chrystusa jako cen- talent i wykształcenie zaangażował do głoszenia Ewan- trum całej historii gelii. Stąd w ówczesnych kręgach chrześcijańskich był ludzkiej. Natomiast znany jako Ewangelista. W połowie pierwszego wieku w Dziejach Apostol- przyłączył się do św. Pawła w czasie jego drugiej po- skich skupia uwagę dróży misyjnej. Miało to miejsce w Troadzie, w Azji na działalności apo- Mniejszej. Następnie przez jakiś czas przebywał w no- stolskiej św. Piotra wozałożonym kościele w Filippi w Macedonii, gdzie or- i św. Pawła, wska- św. Łukasz Ewangelista ganizował pomoc materialną dla św. Pawła w Tesaloni- zując na szczególną kach, a potem w Koryncie. Po siedmiu latach (ok. 58 r.) rolę Ducha Świętego w powstaniu i rozwoju Kościoła w ponownie przyłącza się do św. Pawła i razem z nim uda- pierwszych latach jego istnienia. Ponieważ swoje ujęcie je się do Jerozolimy. Ewangelii rozpoczyna od opisu modlitwy kapłana Zacha- riasza w świątyni jerozolimskiej, dlatego przypisano mu Następnie towarzyszy św. Pawłowi w czasie jego dwu- symbol wołu z wizji prorockiej Ezechiela (1,10). Mala- letniego pobytu w więzieniu w Cezarei Nadmorskiej. rze przedstawiają go zatem najczęściej wraz z podobi- Mieszkał tam w domu św. Filipa. W tym czasie, poza zną wołu. Najstarszy obraz przedstawia Łukasza jako głoszeniem Ewangelii, pomocą materialną i duchową brodatego mężczyznę w stroju rzymskim ze zwojem dla św. Pawła zaczął systematycznie gromadzić mate- księgi. Rzadko malarze podkreślają, że był lekarzem, riały do Dziejów Apostolskich, które przypuszczalnie ale wielokrotnie ukazują go jako portrecistę NMP. Po- zaplanował napisać jako dokumentację służącą do gląd, że Łukasz był malarzem opiera się na plastycznym przedstawienia cesarzowi rzymskiemu w czekającym przedstawianiu przez niego wielu scen w Ewangelii. św. Pawła procesie w Rzymie. Dlatego Ewangelia Łukasza inspirowała malarzy do przedstawiania takich obrazów, jak zwiastowanie NMP, Z Cezarei Łukasz udaje się wraz ze św. Pawłem w po- nawiedzenie św. Elżbiety, narodzenie Jezusa, pokłon dróż do Rzymu. Opisał ją dokładnie w Dziejach Apostol- pasterzy, ofiarowanie Pana Jezusa w świątyni jerozo- skich (rozdz. 27 i 28). W Rzymie pozostał z niewielkimi limskiej, dobry Samarytanin, syn marnotrawny, Dobry przerwami przez cały czas trwania uwięzienia św. Paw- Pasterz i zagubiona owca, krwawy pot Jezusa w Ogro- ła, będąc świadkiem jego śmierci męczeńskiej. Także w dzie Oliwnym itp. Rzymie Łukasz poznał św. Marka ewangelistę. Starannie przestudiował napisaną przez niego ewangelię i sam Opracowała: Marta Radzik zaczął pisać Ewangelię oraz przygotowywać drugie wy- danie Dziejów Apostolskich. Źródła: 1. www.deon.pl Według tradycji kościelnej po śmierci Pawła św. Łukasz 2. „Niedziela” nr. 12/2011 udał się do Achai (Grecja środkowa), gdzie wydał Ewan- 3. www.znaczenie-imion.net gelię i Dzieje Apostolskie. Jako 84 letni starzec miał 4. www.familie.pl ponieść śmierć męczeńską w Beocji (Grecja północna). JESIEŃ W KWIATACH
Jesienią w ogrodach kwitnie wiele roślin, jak choćby szych przymrozkach (na przykład wrzosy i złocienie astry, wrzosy, rozchodniki czy ziemowity, których kolo- ogrodowe, czyli chryzantemy). Do pierwszych przy- rowe kwiaty stanowią przepiękną ozdobę dużych i ma- mrozków, często przez całe lato, kwitną też liczne ro- łych ogródków, rabat, balkonów i tarasów. Czas kwit- śliny jednoroczne. nienia ostatnich roślin jesienią zależy oczywiście od pogody. Rośliny kwitnące jesienią
