UvA-DARE (Digital Academic Repository)

De grote uitleg van : stadsontwikkeling in de zeventiende eeuw

Abrahamse, J.E.

Publication date 2010

Link to publication

Citation for published version (APA): Abrahamse, J. E. (2010). De grote uitleg van Amsterdam : stadsontwikkeling in de zeventiende eeuw.

General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, 425, 1012 WP Amsterdam, The . You will be contacted as soon as possible.

UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:29 Sep 2021 J.A. Alberdingk Thijm en Middeleeuwen en vroegmoderne Ballon 1991 Literatuur A.A. Vorsterman van Oyen, tijd, Amsterdam 1999, 61-76. Hilary Ballon, The Paris of Het geslacht Hooft, Amsterdam Henry IV: Architecture and Abrahamse 2004 1881. B. 1919 Urbanism, New Jaap Evert Abrahamse, ‘Over H.J.B., ‘Sluizen in de York/Cambridge schoonheid, nut en geld: Alings 1963 en bij de MA/Londen 1991. Motieven in de 17e-eeuwse H.W. Alings, Raampoort’, Maandblad stadsontwikkeling van ‘Lijnbaansstraat’, Maandblad Amstelodamum 6 (1919). Bardet 1940 Amsterdam’, R.M. van Amstelodamum 50 (1963), 204- Bardet, ‘De Heeringen, E.H.M. 205. Baart, Krook en Lagerweij Halvemaansbrug’, Maandblad Cordfunke, M. Ilsink en H. 1986 Amstelodamum 27 (1940), 149- Sarfatij (red.), Geordend Anoniem 1837 J.M. Baart, W. Krook en A.C. 151. Landschap: 3000 jaar ruimtelijke Anoniem, Generale lijst van alle Lagerweij, ‘Opgravingen aan ordening in Nederland, steenen en houten bruggen, de Van Bavel 2004 Hilversum 2004, 103-124. schutsluizen, waterkeeringen, Oostenburgermiddenstraat’, Bas J.P. van Bavel, ‘Structures duikers en beeren liggende binnen J.B. Kist et al. (red.), Van of landownership, mobility of Abrahamse 2006 de jurisdictie der stad Amsterdam, VOC tot Werkspoor: Het land and farm sizes. Jaap Evert Abrahamse, Amsterdam 1837. Amsterdamse industrieterrein Diverging developments in ‘Wegh der Weegen: Ontwerp Oostenburg, Utrecht 1986, 83- the northern part of the Low en aanleg van de Anoniem 1929 142. Countries’, Bas J.P. van Bavel Amersfoortseweg. Een Anoniem, ‘Bruggen over de en Peter Hoppenbrouwers, zeventiende-eeuws ’, De Amsterdamsche Bakker, Fleurbaay en Landholding and land transfer in landinrichtingsproject door Gids 5 (1929), 41-54. Gerlagh 1988 the North Sea are (late Middle Jacob van Campen’, Jaarboek B. Bakker, E. Fleurbaay en Ages-19th century), Turnhout Flehite 7 (2006), 72-97, 113- Anoniem 1931 A.W. Gerlagh, De verzameling 2004, 131-148. 121. Anoniem, ‘Het laatste Van Eeghen: Amsterdamse windas’, Maandblad tekeningen 1600-1950, Zwolle Van Bavel 2007 Abrahamse en Battjes 2000 Amstelodamum 18 (1931), 93- 1988. B.J.P. van Bavel, Markets for J.E. Abrahamse en H. Battjes, 94. land, labour and capital between ‘De optimale stad: Bakker 1995 town and countryside, 12th-16th grondgebruik, structuur en Anoniem 1935 B. Bakker, ‘De stadsuitleg van centuries: Northern Italy and the stedenbouwkundige theorie Anoniem, ‘De Lindengracht 1610 en het ideaal van de Low Countries compared, Paper in de zeventiende-eeuwse zal haar naam behouden’, ‘volcomen stadt’: Meesterplan for the workshop ‘Economic stadsuitbreidingen van Maandblad Amstelodamum 22 of mythe?’, Jaarboek town-country relations in Amsterdam’, Jaarboek (1935), 112-114. Amstelodamum 87 (1995), 71- Europe in the later Middle Amstelodamum 92 (2000), 95- 96. Ages and at the beginning of 108. Anoniem 1940 the early modern period’ Anoniem, ‘De geschiedenis Bakker, Van Berge- (Vienna 7-9 June 2007). Abrahamse en Van de van de Waag’, Maandblad Gerbaud, Schmitz en Koppel 2001 Amstelodamum 27 (1940), 81- Peeters 1998 De Bell 1988 Jaap Evert Abrahamse en 82. Boudewijn Bakker, Mària van Wim de Bell, ‘Een kapitale Menno van de Koppel, Berge-Gerbaud, Erik Schmitz tak van Neerlands ‘Opgeruimd staat netjes’, Rob Anoniem 1947 en Jan Peeters, Het landschap mogendheid: Amsterdam en Pistor, Dick van der Horst, Anoniem, ‘Een tweede van Rembrandt: Wandelingen in de VOC, 1602-1799’, Ons Ko van Geemert en Desirée ’, Maandblad en om Amsterdam, Amsterdam 40 (1988). Schreurs (red.), Vernieuwde Amstelodamum 34 (1947), 44- Bussum/Amsterdam/ Parijs Dam, Amsterdam 2001. 47. 1998. Benevolo 1980 L. Benevolo, The History of the Van Agt 1974 Anoniem 1961 Bakker 2004 City, Londen 1980. J.F. van Agt, Synagogen in Anoniem, ‘Suggestie van de Boudewijn Bakker, ‘De Amsterdam, Den Haag 1974. wethouder: Jan zichtbare stad 1578-1813’, Benevolo 1993 d’Ailly 1922 Roodenpoorttoren weer op Willem Frijhoff en Maarten L. Benevolo, De Europese stad, A.J. d’Ailly, ‘Boomen langs de Torensluis’, Het Vrije Volk, Prak (red.), Geschiedenis van Amsterdam 1993. stadsgrachten’, Maandblad 28 augustus 1961. Amsterdam 1578-1650: Centrum Amstelodamum 9 (1922), 35-36. van de wereld, Amsterdam Van den Berg 1944 Arends 1994 2004, 17-102. F.G. van den Berg, ‘De d’Ailly 1926 G.J. Arends, Sluizen en stuwen: Haringpakkerij’, Maandblad A.E. d’Ailly, ‘Brug 246’, De ontwikkeling van de sluis- en Bakker 2006 Amstelodamum 31 (1944), 4-5. Maandblad Amstelodamum 13 stuwbouw in Nederland tot 1940, Martha Bakker (red.), (1926), 57-60, 71-72. Delft 1994. Stadsatlas Amsterdam: Van den Berg, van straatnamen en brugnamen Leeuwen en Lesger 1998 d’Ailly 1926a Asaert 2004 verklaard, Amsterdam 2006. Willem van den Berg, Marco A.E. d’A[illy], ‘De Sint Gustaaf Asaert, 1585: De val H.D. van Leeuwen en Clé Antonieswaag’, Maandblad van Antwerpen en de uittocht van Bakker en Schmitz 2007 Lesger, ‘Residentiële Amstelodamum 13 (1926), 25- Vlamingen en Brabanders, Tielt Boudewijn Bakker en Erik segregatie in Hollandse 30. 2004. Schmitz (red.), Het aanzien van steden. Theorie, Amsterdam: Panorama’s, methodologie en empirische d’Ailly 1946 Aten 1999 plattegronden en profielen uit de bevindingen voor Alkmaar en A.E. d’Ailly (red.), Zeven D. Aten, ‘Amsterdamse Gouden Eeuw, Amsterdam, 16e-19e eeuw’, eeuwen Amsterdam II: De gilden en regenten contra de Amsterdam/Bussum 2007. Tijdschrift voor sociale geschiedenis zeventiende eeuw: leven en Zaanse nijverheid, 1600- 24 (1998), 402-436. levenskracht’ Amsterdam, s.a. 1800’, Clé Lesger en Leo De Balbian Verster 1927 [1946]. Noordegraaf (red.), J.F.L. de Balbian Verster, ‘De Betsky 2004 Ondernemers & bestuurders: lantaarnpaal van Jan van der Aaron Betsky, False Flat: Why Alberdingk Thijm en Economie en politiek in de Heijden’, Maandblad Dutch Design Is So Good, Vorsterman van Oyen 1881 noordelijke Nederlanden in de late Amstelodamum 14 (1927), 22- Londen 2004. 28.

98

Van Beylen 1970 Den Boer 1962 Sarfatij (red.), Geordend Buis 1985 J. van Beylen, Schepen van de J.F.M. den Boer, ‘De Landschap: 3000 jaar ruimtelijke J. Buis, Historia forestis: Nederlanden: van de late waterschuit en het ordening in Nederland, Nederlandse bosgeschiedenis, middeleeuwen tot het einde van de drinkwater’, Maandblad Hilversum 2004, 75-102. Wageningen/Utrecht 1985. 17e eeuw, Amsterdam 1970. Amstelodamum 49 (1962), 129- 130. Bosma, Mekking, Buisman 1984 Bijtelaar 1950 Ottenheym en Van der J. Buisman, Bar en boos: Zeven B. Bijtelaar, ‘De afbraak van Boerefijn 2003 Woud 2007 eeuwen winterweer in de Lage de Eilandskerk, en wat daarbij Wim Boerefijn, ‘Over de Koos Bosma, Aart Mekking, Landen, Baarn 1984. aan de dag kwam’, Maandblad ideale uitleg van de stadsstraat Koen Ottenheym en Auke Amstelodamum 37 (1950), 147- circa 12de-16de eeuw: van der Woud (red.), Bouwen Buisman 2006 152. Misvattingen omtrent de in Nederland 600-2000, Zwolle J. Buisman, Duizend jaar weer, ‘Renaissance’ in de 2007. wind en water in de Lage Landen, Bille 1960 stedenbouw’, KNOB Bulletin Franeker 2006. Clara Bille, ‘Een 102 (2003), 138-147. Bosman 2004 dijkdoorbraak te Amsterdam Frans Bosman, ‘IJs onder de Burger 1918 ruim 400 jaar geleden’, Bok 1994 synagoge’, Het Parool, bijlage C.P. Burger jr., ‘Amsterdam Maandblad Amstelodamum 47 Marten Jan Bok, Vraag en PS, 27 augustus 2004, 9. in het einde der zestiende (1960), 204-211. aanbod op de Nederlandse eeuw: studie bij de uitgaaf van kunstmarkt, 1580-1700, (diss.) Boxer 1974 den grooten plattegrond van Blankert 1999 Utrecht 1994. C.R. Boxer, The Anglo-Dutch 1597’, Jaarboek Amstelodamum Albert Blankert et al., Dutch Wars of the 17th Century 1652- 16 (1918), 1-103. Classicism in seventeenth-century Bom 1911 1674, London 1974. Painting, Rotterdam 1999. G.D. Bom H.Gz., De Burke 1956 Zuiderkerk: de eerste Braunfels 1979 G.L. Burke, The Making of De Blécourt en Meijers nieuwgebouwde kerk der W. Braunfels, Abendländische Dutch Towns: A Study in Urban 1929 Hervorming in Nederland: Stadtbaukunst: Herrschaftsform Development from the Tenth to the A.S. de Blécourt en E.M. Geschiedkundig overzicht van den und Baugestalt, Keulen 1979. Seventeenth Centuries, Londen Meijers (red.), Memorialen van bouw van, en den dienst in deze 1956. het Hof (den Raad) van Holland, kerk, alsook van haren toren en Breen 1902 Zeeland en West-Friesland, van haar kerkhof, van 1600 tot heden, Joh. C. Breen, Rechtsbronnen Carr 1691 den secretaris Jan Rosa: deelen I, Amsterdam 1911. der stad Amsterdam, ’s William Carr, An Accurate II en III, Haarlem 1929. Gravenhage 1902. Description of the United Bom 1922 Netherlands, Londen 1691. Blijdenstijn 2005 G.D. Bom H.Gz, De Breen 1908 Roland Blijdenstijn, Tastbare Oosterkerk te Amsterdam: J.C. Breen, ‘De De Castro 1950 tijd: Cultuurhistorische atlas van Geschiedkundig overzicht van den verordeningen op het D.H. de Castro, De synagoge de provincie Utrecht, Utrecht bouw van, en den dienst in deze bouwen te Amsterdam voor der Portugees-Israëlitische gemeente 2005. kerk van 1659 tot heden, de negentiende eeuw’, te Amsterdam, Amsterdam Amsterdam 1922. Jaarboek Amstelodamum 6 1950. Blijstra 1971 (1908), 109-148. R. Blijstra, Haarlem: heel oud, Bonke 1986 Chung, Inaba, Koolhaas heel nieuw, Haarlem 1971. A.J. Bonke, ‘De oostelijke Breen 1909 2001 eilanden: de aanleg van een Joh. C. Breen, Chuihua Judy Chung, Jeffrey Van Bochove 2004 zeventiende-eeuws ‘Topographische geschiedenis Inaba, Rem Koolhaas, Sze Christiaan van Bochove, ‘De havengebied’, J.B. Kist et al. van den Dam te Amsterdam’, Tsung Leong (red.), The Hollandse haringvisserij (red.), Van VOC tot Jaarboek Amstelodamum 7 Harvard Design School Guide to tijdens de vroegmoderne tijd’, Werkspoor: Het Amsterdamse (1909), 99-196. Shopping, Keulen/Cambridge Tijdschrift voor sociale en industrieterrein Oostenburg, MA 2001, 28-48. economische geschiedenis 1 (2004), Utrecht 1986, 37-64. Breen 1911 3-27. Joh. C. Breen, ‘Raampoort en Cladder 1987 De Bont 2000 ’, Jaarboek F. Cladder, ‘Hinderdam’, Boeken en Donath 1950 Chris de Bont, Delfts water: Amstelodamum 9 (1911), 152- Tussen en Eem: Tijdschrift A. Boeken en W. Donath, Tweeduizend jaar bewoning door 163. van de Stichting en van de Amsterdamse stoepen, waterbeheer in het Delftse, Vereniging van Vrienden van het Amsterdam 1950. Delft/Zutphen 2000. Breen 1914 Gooi 5 (1987), 98-104. Joh. C. B[reen], ‘Amsterdam De Boer 1926 De Bordes 1856 bedreigd en beveiligd’, Coelman 2001 M.G. de Boer, De haven van J.P. de Bordes, De verdediging Maandblad Amstelodamum 1 B.H. Coelman, Beweegbare Amsterdam en haar verbinding van Nederland in 1629: Eene (1914), 65-67. bruggen en hun levensduur, met de zee, Amsterdam 1926. bijdrage tot de geschiedenis van het Utrecht 2001. vaderland voor een groot deel uit Brugmans 1930 De Boer 1986 onuitgegeven bescheiden verzameld, H. Brugmans, Geschiedenis van Cohen en Fortier 1989 J. de Boer, ‘Normaal Utrecht 1856. Amsterdam, Amsterdam 1930. Jean-Louis Cohen en Bruno Amsterdams peil (N.A.P.): Fortier (red.), Paris: La ville et Een zaak van niveau’, Werk in Borger 2003 Brugmans 1972 ses projets, Parijs 1989. uitvoering 36 (1986), 198-201. Guus J. Borger, ‘Amsterdam H. Brugmans, Geschiedenis van en de Noorderkerk’, Guda H. Amsterdam II: 80-jarige oorlog, Commelin 1693 De Boer 2009 Borger-Koetsier (red.), De 1544/1621, Utrecht 1972. Casparus Commelin, M. de Boer e.a. (red.), Noorder: Een kerk in de , Beschryving der stadt Amsterdam, Erfgoedbalans 2009: Archeologie, Amsterdam 2003, 7-20. Brugmans 1973 Amsterdam 1693. monumenten en cultuurlandschap H. Brugmans, Geschiedenis van in Nederland, Amersfoort Borger 2004 Amsterdam 2: Bloeitijd 1621- De la Court 1662 2009. Guus Borger, ‘De Beemster – 1697, Utrecht/Antwerpen D.C. [Johan de la Court], ideaal of compromis’, R.M. 1973. Politike discoursen handelende in van Heeringen, E.H.M. ses onderscheide boeken van Cordfunke, M. Ilsink en H. Steeden, Landen, Oorlogen,

