PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

The following full text is a publisher's version.

For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/41094

Please be advised that this information was generated on 2021-09-29 and may be subject to change. Chaos en precisie Over Golden Earrinjy: rock die niet roest

Maarten Steenmeijer

‘De moeder van alle rockclichés.’ Zo ativiteit, hun passie voor muziek, hun karakteriseert sociologe en rockcritica ambitie, hun doorzettingsvermogen, Deena Weinstein de metafoor die pop­ hun muzikale voorkeuren en vaak ook sterren vaak gebruiken wanneer ze de hun sociale achtergrond - zou je ze wel relatie met hun bandgenoten proberen in figuurlijke zin bloedverwanten kun­ te omschrijven: ‘We zijn net een fami­ nen noemen. lie.’ Het is een uitspraak die je in alle Waarom houden de meeste rockgroe­ gelederen en alle generaties popmuzi­ pen het dan toch zo kort vol? Waarom kanten hoort, aldus Weinstein. Op één veranderen ze na een paar jaar al van veelzeggende categorie na: de groepen samenstelling of vallen ze uit elkaar? waarvan twee of meer leden écht familie Volgens Weinstein komt dit omdat in van elkaar zijn, zoals The Kinks, rockgroepen de banden tussen de ver­ Creedence Clearwater Revival, Dire schillende leden geen vaststaand gege­ Straits en Oasis. ven is, maar iets wat telkens opnieuw Weinstein zegt het niet met zoveel moet worden uitgevonden: woorden, maar lijkt hiermee te suggere­ ren dat rockgroepen en families twee Rockbands beginnen vanuit het niets. De verschillende dingen zijn. Maar dat is meeste groepen waarin we opereren - slechts een deel van haar waarheid. Het thuis, op het werk, in onze vrije tijd, in verband waarin een rockband opereert, religieuze, politieke en andere verbanden aldus de Amerikaanse rocksociologe, - hebben een model voor de rolverdelin­ lijkt namelijk wel degelijk op de manier gen en de gezagsverhoudingen dat voor waarop een gezin leeft. Rocksterren zijn elke specifieke groep geldt. Deze structuur bijna dag en nacht bij elkaar, vooral tij­ is als een patroon die nieuw gevormde dens de eerste jaren van hun carrière, groepen in min of meerdere mate kunnen wanneer ze de ene na de andere tournee volgen. Bands hebben niet zulke model­ maken om naamsbekendheid op te bou­ len, behalve wat het muziekgenre betreft; wen en de resterende tijd benutten om welke bandleden zingen, muziek schrij­ nieuwe nummers te schrijven en op te ven, zich met de financiën bezighouden, nemen. Rocksterren zijn weliswaar niet bemiddelen bij meningsverschillen, enzo­ van hetzelfde bloed, maar vanwege het voort moet elke groep zelf uitmaken. vele dat ze gemeen hebben - hun cre­

