atha navamo’dhyäyaù upäsaka-bheda-nibandhanä viçeñäù pratipäditäù | idäném upäsyasya parama-puruñasya mähätmyaà | jïäninäà ca viçeñaà viçodhya bhakti-rüpasyopäsanasya svarüpam ucyate –

idaà tu te guhyatamaà pravakñyämy anasüyave | jïänaà vijïäna-sahitaà yaj jïätvä mokñyase’çubhät ||1|| idaà tu te guhyatamaà bhakti-rüpam upäsanäkhyaà jïänaà | vijïäna-sahitam upäsana-gati- viçeña-jïäna-sahitam | anasüyave te pravakñyämi | mad-viñayaà sakaletara-visajätéyam aparimita-prakäraà mähätmyaà çrutvä evam eva saàbhavatéti manvänäya te pravakñyäméty arthaù | yaj jïänam anuñöhäna-paryantaà jïätvä mat-präpti-virodhinaù sarvasmäd açubhän mokñyase ||9.1||

--o)0(o--

räja-vidyä räja-guhyaà pavitram uttamam | pratyakñävagamaà dharmyaà susukhaà kartum avyayam ||2|| räja-vidyä vidyänäà räjä räja-guhyaà guhyänäà räjä | räjïäà vidyeti vä räja-vidyä, räjäno hi vistérëägädha-manasaù, mahä-manasäm iyaà vidyä ity arthaù | mahä-manasa eva gopanéya- gopana-kuçalä iti teñäm eva guhyam idam | uttamam pavitraà mat-präpti-virodhy-açeña- kalmañäpahaà pratyakñävagamam | avagamyata ity avagamo viñayaù | pratyakña- bhüto’vagamo viñayo yasya jïänasya tat pratyakñävagamam | bhakti-rüpeëopäsanena upäsyamäno’haà tadäném eva upäsituù pratyakñatäm upägato bhaväméty arthaù | athäpi dharmyaà dharmäd anapetaà dharmatvaà hi niùçreyasa-sädhanatvam | svarüpeëa evätyartha-priyatvena tadäném eva mad-darçanäpädanatayä ca svayaà niùçreyasa-rüpam api niratiçaya-niùçreyasa-rüpätyantika-mat-präpti--sädhanam ity arthaù | ata eva susukhaà kartuà susukhopädänam, atyarthapriyatvena upädeyam | avyayam akñayaà mat-präptià sädhayitväpi svayaà na kñéyate | evaà-rüpam upäsanaà kurvato mat-pradäne kåte’pi na kiàcit kåtaà mayäsyeti me pratibhätéty arthaù ||9.2||

--o)0(o--

açraddadhänäù puruñä dharmasyäsya paraàtapa | apräpya mäà nivartante måtyu-saàsära-vartmani ||3|| asyopäsanäkhyasya dharmasya niratiçaya-priya-mad-viñayatayä svayaà niratiçaya-priya- rüpasya parama-niùçreyasa-svarüpa-mat-präpti-sädhanasyävyayasya upädäna-yogya-daçäà präpyäçraddadhänä viçväsa-pürvaka-tvärä-rahitäù puruñä mäm apräpya måtyu-rüpe saàsära- vartmani nitaräà vartante | aho ! mahad idam äçcaryam ity arthaù ||9.3||

--o)0(o--

çåëu tävat präpya-bhütasya mamäcintya-mahimänam —

mayä tatam idaà sarvaà jagad -mürtinä | mat-sthäni sarva-bhütäni na cähaà teñv avasthitaù ||4|| idaà cetanäcetanätmakaà kåtsnaà jagad avyakta-mürtinäprakäçita-svarüpeëa mayäntaryämiëä tatam | asya jagato dhäraëärthaà niyamanärtham ca çeñitvena vyäptam ity arthaù | yathä antaryämi-brähmaëe yaù påthivyäà tiñöhan ... yaà påthivé na veda [BAU 3.7.3] ya ätmani tiñöhan ... yam ätmä na veda [ÇatBr 14.6.5.5.30] iti cetanäcetana-vastu-jätair adåñöenäntaryämiëä tatra tatra vyäptir uktä | tato mat-sthäni sarva-bhütäni sarväëi bhütäni mayy antaryämiëi sthitäni, tatraiva brähmaëe yasya påthivé çaréraà yaù påthivém antaro yamayati [BAU 3.7.3], yasyätmä çaréraà ya ätmänam antaro yamayati [ÇatBr 14.6.6.5.30] iti çarératvena niyämyatva-pratipädanät | tadäyatte -niyamane pratipädite çeñitvaà ca, na cähaà teñv avasthito’haà tu na tadäyatta-sthitiù | mat-sthitau tair na kaçcid upakära ity arthaù ||9.4||