99

Kerken, Regeeringen en Zeeden, Diederiks en Spierenburg Dudok van Heel 1991 Van Eck 1948 Amsterdam 1662. 1995 S.A.C. Dudok van Heel, ‘Een J. van Eck, De Amsterdamsche Crimson 1997 H.A. Diederiks en P.C. grote concentratie van schans & de buitensingel, Crimson, Re-Urb: nieuwe Spierenburg, ‘Economische zeepzieders aan het : Amsterdam 1948. plannen voor oude steden, en sociale ontwikkelingen’, Amsterdamse zeepziederijen Rotterdam, 1997. J.Th. Bank et al., Deugd boven in de 16e en vroege 17e eeuw’, Van Eeghen 1950 geweld: Een geschiedenis van Jaarboek Amstelodamum 83 I.H. van E[eghen], ‘De Crone 1943 Haarlem 1245-1995, (1991), 45-112. Kalverstraat 500 jaar G.C.E. Crone, Onze schepen in Hilversum 1995, 169-197. winkelstraat’, Maandblad de Gouden Eeuw, Amsterdam Dudok van Heel 1996 Amstelodamum 37 (1950), 33- 1943. Dienst Ruimtelijke S.A.C. Dudok van Heel, ‘Het 35. Ordening Amsterdam 1994 begin van het Damrak en de Cullen 1961 Dienst Ruimtelijke Ordening stadsplattegronden van Van Eeghen 1952 G. Cullen, Townscape, Londen Amsterdam, Nooit voltooid: De Cornelis Anthoniszn’, I.H. van E[eghen], 1961. ruimtelijke ordening in Maandblad Amstelodamum 83 ‘Brandgevaarlijke bedrijven in Amsterdam, Amsterdam 1994. (1996), 75-89. het 18de eeuwse Amsterdam’, Daalder en Spits 2005 Maandblad Amstelodamum 39 Remmelt Daalder en Van Dillen 1929, 1933, 1974 Dudok van Heel 1996a (1952), 24. Elisabeth Spits (red.), Schepen J.G. van Dillen, Bronnen tot de S.A.C. Dudok van Heel, van de gouden eeuw, geschiedenis van het bedrijfsleven en ‘Cornelis Benningh en het Van Eeghen 1954 Amsterdam/Zutphen 2005. het gildewezen te Amsterdam, ’s Benninghweer’, Maandblad I.H. van Eeghen, ‘De Gravenhage, drie delen: 1929, Amstelodamum 83 (1996), 1-11. ijsbreker’, Jaarboek Dapper 1663 1933, 1974. Amstelodamum 46 (1954), 61- O. Dapper, Historische Dudok van Heel 1997 76. Beschryving der Stadt Amsterdam, Dijkstra 1921 Bas Dudok van Heel, ‘Regent Van Eeghen 1955 Amsterdam, 1663. J.G. Dijkstra, Een Families and Urban I.H. van Eeghen, ‘Het epidemiologische beschouwing van Development in Amsterdam’, naamloze en onaanzienlijke Dekker 1977 de Nederlandsche pest-epidemieën Peter van Kessel en Elisja begin van de ’, R.M. Dekker, ‘Oproeren in der XVIIde eeuw, (diss.) Schulte (red.), Rome- Maandblad Amstelodamum 42 de provincie Holland 1600- Amsterdam 1921. Amsterdam: Two Growing Cities (1955), 126-128. 1795: Frequentie en karakter, in Seventeenth-Century Europe, relatie met de conjunctuur en Dijkstra 1999 Amsterdam 1997, 124-145. Van Eeghen 1958 repressie’, Tijdschrift voor sociale C. Dijkstra e.a. (red.), Atlas I.H. van Eeghen, ‘De geschiedenis 3 (1977), 299-329. Amsterdam, Bussum 1999. Dudok van Heel 2006 brouwerij de Hooiberg’, S.A.C. Dudok van Heel, De Jaarboek Amstelodamum 50 Delfgaauw 1934 Van Domselaer 1665 jonge Rembrandt onder tijdgenoten: (1958), 46-97. Th. J. Delfgaauw, De T. van Domselaer (red.), Godsdienst en schilderkunst in Grondpolitiek van de gemeente Beschryvinge van Amsterdam, Leiden en Amsterdam, Van Eeghen 1961 Amsterdam, Amsterdam 1934. Haar eerste oorspronk uyt den Nijmegen 2006. I.H. van E[eghen], ‘Een Huyze der Heeren van Aemstel en drama in de bouwwereld van Denig 2004 Aemstellant; met een verhaal van Duffy 1996 twee en een halve eeuw C. Denig, Van aakschipper tot haar Leven en dappere Christopher Duffy, Siege geleden’, Maandblad zwikker: gids van historische Krijgsdaden, Amsterdam 1665. Warfare: The Fortress in the Amstelodamum 48 (1961), 51- beroepen, Utrecht 2004. Early Modern World 1494- 58. Donkersloot-De Vrij 1985 1660, New York 1996. Van Deursen 1981 Marijke Donkersloot-De Vrij, Van Eeghen 1961a A.Th. van Deursen, ‘De Raad De Vechtstreek: Oude kaarten en Von der Dunk 1993 I.H. van E[eghen], van State onder de Republiek de geschiedenis van het landschap, Thomas H. von der Dunk, ‘Speculatiebouw en van 1588-1795’, H. de Weesp 1985. ‘Hoe klassiek is de Gothiek? beleggingsbouw aan de Schepper (red.), Raad van State Jacob van Campen en de ’, Maandblad 450 jaar, Den Haag 1981, 47- Donkersloot-De Vrij 2003 toren van de Nieuwe Kerk te Amstelodamum 48 (1961), 73- 92. Marijke Donkersloot-De Vrij, Amsterdam: Een nieuwe 84. Repertorium van Nederlandse benadering van een oude Van Deursen 1998 kaartmakers 1500-1900, kwestie’, Jaarboek Van Eeghen 1961b A.Th. van Deursen, Bavianen Utrecht 2003 (raadpleegbaar Amstelodamum 85 (1993), 49- I.H. van E[eghen], ‘De en slijkgeuzen: Kerk en kerkvolk op www.maphist.nl). 90. Amstelkerk en het ten tijde van Maurits en Walenweeshuis’, Maandblad Oldenbarnevelt, Franeker 1998. Douwes 1961 J.W.E. 1920 Amstelodamum 48 (1961), 169- F.G.M. Douwes, J.W.E., ‘Jordaan’, Maandblad 176. Van Deursen 2002 ‘Scheepsbouw te Amsterdam Amstelodamum 9 (1920), 84-85. A.Th. van Deursen, Maurits in vroeger eeuwen’, Ons Van Eeghen 1961c van Nassau: De winnaar die Amsterdam 13 (1961), 34-44, J.W.E. 1921 I.H. van Eeghen, faalde, Amsterdam 2002. 80-89. J.W.E., ‘Stadsschoon en de ‘Buitenlandse monopolies Jordaan’, Maandblad voor de Amsterdamse Van Deursen 2006 Dubelaar 1984 Amstelodamum 8 (1921), 51-52. kooplieden in de tweede helft A.Th. van Deursen, De last Wim Dubelaar, Steenrijk der zeventiende eeuw’, van veel geluk: De geschiedenis van Amsterdam: een geologische J.W.E. 1922 Jaarboek Amstelodamum 53 Nederland 1555-1702, stadswandeling, s.l. J.W.E., ‘De Oosterkerk’, (1961), 176-184. Amsterdam 2006. [Amsterdam] 1984. Maandblad Amstelodamum 9 (1922), 4-5. Van Eeghen 1971 Van Deursen 2006a Dubiez 1958 I.H. van Eeghen, ‘De A.Th. van Deursen, Mensen F.J. Dubiez, ‘De Eberstadt 1914 stadsuitleg van 1585/1586’, van klein vermogen: het kopergeld Montelbaanstoren: Zijn R. Eberstadt, Städtebau und Jaarboek Amstelodamum 63 van de Gouden Eeuw, betekenis voor de verdediging Wohnungswesen in Holland, Jena (1971), 44-67. Amsterdam 2006. van Amsterdam in vroeger 1914. dagen’, Ons Amsterdam 10 (1958), 26-32.

