VERKIEZINGSPROGRAMMA 2018 - 2022

West Betuwe

PARTIJ VAN DICHTBIJ CHRISTELIJK-SOCIAAL, DIENSTBAAR EN DUURZAAM

De ChristenUnie is er voor iedere inwoner van de investeert daarom in de gezinnen, scholen, gemeente . Wij zetten ons vanuit kerken, bedrijven en (sport)verenigingen van onze christelijke levensovertuiging en onze al onze kernen. Er zijn religieuze en culturele persoonlijke betrokkenheid bij de samenleving in verschillen, maar als we elkaar de ruimte geven voor u en onze gemeente. en elkaar respecteren, dan versterkt de diversiteit Bij de ChristenUnie heeft de lokale afdeling de gemeenschap. een zelfstandige positie met 100% focus op de Voor de ChristenUnie geldt dat de sterkere samenleving van West Betuwe en met een eigen schouders de zwaardere lasten dragen en dat kleur. Maar ook met een vertegenwoordiging in de gemeente voor degenen die niet voor zichzelf Arnhem, Den Haag en Brussel. Ook daar spelen kunnen zorgen extra aandacht en middelen zaken die ons lokaal raken. verschaft. Als christelijk-sociale partij heeft de ChristenUnie We hebben elkaar nodig. Als christenen in de oog voor mensen, hun welzijn en hun relaties. politiek beseffen we ook dat de bloei van onze We geloven dat mensen tot bloei komen als ze gemeente afhangt van de zegen van God. zich voor elkaar verantwoordelijk weten en zorg In hebben wij zestien jaar dragen voor elkaar. Onmenselijke situaties van constructief meebestuurd en daar willen verslaving, armoede en eenzaamheid moeten we de komende jaren graag mee doorgaan worden tegengegaan en voorkomen. in onze nieuwe gemeente West Betuwe. We zijn als mensen en samenlevingsverbanden Daarom rekenen we op uw steun en stem! op elkaar aangewezen. De ChristenUnie

1 West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 ROL VAN DE GEMEENTE

De bestuursperiode van 2019 tot 2022 kenmerkt Loket burgerzaken op meerdere plaatsen zich door de start van onze nieuwe gemeente. aanwezig. Dichtbij! Monumentaal pand Allerlei zaken worden geharmoniseerd vanuit gemeentehuis Lingewaal in (met de oude gemeenten. De ChristenUnie zet trouwzaal) hier voor behouden. zich in voor een gemeente die, ondanks de schaalvergroting, dichtbij haar inwoners staat. Wij realiseren ons dat de gemeente er is voor de inwoners. Visie ChristenUnie: Een bestuurskrachtige gemeente West Betuwe die zelfstandig en in samenwerking met andere (buur)gemeenten zoekt wat voor de inwoners en bedrijven het beste is. In iedere kern een organisatie die opkomt voor de belangen van het dorp/de stad met als Het volledige verkiezingsprogramma leest u op doel een betere inspraak (participatie) en meer onze website: westbetuwe.christenunie.nl burgerinitiatieven. Waar mogelijk vereenvoudigen van gemeentelijke processen en regelgeving.

West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 2 FINANCIËN

Het gaat om de doelstellingen van het beleid. Geld is een middel om doelen te bereiken. En dat betekent keuzes Om onvoorziene uitgaven te dekken maken. Waaraan besteden hanteren wij financiële reserves. Gebudgetteerde we de schaarse middelen? aanvulling van de reserves blijft nodig om deze Visie ChristenUnie: op peil te houden. Evenwicht tussen inkomsten en uitgaven Lagere begraaflasten. Kosten begraven (een sluitende begroting). moeten betaalbaar zijn en blijven. Onderzoek Om kostenoverschrijdingen te voorkomen, doen naar de mogelijkheden voor natuur een maximaal budget koppelen aan nieuwe begraven. plannen. Leefbaarheidsbudget voor iedere kern. Streven naar het gelijk blijven van de lastendruk voor inwoners en bedrijven. Regeldruk verminderen en regels vereenvoudigen. Transparantie over gemeentelijke tarieven.

