Show Publication Content!
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Jan Burlikowski KRONIKA powiatu brzeskiego 1945-1975 TOM 6 BRZESKO 2010 © 2009 Copyright ZETO SA Wszelkie prawa zastrzeżone. All rights reserved. Żadna część tej publikacji nie może być powielana, ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych, bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Na okładce: widok karty tytułowej rękopisu. Wydawca: ZETO SA 33-100 Tarnów, ul. Urszulańska 25 Przygotowanie tekstów i skanowanie zdjęć z oryginałów: ZETO SA Korekta językowa: Danuta Borowiec Opracowanie graficzne i druk: Brzeska Oficyna Wydawnicza, 32-800 Brzesko, ul. Czarnowiejska 1 ISBN 83-89364-31-X (komplet) ISBN 83-89364-37-9 (tom 6) Od Wydawców Za zgodą Urzędu Miejskiego w Brzesku – właściciela praw autorskich – przedstawiamy Państwu tom VI unikalnego dzieła, jakim jest 6 tomów „Kronik Powiatu Brzeskiego” autorstwa Jana Burlikowskiego. Spodziewamy się, że zawarty w „Kronikach” materiał służyć będzie studentom i ludziom z obowiązku zajmującym się historią Ziemi Brzeskiej, ale przede wszystkim mieszkańcom Powiatu Brzeskiego, którym droga jest historia ich rodzinnych stron. Tom VI „Kronik Powiatu Brzeskiego” Jana Burlikowskiego wydany został dzięki pomocy finansowej: UrZęDU MArSZAłKOWSKIEgO ZdROWIE I OChRONA śROdOWISKA KrONIKA POWIATU BrZESKIEgO (1945-1975) – TOM 6 1. Zdrowie – farmaceutów – 20 Zmiany, jakimi charakteryzuje się okres XXX-lecia – średniego personelu medycznego – 274 Polski Ludowej również dotyczyły służby zdro- – niższego personelu medycznego – 78 wia. Początki i tu były bardzo trudne, szczególnie – personelu administracyjnego – 32 w pierwszych latach po wyzwoleniu, kiedy brak – personelu gospodarczego i obsługowego – 88 było leków, urządzeń, budynków dla służby zdrowia W celu powiększenia liczby lekarzy, pracują- a także mieszkań dla lekarzy i kwalifikowanego cych na terenie naszego powiatu, Prezydium PrN średniego personelu medycznego, w dodatku kadra corocznie przydziela stypendia fundowane oraz ta była bardzo skąpa. Oto jak przedstawiał się stan mieszkania dla stypendystów. opieki zdrowotnej nad ludnością powiatu w okresie Pod względem materialnym w okresie 30-lecia międzywojennym, który z pewnymi małymi zmia- również zrobiono bardzo wiele. nami, stanowił punkt wyjścia w chwili wyzwolenia. Szpital Powiatowy. Już w pierwszym roku I tak, opiekę lekarską w tym czasie sprawowały: po wyzwoleniu pogimnazjalny budynek przy ulicy − prywatny szpitalik zakładowy przy Browarze Kościuszki w Brzesku adaptowano na potrzeby Okocim, szpitala, a w latach siedemdziesiątych przeprowa- − 4 ośrodki zdrowia, to jest w: Brzesku, Szczu- dzono kapitalny remont tego budynku kosztem rowej, Wojniczu, Zakliczynie, z tym, że na terenie 11 mln zł. W roku 1973 przystąpiono do budowy Czchowa działał lekarz umowny, bez stałej pla- nowego szpitala na polach gospodarstwa Doświad- cówki, sprawujący opiekę zdrowotną nad tamtejszą czalnego Akademii rolniczej w Krakowie, przy ubezpieczoną ludnością, przedłużeniu ulicy Kościuszki, obok lasku zwa- − 6 aptek prywatnych w: radłowie, Brzesku, nego Bażantarnią. Znajdą tam pomieszczenia: blok Czchowie, Wojniczu, Zakliczynie, Szczurowej. właściwego