100

Van Eeghen 1971a Erenstein 1996 Fockema Andreae 1961 opgraving Westerstraat (2003), I.H. van Eeghen, ‘Het R.L. Erenstein (red.), Een S.J. Fockema Andreae, De Amsterdam 2007. Walenweeshuis drie eeuwen theatergeschiedenis der Nederlandse Staat onder de oud’, Maandblad Amstelodamum Nederlanden: Tien eeuwen drama Republiek, Amsterdam 1961. Van Gelder 1925 58 (1971), 74-79. en theater in Nederland en H.A. Enno van Gelder, Vlaanderen, Amsterdam 1996. Fockema Andreae 1982 Memoriën en adviezen van Van Eeghen 1971b S.J. Fockema Andreae, Cornelis Pietersz. Hooft II, I.H. van E[eghen], ‘De Van Essen 1998 Hoogheemraadschap van Rijnland: Utrecht 1925. huizen van Coenraad van Gea van Essen, Daniel Zijn recht en zijn bestuur van den Beuningen’, Maandblad Stalpaert (1615-1676): vroegsten tijd tot 1857, Alphen Van Gelder 1965 Amstelodamum 58 (1971), 98- Stadsarchitect van Amsterdam, aan den Rijn 1982. H. Enno van Gelder, De 108. doctoraalscriptie Utrecht Nederlandse munten, 1998. De la Fontaine Verwey, Utrecht/Antwerpen 1965. Van Eeghen 1975 Van Eeghen en I.H. van E[eghen], ‘Een Van Essen 2002 Roosegaarde Bisschop Van Gelder en Kistemaker burgemeestershuis in de G. van Essen, ‘De eerste fase 1976 1983 Jordaan’, Maandblad (1650-1662) van de Vierde H. de la Fontaine Verwey, Roelof van Gelder en Renée Amstelodamum 62 (1975), 127- Vergroting van Amsterdam Isabella H. van Eeghen en G. Kistemaker, Amsterdam 1275- 130. herbezien’, Jaarboek Roosegaarde Bisschop, Vier 1795: De ontwikkeling van een Amstelodamum 94 (2002), 90- eeuwen Herengracht: handelsmetropool, Amsterdam Van Eeghen 1976 109. Geveltekeningen van alle huizen 1983. I.H. van Eeghen, ‘De aan de gracht, twee historische historische ontwikkeling en Van Essen 2009 overzichten en de beschrijving van Gemeente Amsterdam 2000 het aanzien van de Gea van Essen, Het elk pand met zijn eigenaars en Gemeente Amsterdam, Herengracht’, H. de la stadsfabrieksambt: De organisatie bewoners, Amsterdam 1976. Toelichting op de Fontaine Verwey, Isabella H. van de publieke werken in de Waarderingskaart Beschermd van Eeghen en G. Noordelijke Nederlanden in de Demangeon en Fortier Stadsgezicht, Amsterdam 2000. Roosegaarde Bisschop, Vier zeventiende eeuw, diss. Utrecht 1978 eeuwen Herengracht, Amsterdam 2009. Alain Demangeon en Bruno Gijsbers 1999 1976, 105-144. Fortier, Les vaisseaux et les W. Gijsbers, Kapitale ossen: De Faber, Diederiks en Hart villes, Brussel/Luik 1978. internationale handel in slachtvee Van Eeghen 1982 1973 in Noordwest-Europa (1300- I.H. v. E[eghen], ‘De J.A. Faber, H.A. Diederiks en Fortier 1989 1750) (diss.) restauratie van S. Hart, ‘Urbanisering, B. Fortier, La Métropole Amsterdam/Hilversum 1999. 333 en 334’, industrialisering en Imaginaire: un atlas de Paris, Maandblad Amstelodamum 69 milieuaantasting in Nederland Luik 1989. Goeree 1681 (1982), 87-89. in de periode van 1500 tot Willem Goeree, d’Algemeene 1800’, A.A.G Bijdragen 18 Fraenkel 1976 bouwkunde, volgens d’antyke en Van Eeghen 1983 (1973), 251-271. F.F. Fraenkel, Het plan hedendaagse manier, door een I.H. van E[eghen], ‘Ing. P.S. Amsterdam-Zuid van H.P. beknopte inleiding afgeschetst, en Teeling, Repertorium van Faber, Huisken en Berlage, Alphen aan den Rijn van veel onvoegsamen bewindselen oude Nederlandse landmeters Lammertse 1987 1976. en verbasteringen ontswagteld en 14e tot 18e eeuw’ (recensie), Sjoerd Faber, Jacobine verbeterd, Amsterdam 1681. Maandblad Amstelodamum 70 Huisken en Friso Lammertse, Fritschy 2003 (1983), 18-19. Van Heeren, die hunn’ stoel en Wantje Fritschy, ‘Three Gottschalk 1977 kussen niet beschaemen: het centuries of urban and Elisabeth Gottschalk, Van Eeghen 1987 stadsbestuur van Amsterdam in de provincial public debt: Stormvloeden en I.H. van E[eghen], ‘Het 17e en 18e eeuw, Amsterdam Amsterdam and Holland’, M. rivieroverstromingen in Nederland Noortse Bos’, Maandblad 1987. Boone, K. Davids en P. III: De periode 1600-1700, Amstelodamum 74 (1987), 7-11. Janssens (red.), Urban public Assen 1977. De Fabryck 2004 debts: Urban Government and the Van Eeghen 1989 De Fabryck – Bureau voor Market for Annuities in Western Goudeau 2005 I.H. van Eeghen, ‘Van gebouwhistorisch onderzoek, Europe (14th-18th centuries), Jeroen Goudeau, Nicolaus Karthuizerklooster tot Nederlands Scheepvaartmuseum Turnhout 2003, 75-92. Goldmann (1611-1665) en de Karthuizerhof’, Jaarboek Amsterdam: Bouwhistorisch wiskundige architectuurwetenschap, Amstelodamum 81 (1989), 29- onderzoek, Utrecht 2004. v. G. 1967-1968 Groningen 2005. 62. v. G. ‘Afscheid van dr. L. Fockema Andreae 1957 Jansen’, Werk in uitvoering 18 Ter Gouw 1880 Elias 1923 S.J. Fockema Andreae, ‘Stad (1967-68), 351. J. ter Gouw, Geschiedenis van Johan E. Elias, Schetsen uit de en dorp’, S.J. Fockema Amsterdam: tweede deel, geschiedenis van ons zeewezen: Andreae, E.H. ter Kuile en Gawronski 2002 Amsterdam 1880. tweede gedeelte 1652, ’s- R.C. Hekker, Duizend jaar J. Gawronski, ‘Archeologie Gravenhage 1923. bouwen in Nederland: de op Oostenburg: De Ter Gouw 1882 bouwkunst na de middeleeuwen, Amsterdamse stadsuitleg en J. ter Gouw, Amsterdams Elias 1963 deel II, Amsterdam 1957, 9- het maritieme vergrootingen, Amsterdam 1882. Johan E. Elias, De vroedschap 76. cultuurlandschap’, J. van Amsterdam 1578-1795, Gawronski, F. Schmidt e.a. Graafhuis 1962 Amsterdam 1963. Fockema Andreae 1957a (red.), [Jaarboek] Amsterdam A. Graafhuis, ‘Water uit de S.J. Fockema Andreae, Monumenten en Archeologie 1, Vecht voor de stad Engel en Gramsbergen ‘Hessenwegen’, Mededelingen Amsterdam 2002, 10-27. Amsterdam’, Maandblad 2006 der Koninklijke Nederlandse Amstelodamum 49 (1962), 131- Henk Engel en Esther Akademie van Wetenschappen, Gawronski en Jayasena 132. Gramsbergen, ‘Het eerste afd. Letterkunde, nieuwe reeks, 2007 beursgebouw en de vorming deel 20, no. 11 (1957), 283- Jerzy Gawronski en Ranjith Groen 1970 van het centrum van 301. Jayasena, Scherven uit de J.A. Groen jr., ‘Drie eeuwen Amsterdam’, OverHolland 3 pottenbakkersgang: Archeologische Amstelkerk: Oudste (2006), 56-87. noodkerk van Amsterdam

101 jubileert’, Ons Amsterdam 22 Amstelodamum 86 (1994), 91- Hell 2004 Van Hoboken 1950 (1970), 2-8. 106. Maarten Hell, ‘De Oude W.J. van Hoboken, Geuzen en de Opstand: ‘Wittenburg en het geslacht Groen 1978 Hameleers en Schmitz Politiek en lokaal bestuur in Witheyn’, Maandblad J.A. Groen jr., Een cent per 1996 tijd van oorlog en expansie Amstelodamum 37 (1950), 41- emmer: Het Amsterdamse Marc Hameleers en Erik 1578-1650’, Willem Frijhoff 47. drinkwater door de eeuwen heen, Schmitz, ‘Amsterdamse en Maarten Prak (red.), Amsterdam s.a. [1978]. uitgiftekaarten 1586-1769: Geschiedenis van Amsterdam II-1: Van Hoboken 1954 Basis van de stedelijke Centrum van de wereld 1578- W.J. van Hoboken, ‘De Groenveld 2000 verkaveling’, Jaarboek 1650, Amsterdam 2004, 241- aanleg en gedeeltelijke Simon Groenveld, ‘De man Amstelodamum 88 (1996), 45- 298. dempingen van de met de loden schoenen’, Kees 64. ’, Maandblad Zandvliet (red.), Maurits: Prins Hennebo 1979 Amstelodamum 41 (1954), 6-9. van Oranje, Handvesten 1613 Dieter Hennebo, Entwicklung Amsterdam/Zwolle 2000, 13- Handvesten, Privilegien, des Stadtgrüns von der Antike bis Van den Hoek Ostende 35. Willekeuren ende Ordonnantien in die Zeit des Absolutismus, 1963 der stadt Aemstelredam, s.l. Hannover/Berlijn 1979. J.H. van den Hoek Ostende, Groesbeek 1966 [Amsterdam] 1613. ‘De Montelbaanstoren’, J.W. Groesbeek, Amstelveen: Den Herder 1949 Maandblad Amstelodamum 50 Acht eeuwen geschiedenis, Harris, Orgel en Strong T. den Herder, ‘Wie was de (1963), 69-71. Amsterdam 1966. 1973 vrouw van Pieter Jacobsz. John Harris, Stephen Orgel Nachtglas en waar was zijn Van den Hoek Ostende De Groot 1939 en Roy Strong, The King’s brouwerij’, Maandblad 1964 Hugo de Groot, Inleiding tot de Arcadia: Inigo Jones and the Amstelodamum 36 (1949), 24- J.H. van den Hoek Ostende, Hollandsche rechts-geleerdheid, Stuart Court, [London] 1973. 28. ‘Het Durgerdammer Arnhem 1939 Veerhuis’, Maandblad (oorspronkelijke uitgave Hart 1951 Den Herder 1949a Amstelodamum 51 (1964), 97- 1631). S. Hart, ‘De eerste T. den Herder, 105. houtzaagmolen te ‘Verkeersvoorschriften in Grotefend 1982 Amsterdam’, Maandblad vroeger tijden’, Ons Van den Hoek Ostende Hermann Grotefend, Amstelodamum 38 (1951), 55- Amsterdam 1 (1949), 168-171. 1967 Taschenbuch der Zeitrechnung des 58. J.H. van den Hoek Ostende, Deutschen Mittelalters und der Den Herder 1951 ‘Molenaarskarren’, Maandblad Neuzeit, Hannover 1982. Hart 1952 T. den Herder, ‘De Amstelodamum 54 (1967), 185- S. Hart, ‘Het waterschip’, blokhuizen in de Amstel’, Ons 189. Gunning 1956 Maandblad Amstelodamum 39 Amsterdam 7 (1951), 168. C.P. Gunning, De Westerkerk: (1952), 153-154. Van den Hoek Ostende Korte beschrijving van de bouw en Van den Heuvel 1982 1968 inrichting van het bedehuis Harten 1980 Charles van den Heuvel, ‘De J.H. van den Hoek Ostende, benevens van de toren en het orgel, J.D.H. Harten, ‘Het verspreiding van de Italiaanse ‘De jeugdjaren van Amsterdam 1956. landschap in beweging’, vestingbouwkunde in de stadsingenieur Van Niftrik’, Nieuwe algemene geschiedenis der Nederlanden in de tweede Jaarboek Amstelodamum 60 Haitsma Mulier 1993 Nederlanden 5: Nieuwe tijd, helft van de zestiende eeuw’, (1968), 148-163. E.O.G. Haitsma Mulier, ‘De Bussum 1980, 38-77. J. Sneep, H.A. Treu en M. eerste Hollandse Tydeman (red.), Vesting: Vier Van den Hoek Ostende stadsbeschrijvingen uit de Haslinghuis en Janse 2001 eeuwen vestingbouw in Nederland, 1968a zeventiende eeuw’, De E.J. Haslinghuis en H. Janse, Den Haag 1982, 9-17. J.H. van den Hoek Ostende, zeventiende eeuw 9 (1993), 97- Bouwkundige termen: Verklarend ‘Boringen naar drinkwater in 116. woordenboek van de westerse Van den Heuvel 1991 Amsterdam’, Maandblad architectuur- en bouwhistorie, C. van den Heuvel, Papiere Amstelodamum 55 (1968), 173- Haitsma Mulier 1998 Leiden 2001. Bolwercken: de introductie van de 180. E.O.G. Haitsma Mulier, ‘De Italiaanse stede- en vestingbouw in zeventiende-eeuwse Hautecoeur 1972 de Nederlanden (1540-1609) en Van den Hoek Ostende stadsbeschrijvingen van Louis Hautecoeur, Paris: des het gebruik van tekeningen, 1969 Amsterdam’, Maandblad origines à 1715, Parijs 1972. Alphen aan den Rijn 1991. J.H. van den Hoek Ostende, Amstelodamum 85 (1998), 107- ‘De amotie van de molen De 115. Heeling, Meyer en Westrik Van den Heuvel 2005 Leeuw op het bolwerk Halberstadt 1910 2002 Charles van den Heuvel, ‘De Westerblokhuis’, Maandblad A. Halberstadt, ‘Botermarkt Jan Heeling, Han Meyer en Huysbou’: A reconstruction of an Amstelodamum 56 (1969), 12- en kaasplein’, Jaarboek John Westrik, Het ontwerp van unfinished treatise on architecture, 15. Amstelodamum 8 (1910), 155- de stadsplattegrond, Amsterdam town planning and civil engineering 179. 2002. by Simon Stevin, Amsterdam Van den Hoek Ostende 2005. 1970 Hallema en Emmens 1968 Heidinga 1969 J.H. van den Hoek Ostende, A. Hallema en J.A. Emmens, H.A. Heidinga, Heybroek 2002 ‘Het windgeld’, Maandblad Het bier en zijn brouwers: De ‘Aardewerkvondst uit Hans M. Heybroek, ‘Ulmen Amstelodamum 57 (1970), 111- geschiedenis van onze oudste Prinsengracht: Misbaksels van in Geschichte und Kultur’, 117. volksdrank, Amsterdam 1968. Amsterdammertjes’, Ons Mitteilungen der Deutschen Amsterdam 21 (1969), 174- Dendrologischen Gesellschaft 87 Van den Hoek Ostende Hameleers en Schmitz 185. (2002), 147-162. 1972 1994 J.H. van den Hoek Ostende, Marc Hameleers en Erik Heinemeyer 1975 Hiorns 1956 ‘Het einde van de Schmitz, ‘Zeven kaarten van W.F. Heinemeyer, ‘Nieuw F. Hiorns, Town-Building in korenmolens op de Cornelis Koel van militaire werk in de oude Jordaan’, History, Londen 1956. Amsterdamse bolwerken’, versterkingen buiten Maandblad Amstelodamum 62 Jaarboek Amstelodamum 64 Amsterdam (1674)’, Jaarboek (1975), 97-120. (1972), 163-181.

