Uchwała Nr XIX/102/15 Z Dnia 21 Grudnia 2015 R

DZIENNIK URZĘDOWY

WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

Łódź, dnia 4 marca 2016 r.

Poz. 1058

UCHWAŁA NR XIX/102/15 RADY GMINY GRABÓW

z dnia 21 grudnia 2015 r.

w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Grabów na lata 2015-2018

Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 9, art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1515), w związku z art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U z 2014 r. poz. 1446, z 2015 r. poz. 397, poz. 774) Rada Gminy Grabów uchwala, co następuje: § 1. Przyjmuje się Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Grabów na lata 2015-2018, zaopiniowa- ny pozytywnie przez Łódzkiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, w brzmieniu stanowiącym załącz- nik do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierzyć Wójtowi Gminy Grabów. § 3. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Wojewódz- twa Łódzkiego.

Przewodniczący Rady Gminy Michał Sobiński

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 2 – Poz. 1058

Załącznik do uchwały nr XIX/102/15 Rady Gminy Grabów z dnia 21 grudnia 2015 r.

GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY GRABÓW NA LATA 2015-2018

SPIS TREŚCI 1. Wstęp 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie woje- wództwa i powiatu 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 5.1. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy 5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony 5.4. Zabytki w Gminnej Ewidencji Zabytków 5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń 7. Założenia programowe 7.1. Priorytety programu opieki 7.2. Kierunki działań programu opieki 7.3. Zadania programu opieki 8. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami 9. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami 10. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków 11. Załączniki

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 3 – Poz. 1058

1. Wstęp Przedmiotem opracowania jest dziedzictwo kulturowe w granicach administracyjnych gminy, natomiast celem jest określenie zasadniczych kierunków działań i zadań na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami. 2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami Podstawa prawna obowiązku wykonania programu opieki nad zabytkami, określona jest w przepisie art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zm.). Zgodnie z ww. artykułem: 1. Zarząd województwa, powiatu lub wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza na okres 4 lat odpowiednio wojewódzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami. 2. Programy, o których mowa w ust. 1, mają na celu, w szczególności: 1) włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzględnianie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami; 6) określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków; 7) podejmowanie przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami. 3. Wojewódzki, powiatowy i gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje odpowiednio sejmik woje- wództwa, rada powiatu i rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. 4. Programy, o których mowa w ust. 3, są ogłaszane w wojewódzkim dzienniku urzędowym. 5. Z realizacji programów zarząd województwa, powiatu i wójt (burmistrz, prezydent miasta) sporządza, co 2 lata, sprawozdanie, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy. 6. Sprawozdanie z realizacji wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami jest przekazywane General- nemu Konserwatorowi Zabytków i właściwemu wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków w celu jego wykorzystania przy opracowywaniu, aktualizacji i realizacji krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce Poniżej zamieszczono uregulowania prawne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami: 1) zgodnie z art. 5 Konstytucji Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolność i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Art. 6 ust. 1 mówi Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. Zgodnie z art. 86 każdy jest obowią- zany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa; 2) głównym aktem prawnym regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z późn. zm.). Przy opracowywaniu programu opieki nad zabytkami należy uwzględnić następujące przepisy cyt. wyżej ustawy: art. 3, 4, 6, 7, 16 ust. 1, art. 17, 18, 19, 20, 21, 22 oraz art. 89: Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 4 – Poz. 1058

Art. 3. Użyte w ustawie określenia oznaczają: 1) zabytek – nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub zwią- zane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową; 2) zabytek nieruchomy – nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, o których mowa w pkt 1; 3) zabytek ruchomy – rzecz ruchomą, jej część lub zespół rzeczy ruchomych, o których mowa w pkt 1; 4) zabytek archeologiczny – zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozo- stałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem; 5) instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami – instytucję kultury w rozumieniu przepi- sów o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, której celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami; 6) prace konserwatorskie – działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań; 7) prace restauratorskie – działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba, uzupełnienie lub odtworzenie jego części oraz dokumentowanie tych działań; 8) roboty budowlane – roboty budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku; 9) badania konserwatorskie – działania mające na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie uży- tych do jego wykonania materiałów i zastosowanych technologii, określenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeżeli istnieje taka potrzeba, również programu prac restauratorskich; 10) badania architektoniczne – działania ingerujące w substancję zabytku, mające na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych prze- kształceń; 11) badania archeologiczne – działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego; 12) historyczny układ urbanistyczny lub ruralistyczny – przestrzenne założenie miejskie lub wiejskie, za- wierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg; 13) historyczny zespół budowlany – powiązaną przestrzennie grupę budynków wyodrębnioną ze względu na formę architektoniczną, styl, zastosowane materiały, funkcję, czas powstania lub związek z wydarze- niami historycznymi; 14) krajobraz kulturowy – przestrzeń historycznie ukształtowaną w wyniku działalności człowieka, zawie- rającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze; 15) otoczenie – teren wokół lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabyt- ków w celu ochrony wartości widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaływa- niem czynników zewnętrznych. Art. 4. Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: 1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie; 2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków; 3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków; 4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę; Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 5 – Poz. 1058

5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków; 6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształto- waniu środowiska. Art. 6. 1. Ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania: 1) zabytki nieruchome będące, w szczególności: a) krajobrazami kulturowymi, b) układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, c) dziełami architektury i budownictwa, d) dziełami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysło- wymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h) miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 2) zabytki ruchome będące, w szczególności: a) dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, b) kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, c) numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, od- znakami, medalami i orderami, d) wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu oraz maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, e) materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984), f) instrumentami muzycznymi, g) wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi, h) przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności: a) pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, b) cmentarzyskami, c) kurhanami, d) reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej. 2. Ochronie mogą podlegać nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Formy i sposób ochrony zabytków. Art. 7. Formami ochrony zabytków są: 1) wpis do rejestru zabytków; Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 6 – Poz. 1058

2) uznanie za pomnik historii; 3) utworzenie parku kulturowego; 4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. Art. 16. 1. Rada Gminy, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie uchwały, może utworzyć park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniają- cych się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji bu- dowlanej i osadniczej. Art. 17. 1. Na terenie parku kulturowego lub jego części mogą być ustanowione zakazy i ograniczenia do- tyczące: 1) prowadzenia robót budowlanych oraz działalności przemysłowej, rolniczej, hodowlanej, handlowej lub usługowej; 2) zmiany sposobu korzystania z zabytków nieruchomych; 3) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną parku kulturowego, z wyjątkiem znaków drogowych i znaków związanych z ochroną porządku i bezpieczeń- stwa publicznego, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1; 4) składowania lub magazynowania odpadów. 2. W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości na skutek ustanowienia zakazów i ograniczeń, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 131–134 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Pra- wo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003 r. Nr 46, poz. 392 i Nr 80, poz. 717 i 721). Art. 18. 1. Ochronę zabytków i opiekę nad zabytkami uwzględnia się przy sporządzaniu i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju województw, planów zagospodarowania przestrzennego województw, planu zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza teryto- rialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej, analiz i studiów z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. 2. W koncepcji, strategiach, analizach, planach i studiach, o których mowa w ust. 1, w szczególności: 1) uwzględnia się krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; 2) określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków, zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytków do jak najlepszego stanu; 3) ustala się przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzględniające opiekę nad zabytkami. Art. 19. 1. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się, w szczególności ochronę: 1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków; 3) parków kulturowych. 1a. W decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego uwzględnia się w szczególności ochronę: Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 7 – Poz. 1058

1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków. 2. W przypadku gdy gmina posiada gminny program opieki nad zabytkami, ustalenia tego programu uwęglę- dnia się w studium i planie, o których mowa w ust. 1. 3. W studium i planie, o których mowa w ust. 1, ustala się, w zależności od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na których obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków. Art. 20. Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podlegają uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu. Art. 21. Ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez woje- wództwa, powiaty i gminy. Art. 22. 1. Generalny Konserwator Zabytków prowadzi krajową ewidencję zabytków w formie zbioru kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się w wojewódzkich ewidencjach zabytków. 2. Wojewódzki konserwator zabytków prowadzi wojewódzką ewidencję zabytków w formie kart ewidencyjnych zabytków znajdujących się na terenie województwa. 3. Włączenie karty ewidencyjnej zabytku ruchomego niewpisanego do rejestru do wojewódzkiej ewidencji zabytków może nastąpić za zgodą właściciela tego zabytku. 4. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. 5. W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte: 1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru; 2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków; 3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wo- jewódzkim konserwatorem zabytków. 6. Właściwy dyrektor urzędu morskiego prowadzi ewidencję zabytków znajdujących się na polskich obszarach morskich w formie zbioru kart ewidencyjnych. Art. 89. Organami ochrony zabytków są: 1) minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Generalny Konserwator Zabytków; 2) wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje wojewódzki konserwator zabytków. Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem samorządów w art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) zostały określone zadania własne gminy: „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gmin. W szczególności zadania własne obejmują sprawy (...) kultury, w tym (…) ochrony za- bytków i opieki nad zabytkami”. Istotne jest uwzględnienie innych uregulowań prawnych dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, które znajdują się w wielu obowiązujących ustawach, w tym w: 1) ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.); 2) ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.); 3) ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150); 4) ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880); Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 8 – Poz. 1058

5) ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, z późn. zm.); 6) ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123); 7) ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873, z późn. zm.). Zasady ochrony zabytków znajdujących się w muzeach i w bibliotekach zostały określone w: 1) ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.); 2) ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z późn. zm.). Ochronę materiałów archiwalnych regulują przepisy: 1) ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673, z późn. zm.). 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami Opracowanie Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami jest ustawowym obowiąz- kiem Ministra Kultury, zgodnie z zapisem ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Program określa cele i kierunki działań oraz zadania, które powinny być podjęte w szczególności przez organy i jednostki administracji publicznej w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Celem Programu jest wzmocnienie ochrony i opieki nad tą istotną częścią dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytków w Polsce. Celem jest także stworzenie wykładni porządkującej sferę ochrony poprzez wskazanie siedmiu podstawowych zasad konserwatorskich: 1) zasady primum non nocere; 2) zasady maksymalnego poszanowania oryginalnej substancji zabytku i wszystkich jego wartości (material- nych i niematerialnych); 3) zasady minimalnej niezbędnej ingerencji (powstrzymywania się od działań niekoniecznych); 4) zasady, zgodnie z którą usuwać należy to (i tylko to), co na oryginał działa niszcząco; 5) zasady czytelności i odróżnialności ingerencji; 6) zasady odwracalności metod i materiałów; 7) zasady wykonywania wszelkich prac zgodnie z najlepszą wiedzą i na najwyższym poziomie. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2013. Uzupełnienia Narodowej Strategii Rozwoju Kul- tury na lata 2004–2020 (dokument wdrożeniowy: Narodowy Program Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzic- twa Kulturowego na lata 2004–2013)”. Misją strategii jest: zrównoważony rozwój kultury jako najwyższej wartości przenoszonej ponad pokole- niami, określającej całokształt historycznego i cywilizacyjnego dorobku Polski, wartości warunkującej tożsa- mość narodową i zapewniającej ciągłość tradycji i rozwój regionów. Kultura jako podstawowy czynnik rozwoju społecznego: - kreuje potencjał intelektualny regionów, budując kapitał ludzki, - tworzy, poprzez popularyzację różnorodności kulturowej, społeczeństwo świadome i kierujące się nor- mami etycznymi, otwarte, - przeciwdziała patologiom społecznym, - jest spoiwem integracji społecznej, - jest treścią tożsamości narodowej, - pielęgnuje więzi lokalne, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 9 – Poz. 1058