Jesienią zakwitają przede wszystkim byliny. Niektóre Marcinki (astry) po raz pierwszy, inne odradzają się po przycięciu, po Marcinki to zakwitające jesienią astry nowoangielskie, wiosenno-letnim kwitnieniu i u schyłku sezonu powtór- astry nowobelgijskie i astry krzaczaste. Nazwa pochodzi nie tworzą kwiaty np. ostróżka ogrodowa czy kocimięt- od imienia Marcina – październikowego solenizanta. ka. Najpiękniej i najdłużej rośliny kwitną wtedy, gdy Różnią się przede wszystkim wysokością. Astry krzacza- jesień jest ciepła i długa. Ich wrogiem są niskie tempe- ste dorastają do 20-50 cm, nowobelgijskie do 80-150 ratury, ale niektóre gatunki kwitną nawet po pierw- cm, a nowoangielskie nawet do 2 m (ponieważ najniż- „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 21 sze liście na pędach zasychają wcześnie i szpecą, nale- ży je sadzić z tyłu rabaty). Kwiaty są fioletowe, różo- we, niebieskie lub białe. Najlepiej rosną w słonecznych miejscach, w próchnicznej, żyznej i dość wilgotnej gle- bie. W takich warunkach tworzą okazałe kępy i bardzo obficie kwitną. Posadzone w miejscach suchych czę- ściej chorują na mączniaka i mają mniej kwiatów. Co kilka lat, wiosną, warto odmłodzić rośliny, odrywając od karp ukorzenione sadzonki i sadząc je w nowym miejscu.
Powojnik tangucki Pnącze dorastające do 4-5 m wysokości. Odznacza się zdrowym wzrostem i niewielkimi wymaganiami. Dobrze rośnie w każdej glebie, pod warunkiem, że nie jest ona podmokła, najlepiej rozwija się w słońcu i lekkim pół- cieniu. Jest odporny na suszę. Szczególnie efektowna jest bujnie rosnąca odmiana 'Bill McKenzie', która kwit- Zimowity nie od czerwca, aż do listopadowych mrozów (wtedy dopiero opadają liście). Od lipca obok kwiatów dojrze- w słonecznych miejscach, w lekkiej, próchnicznej i wają na pędach dekoracyjne puszyste owocostany zdo- kwaśnej glebie (pH 3,5-5). W środowisku naturalnym biące roślinę aż do wiosny. wrzosy porastają nawet piaszczyste wydmy i są odporne na suszę, jednak ogrodowe odmiany znacznie lepiej Rudbekia błyskotliwa czują się w ziemi, która nie jest narażona na ciągłe Gęste kępy tej byliny osiągają 60-70 cm wysokości. przesychanie. Nie lubią gleby podmokłej. W czasie su- Kwitnie długo (od sierpnia aż do mrozów) i bardzo obfi- rowych i bezśnieżnych zim mogą cierpieć od mrozu, cie. Złote kwiaty mają średnicę ponad 10 cm, dzięki dlatego należy je wcześniej przykryć świerkowymi gałę- sztywnym łodygom doskonale nadają się do wazonu. ziami albo włókniną. Rudbekia najlepiej rośnie w słońcu, w żyznej glebie, ale zadowala się też gorszym siedliskiem i jest dość Zawilec japoński wytrzymała na suszę. W sprzyjających warunkach szyb- Bylina wysokości 60-120 cm. Delikatne jasnoróżowe ko się rozrasta i rozsiewa. U schyłku lata zakwitają też kwiaty (u odmian ogrodowych kwiaty mogą być białe, rudbekia lśniąca i naga. ciemnoróżowe lub amarantowe) rozwijają się od sierp- nia, aż do pierwszych mrozów. Lubi żyzną, próchnicz- Rozchodnik okazały ną, przepuszczalną i wilgotną glebę oraz ocienione Tworzy regularne, kopulaste kępy wysokości 40-60 cm. miejsca. Źle rośnie w pełnym słońcu. W mroźne i bez- Przez lato ozdobą są jego mięsiste seledynowe liście. śnieżne zimy może przemarzać (zwłaszcza młode rośli- Od sierpnia do października rozwijają się różowe kwia- ny w pierwszym roku po posadzeniu). Dlatego po przy- ty, które wabią