102

Van den Hoek Ostende G. Hoogewoud, J.J. Kuyt en Jansen 1958-1959 1978 A. Oxenaar, P.J.H. Cuypers en Van Iterson en Van der L. Jansen, ‘Een stukje J.H. van den Hoek Ostende, Amsterdam: gebouwen en Laan 1986 Jordaan’, Werk in uitvoering 9 ‘Stadsvuilwatermolens’, ontwerpen 1860-1898, s.l. [Den P.D.J. van Iterson en P.H.J. (1958-59), 8 Maandblad Amstelodamum 65 Haag] 1985. van der Laan, Resoluties van de (1978), 5-11. vroedschap van Amsterdam, Jansen 1959 Hooft 1871 Amsterdam 1986. L. Jansen, ‘De Amsterdamse Van den Hoek Ostende C.P. Hooft, Memoriën en Jacobs 1990 stadsstraatmaker’, Maandblad 1981 adviezen van Cornelis Pietersz. J.M.M. Jacobs, ‘’Vitruvius Amstelodamum 46 (1959), 35- J.H. van den Hoek Ostende, Hooft, Utrecht 1871. moet wel geacht, maar niet 41. ‘Rosmolens in Amsterdam alleen gelooft werden’: De 1519-1919’, Jaarboek De Hoog 1987 Amstelkerk en de Jansen 1960 Amstelodamum 73 (1981), 10- M. de Hoog, ‘Amsterdamse architectuur van de 17de L. Jansen, ‘De derde 24. haveneilanden’, Plan 3 (1987), eeuw’, Jaarboek vergroting van Amsterdam’, 24-38. Monumentenzorg 1990, 48-70. Jaarboek Amstelodamum 52 Van den Hoek Ostende (1960), 42-89. 1985 Hoogenberk 1980 Jager 2002 J.H. van den Hoek Ostende, E.J. Hoogenberk, Het idee van Ida Jager, Hoofdstad in gebreke: Jansen 1960a ‘Moutmolens’, Maandblad het Hollandse stad: Stedebouw in Manoeuvreren met publieke L. Jansen, ‘De voormalige Amstelodamum 72 (1985), 3-9. Nederland 1900-1930 met de werken in Amsterdam 1851- stadstimmertuin’, Ons internationale voorgeschiedenis, 1901, Rotterdam 2002. Amsterdam 12 (1960), 48-54. Van den Hoek Ostende Delft 1980. 1986 Janse 2002 Jansen 1960b J.H. van den Hoek Ostende, Horsten 2005 H. Janse, ‘Hollandse L. Jansen, ‘Publieke werken ‘Het Kwakerseiland in de 18e Frits H. Horsten, Doorgaande stadsstructuren in de in 1599’, Ons Amsterdam 12 eeuw: De opkomst van het wegen in Nederland, 16e tot 19e dertiende eeuw’, E.H.P. (1960), 281-288. uitgaansleven naast de eeuw: Een historische wegenatlas, Cordfunke (red.), De Hollandse industrie’, Maandblad Amsterdam 2005. stad in de dertiende eeuw, Jansen 1960c Amstelodamum 73 (1986), 37- Muiderberg 1988. L. Jansen, ‘Iets uit de 39. Huisken, Ottenheym en voorgeschiedenis van de Schwartz 1995 Jansen s.a. Nieuwe Gooiseweg’, Ons Van den Hoek Ostende Jacobine Huisken, Koen L. Jansen, De geschiedenis van de Amsterdam 12 (1960), 290- 1990 Ottenheym, Gary Schwartz riolering en de waterverversing te 292. J.H. van den Hoek Ostende, (red.), Jacob van Campen: Het Amsterdam, ongedateerd ‘Molen ’t Haantje van klassieke ideaal in de Gouden typoscript. Jansen 1960-1961 Amsterdam naar Weesp’, Eeuw, Amsterdam 1995 L. Jansen, ‘De ’, Maandblad Amstelodamum 77 Jansen 1953-1954 Werk in uitvoering 11 (1960- (1990), 57-61. L. Jansen, ‘Iets uit de 1961), 29-32. Huizinga 1941 geschiedenis van het Jansen 1961 Van der Hoeven 1985 J. Huizinga, Nederland’s straatmakersbedrijf te L. Jansen, ‘De in H.W. van der Hoeven, ‘De beschaving in de zeventiende eeuw: Amsterdam’, Werk in uitvoering 1596’, Ons Amsterdam 13 Diaconiebrouwerij 1688- een schets, Haarlem 1941. 4 (1953-1954), 78-80. (1961), 354-356. 1801’, Jaarboek Amstelodamum 77 (1985), 70-88. Huizinga 1968 Jansen 1953-1954a Jansen 1961a J. Huizinga, Dutch civilisation in L. Jansen, ‘Over roewerkers L. Jansen, ‘Een gang in de Van der Hoeven en Louwe the seventeenth century and other en daghuurders’, Werk in Jordaan’, Maandblad 1985 essays, London 1968. uitvoering 4 (1953-1954), 113- Amstelodamum 48 (1961), 160- C. van der Hoeven en J. 115. 163. Louwe, Amsterdam als stedelijk De Hullu en Verhoeven bouwwerk: een morfologiese 1920 Jansen 1953-1954b Jansen 1962-1963 analyse, Nijmegen 1985. J. de Hullu en A.G. L. Jansen, ‘Uitbesteding L. Jansen, ‘Het Verhoeven (red.), Andries bestratingswerken’, Werk in Prinseneiland’, Werk in Hogenes 1977 Vierlingh: Tractaet van Dyckagie, uitvoering 4 (1953-1954), 149- uitvoering 13 (1962-63), 171- Kees Hogenes, Costelijck Den Haag 1920. 151. 173, Ons Amsterdam 15 (1963), stadswater: geschiedenis van de 298-301. Amsterdamse waterhuishouding in Huussen 1983 Jansen 1953-1954c vogelvlucht, Amsterdam 1997. A.A. Huussen jr., ‘De L. Jansen, ‘De oorsprong van Jansen 1963 opmeting van de het stadswaterkantoor’, Werk L. Jansen, ‘De Weesperstraat’, Hollestelle 1961 Zuiderzeedijk beoosten in uitvoering 4 (1953-54), 142- Ons Amsterdam 15 (1963), Johanna Hollestelle, De Amsterdam in 1500’, 143. 130-133. steenbakkerij in de Nederlanden Maandblad Amstelodamum 70 Jansen 1956-1959 tot omstreeks 1560, Assen 1961. (1983), 103-108. L. Jansen, ‘Iets over de Jansen 1963a westelijke stadsuitbreidingen L. Jansen, ‘De Hoogendoorn 2002 Israel 1991 van Amsterdam’, Werk in stadsuitbreiding van 1663’, H. Hoogendoorn, Jonathan I. Israel, Nederland uitvoering 7 (1956-1957), 127- Ons Amsterdam 15 (1963), ‘Hennepteelt en als centrum van de wereldhandel 130, 8 (1957-1958), 142-144, 374-380. touwfabricage in het Groene 1585-1740, Franeker 1991. 146-147, 9 (1958-1959), 5-6, Hart’, B.R. Feis, H. 17. Jansen 1963b Hoogendoorn en P.M. Israel 1995 L. Jansen, ‘Een niet bedoelde Stoppelenburg, Holland in Jonathan Israel, ‘A Golden Jansen 1957-1958 verkaveling’, Ons Amsterdam touw: Hennepteelt en touwfabricage Age – Innovation in Dutch L. Jansen, ‘De Peperwerf’, 15 (1963), 136. in het Groene Hart, Woerden Cities 1648-1720’, History Werk in uitvoering 8 (1957- 2002, 7-50. Today 45 (1995), no. 3, 14-20. 1958), 66-67, Ons Amsterdam Jansen 1963-1964 10 (1958), 318-319. L. Jansen, ‘Het marine- Hoogewoud, Kuyt en Israel 1996 etablissement te Amsterdam’, Oxenaar 1985 J.I. Israel, De Republiek 1477- Ons Amsterdam 16 (1964), 66- 1806, Franeker 1996.

