NR 69/89 PAZDZIERNIK 2019 r. 11 listopada zapraszamy wszystkich mieszkańców Gminy Wojciechów do udziału w obchodach Narodowego Święta Niepodległości. Tegoroczna uroczy- stość rozpocznie się o godz. 9.30 mszą św. w intencji Ojczyzny, która odbę- dzie się w Kościele Parafialnym w Wojciechowie. Po mszy wszyscy zebrani, przeprowadzeni przez Orkiestrę Dętą, udadzą się pod pomnik Tadeusza Kościuszki, aby oddać hołd bohaterom, którzy polegli w walce o wolną Polskę.

Jak co roku zachęcamy również by uczcić to Święto poprzez wywieszenie na swoich posesjach flag państwowych.

Gmina Wojciechów należy do: Opracowanie: Gminny Ośrodek Kultury w Wojciechowie Wojciechów 9 24-204 Wojciechów, tel. 81 517 72 10, 81 517 76 22 e-mail: [email protected], kowale@[email protected] www.gokwojciechow.pl, www.kowale.com.pl www.zielonypierscien.eu www.kraina.org.pl

W numerze: : Informacje o pracach Rady Gminy, Działania w gminie Wojciechów – czerwiec-październik 2019, Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu w Gminie Wojciechów!, Festiwal Nauki, Laureaci Konkursu Plastycznego, Klasy VI-VIII na Lubelskim Festiwalu Nauki, Uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego 2019, Kolorowe lekcje chemii, Lubelski Festiwal Nauki, Powitanie jesieni na Mazurach, „Między nami Pokoleniami”, Wyjazd dzieci do Wojciechowa, Wakacyjny wyjazd dzieci, Kraina Lessowych Wąwozów „Polską Marką Turystyczną”, „Zakręceni kulturalnie – oferta warsztatowa dla mieszkańców gminy Wojciechów”, Dożynki Parafiano-Gminne Wojciechów 2019, Dożynki Powiatowe i Wojewódzkie Radawiec 2019, Projekt na finiszu… , Echo dzwonów, Relacja z obchodów 80-rocznicy Masowego Mordu w Szczuczkach, Wojciechowskie Święto Kowali. VIII KADENCJA RADY GMINY WOJCIECHÓW (2018 - 2023)

Od ostatniej sesji, która odbyła się 16 maja 2019 roku Rada Natomiast, co do statystyk policyjnych za 2018 rok, dotyczących Gminy Wojciechów VIII kadencji obradowała 4 razy. W tym okresie Gminy Wojciechów to przedstawiają się one następująco: radni podjęli 20 uchwał. • liczba wszczętych postępowań przygotowawczych 99; Sesje odbyły się: • liczba wykroczeń: 3 kradzieże, 2 uszkodzenia mienia, 16 19 czerwca, 4 lipca, 8 sierpnia i 12 września. wykroczeń przeciwko przepisom o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, X sesja Rady Gminy Wojciechów odbyła się 19 czerwca • liczba czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia: 36, • liczba wypadków drogowych 7, 2019 r. • liczba kolizji drogowych 28. Podczas obrad X sesji radni debatowali nad raportem o stanie W dalszej części posiedzenia Prezes Lokalnej Grupy Działania gminy. Od obecnej kadencji organów gminy stosuje się art. 28aa „Zielony Pierścień” Zbigniew Pacholik przedstawił sprawozdanie ustawy o samorządzie gminnym przewidujący obowiązek wójta z działalności organizacji. LGD „Zielony Pierścień” w okresie od przedstawienia raportu o stanie gminy w terminie do 31 maja. Doku- 24 września 2016r. do 10 maja 2019 r. zorganizowała i zakoń- ment ten obejmuje podsumowanie działalności wójta w poprzednim czyła 25 naborów wniosków w ramach, których do biura LGD roku, a w szczególności realizację polityk, programów i strategii, wnioskodawcy złożyli do oceny 255 wniosków. W 24 konkursach, uchwał rady gminy. Po debacie nad raportem radni głosowali nad w których Rada zakończyła ocenę wniosków zostały wybrane 154 udzieleniem wójtowi votum zaufania. W głosowaniu jawnym obecni projekty. Ocena przebiega dwuetapowo. Najpierw na poziomie na posiedzeniu radni jednogłośnie opowiedzieli się „ZA”. LGD a następnie w Urzędzie Marszałkowskim. Według danych W dalszej części sesji procedowano nad absolutorium. Również dotyczących wdrażania LSR (Lokalna Strategia Rozwoju) za okres i tu radni byli jednomyślni i udzielili wójtowi absolutorium. od 2016 r. do maja 2019 liczba projektów, które są planowane do 2022 roku wynosi 157, podpisano 89 umów, z których 47 zostało W trakcie X sesji Rady Gminy podjęte zostały poniższe uchwały: rozliczonych. Limit wsparcia to 9 mln zł. Wsparcie udzielone na • Nr X/50/19 uchwała zmieniająca uchwałę w sprawie zatwier- podstawie umów 5.334.119,01 zł w tym rozliczone 2.648.730,29 dzenia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania zł. Liczba projektów realizowanych lub zrealizowanych w ramach Problemów Alkoholowych na 2019 rok; inicjatywy LEADER przez podmioty z obszaru gminy Wojciechów • Nr X/51/19 w sprawie wyrażenia zgody na udzielenie bo- w latach 2017-2019 wyniosła 25, a kwota dofinansowania 972.948 nifikaty od opłaty jednorazowej z tytułu przekształcenia zł (Tabelka w załączeniu do protokołu). Dzięki wsparciu LGD prawa użytkowania wieczystego w prawo własności gruntów możliwa jest realizacja projektów ukierunkowanych aktywizację stanowiących własność Gminy Wojciechów; i integrację społeczną mieszkańców, które być może nigdy nie • Nr X/52/19 w sprawie dokonania zmian w budżecie gminy; miałyby szansy na dofinansowanie z innych programów. • Nr X/53/19 w sprawie udzielenia votum zaufania Wójtowi Rok 2018 był dla LGD „Zielony Pierścień” rokiem szczególnym Gminy; w uwagi na konieczność rozliczenia zaplanowanych w LSR wskaź- • Nr X/54/19 w sprawie rozpatrzenia i zatwierdzenia spra- ników. Dzięki osiągnięciu wysokich wskaźników organizacja otrzy- wozdania finansowego wraz ze sprawozdaniem Wójta Gminy mała od Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dodatkowe środki Wojciechów z wykonania budżetu za 2018 rok; w wysokości 11% budżetu, tj. 990 tys. zł. Zgodnie z wytycznymi • Nr X/55/19 w sprawie udzielenia absolutorium Wójtowi Ministerstwa będą mogły być przeznaczone wyłącznie na projekty Gminy Wojciechów z tytułu wykonania budżetu za 2018 rok; dotyczące rozwoju lokalnej przedsiębiorczości.

XI sesja Rady Gminy Wojciechów odbyła się 4 lipca Podczas XI sesji radni podjęli następujące uchwały: • Nr XI/56/19 w sprawie odstępstwa od zakazu spożywania 2019 r. napojów alkoholowych w miejscach publicznych na terenie Była to sesja poświęcona informacjom o stanie bezpieczeństwa gminy Wojciechów; na terenie gminy Wojciechów oraz sprawozdaniu z działalności • Nr XI/57/19 w sprawie ustalenia planu sieci publicznych szkół Lokalnej Grupy Działania „Zielony Pierścień. podstawowych prowadzonych przez Gminę Wojciechów oraz W pierwszej części zaproszeni na obrady goście w osobach Zastęp- określenia granic obwodów publicznych szkół podstawowych ca Komisariatu Policji w Bełżycach Jarosław Jamrowski, Dowódca mających siedzibę na obszarze gminy Wojciechów; Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej w Bełżycach Adam Pietrzak oraz • Nr XI/58/19 w sprawie określenia wysokości opłat za korzy- Komendant Gminny OSP Paweł Kowalski przedstawili informacje stanie z wychowania przedszkolnego w oddziałach przed- o stanie bezpieczeństwa. szkolnych przy szkołach podstawowych, dla których organem Jeśli chodzi o bezpieczeństwo przeciwpożarowe to w roku 2018 prowadzącym jest Gmina Wojciechów; jednostki OSP z Gminy Wojciechów wyjeżdżały do 65 zdarzeń. • Nr XI/59/19 w sprawie powołania zespołu ds. zaopiniowania Były to między innymi pożary, miejscowe zagrożenia czy zabez- kandydatów na ławników; pieczenia imprez masowych i innych. Łącznie z budżetu gminy • Nr XI/60/19 w sprawie zasięgnięcia od Komendanta Wo- na te zdarzenia jednostkom wypłacono ekwiwalent w kwocie 15 jewódzkiego Policji w Lublinie informacji o kandydatach 241 zł. Jednostki OSP zabezpieczały takie imprezy i uroczystości na ławników; jak: Kowale, Dożynki gminne i uroczystości kościelne. Strażacy • Nr XI/61/19 w sprawie zasad i trybu przeprowadzania z naszej gminy po raz kolejny wzięli udział w biegu po schodach konsultacji z mieszkańcami Gminy Wojciechów; tzw. Bieg na Szczyt - Rondo 1, gdzie zajęli 2 miejsce (Paweł Jośko/ • Nr XI/62/19 w sprawie dokonania zmian w budże- Paweł Kowalski). cie gminy.

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 3 XII sesja Rady Gminy Wojciechów odbyła się 8 sierp- odpady zielone i inne bioodpady, odpady wielkogabarytowe, zu- nia 2019 r. żyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz odpady budowlane. Radni głosowali nad następującymi uchwałami: Odpady pochodzące z frakcji suchej są segregowane na najczęściej 8 • Nr XII/63/19 zmieniająca uchwałę w sprawie zatwierdzenia rodzajów, a następnie przekazywane do recyklingu, a pozostałość, Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Proble- jako substrat paliwa alternatywnego. Odpady pochodzące z frakcji mów Alkoholowych na 2019 rok; mokrej również są segregowane, rozdrabniane a następnie trafiają • Nr XII/64/19 w sprawie dokonania zmian w budżecie gminy; do bioreaktorów gdzie poddawane są wstępnemu rozkładowi. • Nr XII/65/19 w sprawie udzielenia pomocy finansowej Tak przygotowane odpady trafiają na składowisko. Zakład poza Gminie Modliborzyce na usuwanie skutków nawałnicy. segregacją śmieci zajmuje się również produkcją surowców paliw alternatywnych i kompostu z odpadów. W zakładzie zatrudnionych jest 65 osób – praca jest zorganizo- XIII sesja Rady Gminy Wojciechów odbyła się wana w systemie dwuzmianowym. 12 września 2019 r. Jednym z punktów sesji, jak co roku we wrześniu było omówienie W XIII posiedzeniu Rady Gminy Wojciechów uczestniczył nowy spraw z zakresu oświaty, w szczególności organizacji roku szkolnego prezes Zakładu Zagospodarowania Odpadów Komunalnych w Beł- 2019/2020. W obradach udział wzięli dyrektorzy wszystkich szkół, życach, który przedstawił informację o funkcjonowaniu Zakładu których organem prowadzącym jest Gmina Wojciechów. oraz sprawach związanych z odbiorem odpadów komunalnych. Zakład Zagospodarowania Odpadów Komunalnych przy ulicy W trakcie XIII sesji Rady Gminy podjęte zostały poniższe uchwały: Przemysłowej 35 A został wybudowany z inicjatywy Celowego • Nr XIII/66/19 zmieniająca uchwałę w sprawie uchwalenia Związku Gmin województwa lubelskiego „Proekob” z siedzibą Regulaminu wynagradzania nauczycieli zatrudnionych w Bełżycach 7 czerwca 2013 roku (wmurowanie kamienia). w szkotach prowadzonych przez Gminę Wojciechów; Udziałowcami jest 15 gmin zrzeszonych w Celowym Związku • Nr XIII/67/19 w sprawie wyrażenia zgody na sprzedaż Gmin „Proekob” z siedzibą w Bełżycach, tj.: Bełżyce, Bychawa, nieruchomości gruntowej oznaczonej numerem 1494/6, Chodel, Jabłonna, Jastków, Józefów nad Wisłą, Konopnica, Krzczo- położonej w obrębie Wojciechów, stanowiącej własność nów, Łaziska, Nałęczów, Opole Lubelskie, Poniatowa, Wojciechów, Gminy Wojciechów; Wysokie i Zakrzew. • Nr XIII/68/19 w sprawie wyrażenia zgody na sprzedaż Całkowity koszt inwestycji to blisko 45 mln złotych w oparciu nieruchomości gruntowej niezabudowanej, stanowiącej o środki Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata mienie komunalne Gminy Wojciechów; 2007-2013, Działanie 6. 1. Ochrona i kształtowanie środowiska, • Nr XIII/69/19 w sprawie określenia wzoru wniosku o wypłatę Priorytet VI: Środowisko i czysta energia: z czego unijne dofinan- dodatku energetycznego; sowanie to ponad 32 mln złotych. Pozostałą część środków wniosły • Nr XIII/70/19 w sprawie dokonania zmian w budżecie. gminy zrzeszone w Celowym Związku Gmin. Zakład prowadzi gospodarkę odpadami na obszarze zamieszkiwanym Transmisja online sesji Rady Gminy Wojciechów jest przez blisko 138 tys. mieszkańców powiatu lubelskiego, puławskiego dostępna na stronie Urzędu Gminy Wojciechów w zakładce i opolskiego. Przyjmuje ponad 30 rodzajów odpadów niebezpiecznych, Gmina-Rada Gminy. Wszystkie informacje dotyczące pracy i ponad 110 rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne. Rady Gminy Wojciechów, jak również materiały z obrad Zakład zajmuje się zbieraniem i transportem odpadów komu- tj.: protokoły, uchwały i sprawozdania umieszczone są pod nalnych powstałych w gospodarstwach domowych, wspólnotach adresem: www.wojciechow.esesja.pl mieszkaniowych i działalnościach gospodarczych z podziałem na Anna Śmigielska frakcje mokrą i suchą w workach. Ponadto zbierane są również Urząd Gminy Wojciechów

Działania w gminie Wojciechów – czerwiec-październik 2019

Szanowni Państwo, mieszkańcy Ziemi Wojciechowskiej, We wrześniu 2019 r. pozyskaliśmy (za darmo) z Zarządu Dróg podejmujemy dalsze działania, żeby krok po kroku rozwijać naszą Wojewódzkich w Lublinie 1 tys. ton gruzu betonowego, który zo- gminę. Chciałbym zwrócić Państwa uwagę na działania i zadania, stał skruszony i rozwieziony na drogi gminne w miejscowościach: które dzięki zaangażowaniu różnych środowisk udało się w ostatnim Góra (600 mb.) oraz Stasin (250 mb). Koszt kruszenia, transportu czasie (czerwiec - wrzesień 2019 r.) zrealizować: i rozrównania materiału na drogach wyniósł 33 tys. zł. Dodatkowo zakupiliśmy w Puławach 260 ton rozkruszonego gruzu betonowego. Utwardzanie dróg gminnych destruktem asfaltowym i kru- Został on rozwieziony i rozrównany na drogach gminnych w Górze szonym materiałem kamiennym (500 mb.), Palikijach Pierwszych (1000 mb.), Sporniaku (150 mb.) W czerwcu 2019 r. pozyskaliśmy (za darmo) z Zarządu Dróg oraz Starym Gaju (150 mb.). Koszt: ok. 27 tys. zł. Wojewódzkich w Lublinie 1,5 tys. ton destruktu asfaltowego. Mate- riał ten został rozłożony na drogach gminnych w miejscowościach: Rozstrzygnięcie naboru na drogi powiatowe i gminne w ra- Wojciechów Kolonia Piąta (900 mb.), Palikije Pierwsze (500 mb.), mach rządowego programu Fundusz Dróg Samorządowych Miłocin (900 mb.), Sporniak (250 mb.). Łącznie pokryto 10 tys. W połowie marca 2019 r. Wojewoda Lubelski – prof. Przemysław m2 gminnych. Koszt załadunku, transportu oraz prac związanych Czarnek oficjalnie ogłosił rozpoczęcie naboru wniosków w ramach z rozłożeniem materiału na drogach (rozkładarka, walec) wyniósł Funduszu Dróg Samorządowych w 2019 roku na zadania powiatowe ok. 53 tys. zł. i gminne. Dokumenty były przyjmowane do 15 kwietnia. W ramach