3 West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 RUIMTELIJKE ORDENING EN WONEN

Wij willen investeren in de kwaliteit van onze Open ruimten: pleinen, groenstroken, leefomgeving door extra aandacht te geven aan parken, speeltuinen en oppervlaktewater, zijn de de openbare ruimte, aan duurzaam bouwen en “longen” van dorp of stad. Behouden wat er is en levensloopbestendig wonen. kansen benutten om uit te breiden. Visie ChristenUnie: Ruimhartig beleid voor de realisatie van Bouwen voor de woonbehoefte van de mantelzorgwoningen. inwoners van West Betuwe met een eerlijke Ondersteuning verdeling over alle kernen. Dit geldt ook de mantelzorgers en sociale woningbouw. tijdelijke professionele hulp mogelijk maken. Vestiging van jonge gezinnen en (alleenstaande) jongeren in de kernen van onze Passende gemeente aantrekkelijk maken. huisvesting voor onze arbeidsmigranten. Realiseren van laagbouw seniorenwoningen met zorg en welzijn, zo mogelijk in iedere kern. Afval scheiden Passende woningen voor vitale ouderen. vinden we belangrijk. Ook het apart Oude complexen omvormen naar inzamelen van luiers en eenpersoonshuishoudens. incontinentiemateriaal. Stimuleren van het bouwen in Collectief Particu- lier Opdrachtgeverschap voor jongeren en ouderen.

West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 4 NATUUR, MILIEU, RECREATIE EN TOERISME

Omgang met natuur en milieu speelt een Visie ChristenUnie: rol op heel veel beleidsterreinen. Natuur is Behoud van onze huidige bijzondere veelal kwetsbaar en kan niet voor zichzelf natuurwaarden, zowel in de kernen als in het spreken. Er zijn dus regels nodig om de natuur buitengebied. te beschermen. Als we de natuur geweld aandoen, schaden we bovendien onszelf en De Linge toegankelijker maken voor onze leefomgeving. Wij willen het natuur- en recreatie; bijvoorbeeld door het realiseren van milieubeleid realiseren op basis van draagvlak strandjes, picknickplekken en aanlegsteigers. (bottom-up) en met passie van mensen voor hun Uitbreiden van wandel- en fietspaden en leefomgeving. zorgen voor voldoende bankjes en prullenbakken langs deze routes. Openbaar groenbeheer: planten van bomen en bij- en vlindervriendelijke beplanting. Daadkrachtige steun voor onze agrariërs. Landbouw en natuur gaan heel goed samen. Huizen gasloos, zeker voor nieuwbouw. Stimuleren dat er op wijkniveau oplossingen gecreëerd worden. Regie vanuit de gemeente. Kleinschalige verblijfsmogelijkheden vergroten.

5 West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 VEILIGHEID, MOBILITEIT EN INFRASTRUCTUUR

De overheid moet zorgen voor een goede en Woonkernen duidelijk inrichten als 30 veilige infrastructuur voor wonen, werken en kilometer zones. recreëren zodat burgers economische, sociale Gladheidsbestrijding (‘strooien’) behalve op en culturele activiteiten kunnen ontplooien en doorgaande wegen ook op plaatsen waar veel men- bedrijven goed kunnen functioneren. sen komen zoals rondom dorpshuizen en sportac- commodaties en bij zorginstellingen. Bewaakte fietsenstalling op station met voldoende Visie ChristenUnie: OV huurfietsen. Betere zichtbaarheid van de politie en lagere Glasvezel drempels voor aangifte. binnen de Maatregelen treffen om goede en veilige gemeente verder fietspaden naar de scholen te realiseren. Ook in realiseren. de winterperiode. Carpoolplaats Bij de scholen veilige ‘kiss & ride’ zones bij Enspijk realiseren. Fietsend of lopend naar school gaan realiseren. stimuleren.