motyle. Warto je pozostawić także po mrozkach trzeba je okryć grubą warstwą suchych liści. zaschnięciu, bo ładnie wyglądają zimą przysypane szro- nem lub śniegiem. Jest to roślina bez wymagań – rośnie Zimowity dobrze nawet w piaszczystej i suchej glebie. Lubi słoń- To rośliny, które się pojawiają i znikają. Wiosną rozwi- ce. Podobny do rozchodnika okazałego jest rozchodnik jają się duże lancetowate liście, które zasychają w karpacki oraz wielki – krajowy gatunek o kremowych czerwcu, a we wrześniu wprost z ziemi wyrastają lilio- kwiatach rosnący między innymi na wapiennych zbo- we kwiaty. Można je wstawiać do wazonu. Zimowity czach Pogórza i Pienin. Jego młode pędy i liście były powinny rosnąć w słonecznych lub półcienistych miej- wykorzystywane w ludowej kuchni do przygotowywania scach, w żyznej, próchnicznej i niezbyt suchej glebie. sałatek. Bulwy należy sadzić w drugiej połowie lipca. W tym samym miejscu mogą pozostawać przez wiele lat; z Słoneczniczek szorstki czasem rozrastają się, tworząc duże kępy. W ogrodach Tworzy gęste kępy wysokości 80-150 cm. Kwitnie nie- najczęściej jest uprawiany zimowit jesienny i zimowit przerwanie i obficie od lipca aż do przymrozków. Ma powabny, czyli wspaniały. Zimowity są roślinami trują- niewielkie wymagania – wystarczy mu przeciętna gleba cymi. i słońce. Choć służy mu wilgotne podłoże, dobrze znosi też krótkotrwałe susze. Jest długowieczny, w tym sa- Chryzantemy mym miejscu może rosnąć przez wiele lat. Łatwo się Chryzantemy to rośliny wieloletnie z rodziny astrowa- rozrasta i rozsiewa. W ogrodach poza słoneczniczkiem o tych (Asteraceae). W ogrodzie rośliny te zwykle dora- pojedynczych kwiatach uprawiane są odmiany półpełne stają do 60 cm wysokości i mają wzniesiony, krzaczasty i pełne. pokrój. Wytwarzają charakterystyczne, pierzasto pow- cinane liście. Kwiaty, w zależności od gatunku, mogą Wrzos się różnić wielkością, kształtem i barwą. W sprzedaży Jest to zimozielona krzewinka wysokości 20-50 cm. dostępne są chryzantemy o różnych kwiatostanach: po- Kwiaty rozwijają się we wrześniu i w październiku, ale jedynczych, półpełnych, pełnych, kulistych, półkuli- odmiany tak zwanych wrzosów pączkowych kwitną do stych, parasolowatych, anemonowych, pomponowych, końca listopada, a niekiedy i w grudniu. Dobrze rośnie igiełkowych. Zróżnicowany jest także ich barwa: od „SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 22 białej, przez różne odcienie żółtej, pomarańczowej i Większość chry- różowej, do czerwonej. Chryzantemy to rośliny stosun- zantem kwitnie od kowo łatwe w uprawie, o ile zapewni im się odpowied- sierpnia–września nie warunki. Najlepiej rosną na stanowiskach słonecz- do pierwszych nych, w żyznym, przepuszczalnym podłożu o odczynie przymrozków, o zasadowym. W czasie uprawy należy uważać, aby nie ile mają zapew- zalewać korzeni - zbyt obfite podlewanie może prowa- nione odpowiednie dzić do ich gnicia i wystąpienia chorób grzybowych. warunki uprawo- Chryzantemy negatywnie reagują także na przesuszenie we. Pamiętajmy, – kwiaty wtedy szybko więdną. Nawożenie chryzantem że usuwanie prze- powinno być intensywne – zwłaszcza przed i w czasie kwitniętych kwia- kwitnienia. Chryzantemy sadzi się na miejsce stałe od tów, pobudza po- maja aż do jesieni. Dobre rezultaty daje uprawa w po- wstawanie nowych jemnikach. Po przekwitnieniu pędy można ściąć, a ro- paków i wydłuża Zawilec japoński śliny przenieść