4 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 naboru wniosków Powiat Lubelski zgłosił do Funduszu zadanie pod że gmina nasza ma duże szanse na uzyskanie dofinansowania do nazwą „Przebudowa ciągu komunikacyjnego obejmującego drogi w/w przebudowy o wartości 50% kosztów inwestycji, tj. 2 mln powiatowe nr 2236L i 2238L poprawiająca bezpieczeństwo ruchu 999 tys. 509,00 zł. drogowego na terenie gminy Bełżyce i Wojciechów”. Wniosek dotyczy modernizacji ciągu drogowego Niezabitów – Łubki – Wojciechów Budowa dróg gminnych i Halinówka – Góra – Bełżyce na odcinku 3 km. Kosztorysowa W budżecie gminy na 2019 r. zaplanowane zostały środki na wartość tego zadania wynosi 5 mln 600 tys. zł. Poprzetargowa budowę dróg w miejscowościach: Miłocin (Czajki) – „Przebudowa wartość tego zadania to ok. 3 mln 200 tys. zł Zadanie to zostało drogi gminnej nr 106921L od km 0+000 do km 0+536 w miejsco- dofinansowanie z FDS na poziomie 80%. Gmina Wojciechów będzie wości Miłocin”, Miłocin – „Przebudowa drogi wewnętrznej (działka partycypowała w kosztach realizacji tego zadania na poziomie 10% nr 392) od km 0+000 do km 1+256 w miejscowości Miłocin”, Pali- wartości (ok. 330 tys. zł), drugie 10% będą pochodziły z budżetu kije Drugie (SHR) – „Przebudowa drogi na działce wewnętrznej nr Powiatu Lubelskiego. Realizacja inwestycji nastąpi w 2020 r. 1/6 w miejscowości Palikije Drugie, gm. Wojciechów na długości Gmina Wojciechów złożyła do Funduszu Dróg Samorządowych 200 m od km 0+000 do km 0+200 oraz Łubki – „Przebudowa w naborze kwietniowym 2019 r. dwa wnioski na drogi gminne: (1) drogi gminnej nr 106906L w miejscowości Łubki (dz. Nr 347/1 „Przebudowa drogi gminnej nr 112575L w miejscowościach Maszki i 347/2) gm. Wojciechów na długości 1306 m od km 0+000 do i Maszki k/Wojciechowa” na odcinku 990 m (na działkach nr 735 km 1+306”. i 793) oraz (2) „Przebudowa drogi gminnej nr 106917L w miejsco- Koszt „Przebudowy drogi gminnej nr 106921L od km 0+000 do wości Maszki, gm. Wojciechów na odcinku 990 m (na działkach nr km 0+536 w miejscowości Miłocin” wyniósł 118 tys. 336 zł, koszt 60 i 365). Obie drogi otrzymały dofinansowanie z FDS na poziomie „Przebudowy drogi wewnętrznej (działka nr 392) od km 0+000 do 70%. Kosztorysy inwestorskie obu dróg wynosiły odpowiednio: 761 km 1+256 w miejscowości Miłocin” wyniósł 206 tys. 100 zł. Koszt tys. 612,74 zł oraz 658 tys. 113, 58 zł. W wyniku przeprowadzo- „Przebudowy drogi na działce wewnętrznej nr 1/6 w miejscowości nego w sierpniu 2019 r. postępowania przetargowego wyłoniono Palikije Drugie, gm. Wojciechów na długości 200 m od km 0+000 do wykonawców tych inwestycji drogowych. Ich koszt po przetargu km 0+200” wyniósł 58 tys. 694 zł, natomiast koszt „Przebudowy znacznie zmalał i wyniósł odpowiednio: 417 tys. 174,18 zł oraz drogi gminnej nr 106906L w miejscowości Łubki (dz. Nr 347/1 356 tys. 653,20 zł. W związku z uzyskanym 70% dofinansowaniem, i 347/2) gm. Wojciechów na długości 1306 m od km 0+000 do km gmina Wojciechów przeznaczy na w/w zadania z budżetu gminy 1+306” wyniósł 299 tys. 591 zł. po 30% wartości, tj. ok. 125 tys. zł (na drogę nr 112575L) oraz W ramach środków własnych oraz przekazanych przez inne ok. 107 tys. zł (na drogę nr 106917L). W dniu 26 sierpnia 2019 samorządy na remont infrastruktury gminnej zniszczonej w wy- r., gmina złożyła kolejne dwa wnioski, w ramach Funduszu Dróg niku działań służb w rejonie przejścia trąby powietrznej wykonano Samorządowych, na drogi w miejscowościach Szczuczki – „Prze- „Przebudowę drogi gminnej nr 106924L (dz. nr 719) w miejsco- budowa drogi gminnej nr 106903L od km 0+000 do km 0+990 wości Palikije Pierwsze, odcinek długości 730 m, km rob. 0+000 w miejscowości Szczuczki” i Palikije Pierwsze – „Przebudowa drogi do km 0+730”. Koszt tego zadania wyniósł 156 tys. 055 zł. Na to wewnętrznej w miejscowości Palikije Pierwsze od km 0+000 do km zadanie nasza gmina uzyskała dofinansowanie m. in. z Urzędu 0+744”. Kosztorysy inwestorskie obu dróg wynoszą odpowiednio: Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego w kwocie 100 792 tys. 554,85 zł oraz 459 tys. 225,73 zł. tys. zł. W miesiącu październiku 2019 r. planowana jest „Przebu- dowa drogi gminnej nr 106928L (dz. nr 155) oraz drogi gminnej Wniosek na budowę lub modernizację dróg dojazdowych nr 106929L (dz. nr 158) w miejscowości Stasin, odcinek długości do gruntów rolnych (Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych 1100 m, km rob. 0+000 do km 0+1100”. Kosztorys inwestorski na (FOGR)) to zadanie opiewa na kwotę ok. 232 tys. zł. W związku z uruchomioną przez Zarząd Województwa Lubel- skiego procedurą naboru wniosków o udzielenie dotacji celowej Manewry gminne Ochotniczych Straży Pożarnych z udziałem ze środków budżetu Województwa Lubelskiego na budowę lub Jednostki Ratowniczo – Gaśniczej w Bełżycach modernizację dróg dojazdowych do gruntów rolnych gmina Woj- W dniu 28 czerwca 2019 r. na terenie naszej gminy odbyły się ciechów złożyła wniosek o dofinansowanie zadania pn.: „Moder- manewry gminne Ochotniczych Straży Pożarnych z udziałem Jed- nizacja drogi gminnej nr 106906L stanowiącej dojazd do gruntów nostki Ratowniczo – Gaśniczej w Bełżycach. W manewrach wzięły rolnych w miejscowości Łubki”. Gmina otrzymała dofinansowanie udział prawie wszystkie jednostki OSP z gminy Wojciechów. Strażacy na realizację tego zadania w wysokości 100 tys. zł. ćwiczyli podawanie wody z rzeki na dużą odległość, za pomocą układu wielu pomp, w kierunku obiektu sakralnego. W dalszej Środki z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na „Budowę części manewrów druhowie udali się do jednego z obiektów restau- lub modernizację dróg lokalnych” racyjnych, położonych na terenie naszej gminy. Przeprowadzili tam W czerwcu 2019 r. gmina Wojciechów złożyła wniosek w ramach ocenę stanu ochrony przeciwpożarowej, dostępu do poszczególnych naboru na „Budowę lub modernizacje dróg lokalnych” w ramach pomieszczeń oraz hydrantów i miejsc poboru wody. Założone cele poddziałania 7.2 „Wsparcie inwestycji związanych z tworzeniem, zostały w pełni zrealizowane. ulepszaniem lub rozbudową wszystkich rodzajów małej infrastruk- tury, w tym inwestycji w energię odnawialną i w oszczędzanie Kontynuacja Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa energii” w ramach działania „Podstawowe usługi i odnowa wsi na 2014 – 2020 - magazyn żywności (w OSP Wojciechów) obszarach wiejskich”, objętego Programem Rozwoju Obszarów Dzięki działaniom podjętym przez Ośrodek Pomocy Społecz- Wiejskich na lata 2014-2020. W dniu 6.08.2019 r. Zarząd Woje- nej w Wojciechowie od 1 lipca do 31 lipca 2019 r. były wydawane wództwa Lubelskiego podjął uchwałę w sprawie zatwierdzenia listy skierowania dla osób i rodzin, które chcą skorzystać z pomocy z informacją o kolejności przysługiwania pomocy na operacje typu w postaci produktów żywnościowych w ramach realizacji Programu „Budowa lub modernizacja dróg lokalnych”. Zadanie „Przebudo- Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014-2020 współfinansowane- wa drogi powiatowej nr 2235L Wąwolnica - Stary Gaj na terenie go z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym gminy Wojciechów” znalazło się na pozycji 30 tej listy, co oznacza, Podprogram 2019. W ramach tego programu pomocą żywnościo-

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 5 wą objętych mogło zostać 700 osób z terenu gminy Wojciechów. Instalacja kolektorów słonecznych i paneli fotowoltaicznych Z pomocy żywnościowej w ramach Podprogramu 2019 r. mogą na budynkach mieszkalnych na terenie gminy Wojciechów korzystać osoby posiadające aktualne skierowania wydane przez Gmina Wojciechów przystąpiła do naboru wniosków o dofi- Ośrodek Pomocy Społecznej w Wojciechowie, których dochód nie nansowanie projektów w ramach Osi Priorytetowej 4 Energia przekracza kwoty 1402 zł miesięcznie w przypadku osoby samotnie przyjazna środowisku Działania 4.1 Wsparcie wykorzystania OZE gospodarującej oraz rodziny, których dochód na osobę w rodzinie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego nie przekracza kwoty 1056 zł miesięcznie. na lata 2014-2020. Złożony został stosowny wniosek na budowę i przebudowę instalacji służącej do produkcji energii pochodzącej Prace porządkowe przy Urzędzie gminy i w centrum ze źródeł odnawialnych. Procent dofinansowania projektu to 85% Wojciechowa wydatków kwalifikowalnych. Gmina zamierza zainstalować pa- Dzięki bardzo dobrej współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy nele fotowoltaiczne u 130 odbiorców i 80 kompletów kolektorów w Bełżycach udało się umożliwić podjęcie pracy w Urzędzie Gminy słonecznych. Rozstrzygnięcie konkursu nastąpi do lipca 2020 r. Wojciechów przez osoby bezrobotne. Panowie wykonują różne prace. Pomagali przy rozkładaniu destruktu asfaltowego na drogach gmin- Termomodernizacja budynku OSP w Łubkach nych, wykonywali prace związane z usuwaniem ubytków nawierzchni W lutym 2019 r. gmina Wojciechów złożyła wniosek (projekt) na drogach gminnych, wykonywali prace remontowe przy budynku w ramach konkursu Osi Priorytetowej 5 Efektywność energetyczna Urzędu Gminy, wymalowali wiaty rowerowe, kosze na śmieci i stojaki i gospodarka niskoemisyjna, Działanie 5.2 Efektywność energe- na rowery na placu przed Wieżą Ariańską w Wojciechowie, Łubkach tyczna sektora publicznego Regionalnego Programu Operacyjnego oraz Nowym Gaju, wymalowali ogrodzenie przy Kaplicy – Pomniku Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020. Wniosek dotyczy ku czci Pomordowanych w Szczuczkach, oczyszczali korytka odpły- „Termomodernizacji budynku OSP w Łubkach”. Wniosek przeszedł wowe przy drogach gminnych w: Wojciechowie Kolonii Pierwszej, pozytywnie dwa etapy oceny. Rozstrzygnięcie konkursu spodzie- Starym Gaju i Łubkach Szlachcie, malowali pomieszczenia w miesz- wane jest w październiku 2019 r. 2020 r. Koszt zadania: 471 tys. kaniu socjalnym, znajdującym się w budynku po byłej lecznicy dla zł., wnioskowane wsparcie 276 tys. zł zwierząt. Pracownicy ci podejmują inne różnorakie działania na Wyrażam głęboką nadzieję, że dzięki dalszemu, znaczącemu za- terenie całej naszej gminy poprawiające ład i porządek. Wyrażam angażowaniu różnych środowisk uda się realizować różne zadania, głęboką nadzieję, że dzięki dalszemu, znaczącemu zaangażowaniu a tym samym stopniowo rozwijać naszą gminę. różnych środowisk uda się realizować różne zadania, a tym samym Z wyrazami szacunku stopniowo rozwijać naszą gminę. Artur Markowski – Wójt Gminy Wojciechów

Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu w Gminie Wojciechów!

W tym roku Gmina Wojciechów po raz pierwszy przyłączyła się poruszania się. Dzieci bardzo chętnie uczestniczyły w tych spotkaniach do kampanii Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu, aktywnie włączając się w rozmowy na temat zasad uczestnictwa będącej inicjatywą Komisji Europejskiej. Kampania trwa od 16 do w ruchu drogowym. Atrakcją była towarzysząca spotkaniom policyjna 22 września i ma na celu promowanie zrównoważonego trans- maskotka – sierżant Alicja. Dzieci mogły również przy tej okazji zasiąść portu w miastach i gminach oraz zmianę zachowań mieszkańców. za kierownicą policyjnego radiowozu. Przy okazji uczniowie otrzymali W 2019 roku hasłem kampanii jest „Bezpieczny ruch pieszy różne odblaskowe gadżety. i rowerowy”, a sloganem „Chodź z nami!”. W ostatnim dniu, tj. 20 września na boisku szkolnym przy Szkole Zarówno chodzenie pieszo, jak i jazda na rowerze to aktywne Podstawowej im. Stanisława Marusarza w Wojciechowie zorganizowane środki poruszania się. Kampania ETZT 2019 zachęca do wybierania zostało miasteczko rowerowe. Dzieci chętnie uczestniczyły w torze aktywnych form poruszania się lub łączenia chodzenia pieszo i jazdy przeszkód oraz prezentowały swoje rowerowe umiejętności. na rowerze. Oprócz elastyczności, chodzenie pieszo i jazda na rowerze W działaniach wspomagali nas funkcjonariusze policji: z Komendy dają wiele innych korzyści takich jak dostępność społeczna i ekono- Miejskiej Policji, Wydział Ruchu Drogowego w Lublinie - sierż. szt. miczna, niezawodność, brak emisji oraz pozytywny wpływ na zdrowie. Iwona Cichocka i st. sierż. Sylwia Kurdziel oraz z Komisariatu Policji Gmina Wojciechów aktywnie włączyła się w kampanię organizując w Bełżycach – dzielnicowy Cezary Jurak, za co bardzo im dziękujemy. w dniach 16-20 września pogadanki dla dzieci klas 0-III we wszyst- Oprócz pogadanek, dla uczniów szkół z terenu gminy Wojciechów kich szkołach na terenie gminy. Ich tematem było hasło przewodnie został zorganizowany konkurs plastyczny pn. „Bezpieczny ruch tegorocznej kampanii „Bezpieczny ruch pieszy i rowerowy”. Uczniowie pieszy i rowerowy”. Cieszył się on bardzo dużym zainteresowaniem, mogli uzyskać wiele cennych informacji na temat zasad bezpiecznego gdyż do Urzędu Gminy wpłynęło w sumie 88 prac.

