Archive of SID ﺑﺮرﺳﻲ دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﭙﺸﻚ(Sphaerolecanium (Hem., Coccidae
prunastri در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺴﺎ
ﻣﺠﻴﺪ ﻓﻼح زاده 1 - ﻧﺎزﻳﻼ ﺳﻘﺎﻳﻲ 2 2
ﭼﻜﻴﺪه
در ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎمﻃﻲ ﺷﺪهﺳﺎل 1386 ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ ,.Hem)
(Coccidae در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺴـﺎ ﻣﺸـﺨﺺ ﮔﺮدﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺷﭙﺸـﻚ Sphaerolecanium
(Boyer de Fonscolombe) از آﻓﺎت prunastriﻣﻬﻢ ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ در اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻪ .اﺳـﺖ در .اﺳـﺖ ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻳﻦ ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ در
اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ، ﻫﻴﭙﺮﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ و ﺷﻜﺎرﮔﺮ ﻓﻌﺎل اﻳﻦ آﻓﺖ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ
.ﺷﺪ .ﺷﺪ
Parasitoids: Hymenoptera, Aphelinidae, Coccophaginae 1- Coccophagus semicircularis (Förster, 1841) Hymenoptera, Encyrtidae, Discoidini 2- Discodes coccophagus (Ratzeburg, 1848) 3- Microterys drosichaphagus Xu, 2002 Hyperparasitoids: Hymenoptera, Aphelinidae 4- Marietta picta (Andre, 1878) Hymenoptera, Pteromalidae 5- Pachyneuron muscarum (Linnaeus, 1758) Predators: Coleoptera, Coccinellidae, Chilocorinae
1 - ﮔﺮوه ﺣﺸﺮه ﺷﻨﺎﺳﻲ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺟﻬﺮم 2 - ﮔﺮوه ﮔﻴﺎه ﭘﺰﺷﻜﻲ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﻣﺮودﺷﺖ
www.SID.ir Archive of SID 6- Exochomus quadripustulatus (Linnaeus, 1758) 7- Exochomus undulatus Weise, 1878 8- Chilocorus bipustulatus (Linnaeus, 1758) ﺟﻨﺲ و ﮔﻮﻧـﻪ Discodes coccophagus و ﮔﻮﻧـﻪ Microterys drosichaphagus ﺑـﺮاي
اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر از اﻳﺮان ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﻳﻴﺪ ﻫﺎ در ﺳـﻄﺢ
دﻧﻴﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﭙﺸﻚ S. prunastriدر ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺴـﺎ از ﻓـﻮن ﻏﻨـﻲ از ﻓـﻮن
ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ آﻓﺖ را ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻤﻬﻴـﺪات ﻻزم در ﻗﺎﻟـﺐ ﻳـﻚ
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺻﺤﻴﺢ و ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻓﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ اﻣﻜـﺎن ﻛﻨﺘـﺮل ﻛﺎﻣـﻞ
.آﻓﺖ وﺟﻮد دارد .آﻓﺖ وﺟﻮد دارد
:ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ، ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ، ﺷﻜﺎرﮔﺮ، ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺴﺎ وﺣﺸﻲ، ﺑﺎدام
:ﻣﻘﺪﻣﻪ :ﻣﻘﺪﻣﻪ
در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ آﻓﺎت ﺑﺎدام در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ (اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻲ. ﺑـﻪ ﺑـﻴﺶ 1 )از 14
ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺸﺮه و ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻨﻪ و ﺑﻪ ﺑﻬﺪاد(ﺑﻴﺶ2 )از 37 ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺸﺮه و ﻛﻨﻪ روي درﺧﺘﺎن ﺑﺎدام اﺷـﺎره
ﻧﻤﻮده اﺳـﺖ . (رﺟﺒـﻲ 4، 5 و 6ﺗﻌـﺪاد ) 21 ﮔﻮﻧـﻪ از ﺳـﺨﺖ ﺑﺎﻟﭙﻮﺷـﺎن (Coleoptera)،ﮔﻮﻧـﻪ 6از
ﺑﺎﻟﭙﻮﻟﻜﺪاران ﮔﻮﻧﻪ از (Lepidoptera) و ﺟﻮر 17ﺑﺎﻻ ن(Homoptera) را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان آﻓـﺎت ﺑـﺎدام
ﮔﺰارش ﻧﻤﻮده اﺳﺖ . ﻣﺮور ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آﻓﺎت ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ در اﻳﺮان
و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻘﺎط ﺟﻬﺎن ﻣﻄﺎﻟﻌ ﻪ اي ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . ﺗﺎﻛﻨﻮن در دﻧﻴﺎ ﺣﺪود 10ﮔﻮﻧﻪ ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ از
ﺧــﺎﻧﻮاده Coccidae روي ﺑــﺎدام ﺟﻤــﻊ آوري و ﺷﻨﺎﺳــﺎﻳﻲ ﺷــﺪه اﺳــﺖ (17 )ﻛــﻪ ،در ﻣﻴــﺎن آﻧﻬــﺎ ،در ﻣﻴــﺎن آﻧﻬــﺎ
ﮔﻮﻧـﻪ (Sphaerolecanium prunastri (Boyer de Fonscolombe از اﻫﻤﻴـﺖ وﻳـﮋه اي
ﺑﺮﺧــﻮردار اﺳــﺖ. اوﻟــﻴﻦ ﺑــﺎر ﻛــﻮﺛﺮي در ﺳــﺎل 1324 ﺷﭙﺸــﻚ S. prunastri را از ﻛــﺮج روي
(Rhamnus dahurica (Rhamnaceae ﮔﺰارش و ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ را ﺑﻪ ﺑﻮدﻳﻨﻬﺎﻳﻤﺮ ﻧﺴـﺒﺖ
(داده اﺳﺖ 9 ). ﻛﻮﺛﺮي ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ اﻳﻦ ﺷﭙﺸـﻚ را از روي ﺷـﺎﺧﻪ ﮔﻮﺟـﻪ از اﻏﻠـﺐ ﻧﻘـﺎط
ﻛﺸــﻮر ﮔــﺰارش ﻛــﺮده اﺳــﺖ (9 (ﻓــﺮﺣﺒﺨ ﺶ). 7) اﻳــﻦ ﺣﺸــﺮه را ﺗﺤــﺖ ﻋﻨــﻮان Eulecanium
www.SID.ir Archive of SID
(Lecanium) prunastri (Fonsc) از روي ﻫﻠﻮ، ﮔﻮﺟﻪ، ﺑﺎدام، ﮔﻴﻼس، آﻟﺒﺎﻟﻮ، زرد آﻟـﻮ و ﺳـﻴﺐ
ﮔﺰارش ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ (رﺟﺒﻲ. 5) از اﻳﻦ ﺷﭙﺸﻚ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﭙﺸﻚ ﻣﻬﻢ درﺧﺘﺎن ﻣﻴﻮه ﻫﺴﺘﻪ دار ﻧـﺎم ﻣـﻲ
.ﺑﺮﻧﺪ (ﺑـﻦ داو4 1 ) در ﺳـﺎل 1968ﺷﭙﺸـﻚ S. prunastri را از روي درﺧﺘـﺎن آﻟـﻮي ژاﭘﻨـﻲ از
ﻓﻠﺴــﻄﻴﻦ ﮔــﺰارش ﻧﻤــﻮده و اﺷــﺎره ﻣــﻲ ﻧﻤﺎﻳــﺪ ﻛــﻪ اﻳــﻦ آﻓــﺖ ﻗــﺒﻼٌ از و از ﺗﺮﻛﻴــﻪ (18 )ﻧــﻮاﺣﻲ )
ﮔﺰارش (ﭘﺎﻟﺌﺎرﻛﺘﻴﻚﺷﺪه 19)اﺳ ﺖ . در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ ﺷﭙﺸﻚ از ﺑـﻴﺶ 27 ﻛﺸـﻮر ﺟﻬـﺎن و از دو
ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻴﻮ ﺟﻐﺮاﻗﻴﺎﻳﻲ Nearctic و ﮔﺰارش ﺷﺪه Palaearctic اﺳ ﺖ(15، 16 و 17 ). ﺷﭙﺸﻚ .S prunastri ﺗﺎﻛﻨﻮن از روي ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ﻣﺘﻌﻠﻖ 17 ﺑﻪ 3 ﺧﺎﻧﻮاده ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺟﻤﻊ آوري و ﮔﺰارش ﺷﺪه
اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺧﺎﻧﻮاده رزاﺳﻪ اﺳﺖ(17 ). ).
در ﺳﺎﻟﻬﺎي اﺧﻴﺮ اﻳﻦ ﺷﭙﺸﻚ روي ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺴﺎ ﻃﻐﻴﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ
ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﻴﻌـﻲ در راﺳـﺘﺎي اﻫـﺪاف ﺗﻌـﺎدل زﻳﺴـﺘﻲ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﻣـﺬﻛﻮر ﺟﻬـﺖ
ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ آن اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ . .