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 Patronen, rolverdelingen en hiërar­ schreven, vanaf de jaren zestig diende chieën zijn er dus niet, maar vormen hun werk uit eigen koker te komen. zich. De onderlinge verhoudingen blij­ Maar in tegenstelling tot optreden (en ven bovendien voortdurend in bewe­ alles daarom heen) is schrijven geen col­ ging, veranderlijk als de artistieke, zake­ lectieve maar een individuele aangele­ lijke en persoonlijke opvattingen van elk genheid en daarmee een potentieel van de leden van de groep zijn. Vooral gevaar voor de ‘één-voor-allen, allen- wanneer het grote succes komt, willen voor-één’-gedachte. Binnen een groep deze veranderingen nogal eens tot zijn er immers vrijwel altijd maar één of afgunst en onoverbrugbare conflicten twee goede en productieve songschrij- leiden. Zo was het bijvoorbeeld geen vers, die, omdat ze vaak ook de zang toeval dat Brian Jones de eerste Stone voor hun rekening nemen, de blikvan­ was die opstapte, omdat niet Jagger en gers zijn. De rest is daarmee veroor­ Richards maar hij oorspronkelijk het deeld tot achterhoede en wordt onver­ brein achter The Rolling Stones was. mijdelijk tweede keus voor de journalis­ Een ander berucht voorbeeld is The ten, de groupies en de fans. Dat is moei­ Police, die werd opgericht door drum­ lijk te verteren voor de bandleden die mer Stewart Copeland, maar al snel de eveneens componeerambities hebben, groep van Sting werd dankzij diens cre­ maar wier liedjes niet goed genoeg zijn ativiteit en uitstraling. De ruzies die hier of niet passen in de stijl die de groep het gevolg van waren laaiden steeds heeft ontwikkeld. Naast deze artistieke hoger op, tot de situatie onhoudbaar en publieke hiërarchie is er nog een werd en The Police luttele jaren na de andere belangrijke bron van afgunst: de eerste successen de handdoek in de ring liedjesschrijvers verdienen per definitie gooide. beduidend meer dan hun bandgenoten. De rivaliteit binnen de eigen gelederen Zo zijn er nog wel meer facetten waar­ is des te problematischer omdat daarop over de meningen kunnen verschillen sinds de jaren zestig een soort taboe en op grond waarvan sommige bandle­ rust binnen de rockwereld. Volgens een den zich gaan onderscheiden van de ongeschreven wet opereren rockgroe­ rest, zoals dè aankleding, het imago, de pen sindsdien onder het motto ‘één lichtshow, de setlist, de promotie en de voor allen, allen voor één’. Zoals Buddy bedrijfsvoering. Voeg hierbij het gege­ Holly and the Crickets een prototypi­ ven dat ook popmuzikanten in de loop sche naam voor een band uit de jaren der jaren steeds meer behoefte krijgen vijftig was, zo was The Beatles - overi­ aan een échte familie en het zal duide­ gens vernoemd naar Holly’s begelei­ lijk zijn waarom de verhoudingen bin­ dingsband - dat voor het daarop vol­ nen rockbands zo kwetsbaar zijn. gende decennium. Deze egalitaire filo­ Veteranen als The Rolling Stones en sofie kwam echter al meteen onder druk The Who zijn uitzonderingen die deze te staan, omdat popgroepen vanaf toen regel bevestigen. De bands die nu niet alleen op hun performance werden onder deze namen opereren verschillen afgerekend, maar ook op de originaliteit hemelsbreed van de groepen die een en creativiteit van hun repertoire. Deed jaar of veertig geleden geschiedenis het er in de eerste jaren van de rockmu­ maakten. Zo is van de oorspronkelijke ziek nauwelijks toe of artiesten of groe­ bezetting in beide gevallen nog maar de pen wel of niet hun nummers zelf helft over, terwijl het tempo waarin pla-