--o)0(o--

na ca mat-sthäni bhütäni paçya me yogam aiçvaram | bhüta-bhån na ca bhüta-stho mamätmä bhüta-bhävanaù ||5|| na ca mat-sthäni bhütäni na ghaöadénäà jaläder iva mama dhärakatvam | katham ? mat- saàkalpena | paçya mamaiçvaraà yogam | anyatra kutracid asaàbhavanéyaà mad- asädhäraëam äçcaryaà yogaà paçya | ko’sau yogaù ? bhüta-bhån na ca bhüta-stho mamätmä bhüta-bhävanaù | sarveñäà bhütänäà bhartähaà na ca taiù kaçcid api mamopakäraù | mamätmaiva bhüta-bhävanaù | mama mano-mayaù saàkalpa eva bhütänäà bhävayitä dhärayitä niyantä ca ||9.5||

--o)0(o-- sarvasyäsya sva-saàkalpäyatta-sthiti-pravåttitve nidarçanam äha —

yathäkäça-sthito nityaà väyuù sarvatra-go mahän | tathä sarväëi bhütäni mat-sthänéty upadhäraya ||6|| yathäkäçe’nälambane mahän väyuù sthitaù sarvatra gacchati | sa tu väyur nirälambano mad- äyatta-sthitir ity avaçyäbhyupagamanéyo mayaiva dhåta iti vijïäyate, tathaiva sarväëi bhütäni tair adåñöo mayi sthitäni mayaiva dhåtänéty upadhäraya | yathähuù veda-vidaù -- meghodayaù sägara-sannivåttir indor vibhägaù sphuritäni väyoù | vidyud-vibhaìgo gatir uñëa-raçmer viñëor viciträù prabhavanti mäyäù || iti viñëor ananya- sädhäraëäni mahäçcaryäëéty arthaù | çrutir api — etasya vä akñarasya praçäsane gärgi süryäcandramasau vidhåtau tiñöhataù [BAU 3.8.9] bhéñäsmäd vätaù pavate bhéñodeti süryaù | bhéñäsmäd agniç cendraç ca måtyur dhävati païcamaù [TaittU 2.8.1] ity ädikä ||9.6||

--o)0(o--

sakaletara-nirapekñasya bhagavataù saàkalpät sarveñäà sthitiù pravåttiç coktäs tathä tat- saàkalpäd eva sarveñäm utpatti-pralayav api, ity äha —

sarva-bhütäni kaunteya prakåtià yänti mämikäm | kalpa-kñaye punas täni kalpädau visåjämy ||7|| sthävara-jaìgamätmakäni sarväëi bhütäni mämikäà mac-charéra-bhütäà prakåtià tamaù- çabda-väcyäà näma-rüpa-vibhägänarhäà kalpa-kñaye catur-mukhävasäna-samaye mat- saàkalpäd yänti | täny eva bhütäni kalpädau punar visåjämy aham | yathäha manuù – äséd idaà tamo-bhütam [Manu 1.5] so’bhidhyäya çarérät svät [Manu 1.8] iti çrutir api — yasyävyaktaà çaréram [SuU 7] ity-ädikä, avyaktam akñare léyate’kñaraà tamasi léyate, tamaù pare deve ekébhavati [SuU 2] tama äsét tamasä güòham agre praketam [Åk 8.7.17.3] iti ca ||9.7||

--o)0(o--

prakåtià sväm avañöabhya visåjämi punaù punaù | bhüta-grämam imaà kåtsnam avaçaà prakåter vaçät ||8|| svakéyäà vicitra-pariëäminéà prakåtim avañöabhyäñöadhä pariëamayya imaà catur-vidhaà -tiryaì-manuñya-sthävarätmakaà bhüta-grämaà madéyäyä mohinyäù guëa-mayyäù prakåteù vaçäd avaçaà punaù punaù käle käle visåjämi ||9.8||

--o)0(o-- evaà tarhi viñama-såñöy-ädéni karmäëi nairghåëyädy-äpädanena bhagavantaà badhnantéti | aträha —

na ca mäà täni karmäëi nibadhnanti dhanaàjaya | udäsénavad äsénam asaktaà teñu karmasu ||9||

na ca täni viñama-såñöy-ädéni karmäëi mäà nibadhnanti mayi nairghåëyädikaà näpädayanti, yataù kñetra-jïänäà pürva-kåtyäny eva karmäëi devädi-viñama-bhäva-hetavaù | ahaà tu tatra vaiñamye’saktas tatra udäsénavad äsénaù | yathäha sütra-käraù — vaiñamya-nairghåëye na säpekñatvät [Vs 2.1.34] na karmävibhägäd iti cen nänäditvät [Vs 2.1.35] iti ||9.9||