روش ﻫﺎ و وﺳﺎﻳﻞ ﺗﺤﻘﻴﻖ : :
ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ : :
-اﻟﻒ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي ﻧﺮم ﺗﻦ ﻧﺮم ﺗ ﻦ
ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ آوري ﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم از ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻴـﺎن ﺟﻨﮕـﻞ ﻓﺴـﺎ
ﺑﺎزدﻳﺪ و از ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻟﻮده ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي آﻟﻮده ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺷـﺎﺧﻪ و و
ﺑﺮگ از درﺧﺖ ﺟﺪ ا و ﭘﺲ از ﺛﺒﺖ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺮﺑﻮط در داﺧﻞ ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺮار داده .ﺷﺪ ﺟﻤـﻊ .ﺷﺪ
آوري ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ از روي ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻧﺤﻮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺪود20 ﺗﺎ30 ﺳﺎﻧﺘﻲ ﻣﺘﺮ از ﺳﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي آﻟﻮده
ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻗﻴﭽﻲ ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ ﺟﺪا و در ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ. ﻫﺎي ﺟﻤـﻊ آوري ﺷـﺪه و
ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي آﻟﻮده ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺟﻬﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻨﺘﻘﻞ .ﮔﺮدﻳﺪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ
ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺎت ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﺘﻮان از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﺑﻌـﺪي
اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
www.SID.ir Archive of SID
-ب ﺟﻤﻊ آوري ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﻫﺎ
در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﺮﻳﻮ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮپ ﭘﻮره ﻫﺎ و ﺣﺸﺮات ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺎرازﻳﺘﻪ ﺷﺪه از ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ
ﺷﺪﻧﺪﻫﺎ ﺟﺪا . ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺪن در ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي ﭘﺎرازﻳﺘﻪ ﺷﺪه ﺳﺨﺖ و وﺷﻜﻨﻨﺪه ﺑﻮده ﻣﻌﻤﻮﻻ ٌ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻ ٌ ﺑﻮده وﺷﻜﻨﻨﺪه
داده و ﺑﻪ رﻧﮓ ﻫﺎي ﻗﻬﻮه اي ﺗﻴﺮه ﻳﺎ ﺳﻴﺎه در ﻣﻲ آﻳﻨﺪ و اﺻﻄﻼﺣﺎ ﻣﻮﻣﻴﺎﻳﻲ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ . ﭘﻮره ﻫﺎ .
و ﺣﺸﺮات ﻛﺎﻣﻞ ﺷﭙﺸﻚ ﻛﻪ از روي ﺷﻜﻞ ﻇﺎﻫﺮي اﺣﺘﻤﺎل ﭘﺎرازﻳﺘﻪ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ
ﺑﺨﺸﻲ از ﭘﺎراﻧﺸﻴﻢ ﺑﺎﻓﺖ ﮔﻴﺎﻫﻲ اﻃﺮاف آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﺳﻮزن ﻇﺮﻳﻒ از روي ﺳﻄﺢ ﻣﺰﺑـﻮر ﺟـﺪا و ﺑـﻪ
ﻃﻮر اﻧﻔﺮادي درون ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﻴﺸﻪ اي ﺑﻪ اﺑﻌﺎد 25×8 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻃـﺮف آن ﺗﻮﺳـﻂ ﺗـﻮري و
ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﺴﺪود ﺷﺪه ﺑﻮد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﺎ زﻣﺎن ﻇﻬﻮرﺣﺸﺮات ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﻳﻴﺪ ﻣﺮﺗﺒـﺎً
ﻣﻮرد ﺑﺎزدﻳﺪ روزاﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺪت 30 ﺗﺎ 40 روز ﭘﺲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﺗﺎ زﻣﺎن ﺧﺮوج
آﺧﺮﻳﻦ زﻧﺒﻮرﻫﺎ اداﻣﻪ داﺷﺖ . ﭘﺲ از ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺗﻤﺎم ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺴﻬﻴﻞ در ﺟﻤﻊ آوري
،آﻧﻬﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ ﻣﺪت ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ درون ﻳﺨﭽﺎل ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﻗﺮار داده ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﻳـﻦ ﺳﭙﺲ و ﺷﺪ
ﻇﺮوف روي ﻛﺎﻏﺬ ﺳﻔﻴﺪ ﺗﻜﺎﻧﺪه وﻣﻲ ﺷﺪ ﺣﺸﺮات ﻛﺎﻣﻞ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻠـﻢ ﻣـﻮي ﻇﺮﻳـﻒ درون
ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎي ﭘﻨﻲ ﺳﻴﻠﻴﻦ دردرﺻﺪ ﻳﺎ اﻟﻜﻞ 70ﻣﺤﻠﻮل ذﺧﻴﺮه ﻣﻲ Krygers ﺷ . ﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ
ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ روي ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺎ ﻣﺪاد ﻳﺎدداﺷﺖ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ.
ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻴﻪ اﺳﻼﻳﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ از ﭘﺎرازﻳﺘﻮﻳﻴﺪﻫﺎ اﺑﺘﺪا ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت 24 ﺳﺎﻋﺖ در آب ﻣﻘﻄﺮ
ﻗﺮار داده ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻠﻢ ﻣﻮي ﻇﺮﻳﻒ و ﻳﻚ ﻗﻄﺮه آب ﺑﻪ ﻃﻮر واروﻧﻪ روي ﻳﻚ ﻻم ﻓﺮم داده ﻣﻲ ﺷﺪ
و ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﺻﻤﻎ ﻋﺮﺑﻲ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻳﺪﮔﺮد . ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ 24 ﺳﺎﻋﺖ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ در درون ﻛﺎﻧـﺎدا
ﺑﺎﻟﺰام اﺳﻼﻳﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ. در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪن ﭘﺎرازﻳﺘﻮﻳﻴﺪ ﻫﺎ ﻛﻪ در
ﺗﺸﺨﻴﺺ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺎﺧﻚ ﻫﺎ و ﺑﺎل ﻫـﺎ از ﺑـﺪن ﺟـﺪا و از آﻧﻬـﺎ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از
ﻣﺨﻠﻮط ﻫﻮﻳﺮ ﻳﺎ اﻧﺘﻼن ا ﺷﺪﺳﻼﻳﺪ ﺗﻬﻴ .ﻪ
www.SID.ir Archive of SID
-ج ﺟﻤﻊ آوري ﺷﻜﺎرﮔﺮﻫﺎ
ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ آوري و ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻨﺪﭘﺎﻳﺎن ﺷﻜﺎر ﮔﺮ از روش ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ، اﻧﺘﻘـﺎل ﻗﺴـﻤﺖ ﻫـﺎي
آﻟﻮده ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻜﺎﻧﺪن ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎي آﻟﻮده روي ﺳﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﺳـﻔﻴﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﺷـﺪ . ﺷـﺪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﺳـﻔﻴﺪ
ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ ﻻروﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺎﺑﺎﻟﻎ ﺣﺸﺮات ﺷـﻜﺎر ﮔﺮ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﻣـﻲ ﺷـﺪﻧﺪ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﺷـﺪﻧﺪ ﻣـﻲ ﻣﺸـﺎﻫﺪه ﮔﺮ
ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ اﺗﺎق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮورش آﻧﻬﺎ اﻗﺪام .ﻣﻲ ﺷﺪ ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن از اﻳﻨﻜـﻪ ﺷـﻜﺎرﮔﺮﻫﺎي ﺟﻤـﻊ آوري
ﺷﺪه از روي اﻳﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺣﺎﻟﺖ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﺪارﻧﺪ، ارﺗﺒﺎط ﺗﻐﺬﻳﻪ اي آﻧﻬﺎ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار
ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﺷﻜﺎرﮔﺮ ﻫﺎ در اﻟﻜﻞ، ﺣﺸﺮات ﻛﺎﻣﻞ روي ﻣﻘﻮاي ﺳﻪ ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺼـﺐ و
در زﻳﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﭼﺴﺐ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ، ﺷﺎﻣﻞ ﻧﺎم ﻣﻴﺰﺑﺎن ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺣﺸﺮه اي، ﺗﺎرﻳﺦ و ﻣﺤﻞ ﺟﻤﻊ آوري و ﺳـﺎﻳﺮ
اﻃﻼﻋﺎت ﻻزم، ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺑﻌﺪي ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪﻧﺪ . .
ﺗﺸﺨﻴﺺ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻫﺎ و ﺗﺄﻳﻴﺪ ﮔﻮﻧﻪ
ﺣﺸﺮات ﻛﺎﻣﻞ ﺟﻤﻊ آوري ﺷﺪه ﺷﭙﺸﻚ و دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻪ وﻳـﮋه ﭘﺎرازﻳﺘﻮ ﺋﻴـﺪﻫﺎي آﻧﻬـﺎ ، ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ، ﻫﻤـﺮاه
اﺳﻼﻳﺪﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه از اﻧﺪاﻣﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ، ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن در ﺳـﻄﺢ ﺟـﻨﺲ و ﺟـﻨﺲ ﺳـﻄﺢ
ﺳﭙﺲ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﺮاي. اﻃﻤﻴﻨﺎن از ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺻﺤﻴﺢ، ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ
.ارﺳﺎل ﮔﺮدﻳﺪ .ارﺳﺎل ﮔﺮدﻳﺪ
ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤﺚ ﻧﺘﺎﻳﺞ و ﺑﺤ ﺚ
-اﻟﻒ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎ -اﻟﻒ
ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎ از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮﻓـﻖ در ﻛﻨﺘـﺮل ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳـﻚ ﺷﭙﺸـﻚ ﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر (ﻣـﻲ روﻧـﺪ 26 ). اﻛﺜـﺮ ).
ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎ در راﺳﺘﻪ ﺑﺎل ﻏﺸﺎﺋﻴﺎن ﻗﺮار دارﻧﺪ. اﻳﻦ راﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺣﺸﺮه ﺧﻮاري1 ﺑﺴﻴﺎري از
ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي آن ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮي در ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل ﻋﺪدي ﺟﻤﻌﻴﺖ آﻓﺎت ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧـﺪ (26 ). در ).
اﻳــﻦ ﺑﺮرﺳــﻲ از راﺳــﺘﻪ ﺑــﺎل ﻏﺸــﺎﻳﻴﺎن 3 ﮔﻮﻧــﻪ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﻳﻴــﺪ ﻣﺘﻌﻠــﻖ ﺑــﻪ 2 ﺧــﺎﻧﻮاده از ﺑــﺎﻻ ﺧــﺎﻧﻮاد ة ة
Chalcidoidea ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺟﻤﻊ آوري و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ : :
1- Entomophagy www.SID.ir Archive of SID
1 -ﺧﺎﻧﻮاده Aphelinidae
اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺑﺮدارﻧﺪه ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ 6/0 ﺗﺎ 4/1 ﻣﻴﻠـﻲ ﻣﺘـﺮ ﻃـﻮل دارﻧـﺪ .
رﮔﺒﺎل ﻫﺎي ﭘﺲ ﻛﻨﺎري1 و اﺳﺘﻴﮕﻤﺎل2 ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻧﺤﻮه اﺗﺼﺎل ﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻬﻦ اﺳﺖ
(20 و 31 ). ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از آﻓﺎت ﻛﺸﺎورزي ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺤﺮك ﻫﺴﺘﻨﺪ و
در ﻣﺒﺎرزه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﺘﻪ ﻫﺎ، ﺳﻔﻴﺪﺑﺎﻟﻚ ﻫﺎ و ﺗﺨﻢ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از راﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺟﻮرﺑﺎﻻن3،
راﺳﺖ ﺑﺎﻻن4 ﭘﻮﻟﻜﺪاران، ﺑﺎل 5 و ﺷﻔﻴﺮه ﻣﮕـﺲ ﻫـﺎي Cecidomyiidae اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـﻲ ﺷـﻮد . ﻃـﺮز .
زﻧﺪﮔﻲ اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴـﺪ داﺧﻠـﻲ، ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴـﺪ ﺧـﺎرﺟﻲ 6 و ﻳـﺎ
ﺷﻜﺎرﮔﺮ ﺗﺨﻢ ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ. ﺣﺸﺮه ﻧـﺮ در ﺑﻌﻀـﻲ از ﮔﻮﻧـﻪ ﻫـﺎ ﻫﻴﭙﺮﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴـﺪ ﺗﻌـﺪادي از
ﺷﭙﺸــﻚ ﻫــﺎ روي ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴــﺪﻫﺎي اوﻟﻴــﻪ آﻧﻬــﺎ از ﺧــﺎﻧﻮاده ﻫــﺎي Encyrtidae ، Eulophidae و
Aphelinidae (ﻫﺴﺘﻨ ﺪ 20، از 27اﻳﻦ و 31 ).ﺧﺎﻧﻮاد ه و از زﻳﺮ ﺧﺎﻧﻮاده Coccophaginae ﻳﻚ
زﻧﺒﻮرﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم ﻋﻠﻤﻲ (Coccophagus semicircularis (Foerster از روي ﺷﭙﺸـﻚ ﻧـﺮم
ﺗﻦ S. prunastri ﺟﻤﻊ آوري و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳ .ﺪ .ﺪ
Coccophagus semicircularis (Förster, 1841) اﻧﺪازه ﺑﺪن در ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ، ﺣﺪود 1ﺷﺎﺧﻚ 8 ﺑﻨﺪي، ﻓﻮﻧﻴﻜﻮل و ﮔـﺮز 3 ﺑﻨـﺪي، ﺷـﺎﺧﻚ از اﻧـﺪام ﻫـﺎي
ﺣﺴﻲ و ﻣﻮﻫﺎي ﻇﺮﻳﻒ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﺮ و ﺑﺪن ﻛﺎﻣﻼ ﺑـﻪ رﻧـﮓ ﺳـﻴﺎه وﻟـﻲ ﻗﺴـﻤﺖ ﺑﺰرﮔـﻲ از
اﺳﻜﻮﺗﻠﻮم ﻓﻘﻂ در ﻣﺎده ﻫﺎ ﺑﻪ رﻧﮓ زرد، ﭘﺎﻫﺎ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪ، اﺳﻜﻮﺗﻠﻮم ﭘﻮﺷﻴﺪه از ﻣﻮﻫﺎي ﻓﺮاوان(29 ). ).
اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن از اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن، اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ، ﺟﻤﻬﻮري ﭼﻚ، ﻓﺮاﻧﺴﻪ، ﮔﺮﺟﺴـﺘﺎن، آﻟﻤـﺎن، ﻳﻮﻧـﺎن، اﻳﺘﺎﻟﻴـﺎ،
اﺳﻠﻮوﻧﻲ، اﺳﻠﻮواﻛﻲ، آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ، ﺳﻮﺋﻴﺲ، اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ، ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن و ﺻﺮﺑﺴـﺘﺎن از روي
ﺷﭙﺸﻚ S. prunastri و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ 8 ﮔﻮﻧﻪ ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ دﻳﮕﺮ از ﺧﺎﻧﻮاده روي 4 ﮔﻴـﺎﻫﻲ ﺟﻤـﻊ
آوري و ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ(27 ). ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﻣﺬﻛﻮر ﭘـﻴﺶ از اﻳـﻦ ﺗﻮﺳـﻂ ﻫـﺎﻓﻤﻦ و اﺷـﻤﻮﺗﺮ (24 ) از )
2-Postmarginal 3-Stigmal vein 1-Homoptera 2-Orthoptera 3-Lepidoptera 4-Ectoparasitoid www.SID.ir Archive of SID
اﻳﺮان ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳﻲ اﻳﻦ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر از روي ﺑﺎدام وﺣﺸـﻲ در دﻧﻴـﺎ
ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷﻮد . .
2ﺧﺎﻧﻮاده - Encyrtidae
زﻧﺒﻮرﻫﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده داراي ﺟﺜﻪ ﻛﻮﭼﻚ و اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻃﻮل 1 ﺗﺎ 2 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ، ﻣﻴـﺎن ﭘﻬﻠـﻮ 1 ﻣﺤـﺪب و
ﻓﺎﻗﺪ ﺷﻴﺎر، ﺳﺎق ﻣﻴﺎﻧﻲ2 ﺑﺎ ﺧﺎر اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺿﺨﻴﻢ و ﻗﻮي و ﺑﺪون دﻧﺪاﻧﻪ (ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻮارد ﻧﺎدر )، ﻣﻴـﺎن ﺳـﭙﺮ 3
ﻣﺤﺪب و ﺑﺪون ﺷﻴﺎرﻫﺎي ﮔﺮده اي4 وﻳﺎ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﺎل ﺟﻠﻮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﻂ ﻛﺞ و ﻓﺎﻗﺪ
ﻛﻼوا(ﻣﻮ ﻟﻴﻨﺎ 5) ﻛﻪ از رﮔﺒﺎل اﺳﺘﻴﮕﻤﺎل ﺑﻪ ﺳﻤﺖ وﺳﻂ ﺑﺎل ﻛﺸﻴﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد . ﺶﭘـﻴ ران ﻣﻴـﺎﻧﻲ 6 از
ﺳﻤﺖ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻫﻢ ﺗﺮاز ﺑﺎ ﻣﻴﺎن ﭘﻬﻠﻮ اﺳﺖ، ﺻﻔﺤﺎت اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺷﻜﻢ7 ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﺟﻠﻮﻳﻲ ﺷﻜﻢ ﭘﻴﺶ
ﻓر ﺘﻪ و دو ﺳﻮم ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺟﻠﻮﻳﻲ ﺷﻜﻢ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ. ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﺧـﺎﻧﻮاده ﻣﻌﻤـﻮﻻً دارا ي دوﺷـﻜﻠﻲ
(ﺟﻨﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ 20، 27، 30 ). اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﺎ ﺟـﻨﺲ 460و ﮔﻮﻧـﻪ ﻳﻜـﻲ 3735از
ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎ در ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻮاده Chalcidoidea (اﺳﺖ 27 و 28). از اﻳﻦ ﺧـﺎﻧﻮاده و از ﻗﺒﻴﻠـﻪ
Discidini دو ﮔﻮﻧـﻪ زﻧﺒـﻮر ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴـﺪ از روي ﺷﭙﺸـﻚ ﻧـﺮم ﺗـﻦ ﺟﻤـﻊ prunastri آوري .S و
.ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ .ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪ
Discodes coccophagus (Ratzeburg, 1848) ﻃﻮل ﺑﺪن در ﺣﺸﺮه و ﻣﺎده در 2/1 ﺗﺎﺣﺸﺮه 2ﻧﺮ 1/1 ﺗﺎ 5/1 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ، رﻧﮓ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺑـﺪن ﺳـﻴﺎه،
ﺑﺎﻟﻬﺎ داراي رﮔﺒﺎل ﻛﻨﺎري در ﺑﺎل ﺟﻠﻮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻢ اﻧﺪازه رﮔﺒﺎل ﭘـﺲ ﻛﻨـﺎري وﻟـﻲ ﻛﻮﺗـﺎﻫﺘﺮ از رﮔﺒـﺎل
ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺑﻮده و ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺰ از آن ﺑﺎر ﻳﻜﺘﺮ اﺳﺖ، ﺑﺎﻟﻬﺎ ﺑﻪ رﻧﮓ روﺷﻦ و داراي ﻧﻮار ﭘﻬﻦ ﺗﻴـﺮه ﻛـﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎ
ﺣﺪود 21/0 ﺗﺎ 16/0 وﺳﻌﺖ ﺑﺎل را در ﺑﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮد(30 ). اﻳﻦ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن از ﺑﻼروس، ﺑﻠﮋﻳـﻚ،
ﭼﻚ اﺳﻠﻮاﻛﻲ، ﻓﺮاﻧﺴﻪ، ﮔﺮﺟﺴﺘﺎن، آﻟﻤﺎن، ﻳﻮﻧﺎن، ﻣﺠﺎرﺳﺘﺎن، اﺳﺮاﻳﻴﻞ، اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ، ﻗﺮﻗﻴﺰﺳـﺘﺎن، ﻣﻮﻟـﺪاوي،
1-Mesopleuron 2-Mid tibia 3-Mesoscutum 4-Notauli 5-Linea clava 6-Mid coxa 7-Cercal plates www.SID.ir Archive of SID
ﻟﻬﺴﺘﺎن، روﻣﺎﻧﻲ، روﺳﻴﻪ، ﺳﻮﺋﺪ، ﺗﺮﻛﻴﻪ، ﺗﺮﻛﻤﻨﺴﺘﺎن، اﻛﺮاﻳﻦ و ﻳﻮﮔﺴﻼوي ﺳﺎﺑﻖ از روي ﺷﭙﺸﻚ ﻧـﺮم
ﺗﻦ S. prunastri ﻋﻤﺪﺗﺎ از روي ﮔﻮﺟﻪ درﺧﺘﻲ ﺟﻤﻊ آوري و ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ (27ﺟـﻨﺲ ). و ).
ﮔﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر از اﻳﺮان ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷﻮد و در اﻳﻦ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺑـﺎدام وﺣﺸـﻲ ﺑـﺮاي
اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻴﺰﺑﺎن ﮔﻴﺎﻫﻲ آن در دﻧﻴﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد . .
Microterys drosichaphagus Xu, 2002 اﻧﺪازه ﺑﺪن ﺣﺪود 2/2 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ، رﻧﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺪه ﻗﻬﻮه اي ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻴﺎه ﺑﺎ اﻧﻌﻜﺎس ارﻏﻮاﻧﻲ ﻣﺘﺎﻟﻴـﻚ،
ﺑﻨﺪ اول ﺷﺎﺧﻚ در ﺳﻄﺢ ﺷﻜﻤﻲ ﭘﻬﻦ ﺷﺪه ، ﻃﻮل ﺑﻨﺪ اول ﺷﺎﺧﻚ 9/2 ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺮض آن؛ ﻃﻮل ﺑﻨﺪ دوم
ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺎﺧﻚﻋﺮض 8/آن 1و 2 ﺑﺮاﺑﺮ اوﻟﻴﻦ ﺑﻨﺪ ﻓﻮﻧﻴﻜﻮل اﺳﺖ . ﻃﻮل ﺑﺎل 3/2 ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺮض ﺑﺎل، رﮔﺒـﺎل
زﻳﺮ ﻛﻨﺎري ﺑﺎل ﺑﺎ 22 ﻣﻮ، ﻃﻮل رﮔﺒﺎل زﻳﺮ ﻛﻨﺎري، ﻛﻨﺎري و ﭘﺲ ﻛﻨﺎري ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ 9/5، 9/0 و 0/8
ﺑﺮاﺑﺮ ﻃﻮل رﮔﺒﺎل اﺳﺘ ﺑﺎﺷﺪﻴ ﮕﻤﺎ ﻣﻲ . ﺑﺎل ﺟﻠﻮ در ﻣﺜﻠﺖ ﻗﺎﻋﺪه اي ﺷﻔﺎف ﺑﺎ ﻧﻮارﻫﺎي ﻋﺮﺿﻲ ﺗﻴـﺮه (32).
ﻧا ﻪﻳﻦ ﮔﻮ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻓﻘـﻂ از ﭼـﻴﻦ و از روي ﺷﭙﺸـﻚ ﻏـﻮل آﺳـﺎي Drosicha contrahens
1858 از ,Walker ﺧــﺎﻧﻮاده Margarodidae ﺟﻤــﻊ آوري و ﮔــﺰارش ﺷــﺪه ﺑــﻮد(32 ). اﻳــﻦ ).
ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر از اﻳﺮان ﮔﺰارش ﻣﻲ ﺷـﻮد و اﻳـﻦ دوﻣـﻴﻦ ﮔـﺰارش از وﺟـﻮد اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ در
دﻧﻴﺎﺳﺖ و ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ S. prunastri و ﮔﻴﺎه ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ، ﮔﺰارش ﻫـﺎي ﺟﺪﻳـﺪي ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان
ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎي ﺟﺎﻧﻮري و ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ زﻧﺒﻮر در دﻧﻴﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ . .
-ب ﻫﻴﭙﺮﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎ:
ﻫﻴﭙﺮﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ1 ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ روي ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎي دﻳﮕﺮ زﻧـﺪﮔﻲ
ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻔﻴﺪ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ2 را ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨـﺪ . ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ و ﺑﺮرﺳـﻲ
ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﺒﺎرزه ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ ﻋﻠﻴﻪ آﻓﺎت از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋه اي ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ . در .
ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه روي دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﭙﺸـﻚ S. prunastri روي ﺑـﺎدام وﺣﺸـﻲ در ﻣﻨﻄﻘـﻪ
1-Secondary parasitoid 2-Primary parasitoid www.SID.ir Archive of SID
ﻣﻴــﺎن ﺟﻨﮕــﻞ ﻓﺴــﺎ 2 ﻧﺒــﻮرﮔﻮﻧــﻪ ز ﻫﻴﭙــﺮ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴــﺪ ﻣﺘﻌﻠــﻖ ﺑــﻪ 2 ﺧــﺎﻧﻮاده Aphelinidae و
Pteromalidae ﺟﻤﻊ آوري و ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ . .
1 -ﺧﺎﻧﻮاده Aphelinidae
Marietta picta (Andre, 1878) ﺗﻤﺎم ﺑﺪن ﺣﺸﺮه ﻛﺎﻣﻞ داراي ﻧﻮارﻫﺎي رﻧﮕﻲ ﺗﻴﺮه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ آن را آﺳـﺎن ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ . در اﻳـﻦ .
زﻧﺒﻮر دو ﺷﻜﻠﻲ ﺟﻨﺴﻲ ﺑﺎرزي وﺟﻮد دارد ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﻓﺮاد ﻧﺮ داراي ﺑﺎل ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮده و ﻗـﺎدر
ﺑﻪ ﭘﺮواز ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎده ﻫﺎ داراي ﺑﺎﻟﻬﺎي رﺷﺪ ﻛﺮده ﺑﻮده و ﻧﻘﺶ و ﻧﮕﺎرﻫﺎي ﺗﻴﺮه روي آن ﺑﻪ
وﺿﻮح ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ. ﺷﺎﺧﻚ در ﺣﺸﺮات ﻣﺎده داراي ﻧﻮارﻫﺎي ﺗﻴﺮه رﻧﮓ ﺑﻮده ، در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ در ﻧﺮﻫﺎ ﺑـﻪ
رﻧﮓ روﺷﻦ و ﻓﺎﻗﺪ ﻟﻜﻪ اﺳﺖ . ﭘﻨﺠﻪ ﭘﺎ 5 ﺑﻨﺪي و اوﻟﻴﻦ ﺑﻨﺪ ﭘﻨﺠﻪ در ﭘﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ و ﻋﻘﺒﻲ ﺑـﻪ اﻧـﺪازه دو
ﺑﻨﺪ ﺑﻌﺪي اﺳﺖ. اﻧﺪازه ﺧﺎر ﺳﺎق ﭘﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ در ﺣﺪود ﻧﺼﻒ اوﻟﻴﻦ ﺑﻨﺪ ﭘﻨﺠﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺷﻜﻢ ﭘﻬﻦ و در
اﻧﺘﻬﺎ ﮔﺮد ﺷﺪه اﺳﺖ (25 .)
اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ اوﻟﻴﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي ﻧﺮم ﺗـﻦ، ﺷﭙﺸـﻚ ﻫـﺎي
ﺳﭙﺮدار، ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي آردآﻟﻮد، ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺎﻟـﻚ ﻫـﺎ، Aphididae، Aleyrodidae ، Aclerdidae ،
،Psyllidae ، Kermesidae ، Eriococcidae Asterolecaniidae و Triozidae ﻣــﻲ
ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ از روي ﮔﻮﻧﻪ ﻫـﺎي زﻧﺒﻮرﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔـﻲ ا ز ﺧـﺎﻧﻮاده ﻫـﺎي
Pteromalidae ، Eulophidae ، Encyrtidae ، Braconidae و Signiphoridae از 30
ﻛﺸﻮر ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ (28 ). ).