- jest bazą nawiązywania współpracy i komunikacji międzyludzkiej, - realizuje założenia polityki równouprawnienia płci, równości rasowej i solidarności społecznej, - pomaga przywracać osoby upośledzone i inwalidów do życia społecznego i zawodowego (np. terapie przez kulturę, zmiana mentalności i pokonywanie uprzedzeń), - zmniejsza dysproporcje rozwoju osobowego obywateli, - stanowi jedną z form i wymiarów awansu społecznego. Ważną cześć dziedzictwa kulturowego Polski stanowi kultura tradycyjna, nie dającą się niczym zastąpić w kulturze narodowej. Główne kierunki sprawowanego przez Państwo mecenatu nad kulturą ludową (sztuką, rękodziełem, rzemiosłem artystycznym, folklorem) to: opieka nad twórcami i twórczością, promocja w kraju i za granicą, edukacja kulturalna, tj. przekazywanie dziedzictwa kulturowego młodemu pokoleniu i kształtowa- nie w nim poczucia tożsamości regionalnej. Podjęcie działań wspierających kulturę ludową, pomóc może w rozwoju kulturalnym rejonów wiejskich oraz sprzyjać konsolidacji wspólnot lokalnych. Kultywowanie i promocja szczególnie wartościowych zjawisk kultury lokalnej (sztuki ludowej, oryginalnych i nie występujących w innych miejscach zawodów, rękodzieła ludowego) może się stać atutem wzmacniającym atrakcyjność turystyczną regionu, a tym samym da impuls do wzrostu gospodarczego i zwiększenia się liczby miejsc pracy. Równie ważną rolę w rozwoju społeczeństwa pełnić może zapewnienie warunków do rozwoju amatorskiej działalności artystycznej i kulturalnej. Budowa społeczeństwa obywatelskiego wymaga stworzenia warunków do wyzwalania inicjatyw lokalnych i rozwijania aktywności twórczej jak najszerszych kręgów społeczeństwa. Wspieranie wartościowych przedsięwzięć kulturalnych ze wszystkich dziedzin twórczości amatorskiej: muzyki, plastyki, tańca, fotografii, filmu, literatury umożliwi promowanie postaw kreatywnych, spełnienie aspiracji mieszkańców środowisk lokalnych, doprowadzi do wzrostu aktywności kulturalnej, umożliwi świadomy odbiór „sztuki wysokiej”. Należy zwrócić uwagę, że pojęcie „potencjał intelektualny regionu” jest pewnym skrótem myślowym na wyrażenie szerszego spektrum zjawisk i procesów mających miejsce w danej jednostce terytorialnej. Jest on wypadkową głównie trzech wektorów. Istniejącego w danym czasie kapitału ludzkiego – jego jakości kształtowanej głównie zdobytymi już kwali- fikacjami. Chociaż kultura w tym aspekcie jest raczej skutkiem, a nie przyczyną rozwoju, to jednak jej znaczenie jest ewidentne. Po pierwsze, należyty poziom jej rozwoju jest jednym z ważnych czynników przeciwdziała- jących tendencjom emigracyjnym najbardziej wartościowych składowych kapitału ludzkiego po drugie zaś kultura – w wymiarze nie mniejszym niż oświata – jest czynnikiem podtrzymywania ogólnych wartości intelek- tualnych funkcjonującego kapitału ludzkiego. Druga składowa potencjału intelektualnego regionu związana jest z istniejącą infrastrukturą w zakresie kształtowania jakości kapitału ludzkiego. Chociaż dotyczy głównie instytucji edukacji wszystkich szczebli nauczania, to również i tutaj kultura pełni ważne funkcje komplementarne. Jedną z najważniejszych z nich jest współudział instytucji kultury w rozwijaniu aspiracji młodego pokolenia do zdobywania wiedzy i kształtowania dostatecznie szerokich horyzontów myślowych dla samodzielnych, trafnych wyborów życiowych karier. Trzecim wektorem potencjału intelektualnego regionu jest jego zdolność finansowa, co najmniej do podtrzymywania istniejącej w danym czasie jakości kapitału ludzkiego. Ważnym elementem współokreślającym potencjał rozwojowy regionów jest ich atrakcyjność lokalizacyjna rozpatrywana w dwóch ujęciach: a) atrakcyjności dla biznesu, b) atrakcyjności do zamieszkania. Inwestycje w rozwój infrastruktury społecznej w zakresie kultury pełnić mogą, jak wszystkie inne wydatki publiczne, funkcje mnożników rozwoju. Niezbędna jest zatem rozbudowa regionalnej bazy ekonomicznej, która poprawi wizerunki regionów, przy- czyni się do poprawy jakości życia mieszkańców i ich zamożności, co będzie rzutować na decyzje o uczestnic- Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 10 – Poz. 1058 twie w kulturze. W rezultacie wzrost popytu na dobra kultury będzie wzmacniał tendencje do rozrostu sektora kultury, tym samym zatrudnienia w tym sektorze, jak i rentowności inwestycji o charakterze kulturalnym. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004–2013 wyznacza nową misję oraz formułuje zadania Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie współpracy z samorządami terytorialnymi, a także cele i formy wykorzystania środków z funduszy strukturalnych w dziedzinie kultury. Przy czym kultura trak- towana jest tu jako sektor gospodarczy, a nie jak dotychczas – beneficjent środków publicznych. Gmina Grabów przyjęła sobie za cel promocję twórców zamieszkujących teren przedmiotowej gminy. Stanisław Staniewski pochodzi z Morakowa, gm. Góra św. Małgorzaty. Ukończył Akademię Sztuk Pięk- nych w Krakowie na Wydziale Grafiki i Malarstwa. Członek Związku Polskich Artystów Plastyków. Zawodo- wo zajmował się pracą w szkolnictwie kształcąc kolejne pokolenia uzdolnionej plastycznie młodzieży w Łę- czycy i Płocku. Wielu uczniów szczególnie absolwentów Szkoły Plastycznej w Płocku i Studium Pomaturalne- go w Płocku dostało się na studia wyższe. Największą pasją było i jest malarstwo drugim literatura. Przez pe- wien okres zajmował się liternictwem. Człowiek niezwykle skromny, dla którego celem jest samo dzieło doprowadzane mozolnie do ideału, a nie jego ekspozycja na wystawach czy sprzedaż. Wystawiał swoje obrazy 55 razy. Przemierzał Polskę i Europę by obejrzeć z bliska dzieła m.in. Tycjana i Rembranta. Duże wrażenie robi na nim Bitwa pod Grunwaldem. Podróże pozwalają docenić nasze zbiory. Wg artysty Muzeum Secesji w Płoc- ku jest najpiękniejsze w Europie. Zachwyca go architektura i piękno przyrody, również te opisane przez innych np. zachód słońca w XII księdze Pana Tadeusza. Nigdy nie zabiera ze sobą aparatu fotograficznego. Zawsze coś co zafascynowało rysował na karteczce wielkości koperty. Dzisiaj zbiór liczy ponad 200 szkiców. Stani- sław Staniewski jest laureatem wielu nagród, chociaż podkreśla, że najważniejszy jest sam udział w konkur- sach. Szczególnie miło wspomina konkurs dla nauczycieli, którego tematem był motyw z Bieszczad. Obraz zajął pierwsze miejsce na szczeblu wojewódzkim i pierwsze w ogólnopolskim. Jeden z obrazów - peleton kola- rzy kupiło Muzeum z Łęczycy. Jedne obrazy powstają bardzo szybko inne doprowadzane są do perfekcji lata- mi. Niezwykle poruszający portret schorowanego ojca powstał w dwa tygodnie.

Stanisław Staniewski Józef Kowalczyk rzeźbiarz ludowy od urodzenia mieszka w Kurzjamie. Woli pokazywać swoje rzeźby niż o nich opowiadać. Mówi o sobie, że jest rolnikiem. Kocha i bacznie obserwuje przyrodę. Posiada wyjątkowy dar dostrzegania w stworzonych przez naturę konarach prawie gotowych rzeźb, które po jego niewielkiej in- terwencji stają się np. postacią grającą na skrzypcach. Podwórze jest małym muzeum. Na dachu budynku gospodarczego „wędrują” drewniane, malowane koty. Po trawie „chodzą” drewniane kury. Największy sentyment artysta ma do kogutów bo to od nich zaczęła się przygoda z rzeźbieniem. Okiennice niewielkiego domu Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 11 – Poz. 1058 w piękne ludowe ornamenty wymalowała Alicja Wysocka artystka, która pokochała Józefa Kowalczyka jego twórczość i urokliwą przyrodę Kurzjamy. Alicja Wysocka pochodzi z rodziny, w której wiele osób ukończyło Akademie Sztuk Pięknych. Jest absol- wentką pedagogiki. Od 8 lat tworzy grafiki. Na szczególną uwagę zasługują misterne rysunki koronek. Jest też prekursorką formy, w której grafika jest cięta na kawałki, zwijana w ruloniki, które później przyklejane są jeden obok drugiego na kartonie. Gotowa praca oprawiana jest w ramy. Kolor pojawił się w pracach później. Na ścianach i w pracowni znajduje się szereg obrazów Alicji Wysockiej. Wystawiała swoje prace w Milanówku, Kamieniu nad Wisłą i Łęczycy na „Barwach jesieni”.

Alicja Wysocka i Józef Kowalczyk na kiermaszu Jan Kopka jest kolekcjonerem. Z zawodu był strażakiem. Od kiedy przeszedł na emeryturę zajmuje się wy- łącznie muzeum. Jest największym na świecie kolekcjonerem obrazków prymicyjnych. Zbiór liczy ich ponad 2000. Ma około 61.590 guzików, 910 proporczyków, 720 suwaków, 1787 znaczków pocztowych, 1093 wido- kówek, 1355 obrazków od księży chodzących po kolędzie. Prowadzi kroniki: miejscowości Chorki, pszczelarzy ze zdjęciami pszczelarzy z powiatu łęczyckiego oraz orkiestr dętych. Pasję kolekcjonerską zaszczepiła w nim nauczycielka ze szkoły podstawowej. Pierwszym eksponatem była podkowa. Został zgłoszony do Księgi Guinnessa jako osoba posiadająca największy zbiór obrazków liturgicznych. Dzięki udostępnianiu swoich zbio- rów studentom, powstało 11 prac magisterskich.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 12 – Poz. 1058

Jan Kopka 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie wo- jewództwa i powiatu Dokumentem określającym politykę władz jest strategia będąca koncepcją świadomego i systemowego ste- rowania długookresowym rozwojem regionu. Strategia ze swojej istoty ma charakter ogólny, ponieważ musi koncentrować się na sprawach najistotniej- szych. Przedstawia uwarunkowania oraz określa cele i kierunki rozwoju. W dalszym etapie będzie podstawą do opracowania szczegółowych programów wojewódzkich istotnych z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju całego województwa. Realizacja tych programów będzie jednocześnie realizacją strategii. Strategia rozwoju ma charakter długookresowy bez ściśle określonego horyzontu czasowego. Jednak ze względu na okresy periodyzacji budżetu Unii Europejskiej, przyjęto horyzont czasowy odpowia- dający okresom programowania polityki regionalnej, tj. lata 2007-2013 i 2014-2020. Oznacza to, że niniejszy dokument stanowi strategię rozwoju województwa w latach 2007-2020 i obowiązuje dla tego okresu. Cel strategiczny: umocnienie identyfikacji mieszkańców z województwem Jedną z podstawowych przesłanek dla kształtowania regionalnej tożsamości społeczeństwa jest oryginal- ność jego kultury, która odróżnia województwo od pozostałych regionów i czyni go regionem kulturowym. W województwie istnieją głębokie tradycje i odrębności kulturowe niektórych podregionów (sieradzkiego, łęczyckiego, łowickiego, rawskiego i opoczyńskiego) i lokalnych obszarów (np. Spicymierz, Gidle, Grabów Łęczycki, Lipce Reymontowskie, Parzno, Studzianna Poświętne), które stanowią podstawę tożsamości terytorialnej ich mieszkańców. Poszczególne subregionalne kultury mają charakter autonomiczny, ale swoimi trady- cjami nawiązują do dziedzictwa kulturowego sąsiadujących z regionem łódzkim historycznych dzielnic Polski, przede wszystkim Mazowsza i Wielkopolski. Istotnym elementem są również liczne placówki kultury wyższe- go rzędu, takie jak teatry, filharmonia, muzea. Znaczący wpływ w organizowaniu oraz propagowaniu życia kulturalnego województwa odgrywa działalność wyższych szkół artystycznych. Placówki te posiadają rangę ponadregionalną. Należy dążyć do rozwijania „nowej” świadomości regionalnej mieszkańców województwa łódzkiego na podstawie istniejących już wartości kulturowych obszarów wchodzących w jego skład. Rozwijanie tej świadomości jest celem realizowanym poprzez budowanie wspólno- ty kulturowej, utrwalanie wspólnych norm, zwyczajów, aktywizację i integrację społeczności lokalnych. Dzia- Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 13 – Poz. 1058