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 ten en tournees worden gemaakt tegen­ den schrijven nog altijd nieuw repertoi­ woordig vele malen lager ligt dan een re dat ertoe doet en maken albums die paar decennia geleden. Ik ken eigenlijk altijd weer anders klinken dan de vorige. maar één echte uitzondering: Golden Dit alles bij elkaar maakt Golden Earring. Deze groep ontstond in het Earring niet alleen tot een dierbare begin van de jaren zestig als een van de rockgroep waaraan je ongegeneerd je vele imitaties van gitaarbands als The hart verpanden kunt zonder een beroep Shadows en speelde toen alleen maar te doen op middelbare gevoelens van covers. Toen The Beatles op het toneel jeugdsentiment, maar ook tot een band verschenen, ging het roer radicaal om waarvan de geschiedenis haaks staat op en werden The Golden Earrings - zoals alle regels, mechanismen en theorieën de band zich toen nog noemde - een die er in het kader van de rockgroep als beatband die zijn eigen nummers familieverband ontwikkeld zijn. Je zou schreef. Net als The Beatles voegden ze het ook zo kunnen zeggen: van alle zo ongeveer met elke nieuwe single een rockgroepen is Golden Earring de enige nieuwe stijl aan hun repertoire toe. waarvan je met recht kunt zeggen dat Rond 1970 - het jaar waarin The wat de leden met elkaar hebben ‘net als Beatles uit elkaar gingen - nam Golden in een familie’ is. Earring (zoals de band zich inmiddels was gaan noemen) gas terug door zich H am vraag voornamelijk tot progressieve rock te Maar Golden Earring is geen familie. beperken, zoals dat toen heette. In Golden Earring is een rockgroep. Een 1970 vond ook de laatste personeels­ uitzonderlijke rockgroep die mij hoe wisseling plaats: drummer Sieb Warner, langer hoe meer is gaan intrigeren. Ik die een jaar eerder de plaats van Jaap ben in de afgelopen decennia steeds Eggermont ingenomen had, werd ver­ vaker naar ze gaan luisteren en keek tel­ vangen door Cesar Zuiderwijk, de kens opnieuw op van de vitaliteit, de drummer van Living Blues. In de jaren inzet en het plezier waarmee ze speel­ zeventig zou de groep weliswaar nog den, jaar in jaar uit. Hoe kan dat? vroeg een paar keer worden uitgebreid - eerst ik me af. H oe kan een groep die volgens met toetsenist Robert Jan Stips en saxo­ de wetten van de rocldndustrie allang fonist Bertus Borgers, later met gitarist uit elkaar had moeten vallen of een kari­ Eelco Gelling - maar echte Earrings zijn katuur van zichzelf had moeten zijn, het zij nooit geworden. Daarom is het niet nog altijd zo goed doen? moeilijk te begrijpen dat de groep in Die vraag haakte zich steeds dieper in 1978 besloot geen andere muzikanten mij vast. Zo diep dat ik er een boek over meer in te huren en het definitief bij vier wilde schrijven. Een boek dat het feno­ te laten: George Kooymans (zang, meen Golden Earring zoals dat nu func­ gitaar), Rinus Gerritsen (bas, toetsen), tioneert in kaart zou brengen en dus Barry Hay (zang, gitaar, dwarsfluit) en niet zou gaan over dat waarover het Cesar Zuiderwijk (drums). altijd gaat als het over Golden Earring Met uitzondering van één sabbaticaljaar gaat: het verleden. (2 0 0 0 ) heeft de groep de afgelopen vijf­ Een dergelijk boek bestond nog niet. Ik endertig jaar onafgebroken in deze ken althans geen enkel boek waarin de samenstelling gewerkt zonder een scha­ vraag centraal staat hoe een popgroep duw van zichzelf te worden. De bandle­ op leeftijd nu precies reilt en zeilt, ter­