--o)0(o--

mayädhyakñeëa prakåtiù süyate sa-caräcaram | hetunänena kaunteya jagad viparivartate ||10|| tasmät kñetrajïa-karmänuguëaà madéyä prakåtiù -saàkalpena mayädhyakñeëekñitä sa- caräcaraà jagat süyate, anena kñetrajïa-karmänuguëa-mad-ékñaëena hetunä jagad viparivartate | iti mat-svämyaà satya-saàkalpatvaà nairghåëyädi-doña-rahitatvam ity evam ädikaà mama vasudeva-sünor aiçvaraà yogaà paçya | yathä çrutiù —

asmän mäyé såjate viçvam etat tasmiàç cänyo mäyayä saànirüddhaù | mäyäà tu prakåtià vidyän mäyinaà tu maheçvaram || [ÇvetU 4.9-10] iti ||9.10||

--o)0(o--

avajänanti mäà müòhä mänuñéà tanum äçritam | paraà bhävam ajänanto mama bhüta-maheçvaram ||11|| evaà mäà bhüta-maheçvaraà sarvajïaà satya-saàkalpaà nikhila-jagad-eka-käraëaà parama-käruëikatayä sarva-samäçrayaëéyatväya mänuñéà tanum äçritaà sva-kåtaiù päpa- karmabhir müòhä avajänanti — präkåta-manuñya-samaà manyante | bhüta-maheçvarasya mamäpära-käruëyaudärya-sauçélya-vätsalyädi-nibandhanaà manuñyatva-samäçrayaëa- lakñaëam imaà paraà bhävam ajänanto manuñyatva-samäçrayaëa-mätreëa mäm itara- sajätéyaà matvä tiraskurvantéty arthaù ||9.11||

--o)0(o--

moghäçä mogha-karmäëo mogha-jïänä vicetasaù | räkñasém äsuréà caiva prakåtià mohinéà çritäù ||12|| mama manuñyatve parama-käruëyädi-paratva-tirodhäna-karéà räkñasém äsuréà ca mohinéà prakåtim äçritäù, moghäçäù mogha-väïchitä niñphala-väïchitäù, mogha-karmäëo moghärambhäù | mogha-jïänäù sarveñu madéyeñu caräcareñv artheñu mayi ca viparéta- jïänatayä niñphala-jïänäù | vicetasas tathä sarvatra vigata-yäthätmya-jïänäù, mäà sarveçvaram itara-samaà matvä mayi yat kartum icchanti, yad uddiçya ärambhän kurvate, tat sarvaà moghaà bhavatéty arthaù ||9.12||

--o)0(o--

mahätmänas tu mäà pärtha daivéà prakåtim äçritäù | bhajanty ananya-manaso jïätvä bhütädim avyayam ||13|| ye tu sva-kåtaiù puëya-sacayair mäà çaraëam upagamya vidhvasta-samasta-päpa-bandhä daivéà prakåtim äçritäù mahätmänas te, bhütädim avyayaà väì-mänasägocara-näma-- svarüpaà parama-käruëikatayä sädhu-pariträëäya manuñyatvenävatérëaà mäà jïätvä ananya-manasaù mäà bhajante | mat-priyatvätirekeëa mad-bhajanena vinä manasaç cätmanaç ca bähya-karaëänäà ca dhäraëam alabhamänäù, mad-bhajanaika-prayojanä bhajante ||9.13||

--o)0(o--

satataà kértayanto mäà yatantaç ca dåòha-vratäù | namasyantaç ca mäà bhaktyä nitya-yuktä upäsate ||14|| atyarthaà mat-priyatvena mat-kértana-yatana-namaskärair vinä kñaëäëu-mätre’py ätma- dhäraëam alabhamänä mad-guëäviçeña-väcéni man-nämäni småtvä pulakäïcita-sarväìgäù, harña-gadgada-kaëöhäù çré-räma-näräyaëa-kåñëa-väsudevety evam ädéni satataà kértayantas tathaiva yatanto mat-karmasv arcanädikeñu vandana-stavana-karaëädikeñu tad-upakärakeñu bhavana-nandana-vana-karaëädikeñu ca dåòha-saàkalpä yatamänäù, bhakti-bhärävanamita- mano-buddhy-abhimäna-pada-dvaya-kara-dvaya-çirobhir añöaìgair acintita-päàsu-kardama- çarkarädike dharä-tale daëòävat praëipatantaù, satataà mäà nitya-yuktä nitya-yogam äkäìkñamäëä ätmavanto mad-däsya-vyavasäyina upäsate ||9.14||