6 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 Laureatów wyłoniono w trzech kategoriach wiekowych: Klasy I-III I miejsce – Michał Majewski Kl. III Szkoła Podstawowa w Woj- ciechowie, II miejsce – Iga Mirosław Kl. I Szkoła Podstawowa w Wojciechowie, III miejsce – Tymon Chołożyński Kl. II Szkoła Podstawowa w Mi- łocinie, Wyróżnienie – Oliwier Wojtaszko Kl. III Szkoła Podstawowa w Woj- ciechowie. Klasy IV-VI I miejsce – Oskar Szyszko Kl. VI Szkoła Podstawowa w Palikijach, II miejsce – Wiktoria Wijakowska Kl. V Szkoła Podstawowa w Miłocinie, III miejsce – Nikola Kalicka Kl. IV Szkoła Podstawowa w Woj- ciechowie, Wyróżnienie – Aleksandra Guz Kl. VI Szkoła Podstawowa w Masz- kach. Klasy VII-VIII I miejsce – Mateusz Tomiło Kl. VII Szkoła Podstawowa w Maszkach, II miejsce – Aleksandra Kozak Kl. VII Szkoła Podstawowa w Łub- kach, III miejsce – Aleksandra Żuchnik Kl. VIII Szkoła Podstawowa w Palikijach, Wyróżnienie – Milena Kowalik Kl. VII Szkoła Podstawowa w Woj- ciechowie.

Wszystkim serdecznie gratulujemy i dziękujemy za udział w konkursie! Anna Śmigielska Urząd Gminy Wojciechów

Lubelski Festiwal Nauki

Dnia 17 września 2019 r., uczniowie Szkoły Podstawowej skaner 3D i jak zebrane przez niego dane są wykorzystane do w Łubkach pod opieką p. Doroty Kołodziejczyk i p. Anety Zu- skonstruowania cyfrowych trójwymiarowych modeli. W kolejnym brzyckiej uczestniczyli w XVI edycji Lubelskiego Festiwalu Nauki. projekcie uczniowie uczestniczyli w badaniu eyetrackingowym, Tegoroczny Festiwal Nauki odbywa się w dniach 14-20 września które polegało na pomiarze, rejestracji oraz analizie ruchów oczu 2019 r. Organizatorami Festiwalu są uczelnie wyższe takie jak: oraz położenia wzroku. Dzięki badaniu, w którym uczestniczył Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, jeden z uczniów mogliśmy podejrzeć oraz precyzyjnie określić Politechnika Lubelska, Uniwersytet Przyrodniczy oraz Katolicki gdzie, jak długo oraz w jakiej kolejności kierowany był wzrok Uniwersytet Lubelski. Każdego roku Głównym Organizatorem osoby badanej na prezentowane materiały wizualne. Przedsta- Festiwalu jest jedna z powyższych Uczelni. W tym roku Głównym wiona prezentacja pozwoliła uczestnikom Festiwalu poznać Organizatorem Festiwalu jest Politechnika Lubelska, a hasłem sposób, w jaki ludzie patrzą, co najbardziej przyciąga ich wzrok przewodnim: Nauka-Technika- Innowacje. Celem Lubelskiego oraz przez kogo zdobyta tego typu wiedza jest wykorzystywana. Festiwalu Nauki jest upowszechnianie nauki i działalności kul- Ostatnim projektem, w którym uczestniczyła młodzież szkolna turalno-artystycznej wśród społeczeństwa, a w szczególności był Konkurs wiedzy o ułamkach zwykłych. Wszyscy uczniowie wśród dzieci i młodzieży szkolnej poprzez prezentację najcie- rywalizowali ze sobą w konkursie matematycznym, podczas kawszych projektów badawczych realizowanych w uczelniach którego mieli możliwość sprawdzenia swojej wiedzy i umie- i jednostkach naukowych. Podczas tegorocznego Festiwalu, jętności dotyczących ułamków zwykłych. Zadaniem uczniów uczniowie klasy VII i VIII Szkoły Podstawowej w Łubkach brali było rozwiązanie testu o ułamkach zwykłych na komputerze, udział w następujących projektach: a następnie zapisanie poprawnych wyników na kartce. Pierwsze 1. Skanowanie i druk 3D artefaktów archeologicznych (PL); miejsce w Konkursie wiedzy o ułamkach zwykłych zajęła Ola 2. Eyetracking, czyli jak można podejrzeć ludzki umysł (PL); Kozak, uczennica klasy VII, zaś wyróżnienie otrzymali: Patrycja 3. Konkurs wiedzy o ułamkach zwykłych (UP). Pietras oraz Sebastian Kołodziej - uczniowie klasy VII. Zwycięz- W czasie pierwszego projektu uczniowie mieli możliwość com konkursu bardzo serdecznie gratulujemy, zaś wszystkim zobaczenia jak powstają modele 3D artefaktów archeologicz- Organizatorom Festiwalu dziękujemy. nych wykonywane na podstawie skanów 3D. Ochotnicy podczas Aneta Zubrzycka pokazu przekonali się i doświadczyli na własnej osobie jak działa

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 7 Laureaci Gminnego Konkursu Plastycznego pod hasłem „Bezpieczny ruch pieszy i rowerowy” Szkoła Podstawowa im. Polskich Olimpijczyków w Miłocinie

W ramach Europejskiego Tygodnia Zrów- udział w tym konkursie. Zostało wykona- noważonego Transportu w dniach 16-20 nych 31 pięknych, ciekawych i kreatywnych września br. został ogłoszony przez Urząd prac plastycznych. Najliczniejszą grupą wie- Gminy w Wojciechowie gminny konkurs kową była I grupa - 24 prace, II grupa - 5 plastyczny pt. „Bezpieczny ruch pieszy i ro- prac i III grupa - 2 prace. werowy.” Miał on na celu promowanie ruchu Czteroosobowa komisja powołana przez pieszego i rowerowego oraz zwiększenie Wójta Gminy Wojciechów wyłoniła zwy- świadomości dotyczącej bezpiecznego po- cięzców. Wśród nich znaleźli się również ruszania się pieszych i rowerzystów wśród uczniowie z naszej szkoły. I tak: dzieci i młodzieży szkolnej. III miejsce w grupie wiekowej klas 0-III Tematyka konkursu to oczywiście bez- zajął Tymon Chołożyński, uczeń kl. II, pieczne poruszanie się pieszo lub na rowerze. II miejsce w grupie wiekowej klas IV-VI Konkurs skierowany był do dzieci i młodzie- zajęła Wiktoria Wijakowska, uczennica ży szkolnej z całej gminy Wojciechów. Był on kl. V. Serdecznie gratulujemy wszystkim prowadzony w trzech grupach wiekowych: uczestnikom, a szczególnie Zwycięzcom klasy 0-III, IV-VI i VII-VIII. i życzymy dalszych sukcesów! Dzieci i młodzież szkolna ze Szkoły Pod- mgr Jolanta Gorgol stawowej w Miłocinie bardzo licznie wzięli Szkoła Podstawowa im. Polskich Olimpijczyków w Miłocinie

Uczniowie Szkoły Podstawowej im. Polskich Olimpijczyków w Miłocinie na Lubelskim Festiwalu Nauki

W dniu 18 września 2019 roku ucznio- oraz przedstawili ciekawostki na temat ich wie klas VI-VIII Szkoły Podstawowej w Mi- hodowli . Prawdziwy „gwóźdź” programu łocinie wraz ze swoimi wychowawczyniami stanowiły tytułowe JAJA w wielu odsło- – p. Bożeną Rusek, p. Agatą Górską oraz nach – od najmniejszego przepiórczego po p. Agatą Trojanowską-Marzędą wzięli jajeczne giganty, czyli jaja strusie. Każdy udział w pokazach naukowych w ramach z uczestników mógł dotknąć i dokładnie XVI Lubelskiego Festiwalu Nauki. Zajęcia obejrzeć jajeczne okazy, a nawet degusto- pod wdzięcznym tytułem „Ale jaja, czyli wać przysmaki w postaci ugotowanych na tajemnice jajecznicy” odbyły się na Wy- twardo jaj przepiórczych. Młodzi ludzie dziale Nauk o Zwierzętach i Biogospodarki z entuzjazmem zgłębiali tajniki nauki oraz Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. brali udział w zajęciach warsztatowych. Na Pokazy realizowane były przez Sekcję Ho- zakończenie wszyscy otrzymali dyplomy dowli Drobiu Studenckiego Koła Nauko- uczestnictwa w projekcie oraz słodki ga- wego Biologów i Hodowców Zwierząt. dżet w postaci lizaka-koguta. Prowadzący prezentacje w ciekawy i przy- stępny sposób przekazali uczniom wiedzę mgr Agata Trojanowska-Marzęda na temat gatunków drobiu – m.in. kur, Szkoła Podstawowa im. Polskich Olimpijczyków w Miłocinie kaczek, perliczek , gęsi, indyków, strusi itd.

Kolorowe lekcje chemii

Pogoda za oknem bywa różna, jak to je- Na poprzedniej lekcji pracowali niemniej sienią, lecz my chcemy zachować odrobinę aktywnie - sporządzali mieszaniny i roz- lata, wspomnieć to, co w nim piękne… dzielali je wybraną przez siebie metodą. Na jednej z lekcji chemii uczniowie klasy Uczniowie z wielkim zainteresowaniem VII Szkoły Podstawowej w Palikijach posta- uczestniczyli w lekcjach, które pokazały im, nowili zamknąć kawałek nieba w zlewkach że świat chemii, nowego dla nich przedmio- i probówkach. W czasie zajęć, sporządzając tu, jest niezwykle fascynujący. roztwory o różnej gęstości, wyczarowali tęczę. Siódmoklasiści byli zachwyceni tymi Renata Małachowska- nauczycielka chemii zajęciami.

8 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 Uroczyste rozpoczęcie roku szkolnego 2019/2020 w Szkole Podstawowej w Palikijach

Dnia 2 września 2019 roku w Szkole Pod- mszą świętą, którą odprawił ks. Władysław stawowej w Palikijach odbyła się uroczysta Poździk. W swojej homilii duchowny zwrócił inauguracja roku szkolnego 2019/2020. uwagę na ważne wydarzenia z historii nasze- Nowy rok szkolny rozpoczęliśmy uroczystą go kraju, przypomniał 80-rocznicę wybuchu II wojny światowej. Na zakończenie litur- gii uczennica klasy ósmej odczytała „Apel Polskich Dzieci Wojny o Pokój na Świecie”. Następnie cała społeczność szkolna zgromadziła się na szczególnym apelu po- łączonym z akcją pt. „Przerwany Marsz”. Uroczystość rozpoczęliśmy podniosłym śpiewem hymnu narodowego. Wysłucha- wyraziła naszą wdzięczność i oddała hołd liśmy również bolesnych wspomnień lu- całemu pokoleniu Polskich Dzieci Wojny dzi, którzy 1 września nie mogli pójść do za ich walkę, męstwo i odwagę. Następnie szkoły z powodu wybuchu II wojny świa- dyrektor szkoły powitała przybyłych na towej. Odtworzone nagrania przybliżyły uroczystość gości: Pana Wójta Gminy Woj- nam wrześniowe dni, które zmieniły ob- ciechów – Artura Markowskiego, pracow- raz świata. W tenże symboliczny sposób ników szkoły, rodziców, dzieci. Wszystkim chcieliśmy dokończyć przerwaną edukację zgromadzonym życzyła wielu sukcesów, wy- dzieci przed osiemdziesięciu laty. W kolejnej trwałości w realizacji celów oraz powodzenia części programu głos zabrała Pani Dyrektor w zdobywaniu wiedzy i nowych umiejętności. Szkoły Podstawowej w Palikijach – Urszula Podniosłą uroczystość zakończyły spotkania Rogowska-Misztal. W swoim przemówieniu uczniów z wychowawcami w swoich klasach.

Uczniowie z Wojciechowa w progach lubelskich uczelni…

Początek trzeciego tygodnia września świata - charakterystyka barwy brzmienia Miasteczka Akademickiego, czyli tej części upłynął uczniom Szkoły Podstawowej organów - zostały przedstawione charak- Lublina, gdzie znajdują się budynki UMCS w Wojciechowie bardzo wyjazdowo. Uczest- terystyczne głosy organowe, omówiona oraz pomnik Marii Curie – Skłodowskiej. niczyli oni bowiem w licznych projektach budowa piszczałek oraz klasyfikacja głosów Zwiedzili także KUL - najstarszą uczelnię naukowych realizowanych w ramach XVI Lu- ze względu na różne kryteria. Były nawet Lublina: Gmach Główny, Dziedziniec, Budy- belskiego Festiwalu Nauki, którego głównym przeboje z filmu „Piraci z Karaibów”. Na nek Collegium Jana Pawła II. W drodze na organizatorem była Politechnika Lubelska zakończenie uczniowie uczestniczyli w dwu- Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Prze- wspierana przez Miasto Lublin i pozostałe godzinnym spektaklu pt. „Sobowtóry”. To strzennej UMCS zatrzymali się przy Pomni- uczelnie Lublina: Katolicki Uniwersytet opowieść o wpływie świata wirtualnego ku Katyńskim, poznając historyczne fakty Lubelski Jana Pawła II, Uniwersytet Marii na codzienność. Bohaterowie to zwykli lu- narodu polskiego. Szóstoklasiści zdobywali Curie-Skłodowskiej, Uniwersytet Medyczny dzie, którzy w świecie wirtualnym stwarzają i Uniwersytet Przyrodniczy. Hasło tego- swoje drugie ja – ulepszone, poprawione, rocznego festiwalu to Nauka – Technika wyidealizowane, czyli bliska uczniom rze- – Innowacje. czywistość. Już w poniedziałek uczniowie klas Dzień później na podbój uczelni wyru- ósmych oraz ich koledzy z klas siódmej szyli uczniowie klas szóstych i siódmych i ósmej ze Szkoły Podstawowej w Masz- z Wojciechowa. Siódmoklasiści uczestniczyli kach ruszyli na podbój lubelskich ośrodków w zajęciach projektowych z matematyki akademickich. Odwiedzili UMCS oraz KUL. i przyrody. Brali udział w Konkursie wiedzy Uczestniczyli w warsztatach: ABC dobrego o ułamkach zwykłych zorganizowanym reportażu oraz MATMAGIA. Na tych pierw- przez Uniwersytet Przyrodniczy. Interesu- szych dowiedzieli się, że podróże to jeden jące były również warsztaty przygotowane z najlepszych sposobów poznawania świata przez KUL - Statystyka i co z tego wynika? i ludzi. Dzięki nim można odkryć rzeczy Jak okiełznać dane przy pomocy metod nieznane, czasem niezrozumiałe, a jedną statystycznych i arkusza kalkulacyjnego? z form zapisu przeżyć w czasie wojaży jest Dużym zainteresowaniem cieszyły się rów- reportaż. Na pokazach matematycznych nież zajęcia w Muzeum Zoologicznym UMCS próbowali nauczyć się kilku magicznych Różnorodność świata zwierząt. sztuczek opartych na arytmetyce. Podczas Uczniowie klasy VI a i VI b spotkanie audycji - Najbardziej kolorowy instrument z nauką rozpoczęli natomiast od poznania