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 wijl dat naar mijn idee een heel interes­ ¿¡roep. Wat die vier met elkaar hebben, sante vraag is met van geval tot geval wat die vier met elkaar doen, hoe ze dat een ander antwoord. Waarom spelen de voor elkaar krijgen: daar ging het mij Stones nog steeds? Antwoorden als om. ‘voor het geld’ of ‘uit ijdelheid’ zijn of Een duidelijk voorbeeld had ik dus niet. onzin, of te gemakkelijk. Er moet veel Vervelend vond ik dit niet. Integendeel: meer aan de hand zijn binnen de gele­ dat stimuleerde me juist en gaf me een deren van de Engelse rockveteranen. En prettig gevoel van ongebondenheid. waarom spelen The Pretty Things nog Maar het stelde me natuurlijk wel voor steeds, om een andere Britse groep te een moeilijke vraag: hoe zou het boek noemen die al zo’n veertig jaar bestaat er precies uit moeten gaan zien? En hoe maar die daar niet veel meer dan een zou ik te werk gaan? Wat dit laatste droge boterham aan heeft overgehou­ betreft wist ik in elk geval wat ik niet den? Waarom verzamelen zanger Phil wilde. In de eerste plaats wilde ik niet May en gitarist Dick Taylor steeds maar een biografie in de eigenlijke zin van het weer nieuwe bassisten, gitaristen en woord schrijven, dus niet het verhaal drummers om zich heen om daarmee van de geschiedenis van de groep. Niet wéér allerlei obscure zaaltjes af te strui­ omdat ik dat niet leuk of nuttig zou nen? Ik heb maar één boek gelezen dat hebben gevonden, want een biografie aan dit onderwerp raakt, Wh ere A re You van Golden Earring bestond nog niet Now, Bo D iddley? van Edward Kiersh, (en bestaat nog altijd niet). Ruim tien een kloeke verzameling interviews met jaar geleden was hiertoe wel een poging vierenveertig popsterren die ooit in het ondernomen door Oorjournalist en middelpunt van de belangstelling ston­ goede Earringbekende Pieter Franssen. den, maar daarna uit het zicht verdwe­ Het resultaat was Haags (ch)e bluf dat nen zijn. Het boek maakt duidelijk dat ik destijds met gemengde gevoelens heb ouder worden in de popmuziek een gelezen. Enerzijds wilde ik natuurlijk hele klus is. Op een enkele slimmerik als alles weten over een onderwerp dat me Peter Asher na, die na het uiteenvallen lief was maar anderzijds stoorde het mij van het jaren zestig duo Peter & dat Haags (ch)e bluf de groep geen recht Gordon in de jaren zeventig de drijven­ deed. Alles aan het boek maakte de de kracht achter Linda Ronstadt werd indruk van haastwerk: het gebrek aan en later een paar grote hits voor zange­ structuur, het ontbreken van een visie, res Cher produceerde, zijn bijna alle de belabberde manier waarop het is geïnterviewden verwikkeld in een geschreven. Dat ik desondanks geen gevecht met een onmogelijke tegen­ biografie wilde schrijven, had verschil­ stander: de gevierde rockster die ze ooit lende redenen. In de eerste plaats zou waren. een biografie het beeld bevestigen dat ik Het boek dat ik wilde schrijven zou niet juist wilde bestrijden: dat van een groep gaan over uitgerangeerde, gefrustreer­ die eigenlijk al verleden tijd is. In de de, megalomane of omgeschoolde pop­ tweede plaats wist ik dat de groep een sterren, maar over muzikanten die nog broertje dood heeft aan herdenldngen midden in de rock ’n’ roll staan. Een en andere vormen van omzien, zodat ik ander essentieel verschil met Where Are met mijn idee van een portret waar­ Tou Now, Bo Diddley ? is dat ik niet over schijnlijk meer kans zou maken op individuen zou schrijven, maar over een medewerking dan met een plan voor

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 Foto uit Golden Earring. Rock die niet roest. Foto: Kees Tabak

een biografie. En zoveel was zeker: de winnen. Maar ik had één strohalm: het medewerking van de groep kon moeilijk hoofdstuk over Golden Earring dat ik worden gemist, wat voor boek ik ook in 2000 voor Acht dagen in de week had zou schrijven. geschreven, een boek met tien lange, Daarmee waren de hamvragen nog niet hartstochtelijke maar ook kritische beantwoord: hoe zou dat boek eruit brieven - in feite essays, zoals meer dan moeten zien? En wat zou de beste aan­ één recensent opmerkte - van een fan pak zijn? Dat wilde ik weten, voordat ik aan tien van zijn levenslange popidolen. serieus aan de slag zou gaan. Daarvoor Via Rob Gerritsen, de manager van de waren een aantal redenen. Ik kon mij in Earring, had de uitgeverij geprobeerd verband met mijn leven - volle baan, Barry Hay ertoe te verleiden het eerste druk gezin - niet de luxe veroorloven exemplaar van het boek in ontvangst te van een trial-and-error-aanpak. Niet nemen. Dat ging bijna mis. Gerritsen, onbelangrijk was ook dat wanneer ik die zijn taak om de Earrings te vrijwaren precies wist wat ik wilde, ik de Earrings van flauwekul serieus opvat, wilde er niet vaker zou hoeven lastig te vallen niet aan, maar polste voor alle zekerheid dan nodig was. Dat leek me wel zo Hay toch maar even. De Earringzanger, handig, omdat ik, in tegenstelling tot altijd in voor iets nieuws, zei niet bijvoorbeeld Pieter Franssen, geen onmiddellijk nee, maar wilde het stuk goede Earringbekende was en geen eerst lezen voordat hij een beslissing reputatie had binnen de popjournalis­ nam. Een paar dagen later meldde hij tiek. Met andere woorden, ik zou dus via zijn mobiele telefoon dat hij naar zo ongeveer vanuit het niets het ver­ Amsterdam zou komen om te vertellen trouwen van de groep moeten zien te wat hij dacht toen hij het stuk las. ‘Wat

