LUIZA MILLER GIUSEPPE VERDI Dyrektor Naczelny Tomasz Bęben Dyrektor Artystyczny Paweł Przytocki Chórmistrz, Szef Chóru Dawid Ber
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
LUIZA MILLER GIUSEPPE VERDI dyrektor naczelny Tomasz Bęben dyrektor artystyczny Paweł Przytocki chórmistrz, szef chóru Dawid Ber dyrektor generalny Peter Gelb honorowy dyrektor muzyczny James Levine dyrektor muzyczny Yannick Nézet-Séguin główny dyrygent Fabio Luisi 2. Sonya Yoncheva jako Luiza i Piotr Beczała jako Rodolfo w Luizie Miller G. Verdiego. Fot. Chris Lee / Met Opera Prapremiera w Teatro San Carlo w Neapolu – 8 grudnia 1849 roku Premiera niniejszej inscenizacji w The Metropolitan Opera w Nowym Jorku – 26 października 2001 roku Transmisja z The Metropolitan Opera w Nowym Jorku – 14 kwietnia 2018 roku Przedstawienie w języku włoskim z napisami w języku polskim Giuseppe Verdi Luiza Miller 3. LUIZA MILLER (LUISA MILLER) OPERA W TRZECH AKTACH LIBRETTO: SALVATORE CAMMARANO WG DRAMATU „INTRYGA I MIŁOŚĆ” FRIEDRICHA SCHILLERA OSOBY Luiza Miller sopran Fryderyka mezzosopran Rodolfo tenor Miller baryton Walter bas Wurm bas REALIZATORZY reżyseria Elijah Moshinsky scenografia i kostiumy Santo Loquasto światło Duane Schuler OBSADA Luiza Miller Sonya Yoncheva Fryderyka Olesya Petrova Rodolfo Piotr Beczała Miller Plácido Domingo Walter Alexander Vinogradov Wurm Dmitry Belosselskiy soliści, chór i orkiestra The Metropolitan Opera dyrygent Bertrand de Billy AKCJA ROZGRYWA SIĘ W TYROLU NA POCZĄTKU XVIII WIEKU 4. BERTRAND DE BILLY DYRYGENT Urodził się w Paryżu, w rodzinnym mieście Hamburgu, Monachium, Londynie, Paryżu, odebrał muzyczne wykształcenie. Początkowo Waszyngtonie i Los Angeles. Od 1997 r. grał w orkiestrze, następnie zaczął karierę dy- regularnie współpracuje z nowojorską Metro- rygencką. W latach 1993–1995 był pierwszym politan Opera, a od 2002 r. z Salzburg Festival, dyrygentem i zastępcą dyrektora artystyczne- występował także z uznanymi światowymi go Anhaltisches Theatre in Dessau, następnie orkiestrami (np. Cleveland Orchestra, Sym- w latach 1996–1998 pełnił tę samą funkcję phonieorchester des Bayerischen Rundfunks, w wiedeńskiej Volksoper. Był także dyrektorem Staatskapelle Dresden czy Orchestre de Paris). artystycznym Gran Teatre del Liceu w Barce- Jego szeroki repertuar obejmuje zarówno lonie oraz wiedeńskiej symfonicznej orkiestry utwory Bacha, jak i prawykonania utworów radiowej. Współpracował także z Orchestre innych kompozytorów, dokonał też wielu nagrań de Chambre de Lausanne i Filharmonią płytowych. Jest Kawalerem Legii Honorowej, Drezdeńską (2013–2016). Przedstawieniami otrzymał także Odznakę Honorową za Zasługi operowymi dyrygował m.in. w Wiedniu, Berlinie, dla Republiki Austrii. SONYA YONCHEVA LUIZA MILLER (SOPRAN) Pochodzi z Plodiv w Bułgarii. Uczyła się gry stów Roku 2000 w konkursie „Hit-1” bułgarskiej na fortepianie i śpiewu w swym rodzinnym telewizji. Występowała z takimi artystami, jak mieście pod kierunkiem Nelly Koitchevej, na- Sting czy Elvis Costello, interesuje ją również stępnie uzyskała dyplom magisterski z zakresu muzyka filmowa. Nagrywała wytwórni Sony śpiewu w konserwatorium w Genewie, gdzie Classical i Deutsche Gramophone. W swoim studiowała w klasie Danielle Borst. Jest lau- repertuarze ma