2ﺧﺎﻧﻮاده - Pteromalidae
زﻧﺒﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎ ﺣﺪود 3 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﻃﻮل و ﺑﺪن ﻣﺤﻜﻢ و ﺳﺨﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ رﻧﮓ ﻣﺘﺎﻟﻴﻚ ﻳـﺎ ﺑـﺮاق
دارﻧﺪ. ﭘﻨﺠﻪ ﭘﺎي ﺟﻠﻮ و ﺑﻨﺪ ﻋﻘﺐو 5ﺷ ﺧﻚ ﺎ 8 ﺗﺎ ﺑﻨﺪ 13 دار . د در اﺷﻜﺎل ﺑﺎﻟﺪار ﻃﻮل رﮔﺒﺎل ﻛﻨﺎري
ﺑﺎل ﺟﻠﻮ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﺮض آن اﺳﺖ و رﮔﺒﺎل ﭘﺲ ﻛﻨﺎري و اﺳﺘﻴﮕﻤﺎل ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ و رﺷـﺪ ﻛـﺮده
ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺷﻜﻢ ﺑﻴﻀﻲ ﻳﺎ ﮔﺮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺎﻗﺪ ﺳﺎﻗﻪ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ. ﭘﺎﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻠﻨﺪ و ﻗﻮي ﻧﻴﺴﺖ و ﺳﺎق
www.SID.ir Archive of SID
ﭘﺎي ﻋﻘﺐ داراي ﻳﻚ ﻣﻬﻤﻴﺰ اﺳﺖ (20، 25 و 27 ). اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺎ ﺟﻨﺲ 588 و 3506 ﮔﻮﻧﻪ
در 31 زﻳﺮ ﺧﺎﻧﻮاده، داراي ﺗﻨﻮع وﺳﻴﻌﻲ در زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ . در اﻳـﻦ ﺧـﺎﻧﻮاده رﻓﺘﺎرﻫـﺎي اﻧﻔـﺮادي 1 و
ﺗﺠﻤﻌﻲ، ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ، ﭘﺎرازﻳﺘﻴﺴﻢ اوﻟﻴﻪ و ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ و ﺣﺘﻲ ﺷﻜﺎرﮔﺮي دﻳﺪه ﻣـﻲ ﺷـﻮد
.( .( 27)
Pachyneuron muscarum (Linnaeus, 1758) ﺳﺮ ﻓﺎﻗﺪ ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ ﻣﺎﻻر2 ﻣﺸﺨﺺ، ﻟﺒﻪ ﻗﻄﻌﻪ زﻳﺮ ﭘﻴﺸـﺎﻧﻲ 3 داراي ﻓﺮورﻓﺘﮕـﻲ ﻛـﻢ ﻋﻤـﻖ، آرواره ﺑـﺎﻻ
دﻧﺪاﻧﻪ، داراي 4ﺷﺎﺧﻚ ﺑﻨﺪي 13 ﺑﺎ 2 ﻳﺎ 3 ﺑﻨﺪ ك4، ﺳﻴﻨﻪ ﻣﻴﺎﻧﻲ داراي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻨﺪي ﻛـﻪ از ﺧﻄـﻮط
ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد، ﻣﻴﺎن ﮔﺮده داراي ﺷﻴﺎر ﮔﺮده اي ﻧﺎﻗﺺ، ﺑﺎل ﺟﻠﻮ ﺑﺎ رگ ﻛﻨﺎري ﺿﺨﻴﻢ ﺗـﺮ از
رگ اﺳﺘﻴﮕﻤﺎل و ﭘﺲ ﻛﻨﺎري و در اﻧﺘﻬﺎ ﻛﻤﻲ ﭘﻬﻦ ﺷﺪه، ﻃﻮل رگ ﻛﻨﺎري و اﺳـﺘﻴﮕﻤﺎل ﺑﺮاﺑـﺮ اﺳـﺖ،
ﮔﻮﻧﻪ ﺻﺎف وﻟﻲ ﭘﻬﻦ و در ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﺐ زاوﻳﻪ داري در آﻣﺪه اﺳﺖ(21 ). ).
ﺟﻨﺲ Pachyneuronداراي 50 ﮔﻮﻧﻪ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ. اﻏﻠﺐ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﻫﻴﭙﺮﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺷـﺘﻪ
ﻫﺎي Aphididae و دﻳﮕﺮ ﻧﺎﺟﻮرﺑـﺎﻻن ﺷـﻴﺮه ﺧـﻮار ﮔﻴـﺎﻫﻲ (Coccoidea و Psylloidea ) روي )
ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ آﻧﻬﺎ از ﺧﺎﻧﻮاد ﻫﺎي Aphelinidae ، Braconidae و Encyrtidae ﻫﺴﺘﻨ . ﺪ
ﻫﻤﭽﻨـــﻴﻦ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴـــﺪ اوﻟﻴـــﻪ ﻳـــﺎ ﺛﺎﻧﻮﻳـــﻪ ﺷـــﻜﺎرﮔﺮﻫﺎي اﻳـــﻦ آﻓـــﺎت ﺷـــﺎﻣﻞ Syrphidae و
Chamaemyidae از راﺳﺘﻪ دوﺑﺎﻻن، Coccinellidae از ﺳﺨﺖ ﺑﺎﻟﭙﻮﺷـﺎن و Chrysopidae از
راﺳﺘﻪ ﺑﺎﻟﺘﻮرﻳﻬﺎ5 (ﻫﺴﺘﻨﺪ 20 و 21 ). زﻧﺒﻮر ﻫﻴﭙﺮ ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ P. muscarum از ﺑﻴﺶ از 30ﻛﺸـﻮر
اروﭘﺎﻳﻲ و آﺳـﻴﺎﻳﻲ ﮔـﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ و روي ﺧـﺎﻧﻮاده ﻫـﺎي ﻣﺘﻌـﺪدي ﻣﺜـﻞ Coccinellidae ،
Pseudococcidae ،Coccidae ، Aphididae ، Cecidomyiidae ، Agromyzidae و
Psyllidae ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ اوﻟﻴﻪ و زﻧﺒﻮرﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻫـﺎي Encyrtidae ،Aphelinidae ،
Eulophidae و Trichogrammatidae ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﮔﺰارش ﺷـﺪه اﺳـﺖ (20 و
1-Solitarism 1-Malar 2-Clypeus 3-Anelli 4-Neuroptera www.SID.ir Archive of SID
27). ﻧﻘﺶ ﻫﻴﭙﺮﭘﺎرازﻳﺘﻲ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﺬﻛﻮر روي ﺷﭙﺸﻚ آرد آﻟﻮد ﺟﻨﻮب ﺗﻮﺳـﻂ ﺑﻨـﻲ ﻋـﺎﻣﺮي (3 )ﻣـﻮرد )
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ . اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه زﻧﺒﻮرﻫﺎي ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴﺪ ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ
ﺑﺎدام وﺣﺸﻲ ﺑﻬﺎردر ﻓﺼﻞ و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻴـﺎن ﺟﻨﮕـﻞ ﻓﺴـﺎ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻻروﻫـﺎي زﻧﺒﻮرﻫـﺎ ي
ﭘﺎرازﻳﺘﻮﻳﻴﺪ از ﺧﺎﻧﻮاده را Encyrtidaeﭘﺎرازﻳﺘ .ﻣﻲ ﻛﻨﺪﻪ .ﻣﻲ ﻛﻨﺪ را ﭘﺎرازﻳﺘ
-ج :ﺷﻜﺎرﮔﺮﻫﺎ :ﺷﻜﺎرﮔﺮﻫﺎ -ج
در ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺟﻬﺖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻜﺎرﮔﺮﻫﺎي ﺷﭙﺸﻚ ﻧﺮم ﺗﻦ S. prunastri ﻣﻨﻄﻘـﻪ در در
ﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻞ ﻓﺴﺎ 3 ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻔﺸﺪوزك ﺟﻤﻊ آوري و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﮔﺮدﻳﺪ . .
ﺧﺎﻧﻮاده Coccinellidae
اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺧﺎﻧﻮاده Cucujoidea از راﺳﺘﻪ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﻟﭙﻮﺷﺎن اﺳﺖ. ﺑﺪن ﺣﺸﺮات ﻛﺎﻣﻞ
اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﻀﻮي ﺗﺎ ﮔﺮد، ﻣﺤﺪب، ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﻀﻮي ﻛﺸـﻴﺪه ﺑـﺎ ﺗﺤـﺪب ﻛـﻢ، در اﻧـﺪازه ﻫـﺎي
ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻃﻮل 8/0 ﺗﺎ 18 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﻲ ﺑـﺪن ﺧﻤﻴـﺪه، ﻣﺤـﺪب ﺗـﺎ
ﺣﺪودي ﺑﺮاق و ﺳﺨﺖ و ﻳﺎ از ﻣﻮﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺧﻤﻴﺪه ﭘﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖﺷﺎﺧﻚ (23). ﻣﻌﻤﻮﻻً 11ﺑﻨـﺪي
وﻟﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد 10، 9، و8 ﺎ ﻳ 7 ﺑﻨﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺷﻜﻞ ﻣﻔﺎﺻـﻞ ﺷـﺎﺧﻚ ﻣﺘﻨـﻮع ﺑـﻮده و
ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻨﺪﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺷﺎﺧﻚ ﺿﺨﻴﻢ ﺷﺪه و ﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﭼﻤﺎﻗﻲ ﺷـﻜﻞ ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﻨﺪ (22 ).ﻗﻄﻌـﺎت ).