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 13 dacht je dan?’ vroegen ze op de uitge­ huiverig was voor pottenkijkers. Later verij. Hay: ‘Ik dacht: Die Steenmeijer is gaf zijn broer Rob me te kennen dat de een klootzak, maar hij heeft wel gelijk.’ tijd er nog niet rijp voor was, zo snel na Dit compliment was het eerste goede het sabbatical. De ingelaste rustperiode nieuws uit de Earringgelederen. was voorafgegaan door een aantal stress­ Het tweede goede nieuws kwam een volle jaren waarin de groep te hard paar maanden later, toen Rob Gerritsen gewerkt had, met alle interne spannin­ de uitgever op belde om verslag te doen gen van dien. Golden Earring was, zo van zijn enthousiasme voor de Earring- leek het, op zoek naar een nieuw even­ brief uit Acht dagen in de week, waaraan wicht, een nieuw werkritme. hij bij het uitlaten van de hond eindelijk toe was gekomen. Het derde goede Suffen met een doel nieuws kwam een paar maanden later, Een geluk bij een ongeluk was dat ik toen Rinus Gerritsen, de bassist van de korte tijd later ook op zoek was naar Earring en de broer van Rob, zich ero­ een nieuw evenwicht, een nieuw werk­ ver verbaasde dat ik de verhoudingen ritme, omdat ik van baan veranderd was binnen de groep zo goed getroffen had en naar een andere stad zou verhuizen. zonder hen persoonlijk te kennen. Dat Maar het Earringboek liet me niet los. vertelde hij me begin 2001 in Leiden, Integendeel: hoe druk ik het ook had, een uur voordat het eerste Earring- ik was er altijd op de een of andere optreden na het sabbaticaljaar zou manier mee bezig. Thuis werd de plaatsvinden. Intussen had er een paar muziek van de Earring gedraaid met weken eerder op de uitgeverij een ont­ een frequentie die bijna tot sancties van moeting met de manager plaatsgehad in mijn huisgenoten leidde. De verloren verband met de plannen voor het boek. kwartiertjes van de werkweek struinde Dat gesprek was uitgemond in een ik het internet af, waar ik op de gekste tweetal afspraken: eerst zou ik naar het plekken een schat aan materiaal vond. optreden in Leiden gaan om kennis te Zo creëerde ik, zonder voorbedachte maken, daarna zou ik op een van de rade, een klimaat waarin het suffen- maandelijkse groepsvergaderingen met-een-döel goed gedijt, met als komen om concrete afspraken voor gevolg een lange periode waarin er bijna interviews te maken. geen dag voorbijging of ik had wel Het liep bijna allemaal anders dan afge­ ergens op een papiertje een nieuw sproken en verwacht. De enige die ik ideetje voor het boek op geschreven. die avond in Leiden sprak was Rinus Ook kwam het steeds vaker voor dat ik Gerritsen. De rest was te druk met van ’s nachts al druk in gesprek was met de alles en nog wat. En van een bezoek aan Earrings en het boek aan het schrijven een groepsvergadering is het nooit was. gekomen. In die maandelijkse traditie Deze onvrijwillige pauze is, denk ik, van was de klad gekomen, begreep ik na doorslaggevende betekenis geweest diverse vergeefse pogingen om via de voor de vorm en de inhoud die het manager een afspraak te maken. boek uiteindelijk gekregen heeft. Want Langzaam maar zeker dreigde de klad tussen de drukke bedrijven van een ook in het project te komen. In Leiden nieuw huis, een nieuwe stad en een had Rinus Gerritsen me al verteld dat nieuwe baan door, herschikten de con­ een aantal leden van de groep nogal touren van het boek zich langzaam