--o)0(o--

jïäna-yajïena cäpy anye yajanto mäm upäsate | ekatvena påthaktvena bahudhä viçvato-mukham ||15|| anye’pi mahätmänaù pürvoktaiù kértanädibhir jïänäkhyena yajïena ca yajanto mäm upäsate, katham ? bahudhä påthaktvena jagad-äkäreëa viçvato-mukhaà viçva-prakäram avasthitaà mäm ekatvenopäsate | etad uktaà bhavati -- bhagavän väsudeva eva näma-rüpa- vibhägänarhätisükñma-cid-acid-vastu-çaréraù san satya-saàkalpo vividha-vibhakta-näma- rüpa-sthüla-cid-acid-vastu-çaréraù syäm iti saàkalpya sa eka eva deva-tiryaì-manuñya- sthävaräkhya-vicitra-jagac-charéro’vatiñöhate ity anusaàdadhänäç ca mäm upäsate iti ||9.15||

--o)0(o-- tathä hi viçva-çaréro’ham evävasthitaù, ity äha —

ahaà kratur ahaà yajïaù svadhäham aham auñadham | mantro’ham aham eväjyam aham agnir ahaà hutam ||16|| ahaà kratur ahaà jyotiñöomädika-kratur aham eva yajïo mahä-yajïo’ham eva svadhä pitå- gaëa-puñöi-däyiné auñadhaà haviç cäham eva | aham eva ca mantro’ham eväjyam | pradarçanärtham idam, somädikaà ca havir aham evety arthaù | aham ähavanéyädiko’gnir homaç cäham eva ||9.16||

--o)0(o--

pitäham asya jagato mätä dhätä pitämahaù | vedyaà pavitram oàkära åk säma yajur eva ca ||17||

asya sthävara-jaìgamätmakasya jagatas tatra tatra pitåtvena mätåtvena dhätåtvena pitämahatvena ca vartamäno’ham eva | atra dhätå-çabdo mätå-pitå-vyatirikte utpatti-prayojake cetana-viçeñe varte | yat kiàcid veda-vedyaà pavitraà pävanaà tad aham eva | vedakaç ca veda-béja-bhütaù praëavo’ham eva | åk-säma-yajur-ätmako vedaç cäham eva ||9.17||

--o)0(o--

gatir bhartä prabhuù säkñé niväsaù çaraëaà suhåt | prabhavaù pralayaù sthänaà nidhänaà béjam avyayam ||18|| gamyata iti gatiù, tatra tatra präpya-sthänam ity arthaù | bhartä dhärayitä, prabhuù çäsitä, säkñé säkñäd-drañöa, niväso väsa-sthänaà ca veçmädi, çaraëam iñöasya präpakatayäniñöasya niväraëatayä samäçrayaëéyaç cetanaù çaraëam, sa cäham eva suhåt hitaiñé, prabhava-pralaya- sthänaà yasya kasyacid yatra kutracit prabhava-pralayayoù yat sthänaà tad aham eva | nidhänaà nidhéyata iti nidhänam | utpädyam upasaàhäryaà cäham eva ity arthaù | avyayaà béjaà tatra tatra vyaya-rahitaà yat käraëaà tad aham eva ||9.18||

--o)0(o--

tapämy aham ahaà varñaà nigåhëämy utsåjämi ca | amåtaà caiva måtyuç ca sad asac cäham arjuna ||19|| agnyädity-ädi-rüpeëäham eva tapämi, gréñmädäv aham eva varñaà nigåhëämi tathä varñäsv api cäham eva utsåjämi | amåtaà caiva måtyuç ca yena jévati loko yena ca mriyate, tad ubhayam apy aham eva | kim atra bahunoktena ? sad asac cäpy aham eva | sad yad vartate, asad yad atétam anägataà ca, sarvävasthävasthita-cid-acid-vastu-çarératayä tat-tat-prakäro ’ham evävasthita ity arthaù | evaà bahudhä påthaktvena vibhakta-näma-rüpävasthita-kåtsna- jagac-charératayä tat-prakäro’ham evävasthita ity ekatva-jïänenänusaàdadhänäç ca mäm upäsate ta eva mahätmänaù ||9.19||