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 9 nową wiedzę, biorąc udział w konkursach, Sztuki i sztuczki chemiczne oraz Bajkowy pokazach, warsztatach, eksperymentach, ogródek. Zajęcia w obu grupach prowa- koncercie oraz zajęciach manualnych. Te- dzone były w formie warsztatów. Dzieci mat pierwszego projektu - Arktyka w NE pod kierunkiem nauczycieli akademickich Europie. W podróż na Półwysep Kolski i ob- samodzielnie wykonywały doświadczenia szary za kołem podbiegunowym wyruszyli chemiczne i przyrodnicze. Uczniowie kla- z dr. Miłoszem Huberem – uczestnikiem sy II sami zrobili kolorową i pachnącą sól kilku wypraw naukowych UMCS. Podczas do kąpieli, zaś uczniowie klasy I - mini warsztatów laboratoryjnych Gleba dla czło- ogródek. Trzecioklasiści brali udział w za- wieka – człowiek dla gleby uczniowie uzy- jęciach na wydziałach humanistycznym, skali wiedzę, jak przeprowadzić pomiary pH fizycznym i matematycznym UMCS - Wy- gleby i innych substancji. Następne zajęcia rzuć sobie szóstkę z matmy, Tajemnice dotyczyły geografii i chemii - Modelarz ciekłego azotu, Moja własna matrioszka, minerałów. Wykorzystanie mikroskopu Zagrajmy w oszczędzanie, Ty też możesz elektronowego pozwoliło uczniom dotrzeć zostać Skłodowską. Dzieci z wielkim zaan- do wnętrza minerałów i podziwiać ich upo- gażowaniem malowały według własnego po- rządkowaną strukturę. Na zakończenie mysłu matrioszki, które cieszyły się dużym szóstoklasiści uczestniczyli w koncercie zainteresowaniem, wykonywały pachnące – Viva Brasil. Wykonawcy zaprezentowali mydełka, grały w gry planszowe uczące standardy muzyki brazylijskiej oraz własne oszczędzania, uczestniczyły w pokazach kompozycje w stylistyce tego gatunku. Słu- z wykorzystaniem ciekłego azotu. Praco- chacze zaś mogli uczestniczyć w koncercie wały pod okiem nauczycieli akademickich. naukowca, jednym słowem entuzjastów wykonując proste partie na brazylijskich Zdobyły cenne wiadomości, które będą NAUKI, a tacy niewątpliwie są uczniowie instrumentach perkusyjnych. Poznali eg- mogły wykorzystać w codziennym życiu. podstawówek z Wojciechowa i Maszek. zotyczne instrumentarium brazylijskie Organizatorzy festiwalu skutecznie przy- i żywą ekspresję rytmiczną. ciągnęli do Lublina wszystkich ciekawych Małgorzata Ceglarz- Chołody, Agnieszka Ufnow- ska, Katarzyna Kalicka, Elżbieta Kwiatkowska, Lidia We środę do Lublina ruszyli najmłodsi. świata i pragnących odkrywać jego zagadki Pietrak, Elżbieta Łukasik, Ewa Szklarska Klasa I i II uczestniczyły w projektach - oraz tych, w których drzemie jeszcze pasja

Powitanie jesieni na Mazurach

W dniach 25- 27 września wzięli oni zainteresowaniem słuchali również infor- udział w trzydniowej wycieczce, której celem macji dotyczących bardzo skutecznej sztuki było poznanie miejsc wyjątkowych i waż- kamuflażu, jaką tam zastosowano w celu nych dla naszej historii. Jednocześnie mogli zamaskowania tego ogromnego obiektu. także podziwiać piękno natury nieskażonej Ostatnim obiektem historycznym, jaki cywilizacją, przemierzając tereny Wielkich zwiedziliśmy podczas wycieczki, był średnio- Jezior Mazurskich. wieczny zamek krzyżacki w Rynie. Szczególną Wśród miejsc , które zwiedzili, znalazła uwagę uczniów przykuły w nim eksponaty się dziewiętnastowieczna Twierdza Boyen służące torturowaniu więźniów: krzesło in- w Giżycku, Wilczy Szaniec w Gierłoży oraz kwizytorskie, widełki heretyków, dyby. średniowieczny zamek Ryn. Nie sposób, będąc na Mazurach, nie Twierdza Boyen w Giżycku to fort wy- skorzystać z dobrodziejstw przyrody znaj- budowany z rozkazu króla Prus, Fryderyka dujących się na wyciągnięcie ręki… Spacer nad Kanałem Giżyckim, udział w Mazur- Gdy trzcina zaczyna płowieć, Wilhelma IV. Miała ona na celu blokowanie przesmyku pomiędzy jeziorami Niegocin skim Safari oraz rejs statkiem po Jeziorze a żołądź większy w dąbrowie, Nidzkim to wspaniała okazja do tego, by znak, że lata złote nogi i Kisajno. Natomiast podczas II wojny świa- towej znajdował się tam niemiecki szpital móc zachwycić się urokami tamtejszych już się szykują do drogi. pejzaży i myśleć o ponownym powrocie za K.I.Gałczyński, Kronika Olsztyńska polowy oraz placówka wywiadu. Z kolei Wilczy Szaniec był główną kwaterą jakiś czas… A jeśli dodamy do tego zabawę w parku wodnym Tropikana w hotelu Go- Tak o pierwszych oznakach jesieni pisał wojenną podczas II wojny światowej, w któ- łębiewski w Mikołajkach, wysoki poziom wybitny poeta, którego urzekły malow- rej Adolf Hitler spędził 800 dni. Stanowił on satysfakcji mamy gwarantowany. nicze krajobrazy Pojezierza Mazurskiego. samowystarczalne miasteczko składające się Ostatnie dni września w mazurskich Uczniowie klas IV- VIII Szkoły Podstawowej ze schronów, bunkrów i baraków. W 1944r. stronach nastroiły nas optymistycznie. Na w Palikijach mieli okazję również na własne przebywało tam ponad 2000 osób. To tam pewno niejeden raz powrócimy tam myśla- oczy obserwować czarujące widoki lasów 20 lipca 1944r. dokonano kolejnego nie- mi podczas długich , zimnych wieczorów, i jezior mazurskich barwionych pierwszy- udanego zamachu na Hitlera. Na uczniach gdy wiatr hula za oknem, a o szyby deszcz mi kolorami jesieni – złotem i czerwienią, niesamowite wrażenie wywarły żelbetono- dzwoni jesienny… miejsc bardzo bliskich Gałczyńskiemu, okolic we ściany schronów typu ciężkiego mające Magdalena Kwiatkowska Giżycka i Rucianego- Nidy. grubość od 4 do 6 metrów. Z ogromnym

10 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 Fundacja SADownia od 5 lat łączy pokolenia

Siedlisko Aktywnych Działań istnieje od rzeczywistości współczesnego świata. Wzięło 2014 roku. Ma więc 5 lat. Fundacja stwo- w nim udział ok. 200 osób. Ukształtowało rzona dla osób chcących uczestniczyć w kul- to zachowania zachęcające do aktywnego turze, pragnących wykazywać się własnymi życia w społeczności lokalnej. W wyniku tych inicjatywami i pomysłami, znalazła dobrą działań została założona grupa senioralna energię w uroczej miejscowości wśród życz- w Starym Gaju „Kwitnące Jabłonie”. liwych i aktywnych mieszkańców - w Starym W 2019 roku, aby kontynuować podjęte Gaju w gminie Wojciechów. wcześniej działania, SADownia zrealizowała Dziedzictwo kulturowe i historyczne Re- akcję letnią pod nazwą Między Nami Pokole- gionu stanowi dla SADowni inspirację. Ofer- niami. Koordynatorkami tej akcji były Kata- ta Fundacji skierowana jest do społeczności rzyna Jóźwik – prezes fundacji, Anna Swęda lokalnej, która uczestniczy w warsztatach – wiceprezes fundacji i Elżbieta Kuszewska tanecznych, fotograficznych, filmowych, -przewodnicząca Rady fundacji. Pani Anna teatralnych, szkoleniach komputerowych, Swęda jest autorką programu projektu. zajęcia dla dzieci pod opieką instruktorską spotkaniach prozdrowotnych itp. Jest to Działania zaczęły się w czerwcu od uro- także miejsce miłej rekreacji, integracji, Tomka Byliny . Planszówki, drony, magiczne czystych obchodów pięciolecia SADowni. długopisy. Świetne, fascynujące zajęcia przy- zabawy. Można tu przyjść, usiąść w cieniu Gościem w Starym Gaju był Wójt Gminy starych drzew z książką w ręku. Dla osób gotowane przez Pana Tomka zaangażowały Wojciechów, Pan Artur Markowski. Uro- uczestników przez kilka godzin. kreatywnych jest scena teatralna, Galeria czystość otworzył Sołtys Starego Gaju, Na Płocie. Fundacja stwarza możliwość pre- Przez cały sierpień organizowane były Pan Tomasz Łuka. Licznie zgromadzeni spotkania warsztatowe. zentowania własnych umiejętności, ale także przyjaciele SADowni wysłuchali koncertów uczy, pomaga, wspiera. Integruje środowiska Gajowe Gwiazdeczki ćwiczyły w rytmie przygotowanych przez młodych uczestników i pokolenia. latino i wypadły uroczo w czasie pokazu na warsztatów: Antosię Łukę, Czarka Mazurka, Jej działania mają szeroki zakres, od Gminnych Dożynkach. Dzięki niezastąpionej Zosię Jasińską. Pokaz akrobatyczny zapre- projektów plastycznych („Im dalej w SAD, instruktorce Pani Kasi Kuszewskiej z Luk- zentowały Wiktoria Boruch, Natalka i Emilka tym więcej Sztuki”), przez teatralne (spek- semburga, która w każde wakacje prowadzi Dwornikiewicz. Świetne teksty recytowały takle „Jeżyk”, „Ćwerćland”), po taneczne warsztaty taneczne. Milenka i Zuzia Twardowskie. Tańczyły i obrzędowe ( przedstawienia „A z tej mąki Pani Ela Walczak przeprowadziła warsz- także, poza wymienionymi wyżej, pozostałe będzie chleb” prezentowane na lokalnych taty plastyczne z quillingu. Uczestnicy uczyli Gajowe Gwiazdeczki: Agata i Dorota Piróg, dożynkach). Organizowane są także imprezy się techniki z rodzaju papieroplastyki (zwa- Milena i Iga Kowalik, Alicja Jasińska. Po integrujące lokalną społeczność ( np. Dzień nej też papierowym filigranem) służącej do Dziecka, Matki, Ojca, spotkania świąteczne, części artystycznej zgromadzeni goście mogli tworzenia ozdób z wąskich pasków papieru potańcówki międzypokoleniowe). W ciągu ucieszyć podniebienia poczęstunkiem przy- zwiniętych w kształt sprężyny spiralnej i od- pięciu lat aktywności zorganizowano kilka- gotowanym przez członkinie Kwitnących powiednio uformowanych przez zagniecenie dziesiąt różnorodnych działań. Jabłoni pod wodzą Pani Krystyny Boruch. zewnętrznych warstw. W 2017 roku fundacja realizowała projekt Uroczo było dzięki temu, że przygrywał Warsztaty teatralne z aktorem Michałem SADownia Trzeciego Wieku, który wsparło do tańca i śpiewu niezrównany Pan Jan Jóźwikiem wyglądały bardzo profesjonal- Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Mirosław, także mieszkaniec Gaju, członek nie. Najpierw była praca z tekstem, próba Projekt wymagał aktywizowania seniorów, Kapeli Wojciechowskiej. Podobnie uroczo czytana, a potem działania sceniczne. Jak wskazywał na możliwość wykorzystania było na zorganizowanej miesiąc później w prawdziwym teatrze. Przedstawienie za- najnowszych osiągnięć cywilizacyjnych Potańcówce Międzypokoleniowej w Sadzie. prezentowane zostało na Dożynkach w Woj- (m.in. warsztaty komputerowe, wycieczka Tańce trwały do nocy. Energia rozpierała tań- ciechowie. Wszystkie Gajowe Gwiazdeczki do Centrum Nauki Kopernik) i pomagał czących, niezależnie od wieku. W tym czasie zagrały pięknie. w odnalezieniu się seniorom w złożonej w świetlicy odbywały się bardzo ciekawe Przypadające 15 sierpnia święto Matki Boskiej Zielnej wiąże się nierozłącznie ze święceniem ziół. Stąd też z okazji święta w SADowni pod okiem Pani Elżbiety Ku- szewskiej powstały piękne bukiety. Warszta- ty poprzedzone zostały wykładem na temat tradycji związanych z ta Uroczystością. Następnie odbyły się warsztaty plastycz- ne „Gajowa wioska”, które poprowadziła znana już doskonale w SADowni z innych projektów plastycznych, animatorka kultury, Michalina Broda. Stworzone zostały drew- niane modele (dwu i trójwymiarowe) chatek inspirowane sztuką ludową. Uczestnicy do- wiedzieli się czym był gont albo strzecha, jak łączono bale, jak wyglądały kościoły, spichlerze albo wiatraki.