łania te powinny prowadzić do tworzenia jedności kulturowej regionu łódzkiego w całej różnorodności i złożo- ności jego kultur lokalnych i subregionalnych. Kształtowanie świadomości terytorialnej społeczności odbywa się także poprzez edukację o charakterze regionalnym. Dotyczy to przede wszystkim dzieci i młodzieży, ale pewne formy tej edukacji odnosić się mogą również do osób dorosłych. Poprzez wzrost wiedzy o własnym regionie, jego przeszłości i współczesnych funkcjach, zmianie powinny ulec poglądy mieszkańców na temat sensu i potrzeby istnienia województwa oraz wzmocnić powinno się poczucie więzi i solidarności z innymi współmieszkańcami. Zwiększy to motywację mieszkańców do działania na rzecz regionu, w imię dobrze pojętych interesów własnych i wspólnych. Cele szczegółowe: - wspieranie oraz inicjowanie działań na rzecz przywracania, ochrony i kultywowania historycznych war- tości regionu, - kształtowanie i wzmacnianie kulturotwórczej funkcji metropolii łódzkiej oraz ośrodków tożsamości regionalnej (Sieradz, Łęczyca, Łowicz, Opoczno, Rawa Mazowiecka), - rozwój i promocja kultury i turystyki w regionie, - pobudzanie, kształtowanie i wzmacnianie kulturotwórczej funkcji ośrodków osadniczych, Główne działania: - opracowanie zasad i programów ochrony środowiska kulturowego, - rewaloryzacja historycznych układów urbanistycznych oraz obiektów zabytkowych wraz z ich otoczeniem i ochroną ekspozycji w tym zagospodarowanie obiektów związanych z historią regionu na cele kulturalne, - wspieranie działalności instytucji pełniących funkcje kulturotwórcze, - rozwój infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w regionie, - wsparcie inwestycyjne infrastruktury kultury, - wspieranie oraz inicjowanie działań w zakresie kreowania produktów regionalnych, - wspieranie rozwoju różnorodnych przejawów życia kulturalnego oraz organizacji i ruchów regionali- stycznych promujących tożsamość kulturową regionu, - wsparcie działalności instytucji nauki i kultury pełniących funkcje kulturotwórcze i edukacyjne metropolii oraz ośrodków regionalnych na rzecz całego regionu oraz promowanie powiązań międzyregional- nych i międzynarodowych. „Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego” został uchwalony przez Sejmik Woje- wództwa Łódzkiego uchwałą nr XLV/524/2002 z dnia 9 lipca 2002 r. Według „Kierunków zagospodarowania i polityki przestrzennej” określonych w aktualnym dotąd „Planie ...”, rejon powiatu łęczyckiego i gminy Grabów zaliczono do: 1) strefy wielofunkcyjnych przekształceń obszarów wiejskich (podstrefa rolna). Tereny rolne z powiatu łęczyckiego (gmina Grabów) obejmują tereny o najwyższym wskaźniku jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej i (w powiązaniu z powiatem kutnowskim i częściowo łowickim) stanowią bazę surowcową dla przemysłu rolno-spożywczego: 1) gmina Grabów to obszar o przewidywanym największym ubytku ludności (ponad 10%) do 2015 roku i zmniejszającym się zatrudnieniu w rolnictwie; 2) gmina Grabów to grupa „ośrodki gminne – pozostałe”; 3) powiat łęczycki zaliczono do grupy powiatów o prognozowanej powierzchni lasów w 2015 r. poniżej 10% (podobnie jak sąsiedni powiat kutnowski) oraz do łęczyckiego podregionu kulturowego. W obecnie aktualizowanym „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego” Łódź, 2008, teren gminy Grabów wg „Koncepcji funkcjonalno-przestrzennej europejskich szlaków kulturowych” znajduje się na Szlaku Bursztynowym. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 14 – Poz. 1058

Przez południową część gminy Grabów przebiega Szlak Bursztynowy. Jest to trasa turystyczna nawiązująca do starożytnego, dalekosiężnego szlaku handlowego, którym kupcy z Cesarstwa Rzymskiego podążali na piaszczyste wybrzeża Bałtyku po „złoto północy” czyli bursztyn. Podróżując szlakiem bursztynowym na obszarze gminy Grabów można przemieszczać się rowerem lub sa- mochodem. Szlak tworzą dwie trasy rowerowe o całkowitej długości około 327 km – doliną Warty i Bzury (286 km) oraz doliną Prosny (41 km). Ponadto jest jedna trasa samochodowa o całkowitej długości 357 km.

Źródło: Koncepcja funkcjonalno-przestrzenna europejskich szlaków kulturowych, Biuro Planowania Przestrzennego Województwa Łódzkiego, marzec 2008 (Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów, 2010)

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 15 – Poz. 1058

Orientacyjny przebieg szlaku (Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów, 2010) Szlak rowerowy „W Centrum Polski” stanowi północny, już oznakowany w terenie fragment trasy rowe- rowej „W Królestwie Diabła Boruty” mającej przebiegać również przez obszary powiatów: zgierskiego i łę- czyckiego. Istniejący już w terenie szlak (o długości 114 km) daje możliwość poznania różnorodnych atrakcji turystycznych i krajoznawczych Kutna i ziemi kutnowsko-łęczyckiej. Na trasie szlaku „W Centrum Polski” leżą między innymi: Oporów ze wspaniałym zamkiem na wyspie będącym obecnie siedzibą Muzeum Wnętrz Sty- lowych w Oporowie oraz zespołem klasztoru oo. Paulinów, zabytkowe świątynie murowane i drewniane w Orłowie, Żychlinie, Grochowie, Mnichu, Bedlnie i Łękach Kościelnych oraz dawne rezydencje magnackie, szlacheckie i ziemiańskie w Kutnie, Krośniewicach i ich okolicy. Na trasie szlaku obejrzeć można grodziska, zabytkowe parki wiejskie, a także zwiedzić rezerwat przyrody „Dąbrowa Świetlista” oraz muzea w Kutnie, Krośniewicach i w Oporowie. Szlak oznaczony jest specjalnymi znakami zgodnie z instrukcją znakowania PTTK. Opis szlaku: Początek szlaku na terenie gminy zaczyna się w Byszewie następnie przebiega przez miejscowości: Gra- bów, Besiekiery, Sobótka, Sławoszew, Mazew, Łubno aż dociera do Głogowej w powiecie kutnowskim. Szlak rowerowy „W Centrum Polski” to sposób na aktywne poznanie dużych i małych atrakcji turystycznych będą- cych śladem bogatej historii tych ziem. Ponadto zwiedzanie Grabowa i okolic możliwe jest na następujących trasach rowerowo-samochodowych: I. Trasa 1 – Grabów – Byszew - Leszno (widoki na łąki i moczary doliny Neru jako część Pradoliny Warszaw- sko-Berlińskiej z siedliskami ptactwa błotnego) - Nagórki (Pradolina) - Smolice - Chorki - Łęczyca, długość ok. 28 km. II. Trasa 2 - Grabów - Dąbie - Chełmno nad Nerem (w czasie II wojny światowej obóz zagłady m.in. Polaków i Żydów ) - Rzuchów, długość ok. 23 km. III. Trasa 3 - Grabów - Besiekiery - Pieczew - Dąbie - Chełm - Rzuchów, długość ok. 23 km. IV. Trasa 4 - Grabów - Stara Sobótka - Nowa Sobótka- Łubno - Krośniewice, długość ok. 15 km. Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemi Łęczyckiej w powiecie łęczyckim, celem tworzenia różnego rodzaju atrakcji i promocji wspólnego produktu turystycznego zaproponowała utworzenie tzw. szlaku cebulowe- Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 16 – Poz. 1058 go. Będzie to szlak rowerowy, przebiegający przez gminy: Grabów, Daszyna, Witonia i Łęczyca. Projekt trasy pokazano na rysunku zmiany Studium.

(Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów, 2010)

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 17 – Poz. 1058

System szlaków turystycznych (Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów, 2010) 3) Według opracowywanej aktualizacji Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego (kwiecień 2010), zaprojektowano system ponadregionalnych szlaków turystycznych, między innymi Magi- stralę Rowerową N - S (kierunek: Kraków – Gdańsk) oraz tzw. Szlaki tematyczne: 1. Szlak Budownictwa Drewnianego (samochodowy). 2. Szlak Dworów i Pałaców (samochodowy). 3. Szlak Zamków. Wyżej wymienione szlaki zakwalifikowane zostały do inwestycji celu publicznego i zadania o znaczeniu ponadregionalnym, wynikające z Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego. Są to postulaty i wnioski Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków i Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi. Uszczegółowienie przebiegu projektowanych szlaków nastąpi na etapie powstających miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 18 – Poz. 1058

4) Centralny Łuk Turystyczny Według aktualizacji Planu zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego, gmina Grabów znajduje się w strefie zasięgu projektowanego kształtującego się produktu turystycznego Centralny Łuk Tury- styczny (produkt kształtowany w oparciu o Łęczycę – Uniejów – Kłodawę i miejscowości o istotnych walorach kulturowych, między innymi: Grabów, Besiekiery. Centralny Łuk Turystyczny to wspólna inicjatywa miast: Łęczycy, Uniejowa, Kłodawy, Dąbie, Krośniewic, gmin: Grabów, Świnice Warckie, Góry Św. Małgorzaty oraz Kopalni Soli „Kłodawa” SA w Kłodawie, promu- jąca atrakcje turystyczne znajdujące się na ich terenie. Celem współpracy jest stworzenie i promocja, oferującego wiele różnorodnych atrakcji, wspólnego produktu turystycznego. Kompleksowość proponowanej oferty zwiększa jego atrakcyjność. Administratorem Centralnego Łuku Turystycznego jest Lokalna Organizacja Turystyczna Ziemi Łęczyckiej przy wsparciu jednostek samorządowych oraz Zarządu Kopalni Soli „Kłodawa” SA. W planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego został zaliczony do dzieł klasycy- stycznych kościół w Grabowie. W ostatnich latach wzrosło znaczenie turystyki w województwie łódzkim. Przykładem polityki turystyki sportowej są tradycyjne już rozgrywki palanta w Grabowie. Zmiana „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów” uwzględ- nia, zgodnie z przepisami art. 9 ust. 2. ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, ze zmianami) ustalenia zawarte w „Strategii rozwoju województwa łódz- kiego” i w „Planie zagospodarowania przestrzennego województwa łódzkiego”. Ponadto dokument ten powinien uwzględniać: 1) „Obszar Specjalnej Ochrony Natura 2000 (Dyrektywa Ptasia) – ... Pradolina Warszawsko-Berlińska”; 2) proponowany do ustanowienia Obszar Specjalnej Ochrony Natura 2000 (Dyrektywa Siedliskowa) - ... Pra- dolina Bzury – Neru”; 3) istniejący Obszar Chronionego Krajobrazu „Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej”; 4) projektowane zbiorniki retencyjne według „Programu małej retencji dla województwa łódzkiego z 2006 r.”; 5) złoża surowców – według „Bilansu zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce za 2004 r.”; 6) „Wojewódzki program opieki nad zabytkami w województwie łódzkim na lata 2008-2011” uchwalony przez Sejmik Województwa Łódzkiego w 2007 r. (Dz. Urz. Woj. Łódz. Nr 239, poz. 2218) – ustalenia do- tyczące zamiaru utworzenia parku kulturowego w miejscowości Besiekiery, oraz szlaku samochodowego – „Szlak Bursztynowy”- „Koncepcja funkcjonalno-przestrzenna europejskich szlaków kulturowych” BPPWŁ, Łódź; 7) „Program rozwoju turystyki w woj. łódzkim na lata 2007-2020”, Departament Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego; 8) tereny zagrożenia powodziowego. Zapisy ustawowe wskazują jako podstawę działań w gospodarowaniu przestrzenią rozwój zrównoważony. Środowisko przyrodnicze, potrzeby cywilizacyjne, wartości kulturowe, warunki życia oraz ład w przestrzeni, powinny stanowić współzależne nurty działań zachowujące bądź wprowadzające równowagę w gospodarowaniu obszarem gminy. 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego 5.1. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy wy- nikające z: a) dokumentów o charakterze strategicznym (Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów, 2010) Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 19 – Poz. 1058