103

67, Werk in Uitvoering 14 Ranjith Jayasena en Jørgen Amstelodamum 49 (1962), 186- Bontemantel, (2 delen), ’s (1963-1964), 279-281. Veerkamp, ‘De Amsterdamse 191. Gravenhage 1897. vestingwerken en het Jansen 1963-1964a Rampjaar 1672’, [Jaarboek] Kannegieter 1962a Kernkamp 1946 L. Jansen, ‘De Kattenburger- Monumenten Archeologie J.Z. Kannegieter, ‘De G.W. Kernkamp, Twee en de Kortjewandsbrug: De Amsterdam 7 (2008), 91-103. Bloemstraat en haar zijstraten memoriën van Gerrit Schaep voorgeschiedenis van twee ± 1613-1625’, Jaarboek Pietersz. over de Regeering van nieuwe bruggen’, Werk in Jelgersma 1978 Amstelodamum 54 (1962), 82- Amsterdam, Amsterdam uitvoering 14 (1963-1964), 368- H.G. Jelgersma, Galgebergen en 105. [1946]. 371. galgevelden in West- en Midden- Nederland, Zutphen 1978. Kannegieter 1962b Keuning 1979 Jansen 1964-1965 J.Z. Kannegieter, ‘De namen H.J. Keuning, Kaleidoscoop der L. Jansen, ‘De Foeliestraat en Le Jolle 1666 der straten en grachten in de Nederlandse Landschappen: de omgeving’, Werk in uitvoering Pierre Le Jolle, Description de la Jordaan’, Ons Amsterdam 14 regionale verscheidenheid van 15 (1964-65), 89-92, Ons ville d’Amsterdam en vers (1962), 5-13, 39-45. Nederland in historisch-geografisch Amsterdam 17 (1965), 176- burlesques selon la visite de six perspectief, Den Haag 1979. 179. jours d’une semaine, Amsterdam Kannegieter 1963 1666. J.Z. Kannegieter, ‘De Kist 1986 Jansen 1964-1965a Elandsstraat in haar eerste J.B. Kist, ‘De VOC op L. Jansen, ‘De oude De Jong 1978 stadium: Grepen uit de Oostenburg: gebouwen en stadsmuur van Amsterdam’, Otto de Jong, Nederlandse geschiedenis van de vroegere terreinen’, J.B. Kist (red.), Werk in uitvoering 15 (1964- kerkgeschiedenis, Nijkerk 1978. Amsterdamse Van VOC tot Werkspoor: Het 1965), 78-82, Ons Amsterdam zeemleerindustrie’, Jaarboek Amsterdamse industrieterrein 17 (1965), 76-79. De Jong 1993 Amstelodamum 55 (1963), 77- Oostenburg, Utrecht 1986, 13- Erik de Jong, Natuur en kunst: 105. 34. Jansen 1964-1965b Nederlandse L. Jansen, ‘Nog eens de landschapsarchitectuur 1650- Kannegieter 1964 Kistemaker s.a. stadsmuur’, Werk in uitvoering 1740, Amsterdam 1993. J.Z. Kannegieter, R.E. Kistemaker, ‘Het 15 (1964-1965), 151-153, Ons ‘Naamgeving van straten en gebruik van de openbare Amsterdam 17 (1965), 252- De Jong en Muyen 1995 grachten in de zeventiende ruimte in Amsterdam vóór 255. Henk de Jong en Nico eeuw: de ’, 1800’, G. van der Plas (red.), Muyen, 2000 jaar beweegbare Maandblad Amstelodamum 51 De openbare ruimte van de stad, Jansen 1965-1966 bruggen, Rijswijk 1995. (1964), 184-191. Amsterdam, s.a., 49-61. L. Jansen, ‘De Burghtschool aan de Herengracht 34’, Werk De Jonge 1858 Kannegieter 1964a Kistemaker 1984 in uitvoering 16 (1965-1966), J.C. de Jonge, Geschiedenis van J.Z. Kannegieter, ‘Pest te Renée Kistemaker, 306-308. het Nederlandsche Zeewezen I, Amsterdam in 1602 en enkele ‘Functiekaarten en de analyse Haarlem 1858. aantekeningen over daarop van de economische en Jansen 1966 volgende epidemieën’, sociale structuur van L. Jansen, ‘Het bolwerk De Jonge en Ottenheym Maandblad Amstelodamum 51 Amsterdam in de zeventiende Weesp’, Werk in uitvoering 17 2007 (1964), 197-205, 221-225. en achttiende eeuw’, Michiel (1966), 137-140. Krista De Jonge en Konrad Jonker, Leo Noordegraaf en Ottenheym (red.), Unity and Kannegieter 1965 Michiel Wagenaar (red.), Van Jansen 1968-1969 Discontinuity: Architectural J.Z. Kannegieter, ‘Uit de stadskern tot stadsgewest: L. Jansen, ‘Bolwerk Relationships between the Southern wordingsgeschiedenis van de Stedebouwkundige geschiedenis van “Rijkeroord” en brug no. and Northern Low Countries en haar naaste Amsterdam, Amsterdam 1984, 165’, Werk in Uitvoering 19 (1530-1700), Turnhout 2007. omgeving’, Jaarboek 101-112. (1968-1969), 117-119. Amstelodamum 57 (1965), 48- Jongma 1992 69. Kistemaker 1997 Jansen 1969-1970 Johan W.D. Jongma, Renée Kistemaker, L. Jansen, ‘Wolvenstraat 17’, Geschiedenis van het Nederlandse Kannegieter 1965a ‘Amsterdam’s Municipal Werk in uitvoering 20 (1969- wegvervoer, J.Z. Kannegieter, ‘De Control of Food Supplies’, 1970), 126-127. Drachten/Leeuwarden 1992. oorspronkelijke functies van Peter van Kessel en Elisja de Amsterdamse grachten’, Schulte (red.), Rome, Jansen 1970-1971 Jurgens 2007 Maandblad Amstelodamum 52 Amsterdam: Two Growing Cities L. Jansen, ‘De Looierssloot’, Nico Jurgens, ‘Haantje de (1965), 25-33. in Seventeenth-Century Europe, Werk in Uitvoering 21 (1970- voorste: of in elk geval de Amsterdam 1997, 221-235. 1971), 26-28, Ons Amsterdam oudste’, Molenwereld 10 (2007), Kannegieter 1972 22 (1970), 363-365. 61-77. J.Z. Kannegieter, ‘Het Kistemaker 1999 Lindenhofje’, Maandblad Renée E. Kistemaker, ‘Het Jansen 1974 Kaljee 2004 Amstelodamum 59 (1972), 81- grimmelt van alderley kleyn L. Jansen, ‘De brug voor de Hans Kaljee, ‘Stad en groen: 118. vaartuygh: Water als deel van Wibautstraat’, Werk in Mokumse bomen’, Plan het openbaar gebied in 17de- uitvoering 24 (1974), 233-235. Amsterdam 7 (2004), no. 1, 1- Kempers en Schmidt 1979- en 18de-eeuws Amsterdam’, 22. 1980 Maandblad Amstelodamum 86 Jansen 1975-1976 B. Kempers en K. Schmidt, (1999), 129-139. L. Jansen, ‘De Hogesluis, een Kamps, Van Kerkum en De ‘In ’t land van belofte: technisch wonder?’, Werk in Zee 2004 kunstgeschiedenis en Kistemaker, Wagenaar en uitvoering 1975-1976, 291-295. P.J.M. Kamps, P.C. van sociologie’, Amsterdams Van Assendelft 1984 Kerkum en J. de Zee (red.), Sociologisch Tijdschrift 6 (1979- Renée Kistemaker, Michiel Jansen 1981 Terminologie verdedigingswerken: 1980), 340-352. Wagenaar en Jos van Martin Jansen, ‘De inrichting, aanval en verdediging, Assendelft, Amsterdam Westertoren 350 jaar’, Werk Utrecht 2004. Kernkamp 1897 marktstad, Amsterdam 1984. in uitvoering 31 (1981), 50-58. G.W. Kernkamp, De regeeringe Kannegieter 1962 van Amsterdam soo in ’t civiel als De Klerk 1998 Jayasena en Veerkamp J.Z. Kannegieter, ‘De crimineel en militaire (1653- Arie de Klerk, Bouwen aan de 2008 Raadhuisstraat’, Maandblad 1672), ontworpen door Hans Hofstad: De geschiedenis van het

104 bouwtoezicht in Den Haag 1250- Kramer 1998 bouw van het 17de-eeuwse Leupen s.a. 1900 in sociaal en cultureel Walter Kramer, De stadhuis’, Ons Amsterdam 40 B. Leupen e.a., Het ontwerpen perspectief, Delft 1998. Noorderkerk in Amsterdam, (1988), 206-209. in beweging: werkboek voor Zwolle 1998. ontwerp en analyse, Delft, s.a. Kleintjes 1983 Lavedan 1982 P.R. Kleintjes, ‘De Kramer 2007 P. Lavedan e.a., L’urbanisme à Lievense-Pelser 1977 Oosterkerk – een Walter Kramer, Westertoren: l’époque moderne, Genève 1982. E. Lievense-Pelser, onderhoudszorg-vol bestaan’, Historie en herstel, Zwolle 2007. ‘Amsterdams peil’, Maandblad Ons Amsterdam 35 (1983), Leeflang 1974 Amstelodamum 64 (1977), 102- 142-145. Kronenberg 1913 K.W.H. Leeflang, Ons 112. M.E. Kronenberg (red.), I. drinkwater in de stroom van de Koen 1991 Van Vondels Inwydinge van ’t tijd, Rijswijk 1974. Ligthart 1966-1967 D.T. Koen, ‘Utrecht Stadthuis t’Amsterdam H.M. Ligthart, ‘Het havenstad? Zeventiende- en MDCLV, Deventer 1913, 66- Van Leeuwen 2003 stadswaterkantoor’, Werk in achttiende-eeuwse plannen 67. Rob van Leeuwen, ‘Het uitvoering 17 (1966-1967), 147- tot aanleg van een verbouwde landschap’, 151. scheepvaartverbinding met de Kruizinga 1951 Willemien Dijkshoorn, Erik Zuiderzee’, Jaarboek Oud- J.H. Kruizinga, ‘De dijk brak de Jong, Lodewijk Odé (red.), Van der Linden Vooren Utrecht 1991, 121-143. door: De overstroming van Amsterdamse grachtentuinen: Van 1953 de Watergraafsmeer in 1651 Singel tot , Zwolle P.A. v.d. Linden Vooren, ‘De Koldeweij 1998 (5 maart)’, Ons Amsterdam 3 2003, 31-67. Bloemgracht’, Ons Amsterdam E.F. Koldeweij, Goudleer in de (1951), 90-91. 5 (1953), 234-242. Republiek der Zeven Verenigde Lawrence 2006 Nederlanden: Nationale Kruizinga 1973 Henry W. Lawrence, City Van der Linden Vooren ontwikkelingen en de Europese J.H. Kruizinga, Amsterdam: Trees: A Historical Geography 1953a context, (diss.) Leiden 1998. stad der duizend bruggen, from the Renaissance through the P.A. v.d. Linden Vooren, Naarden 1973. Nineteenth Century, ‘Hoog water in Amsterdam’, Koning 1949 Charlottesville/London 2006. Ons Amsterdam 5 (1953), 50- J.R. Koning, ‘De bomen van Kruizinga 1973a 53. Amsterdam’, Ons Amsterdam 1 J.H. Kruizinga, ‘De Van Leeuwen en Oeppen (1949), 29-30. Amstelsluizen jubileren’, Ons 1993 Van der Linden Vooren Amsterdam 25 (1973), 162- M.H.D. van Leeuwen en J.E. 1956 Kooijmans 2000 167. Oeppen, ‘Reconstructing the P.A. v.d. Linden Vooren, ‘De Luuc Kooijmans, Liefde in demographic regime of Plantage’, Ons Amsterdam 8 opdracht: Het hofleven van Willem Kruizinga 1976 Amsterdam 1681-1920’, (1956), 8-28. Frederik van Nassau, J.H. Kruizinga, ‘Is er nog Economic and social history of the Amsterdam 2000. toekomst voor de Netherlands 5 (1993) pp. 61- De Loches Rambonnet Oosterkerk?’, Ons Amsterdam 10. 1993 Kooy 1971-1972 28 (1976), 210-215. D. de Loches-Rambonnet, A. Kooy, ‘Een groengetooide Leguay 1984 ‘De watercirculatie in het keizerskroon: Vijf eeuwen Kruizinga 1991 Jean-Pierre Leguay, La rue au 18de-eeuwse Amsterdam’, Amsterdams stadsgroen’, J.H. Kruizinga, ‘Bruggen, Moyen Age, Rennes 1984. Caert-Thresoor 12 (1993), 17- Werk in uitvoering 22 (1971- spijkers en oorgaten op de 19. 1972), 327-355, Ons Westelijke Eilanden’, Spiegel Van Lennep en Ter Gouw Amsterdam 24 (1972), 259- der Zeilvaart 15 (1991), no. 7, 1868 Loeff 1972 279. 12-16. J. van Lennep en J. ter Gouw, J.J. Loeff, Oog in ’t zeil: De uithangteekens, in verband met Driehonderd jaar geschiedenis van Kooy 1981 Kuijpers 1997 geschiedenis en volksleven de pleziervaart in Nederland, A. Kooy, ‘350 jaar zorg voor Erika Kuijpers, ‘Lezen en beschouwd, 1e deel, Amsterdam Amsterdam 1972. het stadsgroen’, Werk in schrijven: Onderzoek naar 1868. uitvoering 31 (1981), 112-115. het alfabetiseringsniveau in Lombaerde 2002 zeventiende-eeuws Leonhardt 1979 Piet Lombaerde (red.), The Kooy 1982 Amsterdam’, Tijdschrift voor Gustav Leonhardt, Het huis Reception of P.P. Rubens’s A. Kooy, ‘Stadskwekerij sociale geschiedenis 23 (1997), Bartolotti en zijn bewoners, Palazzi di Genova during the Frankendael 100 jaar in de 490-522. Amsterdam 1979. 17th Century in Europe: Watergraafsmeer’, Werk in Questions and Problems, uitvoering 32 (1982), 309-313. Kuijpers 2005 Lepage 1992 Turnhout 2002. Erika Kuijpers, Migrantenstad: J.D. Lepage, Vestingbouw stap Kostof 1991 Immigratie en sociale verhoudingen voor stap: Het bastion hoekpunt in Louwe, Van der Hoeven en S. Kostof, The City Shaped: in 17e-eeuws Amsterdam, (diss. oude stadsomwallingen, ’s Louët Feisser 1978 Urban Patterns and Meanings Utrecht), Hilversum 2005. Gravenhage 1992. J. Louwe, C. van der Hoeven, Through History, Londen 1991. R. Louët Feisser, Morfologische Kuijpers-Verbuijs 2000 Lesger 1986 analyse van Amsterdam, Kostof 1995 Marion Kuijpers-Verbuijs, Clé Lesger, Huur en (doctoraalscriptie TU Delft) S. Kostof, A History of Der stede wateren: Monumenten conjunctuur: De woningmarkt in Delft 1978. Architecture: Settings and Rituals, van waterrijk Amsterdam, Amsterdam 1550-1850, New York 1995. Amsterdam 2000. Amsterdam 1986. Lourens en Lucassen 1997 P. Lourens en J. Lucassen, Kouwenaar 1951 Lambert en De Vries 1990 Lesger 2004 Inwonertallen van Nederlandse D. Kouwenaar, ‘Historisch D. Lambert en A. de Vries Clé Lesger, ‘De wereld als steden ca. 1300-1800, overzicht: het verkeer te (red.), Stadsontwerp Amsterdam, horizon: De economie tussen Amsterdam, 1997, 55-57. Amsterdam en de Delft 1990. 1578 en 1650’, Willem bemoeiingen van de overheid Frijhoff en Maarten Prak Lourens en Lucassen 1998 daarmede tot 1912’, Ons Lammertse 1988 (red.), Geschiedenis van Piet Lourens en Jan Lucassen, Amsterdam 3 (1951), 18-27. Friso Lammertse, ‘Rustigh Amsterdam: Centrum van de ‘Ambachtsgilden binnen een ende niet bekrompen: wereld 1578-1650, Amsterdam handelskapitalistische stad: Voorgeschiedenis van de 2004, 103-187. aanzetten voor een analyse