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 11 Opowieść o Księżycu, laserowe wskazywa- wiarskiego oraz Wójta Gminy Wojciechów nie obiektów na Niebie, teleskop, lornetki, Artura Markowskiego. Nagrodzeni zostali film 3D -te atrakcje towarzyszyły przy- pracownicy fundacji, mieszkańcy Starego byłym do SADowni w trakcie warsztatów Gaju wspomagający jej pracę, członkinie astronomicznych. Noc w Sadowni-w sadzie, Kwitnących Jabłoni, warsztatowcy, młodzi na leżakach z głową zadartą do góry, żeby artyści oraz zespół Gajowe Gwiazdeczki. oglądać gwiazdy to ekscytujące wydarzenie. I oczywiście Pan Jan Mirosław-niezrównany Było interesująco, fascynująca i bardzo miło muzyk. Gajowe Gwiazdeczki pięknie pokazały dzięki spotkaniu z członkami Polskiego swój talent teatralny i taneczny. Były pierogi Towarzystwa Miłośników Astronomii oraz i inne smakołyki, potańcówka do północy. Lubelską Astro Grupą. Wszystko mogło się Warto było zorganizować projekt Między odbyć dzięki Panu Jackowi Wardzie. nami Pokoleniami oraz uczestniczyć w nim, Podsumowany uroczyście w Remizie w Sta- aby doświadczyć budowanej w Starym Gaju rym Gaju wakacyjny projekt SADowni Miedzy w gminie Wojciechów, międzypokoleniowej nami Pokoleniami zgromadził liczne grono więzi, która jest fundamentem przyszłości uczestników i sympatyków. Były podzięko- kolejnych pokoleń. wania, nagrody ufundowane przez Marszałka www.sadownia.wordpress.com Województwa Lubelskiego Jarosława Sta- www.facebook.com/SADown

Wakacyjny wyjazd dzieci

W dniu 31 lipca 2019 Gminny Ośrodek możność poruszania się normalnie. Odważni Kultury w Wojciechowie zorganizował waka- zmierzyli się z „Tunelem Zapomnienia” oraz cyjny wyjazd dla dzieci z terenu gminy Woj- „Muzeum Egiptu”, gdzie można było zobaczyć ciechów. O godzinie 8: 30 autokar z grupą mumię, zaś w „Bajkowym Pałacu Cieni” dzieci 44 dzieci wraz z 4 opiekunami wyruszył do odbiły swój cień jak Piotruś Pan. Kolejnymi Parku Rozrywki i Edukacji „Farma Iluzji”. atrakcjami był „Pokój Amesa” oraz „Labirynt Po dojechaniu na miejsce zostaliśmy Luster” z niekończącą się ilością luster. Po miło przywitani przez Panią przewodnik, obiedzie oraz wizycie w sklepiku z pamiątkami która przez 2 godziny oprowadzała nas po wszyscy udali się na pokaz Iluzji na Scenie. Ilu- Farmie. Naszą przygodę rozpoczęliśmy od zjonista Pan Damian Spętany przez 40 minut zwiedzenia „Muzeum Iluzji i Lewitujących pokazywał magiczne sztuczki. Następnie uda- piłeczek”, gdzie każdy mógł bliżej poznać liśmy się do świata trampolin, dmuchanych zjawisko złudzenia optycznego na przykładzie zjeżdżalni, karuzeli łańcuchowych, kolejek krzywych zwierciadeł oraz różnego rodzaju szynowych i wielu innych budzących emocje hologramów. Następnym punktem progra- miejsc. Późnym popołudniem zmęczeni ale mu była „Latająca chata Tajemnic”, w której szczęśliwi wyruszyliśmy do Wojciechowa. dzieci mogły przekonać się, co się dzieje, gdy Wycieczkę do „Farmy Iluzji” z pewnością podłoga jest pod kątem, ściany mają tapetę będziemy długo wspominać, może kiedyś w pionowe pasy – dezorientacja wywołana jeszcze tam wrócimy. sprzecznością sygnałów docierających do Edyta Winiarska mózgu z różnych zmysłów powodowała nie- GOK Wojciechów

Wyjazd dzieci do Wojciechowa

W poniedziałek 23 września uczniowie naszej szkoły wzięli udział w warsztatach plastycznych . Dzieci z klas 4, 5 i 2 dziewczynki z klasy 7 udały się do Wojciechowa, gdzie w Wieży Ariańskiej odbywa się projekt dla uczniów ze szkół gminy Wojciechów. Najpierw mięliśmy przyjemność zwiedzić Muzeum Ko- walstwa i Muzeum Regionalne, które znajdują się w wieży. Następnie uczestnicy zainspi- rowani pięknymi widokami, eksponatami oraz legendą o złotej podkowie zabrali się do tworzenia własnych dzieł plastycznych na sztaludze. Zabawa była przednia. Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z tej imprezy. Renata Rakuś Szkoła Podstawowa Miłocin

12 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 Kraina Lessowych Wąwozów „Polską Marką Turystyczną”

W poniedziałek, 16 września 2019 roku w Reducie Banku Pol- skiego odbyło się wręczenie tytułów w ramach projektu „Polskie Marki Turystyczne”. W wydarzeniu uczestniczyli m.in. Witold Bańka, Minister Sportu i Turystyki, Anna Krupka, Sekretarz Stanu w MSiT oraz Robert Andrzejczyk, Prezes Polskiej Organizacji Turystycznej. Projekt „Polskie Marki Turystyczne” powstał aby turyści zarówno Polscy jak i zagraniczni mogli wybierać miejsca dobrze zarządzane i promowane. Wśród pięciu obszarów turystycznych, które zostały wyróżnione tym tytułem znalazła się Lokalna Organizacja Tury- styczna Kraina Lessowych Wąwozów, której Gmina Wojciechów jest członkiem. Wraz z nagrodą laureaci otrzymali dostęp do zapewnionego przez Ministerstwo Sportu i Turystyki wsparcia w postaci udziału w szkoleniach, doradztwa eksperckiego, orga- nizacji audytów, wizyt studyjnych czy uczestnictwa w badaniach wizerunku danych destynacji turystycznych. Statuetkę odebrał Wiesław Czerniec Dyrektor Biura LOT Kraina Mamy nadzieję, że sukces Krainy przełoży się na promocję lessowych Wąwozów w towarzystwie Artura Markowskiego Wójta naszego regionu i zachęci jeszcze większą liczbę turystów do od- Gminy Wojciechów. W uroczystości naszą Gminę reprezentowali wiedzenia tutejszych atrakcji turystycznych. również Agnieszka Gąska Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Woj- Gratulujemy Krainie i życzymy dalszych sukcesów. ciechowie oraz Grzegorz Bukowski właściciel Muzeum Minerałów. Urszula Mirosław GOK Wojciechów

Zakręceni kulturalnie - warsztaty

W ramach projektu „Zakręceni kultural- nie – oferta warsztatowa dla mieszkańców gminy Wojciechów” dofinansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszy Promocji Kultury. Kontynuowane są po wa- kacjach warsztaty w pięciu szkołach gminy: Łubkach, Maszkach, Miłocinie, Palikijach i Wojciechowie. We wrześniu odbyły się warsztaty decupage, na których uczniowie ozdabiali tą techniką przedmioty ze styro- pianu (Ozdoby bożonarodzeniowe i wiel- kanocne), drewniane serduszka i metalowe puszki. W październiku dorośli mieszkańcy gminy mogli poznać technikę haftu matema- tycznego i wykonać karty okolicznościowe oraz technikę plecionkarską – makramę. Uczestniczące w warsztatach panie wyko- nywały kwietniki, torby i inne przedmioty • TRANSFER – rysunek ołówkiem czy była zabytkowa wieża ariańska, użytkowe i dekoracyjne. farbą na zwykłej drewnianej desce to mieszcząca najważniejsze w gminie Odbył się też cykl warsztatów plastycz- żaden kłopot. Natomiast przeniesie- obiekty związane z kulturą regionu. nie druku laserowego bezpośrednio • KALKOGRAF – młodsze pokolenia nych, w których uczestniczyły dzieci z każdej na drewno w taki sposób, by ilustra- w dobie kserokopii mają prawo nie ze szkół gminy Wojciechów. cja pozostała na drewnie (a papier znać zastosowania zapomnianej już Zajęcia plastyczne obejmowały cztery za- nie) technicznie wymaga dokładności kalki maszynowej. Miała ona jednak gadnienia: i cierpliwości. Jednak efekt końcowy swoje „pięć minut” na projektowych • POWIDOK – twórcza zabawa na ba- wart jest tego wysiłku. zajęciach plastycznych. Jej właści- zie kolorowego papieru wykorzy- • MALARSTWO SZTALUGOWE – każ- wości pozwoliły stworzyć unikatowe stująca zjawisko optyczne zwane de dziecko miało okazję poczuć się monochromatyczne prace. Element powidokiem. Efektem końcowym jak artysta malarz tworzący na praw- zaskoczenia pojawiał się przy nanie- zajęć nie była sama w sobie praca dziwym płótnie malarskim, podob- sieniu powłoki barwiącej kalki na plastyczna, a obraz jaki pozostaje nym do tych, na jakich powstawały prosty rysunek konturowy. na siatkówce oka na kilka sekund po najsłynniejsze dzieła. Inspiracją do Niezależnie od indywidualnych predyspo- dłuższej nieprzerwanej obserwacji. kolekcji liczącej blisko setki dzieł, zycji artystycznych dzieci i młodzieży, każ-

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 13 dy uczestnik zajęć mógł odkryć coś nowego w niezgłębionej dziedzinie sztuk plastycznych. Cały czas również trwają zajęcia teatralne, na które chętnie uczęszczają dzieci. Dzięki tym warsztatom, uczestnicy poprzez gesty, mimikę i ruch sceniczny, uczą się jak wyra- zić siebie i swoje emocje. Prowadzone są zajęcia z różnorodnych technik aktorskich, poprawnej dykcji, artykulacji i emisji głosu. Pod koniec października odbędzie się Gala Finałowa projektu „ Zakręceni kulturalnie – oferta warsztatowa dla mieszkańców gminy Wojciechów”, na której zostaną przedstawio- ne efekty pracy ze wszystkich warsztatów.

Monika Matuła – Wetzlich Renata Gawryluk - Juszka

Dożynki Parafialno-Gminne Wojciechów 2019

Marzena Bury – etnograf z Muzeum Wsi Lubelskiej oraz Mariola Tymochowicz – etnolog w Zakładzie Kultury Polskiej Uni- wersytetu M.C. Skłodowskiej w Lublinie. Pierwszym punktem była msza dzięk- czynna, która odbyła się o 12:00. Mszę odprawili księża – Jan Hałasa proboszcz parafii Wojciechów oraz Bartłomiej Zwoliń- ski proboszcz parafii Matki Bożej Pociesze- nia w Krasnymstawie. Jak co roku oprawę muzyczną mszy oprócz pana Organisty przygotował Zespół Magnificat z Palikij oraz Orkiestra Dęta OSP w Wojciechowie, która po mszy zagrała półgodzinny kon- cert. Pan Wójt przywitał wszystkich gości oraz zgromadzonych podczas uroczystości dożynek. Następnie na scenie przy Wieży Ariańskiej wystąpiło Stowarzyszenie pod nazwą „Sporniaczanki”. O godzinie 15.00 nastąpiła prezentacja potraw zgłoszonych do Konkursu Kulinarne- Tegoroczne Święto Plonów w Gminie W tym roku pogoda dopisała i odbył się go „Smaki Ziemi Wojciechowskiej – potrawy Wojciechów obchodziliśmy 25 sierpnia. przemarsz korowodu dożynkowego. Uroczy- z mąki”. Była to już szósta edycja konkur- Organizatorem wydarzenia byli: Gminny stość rozpoczął marsz w wykonaniu Orkie- su, którego głównym celem jest promocja Ośrodek Kultury w Wojciechowie, Urząd stry Dętej OSP w Wojciechowie. tradycyjnych potraw kulinarnych charak- Gminy w Wojciechowie, Rada Gminy Woj- Do konkursu na najładniejszy wieniec terystycznych dla Ziemi Wojciechowskiej ciechów oraz Parafia Rzymskokatolicka dożynkowy zgłosiło się 6 delegacji: oraz wymiana doświadczeń, rozbudzenie w Wojciechowie. 1. Koło Gospodyń Wiejskich „Jedyneczki” pomysłowości kreatywności uczestników Podczas Dożynek mieszkańcy naszej gmi- 2. Wsi Sporniak oraz integracja i aktywizacja społeczności ny po raz kolejny mieli okazję wziąć udział 3. Stowarzyszenie pod nazwą „Spor- lokalnej Gminy Wojciechów. Konkurs ten aż w czterech konkursach: niaczanki” adresowany był do kół gospodyń, stowarzy- • w konkursie wieńców dożynkowych 4. Koło Gospodyń Wiejskich ze Stasina szeń, właścicieli punktów gastronomicznych • w VI konkursie „Smaki Ziemi Woj- 5. Zespół Magnificat z Palikij i kwater agroturystycznych, oraz osób in- ciechowskiej – dania mączne”. 6. Sołectwo Palikije Drugie dywidualnych z terenu Gminy Wojciechów. • w IV konkursie „Smaki Ziemi Woj- Prezentacji wieńców towarzyszyły krótkie W konkursie wzięli udział następują- ciechowskiej – nalewki” występy słowno – muzyczne, które również cy uczestnicy: • Konkursie Publiczności na najład- miały wpływ na ocenę Jury. Wieńce oceniała 1. Czesława Wójtowicz przygotowała niejszy wieniec. Komisja w składzie: łazanki