szpitala, część diagnostyczna, bloki dla Lekarzy w okresie międzywojennym było ogó- lecznictwa podstawowego i dla pomocy doraźnej łem 14, w tym 13 lekarzy medycyny i jeden lekarz oraz mieszkania dla pracowników służby zdrowia. dentysta. Na 13 lekarzy medycyny, jeden był tak Dotychczasowy budynek Szpitala Powiatowego zwanym rządowym, jeden Ubezpieczalni Społecz- przy ulicy Kościuszki zawsze uważany był za roz- nej, a pozostali praktykowali prywatnie. Siedmiu wiązanie tymczasowe. Problem budowy właści- lekarzy pracowało na terenie Brzeska, a sześciu wego szpitala wypłynął bardzo zdecydowanie już na terenie wsi. Położnych było 42, techników den- w latach pięćdziesiątych, a w roku 1958 znalazł tystycznych – 2, pielęgniarek – 5, kontroler sani- się oficjalnie w programie wyborczym Frontu Jed- tarny – 1, masażysta – 1. ności Narodu. Sprawa była jednak wciąż odwle- W czasie okupacji do podanego wyżej stanu kana. główną przyczyną był brak lokalizacji. doszedł jeszcze szpital, otwarty dzięki staraniom Władze powiatowe ubiegały się o teren ówczesnej mieszkańców Brzeska, a przede wszystkim osób Wyższej Szkoły rolniczej, tj. o to miejsce, gdzie związanych ze służbą zdrowia w dniu 1 stycznia obecnie szpital jest budowany. Niestety – uczelnia 1942 roku. Na skutek przesiedleń stosowanych ta stale odmawiała. Uważała, że z tego kompleksu przez okupanta albo ucieczek i ukrywania się na gruntów ornych nie należy wydzielać dość sporego terenie powiatu, wzrosła znacznie liczba leka- placu pod zabudowę. godziła się na plac budow- rzy, było już ich bowiem 42 oraz 2 lekarzy denty- lany na Pomianowej, stanowiący ogród z drzewami stów, nie wszyscy jednak lekarze ujawniali swój owocowymi. Był to plac, zdaniem władz powiato- zawód, obawiając się represji ze strony okupanta. wych nie tylko niekorzystnie położony, ale co naj- Z chwilą wyzwalania terenów Polski, opuszczali ważniejsze, zbyt mały dla kompleksu zabudowań oni nasz powiat, udając się do swych właściwych zintegrowanej służby zdrowia. Sprawa lokalizacji lub nowych miejsc zamieszkania. budowy ciągnęła się szereg lat, województwo odsu- Tak więc stan przedwojenny, uzupełniony o pro- wało kredyty i limity na lata późniejsze, plany nie wizorycznie zorganizowany szpital powszechny mogły uzyskać lokalizacji i historia się powtarzała. w Brzesku w budynku byłego gimnazjum przy Wobec negatywnego stanowiska rektoratu Wyż- ulicy Kościuszki, w którym zresztą do dziś się szej Szkoły rolniczej, początkowo nie odnosiły znajduje, można przyjąć za punkt wyjściowy rezultatu również i wyjazdy delegacji do Warszawy. w omawianym zagadnieniu rozwoju służby zdro- rektorem Wyższej Szkoły rolniczej w Krakowie wia w powiecie brzeskim po wyzwoleniu. był w tym czasie prof. Józef Kubica, radny Woje- rozwój służby zdrowia w XXX-leciu jest w po- wódzkiej rady Narodowej w Krakowie, wybierany wiecie bardzo poważny. Oto cyfry i inne dane, na tę funkcję w naszym powiecie. które to ilustrują. O budowę Szpitala Powiatowego w Brzesku Stan kadrowy służby zdrowia obecnie: zabiegał również Społeczny Komitet powołany do – lekarzy medycyny – 55 tego celu, który zdołał zebrać na początek kwotę – lekarzy dentystów – 21 około 600 tys. zł., jako czyn mieszkańców powiatu. 