West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 6 ECONOMIE

De economie is gericht op ontwikkeling van de samenleving als geheel. Deze ontwikkeling wordt uitgevoerd door markt en overheid, elk in een eigen rol. Wij willen daarbij rekening houden met de leefbaarheid, duurzaamheid en toekomstige generaties. Om verpaupering van het buitengebied tegen Visie ChristenUnie: te gaan moet het mogelijk zijn om stoppende Nastreven van een combinatie van functies, agrarische bedrijfslocaties om te zetten naar zoals bibliotheek, supermarkt, bank etc. in onze passende bestemmingen. kleine kernen (multifunctionele accommodaties). Actief aantrekken van bedrijvigheid op Streven naar voldoende mogelijkheden van onze industrieterreinen om werkgelegenheid en leertrajecten bij bedrijven in West Betuwe en bij sociaaleconomische vitaliteit te bevorderen. onze eigen gemeente. Opzetten van een proefproject om mensen Participatie van mindervalide burgers van met een uitkering te stimuleren maatschappelijk West Betuwe bij het lokale bedrijfsleven. nuttige werkzaamheden of vrijwilligerstaken uit Stimuleren van nevenactiviteiten voor te voeren in West Betuwe om zo de drempel naar landbouwbedrijven om continuïteit te bieden. betaald werk te verkleinen. Agrarische ondernemers moeten de ruimte Geen zondag openstelling winkels. Juist in krijgen voor een rendabele en milieuvriendelijke een tijd van toenemende tijdsdruk, is een vast bedrijfsvoering. Kringlooplandbouw stimuleren. moment van rust waardevol.

7 West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 JEUGD, GEZIN EN ONDERWIJS

Ieder kind is anders, gemiddelde kinderen bestaan niet. Zij moeten de mogelijkheid krijgen om hun talenten te ontwikkelen. Wij willen investeren in de toekomst van onze kinderen en jongeren. Ouders en kinderen zijn erbij gebaat als op het opvoedproblemen en passende maatregelen juiste moment de juiste zorg beschikbaar is. Zo nemen bij voorkeur op de gewone scholen. licht of zo zwaar als nodig is. Zo krijgen scholen Kwaliteit en continuïteit van de kinder- en alle ruimte om zich te richten op hun kerntaak: buitenschoolse opvang waarborgen, liefst binnen het geven van goed onderwijs. Want onderwijs de accommodatie van een brede school. biedt kansen en perspectief. Leerlingenvervoer ruimhartig toekennen voor Visie ChristenUnie: kinderen die speciaal onderwijs nodig hebben. In een nieuw jeugdbeleidsplan de Muziekonderwijs stimuleren zowel op samenwerking tussen sportverenigingen, basisscholen als in voortgezet onderwijs. cultuurinstellingen, kerken, scholen e.d. stimuleren Bedrijfsleven verbinden met voortgezet en implementeren o.a. door de inzet van onderwijs o.a. door maatschappelijke stages. combinatiefunctionarissen. Samen met ouders en het onderwijs aandacht De basisschool moet voor de kern behouden geven aan het terugdringen van alcohol- en blijven. Waar mogelijk ontwikkelen van brede drugsgebruik door jongeren. scholen om de kwaliteit van de doorlopende leerlijn voor 2–12 jarigen optimaal te waarborgen. Inkopen van voldoende zorg en begeleiding door de gemeente om jongeren met problemen Vroeg signalering van kinderen met leer- en adequaat te begeleiden.

West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 8 ZORG EN WELZIJN

Ieder mens is waardevol en telt mee. Al het leven, in gaafheid en gebrokenheid, verdient het om tot ontplooiing te komen, om te worden beschermd en om zorg te ontvangen als dat nodig is. Wij geloven in een samenleving die gebaseerd is op zijn om inwoners met een bijstandsuitkering zoveel naastenliefde. De zorg is van de samenleving, mogelijk mee te laten doen in de maatschappij. van de mensen die zorg nodig hebben en ook van de mensen die zorg bieden aan een medemens, Vervoer voor mensen met een mobiliteits- als mantelzorger of als zorgprofessional. De beperking moet aantrekkelijk en betaalbaar zijn. gemeente organiseert een samenhangend zorg- Trottoirs, wegen en openbare gebouwen moeten en ondersteuningsaanbod voor jong en oud. goed begaanbaar zijn voor mindervaliden. Visie ChristenUnie: Faciliteren van burgerinitiatieven die nieuwkomers actief ondersteunen bij hun Bevorderen van samenwerking tussen (culturele) inburgering. kernteams, huisartsen en GGZ-instellingen om eenzaamheid, psychische problematiek maar ook Werken aan adequate schuldhulpverlening, onveilige situaties voor kinderen vroegtijdig te bijvoorbeeld door het aanbieden van cursussen signaleren. en samenwerking met woningcorporaties bij huurachterstanden. Toezicht houden op de kwaliteit van zorgaanbieders waar de gemeente een contract De gemeente zorgt dat sociaal- mee heeft. Ruimte voor identiteitsgebonden zorg. maatschappelijke organisaties gratis of tegen gereduceerde tarieven gebruik kunnen maken Stimuleren van initiatieven die erop gericht van de dorpshuizen.