14 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 11. Krystyna Twardowska W konkursie ,,Smaki Ziemi Wojciechow- 12. Tadeusz Marcewicz skiej – dania mączne” po podliczeniu głosów 13. Bożena Walczak komisja przyznała następujące miejsca: 14. Koło Gospodyń Wiejskich w Stasinie I miejsce – 40 punktów i nagrodę w wy- 15. Bernardyna Bochen sokości 400 zł oraz nagrodę rzeczową 16. Stanisław Miareczka od firmy Marcopol, otrzymała Halina 17. Małgorzata Żuchnik Jarosińska za „łyscoki gryczane” 18. Anna Kowalska II miejsce – 37 punktów i nagrodę w wy- 19. Krzysztof Kędra sokości 350 zł oraz nagrodę rzeczową 20. Stowarzyszenie u Żródeł Ciemięgi od firmy Marcopol otrzymała Anna 21. Danuta Cabań Kowalska Kwatera Agroturystyczna 22. Lucyna Świderska „Gajowianka” za „placki z fajerki”; III miejsce – 36 punktów i nagrodę Nalewki oceniane były przez: Krystiana w wysokości 300 zł oraz nagrodę rze- Gorzkowskiego – członka Stowarzyszenia czową od firmy Marcopol otrzymała Lu- Kelnerów Polskich, wieloletniego jurora na cyna Świderska za „placek drożdżowy” konkursach nalewek oraz Radnych Gminy Wyróżnienie specjalne – 34 punktów i na- Wojciechów: Mariusza Błaszczaka, Dariusza grodę w wysokości 200 zł otrzymała Zofia Kołodziejczyka i Tomasza Kowalskiego. Gędek za „pierogi z soczewicą i mięsem” Około 16:00 nastąpił obrzęd dzielenia Wyróżnienia w kwocie 150 zł otrzymali: 2. Lucyna Świderska przygotowała cia- oraz przekazania chleba dożynkowego. Sta- Koło Gospodyń Wiejskich „Jedyneczki” za sto drożdżowe rostowie Dożynek – Milena Skiba ze wsi „kluski z makiem” (p 29) Danuta Wartacz za 3. Zofia Gędek przygotowała pierogi Palikije Pierwsze oraz Krzysztof Walczak „naleśniki z serem” (p. 28); Koło Gospodyń z soczewicą i mięsem ze wsi Stasin oddali w ręce Wójta Gminy Wiejskich ze Stasina za „naleśniki nadziewa- Artura Markowskiego, bochen chleba upie- ne jabłkami” (p. 26) ; Czesława Wójtowicz 4. Danuta Wartacz przygotowała na- czony z mąki z tegorocznych zbóż. Włodarze za „łazanki”. leśniki z serem Gminy, Starostowie oraz młodzież częstowali W konkursie ,,Smaki Ziemi Wojciechow- 5. Koło Gospodyń Wiejskich ze Stasina podzielonym chlebem wszystkich zebra- skiej – nalewki” po podliczeniu głosów ko- przygotowało racuchy i naleśniki nych na placu przy Wieży Ariańskiej. Wójt misja przyznała następujące miejsca: nadziewane jabłkami uhonorował również starostów Dożynek, I miejsce – 94 punkty i nagrodę w wy- 6. Anna Kowalska Kwatera Agrotury- wręczając im dyplomy oraz statuetki z mo- sokości 250 zł otrzymała nalewka „Ma- styczna „Gajowaniaka” przygotowała tywem podkowy i kłosów, wykute przez linówka” wykonana przez Marka kluski z makiem i placki z fajerki Romana Czernieca – kowala z Wojciechowa. Lewandowskiego 7. Koło Gospodyń Wiejskich „Jedynecz- Po części oficjalnej zebrani obejrzeli występy II miejsce – 93 punkty i nagrodę ki” zaserwowało kluski z makiem. Klubu Seniora, „Gajowych Gwiazdeczek” w wysokości 200 zł otrzymała nalew- 8. Halina Jarosińska przygotowała ły- oraz Kapeli Wojciechowskiej. Gwiazdą wie- ka „Rabarbarówka” wykonana przez scoki gryczane i keks na drożdżach czoru był Zespół Miglanc, który rozbawił Krzysztofa Kędrę. z dynią publiczność. W późnych godzinach popo- III miejsce – 90 punkty i nagrodę Produkty konkursowe były oceniane łudniowych nastąpiło ogłoszenie wyników w wysokości 150 zł otrzymała nalew- przez etnografów: Marzenę Bury i Mariolę przeprowadzonych konkursów. ka „Wzlot zmysłów” wykonana przez Tymochowicz, oraz przez Annę Zabiegłą W konkursie wieńców dożynkowych jury Annę Kowalską. i Jarosława Zubrzyckiego – Radnych Gmi- przyznało następujące nagrody: Pozostali, którzy zgłosili nalewkę do kon- ny Wojciechów. • w kategorii wieńców tradycyjnych: kursu dostali za udział po 50 zł. Komisja konkursowa oceniała smak, wy- I nagrodę w wysokości 800 zł otrzy- Nagrody pieniężne przyznane w konkur- gląd i aranżację potraw, sposób prezentacji mał wieniec Koła Gospodyń Wiej- sach ufundowane zostały przez Radę Gminy oraz ich obecność w tradycji kulinarnej Zie- skich ze Stasina Wojciechów, Komisję Prawa, Porządku Pu- mi Wojciechowskiej. II nagrodę w wysokości 700 zł otrzy- blicznego, Rolnictwa, Środowiska i Gospo- Po ocenie przez Komisję Konkursową mał Zespół Magnificat darki Wodnej, Wójta Gminy Wojciechów, przygotowane wyroby zostały przeznaczone III nagrodę w wysokości 600 zł otrzy- Sekretarz Gminy Wojciechów oraz przez bezpłatnie do degustacji dla publiczności. mało Sołectwo Palikije Drugie sponsorów Dożynek. • w kategorii wieńców współczesnych: Dla wszystkich delegacji oraz zespołów W konkursie na najlepszą nalewkę udział I nagrodę w wysokości 800 zł otrzy- artystycznych biorących udział w Dożynkach wzięli następujący uczestnicy: mał wieniec przygotowany przez przygotowane były potrawy z grilla. Na placu 1. Czesława Wójtowicz Stowarzyszenie pod nazwą Spor- przy Wieży Ariańskiej swoją ofertę prezen- 2. Tomasz Tomczyk niaczanki towali również pracownicy Kasy Rolniczego 3. Marek Lewandowski II nagrodę w wysokości 700 zł otrzy- Ubezpieczenia Społecznego. 4. Kazimierz Wartacz mał wieniec Koła Gospodyń Wiej- Odbył się również Konkurs Publiczności 5. Krzysztof Kroczak skich „Jedyneczki” na najładniejszy wieniec dożynkowy, osoby 6. Danuta Wartacz III nagrodę w wysokości 600 zł otrzy- zgromadzone na placu mogły oddawać głosy. 7. Zofia Gędek mała delegacja ze wsi Sporniak. Na wieńce oddano 194 głosy. Decyzja pu- 8. Robert Pałyga Wszystkie wieńce otrzymały nagrody bliczności liczbą 72 głosów wygrał wieniec 9. Andrzej Węgorowski rzeczowe ufundowane przez firmy Lavista Koła Gospodyń Wiejskich w Stasinie, 36 10. Halina Jarosińska i Marcopol. głosów zdobył wieniec Stowarzyszenia pod

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 15 Lotto Totalizator Sportowy, Komisja nazwą „Sporniaczanki”, 31 głosów Zespół Prawa, Porządku Publicznego, Rolnictwa, Magnificat, 28 głosów Koło Gospodyń Wiej- Środowiska i Gospodarki Wodnej, Bank skich Jedyneczki, 22 głosy Sołectwo Palikije Spółdzielczy w Poniatowej Oddział w Woj- Drugie, 5 głosów dostał wieniec delegacji wsi ciechowie, Artur Markowski Wójt Gminy Sporniak. Panie z KGW Stasin otrzymały też Wojciechów, Agata Gliwka Sekretarz Gminy nagrodę ufundowaną przez Firmę Marcopol Wojciechów, Pawtrans Holding Sp. z o. o., oraz przez Marka Wojciechowskiego Rad- Sklep spożywczo – Przemysłowy GUCIO nego Sejmiku Województwa Lubelskiego. – Sławomir Kruczek, Firma Produkcyjno- Spośród osób głosujących zostały rozloso- -Handlowo-Usługowa „ALFA” Sławomir wane nagrody rzeczowe. Bank Spółdzielczy Piech, PW Stachyra – Stanisław Stachyra, w Poniatowej przeznaczył na nagrodę rower, Stokrotka, Agnieszka Kołodziejczyk – Biuro natomiast Firma Markopol ufundowała Rachunkowe, Roman Grelowski – Tartak tortownice i skrzynki narzędziowe. Wojciechów, Przedsiębiorstwo Wielobranżo- Dziękujemy serdecznie uczestnikom we STAHA – Stanisław Maj, Ewa i Mirosław oraz wszystkim, którzy przyczynili się do Kamińscy – Gospodarstwo Szkółkarskie, organizacji Tegorocznego Święta Plonów: Karczma Biesiada Włodzimierz Czerniec, delegacjom, jury, uczestnikom konkursów, Anna Mirosław-Pyda Sklep Spożywczo- sponsorom, księżom, Dyrekcji Szkoły Pod- -Przemysłowy, Anna Gubańska Sklep Igna- stawowej w Wojciechowie, dzieciom w stro- ców, LAVISTA, Tadeusz Rumiński Lewiatan, jach regionalnych, zespołom występującym Kuźnia Wojciechów – Roman Czerniec, Multikoncept, Kierownik Budowy 24PL, na dożynkowej scenie oraz strażakom z OSP MARKOPOL, Piekarnia EMTO, U Hanysa, INOX-TECH Marcin Mirosław. w Kol. I Wojciechów. Lokalna Organizacja Turystyczna Kraina Edyta Winiarska Sponsorami tegorocznych dożynek byli: Lessowych Wąwozów, Ireneusz Kamiński GOK Wojciechów

Reprezentacja Gminy na Dożynkach Powiatowych i Wojewódzkich w Radawcu

W minioną niedzielę, 9 września delegacja Gminy Wojciechów reprezentowała naszych mieszkańców na Dożynkach Powiatowych i Wojewódzkich w Radawcu. Korowód Do- żynkowy prowadzili: Artur Markowski – Wójt Gminy Wojciechów, Tomasz Zielonka – Zastępca Wójta, Michał Sumiński – Prze- wodniczący Rady Gminy oraz Agnieszka Gą- ska – Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury. Bramę dożynkową delegacja przekroczyła przy dźwiękach marsza granego przez Ka- pelę Wojciechowską. W konkursie wieńców dożynkowych Gminę reprezentowały wieńce Koła Gospodyń Wiejskich ze Stasina oraz Stowarzyszenia pod nazwą Sporniaczanki. Stoisko gminy przygotowane przez Gminny Ośrodek Kultury w Wojciechowie udekorowane zostało pracami kowalski- go przywoływały dźwięki młota i kowadła mi, które jak zawsze wzbudzały podziw Romana Czernieca, a także muzyka Kapeli odwiedzających. Do punktu promocyjne- Wojciechowskiej i śpiew Pań należących do Stowarzyszenia pod nazwą Sporniaczanki. Momentem, na który wszyscy czekali z niecierpliwością, było ogłoszenie wyników konkursu wieńców dożynkowych. Najpierw poznaliśmy wyniki Powiatowego Konkursu, w którym KGW w Stasinie zajął II miejsce. Następnie ogłoszono wyniki Wojewódzkiego Konkursu. Również tutaj KGW w Stasinie odniosło niemały sukces, otrzymując wy- różnienie wśród dożynkowych wieńców tradycyjnych. Serdecznie gratulujemy i dzię- kujemy wszystkim osobom, które reprezen- towały Gminę za aktywne uczestnictwo! GOK Wojciechów

16 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 Echo dzwonów

Dzwon-niewątpliwie jest to instrument muzyczny w specjalnym brzmieniu i kształ- cie. Zespoły muzyczne te wielkie i te całkiem małe wśród swoich instrumentów mają nie- kiedy „dzwoneczki”, które swym dźwiękiem upiększają muzykę danego utworu. Dla większości ludzi dźwięk dzwonu koja- rzy się ze specjalnym wydarzeniem zarówno radosnym jak też i poważnym, smutnym. Uczestnicy wycieczki do Kowna (Litwa) przekazali mi teść motta umieszczonego na jednym z dzwonów w katedrze św. Jerzego w Kownie o roli dzwonów: Żywych-wołam Święta-przypominam Nieszczęścia- uprzedzam Zmarłych-opłakuję. Treść tego motta w sposób dokładny przedstawia rolę dzwonów. Nasi poeci ,pi- sarze w swoich utworach przywoływali bicie dzwonu w różnych okolicznościach. Sienkie- wicz –w swojej ”Trylogii”, a także i innych łączyło się najczęściej ze świętami kościel- władzy państwowej trzeba było dzwony powieściach pisał o biciu dzwonu trwogi, nymi i potrzebami dnia codziennego. Trzy oddać na złom, by z nich zaborcy robili broń. gdy krajowi zagrażał wróg. Jak pięknie pisał razy dziennie tj. rano, w południe i wieczór Pamiętam, że słyszałam rozmowy starszych o dzwonach żegnających Wołodyjowskiego jednym dzwonem dzwoniono na „Anioł osób, by te dzwony ukryć, zakopać, nie oddać na jego pogrzebie. Juliusz Słowacki pisząc Pański” co trwa i dziś. W niedziele i święta władzy, lecz ks. Proboszcz (ks. Władysław hymn na Zmartwychwstanie Chrystusa za- na mszę św. dzwoniono w jeden dzwon, a na Szyszko) nie zgodził się na to gdyż nakaz ten czynał od słów „Dziś radośnie biją dzwony”… mszę- sumę we dwa dzwony. Bicie we trzy groził śmiercią Proboszczowi jeśli dzwonów Nasz król Zygmunt Stary ufundował dzwony było w czasie procesji rezurekcyjnej nie odda. Pamiętam pożegnanie naszych i zawiesił na Wawelu dzwon dużych roz- i procesji Bożego Ciała, a także w dni odpu- dzwonów, gdy ostatni raz dzwoniły wszyst- miarów nakazując by jago bicie informowało stów ( św. Kajetana , św. Teodora). W Wielki kie trzy razem, a ludzie swoim szlochaniem Polaków, że wydarzy się ważna sprawa dla Czwartek, gdy przenoszono Chrystusa do im wtórowali. narodu. Jak wiemy ,ten dzwon od 1521 roku ciemnicy, biły wszystkie dzwony łącznie Nastąpiła głucha cisza, trwająca całą oku- istnieje do dziś i spełnia przypisaną mu rolę. z sygnaturką. Wg. Miejscowego zwyczaju, pację i trochę dłużej. Nie znam dokładnie Po tych krótkich refleksjach ogólnych gdy zmarł parafianin- a wówczas śmierć dat, a ludzi którzy pamiętaliby te działania – chwila wspomnień o naszej wojciechow- najczęściej następowała w domu, wówczas już nie ma. Wiem na pewno, że pod koniec skiej ziemi. rodzina zawiadamiała kościelnego, by on lat czterdziestych ub. wieku pracujący tu Przy kościele parafialnym w Wojciecho- w czasie dzwonienia na Anioł Pański po księża (ks. Michał Dudkowski, ks. Władysław wie, dzwony były od zawsze. Wiele czytałam krótkiej przerwie dzwonił kilka minut w in- Szyszko) przy pomocy parafian zrobili zbiór- o historii naszego zabytkowego kościoła tencji zmarłego. To było tzw. Podzwonne kę odpowiedniego złomu, który mógł być , o jego pięknie i wspaniałym wyglądzie. trwające do pogrzebu. Gdy zdarzyło się, że wykorzystany na wyrób dzwonów. Działanie W opisach tych wspomina się, że w rogu jednocześnie zmarło więcej osób, wówczas trwało szybko. Dokładnie nie pamiętam, placu kościelnego od strony północnej ist- po krótkiej przerwie dzwoniono dla każdego czy to pod koniec lat czterdziestych czy na nieje również dzwonnica zbudowana w tym zmarłego. Wg. Mojej pamięci „podzwonne” początku lat pięćdziesiątych ub. wieku, nowe samym stylu co kościół. Musiały więc być skończyło się w początkach lat sześćdziesią- dzwony zostały poświęcone i zawieszone w niej dzwony ,o których nikt nie wspomi- tych ubiegłego wieku. Lecz dźwięk dzwonów w zabytkowej dzwonnicy i służą nam do dziś. nał ,czy może ja czytając nie dostrzegłam towarzyszy nam w ostatniej drodze do dziś. Zdaję sobie sprawę z tego, że w moim tej wzmianki. Dzwon żegna nas z tym światem. artykule brak wielu konkretnych danych W pamięci mojej zachowało się wspo- Te trzy dzwony Wojciechowskie miały odnośnie dzwonów. Zwracam się do czy- mnienie, że w tej dzwonnicy były trzy dzwo- piękny, donośny dźwięk. Słychać je było telników, by jeśli ktoś ma jakiekolwiek dane ny, dwa mniejsze o średnicy klosza około na krańcach parafii, która wówczas była dotyczące naszych dzwonów lub pamięta 75-80 cm i jeden duży, którego średnica bardzo duża, bowiem od Szczuczek, Łubek niektóre zdarzenia z tym związane, niech się klosza mogła mieć 90-100 cm. Pamiętam, po Sporniak, Palikije i część Miłocina to tymi wiadomościami z nami podzieli, by tym że każdy dzwon miał swoje imię i poruszane szmat drogi. Ówczesny organista śp. Jan samym powiększyć wiedzę o naszych dzwo- były ręcznie przy pomocy grubego sznura. Kwiatkowski mówił, że dźwięk wojciechow- nach bo przecież …. „śliczniuchno dzwonią Dzwonnikiem był kościelny, któremu po- skich dzwonów nie ma sobie równych, a on wojciechowskie dzwony”… jak śpiewamy magali jego synowie lub inni chłopcy czy na muzyce się znał. Lecz cóż, wszystko co w naszej wojciechowskiej piosence. mężczyźni ,dla których dzwonienie było dużą piękne szybko się kończy. Przyszedł rok uciechą. Używanie dzwonów tj. dzwonienie 1939, hitlerowska okupacja i na polecenie Zuzanna Kowalska