9 JAN BUrLIKOWSKI Ostatecznie w roku 1973, gdy teren ten został Ogółem na budowę obiektów służby zdrowia, przydzielony pod budowę, bezzwłocznie zapocząt- bez kosztów ich wyposażenia i bez wydatków na kował ją Komitet Budowy Szpitala, dokonując przy rozpoczętą już budowę Szpitala Powiatowego, pomocy posiadanych środków ogrodzenia terenu wydatkowano około 25 mln zł. i przygotowania placu budowy. Ogólny koszt Z dniem 1 stycznia 1972 ludność wiejska została budowy ma wynosić około 200 mln zł., a prace objęta ubezpieczeniem społecznym w zakresie mają być wykonane w roku 1978. W chwili obec- lecznictwa. Z dniem tym przejętych zostało do spo- nej wybudowano już hotel dla pielęgniarek oraz łecznej służby zdrowia 6 spółdzielni zdrowia w na- buduje się główny budynek szpitala. szym powiecie. Trzeba tu podkreślić inicjatywę Ośrodki Zdrowia. Na terenie powiatu wybu- ludności wiejskiej, która doceniła wagę zagadnie- dowano szereg dobrze wyposażonych ośrodków nia i samorzutnie przystępowała do organizowa- zdrowia. Większość ośrodków zdrowia wybudo- nia spółdzielni zdrowia w tych przypadkach, gdy wana została czynem społecznym zainteresowa- odległość od społecznych zakładów służby zdrowia nej ludności, oczywiście popartym odpowiednimi utrudniała jego ochronę. Tu warto nadmienić, że dotacjami państwowymi. Ludność doceniała war- jako pierwsza w powiecie, a nawet w kraju, zorga- tość zdrowia i starała się ku temu stworzyć odpo- nizowana została spółdzielnia zdrowia we wsi łysa wiednie warunki. Inicjatywę szczególną pod tym góra, znanej z aktywności i postępu. względem wykazała ludność Iwkowej, Czchowa, reforma, o której wyżej mowa, spotkała nasz Borzęcina. Wybudowane więc zostały ośrodki powiat dość dobrze przygotowany do wprowadze- w Iwkowej, Czchowie, Zakliczynie, Jurkowie, nia jej w życie, chociaż odczuwa się jeszcze pewne Borzęcinie, Szczurowej, Wojniczu, Porąbce Uszew- braki w zakresie medycznej obsady kadrowej, skiej, Spółdzielnie Zdrowia przekształcone później a także w sieci placówek służby zdrowia. na ośrodki zdrowia w łysej górze, Zaborowie. Na zakończenie tego działu trzeba jeszcze W budowie znajdują się ośrodki zdrowia w Zaba- wspomnieć o ochronie zdrowia dzieci i młodzieży wie, Szczepanowie, Olszynach. szkolnej. Cała młodzież jest objęta opieką lekar- W Brzesku otwarto drugą aptekę w budynku ską, medyczną i dentystyczną. I tu należy pod- nr 13 Spółdzielni Mieszkaniowej, przy ulicy Ogro- kreślić bardzo ważną akcję władz powiatowych po dowej, od dawna postulowanej przez mieszkań- wykryciu u znacznej liczby dzieci próchnicy zębów. ców miasta i powiatu. W trakcie budowy są apteki Podjęta wtedy akcja spotkała się z uznaniem szero- w Czchowie i Iwkowej. Ogółem w powiecie jest kich rzesz społeczeństwa powiatu. Inna taka akcja obecnie 8 aptek i 9 punktów aptecznych. to „szklanka mleka”, również zorganizowana we W drugiej połowie lat sześćdziesiątych w dużym wszystkich szkołach naszego powiatu z inicjatywy budynku nowego ośrodka w Czchowie zorganizo- władz powiatowych. Wszystkie te pociągnięcia wano drugi oddział wewnętrzny Szpitala Powiato- przyczyniły się na pewno do podniesienia stanu wego w Brzesku, który okazał się zbyt szczupły na zdrowotności dzieci i młodzieży.