do chłodnego, jasnego pomieszczenia. okres kwitnienia. Wtedy podlewanie ogranicza się do niezbędnego mini- Chryzantemy wymagają stanowiska słonecznego i osło- mum. Odmiany drobnokwiatowe są bardziej odporne na niętego od wiatru. Podłoże dla chryzantem powinno być niską temperaturę od odmian o większych kwiatach. żyzne i próchnicze. Ziemia w doniczce powinna być sta- le lekko wilgotna, chociaż nigdy mokra. Na przesusze- Jeśli zdecydujemy się uprawiać chryzantemy na balko- nie rośliny natychmiast reagują więdnięciem liści, nato- nie, najlepiej kupić rośliny już kwitnące, gdyż uzyska- miast zalanie powoduje u nich wystąpienie chorób grzy- nie ładnych krzaczków z uprawy amatorskiej jest dość bowych i gnicie korzeni. kłopotliwe. Najlepsze chryzantemy na balkon, to od- miany doniczkowe (drobno- lub wielkokwiatowe), o Opracowała: Marta Radzik zwartym, krzaczastym pokroju i dużej liczbie kwiatów, w rozmaitych kolorach: białym, żółtym, pomarańczo- Źródła: wym, różowym, liliowym, brązowym, czerwonym (poza 1. www.wymarzonyogrod.pl niebieskim). 2. „Mój piękny ogród” nr. 10/2008, nr. 9/2014 3. „Działkowiec” nr. 9/2015 Kącik literacki RECENZJA KSIĄŻKI „POŚLIJ CHOCIAŻ SŁOWO”
„Tę rozłąkę razem z tobą znoszę, częściej i z choć odrobi- Czarną, trwałą, ciężką tak ogromnie. ną większej swobody… Płaczesz? Raczej daj mi rękę, proszę, Wszystkie listy (ok 2 ty- I obiecaj we śnie przybyć do mnie…” sięcy) zostały zachowane w jednej walizce Miłość… Czym ona jest w dzisiejszym świecie? Słowa i (ważącej 37 kg). Każdy z obietnice tak często bez znaczenia, rzucane ot tak, po nich to nie tylko opis ich prostu… Co więcej w dobie komputerów i Internetu uczuć, szczerej, pło- przeważnie tylko pisane sobie wzajemnie w okienkach miennej i niezachwianej komunikatorów… Bezinteresowne poświęcenie dla dru- niczym nawet przez giego człowieka… „To nie wystarcza Ci, że z Tobą je- chwilę miłości, ale także stem?”. Jedno nieporozumienie, poważniejsza kłótnia i bieżący zapis życia w po wielkim uczuciu nie zostaje nawet ślad. łagrze i powojennej Mo- Mamy XXI wiek, świat idzie z postępem, wszystko zmie- skwie, zawieranych tam nia się jakby na lepsze, ale czy na pewno… znajomości i przyjaźni…
Książka „Poślij chociaż słowo” napisana przez Orlando Powieść ta od samego Figesa opowiada głównie o historii dwójki młodych lu- początku zmusiła mnie do wielu refleksji czego dowo- dzi, kobiety i mężczyzny. Lew i Swietłana Mieszczenko- dem jest wstęp owej recenzji… Dzięki temu, że zapo- wie poznali się na studiach w latach trzydziestych, po- znałam się z tą historią doszłam do wniosku, iż wiele w tem rozdzieliła ich wojna 1941-1945 i późniejsze uwię- swoim życiu muszę zmienić, a przede wszystkim popra- zienie Lwa w łagrze. cować nad swoim charakterem, dlatego jestem przeko- nana, że „Poślij chociaż słowo” zostanie w mojej pa- Jest to niezwykła opowieść o tym ile można znieść jeśli mięci na bardzo długo. kocha się kogoś naprawdę. Wieloletnia rozłąka, duża odległość, możliwość kontaktowania się przez kore- spondencję listowną najpierw cenzurowaną później Aleksandra Jaworska przesyłaną nielegalnie, bo tylko tak można było napisać
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 23 Kącik kulinarny
ZUPA KARTOFLANA
1 l bulionu, 8 ziemniaków, duża cebula, 30 dag kiełbasy śląskiej, ząbek czosnku, 3-4 suszone grzyby, 1 szkl. śmietany, 1 łyżka mąki, listek laurowy, ziele angiel- skie, sól pieprz, olej.