دﻫﺎﻧﻲ ﺳﺎﻳﻨﺪه ﺑﻮده و در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ رژﻳﻢ ﻏﺬاﻳﻲ ﻛﻔﺸﺪوزك ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﭘﻴﺶ ﮔﺮده ﻣﺤﺪب
و در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﺟﻠﻮﻳﻲ ﻋﺮﻳﺾ ﻛﻪ ﻗﺎﻋﺪه ﺳﺮ را ﻣ ﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﺳﻴﻨﻪ. ﭘﻴﺶ 1 در اﻛﺜﺮ ﺷـﻜﻞ ﻣﻮارد ﺑـﻮده Tو
داراي ﻳﻚ ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ در ﺑﺨﺶ ﻋﻘﺒﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲ ﺑﻴﻦ ﭘﻴﺶ راﻧﻲ2 ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺣﺎﻣﻞ ﺧﺎر ﭘﻴﺶ ﺧﺎر
ﺳﻴﻨﻪ اي3 (ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ 22). ﭘﻨﺠﻪ ﭘﺎ ﺳﻪ ﺑﻨﺪي اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ Novinini از و Scymnini ﻳﺎ 4
ﺑﻨﺪي ﻣﺜﻞ ﻳﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً از Lithophilinaeﻧﻮع ﻨﺪي 4 ﻣﺨﻔ ﻲﺑ 4ﺑﻨﺪي ﻳﺎ 3 دروﻏ ﻲ5 اﺳﺖ . ﻓﺮﻣﻮل ﭘﻨﺠﻪ . اﺳﺖ
ﭘﺎ 3-3-3 ﻳﺎ 4-4-4 در ﻫﺮ دو ﺟﻨﺲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻧﺎﺧﻦ ﻫﺎ ﺳﺎده ﻳﺎ دﻧﺪاﻧﻪ دار ﺑﻮده و ﺷﻜﻞ دﻧﺪاﻧـﻪ ﻫـﺎ
1-Prosternum 2-Intercoxal process 3-Prosternal carinae 4-Cryptotetramerous 5-Pseudotrimerous www.SID.ir Archive of SID
ﻣﺘﻨﻮع ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ (22 ). ﺷﻜﻢ 10 ﺑﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﻲ 8 ﺣﻠﻘﻪ و در ﺳﻄﺢ ﺷﻜﻤﻲ 5ﻳـﺎ 6
ﺣﻠﻘﻪ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﺮﻧﻴﺖ. 1 اول و دوم و ﻗﺎﻋﺪه اﺳﺘﺮﻧﻴﺖ ﺳﻮم از ﺳﻄﺢ ﺷﻜﻤﻲ ﺑﻬـﻢ ﺟـﻮش
ﺧﻮرده و اوﻟﻴﻦ اﺳﺘﺮﻧﻴﺖ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲ آورد. اﻳﻦ ﺣﻠﻘﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﺮﻧﻴﺖ ﺷﻜﻤﻲ ﺑـﻮده و
ﺣﺎﻣﻞ ﺧﻂ راﻧﻲ2 ﻳﺎ ﺧﻂ ﭘﺲ ﻛﻮﻛﺴﺎﻳﻲ3 ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﺪه ﺷـﻮد (22 ). ).
ﺗﻤــﺎﻣﻲ ﻛﻔﺸــﺪوزك ﻫــﺎي ﺟﻤــﻊ آوري ﺷــﺪه از روي ﺷﭙﺸــﻚ S. prunastri ﺑــﻪ زﻳــﺮ ﺧــﺎﻧﻮاده
.ﺗﻌﻠﻖ Chilocorinaeداﺷﺘﻨ ﺪ
Exochomus quadripustulatus (Linnaeus, 1758) ﺑﻪ ﻃﻮل 6/3 وﺗﺎ 8/4ﻋﺮض 85/2 ﺗﺎ 4 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ، ﺳﺮ و ﭘﻴﺶ ﮔﺮده ﺳﻴﺎه رﻧﮓ، ﺑﺎﻟﭙﻮش ﻫﺎ ﺑﻪ رﻧﮓ
ﺳﻴﺎه ﺑﺮاق و روي ﻫﺮ ﺑﺎﻟﭙﻮش دو ﻟﻜﻪ زرد ﻳﺎ ﻧﺎرﻧﺠﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻟﻜﻪ ﻓﻮﻗﺎﻧﻲ ﻛﺎﻣـﺎ ﺷـﻜﻞ و ﮔﻮﺷـﻪ
ﺑﺎﻻﻳﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺎﻟﭙﻮش را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﻟﻜﻪ دﻳﮕﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در وﺳـﻂ ﺑـﺎﻟﭙﻮش ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ
اﺳﺖ (33 .) ﻛﺮﻳﻮﺧﻴﻦ در ﺳﺎل 1326 اﻳﻦ ﺷـﻜﺎرﮔﺮ را از روي ﺷﭙﺸـﻚ Phenacoccus aceris
.Sign از ﺷــﻤﺎل ﻛﺸــﻮر ﮔــﺰارش ﻛــﺮده اﺳــﺖ (8 ). (رﺟﺒــﻲ 5) اﻳــﻦ ﻛﻔﺸــﺪوزك را از ﻣﻬــﻢ ﺗــﺮﻳﻦ
ﻛﻔﺸﺪوزك ﺷﻜﺎرﮔﺮ ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي زﻳﺎن آور روي درﺧﺘﺎن ﻣﻴﻮه ﺳﺮدﺳﻴﺮي ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ زﻣﺴﺘﺎن را ﺑﻪ
ﺻﻮرت ﺣﺸﺮه ﻛﺎﻣﻞ در ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ . زﻳﺴﺖ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻔﺸﺪوزك ﻣﺬﻛﻮر روي
ﺷﭙﺸﻚ آردآﻟﻮد ﺳﺮو در دﻣﺎي 2± 25 درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲ ﮔﺮاد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳـﻦ ﺑﺮرﺳـﻲ
ﻛﻔﺸﺪوزك ﻧﻘﺎﺑﺪار دو ﻟﻜﻪ اي در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻴﺮاز ﻳﻚ ﻧﺴﻠﻲ و داراي ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻳﺎﭘﻮز اﺟﺒﺎري در ﻓﺼﻞ
ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ و ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺮاﺣﻞ رﺷﺪي آن از ﺗﺨﻢ ﺗﺎ ﻇﻬﻮر ﺣﺸﺮه ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳـﻂ 47/34 روز
(ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ 10). اﻳﻦ ﻛﻔﺸﺪوزك ﺑﻪ ﺑﻴﺶ ازﺗﻌﺪاد 80 ﻋﺪ د در ﻣﺎﻫﻬﺎي ﺑﻬـﺎر، ﺗﺎﺑﺴـﺘﺎن و ﭘـﺎﺋﻴﺰ ﺟﻤـﻊ
.آوري ﺷﺪ .آوري ﺷﺪ
1-Sternite 2-Femoral line 3-Postcoxal line www.SID.ir Archive of SID Exochomus undulatus Weise, 1878 ﺑﻪ ﻃﻮل 3 ﺗﺎو 3/4 ﻋﺮض 4/2 ﺗﺎ 6/3 ﻣﻴﻠﻤﻴﺘﺮ، ﺑﺪن ﺑﻴﻀﻲ، ﻣﺤﺪب، ﺳﻄﺢ ﭘﺸﺘﻲ ﺑﺪن ﺑـﺮاق ﺑـﺪون
ﻣﻮ ، ﺳﺮ و ﭘﺮوﻧﻮﺗﻮم ﺳﻴﺎه، ﻗﻄﻌﺎت دﻫﺎن ، ﺷﺎﺧﻚ و ﭘﺎﻫﺎ ﻗﻬﻮهاي روﺷﻦ، ﺑـﺎﻟﭙﻮش ﺳـﻴﺎه ﺑـﺎ ﻟﻜـﻪ ﻫـﺎي
ﺷﻄﺮﻧﺠﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻟﻜﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻﻞ ﺷﺪه .اﻧﺪ ﺣﺪود 20 ﻋﺪد از اﻳﻦ ﻛﻔﺸﺪوزك در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن و ﭘﺎﻳﻴﺰ
از روي ﺷﭙﺸﻚ .ﺟﻤﻊ prunastri آوري .S ﺷ ﺪ
Chilocorus bipustulatus (Linnaeus, 1758) ﺣﺸﺮه ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻃﻮل 3 وﺗﺎ 5/4ﻋﺮض 4/2 ﺗﺎ 5/3 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ، ﺷﻜﻞ آن ﻧﻴﻢ ﻛﺮوي و ﺑﻪ ﻃـﻮر ﺑـﺎرزي
ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. رﻧﮓ ﺑﺪن از ﻗﻬﻮه اي ﺗﺎ ﻗﻬﻮه اي ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣﺰ و ﺣﺘﻲ ﺳﻴﺎه ﺗﻐﻴﻴ ﺮ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ . ﺑـﺪن . ﺮ ﻣﻲ ﻛﻨـﺪ
ﺷﻔﺎف، روي ﻫﺮ ﺑﺎﻟﭙﻮش ﺳﻪ ﻋﺪد ﻧﻘﻄﻪ ﮔﺮد ﺑﻪ رﻧﮓ ﻗﺮﻣﺰ روﺷﻦ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد. اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻛـﻪ در