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 maar zeker tot de structuur waaraan voor de gesprekken die ik met de nadien niet meer gesleuteld hoefde te manager en met elk van de vier Earrings worden. Vanuit de centrale vraag - voeren wilde. Zo kon ik meteen ter zake waarom vormen die vier middelbare komen, wat me een pluspunt leek in mannen nog altijd zo’n vitale rockband verband met de reserves ten aanzien van met elkaar? - had ik tien onderwerpen het project bij sommige leden van de of facetten bedacht die uitgesplitst kon­ groep. den worden in een flexibel veelvoud van Intussen was er zoveel tijd voorbijge­ vragen: gaan dat de Earring en hun manager waarschijnlijk allang vergeten waren dat 1 . de bühne (organisatie van de op­ er iemand rondliep met plannen voor tredens) een boek. En intussen had ik het nog 2 . het publiek altijd erg druk met mijn niet meer zo 3. traditie (betekenis en functie van nieuwe baan. Maar ik bleef denken en het oude repertoire) dromen over het boek. 4. vernieuwing (het schrijven van De aanleiding om ten slotte de koe bij nieuwe nummers) de hoorns te vatten was het nieuws dat 5. vriendschap er begin 2003 een nieuwe cd van de 6 . zijlijnen (de functies van de projec­ Earring zou verschijnen, Millbrook ten van elk van de vier leden naast U.S.A. Toen ik dat bericht in de herfst de Earring) van 20 0 2 las, dacht ik: over een paar 7. het bedrijf maanden hebben ze vast en zeker de 8 . discipline (fysiek; mentaal) handen vol aan de promotie van de 9. Amerika (de betekenis van Amerika nieuwe cd en daarna zijn mijn plannen voor de Earring nu) misschien wel overrijp geworden. 1 0 .Nederland (de betekenis van Hoogste tijd dus, zei ik tegen mezelf, Nederland voor de Earring, de voor een definitieve beslissing: of ik doe betekenis van de Earring voor het nu of ik doe het nooit. Nederland) De keuze was niet moeilijk, tijd of geen tijd. Ik trok de stoute schoenen aan en Over deze tien onderwerpen waren me belde Rob Gerritsen. Tot mijn opluch­ in de loop van de lange wachttijd niet ting wist hij nog wie ik was en leek hij alleen allerlei vragen te binnen gescho­ niet onwelwillend te staan tegenover ten, maar had ik ook allerlei gedachten een doorstart van het project. Na wat en ideeën gekregen, die samenklonter­ heen en weer gebel en gemail kwamen den tot een visie, een theorie, een serie we tot een concrete afspraak: vrijdag 14 hypothetische antwoorden. Je zou het februari 2003 rond zes uur in de ook zo kunnen zeggen: het boek was schouwburg van Arnhem, Musis naar mijn gevoel eigenlijk al geschreven Sacrum, waar de groep die avond een voordat het geschreven was. concert zou geven. Daar zou ik hem Ook voor de volgende stap kwamen de kunnen interviewen en vervolgafspra­ tamelijk vastomlijnde en gedetailleerde ken kunnen maken met de Earrings. ideeën over de vorm en de inhoud van Die wilde ik graag apart spreken, omdat het boek goed van pas. Ik had nu name­ groepsgesprekken naar mijn verwach­ lijk niet alleen een helder, fijnmazig en ting weinig nieuws zouden opleveren strak stramien voor het boek, maar ook en de groep te veel de kans zouden