105 van Amsterdam rond 1700’, J. Meijer 1888 Meurs 2000 Van Nierop 1958 Bieleman et al. (red.), D.C. Meijer jr, ‘De Paul Meurs, De moderne Leonie van Nierop, ‘De NEHA-jaarboek voor uitbreiding van Amsterdam in historische stad: Ontwerpen voor Jordaan in 1731 en 1742: economische, bedrijfs- en de zeventiende eeuw’, vernieuwing en behoud, 1883- Gangen – hoven – hofjes’, techniekgeschiedenis 61 (1998), Amsterdamsch Jaarboekje voor 1940, Rotterdam 2000. Maandblad Amstelodamum 45 121-162. geschiedenis en letteren 1 (1888), (1958), 15-21, 38-44. 137. Middelkoop 1994 Loyer 1988 Norbert Middelkoop, De Van Nierop 1959 François Loyer, Paris Meijer 1989 anatomische les van Dr. Deyman, Leonie van Nierop, Nineteenth Century: Architecture J.L. Meijer, ‘De oostelijke Amsterdam 1994. ‘Drukinktmakerijen and Urbanism, New York eilanden: Nieuw licht op de (aanvulling)’, Maandblad 1988. wordingsgeschiedenis 1633- Moll 1950 Amstelodamum 46 (1959), 94- 1663’, Ons Amsterdam 41 P.Br. Moll, ‘De kruitmolen 95. Lucassen en Penninx 1985 (1989), 36-41, 58-63. “Sollenberg”’, Ons Amsterdam Jan Lucassen en Rinus 2 (1950), 256. Van Nierop 1959-1960 Penninx, Nieuwkomers: Meijer en Veth 1901 Leonie van Nierop, ‘De Immigranten en hun nakomelingen D.C. Meijer jr en J. Veth, Mooij 2001 Jordaan in 1731 en 1742: De in Nederland 1550-1985, Stedenschennis: naar aanleiding Annet Mooij, Van Pest tot leerlooiersfamilie Blok’, Amsterdam 1985 van de Reguliersgracht-kwestie, Aids: vijf eeuwen besmettelijke Maandblad Amstelodamum 46 Amsterdam 1901. ziekten in Amsterdam, (1959), 171-180, 200-204, Lugt 1915 Amsterdam/ Bussum 2001. 229-232 en 47 (1960), 47-48. Frits Lugt, Wandelingen met De Meijer 1946 Rembrandt, Amsterdam 1915. Jan de Meijer, Bruggen oud en Morris 1994 Van Nierop 1961 nieuw in Nederland, Amsterdam A.E.J. Morris, History of Urban Leonie van Nierop, ‘De Van Maanen 2003 1946. Form: Before the Industrial houtvesterij’, Maandblad R.C.J. van Maanen (red.), Revolutions, Essex 1994. Amstelodamum 48 (1961), 114- Leiden: de geschiedenis van een Meischke s.a. 117. Hollandse stad, Leiden 2003. R. Meischke, De huizen van Muller en Zandvliet 1987 Joan Huijdecoper, E. Muller en K. Zandvliet Van Nierop 2008 Maes 1990 ongepubliceerd en (red.), Admissies als landmeter in Henk van Nierop, ‘Het afzien Bert Maes, ‘Boomsoorten in ongedateerd typoscript. Nederland voor 1811: Bronnen van Amsterdam: Romeyn de Nederland: hun geschiedenis voor de geschiedenis van de Hooghe en de achterkant van en gebruik’, Gerrit de Graaff Meischke 1955 landmeetkunde en haar toepassing de stad’, Jaap Evert e.a., Monumentale bomen in R. Meischke, ‘De Vleeshal op in administratie, architectuur, Abrahamse, Marijke Carasso- Nederland, Meppel 1990, 15- de Herenmarkt’, Maandblad kartografie en vesting- en Kok en Erik Schmitz (red.), 38. Amstelodamum 42 (1955), 22- waterbouwkunde, Alphen aan De verbeelde wereld: Liber 27. den Rijn 1987. amicorum voor Boudewijn Bakker, Maes 2000 Bussum 2008, 97-103. Bert Maes, ‘Amsterdam als Meischke 1961 Mumford 1961 bos: bomen langs grachten en R. Meischke, ‘De toren van L. Mumford, The City in Niessen 1966 in grachtentuinen’, Willemien de Torensluis’, Ons Amsterdam History: its origins, its M.G. Niessen, Dijkshoorn, Erik de Jong, 13 (1961), 290-208. transformations, and its prospects, ‘Straatverlichting’, Ons Lodewijk Odé (red.), Londen 1961. Amsterdam 18 (1966), 82-85. Amsterdamse grachtentuinen: Meischke 1975 Prinsengracht, Zwolle 2000, 49- R. Meischke, Amsterdam Mumford 1970 Niessen 1971 77. Burgerweeshuis, Den Haag L. Mumford, The Culture of M.G. Niessen, ‘Straatbomen 1975. Cities, New York 1970 in Amsterdam’, Ons Manten 1991 (oorspronkelijke uitgave Amsterdam 23 (1971), 282- A.A. Manten, ‘De Meischke 1978 1938). 288. scheepvaart op de Vecht’, R. Meischke, Maandblad Oud-Utrecht 64 ‘Buitenverblijven van Murray en Stevens 1996 Nieuwenhuis 1986 (1991), 118-130. Amsterdammers voor 1625’, Peter Murray en Mary Anne W.H.M. Nieuwenhuis, Dossier Jaarboek Amstelodamum 70 Stevens (red.), Living Bridges: Herenmarkt: Bewoners en Marolois 1615 (1978), 82-106. The Inhabited Bridge: Past, eigenaren van de huizen aan de S. Marolois, Fortification ou Present and Future, Herenmarkt in de XVIIde eeuw, architecture militaire tant offensive Meischke 1980 München/New York 1996. Amstelveen 1986. que defensive, Den Haag 1615. R. Meischke, ‘Achttiende- eeuwse ‘bovenhuijse’ te Van Nierop 1925 Noordam 1995 Medema 2008 Amsterdam’, Jaarverslag Leonie van Nierop, D.J. Noordam, ‘Leidenaren Geert Medema, ‘In zo goede Vereniging Hendrick de Keyser ‘Verscheuren: Een bijdrage en hun buitenverblijven in de order als in eenige stad in 1980, 21-27. tot de geschiedenis van het vroegmoderne tijd’, Jan de Holland’: Het stedelijk Amsterdamsch archief’, Jongste, Juliette Roding en bouwbedrijf in Holland in de Meischke 1983 Jaarboek Amstelodamum 22 Boukje Thijs, Vermaak van de achttiende eeuw, diss. Utrecht R. Meischke, Amstelhof 1683- (1925), 13-21. elite in de vroegmoderne tijd, 2008. 1983, Amsterdam s.a. [1983]. Hilversum 1999, 15-39. Van Nierop 1956 Mehrtens 1985 Meischke 1994 Leonie van Nierop, Noordkerk 1748-1778 U.M. Mehrtens, ’s Graveland en R. Meischke, ‘Het ‘Drukinktmakerijen’, Hermanus Noordkerk, zijn buitenplaatsen, Zeist 1985. Amsterdamse fabrieksambt Maandblad Amstelodamum 43 Handvesten ofte Priviligien ende van 1595-1625’, Bulletin (1956), 128. octroyen, mitsgaders willekeuren, Meijer 1897 KNOB 93 (1994), 100-122. costuimen, ordonnantien en D.C. Meijer, ‘Groei en bloei Van Nierop 1957 handelingen der stad der stad’, A. Bredius e.a. Mens 1984 Leonie van Nierop, ‘De Amstelredam, Amsterdam (red.), Amsterdam in de P.F.M. Mens, ‘Utrecht in Jordaan in 1731 en 1742: 1748-1778. zeventiende eeuw, ’s Gravenhage bange dagen’, Jaarboek Oud- Overzicht’, Maandblad 1897, deel I. Utrecht 1984, 32-51. Amstelodamum 44 (1957), 53- 57.

106

Nusteling 1985 Van Oosterom 1985 network in Asia 1595-1660, Pieterse 1979 Hubert Nusteling, Welvaart en P.J. van Oosterom, Een goed (diss.) Amsterdam 2007. W.C. Pieterse, ‘Van werkgelegenheid in Amsterdam begin: De derde vergroting van charterkast tot 1540-1860: Een relaas over Amsterdam (doctoraalscriptie Paul 1982 gemeentearchief: zeven demografie, economie en sociale Universiteit van Amsterdam) C.F.L. Paul, ‘De eeuwen Amsterdams politiek van een wereldstad, 1985. Amsterdamse binnenloodsen archiefbeheer’, Ons Amsterdam Amsterdam/Dieren 1985. tijdens de Republiek’, 31 (1979), 254-260. Ottenheym 1989 Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 1 Oldewelt 1938 K. Ottenheym, Philips (1982), 24-42. Van der Plaat 1995 [W.F.H. Oldewelt], ‘Het Vingboons (1607-1678) G.N. van der Plaat (red.), verkeer in vroeger tijd’, Architect, Zutphen 1989. Peeters 1984 Gloria Parendi: Dagboeken van Maandblad Amstelodamum 25 C.J.A.C. Peeters, ‘Het Willem Frederik, stadhouder van (1938), 58-59. Ottenheym 1997 stadsbeeld verwoord: Friesland, Groningen en Drenthe Oldewelt 1938a K. Ottenheym, ‘The stadsplattegrond en 1643-1649, 1651-1654, Den W.F.H. Oldewelt, ‘De Amsterdam Ring of Canals: stadsbeschrijving in de Haag 1995. geschiedenis der bewaring en City Planning and zestiende en zeventiende ordening van het archief der Architecture’, van Kessel e.a. eeuw’, Stad in kaart: Poelwijk 1999 gemeente Amsterdam’, (red.), Rome-Amsterdam: Two Voordrachten gehouden op het A. Poelwijk, ‘Wet- en Jaarboek Amstelodamum 35 Growing Cities in Seventeenth- congres ‘De historische regelgeving in de (1938), 1-13. Century Europe, Amsterdam stadsplattegrond – spiegel van wens zeepnijverheid’, Clé Lesger en 1997, 33-49. en werkelijkheid’ Groningen 18- Leo Noordegraaf (red.), Oldewelt 1938b 19 november 1983, Alphen aan Ondernemers & bestuurders: [W.F.H. Oldewelt], Ottenheym 1999 den Rijn 1984. Economie en politiek in de ‘Drinkwater in Amsterdam’, Konrad Ottenheym, noordelijke Nederlanden in de late Maandblad Amstelodamum 25 ‘Nicolaes Listingh (1630- Pennock 1951 Middeleeuwen en de vroegmoderne (1938), 139-141. 1705), model probably made J.J. Pennock, ‘Zandwinning tijd, Amsterdam 1999, 417- by the carpenter Roelof uit de Slotermeer’, Werk in 432. Oldewelt 1942 Germeling’, Henry A. Millon uitvoering 2 (1951), 26-30. W.F.H. Oldewelt, ‘De eerste (red.), The Triumph of the Poelwijk 2003 rechtstreeksche Baroque: Architecture in Europe Perry 2004 Arjan Poelwijk, “In dienste vant verbindingsweg van het 1600-1750, London 1999, Jos Perry, Ons fatsoen als natie: suyckerbacken”: De Amsterdamse oostelijk met het westelijk 566-567, cat. no. 527 T. Victor de Stuers 1843-1916, suikernijverheid en haar deel der stad’, Amsterdamsche Amsterdam 2004. ondernemers, 1580-1630, Archiefvondsten, Amsterdam Ottenheym 2005 Hilversum 2003. 1942, 66-70. Konrad Ottenheym, Peteri 1913 ‘Amsterdam 1700: Urban W.B. Peteri c.i., Pontanus 1611 Oldewelt 1942a Space and Public Buildings’, Overheidsbemoeiingen met I.I. Pontanus, Rerum et Urbis W.F.H. Oldewelt, ‘Jan de Henry A. Millon (red.), Circa Stedebouw tot aan den Vrede van Amstelodamensium Historia, Bray een kunstschilder- 1700: Architecture in Europa and Munster, (diss.) Delft 1913. Amsterdam 1611. technicus uit de zeventiende the Americas, Pontanus 1614 eeuw’, Amsterdamsche Washington/New Peters 1901 I.I. Pontanus, Historische Archiefvondsten, Amsterdam Haven/London 2005. C.H. Peters, ‘Protestantsche beschrijvinghe der seer wijt 1942, 167-171. Ottenheym 2006-2007 kerkgebouwen: De Zuider-, beroemde coop-stadt Amsterdam, Konrad Ottenheym, ‘A Bird’s Wester- en inzonderheid de Amsterdam 1614. Oldewelt 1946 Eye View of the Noorderkerk te Amsterdam, W.F.H. Oldewelt, Dissemination of Scamozzi’s tevens eene bijdrage tot de Prins 1993 ‘Ambachten en beroepen in Treatise in Northern Europe’, geschiedenis van het Fabriek- Peter Prins, ‘De ontmanteling de 17e en 18e eeuw’, A.E. Annali di Architecttura: Rivista ambt aldaar’, Oud-Holland 19 van Amsterdam’, Jaarboek d’Ailly (red.), Zeven eeuwen del Centro Internazionale di Studi (1901), 145-168, 198-231. Amstelodamum 85 (1993), 91- Amsterdam: De zeventiende eeuw, di Architettura Andrea Palladio 131. Amsterdam s.l. [1946], 149- 18-19 (2006-2007), 187-198. Peters 1909 160. C.H. Peters, De stad als veste, Van Prooije 1990 Ottenheym, Rosenberg en woon- en handelsplaats (De L.A. van Prooije, ‘De invoer Oldewelt 1951 Smit 2008 Nederlandsche stedenbouw, deel van Rijns hout per vlot 1650- W.F.H. Oldewelt, ‘Verkeer te Koen Ottenheym, Paul 1), Leiden, s.a. [1909]. 1795’, Economisch en sociaal- Amsterdam in vroeger tijd’, Rosenberg en Niek Smit, historisch jaarboek 53 (1990), Maandblad Amstelodamum 38 Hendrick de Keijser, Architectura Peters 1998 30-79. (1951), 1-3. Moderna: Moderne bouwkunst in Marion Peters, ‘Nepotisme, Amsterdam, 1600-1625, patronage en boekopdrachten De R. 1953 Oldewelt 1958 Amsterdam 2008. bij Nicolaes Witsen (1641- B. de R., ‘De openbare W.F.H. Oldewelt, ‘De 1717), burgemeester van straatverlichting te Duvelshoek’, Jaarboek Ozinga 1929 Amsterdam’, Lias 25 (1998), Amsterdam’, Ons Amsterdam 5 Amstelodamum 50 (1958), 23- M.D. Ozinga, De Protestantsche 83-134. (1953), 206-207. 29. Kerkbouw in Nederland van hervorming tot Franschen tijd, Petri 1943 Ram 1954 Oldewelt 1969 Amsterdam 1929. J.P.L. Petri jr., ‘De B. Ram, ‘Verkeersproblemen W.F.H. Oldewelt, ‘Het Noorderkerk’, Maandblad in Amsterdam in de Aalmoezeniersweeshuis’, Palmboom 1987 Amstelodamum 30 (1943), 107- zeventiende eeuw’, Ons Jaarboek Amstelodamum 61 F. Palmboom, Rotterdam, 109. Amsterdam 6 (1954), 178-180. (1969), 126-140. verstedelijkt landschap, Rotterdam 1987. Petri 1951 Rasmussen 1973 Oldewelt 1971 J.P.L. Petri, ‘De Noorder- en S.E. Rasmussen, Towns and W.F.H. Oldewelt, ‘De Parthesius 2007 Westerkerk’, Maandblad Buildings, Cambridge MA boekhouding van Robert Parthesius, Dutch Ships Amstelodamum 38 (1951), 132- 1973 (oorspronkelijke uitgave Amsterdam’, Jaarboek in Tropical Waters: The 137. 1949). Amstelodamum 63 (1971), 11- development of the Dutch East 28. India Company (VOC) shipping