ﻳﻚ ﺧﻂ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺮﺿﻲ در وﺳﻂ ﺑﺎﻟﭙﻮش ﻗﺮار دارﻧﺪ، ﮔﺎﻫﻲ دوﻋﺪد از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷـﺪه و
ﺟﻤﻌﺎً دو ﻟﻜﻪ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ دراز و دﻳﮕﺮي ﮔﺮد اﺳﺖ ﻣﺎﻳ. ﺷﺎﺧﻚ زرد ﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣﺰ ﺑﻮده و
ﻣﻮدار اﺳﺖ. ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺮﻳﻦ ﺷﻜﻢ و ﭘﺎﻫﺎ زرد ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ (5 .) اﻳـﻦ ﻛﻔﺸـﺪوزك ﺑـﻪ ﺗﻌـﺪاد
ﺑﻴﺶ از 100 ﻋﺪ د در ﻃﻮل ﻣﺎه ﻫﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن از روي ﺷﭙﺸﻚ ﻧـﺮم ﺗـﻦ ﺟﻤـﻊS. p runastriآوري
.ﺷﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﮔﺰارش رﺟﺒﻲ (5) اﻳﻦ ﻛﻔﺸﺪوزك در ﺳﺮاﺳﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻴﻮه ﺧﻴﺰ ﻛﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ داﺷـﺘﻪ و
ﻻرو و ﺣﺸﺮه ﻛﺎﻣﻞ آن از ﭘﻮره ﻫﺎي ﺳﻨﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺷﭙﺸـﻚ ﻫـﺎي ﺳـﭙﺮدار 1 و ﭘـﻮره ﻫـﺎي ﻣﺘﺤـﺮك
ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي ﻧﺮم ﺗﻦ2 .ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﺎﻓﻲ و ﻫﻤﻜﺎران (21) اﻳﻦ ﺣﺸﺮه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻜﺎرﮔﺮ ﺷﭙﺸﻚ
آردآﻟﻮد ﻣﺮﻛﺒﺎت (Planococcus citri (Risso از ﻣﺎزﻧﺪران ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ. ﻣﻬﺪﻳﺎن و ﻫﻤﻜـﺎران
(12 ) اﻣﻜـــﺎن ﭘـــﺮورش اﻧﺒـــﻮه آن را روي ﺳـــﭙﺮدار ﻗﻬـــﻮه اي ﻣﺮﻛﺒـــﺎت Chrysomphalus
.dictyospermi Morg و ﺷﭙﺸﻚ ﺳﻴﺎه زﻳﺘﻮن (.Saissetia oleae(Oliv ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗـﺮار
.دادﻧﺪ .دادﻧﺪ
1-Diaspididae 2-Coccidae www.SID.ir Archive of SID
ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري
ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﻴﻻزم ﻣﻲ داﻧ ﻢ از ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﺳﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ در زﻳﺮ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺸﺨﻴﺺ
ﻳﺎ ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﺣﺸﺮات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﺎﻳ .ﻢﻴ
دﻛﺘﺮM. B. Kaydan ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي ﻧﺮم ﺗﻦ از ﺗﺮﻛﻴﻪ، ﭘﺮوﻓﺴـﻮر Z. H. XUﻣﺘﺨﺼـﺺ
زﻧﺒﻮر ﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده از Encyrtidaeﭼـﻴﻦ، دﻛﺘـﺮ E. Guerrieri ﻣﺘﺨﺼـﺺ زﻧﺒﻮرﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده ﺧـﺎﻧﻮاده
از Encyrtidaeاﻳﺘﺎﻟﻴﺎ، دﻛﺘـﺮ A. Polaszek ﻣﺘﺨﺼـﺺ زﻧﺒﻮرﻫـﺎي هﺧـﺎﻧﻮاد Aphelinidae از
اﻧﮕﻠـﻴﺲ، ﭘﺮوﻓﺴـﻮر M. Doganlar ﻣﺘﺨﺼـﺺ زﻧﺒﻮرﻫـﺎي ﺧـﺎﻧﻮاده از Pteromalidae ﺗﺮﻛﻴـﻪ و
ﭘﺮوﻓﺴﻮر H. Fursch ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻛﻔﺸﺪوزك ﻫﺎ از آﻟﻤﺎن . .
ﻣﻨﺎ ﺑﻊ ﺑﻊ
1 - اﺳﻤﺎﻋﻴﻠﻲ، ﻣﺮﺗﻀﻲ. 1375. آﻓﺎت ﻣﻬﻢ درﺧﺘﺎن ﻣﻴﻮه اﻳﺮان، ﭼﺎپ ﺳﻮم، ﻣﺮﻛﺰ ﻧﺸﺮ ﺳﭙﻬﺮ،
ﺗﻬﺮان، 578 .ﺻﻔﺤ ﻪ
ﻫﻴﻢﺑﻬﺪاد، 2 -اﺑﺮ . ا 1363. آﻓﺎت درﺧﺘﺎن ﻣﻴﻮه اﻳﺮان، اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﺸﺎط اﺻﻔﻬﺎن، 841 .ﺻﻔﺤ ﻪ
3 - ﺑﻨﻲ ﻋﺎﻣﺮي، وﻟـﻲ اﻟـﻪ . 1375. ﺑﺮرﺳـﻲ زﻳﺴـﺖ ﺷﻨﺎﺳـﻲ دو ﮔﻮﻧـﻪ زﻧﺒـﻮر ﭘﺎرازﻳﺘﻮﺋﻴـﺪ
Anagyrus dactylopii و Anagyrus agraensis و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺎرآﻳﻲ آﻧﻬﺎ در ﻛﻨﺘﺮل ﺷﭙﺸـﻚ
آردآﻟﻮد ﺟﻨﻮب Nipaecoccus viridis ، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺣﺸﺮه ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻛﺸـﺎورزي،
داﻧﺸﻜﺪه ﻛﺸﺎورزي داﻧﺸﮕﺎه ﺷﻬﻴﺪ ﭼﻤﺮان اﻫﻮاز، 96 .ﺻﻔﺤ ﻪ
4 - رﺟﺒﻲ، ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ. 1365. ﺣﺸﺮات زﻳﺎن آور درﺧﺘﺎن ﻣﻴـﻮه ﺳﺮدﺳـﻴﺮي اﻳـﺮان، ﺟﻠـﺪ دوم
Lepidoptera ، اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﻓﺎت و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ، ﺗﻬﺮان، 207 .ﺻﻔﺤ ﻪ
رﺟﺒﻲ، 5ﻏﻼ - ﻣﺮﺿﺎ. 1368. ﺣﺸﺮات زﻳﺎن آور درﺧﺘﺎن ﻣﻴﻮه ﺳﺮدﺳـﻴﺮي اﻳـﺮان، ﺟﻠـﺪ ﺳـﻮم
Homoptera ، اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﻓﺎت و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ، ﺗﻬﺮان، 256 .ﺻﻔﺤ ﻪ
www.SID.ir Archive of SID
6 - رﺟﺒﻲ، ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ. 1370. ﺣﺸﺮات زﻳﺎن آور درﺧﺘـﺎن ﻣﻴـﻮه ﺳﺮدﺳـﻴﺮي اﻳـﺮان، ﺟﻠـﺪ اول
Coleoptera ، ﭼﺎپ دوم، اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺆﺳﺴـﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘـﺎت آﻓـﺎت و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬـﺎي ﮔﻴـﺎﻫﻲ، ﺗﻬـﺮان، 221
.ﺻﻔﺤﻪ .ﺻﻔﺤ
7 - ﻓﺮﺣﺒﺨﺶ، ﻗﺪرت اﻟﻪ. 1328. ﺷﭙﺸﻚ ﻫﺎي ﻧﺒﺎﺗﻲ، اﻧﺘﺸﺎرات آزﻣﺎﻳﺸـﮕﺎه آﻓـﺎت ﻧﺒـﺎﺗﻲ،
وزارت ﻛﺸﺎورزي، 50 .ﺻﻔﺤ ﻪ
8 - ﻛﺮﻳﻮﺧﻴﻦ، گ .ا. 1326. ﺷﭙﺸﻜﻬﺎي آردآﻟﻮد از ﺗﺤـﺖ ﺧـﺎﻧﻮاده Pseudococcinae
آﻓﺎت ﻧﺒﺎﺗﺎت ﺳﻮﺑﺘﺮوﭘﻴﻜﻲ در اﻳـﺮان و اﻧﮕﻠﻬـﺎي آ ﻧﻬـﺎ، ﻧﺸـﺮﻳﻪ آﻓـﺎت و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬـﺎي ﻧﺒـﺎﺗﻲ، ﺷـﻤﺎره 4،
آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اداره ﻛﻞ دﻓﻊ آﻓﺎت ﻧﺒﺎﺗﻲ، ﺗﻬﺮان، ﺻﻔﺤﻪ -17 .34 .