--o)0(o-- evaà mahätmanäà jïäninäà bhagavad-anubhavaika-bhogänäà våttam uktvä teñäm eva viçeñaà darçayitum ajïänäà käma-kämänäà våttam äha —

traividyä mäà somapäù püta-päpä yajïair iñövä svar-gatià prärthayante | te puëyam äsädya surendra-lokam açnanti divyän divi deva-bhogän ||20||

åg-yajuù sämarüpäs tisro vidyäs tri-vidyam, kevalaà tri-vidya-niñöhäs traividyäù | na tu trayy- antaà niñöhäù, trayy-anta-niñöhä hi mahätmänaù pürvokta-prakäreëäkhila-veda-vedyaà mäm eva jïätvä atimätra-mad-bhakti-kärita-kértanädibhir jïäna-yajïena ca mad-eka-präpyä mäm evopäsate | traividyäs tu veda-pratipädya-kevalendrädi-yäga-çiñöa-somän pibantaù püta-päpäù svargädi-präpti-virodhi-päpät pütäs taiù kevalendrädi-daivatyatayänusaàhitair yajïair vastutas tad-rüpaà mäm iñövä tathävasthitaà mäm ajänantaù svarga-gatià prärthayante | te puëyaà duùkhäsambhinnaà surendra-lokaà präpya tatra tatra divyän deva-bhogän açnanti ||9.20||

--o)0(o--

te taà bhuktvä svarga-lokaà viçälaà kñéëe puëye martya-lokaà viçanti | evaà trayé-dharmam anuprapannä gatägataà käma-kämä labhante ||21|| te taà viçälaà svarga-lokaà bhuktvä tad-anubhava-hetu-bhüte puëye kñéëe punar api martya-lokaà viçanti | evaà trayy-anta-siddha-jïäna-vidhuräù kämya-svargädi-kämäù kevalaà trayé-dharmam anuprapannä gatägataà labhante | alpästhira-svargädén anubhüya punaù punaù nivartanta ity arthaù ||9.21||

--o)0(o-- mahätmänas tu niratiçaya-priya-rüpaà mac-cintanaà kåtvä mäm anavadhikätiçayänandaà präpya na punar ävartanta iti teñäà viçeñaà darçayati —

ananyäç cintayanto mäà ye janäù paryupäsate | teñäà nityäbhiyuktänäà -kñemaà vahämy aham ||22|| ananyä ananya-prayojanä mac-cintanena vinätma-dhäraëä-läbhän mac-cintanaika-prayojanä mäà cintayanto ye mahätmäno janäù paryupäsate sarva-kalyäëa-guëänvitaà sarva-vibhüti- yuktaà mäà parita upäsate’nyünam upäsate teñäà nityäbhiyuktänäà mayi nityäbhiyogaà käìkñamäëänäm ahaà mat-präpti-lakñaëaà yogam apunar-ävåtti-rüpaà kñemaà ca vahämi ||9.22||

--o)0(o--

ye’py anya-devatä-bhaktä yajante çraddhayänvitäù | te’pi mäm eva kaunteya yajanty avidhi-pürvakam ||23|| ye’py anya-devatä-bhaktä ye tv indrädi-devatä-bhaktäù kevala-trayé-niñöhäù çraddhayänvitäù indrädén yajante, te’pi pürvoktena nyäyena sarvasya mac-charératayä mad-ätmatvena indrädi- çabdänäà ca mad-väcitväd vastuto mäm eva yajante’pi tv avidhi-pürvakaà yajante | indrädénäà devatänäà karmasv ärädhyatayä anvayaà yathä vedänta-väkyäni catur-hotäro yatra saàpadaà gacchanti devaiù [TaittÄ 4] ity ädéni vidadhati, na tat-pürvakaà yajante | vedänta-väkya-jätaà hi parama-puruña-çarératayävasthitänäm indrädénäm ärädhyatvaà vidadhad ätma-bhütasya parama-puruñasyaiva säkñäd ärädhyatvaà vidadhäti |

caturhotäro’gnihotra-darça-paurëamäsädéni karmäëi kurväëä yatra paramätmany ätmatayä avasthite saty eva tac-charéra-bhütair indrädi-devaiù saàpadaà gacchanti, indrädi-devänäm ärädhanäni etäni karmäëi mad-viñayäëéti mäà saàpadaà gacchantéty arthaù ||9.23||