partie, m.in. Antonii w Opowie- reatką międzynarodowych konkursów, między ściach Hofmanna J. Offenbacha, Tatiany innymi nagrody specjalnej Culture Arte podczas w Eugeniuszu Onieginie P. Czajkowskiego, Plácido Domingo’s Operalia oraz Nagrody Violetty w Traviacie i Gildy w Rigoletcie Specjalnej na Les Amis du Festival za rolę G. Verdiego, Léïli w Poławiaczach pereł G. Bize- Fiordiligi w Così fan tutte na festiwalu ta czy partię tytułową w Łucji z Lammermooru w Aix-en-Provence w 2007 r. Artystka oraz jej G. Donizettiego. Jest również zapraszana brat, Marin Yonchev, zostali uznani za Wokali- do udziału w prestiżowych galach operowych. OLESYA PETROVA FRYDERYKA (MEZZOSOPRAN) Urodzona w Sankt Petersburgu, w 2008 r. Kończakówna w Kniaziu Igorze A. Borodina, ukończyła Sankt-Petersburskie Państwowe Amneris w Aidzie i Maddalena w Rigoletcie Konserwatorium im. M. Rimskiego-Korsakowa G. Verdiego, tytułowa w Carmen G. Bizeta, w klasie prof. Iriny Bogachevej. Jest laureatką Olga w Eugeniuszu Onieginie czy Hrabina Międzynarodowego Konkursu Galiny Vishne- w Damie pikowej P. Czajkowskiego. vskey w Moskwie z 2006 r. (druga nagroda), Współpracowała z takimi dyrygentami, XI Międzynarodowego Konkursu Czajkowskie- jak Valery Gergiev, Leo Kremer, Fabio go w Moskwie z 2007 r. (druga nagroda) oraz Mastrangelo czy Vladimir Fedoseev, wystę- finalistką Cardiff Singer of the World z 2011 r. powała na europejskich, azjatyckich północno- Na jej repertuar składają się dzieła kantatowe i południowoamerykańskich scenach i oratoryjne Bacha, Pergolesiego, Mozarta, oraz w wielu teatrach operowych, m.in nowo- Beethovena, Verdiego, Berlioza, Wagnera, jorskiej Metropolitan Opera, Greckiej Operze Mahlera i Prokofiewa; partie operowe, jak: Narodowej w Atenach, paryskim Théâtre Marfa w Chowańszczyźnie M. Musorgskiego, des Chatelet i Opéra de Montreal. Giuseppe Verdi Luiza Miller 5. PIOTR BECZAŁA RODOLFO (TENOR) Urodził się w Czechowicach-Dziedzicach. Jest Gerd Albrecht, Alberto Zedda, Ton Koopman, absolwentem katowickiej Akademii Muzycznej. Antonio Papano czy sir Andrew Davis. Jego Brał udział w kursach mistrzowskich prowadzo- repertuar obejmuje liczne partie operowe, nych np. przez Pavela Lisiziana, Jana Ballarina np. tytułową w Fauście Ch. Gounoda, Kawalera czy Dale`a Fundlinga. Można było go podziwiać Des Grieux w Manon J. Masseneta, Don Ottavia m.in. w spektaklach nowojorskiej Metropolitan w Don Giovannim i Tamina w Czarodziejskim Opera, londyńskiej Covent Garden, mediolań- flecie W.A. Mozarta, Rudolfa w Cyganerii skim Teatro alla Scala, madryckim Teatro Real, G. Pucciniego, Pasterza w Królu Rogerze Bilbao Opera, Opéra National de Paris, bruk- K. Szymanowskiego, Księcia Mantui w Rigoletcie selskim Théâtre Royal La Monnaie, San Fran- G. Verdiego, Walthera von der Vogelweide cisco Opera, Lyric Opera of Chicago czy Teatro w Tannhäuserze R. Wagnera, Jenika Comunale di Bologna. Współpracował z takimi w Sprzedanej narzeczonej B. Smetany czy artystami, jak: Marco Armiliato, Maurizio Benini, Księcia w Rusałce A. Dvořáka oraz operetkowe, Bertrand de Billy, Nikolaus Harnoncourt, oratoryjne i kantatowe. PLÁCIDO DOMINGO MILLER (TENOR) Urodził się w Madrycie w rodzinie artystów Operze Narodowej. W 1966 roku zaśpiewał zajmujących się wykonywaniem zarzueli (forma partię tytułową w Don Rodrigu A. Ginastery muzyczna liryczno-dramatyczna pochodzenia w New York City Opera. Dwa lata później zade- hiszpańskiego, w której występują naprze- biutował na deskach Metropolitan Opera jako miennie sceny mówione i śpiewane, w okresie Maurizio w Adrianie Lecouvreur F. Cilei. późniejszym zawierająca także taniec; rodzaj Aktualnie uznawany jest za jednego z najlep- musicalu), która zdobyła popularność również szych tenorów na świecie, ma w swoim reper- w Meksyku, gdy przyszły śpiewak w wieku ośmiu tuarze kilkadziesiąt partii operowych, występuje lat tam zamieszkał. W stolicy muzyk rozpoczął na prestiżowych scenach, takich jak mediolań- naukę gry na fortepianie i dyrygowania w tam- ska La Scala, San Francisco Opera, paryska tejszym konserwatorium, zmienił jednak ścieżkę Opéra Bastille, londyńska Covent Garden, kształcenia, gdy dostrzeżono jego wokalny ta- Gran Teatre del Liceu w Barcelonie, Teatro Real lent. Na scenie operowej zadebiutował w Mon- w Mardycie czy festiwalach w Beyreuth i Salz- terrey rolą Alfreda w Traviacie G. Verdiego. burgu. W Polsce jego występy można było po- Później przez dwa i pół roku śpiewał w Izraelskiej dziwiać na żywo w Warszawie, Łodzi i Poznaniu. ELIJAH MOSHINSKY REŻYSERIA Absolwent oksfordzkiego St. Anthony Colle- Teatru Maryjskiego (m.in. Moc przeznaczenia ge, gdzie studiował historię i filozofię. Jego G. Verdiego). W Metropolitan Opera debiuto- reżyserskim debiutem była inscenizacja Petera wał realizacją Balem maskowym G. Verdiego, Grimes’a B. Brittena z Jonem Vickersem w roli w którym zaśpiewali Luciano Pavarotti i Ka- głównej, pod batutą Colina Davisa w lon- tia Ricciarelli. Brał udział inscenizacji Ariadny dyńskiej The Royal Opera Covent Garden. na Naksos R. Straussa z Jessye Norman i Otella Na potrzeby tej samej sceny zinterpretował z Plácidem Domingo pod batutą Valery’ego także Żywot rozpustnika I. Strawińskego, Gergieva. Z tym ostatnim dyrygentem pracował Lohengrina R. Wagnera i Stiffelio G. Verdie- przy Damie pikowej P. Czajkowskiego. Jest także go. Tworzył również inscenizacje dla English zatrudniany przy widowiskach teatralnych, National Opera, Scottish Opera, Welsch telewizyjnych i kinowych. Na londyńskim West National Opera, mediolańskiej La Scali oraz Endzie był producentem zarówno klasycznych Opery Paryskiej, a także petersburskiego produkcji, jak i współczesnych przedstawień. 6. LUISA MILLER. SCHILLER VERDIEGO Na początku XIX wieku Neapol był dobrze. W roku 1845 w San Carlo trzecią pod względem wielkości Verdi pokazał swoją Alzirę. Kolejnym metropolią Europy. Mieszkało w niej dziełem miała być Luisa Miller. ponad trzysta tysięcy obywateli. Zgodnie z podpisanym przez W tym portowym mieście muzyka kompozytora kontraktem, librecistą odgrywała ogromną rolę. Jak pisał nowej opery został Salvadore Stendhal w artykule Rome, Naples Cammarano. et Florence: „[Neapol jest] jedyną stolicą Italii”. Na przełomie 1848 i 1849 roku Verdi prowadził z Cammaranem Centrum życia muzycznego Neapolu ożywioną korespondencję. był królewski teatr San Carlo, otwarty Pierwszym pomysłem kompozytora po remoncie doglądanym przez było stworzenie adaptacji słynnego impresaria Domenica niedawno opublikowanej powieści Barbaję 12 marca 1817 roku. historycznej Francesco