IX. Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów chronionych na podstawie przepisów odrębnych Cele ochrony przyrody to utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, zachowanie róż- norodności biologicznej, zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin i zwierząt wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymanie lub przywracanie do właści- wego stanu ochrony. Na terenie gminy Grabów funkcjonują różne formy ochrony przyrody, są to: - obszary chronionego krajobrazu, - obszary sieci Natura 2000, - pomniki przyrody. 1. Obszar Chronionego Krajobrazu Pradoliny Warszawsko - Berlińskiej - powołany rozporządzeniem Wo- jewody Łódzkiego nr 6/2009 z dnia 24.03.2009 r. w sprawie wyznaczenia Obszarów Chronionego Krajobrazu Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej (Dz. Urz. Woj. Łódzkiego Nr 75, poz. 710 i Nr 236, poz. 2116). Celem jest zachowanie walorów przyrodniczych największej na terenie woj. łódzkiego Pradoliny, powstałej w okresie plejstoceńskim o specyficznym, choć znacznie przekształconym środowisku. 2. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków PLB100001 - „Pradolina Warszawsko-Berlińska” - ustanowiony rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313, z 2007 r. Nr 179, poz. 1275 oraz z 2008 r. Nr 198, poz. 1226). Po- wierzchnia obszarów Natura 2000 na terenie gminy wynosi 899,5 ha. 3. Projektowany Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk PLH100006 „Pradolina Bzury – Neru” jako mający znaczenie dla Wspólnoty, ostatnio umieszczony w wykazie zawartym w Decyzji Komisji z dnia 22 grudnia 2009 r. w sprawie przyjęcia na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG trzeciego zaktualizowanego wykazu tere- nów mających znaczenie dla Wspólnoty, składających się na kontynentalny region biogeograficzny (notyfiko- wany jako dokument nr C(2009/10422, opublikowany w Dzienniku Urzędowym 4E seria L30, poz. 120. PLH 100006 Pradolina Bzury - Neru (obszar ochrony siedlisk) – 844,6 ha na terenie gminy Grabów, gdzie torfowiska przejściowe i trzęsawiska wynoszą 5%. Wszelkie inwestycje powstające w bezpośrednim sąsiedztwie lub na obszarze, wchodzącym w skład Sieci Natura 2000 i mogące na nie bezpośrednio oddziaływać, muszą być poddane pełnej procedurze określonej aktualnie obowiązującymi przepisami i ustawami. 4. Pomnik ochrony przyrody: 1) lipa drobnolistna, zw. grabowska – pojedyncze drzewo, obwód 400,00 cm. uchwała nr X/52/07 Rady Gmi- ny w Grabowie z dnia 29.06. 2007 r. Dz. Urz. Woj. Łódzkiego Nr 251, poz. 2329 z dn. 6.08.2007 r. Obszar Chronionego Krajobrazu Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej Charakterystyka obszaru: Obszar położony na Wysoczyźnie Włodawskiej i południowo-zachodnim krańcu Równiny Kutnowskiej. Równinę przecinają rzeczki, spływające ze Wzniesień Południowo-Mazowieckich. Obszar stanowi bardzo ważną ostoję ptaków wodno-błotnych. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bąk, błotniak stawowy, kropiatka, podróżni- czek, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, cyranka, krwawodziób, płaskonos, rybitwa białoskrzydła, rycyk i za- usznik; stosunkowo wysoką liczebność osiągają: błotniak łąkowy, bocian biały, derkacz i śmieszka. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego gęsi zbożowej; stosunkowo duże kon- centracje osiąga: batalion, gęś białoczelna, świstun. Do najpoważniejszych zagrożeń ostoi zalicza się działalność człowieka osuszającego teren, zanieczyszcze- nie wód, regulacje rzek; zaniechanie uprawy łąk, intensyfikacja gospodarki stawowej. Siedliska Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary, twardowodne oligo - i mezotroficzne zbiorniki wodne z pod- wodnymi łąkami ramienic, starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami, zmiennowil- gotne łąki trzęślicowe, niżowe świeże łąki użytkowane ekstensywnie, torfowiska przejściowe i trzęsawiska przeważnie z roślinnością, nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, olsy żródliskowe. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 20 – Poz. 1058

Przedmiotem ochrony Obszaru Chronionego Krajobrazu Pradoliny Warszawsko-erlińskiej jest zachowanie walorów przyrodniczych części pradoliny powstałej w okresie plejstoceńskim, łączącej dolinę Wisły z doliną Warty. Wyznaczony Obszar wchodzi w skład sieci obszarów chronionych i korytarzy ekologicznych. Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków - Pradolina Warszawsko-Berlińska - PLB 100001. Obszar Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej, włączony został w system obszarów prawnie chronionych jako Obszar Chronionego Krajobrazu. Pod względem położenia geograficznego znajduje się w granicach Równiny Łowicko - Błońskiej, na połu- dnie od Równiny Kutnowskiej. Leży na terenie gmin: Bedlno, Krzyżanów, Kutno, Łęczyca, Góra Św. Małgorzaty, Grabów, Piątek, Świni- ce Warckie, Witonia, Łowicz, Bielawy, Domaniewice, Zduny, Uniejów oraz na terenie miasta Łęczyca. Powierzchnia obszaru, w granicach woj. łódzkiego wynosi 21 968,90 ha. Jest to jedyne w Polsce środkowej stanowisko z tak dobrze zachowanymi, rozległymi torfowiskami niskimi o doskonale rozwiniętej sieci hydrograficznej i wysokim poziomie wód gruntowych. Na torfowiskach pokrywających znaczną część terenu, występują rzadkie w skali regionu i kraju gatunki roślin i zwierząt, zwłaszcza ptaków wodno-błotnych. Znajdują się tu również cenne zbiorowiska roślinności łąkowej. W Pradolinie stwierdzono występowanie 249 gatunków ptaków, w tym 163 łęgowych. Obszar stanowi bardzo ważną ostoję ptaków wodno-błotnych. Występuje tu co najmniej 28 gatunków pta- ków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG i 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Na terenie Pra- doliny znajdują się ostoje ptasie o randze europejskiej w dolinie Neru. Największym zagrożeniem dla ochrony środowiska jest działalność człowieka w zakresie osuszania terenu. Obszar ten uznany został za korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym, łączący ważne obszary węzłowe o znaczeniu międzynarodowym (wchodzi w skład krajowego systemu obszarów chronionych – przestrzennego układu wzajemnie uzupełniających się form ochrony przyrody). Natura 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Działania prowadzone w sferze ochrony krajobrazu kulturowego powinny zmierzać do: 1. Zachowania w dobrym stanie, a także rewitalizacji i rewaloryzacji istniejących obiektów zabytkowych m. innymi poprzez: a) znajdywanie nowej rentownej formy użytkowania, b) działania edukacyjne, c) kierunkową, prokulturową politykę podatkową. 2. Ograniczania realizacji zabudowy w strefach eksponowania parków i cmentarzy. 3. Przeznaczania obszarów cmentarzy do zachowania, porządkowania, rewaloryzacji. Dla ochrony cmentarzy należy przyjąć zasadę utrzymania czytelności ich usytuowania, także zasadę czytelności układów we- wnętrznego rozplanowania wraz z ochroną istniejącego drzewostanu. 4. Opracowywania i wprowadzania w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego: a) stref ochrony konserwatorskiej dla zachowania historycznego układu przestrzennego centrum wsi Gra- bów, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 21 – Poz. 1058