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 geven zich tot de gebruikelijke grappen van het veldwerk. Maar daarmee was ik en grollen te beperken. er nog niet. Nog lang niet zelfs, zoals ik Toen ik op de afgesproken tijd en de ondervond. De manager mocht dan de afgesproken plaats naast Rob Gerritsen deur hebben opengezet voor dit project aan de tafel schoof waaraan een aantal en zijn broer mocht mij dan hebben leden van de crew zaten, gebeurde er getrakteerd op een paar lange, openhar­ iets waar ik helemaal niet op had gere­ tige gesprekken, maar daarmee wist ik kend: de manager keek weinig vrolijk mij niet zonder meer van de medewer­ voor zich uit en zei geen woord. De king van de andere drie Earrings verze­ vragen die ik ijlings bedacht om het ijs kerd. Zo werkte het niet. Ik moest van te breken sorteerden vrijwel geen effect. elk van hen apart het vertrouwen zien te Gelukkig kwam een van de dames van winnen. Dat maakte het organiseren van de cateringdienst van de Earring langs de interviews even onvoorspelbaar als om te vragen of ik misschien wat eten spannend, al tekende zich op een gege­ wilde. ven m om ent wel een patroon af. M et elk De maaltijd verliep verontrustend rus­ van de vier was er eerst een interview in tig. Een echt gesprek bleek alleen de lummeltijd tussen de soundcheck en mogelijk met de buurman aan mijn het optreden, en daarna een of twee ont­ andere kant. Toen de borden leeg m oetingen bij hen thuis. In alle gevallen waren vroeg ik Rob Gerritsen wanneer waren de afspraken voor de gesprekken we het interview zouden kunnen doen. thuis een stuk punctueler geregeld dan Dat kon meteen, en we trokken ons met de ontmoetingen rond de bühne. z’n tweeën terug in een van de kleedka­ mers van het gebouw. Daar was de Veldwerk manager plotsklaps een en al openhar­ Deze combinatie van nonchalance en tigheid. Na afloop verzekerde hij me dat stiptheid, van chaos en precisie, van ik hem altijd bellen kon en dat ik dan laconiekheid en doelgerichtheid bleek altijd een eerlijk antwoord zou krijgen. een wezenlijk onderdeel van de Earring- En of ik misschien bij het optreden van mentaliteit te zijn. Of het nu om afspra­ vanavond wilde zijn? ken of repétities gaat, optredens, opna­ Het concert was uitverkocht, maar mes of promotieactiviteiten: echt zake­ Gerritsen improviseerde een zitplaats lijk wordt het nooit. Dat bleek ook nog naast het mengpaneel en vertrok naar eens in de eindfase van het boek. huis. Daar ging mijn contactpersoon! Niemand had inzage gevraagd in mijn Hoe nu verder? Het kwam goed uit dat tekst, laat staan dat er was gesproken ik mijn jas achter het podium had laten over een eventuele autorisatie. Ik vond hangen, zodat ik na het optreden in elk het zelf echter wel zo prettig om het geval nog een keer terug moest naar de manuscript voor te leggen aan de vier kleedkamers. Daar raakte ik aan de praat Earrings en hun manager, in de hoop met Rinus Gerritsen, die tot mijn aan­ dat ze het alle vijf goed zouden lezen. gename verbazing nog wist van A cht Ik verwachtte dat één, hooguit twee dagen in de week en onze ontmoeting in leden van de groep het helemaal zou­ Leiden twee jaar eerder. Het werd een den lezen. lang gesprek, dat ongeveer een maand Die verwachting leek uit te komen. later bij Gerritsen thuis vervolgd werd. Vóór het verstrijken van de termijn had Dat was een euforisch stemmende start Rinus Gerritsen mij een kort mailtje