--o)0(o--

atas traividyä indrädi-çarérasya parama-puruñasyärädhanäny etäni karmäëi | ärädhyaç ca sa eveti na jänanti | te ca parimita-phala-bhäginaç cyavana-svabhäväç ca bhavanti, tad äha —

ahaà hi sarva-yajïänäà bhoktä ca prabhur eva ca | na tu mäm abhijänanti tattvenätaç cyavanti te ||24||

prabhur eva ca tatra tatra phala-pradätä cäham evety arthaù ||9.24||

--o)0(o--

aho mahad idaà vaicitryaà yad ekasminn eva karmaëi vartamänäù saàkalpa-mätra-bhedena kecid atyalpa-phala-bhäginaç cyavana-svabhäväç ca bhavanti, kecanänavadhikätiçayänanda- parama-puruña-präpti-rüpa-phala-bhägino’punar-ävartinaç ca bhavanti, ity äha —

yänti deva-vratä devän pitèn yänti pitå-vratäù | bhütäni yänti bhütejyä yänti mad-yäjino’pi mäm ||25||

vrata-çabdaù saàkalpa-väcé, deva-vratäù darça-paurëamäsädibhiù karmabhir indrädén yajämaù, iténdrädi-yajana-saàkalpäù | ye ta indrädi-devän yänti | ye ca pitå-yajïädibhiù pitèn yajämaù, iti pitå-yajana-saàkalpäù, te pitèn yänti | ye ca yakña-rakñaù piçäcädéni bhütäni yajämaù, iti bhüta-yajana-saàkalpäù, te bhütäni yänti | ye tu tair eva yajïair deva-pitå-bhüta- çarérakaà paramätmänaà bhagavantaà väsudevaà yajäma iti mäà yajante te mad-yäjino mäm eva yänti | devädi-vratä devädén präpya taiù saha parimitaà bhogaà bhuktvä teñäà vinäça-käle taiù saha vinañöä bhavanti | mad-yäjinas tu mäm anädi-nidhanaà sarvajïaà satya- saàkalpaà anavadhikätiçayäsaàkhyeya-kalyäëa-guëa-gaëa-mahodadhim anavadhikätiçayänandaà präpya na punar nivartanta ity arthaù ||9.25||

--o)0(o--

mad-yäjinäm ayam api viçeño’stéty äha —

patraà puñpaà phalaà toyaà yo me bhaktyä prayacchati | tad ahaà bhakty-upahåtam açnämi prayatätmanaù ||26||

sarva-sulabhaà patraà vä puñpaà vä phalaà vä toyaà vä yo bhaktyä me prayacchaty atyartha-mat-priyatayä tat-pradänena vinä ätma-dhäraëam alabhamänatayä tad-eka-prayojano yo me paträdikaà dadäti tasya prayatätmanas tat-pradänaika-prayojanatva-rüpa-çuddhi- yukta-manasas tat tathä-vidha-bhakty-upahåtam ahaà sarveçvaro nikhila-jagad-udaya- vibhava-laya-lélo’väpta-samasta-kämaù satya-saàkalpo’navadhikätiçayäsaàkhye-kalyäëa- guëa-gaëaù sväbhävikänavadhikätiçayänanda-svänubhave vartamäno’pi, manoratha-patha- düravarti priyaà präpya iväçnämi | yathoktaà mokña-dharme —

yäù kriyäù saàprayuktäù syur ekänta-gata-buddhibhiù | täù sarväù çirasä devaù pratigåhëäti vai svayam || [Mbh 12.340.64] iti ||9.26||

--o)0(o-- yasmäj jïäninäà mahätmanäà väì-manasägocaro’yaà viçeñas tasmät tvaà ca jïäné bhütvä ukta-lakñaëa-bhakti-bhärävanatätmätméyaù kértana-yatanärcana-praëämädikaà satataà kurväëo laukikaà vaidikaà ca nitya-naimittikaà karma cetthaà kurv ity äha —

yat karoñi yad açnäsi yaj juhoñi dadäsi yat | yat tapasyasi kaunteya tat kuruñva mad-arpaëam ||27|| yad deha-yäträdi-çeña-bhütaà laukikaà karma karoñi, yac ca deha-dhäraëäyäçnäsi, yac ca vaidikaà homa-däna-tapaù-prabhåti nitya-naimittikaà karma karoñi, tat sarvaà mad- arpaëaà kuruñva | arpyata ity arpaëam, sarvasya laukikasya vaidikasya ca karmaëaù kartåtvaà bhoktåtvam ärädhyatvaà ca yathä mayi sarvaà samarpitaà bhavati tathä kuru | etad uktaà bhavati — yäga-dänädiñv ärädhyatayä pratéyamänänäà devädénäà karma-kartur bhoktus tava ca madéyatayä mat-saàkalpäyatta-svarüpa-sthiti-pravåttitayä ca mayy eva parama-çeñiëi parama-kartari tväà ca kartäraà bhoktäram ärädhakam ärädhyaà ca devatä- jätam ärädhanaà ca kriyä-jätaà sarvaà samarpaya | tava man-niyämyatä-pürvaka-mac- cheñataika-rasatäm ärädhyädeç ca etat-svabhävaka-garbhatäm atyartha-préti- yukto’nusaàdhatsva iti ||9.27||