b) egzekwowania określonych w przepisach szczególnych zasad zharmonizowania zabudowy z otoczeniem w aspekcie kompozycyjnym, c) inicjowania ustanowienia parku kulturowego w Besiekierach oraz szlaku samochodowego – „Szlak Bursztynowy”. 5. Wyeksponowania i zorganizowania punktów widokowych. 6. Organizacji tras turystycznych samochodowych, rowerowych i nowych szlaków pieszych w sposób za- pewniający atrakcyjność pod względem poznawczym, wrażeniowym, a także komfortu parkowania, bazy ży- wieniowej i sanitarnej. 7. Konserwację ruin zamku na terenie Besiekier, ich ochronę i właściwe utrzymanie obiektu poprzez ozna- czenie strefy ekspozycji. Zasady zagospodarowania tej strefy powinny uwzględniać potrzebę ochrony zarówno widoków na zamek, jak i widoków z zamku na otaczający teren. 8. Ochronie podlegają: 1) obiekty sakralne i ich wyposażenie; 2) dwory i zespoły dworskie; 3) parki podworskie; 4) zabudowania gospodarcze w ramach zespołów podlegających ochronie; 5) cmentarze; 6) układy terenu i krajobrazu. Celem ochrony jest: 1) odtworzenie i zachowanie w terenach zarysów śladów ważnych obiektów i zespołów budynków; 2) zapewnienie nadzoru konserwatorskiego nad renowacją i restauracją zespołów zabytkowych, krajobrazo- wych założeń urbanistycznych, konserwacją zachowanych elementów zabytkowych; 3) dostosowanie nowej zabudowy tak, aby gabarytami i sposobem kształtowania nawiązywała do miejscowej tradycji architektonicznej i krajobrazowej; 4) usunięcie obiektów dysharmonizujących i dostosowanie współczesnej funkcji obiektów do wartości zabytkowych obiektów i założeń przestrzennych. W rejonach stwierdzonych stanowisk archeologicznych istnieje wymóg wynikający z przepisów szczegó- łowych. W przypadku odkrycia stanowisk archeologicznych postępowanie wynika z przepisów odrębnych. W rejonie występowania stanowisk archeologicznych i ich stref ochronnych, planowane inwestycje wyma- gające prac ziemnych są możliwe po spełnieniu niżej wymienionych warunków: 1) wykonania archeologicznych badań wykopaliskowych, poprzedzających planowane inwestycje na obszarze stanowiska archeologicznego; 2) ustanowienie nadzorów archeologicznych przy robotach ziemnych związanych z inwestycją i trwałym zagospodarowaniem terenu w trakcie trwania inwestycji w strefie ochrony archeologicznej, z możliwością ich zmiany na archeologiczne badania wykopaliskowe w przypadku ujawnienia w trakcie robót ziemnych za- bytków archeologicznych. W celu określenia programu zabezpieczających prac konserwatorskich oraz zasad ich prowadzenia, „dla zabytkowej ruiny zamku w Besiekierach”, Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Łodzi, wykonał specjalistyczne opracowanie - „Program działań konserwatorskich dotyczących zabezpieczenia i porządkowania terenu oraz otoczenia zamku w Besiekierach”. Obiekt wpisany jest do rejestru zabytków na mocy decyzji 66/243 z dnia 14 maja 1967 r. Opracowanie integralnie związane jest z koncepcją programowo-przestrzenną Historycznego Parku Tema- tycznego – kompleksu historyczno-rekreacyjnego we wsi Besiekiery. Program mocno akcentuje m.in. walory Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 22 – Poz. 1058 kulturowe obszaru, którego zagospodarowanie zapewni prowadzenie właściwych działań gwarantujących utrzymanie i zachowanie najcenniejszego na terenie gminy Grabów zabytku. Opracowanie to wpisuje się także w działania wspomagające przedsiębiorczość na terenie gminy oraz sprzyjające tworzeniu nowych miejsc pracy dla jej mieszkańców. Wnioski konserwatorskie do opracowań planistycznych dotyczą wskazań obejmujących konserwację trwałej ruiny zamku oraz ochronę i właściwe utrzymanie obiektu. Dla terenu tego wyznaczono strefę ścisłej ochrony. Granice niezbędnej dla zachowania ekspozycji zamku i właściwego jego sąsiedztwa strefy pośredniej ochrony konserwatorskiej, wyznaczone powinny zostać wzdłuż ciągu dróg ograniczających „obszar związany przestrzennie z eksponowanym w krajobrazie zamkiem”. Zasady zagospodarowania tej strefy, powinny uwzględniać potrzebę ochrony zarówno widoków na zamek, jak i widoków z zamku na otaczający teren. Zamek w Besiekierach w krajobrazie widoczny jest z dwóch odległości: a) bezpośredniej – z drogi gminnej przebiegającej przez wieś i otaczającej fosę zamkową od zachodu, b) pośredniej – z ciągu dróg obiegających teren, na którym obiekt jest zlokalizowany, przebiegających w pewnej odległości od zamku. Potrzeba zapewnienia oglądu zamku obiektu stanowiącego ogromną atrakcję krajobrazową przesądza o ko- nieczności prowadzenia działań mających na celu uzyskanie i utrzymanie właściwego otoczenia zabytku. Ze względu na wyżej wymienione walory – wskazuje się na potrzebę utworzenia Parku Kulturowego na terenie miejscowości Besiekiery. Besiekiery znajdują się na terenie Piastowskiego Parku Kulturowego, który zawiera Besiekiery i układ przestrzenny Grabowa. 1. Święto Palanta Mecz rozgrywany jest corocznie, na rynku w Grabowie we wtorek po świętach Wielkiej Nocy. Poprzedza go msza w kościele, uroczysty przemarsz ulicami Grabowa i pasowanie na nowych członków Klubu Palanta. Obchodom Dnia Palanta towarzyszą występy artystyczne, okolicznościowe pikniki i spotkania. W gminie tradycje związane z grą w palanta kultywowane są od XV-XVI w. 2. Dzień Cebulowy Historia Dnia Cebulowego sięga 1994 roku. Z inicjatywy Pani Ewy Kwapich Dyrektora Ośrodka Doradz- twa Rolniczego w Kościelcu oraz Pana Jana Sołtysiewicza Prezesa Spółdzielni Ogrodniczej w Grabowie utwo- rzono Związek Producentów Cebuli z siedzibą w Grabowie. Uwieńczeniem utworzenia Związku było ustanowienie i zorganizowanie Dnia Cebulowego w Grabowie na terenie Spółdzielni. Do roku 1998 organizatorami Dnia był ODR w Kościelcu oraz Spółdzielnia Ogrodnicza w Grabowie. Od 1999 roku głównym organizatorem jest Gmina Grabów oraz Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach. Zmieniono również miejsce imprezy na Stadion LKS z uwagi na lepsze warunki organiza- cyjne i wystawiennicze. Impreza ma charakter wystawienniczo-naukowy. Organizowane są szkolenia i konsultacje z zakresu nowoczesnych technik uprawy i przechowywania cebuli prowadzone przez naukowców z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. W części wystawienniczej udział biorą firmy zajmujące się zaopatrzeniem rolników w nasiona, środki ochrony roślin, maszyny do uprawy, siewu, zbioru i przygotowania do sprzedaży cebuli i innych warzyw. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że na terenie Gminy została wyhodowana nowa odmiana cebuli pod nazwą Grabowska przez Pana Eugeniusza Żurańskiego. Odmiana wysoko oceniana przez rolników z uwagi na swoje walory hodowlane, tj. kształt, bardzo dobra plenność, wysoka tolerancyjność na mączniaka oraz wyrów- nanie wielkości cebul w plonie. Plany zagospodarowania przestrzennego Gminy Grabów: 1) uchwała nr XXXII/233/14 Rady Gminy Grabów z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów dla obszaru wsi Kadzidłowa; Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 23 – Poz. 1058

2) uchwała nr XXXII/235/14 Rady Gminy Grabów z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów dla obszaru wsi Chorki, Golbice; 3) uchwała nr XXXII/232/14 Rady Gminy Grabów z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów, dla części obszaru wsi Bowętów; 4) uchwała nr XXXII/234/14 Rady Gminy Grabów z dnia 24 czerwca 2014 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów – dla obszaru wsi Jaworów; 5) uchwała nr XXIII/164/2013 Rady Gminy Grabów z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów dla obszaru wsi Bowętów; 6) uchwała nr XXIII/165/2013 Rady Gminy Grabów z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie uchwalenia zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów dla obszaru wsi Sławęcin; 7) uchwała nr XXXIX/214/10 Rady Gminy Grabów z dnia 12 lipca 2010 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów dla działek nr ew. 140/6, 140/5, 140/4, 140/14, 140/15 położonych w obrębie geodezyjnym Grabów Wieś; 8) uchwała nr XII/80/03 Rady Gminy Grabów z dnia 30 grudnia 2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów:

UCHWAŁA NR XII/80/03 RADY GMINY GRABÓW

z dnia 30 grudnia 2003 r.

w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Grabów

Dla obszaru opracowania ustala się: W zakresie ochrony środowiska przyrodniczego: a) obowiązek pozostawienia wzdłuż rzek i rowów melioracyjnych terenów otwartych w postaci trwałych użytków zielonych (oznaczonych symbolem RZ), lasów (oznaczonych symbolem Ls), z zakazem zabudowy oraz w sposób umożliwiający realizację obiektów małej retencji wodnej i polderów zalewowych na terenach użytków zielonych, b) zakaz zabudowy na terenach obniżeń dolinnych rzek i cieków, w tym na obszarze doliny rzeki Ner, c) dopuszcza się lokalizację na rzece Rgilówce progów lub innych urządzeń retencjonujących wodę, d) obowiązek zachowania istniejących rowów melioracyjnych pełniących funkcję odbiorników wód opa- dowych oraz pozostawienie pasa szerokości 3-5 m po obu stronach od granicy rowu bez możliwości na- niesień trwałych, umożliwiającego jego konserwację i modernizację, e) na terenach należących do obszaru chronionego krajobrazu plan ustala następujące zasady zagospodarowania: - zakaz lokalizowania, budowy nowych i rozbudowy starych obiektów, - zakaz osuszania mokradeł, torfowisk i oczek wodnych na terenach leśnych i użytków zielonych, - obowiązek ochrony przed wycinką istniejących zadrzewień śródpolnych i przydrożnych, - dopuszcza się adaptację istniejących dróg dojazdowych na drogi o nawierzchni naturalnej lub żwirowej niezbędnych dla obsługi pól i dla celów gospodarczych, a także na potrzeby realizacji szlaków turystycznych i ciągów pieszo-rowerowych, f) w zakresie ochrony wód podziemnych (na terenach położonych w obszarze ochrony wód podziemnych oraz w odległości do 100,0 m od granicy istniejących i ustalonych planem ujęć wody dla celów komunalnych), Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 24 – Poz. 1058

- obowiązek ochrony wód podziemnych przed przenikaniem zanieczyszczeń z powierzchni ziemi poprzez zakaz lokalizacji na tych terenach, lokalnych i przydomowych oczyszczalni ścieków opartych na tech- nologiach rozsączkowywania ścieków, wpływających na pogorszenie stanu wód podziemnych, g) w zakresie granic zasięgu wód powodziowych plan ustala zakaz zabudowy oraz inne zakazy wynikające z obowiązujących przepisów szczególnych. Rozpoznane złoża soli i ewentualnie ich późniejsza eksploatacja nie skutkują ograniczeniami w zakresie urbanizacji czy użytkowania rolniczego i leśnego terenów. W zakresie ochrony środowiska kulturowego: a) stanowisk archeologicznych: - dla terenów objętych strefą ochrony stanowiska archeologicznego przed przystąpieniem do wykonywania prac ziemnych związanych z zabudową i zagospodarowaniem terenu oraz zalesieniem wymagane jest uzyskanie zgody Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W sytuacji stwierdzenia lokalizacji stanowiska archeologicznego w obszarze objętym strefą ochrony wymagane jest wykonanie archeologicznych badań ratowniczych, - dla terenów stanowisk archeologicznych przystąpienie do wykonywania prac ziemnych związanych z zabudową i zagospodarowaniem terenu uwarunkowane jest wykonaniem archeologicznych badań ratowniczych uzgodnionych z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, - w przypadku ustalenia nowych stanowisk (stref) archeologicznych w okresie obowiązywania niniejszego planu, wykonywanie wszelkich prac ziemnych możliwe po uzyskaniu zgody służb ochrony zabytków, b) obszarów zawierających obiekty i tereny wpisane do rejestrów zabytków, tj.: - Besiekiery - ruiny zamku, - Byszew - zespół dworsko-parkowy, - Grabów - kościół p.w. św. Stanisława biskupa i męczennika, - Jastrzębia - zespół pałacowo-parkowy, - Nowa Sobótka - zespół kościoła Mariawitów, - Pieczew - kościół p.w. św. Rozalii, - Smolice - zespół dworsko-parkowy, - Srebrna - zespół dworsko-parkowy, - Stara Sobótka - kościół p.w. św. Mateusza. Obowiązuje strefa ścisłej ochrony konserwatorskiej: - wszelkie prace związane z adaptowaniem budynków i terenów wymagają zgody Wojewódzkiego Kon- serwatora Zabytków, - obowiązek rewitalizacji zabudowy i parków, - nieprzekraczalna linia zabudowy 25,0 m od strefy ochrony konserwatorskiej parków, - zakaz podziałów wtórnych nieruchomości, c) obszarów zawierających obiekty i tereny objęte ewidencją konserwatorską: - wszelkie prace związane z adaptowaniem obiektów będących w ewidencji wymagają zgody służb ochrony zabytków, - wszelkie prace związane z adaptowaniem i budową nowych budynków w obszarze ochrony konserwatorskiej mogą być prowadzone w uzgodnieniu ze służbami ochrony zabytków, d) stref ekspozycji obiektu zabytkowego wpisanego do rejestru zabytków: - realizacja nowej zabudowy w gabarytach nie zakłócających widoku chronionego obiektu, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 25 – Poz. 1058