9 - ﻛﻮﺛﺮي، ﻣﺤﻤﺪ. 1326. ﺷﭙﺸـﻜﻬﺎي ﻧﺒـﺎﺗﻲ درﺧﺘـﺎن ﻣﻴـﻮه در اﻳـﺮان، ﻧﺸـﺮﻳﻪ آﻓـﺎت و
ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻧﺒﺎﺗﻲ، ﺷﻤﺎره 5، ﺻﻔﺤﻪ -44 . 51 .
10 - ﻟﻄﻔﻌﻠﻲ زاده، ﺣﺴﻴﻨﻌﻠﻲ. 1378 . ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑﻴﻮﻟـﻮژ ي ﻛﻔﺸـﺪوزك Exochomus quadripustulatus وﺗــﺄﺛﻴﺮ ﻏــﺬاﻫﺎي ﻣﺼــﻨﻮﻋﻲ ﺑــﺮ ﺑﻴﻮﻟــﻮژي، اﻛﻮﻟــﻮژي و رﻓﺘــﺎر آن در ﺷــﺮاﻳﻂ
آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ، ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﺣﺸﺮه ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻛﺸـﺎورزي، داﻧﺸـﻜﺪه ﻛﺸـﺎورزي داﻧﺸـﮕﺎه
ﺷﻴﺮاز، 136 .ﺻﻔﺤ ﻪ
11 - ﻣﺎﻓﻲ، ﺷﻌﺒﺎﻧﻌﻠﻲ، رﺟﺒﻲ، ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ و ﺟﻌﻔﺮي، ﻣﺤﻤـﺪ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ . 1377 .ﻣﻌﺮﻓـﻲ .
دﺷﻤﻨﺎن ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺷﭙﺸﻚ آردآﻟـﻮد ﻣﺮﻛﺒـﺎت Planococcus citri در ﻣﺎزﻧـﺪران، ﺧﻼﺻـﻪ ﻣﻘـﺎﻻت
ﺳﻴﺰدﻫﻤﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﮔﻴﺎه ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان، آﻣﻮزﺷﻜﺪه ﻛﺸﺎورزي ﻛﺮج، ﺻﻔﺤﻪ .153 .
12 - ﻣﻬﺪﻳﺎن، ﻛﺎﻣﺮان، ﺻﺤﺮاﮔﺮد، اﺣﺪ و ﺣـﺎﺟﻲ زاده، ﺟﻠﻴـﻞ .ﺑﺮرﺳـﻲ 1377.اﻣﻜـﺎن
ﭘـﺮورش اﻧﺒـﻮه ﻛﻔﺸـﺪوزك ﻧﻘﺎﺑـﺪار دو ﻟﻜـ ﻪ اي Chilocorus bipustulatus ، ﺧﻼﺻـﻪ ﻣﻘـﺎﻻت
ﺳﻴﺰدﻫﻤﻴﻦ ﻛﻨﮕﺮه ﮔﻴﺎه ﭘﺰﺷﻜﻲ اﻳﺮان، آﻣﻮزﺷﻜﺪه ﻛﺸﺎورزي ﻛﺮج، ﺻﻔﺤﻪ 248 . .
www.SID.ir Archive of SID 13 - Al-Rawy, M.A., Kaddour, I.K. & Al-Omar, M.A. 1977. The present status of the spherical mealybug, Nipaecoccus vastator (Maskell) (Homoptera: Pseudococcidae). Bul. Biol. Res. Cent. (Baghdad) 8: 3-15. 14- Ben-Dov, Y. 1968. Occurrence of Sphaerolecanium prunastri (Fonscolombe) in Israel and description of its hitherto unknown third larval instar. Annales des Epiphyties 19: 615-621. 15 - Ben-Dov, Y. & Hodgson, C.J. 1997. Soft Scale Insects - Their Biology, Natural Enemies and Control. Vol.7A Elsevier, Amsterdam & New York. 452 pp. 16- Ben-Dov, Y. & Hodgson, C.J. 1997. Soft Scale Insects - Their Biology, Natural Enemies and Control. Vol.7B. Elsevier, Amsterdam & New York. 442 pp. 17- Ben-Dov, Y., R. Miller , and A. P. Gibson. 2007. Scale Net.http://www.sel.barc. usda.gov/scalenet. 18- Bodenheimer, F.S. 1953. The Coccoidea of Turkey III. Revue de la Faculté des Sciences de l'Université d'Istanbul (Ser. B) 18: 91-164 19- Borchsenius, N.S. 1950. [Mealybugs and Scale Insects of USSR (Coccoidea).] (In Russian). Akademii Nauk SSSR, Zoological Institute, Moscow. 32: 250 pp. 20 - Borror, D. J., Tripelhorn, C. A. and Johnson, N. F. 1989. An Introduction to the Study of Insects. 6th ed, Saunders college publication, 875 pp. 21- Boucek, Z. and Raspulus, J. Y. 1991. Illusterated Key to West Palaearctic Genera of Pteromalidae. INRA, Paris, 140 pp. 22 - Gordon, R. D. 1985. The Coccinellidae of American North of Mexico. J. New York Ent. Soc., 93 : 1-912. 23 - Hodek, I. 1973. Biology of Coccinellidae. W. Junk, The Hague/ Czecholovakian Academy of Sciences, Prague. 260 pp.
www.SID.ir Archive of SID 24- Hoffmann, C.; Schmutterer, H. 2003, Contribution to the fauna of south-German scale insect antagonists (Coccina). Entomologische Nachrichten und Berichte 47(3/4):161 25- Medvedev, G.S.(Eds) 1988. Keys to the insects of the European part of the USSR. Hymenoptera II. Opred.Nasek.Evrop.Chasti SSSR. Nauka Publishers. 1341pp. 26 - Moore, D. 1988. Agents used for biological control of mealybugs (Pseudococcidae). Bicontrol News and Information, 9 (4): 209-225. 27 - Noyes, J.S. 2007. Universal Chalcidoidea Database. World Wide Web electronic publication. www.nhm.ac.uk/entomology/chalcidoids/index.html 28 - Noyes, J.S. & Hayat, M. 1994. Oriental mealybug parasitoids of the Anagyrini (Hymenoptera: Encyrtidae) CAB International, Wallingford, UK, 554 pp. 29 - Prinsloo, G.L. 1984. An illustrated guide to the parasitic wasps associated with citrus pests in the Republic of South Africa. Science Bulletin (Department of Agriculture, Republic of South Africa) (402): 1- 19. 30 - Trjapitzin, V.A. 1973. The classification of the family Encyrtidae (Hymenoptera, Chalcidoidea). Part 1. Survey of the systems of classification The subfamily Tetracneminae Howard, 1892. Entomological Review, Washington 52:118-125. 31 - Viggiani, G. 1984. Bionomics of the Aphelinidae. Annual Review of Entomology 29:257-276. 32- Xu, Z. 2002, Revision of the genus Microterys Thomson (Hymenoptera: Encyrtidae) of China. Zoologische Mededelingen, Leiden 76(17):215,226-227 33 - Yazdani, A. 1990. The coccinellids (Col.; Coccinellidae) fauna of Fars rovince. M.Sc. Thesis, Shiraz Univ., 145 pp.
www.SID.ir Archive of SID
Natural enemies of Sphaerolecanium prunastri (Hem., Coccidae)
in Mian jangle of Fasa M. Fallahzadeh1 & N. Saghaei2 1- Department of Entomology, Islamic Azad University, Jahrom Branch. 2- Department of Plant Protection, Islamic Azad University, Marvdasht Branch. Abstract Investigation to identify soft scale insects on Amygdalus scoparia Spach and their natural enemies was carried out in Mian-jangle of Fasa (Fars province-Iran) during 2007. Results showed that one species was active on A. scoparia named Sphaerolecanium prunastri (Boyer de Fonscolombe)(Hemiptera, Coccidae). The damage of the pest has increased on wild almond trees in Mian-jangle of Fasa during recent years. High reproductive potential and wide distribution of pest and chemical control problems have led to a greater need to use natural enemies as IPM programs. Three parasitoid wasps, two hyperparasitoids and three predators were identified on S. prunastri as followed: Parasitoids: Hymenoptera, Aphelinidae, Coccophaginae 1- Coccophagus semicircularis (Förster, 1841) Hymenoptera, Encyrtidae, Discoidini 2- Discodes coccophagus (Ratzeburg, 1848) 3- Microterys drosichaphagus Xu, 2002 Hyperparasitoids: Hymenoptera, Aphelinidae 4- Marietta picta (Andre, 1878) Hymenoptera, Pteromalidae
www.SID.ir Archive of SID 5- Pachyneuron muscarum (Linnaeus, 1758) Predators: Coleoptera, Coccinellidae, Chilocorinae 6- Exochomus quadripustulatus (Linnaeus, 1758) 7- Exochomus undulatus Weise, 1878 8- Chilocorus bipustulatus (Linnaeus, 1758) According to the literatures, Discodes coccophagus (Ratzeburg, 1848) is new record as genus and species level and Microterys drosichaphagus is new species record for Iranian fauna. The relationship between these parasitoids and their plant host, A. scoparia, are newly reported. Fauna of natural enemies on S. prunastri in Mian-jangle wild almond trees is so rich and could control the pest.
Key Words: Soft scale insects, Predators, Parasitoids, Mian-jangle of Fasa, Amygdalus scoparia
www.SID.ir