--o)0(o--

çubhäçubha-phalair evaà mokñyase karma-bandhanaiù | saànyäsa-yoga-yuktätmä vimukto mäm upaiñyasi ||28|| evaà saànyäsäkhya-yoga-yukta-manä ätmänaà mac-cheñatä-man-niyämyataika-rasaà karma ca sarvaà mad-ärädhanam anusaàdadhäno laukikaà vaidikaà ca karma kurvan çubhäçubha-phalair anantaiù präcéna-karmäkhyair bandhanair mat-präpti-virodhibhiù sarvaiù mokñyase, tair vimukto mäm evopaiñyasi ||9.28||

--o)0(o-- mamemaà paramam atilokaà svabhävaà såëu —

samo’haà sarva-bhüteñu na me dveñyo’sti na priyaù | ye bhajanti tu mäà bhaktyä mayi te teñu cäpy aham ||29||

deva-tiryaì-manuñya-sthävarätmanä sthiteñu jätitaç cäkärataù svabhävato jïänataç cätyantotkåñöäpakåñöa-rüpeëa vartamäneñu sarveñu bhüteñu samäçrayaëéyatvena samo’ham | ayaà jätyäkära-svabhäva-jïänädibhir nikåñöa iti samäçrayaëe na me dveñyo’sty udvejanéyatayä na tyäjyo’sti | tathä samäçritatvätirekeëa jäty-ädibhir atyantotkåñöo’yam iti tad-yuktatayä samäçrayaëe na kaçcit priyo’sti na saàgrähyo’sti |

api tv atyartha-mat-priyatvena mad-bhajanena vinätma-dhäraëäläbhän mad-bhajanaika- prayojanä ye mäà bhajante te jäty-ädibhir utkåñöä apakåñöä vä mat-samäna-guëavad yathä- sukhaà mayy eva vartante | aham api teñu mad-utkåñöeñv iva varte ||9.29||

--o)0(o--

api cet suduräcäro bhajate mäm ananya-bhäk | sädhur eva sa mantavyaù samyag vyavasito hi saù ||30||

taträpi tatra tatra jäti-viçeñe jätänäà yaù samäcära upädeyaù pariharaëéyaç ca, tasmäd ativåtto’py ukta-prakäreëa mäm ananya-bhäg bhajanaika-prayojano bhajate cet sädhur eva sa vaiñëavägresara eva mantavyaù, bahu-mantavyaù pürvoktaiù sama ity arthaù | kuta etat ? samyag vyavasito hi saù, yato’sya vyavasäyaù susamécénaù |

bhagavän nikhila-jagad-eka-käraëa-bhütaù para-brahma näräyaëaç caräcara-patir asmat- svämé mama gurur mama suhån mama paraà bhogyam iti sarvair duñpräpo’yaà vyavasäyas tena kåtaù, tat-käryaà cänanya-prayojanaà nirantara-bhajanaà tasyästi, ataù sädhur eva bahu-mantavyaù |

asmin vyavasäye tat-kärye cokta-prakära-bhajane saàpanne sati tasya äcära-vyatikramaù svalpa-vaikalyam iti na tävatä anädaraëéyaù, api tu bahu-mantavya evety arthaù ||9.30||

--o)0(o--

nanu –

nävirato duçcaritän näçänto näsamähitaù | näçänta-mänaso väpi prajïänenainam äpnuyät || [KaöhU 1.2.24]

ity-ädi-çruteù äcära-vyatikrama uttarottara-bhajanotpatti-pravähaà niruëäddhéty aträha —

kñipraà bhavati dharmätmä çaçvac-chäntià nigacchati | kaunteya pratijänéhi na me bhaktaù praëaçyati ||31||

mat-priyatva-käritänanya-prayojana-mad-bhajanena vidhüta-päpatayaiva sa-mülonmülita- rajas-tamo-guëaù kñipraà dharmätmä bhavati kñipram eva virodhi-rahita-sa-parikara-mad- bhajanaika-manä bhavati | evaà-rüpa-bhajanam eva hi dharmasyäsya paraàtapa [9.3] ity upakrame -çabdoditaù |