Ziemniaki obrać, pokroić w kostkę. Włożyć do gotujące- go się bulionu. Dodać listek laurowy i ziele angielskie. Gotować 15 min (aż ziemniaki będą miękkie). Grzyby namoczyć, ugotować osobno. Cebulę pokroić w piórka, kiełbasę w kostkę – podsmażyć je na oleju. Razem z tłuszczem dodać do zupy. Śmietanę zmiksować z mąką i MIĘSO DO ZIEMNIAKÓW chochelką zupy, wlać do garnka z zupą, dodać posieka- ne grzyby i roztarty czosnek, zagotować. Przyprawić 1 kg mięsa (karkówka, pręga wołowa lub inne), pęczek solą i pieprzem. włoszczyzny, 1 liść laurowy, po 3 ziarenka pieprzu i ziela angielskiego, 20 dag pieczarek, sól, po 2 łyżki mąki i masła, natka pietruszki, biały pieprz, po ½ szkl. śmietany i mleka.
Do wrzątku włożyć mięso, zagotować i odszumować. Dodać przyprawy i włoszczyznę, gotować godzinę. Po- solić, wyjąć jarzyny, mięso gotować, aż będzie mięk- kie. Następnie wyjąć je i pokroić w plastry. Pieczarki podsmażyć na maśle, oprószyć mąką, zasmażyć. Roz- prowadzić 300 ml wywaru z mięsa mlekiem i śmietaną. Zagotować. Dodać jarzyny pokrojone na tzw. zapałkę, przyprawić. Tym sosem polać plastry mięsa. Posypać posiekaną natką, podawać z ziemniakami. PRAŻONE JABŁKA
2 kg jabłek (antonówki, szara reneta), cytryna lub kwa- sek cytrynowy, ok. 40 dag cukru, cynamon, 3-4 goździ- ki.
Jabłka umyć, obrać, usunąć gniazda nasienne, pokroić na kawałki. Wsypać do rondla, skropić sokiem z cytryny albo szczyptą kwasku cytrynowego rozpuszczonego w odrobinie wody, żeby nie ściemniały. Gotować na ma- łym ogniu pod przykryciem, aż jabłka puszczą sok. Do- dać cukier, cynamon i goździki. Owoce dusić tak długo, aż odparuje płyn, a jabłka zaczną robić się szkliste. Gorące jabłka przełożyć do wyparzonych słoików. Nało- PIERNIK Z MARCHEWKĄ żyć pokrywki, zamknąć, słoiki odwrócić, pozostawić na pokrywkach do wystygnięcia. Idealne do szarlotki i in- 30 dag mąki, 25 dag cukru, 50 dag marchwi, ¾ szkl. nych ciast, można nimi smarować naleśniki i omlety. oleju, 4 jajka, 2 łyżeczki proszku do pieczenia, 1 przy- prawa do pierników, po 5 dag rodzynek, orzechów wło- skich i skórki pomarańczowej, tłuszcz i tarta bułka do blaszki.