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 17 Relacja z obchodów 80 rocznicy Masowego Mordu w Szczuczkach

Tradycyjnie w pierwszą niedzielę października mieszkańcy Gminy Wojciechów oraz zaproszeni goście zbierają się pod Pomnikiem Pomordowanych w Szczuczkach, aby uczcić pamięć tragicznych wydarzeń jakie miały miejsce 1 października 1939 r. W tym dniu, w miejscowej szkole Niemcy zamordowali i spalili 102 mężczyzn. Był to pierwszy na Lubelszczyźnie masowy mord ludności polskiej przez hitlerowskiego okupanta, a jednocześnie jeden z najtragicz- niejszych dni w historii naszej Gminy. Podczas tegorocznych obchodów 80 – rocznicy tego wydarzenia przy Kaplicy zebrało się bardzo wiele osób chcących uczcić pamięć ofiar i oddać im hołd. W uroczystości wzięli udział m.in.: Sylwester Tułajew Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, Marek Wojciechowski Radny Sejmiku Wojewódz- twa Lubelskiego, Joanna Kaznowska Radna Powiatu Lubelskiego, Magdalena Udrycka Radna Powiatu Lubelskiego, Anna Rynkowska Radna Powiatu Lubelskiego, Dorota Baranowska z Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, Paweł Karczmarczyk Burmistrz Poniatowej, Aneta Poniatowska – Z-ca Burmistrza Poniatowej, Przedstawiciele Rady Miasta Poniatowej Janusz Nowomiejski oraz Jan Wójcik, Ryszard Biernacki – Z- ca Burmistrza Bełżyc, Artur Markowski – Wójt Gminy Wojciechów, Tomasz Zielonka Z-ca Wójta Gminy Wojciechów, Michał Sumiński Przewodniczący Rady Gminy Wojciechów, Krzysztof Górecki Prezes Stowarzyszenia „U źródeł Ciemięgi”, Wanda Łukasik Prezes Związku Zaporczyków, Edward Styżej Członek Związku Zaporczyków, Paweł Mirosław Dyrektor Banku Spółdzielczego w Poniatowej oddz. w Wojciechowie, Stanisław Łukasik – syn kapitana Rysia, Harcerska Organizacja Wychowawczo -Patriotyczna „Cichociemni” Lubelszczy- zna pod opieką Andrzeja Moroza, przedstawiciele wszystkich szkół z terenu Gminy Wojciechów oraz Szkoły Podstawowej w Kraczewicach. Na uroczystości nie mogło zabraknąć również pocztów sztanda- rowych oraz druhów strażaków z jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych z Gminy Wojciechów, druhów z zaprzyjaźnionej jednostki i zadumy część artystyczną. Pamięć o poległych uczciła również OSP w Kraczewicach oraz Pocztów Sztandarowych Kół Komba- Kapela Wojciechowska, prezentując wiązankę pieśni żołnierskich. tanckich na czele z Generałem Brygady Henrykiem Dziudkiem. Po części artystycznej wspomnienie świadków tych tragicznych Rocznicowe obchody rozpoczęły się złożeniem wieńców przed wydarzeń odczytał Jan Czępiński mieszkaniec wsi Szczuczki. Głos pomnikiem pomordowanych przez przedstawicieli wielu instytucji, również zabrał Jan Janusz Jastrzębski – poeta i fraszkopisarz a także przez mieszkańców Wsi Szczuczki i Szczuczki Kolonia 6. z Łukowa, który zaprezentował zebranym okolicznościowy wiersz. Część oficjalną uroczystości rozpoczęło wspólne odśpiewanie Hymnu O godzinie 11.30 ks. Marek Jaworski Proboszcz Parafii Łubki Państwowego. Po wystąpieniu Wójta Gminy Wojciechów Artura odprawił Mszę Świętą w intencji pomordowanych. O oprawę mszy Markowskiego oraz zaproszonych gości, hołd poległym oddała zadbali członkowie Kapeli Wojciechowskiej oraz pan organista. Orkiestra Dęta OSP w Wojciechowie, która zagrała kilka patriotycz- Na zakończenie obchodów 80-ej Rocznicy Masowego Mordu nych utworów. Uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Wojciechowie w Szczuczkach Generał Brygady Henryk Dziudek odczytał Apel Po- przygotowani przez nauczycieli Agnieszkę Bardzel, Małgorzatę ległych, po którym Pan Wójt Artur Markowski podziękował wszystkim Ceglarz Chołody oraz Leszka Iwaniaka zaprezentowali pełną powagi za obecność i czynny udział w Uroczystości. Po przemówieniu Ryszarda Wójcika Mieszkańca wsi Szczuczki członkowie Kapeli Wojciechow- skiej odegrali „Ciszę”, która była pięknym podsumowaniem tego wydarzenia pełnego refleksji i za- dumy. Na koniec poczty sztan- darowe przy dźwiękach marsza wykonanego przez Orkiestrę Dętą OSP w Wojciechowie odprowadzo- ne zostały pod Szkołę – Pomnik. Uroczystość zakończyło wspólne spotkanie przy gorącej herbacie w świeżo wyremontowanej remi- zie strażackiej. Urszula Mirosław GOK Wojciechów

18 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 Projekt na finiszu

Gminny Ośrodek Kultury w Wojciechowie zakończył realizację projektu pn.: „Modernizacja i roboty budowlane zabytkowego obiektu Wieży Ariańskiej – Muzeum Kowalstwa w Wojciechowie – wraz z zagospodarowaniem terenu”, współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020. Podejmowane przez nas działania zmieniły otoczenie Wieży Ariańskiej a także przyczyniły się do zachowania zabytku dla przyszłych pokoleń. W roku 2018 wykonane zostały izolacje poziome i pionowe ścian przyziemia przy budynku, remont przypór kamiennych oraz remont elewacji południowej wieży wraz z podokiennikami. Tynki na tej elewacji zostały wykonane z zastosowaniem technologii tynków „płynących”. W roku 2019 zrealizowany został drugi etap projektu. Po prze- prowadzonych dwukrotnie procedurach przetargowych udało się podpisać umowę na wymianę nawierzchni. Efekt wykonanych prac zaskoczył nas bardzo pozytywnie. Mamy przy obiekcie nową, granitową nawierzchnię, bezpieczny i wygodny dostęp do Muzeum Kowalstwa. W wyniku realizacji projektu Gmina Wojciechów zyskała nową atrakcję turystyczną – Aleję Zasłużonych Kowali – 16 pamiątkowych tablic –/ odlewy z brązu o średnicy 40 cm\ imionami i nazwiskami uhonorowanych osób.

Dlaczego Aleja Zasłużonych Kowali –co skłoniło nas do Poprzez stworzenie Alei Zasłużonych Kowali chcieliśmy oddać realizacji tego przedsięwzięcia? hołd wszystkim kowalom oraz miłośnikom tego zawodu, którzy przyczynili się do ochrony i zachowania kowalstwa polskiego 35 lat temu, w 1984 roku po raz pierwszy rozbrzmiały w Wojcie- w latach 80 i 90 – tych. Angażowali się w organizację pierwszych chowie kowalskie młotki. Wojciechów gościł kowali z całej Polski Ogólnopolskich Spotkań i Warsztatów Kowalskich oraz w tworzenie – uczestników II Ogólnopolskiego Konkursu Kucia Artystycznego. Muzeum Kowalstwa w Wojciechowie. Była to pierwsza impreza kowalska zorganizowana w naszej gminie. Uhonorowani kowale uczyli, pomagali, często rozwiewali wątpli- A osobą, która umiejscowiła tą właśnie imprezę w Wojciechowie wości organizatorów, którzy wspominają ich jako wielkich nauczy- był śp. Bronisław Pietrak z Gutanowa. Przez kolejne lata Gmina cieli i doradców. Odegrali ogromną rolę w przygotowaniu programu Wojciechów zyskała miano „stolicy kowalstwa”. kształcenia młodych ludzi. Byli uczestnikami pierwszych Ogólnopolski XXV edycja Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich, organizo- Konkursów Kowalstwa Ludowego i Artystycznego organizowanych wane Ogólnopolskie Spotkania Kowali, Ogólnopolskie Targi Sztuki w Wojciechowie, zdobywcami wielu nagród i wyróżnień. Kowalskiej, jedyne w Polsce Muzeum Kowalstwa z przepiękną Aleja ma charakter rozwojowy, w przyszłości montować będziemy galerią prac kowalskich świadczą o przepięknej tradycji jaką udało kolejne tablice. Przy wyborze nazwisk do uhonorowania posiłko- się zachować w Wojciechowie. waliśmy się głosem doradczym osób, które w tamtych latach były bezpośrednio związane z Wojciechowem i imprezami kowalskimi: Wiesławem Czerniecem – wieloletnim dyrektorem Gminnego Ośrodka Kultury w Wojciechowie, Janiną Biegalską – wieloletnim dyrektorem Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie, oraz Danuta Powiłańską - Mazur - etnografem. Kolejność umieszczania nazwisk była losowana w siedzibie Gmin- nego Ośrodka Kultury w Wojciechowie, w dniu 2 lipca 2019 roku przez pana Artura Markowskiego - Wójta Gminy Wojciechów, pana Michała Sumińskiego - Przewodniczącego Rady Gminy Wojciechów. Na Alei Zasłużonych Kowali uhonorowane zostały następujące osoby: 1. Śp. Bronisław Cukier – artysta kowal z Zakopanego 2. Andrzej Kowalczyk – artysta kowal z Zakopanego 3. Śp. Bronisław Pietrak – artysta kowal z Gutanowa, woj. lubelskie 4. Józef Kułak – artysta kowal z Zakopanego 5. Andrzej Słowik – kowal artysta z Januszkowic, woj. pod- karpackie 6. Śp. Stanisław Moćko – artysta kowal z Oblęgorka, woj. świętokrzyskie

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 19 7. Janusz Gąsienica Makowski – artysta kowal z Zakopanego 8. Jan Turek – artysta kowal z Chocianowic, woj. opolskie 9. Henryk Borowski – kowal artysta z Sejn, woj. podlaskie 10. Śp. Jacek Biernacik - artysta kowal z Zakopanego 11. Śp. Wojciech Gąsienica Walczak - artysta kowal z Zakopanego 12. Roman Czerniec – artysta kowal z Wojciechowa, woj. lubelskie 13. Śp. Władysław Gąsienica Makowski – artysta kowal z Za- kopanego 14. Kazimierz Kudła – kowal artysta z Zawady, woj. podkarpackie 15. Jerzy Wojowski - kowal artysta z Gdańska

Wszystkie nasze pomysły, jeśli nie mają poparcia gminnych władz samorządowych pozostają tylko w sferze naszych marzeń. W przypadku tego projektu chciałam szczególnie podziękować Radzie Gminy Wojciechów poprzedniej kadencji. Zdaję sobie sprawę, że potrzeby w naszej Gminie są przeogromne jednak za- ufanie jakim zostaliśmy obdarzeni a także zagwarantowane środki na wkład własny do projektu otworzyły nam drogę do działania. Efekty oceńcie sami... Nie wspomnę oczywiście o środkach, jakie dodatkowo trzeba było przeznaczyć na realizacje pierwszego etapu projektu po przeprowadzonym przetargu. Bardzo dziękuję w imieniu całego zespołu Gminnego Ośrodka Kultury w Wojciechowie panu Arturowi Markowskiemu - Wójtowi Gminy Wojciechów, panu Tomaszowi Zielonce – Zastępcy Wójta Gminy Wojciechów, panu Michałowi Sumińskiemu – Przewodniczą- cemu Rady Gminy Wojciechów a także Radzie Gminy Wojciechów za wsparcie, okazaną pomoc, przekazane środki finansowe na drugi etap realizowanego projektu. Dzięki przekazanym środkom mamy teraz piękną granitową nawierzchnię oraz nową atrakcję turystyczną Aleję Zasłużonych Kowali. Agnieszka Gąska Dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Wojciechowie

Wojciechowskie Święto Kowali

Zakończyły się Ogólnopolskie Targi Sztuki Kowalskiej w Wojciechowie, odjechali też uczestnicy XXV Ogólnopolskich Warsztatów Kowalskich. Imprezy te to wielkie święto spo- łeczności kowalskiej, a także całego Wojcie- chowa, który nieprzerwanie od 35 lat w lipcu staje się stolicą tego zawodu. W tym roku ogólna liczba goszczących w Wojciechowie kowali i miłośników tego zawodu sięgała 70. Organizatorem imprezy od wielu lat jest Gminny Ośrodek Kultury w Wojciechowie, który począwszy od pozyskania dotacji z Mi- nisterstwa Kultury i Dziedzictwa Narodo- wego, od władz lokalnych oraz sponsorów do zadbania o najmniejszy szczegół, wkłada bardzo duży wysiłek aby impreza była zor- ganizowana na jak najlepszym poziomie. W XXV Ogólnopolskich Warsztatach Ko- walskich wzięło udział szesnaście osób z te- renu całej Polski. Były to osoby w większości