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 gestuurd met een paar kleine dingetjes, den drum m er Cesar Zuiderwijk en hij terwijl zijn broer Rob mij had laten in die periode zelfs geen gas, water en weten dat hij niet blij was m et een pas­ licht meer betalen. Niet minder verras­ sage over het afrekenen van de gages bij send was de ontdekking dat het dankzij elektrische concerten. De overige drie het simpele idee van de bassist om naast hadden niet gereageerd. elektrisch ook unplugged (= semi-akoe­ Een week of twee later belde Barry Hay stisch) te gaan spelen, toch nog goed me ineens op. Hij was op weg naar een kwam met de financiën van de groep. optreden in België en maakte van de Sterker nog: vanaf dat moment zijn ze gelegenheid gebruik om nog wat actuele eigenlijk pas goed gaan boeren. Hoe gegevens voor het boek door te geven dan ook, in grote lijnen bleek het ver­ en me op een kapitale fout te wijzen: in haal dat ik van tevoren had bedacht te tegenstelling tot wat ik had geschreven kloppen en vervulden de gesprekken de en wat alom wordt beweerd, verft hij functie die ik ze had toebedeeld: ze zijn haar niet. Korte tijd later kwam er stoffeerden en meubileerden het huis een mailtje van George Kooymans, die dat er al stond. het manuscript toch maar was gaan Het spreekt vanzelf dat de nog geen lezen en me daarna bijna van dag tot dag honderdtachtig bladzijden die Rock die op de hoogte hield van zijn bevindin­ niet roest telt niet het hele Earring- gen. Dat heeft mij voor een paar stom­ verhaal vertellen. Natuurlijk had ik een me fouten behoed en het boek één korte ander boek kunnen schrijven. Natuur­ passage gekost. En op de valreep belde lijk had ik dieper in de geschiedenis van Cesar Zuiderwerk me op om niet alleen de groep kunnen duiken, maar dan was zijn waardering voor het manuscript uit het resultaat toch meer een biografie te spreken, maar ook een grote en een dan een portret van een speciaal carriè- kleine fout uit het manuscript te vissen. remoment geweest. Natuurlijk had ik Michel van Dijk, de zwaar verslaafde ex- kunnen inhaken op de irritaties en het zanger van Les Baroques en Alquin die oud zeer die zo nu en dan de kop opsta­ zo’n jaar of vijfentwintig geleden een ken tijdens de gesprekken, maar het was plaat had gemaakt met Rinus Gerritsen, mijn bedoeling om niet de zwakke maai­ was niet dood. En Kooymans en Hay de sterke kanten van de groep voor het hadden die ene keer dat ze heroïne had­ voetlicht te brengen. Natuurlijk had ik den gebruikt het spul niet gespoten ook gesprekken kunnen voeren met maar gesnoven. fans, met leden van de crew en met de De combinatie van nonchalance en pre­ vrouwen, vrienden en bekenden van de cisie was niet het enige dat me verraste groep, maar dat zou naar mijn gevoel in de loop van mijn veldwerk. Zo keek weinig hebben toegevoegd aan het ver­ ik op van het verhaal van Rinus haal dat ik vertellen wilde. En natuurlijk Gerritsen over de rampzalige financiële had ik nog veel meer gesprekken met de situatie waarmee de Earring zich in de bandleden voeren kunnen, maar dat tweede helft van de jaren tachtig gecon­ zou naar mijn gevoel vooral meer van fronteerd zag vanwege de torenhoge hetzelfde hebben opgeleverd en wel­ schulden die de groep door hun licht ook tot irritaties bij hen hebben Amerikaanse avonturen had opge­ geleid. bouwd. Terwijl op het podium alles Hieruit mag evenwel niet worden afge­ botertje bij de boom leek te zijn, kon­ leid dat ik blij en opgelucht was toen ik

Biografie Bulletin Voorjaar 2005 het boek afhad. Alles behalve dat. Als ik York, Doubleday & Company 1986) had kunnen kiezen, had ik nog veel Steenmeijer, Maarten, A cht dagen in de meer materiaal verzameld en veel meer week. Brieven aanpopidolen (Amsterdam: gesprekken gevoerd en was ik langer Wereldbibliotheek 2000) blijven schrijven. Maar het boek gaat nu Idem , Golden Earring. Rock die niet eenmaal voor de schrijver. roest (Amsterdam, Wereldbibliotheek 2004) Literatuur: Weinstein, Deena, ‘Creativity and Band Franssen, Pieter, Haags(ch)e bluf. Het Dynamics’. In: Eric Weis bard (red.), verhaal van Golden Earring (D en This Is Pop. In Search o f the Elusive a t Haag, BZZTóH 1992) Experience Music Project. (Cambridge Kiersh, Edward, Where Are Tou Now, Bo Massachusetts & London, Harvard Diddley ? The stars who made us rock and University Press 2004) where they are now (Garden City, New

‘De popbiografie’ was het thema van het vijfentwintigste symposium van de Werkgroep Biografie, dat plaatsvond op 5 november 2004 in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Rudolf Dekker ging in op de bloei van de biografie in popular culture, Jacques Klöters vertelde over zijn biografie van Toon Hermans en Maarten Steenmeijer lichtte toe hoe hij besloot het verhaal van de band Golden Earring te schrijven. De artikelen van Rudolf Dekker en Maarten Steenmeijer in dit Biografie Bulletin werden tijdens het symposium als lezing gepresenteerd.

Biografie Bulletin Voorjaar 2005