Połowę cukru zrumienić na suchej patelni. Dodać 3-4 łyżki wody, wymieszać do rozpuszczenia, zagotować. Marchew obrać, zetrzeć na tarce z małymi oczkami. Żółtka utrzeć z cukrem. Połączyć z połową mąki, ole- jem, karmelem i przyprawą do pierników. Wymieszać z pozostałą mąką i marchwią, a na koniec z bakaliami oraz pianą z białek. Ciasto przełożyć do blaszki wysma- rowanej tłuszczem i wysypanej tartą bułką. Piec ok 50 min. w temp. 180⁰ C. Piernik można polać miodem i Smacznego! oprószyć pokruszonymi bakaliami. Przygotowała: Maria Godzisz
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów 24 HUMOR
Wiejska dyskoteka. Chłopak podchodzi do dziewczyny: Żona puka do drzwi sąsiadki: - Tańczysz? - Dzień dobry, pani Małgosiu, czego pani szuka? - Póki co, nie... - zalotnie odpowiada dziewczyna. - Mogę zobaczyć mojego męża? - Świetnie. Chodź, pomożesz traktor popchnąć. - Ale u mnie go nie ma. - Wiem, ale z pani okna jest najlepszy widok. ● ● ● ● ● ●
- Kochanie, pójdziesz ze mną na siłownię? Lucyfer przeprowadza inspekcję w piekle. Podchodzi do - Uważasz, że jestem gruba? pierwszego kotła, którego pilnuje aż 10 diabłów i pyta: - No dobra, jak nie chcesz... - Dlaczego aż 10 diabłów pilnuje tego kotła? - I do tego leniwa? - Bo w tym kotle gotują się Amerykanie, a oni są ambit- - Uspokój się. ni i każdy co chwilę usiłuje wyskoczyć. - Masz mnie za histeryczkę? Lucyfer idzie dalej i zauważa kocioł, a przy nim 5 dia- - Wiesz, że nie o to chodzi. błów. Podchodzi i pyta: - A dlaczego Ci tak zależy, żeby iść samemu? - Czy tu tylko 5 diabłów wystarczy? - Tak, w kotle gotują się Anglicy, są ambitni, ale przy ● ● ● tym trochę flegmatyczni, więc 5 wystarczy. Następnie Lucyfer podchodzi do kotła, przy którym stoi Gdy jesteś martwy nie masz świadomości tego, że je- jeden diabeł i zadaje mu pytanie: steś martwy. Cierpią tylko twoi bliscy. Dokładnie tak - Czy ty tu sam wystarczysz, aby przypilnować kotła? samo jest z byciem głupim. - Tak, bo w kotle gotują się Niemcy, to zdyscyplinowa- ny naród, więc jeden diabeł wystarczy. ● ● ● Lucyfer, idąc dalej, zauważa kocioł, którego nikt nie Front wschodni. Do dowódcy kompani podbiega młody pilnuje. Chodzi i szuka jakiegoś diabła, który by mu krasnoarmiejec. wyjaśnił zaistniałą sytuację. W końcu znajduje gdzieś - Towarzyszu! Tanki jadą! odpoczywającego diabła, więc podchodzi i pyta: - A mnogo ich? - Dlaczego nikt nie pilnuje tego kotła? - Mnogo! - Bo w nim znajdują się Polacy. - To bierz granaty i rozganiaj je! - Czy ci ludzie nie chcą wydostać się z tego kotła? Po chwili. - Ależ chcą, tylko jak już jeden próbuje się wydostać i - Rozgonił tanki? wspina się na ściankę, to reszta go łapie i ściąga z po- - Rozgonił towarzyszu! wrotem na dół. - To oddawaj granaty. ● ● ● ● ● ● - Co robisz? Pijany facet wraca do domu. Żona zaczyna awanturę i - Krzesło dla teściowej majstruję. wymownie pokazuje palcem na zegarek. Na co facet: - O, dużo jeszcze zostało do zrobienia? - Nie, tylko elektryka. - Wielkie halo! Zegarek! Jak mój ojciec wracał do do- mu, to matka na kalendarz pokazywała!
,,Sekrety Wsi..." – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów
Wydawca: Redakcja: Urząd Gminy Sułów Redaktor naczelny: Sułów 63, 22-448 Sułów Ryszard Pietrykowski (Sułów) 605 494 500 Strona internetowa: http://www.sulow.pl/ Hanna Mrówczyńska (Sułowiec) tel. +48 84 682 62 02 Marta Radzik (Sułów) fax: +48 84 682 62 27 Piotr Szczurek (Sułowiec) Maria Godzisz (Kulików)
Rada programowa: Skład: Arkadiusz Socha (Tworyczów) Aleksandra Martyna Waldemar Pomarański Nakład 300 egz. Dorota Gnieciak Materiały i artykuły do następnego numeru prosimy Anna Godzisz nadsyłać na adres Redakcji „Sekrety Wsi“ do 10 dnia Renata Duda każdego miesiąca ;-). Henryka Poździk Adres: Sułów 63, 22-448 Sułów, powiat zamojski Anna Brodaczewska E-mail: [email protected],
„SEKRETY WSI” – Gazeta Regionalna - Gminy Sułów