- dla innych niż dotychczasowe formy użytkowania ustala się obowiązek uzgodnień ze służbami ochrony dóbr kultury, e) terenów objętych strefą konserwatorskiej ochrony i zachowania historycznego układu przestrzennego centrum wsi Grabów: - lokalizację budownictwa pierzejowego, - dopuszcza się uzupełnienie linii regulacyjnej ulicy zielenią wysoką zimozieloną, - objęcie zabudowy procesem rewaloryzacji w zakresie zależnym od rodzaju zachowanych wartości, - wszelkie prace związane z rozbudową, przebudową, modernizacją, rozbiórką budynków oraz inwesty- cjami na tych terenach mogą być prowadzone tylko po uzgodnieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków oraz szczegółowym zaewidencjonowaniu obiektów w ich stanie istniejącym. 5.2. Charakterystyka zasobów oraz analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy Większość wsi znajdujących się na terenie gminy Grabów została opisana w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wydanego pod redakcją Bronisława Chlebowskiego, War- szawa, 1895 r. Besiekiery lub Biesiekiery, kol., pow. łęczycki, gm. i par. Grabów. Besiekiery należały dawniej do dóbr Grabów, następnie zostały rozkolonizowane. W 1859 r. było tam 19 domów, 113 mieszkańców. Obszar ogólny gruntów wynosił 1134 m. Już wówczas zamek otoczony fosą znajdował się w ruinie. Budynek miał 55 arszy- nów, 30 szerokości a wysokości 20. Baszta na planie kwadratu miała po 15 arszynów, a wysokości 35; grubość murów około 4 łokci. Pod zamkiem znajdowały się piwnice. W XV w. zamek należał do rodziny Sokołow- skich, z których Wawrzyniec, wojewoda łęczycki, około roku 1500 wystawił niewielki lecz obronny zameczek. W 1597 r. nabył go wraz ze wsią kardynał Andrzej Batory, synowiec króla Stefana i oddał następnie za swoją synowicą, Jerzemu Rakoczemu, który nie mieszkał w nim lecz oddawał w dzierżawę. W pierwszej połowie XVII w. jeden z takich dzierżawców, Jan Szymon Szczawiński, starosta łęczycki nabywszy na własność upadły zamek, w r. 1653 podźwignął go i wyrestaurował, na pamiątkę czego wszystkie w nim odrzewia ozdobił ro- dzinnym herbem Prawdzic. Po jego śmierci zamek sprzedano i spłacono dłużników. Zamek nabył, szlachcic herbu Ogończyk, który zostawił po sobie ślady w cyfrach, godłach i niezdarnych malowidłach alfresco treści religijnej. Po nim był w posiadaniu Gajewskich, którzy obniżyli zamek o jedno piętro. Od 1800 r. zamek prze- stał być mieszkalnym, a nowy dziedzic Kretkowski wykorzystywał budynek gospodarczo. Była to wówczas niewielka budowla na kępie oblanej dookoła wodą. Na czele jego wznosiła się wieża, od spodu czworokątna, a od góry ośmiokątna, ze spiczastym daszkiem, przez którą na dziedziniec brama prowadziła. Z pierwotnej architektury zamku zachowały się tylko sklepienia gotyckie w dwóch dolnych pokojach. Pozostałe ściany od- nosiły się do czasów restauracji obiektu przez Szczawińskiego, który wszędzie gdzie tylko było miejsce umieszczał swoje herby. Dwie tablice marmurowe, nad bramą i nad drzwiami wejściowymi zawierają historię zamku po łacinie. Besk Stary i Nowy - wsie w powiecie łęczyckim. Gmina i parafia Grabów. W 1827 r. było tam 9 domów i 106 mieszkańców. Borucice - wieś w powiecie łęczyckim, gmina Grabów, parafia Siedlec. Wg Słownika geograficznego Kró- lestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich zapisano „Kto wie czy ów legendarny Boruta, dyabeł łęczycki, nie był założycielem lub posiadaczem tej wsi, jakto wskazuje nazwisko znaczące tyle co: potomkowie Boruty, t.j. siedziba potomków Boruty”. Budki - wieś w powiecie łęczyckim. Gmina i parafia w Grabowie. W 1827 r. było tu 7 domów i 68 miesz- kańców. Byszew - wieś w powiecie łęczyckim, gmina i parafia Grabów. W 1895 r. miała 1099 mórg ziemi i 33 domy. W 1827 r. domów było jedenaście i zamieszkiwało je 130 mieszkańców. Celinów - wieś w powiecie łęczyckim. Gmina i parafia Grabów. Chorki - wieś w powiecie łęczyckim, gm. Grabów, parafia Siedlec. W 1827 r. było tu 7 domów i 42 mieszkańców. Folwark z wsią oddalony był od Kalisza 85 wiorst, od Łęczycy 11, a od Grabowa 4 od rzeki Warty 24. Nabyte w r. 1877 za rs. 13.500. Powierzchnia ogólna miała 352 morgi: grunty orne i ogrody - 297 mórg, łąki 17 mórg, las - 16 mórg, 15 mórg placów i nieużytków. Były 3 budynki murowane i 7 drewnianych. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 26 – Poz. 1058

Zajmują się pokłady marglu. Folwark ten powstał z odłączenia od dóbr Golbice. Chor dawne imię, od którego może pochodzić nazwa miejscowości. Golbice - wieś i folwark w powiecie łęczyckim, gmina Grabów, parafia Siedlec. Powierzchnia folwarku z wsią wynosiła 296 mórg, były tam 3 budynki murowane i 4 drewniane. Wieś Golbice liczyła 9 osadników i 12 mórg. Goszczędza - wieś i folwark w powiecie łęczyckim, gmina Grabów, parafia Pieczew. W 1827 r. było tu 6 domów i 89 mieszkańców. Folwark stanowił własność E. Jezierskiego. Grabów - osada w 1895 r., przedtem miasteczko i folwark w powiecie łęczyckim. Gmina i parafia w Gra- bowie w pobliżu rzeki Ner oraz odległości 2 mil od Łęczycy. Posiada kościół parafialny murowany, wystawio- ny w 1838 roku, erygowany w 1764 r. przez dziedzica Mar. Karśnickiego. Miasto zostało założone prawdopodobnie na początku bieżącego stulecia (1800 r.), lecz z powodu braku warunków nie rozwinęło się. W 1827 r. było tu 47 domów i 575 mieszkańców. W 1861 r. było 60 domów, 852 mieszkańców, w tym 496 Żydów. W 1895 r. było 49 domów, 905 mieszkańców. Folwark w Grabowie posiadał wielką gorzelnię. Parafia Grabów dek. łęczyckiego, dawniej kłodawskiego liczyła 4103 parafian. Nazwa miejscowości Grabów ma swój źródło- słów od formy dawnego przezwiska Grab, Grabek, Grabiec, Grabisz czy Grabian. Janów - wieś w powiecie łęczyckim, gmina i parafia Grabów oddalona od Łęczycy 21 wiorst liczyła 20 domów i 124 mieszkańców. W 1827 r. było tu 14 domów i 86 mieszkańców. Jamy - kolonia w powiecie łęczyckim, gm. Sobótka, parafia Grabów, odległość od Łęczycy 21, 5 wiorst, 3 domy i 29 mieszkańców. Kępina - wieś w powiecie łęczyckim, gm. Sobótka, parafia Grabów. W 1827 r. było tu 7 domów i 50 mieszkańców. W 1895 r. było 5 domów i 50 mieszkańców. 120 mórg gruntu lekkiego żytniego. Mieszkańcy byli przeważnie wyznania ewangelicko-augsburskiego. Kliny - kolonia w powiecie łęczyckim, gmina i parafia Grabów. Należała do wsi Sławęcin. Kotowice - kolonia nad rzeką Ner, pow. łęczycki, gmina i parafia Grabów odległość od Łęczycy 18 wiorst. W 1895 r. było tu 5 domów i 51 mieszkańców. Olszewa - kolonia w powiecie łęczyckim, gm. Sobótka, parafia Grabów, odległość od Łęczycy 16 wiorst, miała 6 domów i 69 mieszkańców. Potrzasków - wieś i folwark w powiecie łęczyckim, gm. Mazew, parafia Grabów. Odległość od Łęczycy 10 w. Leży przy trakcie z Łęczycy do Kłodawy. Wieś ma 9 domów, 91 mieszkańców. Folwark liczy 5 domów i 24 mieszkańców. W 1886 r. folwark miał powierzchnię 506 mórg gruntów ornych, 475 mórg ogrodów, 2 morgi łąk, 7 mórg pastwisk, 22 morgi nieużytków. Budynków murowanych było 8 natomiast drewnianych 2. Wg reg. pob. pow. łęczyckiego z r. 1576 wieś Potrzaskowo, w par. Słabosewo (?), należąca w części do Stani- sława Sokołowskiego miała 6 łanów, 1 zagrodę i 8 osadników. Piaski - wieś i folwark nad rzeką Ner, powiat łęczycki, gmina i parafia Grabów. Odległość od Łęczycy 15 wiorst. Wieś miała 6 domów i 54 mieszkańców. Folwark liczył 4 domy i 69 mieszkańców. Według Lib. Ben. Łask. istniał tam kiedyś odrębny dwór szlachecki z rolą, który dawał dziesięcinę do Grabowa, podczas gdy kmiecie dawali kolonii uniejowskiej. Wg reg. pobor. pow. Łęczyckiego z 1576 r. wieś stanowiła własność, Stanisława syna Michała Byszewskiego i miała 2 łany. Część Jakuba Piaseckiego wynosiła 3,5 łana. W 1895 r. folwark liczył 662 morgi gruntów ornych, 358 mórg ogrodów, 149 mórg łąk, 41 mórg pastwisk, 51 mórg lasu, 63 morgi nieużytków. Było 5 budynków murowanych i 5 drewnianych. Płodozmian 8 -polowy. Pusta Wieś - kolonia pod Lisią Górą, powiat łęczycki, gmina i parafia Grabów. Odległość od Łęczycy 16 wiorst, liczyła 11 domów i 88 mieszkańców. Rybnik - kolonia w powiecie łęczyckim, gmina i parafia Grabów. Odległość od Łęczycy 18 wiorst. W 1985 r. miała 8 domów i 65 mieszkańców, 163 morgi. W 1827 r. posiadała 1 dom i 4 mieszkańców. Wchodziła w skład dóbr Grabów. Rybnik Biesiekiery, młyn i karczma, powiat łęczycki, gmina i parafia Gra- bów, odległość od Łęczycy 18 wiorst; os. młyn ma 1 dom i 6 mieszkańców. Sławęcin - wieś i folwark w powiecie łęczyckim. Gmina i parafia Grabów. Leży przy błotach zwanych Brodek, posiadała wiatrak. Wieś miała 12 domów i wraz z Kolonią Kliny 181 mieszkańców. Folwark miał Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 27 – Poz. 1058