107

Rasterhoff 2007 De Roever 1998 Ruse 1654 Scheltema 1885 Claartje Rasterhoff, Res Margriet de Roever, ‘Mr. Henrick Ruse, Versterckte P. Scheltema, ‘’s Lands Publica: A comparison of public Pieter Scheltema, de eerste vesting, uijgevende in velerley Magazijn, werf en dok services in two cities in the Dutch archivaris van de hoofdstad’, voorvallen, en geobserveert in den (eigendom van den grond), Republic, 1612-1669, Boudewijn Bakker et al. laetste oorloogen, soo in de Aemstel’s oudheid of: masterscriptie Utrecht 2007. (red.), Archiefstukken: Het Vereenigde Nederlanden, als in gedenkwaardigheden van Gemeentearchief Amsterdam Vranckrijck, Duyts-lant, Italien, Amsterdam, deel 7, Van Rees 1985 honderdvijftig jaar, Amsterdam Dalmatien, Albanien en die daer Amsterdam 1885, 51-60. Otto van Rees, ‘De 1998, 3-28. aengelegen landen, Amsterdam economische denkbeelden 1654 Scheltema 1871 van Pieter de la Court’, H.W. De Roever 2004 P. Scheltema, ‘Historisch Blom en I.W. Wildenberg, Margriet de Roever, Een Rutte 2002 overzigt van de verschillende Pieter de la Court in zijn tijd: gantsch aerdige vindinge: De Reinout Rutte, Stedenpolitiek en vergrootingen der stad Aspecten van een veelzijdig Keizerskroon op de stadsplanning in de Lage Landen Amsterdam’, Aemstel’s publicist, Westerkerkstoren (rapport in (12de-13de eeuw), Zutphen 2002. Oudheid, deel VI, Amsterdam Amsterdam/Maarssen 1985, opdracht van Stadsdeel 1871, 61-91. 161-184. Amsterdam-Centrum en Rutte 2006 Bureau Monumenten & Reinout Rutte, ‘Groei en Schoonderwoerd 1932 Reh 1995 Archeologie), Amsterdam krimp in de Hollandse stad. P. Schoonderwoerd, Na 25 W. Reh, Arcadia en metropolis: 2004. Stadsuitbreidingen, jaren: Beknopt geschiedkundig het landschapsexperiment van de stedenbouw en overzicht van het verlichting, Delft 1995. Romeijn, Langejan- ontstedelijking in Holland straatmakersbedrijf gedurende het Brouwer en Brinkkemper van de veertiende tot de tijdvak 1300 tot 1800 en de Reinders 1978 2005 negentiende eeuw’, organisatie van straatmakers en H.R. Reinders, Modderwerk: L.A.A. Romeijn, T. Langejan- OverHolland 3 (2006), 29-55. beroepsgenooten met een verslag van Het uitdiepen van de haven van Brouwer en A.J. Brinkkemper de Alg. Nederlandsche Amsterdam in de tweede helft van (red.), Torenuurwerken: Tijd voor Sander 1966 Straatmakersbond over de laatste de zeventiende eeuw (RIJP- iedereen: 750 jaar openbare C.A.L. Sander, ‘Amsterdamse zes jaren, s.l. [Rotterdam], s.a. rapport no. 19), Lelystad tijdaanwijzing, s.l., 2005. potten-, plateel- en andere [1932]. 1978. aardewerkbakkerijen’, Ons Rommelse 2006 Amsterdam 18 (1966), 247- Van Schoonenberghe 1996 Roegholt 1982 Gijs Rommelse, The Second 254. Eric van Schoonenberghe Richter Roegholt, Anglo-Dutch War (1665-1667): (red.), Jenever in de Lage Landen, ‘Driehonderd jaar Plantage’, Raison d’état, mercantilism and Sandifort 1966-1967 Brugge 1996. Richter Roegholt, D. maritime strife, Hilversum P. Sandifort, ‘De geschiedenis Hillenius et al., Wonen en 2006. van de bestratingswerf van Schukking 1941 wetenschap in de Plantage: De het jaar 1500 tot 1966’, Werk W.H. Schukking, De oude geschiedenis van de een De Roon 2007 in uitvoering 17 (1966-1967), vestingwerken van Nederland, Amsterdamse buurt in driehonderd Dik de Roon, ‘Gedragen door 36-41. Amsterdam 1941. jaar, Amsterdam 1982, 9-87. water: Drijvende kelders in Amsterdam en omstreken’, Sandifort 1975-1978 Van Seters 1954 Roetemeijer 1971 KNOB Bulletin 106 (2007), P.A. Sandifort, ‘Onze W.H. van Seters, ‘De H.J.M. Roetemeijer, ‘De 162-178. stadsweg: Grepen uit de voorgeschiedenis der Nieuwe Doelenstraat tussen Van Rossem 1987 historie van de Amsterdamse stichting van de eerste Rondeel en toren Zwijg V. van Rossem, ‘Berlage: bestrating’, Werk in uitvoering Amsterdamse Hortus Utrecht’, Ons Amsterdam 23 beschouwingen over 25 (1975), 181-190, ook Botanicus’, Jaarboek (1971), 322-329. stedebouw 1892-1914’, S. gepubliceerd als ‘De historie Amstelodamum 46 (1954), 35- Polano (red.), Hendrik Petrus van de Amsterdamse 45. Roetemeijer 1971a Berlage: het complete werk, stadsweg’, Ons Amsterdam 30 H.J.M. Roetemeijer, Alphen aan den Rijn 1987. (1978), 229-236. Siemerink 1979 ‘Amsterdamse Jos B.M. Siemerink, De straatverlichting: Van kaars Van Rossem 1997 Sandifort 1976 vuilnisverwijdering in Amsterdam tot gaslantaarn, Ons V. van Rossem, ‘Een oude P. Sandifort, ‘Uit de historie 1673-1804: De rol van het Amsterdam 23 (1971), 204- wijk als nieuw van de afdeling wegen’, Werk Aalmoezeniersweeshuis bij de 211. ontwerpprobleem’, Spies in uitvoering 26 (1976), 332- organisatie van de afvalverwijdering (red.), De Jordaan gaat nooit 333. en de betekenis van afvalstoffen De Roever 1890 verloren, Amsterdam 1997, voor de agrarische sector, N. de Roever, Uit onze oude 119-154. Sandra 1684 doctoraalscriptie Amsterdam Amstelstad: schetsen en tafereelen E[lias] S[andra], Ontwerp ende 1979. betreffende de geschiedenis der veste, Van Rossem 2002 beschrijvinge om het SOET het leven en de zeden harer vroegere V. van Rossem, ‘Kaarten WATER uyt de riviere de Vegt Sigmond 1989 bewoners, Amsterdam 1890. lezen’, M. Hameleers (red.), op driederley wijse te brengen J.P. Sigmond, Nederlandse Kaarten van Amsterdam 1866- binnen de stad AMSTERDAM, zeehavens tussen 1500 en 1800, De Roever 1944 2000, Amsterdam/Bussum en vervolgens door de gehele Stad, Amsterdam 1989. J.G. de Roever, Jan 2002, 8. om yder Huys met SOET en vars Adriaenszoon Leeghwater: Het WATER te voorsien, mitsgaders Smit 2001 leven en werk van een zeventiende- Van Rossum 1956 FONTEYNEN te maken, daar Cor Smit, Leiden met een luchtje: eeuws waterbouwkundige, P.H. van Rossum, ‘Drukinkt men ’t begeerd. Als mede om het Straten, water, groen en afval in Amsterdam 1944. vroeger en nu’, Maandblad Zoet vars Water te vinden op de een Hollandse stad, 1200-2000, De Roever 1969 Amstelodamum 43 (1956), 143- vaste grond van een gedeelte van het Leiden 2001. N. de Roever (red.), De 144. Muyder-zand, daer de stad op legt, kroniek van Staets: Een bladzijde en te halen tusschen de Stadts Soly 1977 uit de geschiedenis van het fabriek- Rottier 1978 Kruyt-Tuyn en Rapenburger-Graft Hugo Soly, Urbanisme en ambt der stad Amsterdam, H. Rottier, Stedelijke structuren: aen de Nieuwe HEERE- kapitalisme te Antwerpen in de Amsterdam 1969. een inleiding tot de ontwikkeling GRAFT, Amsterdam 1684. 16de eeuw: De stedebouwkundige van de Europese stad, en industriële ondernemingen van Muiderberg 1978.