20 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 zawodowo związane z pracą w metalu – po- bieżących przyjęto do grona zrzeszonych czątkujący kowale, ślusarze i metaloplastycy kowali nowych członków, a także wybrano ale również osoby na co dzień zajmujące się nowy Zarząd. bardzo odległą od kowalstwa działalnością. W drugim dniu Targów mistrzowie Wśród uczniów znaleźli się: tłumacz języ- zmierzyli się w konkursie kowalstwa arty- ka chińskiego, programista czy pracownicy stycznego i w konkursie o Nagrodę Kowali dużych korporacji. Adepci sztuki kowalskiej Polskich. Jako pracę domową kowale do nabywali i doskonalili swoje umiejętności oceny przedstawili dwuosobowe ławeczki pod kierunkiem mistrzów: Andrzeja Słowi- ogrodowe. Natomiast temat pracy wyko- ka woj. podkarpackie, Ryszarda Skuzy woj. nywanej w Wojciechowie ogłoszony został świętokrzyskie, Kazimierza Kudły woj. pod- na spotkaniu organizacyjnym w przeddzień karpackie. Podczas Warsztatów uczestniczyli konkursu. W tym roku była to wykładka do w zajęciach teoretycznych oraz praktycznych, zamka zapadkowego. Ponieważ kowale już na poznając podstawowe techniki oraz narzę- co dzień tego przedmiotu nie kują, przykła- dzia kowalskie i inne urządzenia związane dowy zamek zapadkowy został wypożyczony z pracą kowala. Wysłuchali wykładów o hi- z Muzeum Lubelskiego, aby kowale mogli się storii kowalstwa, o przepisach prawnych jemu dokładnie przyjrzeć i przeanalizować w prowadzeniu kuźni, o marketingu, a tak- zasady poprawnego wykonania. że o projektowaniu wyrobów kowalskich. Uroczyste rozpoczęcie Ogólnopolskich Ponieważ zajęcia praktyczne odbywały się Targów Sztuki Kowalskiej, odbyło się w so- w czynnej kuźni, uczniowie mogli obserwo- botę, 13 lipca o godz. 9.00. Po części ofi- O godz. 18.00 przy kuźni odbył się pokaz wać życie warsztatu kowalskiego i zetknąć cjalnej nastąpiło losowanie kowadeł i tur kucia konia przeprowadzony przez Damiana się z prawdziwymi klientami, a także z od- czasowych. O godzinie 10.00 rozbrzmiał Prudzińskiego z Trąbek woj. mazowieckie wiedzającymi turystami. uroczysty marsz kowalski grany na kowadle wraz z pomocnikiem Maciejem Miziołkiem. W ramach nauki organizowane były poka- przez Marcina Cimka oraz Macieja Wiśniew- Pod koniec dnia wszyscy kowale zebrali się zy, podczas których instruktorzy prezento- skiego. Po tym kowale ubrani w jednolite w kuźni aby oddać swój głos na prace wy- wali uczniom min. wykonywanie i regenerację koszulki okolicznościowe przystąpili do kon- konane przez swoich kolegów. Przeliczone narzędzi kowalskich oraz zabezpieczania wy- kursu kowalstwa artystycznego. Pracowali głosy wyłoniły zwycięzców Nagrody Kowa- robów przed korozją. Każde zajęcia poprze- pod czujnym okiem jury w skład którego li Polskich. dzone były instruktażem ze szczegółowym wchodzili – Wojciech Kowalczuk, etnograf Wieczorem kowale oraz zaproszeni goście omówieniem wykonywanej czynności bądź z Białegostoku, Kazimierz Kudła, mistrz spotkali się na wspólnym ognisku, a dla licz- operacji. Zajęcia trwały po 9 godzin dziennie. kowalstwa z Zawady woj. podkarpackie oraz nie zgromadzonej publiczności przy Wieży Zwiedzając Muzeum Kowalstwa uczniowie Urszula Mirosław – pracownik Muzeum Ariańskiej zagrał zespół Effect, po którym zapoznali się z dawnymi narzędziami uży- Kowalstwa w Wojciechowie. W konkursie do zabawy zaprosił DJ K-Tronic. wanymi w kuźni oraz z technikami zdobie- wzięło udział 16 drużyn z całej Polski. Ze W niedzielę 14 lipca, jury omówiło, prace nia i kucia metalu na przykładzie wyrobów względu na ilość kowali, kucie odbywało wykonane podczas konkursu kowalstwa ar- mistrzów kowalstwa z Polski i zagranicy. się w dwóch turach czasowych. Wykładki tystycznego. Konstruktywne spostrzeżenia Podczas zajęć praktycznych młodzi kowale wykonane podczas konkursu wyróżniały dotyczące techniki wykonania i zdobienia, wykonywali różne prace, na podstawie któ- się różnorodnością kształtów i zdobień, a także zachowania zasad funkcjonalności rych poznawali kolejne techniki kowalskie. a także funkcjonalnością i zastosowaniem i estetyki ławek ogrodowych a także wykła- W tym roku powstały tradycyjne gwoździe tradycyjnych technik kowalskich. Przez dek do zamków zapadkowych były dla kowali kowalskie, podkowy, zawiasy, a także kwia- cały dzień były prowadzone przez Telewi- bogatym źródłem wiedzy. O godz. 11.00 ko- ty oraz piękny krzyż. Kucie każdej z prac zję Lublin i Radio Lublin relacje na żywo wale spotkali się przy kuźni aby razem udać pozwalało przećwiczyć przynajmniej trzy z Imprezy oraz z ciekawych turystycznie poznane podstawowe operacje kowalskie. miejsc w Wojciechowie. Audycje obfitowały Kulminacją imprez kowalskich były Ogól- w liczne wywiady z władzami Wojciecho- nopolskie Targi Sztuki Kowalskiej organizo- wa, organizatorami Warsztatów i Targów wane w dniach 12 – 14 lipca 2019 r. Ponad 40 Kowalskich oraz z mistrzami kowalstwa kowali artystów z całej Polski, uczestniczyło i adeptami tego zawodu. w wykładach i pokazach oraz startowało Na scenie obok kuźni prezentowały się w konkursie kowalstwa artystycznego. zespoły Ariadna i Swojacy oraz Kapela Woj- Podczas Sympozjum kowale wysłuchali ciechowska. Przez cały dzień przy kuźni wykładów nt. „Regionalne formy i wzor- odbywał się pokaz tradycyjnych i współcze- nictwo w kowalstwie ludowym na przy- snych technik łączenia metali nieżelaznych kładzie kutych krzyży z terenu Podlasia”, w wykonaniu Krzysztofa Stefańskiego. Pokaz który wygłosił Wojciech Kowalczuk etnograf ten cieszył się ogromnym zainteresowaniem z Białegostoku oraz „Tradycyjne i nowocze- kowali i uczniów, a także publiczności. sne sposoby łączenia metali nieżelaznych” Od godziny 14 uczestnicy Warsztatów autorstwa Krzysztofa Stefańskiego z Sejn wykonywali przy Wieży Ariańskiej pokazy woj. podlaskie. kucia prac dowolnych, natomiast w godzinach W ramach Targów odbyło się również Wal- popołudniowych kowale Marcin Gnojski ne Zebranie Stowarzyszenia Kowali Polskich, oraz Leszek Hejno wykonali dla uczniów podczas którego oprócz omówienia spraw profesjonalny pokaz zgrzewania metalu.

Nr 69/89 GAZETA WOJCIECHOWSKA 21 O godzinie 14.30 wszyscy zebrali się przy Wyróżnienia I stopnia oraz nagrody finan- wjeździe do Wieży Ariańskiej aby uczestni- sowe otrzymali: Marcin Gnojski z miejsco- czyć w niecodziennej uroczystości otwarcia wości Jelcz – Laskowice woj. dolnośląskie, Alei Zasłużonych Kowali. Podczas ceremonii Marek Banasiak z Siedlina woj. mazowieckie, władze wojewódzkie, powiatowe i gminne Maciej Wiśniewski z Elbląga woj. warmiń- oraz Agnieszka Gąska Dyrektor Gminnego sko – mazurskie. Wyróżnienia II stopnia Ośrodka Kultury w Wojciechowie przecinali oraz nagrody finansowe otrzymali Marcin łańcuch wykuty przez kowali. Cimek z miejscowości Strachosław woj. lu- Następnie wszyscy przeszli Aleją, na której belskie, Leszek Hejno z Katowic woj. śląskie umieszczono 15 medalionów odlanych z brą- ponadto nagrody za udział otrzymali Witold zu upamiętniających nazwiska kowali, którzy Sołtys z Muniny woj. podkarpackie, Grzegorz w latach 80 – tych i 90 – tych brali czynny Krasiński z Ustki woj. pomorskie, Wiesław udział w organizacji pierwszych konkursów Pogorzelski z Babic Starych woj. mazowiec- kowalskich, tworzeniu formuły Warszta- kie. Wszyscy pomocnicy mistrzów otrzymali tów Kowalskich oraz Muzeum Kowalstwa farby ufundowane przez Polifarb Łódź. w Wojciechowie. Na scenie uhonorowani W kategorii „wykładka do zamka zapadko- kowale oraz przedstawiciele rodzin kowali wego” komisja postanowiła nie przyznawać nieżyjących otrzymali pamiątkowe medale I miejsca. Drugą nagrodę otrzymał Grzegorz oraz dyplomy „Zasłużony dla Kowalstwa Pol- Krasiński z Ustki woj. zachodnio-pomorskie, skiego”. Nagrodzeni zostali również wszyscy III nagrodę Marek Banasiak z Siedlina woj. obecni przedstawiciele władz finansujących mazowieckie oraz dwa wyróżnienia otrzymali się na mszę św. w ich intencji. Na pamiątkę i wspierających, a także pracownicy Gmin- Rafał Fic z Wrocławia oraz Marcin Cimek pobytu w Wojciechowie przekazali jedną z ławek ogrodowych jako dar dla kościoła. nego Ośrodka Kultury. z Chełma woj. lubelskie. Po mszy, barwny korowód prowadzony O godz. 15.00 nastąpiło uroczyste zakoń- Swoją nagrodę przyznała również Firma przez Orkiestrę Dętą OSP w Wojciecho- czenie XXV Ogólnopolskich Warsztatów Ko- Perun produkująca narzędzia kowalskie. wie udał się na plac przy Wieży Ariańskiej, walskich oraz Ogólnopolskich Targów Sztuki Jej właściciele Paulina i Jan Białowąs po gdzie odbywała się dalsza część Targów. Kowalskiej. Decyzją mistrzów – nauczycieli dokładnym obejrzeniu ławek przestawionych Zgromadzeni widzowie wysłuchali koncertu wszyscy uczestnicy Warsztatów otrzymali na- do konkursu postanowili ofiarować kowadło Wojciechowskiej Orkiestry Dętej oraz Klubu grody rzeczowe. Były to pamiątkowe młotki, o wadze 30 kg Marcinowi Gnojskiemu z woj. Seniora. Duże zainteresowanie publiczności na których mistrzowie złożyli podpisy oraz dolnośląskiego. wzbudzały bardzo widowiskowe pokazy skrzynki narzędziowe i koszulki okoliczno- W roku bieżącym kowale tradycyjnie gło- kucia w wykonaniu Katarzyny i Tomasza ściowe. Wyróżnieni: Łukasz Marek z Białki sowali na prace swoich kolegów przyznając Peplinskich z Jędrzejewa woj. kujawsko – Tatrzańskiej woj. małopolskie, Bartłomiej Nagrodę Kowali Polskich. W kategorii „ław- pomorskiego, Marcina Gnojskiego z miej- Kościsz z miejscowości Ubiad woj. mało- ka ogrodowa” nagrodę ufundowaną przez scowości Jelcz – Laskowice woj. dolnośląskie polskie, Dawid Jach z Tyrawy Wołowskiej Stowarzyszenie Kowali otrzymał Rafał Fic oraz Maćka Wiśniewskiego z Elbląga woj. woj. podkarpackie, Przemysław Burno zam. z Wrocławia, natomiast w kategorii „wykład- warmińsko – mazurskiego. Kowalom w po- Podkowa Leśna woj. mazowieckie otrzymali ka do zamka zapadkowego” I miejsce zdobył kazach pomagali również uczniowie Paweł dodatkowo narzędzia ufundowane przez Tomasz Peplinski z Lniana woj. kujowsko – Maciejewski oraz Sławek Bensz. Pokazy trwa- firmę Stalmech z Kielc. pomorskie , drugą nagrodę otrzymał Leszek ły do późnych godzin nocnych, a widzowie W konkursie kucia artystycznego roz- Supiński z Gdańska woj. pomorskie i trzecią nie odstępowali na krok podziwiając kunszt grywanym podczas Ogólnopolskich Tar- nagrodę otrzymał Leszek Hejno z Katowic kowalskiego rzemiosła. gów Sztuki Kowalskiej wzięło udział 16 woj. śląskie. Laureatami Nagrody Publicz- drużyn. Przy ocenie jury brało pod uwagę ności ufundowanej przez Karczmę Biesiadę zastosowanie tradycyjnych technik kowal- Włodzimierza Czernieca zostali: Janusz Świst skich i tradycyjnego zdobnictwa, wierność z Futomy woj. podkarpackie oraz Andrzej regionalnej tradycji, wkład pracy w ich wy- Kania z Cekanowa woj. mazowieckie. Wśród konanie, poziom techniczny i artystyczny publiczności biorącej udział w głosowaniu wykonanej pracy i jej funkcjonalność. Za zostały rozlosowane pamiątkowe upomin- pracę domową – ławkę ogrodową dwu- ki – koszulki okolicznościowe z imprezy osobową, jury przyznało dwie pierwsze oraz gadżety a także pamiątkowe albumy nagrody finansowe Rafałowi Fic z Wro- promujące Gminę Wojciechów. cławia woj. dolnośląskie oraz Jerzemu Jury nagrodziło również kowali pro- Kwarcianemu z Zamościa woj. lubelskie. wadzących pokaz kucia konia – Damiana Trzy drugie nagrody finansowe otrzymali Prudzińskiego z Trąbek woj. mazowieckie - Tomasz Peplinski z Lniana woj. kujawsko z pomocnikiem Maciejem Miziołkiem. – pomorskie, Waldemar Kolasa z Lubyczy Fundatorem nagród pieniężnych był Mi- Królewskiej woj. lubelskie oraz Jarosław nister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Majdan z Wólki Panieńskiej woj. lubelskie. Ogromne zaangażowanie w organizację Trzy równorzędne trzecie nagrody finanso- imprezy wykazało Stowarzyszenie Kowali we przyznano dla Andrzeja Kani z Cekano- Polskich świadcząc pomoc merytoryczną i do- wa woj. mazowieckie, Leszka Supińskiego radczą. Członkowie Stowarzyszenia Kowali z Gdańska woj. pomorskie, Janusza Śwista Polskich otrzymali koszulki okolicznościowe z Futomy woj. podkarpackie. i naszywki z logo organizacji. Imprezy uroz-

22 GAZETA WOJCIECHOWSKA Nr 69/89 maicił kiermasz sztuki ludowej, wystawa wyrobów kowalskich oraz występy zespołów folklorystycz- nych i gwiazd estrady. Wykładki wykonane podczas konkursu wzbogaciły zbiory Mu- zeum Kowalstwa w Wojciechowie. Stanowić one będą dla młodych pokoleń doskonały przykład regio- nalnego wzornictwa i tradycyjnego sposobu kucia. Natomiast ławki zo- staną wyeksponowane w otoczeniu Wieży Ariańskiej oraz na terenie Wojciechowa i będą zdobić wieś kowalską a jednocześnie promować swoich wykonawców. Pokazy kucia w wykonaniu naj- lepszych polskich mistrzów ko- walstwa oraz wspaniałe koncerty zespołów Future Folk, Effect oraz Playboys przyciągnęły tysiące osób zainteresowanych sztuką kowal- ską. Do uatrakcyjnienia imprezy przyczyniła się również profesjo- nalna obsługa konferansjerska w wykonaniu Stanisława Jaskułki Do późnych godzin nocnych wi- dzowie mogli podziwiać kunszt kowalskiego rzemiosła podczas po- kazu kucia w wykonaniu Katarzyny i Tomasza Peplinskich z Jędrzeje- wa woj. kujawsko - pomorskiego, Marcina Gnojskiego woj. dolno- śląskie oraz Macieja Wiśniew- skiego z Elbląga woj. warmińsko - mazurskiego. Równie ważnym wydarzeniem podczas kowalskiej niedzieli był „Pokaz wytopu rudy żelaza w piecu dymarskim”. Histo- ryk i właściciel Muzeum Kowalstwa i Ślusartwa w Hajnówce Stanisław Mierzwiński, członek Świętokrzy- skiego Stowarzyszenia Dziedzictwa Przemysłowego wraz z pomocni- kami już w sobotę rozpoczął bu- dowę pieca dymarskiego i przez całą niedzielę prowadził wytop. O godz. 19.00 nastąpiło rozbicie pieca, które było elementem bar- dzo widowiskowym. Kowale w ra- mach Nocnego Kucia przekuwali wytopione z rudy żelazo. Mamy nadzieję, ze zarówno ko- wale jak i publiczność spędzili miłe chwile na tegorocznym Święcie Kowali w Wojciechowie i z niecier- pliwością czekają przyszłorocznego Spotkania, które planowane jest tradycyjnie na drugi weekend lipca.

Urszula Mirosław GOK Wojciechów Dożynki Parafialno-Gminne Wojciechów 2019