4 domy i 86 mieszkańców. W 1827 r. było 14 domów i 183 mieszkańców. W 1875 roku folwark Sławęcin miał 824 morgi gruntów ornych i 568 mórg ogrodów, 103 morgi łąk, 107 mórg pastwisk, 33 morgi lasów, 13 mórg nieużytków. Było 7 budynków murowanych i 7 drewnianych. Płodozmian 13-polowy. Na obszarze wsi w maju 1880 r. odkryto ciekawe cmentarzysko, w którym spotykano szkielety naprzemiennie z urnami z pochówkami ciałopalnymi. Widocznie pochodziło z okresu gdy obyczaj chrześcijański odniósł przewagę nad obrzędami pogańskimi. Poszukiwania prowadził prof. Pawiński. Wg reg. pob. pow. łęczyckiego z r. 1576 wieś stanowiła własność Władysława Grodzyńskiego, miała 8 łanów, 2 zagrodników, karczmę, 10 osadników. Mikołaj Sła- węcki miał tu 3 ćwierci. Na początku XVI w. łany kmiecie dają dziesięcinę kolegiacie w Uniejowie, dworskie zaś plebanowi w Sławoszewie. Smolice w XVI w. Szmolnycze, wieś, folwark, kolonia w powiecie łęczyckim, gm. i parafia Grabów odda- lone od Łęczycy 10 w. W 1985 r. wieś miała 20 domów i 106 mieszkańców. Folwark liczył 5 domów, 67 mieszkańców, kolonia 2 domy i 15 mieszkańców. W 1827 r. było 19 domów i 134 mieszkańców. W 1885 r. folwark miał 488 mórg gruntów ornych i 346 mórg ogrodów, 27 mórg łąk, 12 mórg pastwisk, 84 morgi lasu i 19 mórg nieużytków. Były 3 budynki murowane i 9 drewnianych. Płodozmian 8-polowy, a las pozostawał nieurządzony. Wieś Smolice liczyła 23 os. i zajmowała teren 52 mórg. Na początku XVI w. pewne role folwarczne dawały dziesięcinę do Lubstowa, inne role folwarczne dawały dziesięcinę plebanowi w Grabowie, kmiecie zaś łany kolonii uniejowskiej. Według reg. pob. pow. łęczyckiego z roku 1576 Bernard Jarochowski miał tu 3 łany, 2 zagrody, 2 zagrody puste, 1 rzeźnika i 5 osad. Część Tymińskich 1 łan. Część Sebastyana Jarochowskiego to 1 łan, 1 zagroda i 3 osad. Jan Mrożek posiadał młyn o 2 kołach, 2 osad. Jan Nagórski Stary mial 1,5 łana, 1 rzemieślnika. Bernard Jarochowski miał 3 łany, 1 zagrodę, 4 osad. Albert Borowski miał 1,2 łana, 2 osad. Dorota Rożniatowska, wdowa po Rochu Bielawskim miała 1 łan, 1 zagrodę, karczmę pustą i 3 osad. Teofilki - kolonia nad rzeką Ner w powiecie łęczyckim. Gmina i parafia Grabów, odległość od Łęczycy 14 wiorst. Kolonia miała 13 domów i 112 mieszkańców była rozległa na 98 mórg. Os. karczma ma 1 dom i 6 mieszkańców. Wchodziła w skład dóbr Nagórki. Żaczki - kolonia i folwark w powiecie w powiecie łęczyckim. Gmina i parafia Grabów. Odległość od Łę- czycy 13 wiorst. Kolonia liczyła 3 domy i 22 mieszkańców. Folwark liczył 2 domy i 27 mieszkańców. W 1827 r. było 5 domów i 51 mieszkańców. W 1874 r. folwark zajmował powierzchnię 190 mórg gruntów ornych, 180 mórg ogrodów, 1 morgę pastwisk, 9 mórg nieużytków, 4 budynki murowane i 1 drewniany. Wieś liczyła 4 osady na 4 morgach ziemi. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków. Besiekiery – zamek wzniósł wojewoda łęczycki Wawrzyniec Skokołowski na siedzibę rycerską w końcu XV wieku. Przebudowany został w 1597 przez kardynała Andrzeja Batorego, a następnie w 1655 roku przez Jana Szczawińskiego, starosta łęczycki, którego herb Prawdzic zachował się na kartuszu. W XVIII wieku zamek należał do Gajewskich, którzy obniżyli budynek o jedno piętro. Opuszczony po 1800 roku popadał z wolna w ruinę. Ruiny zamku położone są na nizinnym terenie, otoczone regularnym zary- sem pierwotnej fosy. Zamek został zbudowany z cegły na planie prostokąta. Wjazd prowadził od południa przez most i wieżę bramną wysuniętą przed mury obwodowe. Według pomiarów dokonanych w XIX wieku był tu most zwodzony. Na dziedzińcu przy bramie znajdowały się budynki mieszkalne i usługowe. W przyziemiu murów obwodowych znajdowały się strzelnice. (Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, archiwum WKZ).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 28 – Poz. 1058

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 29 – Poz. 1058

Byszew - Obiekt powstał w latach 70 - tych XIX wieku. Prawdopodobnie został postawiony przez Jezior- skiego, który był właścicielem folwarku. W końcu XIX wieku majątek w Byszewie należał do Jeziorskiego. Rodzina Jeziorskich właścicielami była do II wojny światowej, tj. 1939 roku. Ostatnim właścicielem w Bysze- wie był Edward Jeziorski. Po wojnie cały majątek przeszedł na własność PFZ. Obecnie właścicielem jest osoba prywatna. W chwili obecnej dwór jest remontowany a park rewaloryzowany. Posiadłość położona jest po wschodniej stronie drogi biegnącej w kierunku północnym do Grabowa, na po- łudnie dochodzi do drogi idącej na wschód do Witoni, na południowy - zachód do Kupimina. Budynki usytu- owane są w południowo-wschodniej części wsi. Dwór został zbudowany w 2 połowie XIX wieku, nawiązuje do stylu romantycznego. Dwór zlokalizowany jest w odległości około 100 m na wschód od drogi Zbylczyce - Lisice/Świnice Warckie - Grabów w otoczeniu znajdują się pozostałości parku dworskiego, w którym dominują stare kasztanowce. Teren parku od strony drogi zamknięty jest murem z cegły i kamienia, przy bramie znajduje się budynek z tego samego okresu co dwór służący pierwotnie prawdopodobnie jako stróżówka, druga brama była od wschodu, obecnie jej nie ma, jest tylko dróżka do dworu. Dwór został zbudowany na planie wydłużonego prostokąta jest to budynek wolnosto- jący, parterowy z piętrowym ryzalitem no osi poprzecznej od południa i północy, do ryzalitu od wschodu po stronie południowej przylega kwadratowa w planie trzykondygnacyjna wieża zamknięta górą krenelażem, po stronie południowej piętrowa część ryzalitu cofnięta w głąb budynku, na części parterowej nad wejściem znajduje się taras. (A. Olszewski, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 1982 r., archiwum WKZ). Oficyna położona jest bezpośrednio przy drodze Grabów - Byszew z głównym wejściem od strony północ- nej (ściana szczytowa). Do elewacji północnej przylega mur z czerwonej cegły - część dawnego ogrodzenia posiadłości, biegnący w kierunku północnym ok 100 m . W kierunku wschodnim znajduje się dwór odległy ok. 200 m. (M. Gres, G. Myszkorowska, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 1988 r., archiwum WKZ). Park w stylu krajobrazowym angielskim, który charakteryzują swobodne grupy drzew, oparto głównie na jesionach, lipach, kasztanowcach, grabach, wiązach, dębach, rozległe polany, samotniki sędziwych drzew i system wodny o naturalnych liniach brzegowych bezodpływowy. Część drzew szkieletowego układu przestrzennego zachowała się. Zachowała się główna aleja przechodząca przez park od głównej bramy od zachodu przed dwór i dalej do wschodniej bramy (obecnie tylko wejście). Możliwa do odtworzenia jest oś widokowa Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 30 – Poz. 1058 biegnąca od dworu na północ przez szeroką aleję obecnie zarośniętą na dawny mostek łączący dwa rozległe stawy obecnie tylko zwężenie stawów w tym miejscu i pobliskie łąki, pola zabudowania i lasy. Układ alejek spacerowych przy widokowym kompleksie wodnym nie jest czytelny. Z elementów regularnych można wyli- czyć rząd kasztanowców ograniczających oś widokową po jej zachodniej stronie, drugi rząd kasztanowców wzdłuż zachodniego parkanu, oraz fragment szpaleru grabowego strzyżonego dawniej, ograniczającego naturalne linie polany parkowej i niebiegnącego po prostej. Do dzisiejszych elementów układów komunikacyjnych można zaliczyć ścieżkę biegnącą przez polanę z dworu w kierunku północno - zachodnim do szosy. (S. Kwie- ciński, Ewidencja parku dworskiego w Byszewie, 1980 r., archiwum WKZ).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 31 – Poz. 1058

Grabów - Parafia erygowana przez arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca w XV wieku. Poprzedni kościół p.w. Wszystkich Świętych został spalony w 1760 roku. Następny z fundacji Mariana Kraśnickiego, właściciela Gra- bowa został rozebrany w 1838 roku. Obecny wzniesiony w 1838 roku w stylu neoklasycznym i konsekrowany przez sufragana włocławskiego Józefa Goldmana. Kościół wzniesiony w 1838 roku jest jednonawowy, zbudowany na planie prostokąta, murowany, otynkowany. Wejście znajduje się od strony północnej, prezbiterium od południowej. Dach dwuspadowy kryty blachą. W elewacji frontowej portyk w formie płaskiego ryzalitu, w którym umieszczono kwadratową wieżę z krzy- żem, krytą dachem namiotowym. (A. Olszewski, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 1991 r., archiwum WKZ).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 32 – Poz. 1058

Jastrzębia - miejscowość położona jest w kierunku północno - zachodnim od Grabowa przy drodze lokalnej Grabów - Kadzidłowo prowadzącej do szosy do Kłodawy. Spichlerz wolnostojący znajduję się w połu- Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 33 – Poz. 1058 dniowej stronie wsi, w polu, ok. 150 m od drogi, na zakręcie. Budynek zbudowany jest na rzucie prostokąta jednoprzestrzenny, podzielony na dwie części ścianką działową. Spichlerz należy do dawnego zespołu folwarcznego założenia dworskiego. Rozkwit majątku przypada na lata osiemdziesiąte XIX w. W tym czasie został założony park krajobrazowy, postawiony nowy, murowany dwór, obory i spichlerze. W okresie międzywojennym powiększony został park i postawiono dalsze budynki gospodarcze. W czasie II wojny światowej majątek przejął Niemiec Tucholka. Po wojnie dwór przeszedł w ręce SKR Grabów - mieszkania kwaterunkowe dla wielu rodzin. Po 1945 roku spichlerz został zaadoptowa- ny na mieszkalny. Obecnie stan budynku jest zły. (H. Lisińska, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 2004 r., archiwum WKZ).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 34 – Poz. 1058

Nowa Sobótka - Kościół Mariawitów p.w. św. Rocha i św. Mateusza. Kościół w stylu neogotyckim wzniesiony 1906 roku. Wieś położona przy drodze Łęczyca - Sobótka Stara - Sobótka Nowa - Krośniewice. Obiekt położony w zachodniej części wsi przy polnej drodze odchodzącej od asfaltowego traktu Stara Sobótka - Nowa Sobótka w bezpośredniej bliskości cmentarza. Kościół - ceglany, nietynkowany, wątek cegieł w układzie pol- skim. Sklepienie kolebkowe na ostrołukowych gurtach w nawie głównej. Nawy boczne kryte stropem. Dachy dwuspadowe, kryte blachą ocynkowaną. W połaciach dachowych nachylonych pod ostrym kątem znajdują się świetliki. Otwory okienne i drzwiowe ostrołukowe ze zwornika i ceglanymi opaskami. Budynek zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, trzynawowy, bazylikowy z transeptem. Na podstawie licowanej kamieniem polnym. Od strony północnej przedsionek z jednobiegowymi schodami prowadzą- cymi do pomieszczeń na piętrze. Z przedsionka wejście do zakrystii. Od strony wschodniej kruchta. Wieża tworząca z elewacją rodzaj westwerku, na planie kwadratu. Hełm w formie ostrosłupa z iglicą i krzyżem. Po obu stronach wieży nisze. Fasadę flankują szkarpy zakończone wieżyczkami ze stożkowymi hełmami. Bryła niejednorodna, w części dwukondygnacyjna. Wieża w środku elewacji frontowej. (W. Sawicki, Karta Ewiden- cyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 1991 r., archiwum WKZ). Plebanię w stylu neogotyckim wzniesiono w 1905 roku. Budynek wzniesiony na planie prostokąta z sienią na osi, na przestrzał. Dwutraktowy, z silnie wysuniętym ryzalitem gankowo-balkonowym od frontu. Bryła budynku dwukondygnacyjna, niepodpiwniczona. Kryta dachem 4-spadowym. W dachu elewacji bocznej po dwie facjaty. W elewacji ogrodowej i frontowej jedna. Facjaty kryte daszkami dwuspadowymi, z wyciętymi ząbkami w okapie. (W. Sawicki, A. Olszewski, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 2000 r., archiwum WKZ).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 35 – Poz. 1058

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 36 – Poz. 1058

Pieczew – kościół parafialny p.w. św. Rozalii. Konsekrowany w 1747 roku przez prymasa Krzysztofa Szembeka. W wieku XIX dobudowano fragment nawy. Kościół drewniany wykonany pionowym deskowaniem i wzmocniony lisicami, jednonawowy, orientowa- ny, z węższym i niższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, kryty dachem dwuspadowym. Wejście do ko- ścioła ocienione okapem i ozdobione stylizowanym ornamentem lambrekinowym. Na styku nawy i prezbiterium latarnia na planie prostokąta kryta dachem namiotowym z bocznym hełmem stożkowym z kulą i krzyżem. Do nawy od strony południowej przylega kruchta kryta dachem dwuspadowym, od strony północnej zakrystia. (W. Sawicki, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 1991 r., archiwum WKZ).