108

Gilbert van Schoonbeke, Stevin 2001 Taverne 1986 grachtengordel’, [Jaarboek] [Brussel] 1977. Simon Stevin, Het burgherlick E.R.M. Taverne, ‘Vragen aan Monumenten Archeologie leven: Vita politica, Utrecht een prille discipline: De Amsterdam 7 (2008), 119-129. Speet 2004 2001. geschiedenis van de Ben Speet, ‘Verstening, ruimtelijke planning in 1989 verdichting en vergroting’, Stol 1992 Nederland’, Archis 1986-6, Arnold van der Valk, Marijke Carasso-Kok (red.), Taeke Stol, De veenkolonie 40-43. Amsterdam in aanleg: Geschiedenis van Amsterdam I: Veenendaal: Turfwinning en Planvorming en dagelijks handelen Tot 1578. Een stad uit het niets, waterstaat in het zuiden van de Taverne 1990 1850-1900, (diss.) Amsterdam Amsterdam 2004, 75-107. Gelderse Vallei 1546-1653, E.R.M. Taverne, ‘Mercator 1989. [Zutphen] 1992. Sapiens: de Amsterdamse Spies, Kleijn, Smit en stadsuitleg (1613) in het licht Veerkamp 1999 Kurpershoek 1991 Stomps 1951 van humanistische Jørgen Veerkamp, ‘Het Paul Spies, Koen Kleijn, Jos Th. J. Stomps, ‘De opvattingen over stad en pesthuis bij de Smit en Ernest Kurpershoek geschiedenis van de koopman’, De zeventiende eeuw Overtoomsevaart: (red.), Het grachtenboek, Den Amsterdamse Hortus’, Ons 6 (1990), 1-6. Modelinrichting bestond 300 Haag 1991. Amsterdam 3 (1951), 206-214. jaar’, Ons Amsterdam 51 Spitzer en Zimm 1987 Taverne 1993 (1999), 314-318. Heinz Spitzer en Alfred Stoob 1979 Ed Taverne, ‘Inleiding op een Zimm, Berlin von 1650 bis Heinz Stoob, historiografie van de Verhoeff 1982 1900: Entwicklung der Stadt in ‘Frühneuzeitliche stedengeschiedenis in de J.M. Verhoeff, De oude historischen Plänen und Stadtstypen’, Heinz Stoob Nederlanden’, Ed Taverne en Nederlandse maten en gewichten, Ansichten, Berlin/Leipzig (red.), Die Stadt: Gestalt und Irmin Visser (red.), Stedebouw: Amsterdam 1982. 1987. Wandel bis zum industriellen De geschiedenis van de stad in de Zeitalter, Köln/Wien 1979, Nederlanden van 1500 tot heden, Verkerk 1978 Sprietsma 1997 195-228. Nijmegen 1993, 9-28. C.L. Verkerk, ‘Het Simon Sprietsma, ‘De ruimte middeleeuwse openbaar: De Amsterdamse Stoovelaar 1991 Taverne 2007 Clarissenklooster aan de binnenstad wordt opnieuw H. Stoovelaar, Balusters in Ed Taverne, ‘Een ‘tolerante’ Heiligeweg: Uitgangspunt ingericht’, Plan Amsterdam 3 Amsterdam, Amsterdam 1991 stedenbouw: De esthetiek van voor grootschalig bouwen (1997), 3-14. (brochure Dienst Stedelijk de Raadhuisstraat in door de eeuwen heen’, Ons Beheer). Amsterdam’, OverHolland 4 Amsterdam 40 (1978), 170- Stal 1998 (2007), 85-99. 175, 236-240. Kees Stal, Den Haag in kaart Summerson 2000 gebracht: 750 jaar groei in John Summerson, Inigo Jones, Teeling 1981 Vermeer en Rebel 1992 plattegronden uit het New Haven/London 2000. P.S. Teeling, Repertorium van Gerrit Vermeer en Ben Rebel, Gemeentearchief, Den Haag oude Nederlandse landmeters 14e d’Ailly’s historische gids van 1998. Sutton 2006 tot 18e eeuw, Alkmaar 1981. Amsterdam, Den Haag 1992, Peter C. Sutton, ‘A Life in 84. Starkenburg 2006 Full: Artistry, Invention, and Terlouw 1989 Esther Starkenburg, ‘La Santé Patronage’, Peter C. Sutton E. Terlouw, ‘De zegels van de Veth 1916 et Salubrité du Pays: Het (red.), stedebouw: De stad als J. Veth, Bedreigde schoonheid, streven van Lodewijk (1637-1712), New architectonisch ontwerp in de Amsterdam 1916. Napoleon naar een gezonde Haven/Londen 2006, 17-27. Renaissance’, Oase 25 (1989), woonomgeving’, Nederlands 2-21. Visser 1971-1972 Kunsthistorisch Jaarboek 56/57 Taverne 1977 J.B. Visser, ‘Stedelijke (2006), 301-322. E.R.M. Taverne, Van Tielhof en Van Dam verswaterbakken onder de ‘Architectuurhistorie lijdt 2005 openbare weg: Thans nog Stavast 1976 onder elitaire opleiding’, Milja van Tielhof en Petra slechts obstakels in de grond’, L. Stavast, ‘Nogmaals de Wonen/TABK 1977, no. 15, J.E.M. van Dam, Waterstaat in Werk in uitvoering 22 (1971- ‘hooghe sluysch’, Werk in 14-18. stedenland: het hoogheemraadschap 1972), 295-300. uitvoering 26 (1976), 354-358. van Rijnland voor 1857, Taverne 1978 Amsterdam/Utrecht 2005. Vitruvius 1998 Stavast 1976a Ed Taverne, In’t land van Vitruvius, Handboek L. Stavast, ‘Vernieuwing van belofte: in de nieue stad: Ideaal en Tillema 1975 bouwkunde, Amsterdam 1998. twee bruggen over de werkelijkheid in de stadsuitleg van J.A.C. Tillema, Schetsen uit de ’, de Republiek 1580-1680, geschiedenis van de Vlaardingerbroek 1996 Werk in uitvoering 26 (1976), Maarssen 1978. monumentenzorg in Nederland, Pieter Vlaardingerbroek, 279-283. Den Haag 1975. ‘Adriaen Dortsman en Jan Taverne 1979 Six: Architectuur en interieurs Steenmeijer 2005 Ed Taverne, ‘In’t land van Tracy 2004 van Dortsman aan de hand Guido Steenmeijer, Tot cieraet belofte: in de nieue stad: James D. Tracy, For Holland’s van Herengracht 619’, Bulletin ende aensien deser stede: Arent van Ideaal en werkelijkheid in de Garden: The War Aims of the KNOB 95 (1996), 146-169. ’s Gravesande architect en stadsuitleg van de Republiek States of Holland, Amsterdam ingenieur, ca. 1610-1662, 1580-1680, samenvatting’, 2004. Vogelsang 1904 Leiden 2005. Wonen/TABK 18 (1979), 19- W. Vogelsang, 24. Tromp en Six 1975 ‘Amsterdamsche bruggen’, Stevin 1660 Heimerick Tromp en Jacobus Onze Kunst 3 (1904), VII, 57- Simon Stevin, Materiae Taverne 1980 Six, De buitenplaatsen van ’s 64. Politicae/Burgherlicke stoffen: Ed Taverne, ‘Henrick Ruse Graveland: een verkenning, Zeist vervanghende Ghedachtenissen der und die “Verstärkte Festung” 1975. Voorbeytel Cannenburg Oeffeninghen des Doorluchtigen von Kalkar’, Guido de Werd 1946 Prince Maurits van Orangien, (red.), Soweit der Erdkreis reicht: Van Tussenbroek 2008 [W. Voorbeytel Cannenburg], &c., Leiden s.a. [1660]. Johann Moritz von Nassau- Gabri van Tussenbroek, ‘Het scheeprijk IJ’, Maandblad Siegen, Kleef 1980, 151-158. ‘Hout voor de derde uitleg: Amstelodamum 33 (1946), 94- De bouw van de 96. Amsterdamse

109

Vos 1662 André Wegener Sleeswyk, tydts, ontleedt in alle hare deelen, Amsterdam, het beschouwen Jan Vos, Vergrooting van Wielen wagens koetsen, verrykt met een reeks verklaarde waard, Amsterdam 1993, 53- Amsterdam: Op d’Amsterdamsche Leeuwarden 1993. zeemans spreek-woorden en 73. Schouwburg, door meer dan benaamingen : doorgaans verciert tachtentig persoonen uitgesproken Westerbeek Dahl 2000 met kopere pl., Amsterdam Zantkuijl 1997 en vertoont, Amsterdam 1662. Bjorn Westerbeek Dahl, 1671. H.J. Zantkuijl, Bouwen in ‘“Solch eine capable Person”: Amsterdam: Het woonhuis in de De Vries 1978 Der Ingenieur Hendrick Ruse Worsley 2004 stad, Amsterdam 1997. Jan de Vries, ‘Barges and in den Niederlanden, Giles Worsley, The British capitalism: Passenger Brandenburg und Dänemark’, Stable, New Haven/ London Zeilmaker 2004 transportation in the Dutch Elmar Brohl (red.), Militärische 2004. Michel Zeilmaker, economy, 1632-1839’, Bedrohung und bauliche Reaktion: Buitenplaatsen in Utrecht, A.A.G. Bijdragen 21 (1978), Festschrift für Volker Van der Woud 2006 Utrecht 2004. 33-398. Schmidtchen, Marburg 2000, Auke van der Woud, Een 128-150. nieuwe wereld: Het ontstaan van Zeischka 2007 De Vries 1984 het moderne Nederland, Siger Zeischka, Minerva in de Jan de Vries, European Westra 1992 Amsterdam 2006. polder: Waterstaat en techniek in Urbanization 1500-1800, Frans Westra, Nederlandse het Hoogheemraadschap Rijnland Londen 1984. ingenieurs en de fortificatiewerken Van der Woude 1983 1500-1865, Hilversum 2007. in het eerste tijdperk van de Ad. van der Woude, ‘La ville De Vries 1990 Tachtigjarige Oorlog, 1573-1604, néerlandaise’, A. Lottin en Von Zesen 1664 Ben de Vries, Pleinen van Alphen aan den Rijn 1992. J.P. Poussou (red.), Études sur F. von Zesen, Beschreibung der Nederland, Utrecht 1990. les villes en Europe occidentale Stadt Amsterdam, Amsterdam Van Wieringen 1982 (milieu du XVIIe siècle à la veille 1664. De Vries en Van der J.S. van Wieringen, ‘De de la Révolution Française), Woude 2005 overgang van het Parijs 1983, 313-385. Van Zoest 2005 Jan de Vries en Ad van der Oudnederlandse naar het Rob van Zoest (red.), De Woude, Nederland 1500-1815: Nieuwnederlandse stelsel Van der Zande 1985 Amsterdamse haven 1275-2005, De eerste ronde van moderne 1648-1704’, J. Sneep, H.A. J. van der Zande, Amsterdam 2005. economische groei, Amsterdam Treu en M. Tydeman (red.), ‘Amsterdamse 2005. Vesting: Vier eeuwen vestingbouw stadsgeschiedschrijving vóór Van Zon 1986 in Nederland, ’s Gravenhage Wagenaar’, Holland 17 (1985), Henk van Zon, Een zeer Vroom 2000 1982, 37-51. 218-230. onfrisse geschiedenis: studies over Wim Vroom, ‘De stad niet-industriële vervuiling in behouden: Demping, Wildenberg 1985 Zahn 1911 Nederland, 1850-1920, (diss.) doorbraken en de strijd tegen Ivo W. Wildenberg, Johan en G.P. Zahn jr., De geschiedenis Groningen 1986. stedenschennis’, Martha Pieter de la Court (1622-1660 & der verlichting van Amsterdam, Bakker, Renée Kistemaker, 1618-1685): Bibliografie en Amsterdam 1911. Henk van Nierop, Wim receptiegeschiedenis, Vroom en Piet Witteman Amsterdam/Maarssen 1985. Zandvliet 2006 (red.), Amsterdam in de tweede Kees Zandvliet, De 250 Gouden Eeuw, Wijn 1934 rijksten van de Gouden Eeuw, Bussum/Amsterdam 2000, Jan Willem Wijn, Het Amsterdam 2006. 378-403. krijgswezen in den tijd van Prins Maurits, Utrecht 1934. Zanstra, Giesen en Van der Waal 1953 Sijmons, Boeken, Komter, A.M. van der Waal, ‘De Wijnands, Zevenhuizen en Staal, Van Woerden 1946 Zuiderkerk te Amsterdam’, Heniger 1994 Zanstra, Giesen en Sijmons, Ons Amsterdam 5 (1953), 19- D.O. Wijnands, E.J.A. A. Boeken, A. Komter, 22. Zevenhuizen en J. Heniger, Arthur Staal, S. van Woerden, Een Sieraad voor de Stad: De Bouwen van woning tot stad: eenige Wagenaar 1760, 1765, 1767 Amsterdamse Hortus Botanicus, aspecten van den stedebouw, het Jan Wagenaar, Amsterdam in Amsterdam 1994. woningbedrijf, de zyne opkomst, aanwas, woningarchitectuur, de geschiedenissen, voorregten, Van Wijnen 2005 woningplattegrond en de technische koophandel, gebouwen, J.H. van Wijnen et al., voorzieningen van de woning, kerkenstaat, schoolen, schutterye, Microbiële kwaliteit grachtenwater alsmede van verschillende daarmede gilden en regeeringe, Amsterdam, Amsterdam, Amsterdam 2005. samenhangende onderwerpen, drie delen: 1760, 1765, 1767. toegelicht met een aantal Wijsenbeek-Olthuis 1998 teekeningen van studie-ontwerpen Weerts en Cleveringa 2002 Thera Wijsenbeek-Olthuis door de architecten, Amsterdam H.J.T. Weerts en P. (red.), Het Lange Voorhout: 1946. Cleveringa, ‘The Vecht river: Monumenten, mensen en macht, sedimentation under human Zwolle 1998. Zantkuijl 1978 influence between the Rhine H.J. Zantkuijl, ‘De kaart van and the Zuiderzee’, Proceedings Witsen 1671 Balthazar Florisz. uit 1625 als NCR-days 2002, 118-121. Nicolaes Witsen, Architectura informatiebron voor navalis et regimen nauticum, ofte uitkijktorentjes en Weerts, Cleveringa en Aaloude en hedendaagsche scheeps- uitzichtplatten in Gouw 2002 bouw en bestier, waar in Amsterdam’, Jaarboek Henk Weerts, Piet Cleveringa wydtloopigh wert verhandelt de Amstelodamum 70 (1978), 125- en Marc Gouw, ‘De wyze van scheeps-timmeren, zoo als 145. Vecht/Angstel, een de zelve eertydts by de Grieken, en riviersysteem in het veen’, Romeinen, in gebruik was: scheeps- Zantkuijl 1993 Grondboor & Hamer no. 3-4 oeffeningen, stryden, tucht, wetten H.J. Zantkuijl, ‘De (2002), 66-71. en gewoonten : beneffens evenmatige ontwikkeling van het Wegener Sleeswyk 1993 grootheden van de scheepen onzes bouwblok’, J.M. Baart (red.),

110