9 West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 SPORT, VERENIGINGEN, KUNST EN CULTUUR

Dit zijn belangrijke pijlers van de kwaliteit van Zwemlessen financieren voor mensen met leefbaarheid. Vrijwilligers zijn het kloppend hart weinig middelen. van vele sociale initiatieven. Kunst en cultuur Behoud van ons culturele erfgoed horen bij ons menszijn en zijn waardevol voor (gebouwen, dorpsgezichten, landschappen) en een open en bloeiende samenleving. stimuleren van de amateurkunst. Visie ChristenUnie: Kunst en cultuur zijn primair van en voor de Een faciliterende rol van de gemeente voor samenleving. De overheid kan een rol vervullen de sportvoorzieningen en stimuleren van de als subsidieverstrekker, opdrachtgever en hoeder samenwerking tussen sportclubs. van ons culturele klimaat en erfgoed. Uitbreiding combinatiefunctionarissen en Initiatieven van culturele uitingen faciliteren buurtsportcoaches. en stimuleren. In iedere kern voldoende speeltoestellen. Wij faciliteren de speeltuinverenigingen. Mogelijkheden voor speelbos bekijken en/of minibos van Instituut voor Natuureducatie en duurzaamheid (IVN). OZB compensatie voor verenigingen. Verstrek- ken van leningen tot 50.000 euro voor investeringen in voorzieningen van sportcomplexen.

West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 10 LEEFBAARHEID Vergrijzing, toename van het aantal eenpersoons- huishoudens, afname van sociale betrokkenheid en meer eenzaamheid vragen om politieke aandacht. Bewogenheid is een belangrijke drijfveer om als overheid te investeren in onze samenleving. Sociale samenhang is essentieel voor de leefbaarheid in Stimuleren van activiteiten in een kern met het de kernen. Verenigingen en kerken leveren hieraan oog op samenhang binnen de kern of buurt. al een belangrijke bijdrage, daarom verdienen zij Gratis wifi in de openbare ruimten ondersteuning bij hun activiteiten. zoals pleinen, parken, musea, bibliotheken, Visie ChristenUnie: gezondheidscentra en dorpshuizen. Basisvoorzieningen, zoals scholen, Buurtbeheer van speeltuinen, hangplekken e.d. ontmoetingsplaatsen en winkels, moeten voor stimuleren. de kernen behouden blijven en er zijn slimme Ondersteuning van maatschappelijke combinaties nodig voor de overige voorzieningen. organisaties die gericht zijn op hulp aan mensen Het verenigingsleven is een belangrijke die dat nodig hebben. pijler in een kern en daarom kiezen wij voor De uitkomsten van de dorpswandelingen zelfstandige sportverenigingen, en faciliteren bij de zoals die zijn samengevat in het bidbook voor totstandkoming van doelmatige multifunctionele West Betuwe oppakken. Uit gaan voeren waar het accommodaties. tot de mogelijkheden van de gemeente behoort De voorzieningen voor zorg en welzijn worden en niet strijdig is met de uitgangspunten van de geclusterd in woonzorggebieden in iedere kern. ChristenUnie.

11 West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 ONZE SPEERPUNTEN VOOR 2018 – 2022

Raadsleden die echte volksvertegenwoordigers De uitkomsten van de dorpswandelingen zijn. Betrokken op de samenleving, dienstbaar, zoals die zijn samengevat in het bidbook voor sociaal, zichtbaar en makkelijk aanspreekbaar. West Betuwe oppakken. Uit gaan voeren waar het tot de mogelijkheden van de gemeente Deelname aan de coalitie; inbreng van een behoort en niet strijdig is met de uitgangspunten professionele daadkrachtige wethouder. van de ChristenUnie. Een bestuurskrachtige gemeente West Vereenvoudigen van gemeentelijke processen Betuwe die zelfstandig en in samenwerking met en regelgeving. Inzetten op verkorten van andere (buur)gemeenten zoekt wat voor onze termijnen en verlenen van hoogwaardige service inwoners en bedrijven het beste is. via een loket en internet. Vestiging van jonge gezinnen en jongeren in onze kernen aantrekkelijk maken. Bouwen voor de woonbehoefte van de inwoners van West Betuwe met een eerlijke verdeling over alle kernen. Ook sociale woningbouw. Ruim beleid voor de realisatie van mantelzorgwoningen. Ondersteuning mantelzorgers en respijtzorg mogelijk maken. De zorgvrager staat centraal. Waar nodig een sociaal vangnet bieden voor iedere burger, van jong tot oud.