çaçvac-chäntià nigacchati | çäçvatém apunar-ävartinéà mat-präpti-virodhy-äcära-nivåttià gacchati | kaunteya ! tvam eväsmin arthe pratijïäà kuru mad-bhaktau upakränto virodhy- äcära-miçro’pi na naçyaty api tu mad-bhakti-mähätmyena sarvaà virodhi-jätaà näçayitvä çäçvatéà virodhi-nivåttim adhigamya kñipraà paripürëa-bhaktir bhavati ||9.31||

--o)0(o--

mäà hi pärtha vyapäçritya ye’pi syuù päpa-yonayaù | striyo vaiçyäs tathä çüdräs te’pi yänti paräà gatim ||32|| striyo vaiçyäù çüdräç ca päpa-yonayo’pi mäà vyapäçritya paräà gatià yänti ||9.32||

--o)0(o--

kià punar brähmaëäù puëyä bhaktä räjarñayas tathä | anityam asukhaà lokam imaà präpya bhajasva mäm ||33|| kià punaù puëya-yonayo brähmaëäù räjarñayaç ca mad-bhaktim äçritäù | atas tvaà räjarñir asthiraà täpa-trayäbhihatatayä asukhaà cemaà lokaà präpya vartamäno mäà bhajasva |

--o)0(o-- bhakti-svarüpam äha —

man-manä bhava mad-bhakto mad-yäjé mäà namaskuru | mäm evaiñyasi yuktvaivam ätmänaà mat-paräyaëaù ||34|| man-manä bhava mayi sarveçvare nikhila-heya-pratyanéka-kalyäëaika-täne sarvajïe satya- saàkalpe nikhila-jagad-eka-käraëe parasmin brahmaëi puruñottame puëòäréka- dalämaläyatekñaëe svaccha-néla-jémüta-saàkäçe yugapad-udita-dinakara-sahasra-sadåça-tejasi lävaëyämåta-mahodadhäv udära-pévara-catur-bähav atyujjvala-pétämbare ’mala-kiréöa-makara- kuëòäla-hära-keyüra-kaöakädi-bhüñite’pära-käruëya-sauçélya-saundarya-mädhurya- gämbhéryaudärya-vätsalya-jaladhav anälocita-viçeñäçeña-loka-çaraëye sarva-svämini taila- dhärävad avicchedena niviñöa-manä bhava | tad eva viçinañöi — mad-bhakto’tyartha-mat-priyatvena yukto man-manä bhava ity arthaù | punar api viçinañöi — mad-yäjé anavadhikätiçaya-priya-mad-anubhava-kärita-mad-yajana- paro bhava | yajanaà näma paripürëa-çeña-våttiù, aupacärika-säàsparçikäbhyavahärikädi- sakala-bhoga-pradäna-rüpo hi yägaù | yathä mad-anubhava-janita-niravadhikätiçaya- prétikärita-mad-yajana-paro bhavasi tathä man-manä bhava ity uktaà bhavati | punar api tad eva viçinañöi — mäà namaskuru, anavadhikätiçaya-priya-mad-anubhava- käritätyartha-priyäçeña-çeña-våttav aparyavasyan mayy antar-ätmany atimätra-prahvébhäva- vyavasäyaà kuru | mat-paräyaëo’ham eva param ayanaà yasyäsau mat-paräyaëaù, mayä vinä ätma-dhäraëä-saàbhävanayä mad-äçraya ity arthaù | evam ätmänaà yuktvä mat-paräyaëas tvam evam anavadhikätiçaya-prétyä mad-anubhava-samarthaà manaù präpya mäm evaiñyasi | ätma-çabdo hy atra mano-viñayaù | evaà-rüpeëa manasä mäà dhyätvä mäm anubhüya mäm iñövä mäà namaskåtya mat-paräyaëo mäm eva präpsyaséty arthaù | tad evaà laukikäni çaréra-dhäraëärthäni vaidikäni ca nitya-naimittikäni karmäëi mat-prétaye mac-cheñataika-raso mayaiva kärita iti kurvan satataà mat-kértana-yajana-namaskärädikän prétyä kurväëo man-niyämyaà nikhila-jagat mac-cheñataika-rasam iti cänusaàdadhänaù, atyartha-priya-mad-guëa-gaëaà cänusaàdhäyähar-ahar ukta-lakñaëam idam upäsanam upädadhäno mäm eva präpsyasi ||9.34||

iti çré-bhagavad-rämänujäcärya-viracite çrémad-bhagavad-gétä-bhäñye navamo’dhyäyaù ||9||