West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 12 Duurzaam bouwen en duurzaam consumeren. Verenigingsleven als essentieel onderdeel van goede leefbaarheid in de kernen blijven stimuleren. Fairtrade gemeente. Samen met instellingen, bedrijven en kerken deze status behalen. De basisschool moet voor de kern behouden blijven en waar mogelijk het ontwikkelen van brede scholen om de kwaliteit van de Uitbreiden van wandel- en fietspaden en doorlopende leerlijn voor 2 – 12 jarigen optimaal zorgen voor voldoende bankjes en prullenbakken te waarborgen. langs deze routes. Behoud van ons culturele erfgoed In iedere kern voldoende speeltoestellen. (gebouwen, dorpsgezichten, landschappen) en Wij faciliteren de speeltuinverenigingen. stimuleren van de amateurkunst. Mogelijkheden voor speelbos bekijken en/of voor Behoud van onze huidige bijzondere minibos van Instituut voor natuureducatie en natuurwaarden, zowel in de kernen als in het duurzaamheid (IVN). buitengebied. Muziekonderwijs stimuleren zowel op Daadkrachtige steun voor onze agrariërs. basisscholen als in voortgezet onderwijs. Landbouw en natuur gaan heel goed samen. Gratis wifi in de openbare ruimten Lagere begraaflasten. Kosten begraven zoals pleinen, parken, musea, bibliotheken, moeten betaalbaar zijn en blijven. gezondheidscentra en dorpshuizen.

13 West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 OP VELE FRONTEN IN LINGEWAAL CONCREET ACTIEF Terugblik raadsperiode 2014 - 2018 Bij de Gemeenteraadsverkiezingen in 2014 won de ChristenUnie opnieuw een raadszetel in Lingewaal en werd met afstand de grootste partij. Govert van Bezooijen bleef onze wethouder in het college van B&W. Hij kreeg, op eigen verzoek, de belangrijke en zware portefeuilles van o.a. financiën, onderwijs en sport. Met vier enthousiaste en gemotiveerde We hebben met het oog op schaalvergroting raadsleden: Fred Temminck, Linda van Willigen, gepleit voor onderzoek van meerdere opties, Hans Daudeij en Nicole van Haarlem, konden we alles in het belang van burgers en bedrijven. nog sterker en breder acteren in de raad. Na het besluit tot herindeling hebben we ons constructief en actief ingezet voor een goede start van de gemeente West Betuwe. We dienden een motie in om zeker te stellen dat er in alle kernen van West Betuwe naar behoefte woningbouw zal plaatsvinden. Een uitgebreide terugblik op de inzet van ChristenUnie Lingewaal leest u op onze website: westbetuwe.christenunie.nl.

West Betuwe Verkiezingsprogramma 2018 - 2022 14 Kandidatenlijst ChristenUnie West Betuwe 2018

1. Fred Temminck Asperen 9. Ingeborg Roukema 2. Martha Kool – Tulp Tricht 10. Foke de Jong – Noorman 3. Linda van Willigen – Verstegen Asperen 11. Janine de Jong – Horsman Spijk 4. Govert van Bezooijen Herwijnen 12. Daniël Smit Tricht 5. Wilma van Noord – Van Leersum Herwijnen 13. Wim Vervoorn Hellouw 6. Stephan de Meulmeester Waardenburg 14. Anne van Rossum Geldermalsen 7. Ineke Verheul – Versteeg Meteren 15. Leo Dankers Asperen 8. Piet Jan den Dikken Tricht 16. Ad van den Berg Gellicum 17. Nicole van Haarlem – Versluis 18. Renze van Willigen Geldermalsen 19. Jacolien van Zante – de Bruin Herwijnen 20. Nico Guijt Opijnen 21. Gerrit van den Bergh Vuren 22. Levien Vermeer – van der Leer Asperen 23. Dirk van Willigen Vuren 24. Bas de Vries Haaften 25. Jan Willem Ploeg Heukelum 26. Gert-Jan Donker Vuren

Bekijk de kandidatenlijst met foto op westbetuwe.christenunie.nl