Smolice – Autor jak i pierwsi właściciele nie są znani. Dwór w stylu klasycyzującym z II połowy XIX w. Ostatnimi właścicielami przed wojną była rodzina Zieleniewskich rezydowała tu do II wojny światowej, po Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 37 – Poz. 1058 czym dwór i park przeszedł w ręce Niemców, a po wojnie w 1945 r. stanowił on własność Państwowego Fun- duszu Ziemi. Po 1989 przeszedł na własność gminy. Częściowo zasiedlony popada w ruinę. Południowo- wschodnia część dworu zniszczona - zawalona. W 1910 r. pobudowano przy głównej bramie od zachodu oficynę - mieszkanie dla ogrodnika i rządcy. Ogrodzenie parku stanowiła wtedy siatka, a przed II wojną światową Karol Zieleniewski ogrodził park parka- nem z cegły i kamienia. Budynek położony jest w parku, w jego północno-wschodniej części, na zakręcie drogi lokalnej do Grabo- wa. Budynek zbudowany na rzucie prostokąta dwutraktowy z głębokim ryzalitem od zachodu. Bryła zwarta jednokondygnacyjna z dwukondygnacyjnymi ryzalitami, podpiwniczona z nieużytkowym poddaszem, kryta dachem dwuspadowym, od strony elewacji północno-zachodniej ozdobiony z obu stron gankami kolumnowymi. Zasadnicze wejście do dworu prowadzi od strony zachodniej kolumnowym portykiem, drugie wejście znajduje się od wschodu pod zwieńczeniem trójkątnym. Dwór obecnie jest bardzo zniszczony i wymaga pilnego remontu. Za dworem po stronie północnej znajduje się niewielki staw, za nim nieco większy staw. Stawy są bezodpływowe zanieczyszczone. Sad założony po 1945 r., drzewa stare przeważnie jabłonie. Zespół folwarczny usytuowany jest przy drodze lokalnej biegnącej na południe do asfaltowej szosy prowa- dzącej na zachód do Kupinina, na wschód do Błonie - Parcela. Zespół znajduje się w zachodniej części wsi w odległości ok 200 m. od jej zabudowania. Od strony północnej i południowej rozciągają się pola. Od strony wschodniej za dworem znajduje się park ok. 2,5 ha. (M. Gres, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 1988 r. archiwum WKZ, H. Lisińska, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownic- twa, 2003 r., archiwum WKZ, S. Kwieciński, Ewidencja parku dworskiego w Smolicach, 1980 r., archiwum WKZ). Park powstał prawdopodobnie pod koniec XIX w., w stylu krajobrazowym (angielskim). Jego założenie oparto głównie na gatunkach pochodzenia rodzimego. Większość drzew szkieletowego układu przestrzennego zachowała się. Dominuje tu świerk, jesion, klon srebrzystolistny, robinia akacjowa i kasztanowiec. Aktualnie park jest praktycznie nie ogrodzony. Obecnie główne wejście do parku prowadzi z drogi od wschodu, gdzie dawniej była furtka wejściowa. Z pierwotnego układu komunikacyjnego zachowała się aleja, stanowiąca oś widokową na rozległe pola, prowadząca od dworu w kierunku wschodnim do dawnej furtki wejściowej, obecnie głównego wejścia do parku. Druga oś widokowa prowadzi w kierunku zachodnim przez dawną główną bramę, na pola i las. Wzdłuż parkanu biegły dawniej alejki spacerowe. Obecnie czytelna jest tylko taka alejka na odcinku południowym od dworu. Kompozycja widokowa ma dwie osie, wschodnią i zachodnią, wybiegające od dworu poprzez grupy starodrzewu parkowego i bramy na pobliskie pola i lasy. Kompozycja ta ma zasięg 1 km od parku. (S. Kwieciński, Ewidencja parku dworskiego w Smolicach, 1980 r., archiwum WKZ).

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 38 – Poz. 1058

Srebrna - dwór w stylu klasycyzującym z II połowy XIX w., w tym samym czasie powstaje park i folwark. Prawdopodobnie w wyniku zabiegów inwestycyjnych Jana Stępowskiego. Projektant ani pierwsi właściciele nie są znani. Ostatnim właścicielem przed wojną był H. Modliński. Po wojnie należał do PGR. Mieściła się w nim dyrekcja PGR Hodowli Buraka Cukrowego, Stacja Hodowli Roślin w Chodowie Oddział. Srebrna. Po likwidacji PGR przeszedł na własność Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Budynek położony w parku, graniczy od zachodu z zabudowaniami gospodarczymi dawny PGR, od półno- cy z drogą lokalną w Srebrnej. Od strony zachodniej podjazd z okrągłym gazonem, od wschodu park. Budynek zbudowany jest na rzucie prostokąta, dwutraktowy z wejściem od zachodu do sieni z klatką scho- dową. Od strony południowej pięcioboczny wykusz. Obiekt jest murowany z cegły ceramicznej, obustronnie tynkowany, stropy drewniane belkowe, więźba dachowa drewniana konstrukcji krokwiowo-jętkowej, dach kryty papą, podłoga z desek na legarach, okna drewniane prostokątne skrzyniowe typu polskiego dwuskrzy- dłowe, sześciopolowe, jednoskrzydłowe z wywietrznikiem, drzwi zewnętrzne prostokątne, drewniane, oścież- nicowo-płycinowe, dwuskrzydłowe, przeszklone i płycinowe, pełne. Do piwnicy drzwi metalowe. Bryła zwarta jednokondygnacyjna, podpiwniczona z częściowo mieszkalnym poddaszem kryta dachem dwuspadowym. Budynek jest murowany, otynkowany. Na osi poprzecznej od strony zachodniej ozdobiony ryzalitem. Zespół usytuowany jest przy drodze lokalnej prowadzącej w kierunku południowym do Grabowa ok. 3 km, we wschodniej części wsi w odległości ok. 300 m od jej zabudowań. Centrum założenia stanowi dwór zwróco- ny fasadą w kierunku zachodnim z otaczającym go parkiem. Od strony zachodniej umieszczono zabudowania folwarku. (M. Gres, G. Myszkorowska, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 1988 r. archiwum WKZ, H. Lisińska, Karta Ewidencyjna Zabytków Architektury i Budownictwa, 2003 r., archiwum WKZ, A. Konieczna, J. Piotrowski, Założenie parkowo-dworskie w Srebrnej - Ewidencja, 1989 r., archiwum WKZ). Park Główny wjazd do parku usytuowano w części północno-zachodniej złożenia. Droga biegnąc od pół- nocy prowadziła pod dwór, tworząc pętlę zjazdu. Do drogi tej od zachodu przez bramę, prowadzi jak by drugi, dodatkowy wjazd z placu folwarku. Przy określaniu miejsca bramy zadbano, aby nie znajdowała się na osi dworu, utrzymując zasadę podjazdu do dworu strony bocznej elewacji. Zadrzewienie parku jest prawie jednolite. Brak drzew jest tylko w południowo-wschodniej części założenia. Bezpośrednie otoczenie, od wschodu i zachodu dworu również jest wolne od drzew. Komunikacja w parku odbywa się jedynie w obrębie podjazdu przed dworem, uformowanego w kształcie prostokąta oraz w części wschodniej wykorzystując aleję. Zachowany drzewostan pod względem gatunków i wieku jest słabo zróżnicowany. Starsze egzemplarze po- rastają właściwie cały obszar parku. Dominują tu przede wszystkim graby w alejach, ponadto kasztanowce w części zachodniej. W części południowej dominują klony polne oraz robinie akacjowe, znajdują się również nieliczne, lecz bardzo okazałe jesiony wyniosłe, dęby szypułkowe, a także drzewa iglaste. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 39 – Poz. 1058

Układ przestrzenny założenia parkowo-dworskiego w Srebrnej zachowany jest dosyć dobrze. Czytelne są granice parku. Zachowały się główne elementy kompozycyjne zieleni choć w różnym stopniu, w zależności od części parku. (A. Konieczna, J. Piotrowski, Założenie parkowo-dworskie w Srebrnej - Ewidencja, 1989 r., archiwum WKZ).

Stara Sobótka - kościół parafialny p.w. św. Mateusza. Czas powstania kościoła to około 1879 roku. Ko- ściół jest pobudowany w stylu eklektycznym, położony w południowej części wsi przy drodze z Kłodawy do Nowej Sobótki. Otoczony murem, metalową bramą i furtką. Zbudowany na planie prostokąta, zakrystie na planie prostokąta, w środku elewacji wieża na planie kwadratu, jednonawowy, halowy. Dach dwuspadowy kryty blachą. Na wieży ostrosłupowy kryty blachą. Przy prezbiterium dwie zakrystie od wschodu i zachodu na planie prostokąta. Bryła budynku jednokondygnacyjna, niepodpiwniczona. Elewacje frontowa dwukondygnacyjna, boczne 3 - osiowe jednokondygnacyjne. Do elewacji frontowej przy zakrystii zamkniętej ścianą prostą przylegają dwie zakrystie zdobione trójkątnym frontonem ze sterczy- nami. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 40 – Poz. 1058

Wyposażenie kościoła pochodzi głownie z epoki baroku.

5.3. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony Na terenie gminy zabytki chronione są dwiema formami ochrony. Pierwszą jest wpis do rejestru zabytków drugą zaś ochrona w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Rejestr dla zabytków znajdujących się na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabyt- ków. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568, z późniejszymi zm.): Art. 9 1. Do rejestru wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku nieruchomego lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy. 2. W trybie określonym w ust. 1, do rejestru może być również wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a także nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku. 3. Wpis do rejestru historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu budowlanego nie wyłącza możliwości wydania decyzji o wpisie do rejestru wchodzących w skład tych układów lub zespołu zabytków nieruchomych. 4. Wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia się w księdze wieczystej danej nieruchomości na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków, na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku. 5. Decyzja o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru, na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabyt- ków, stanowi podstawę wpisu w katastrze nieruchomości. 6. Na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków informację o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym. 7. Wpisy, o których mowa w ust. 4 i 5, są wolne od opłat. Art. 10. 1. Do rejestru wpisuje się zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków na wniosek właściciela tego zabytku. 2. Wojewódzki konserwator zabytków może wydać z urzędu decyzję o wpisie zabytku ruchomego do rejestru w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za gra- nicę albo wywiezienia za granicę zabytku o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej lub naukowej. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 41 – Poz. 1058

Art. 11. Do rejestru nie wpisuje się zabytku wpisanego do inwentarza muzeum lub wchodzącego w skład narodowego zasobu bibliotecznego. Art. 12. 1. Starosta, w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, może umieszczać na zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru znak informujący o tym, iż zabytek ten podlega ochronie. 2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządze- nia, wzór i wymiary znaku, o którym mowa w ust. 1. 3. Rozporządzenie powinno określić formę graficzną znaku, wyróżniającą się wśród innych znaków, z uwzględnieniem dotychczas używanego wzoru, a także pisemną informację, że dany obiekt jest zabytkiem i podlega ochronie. Art. 13. 1. Zabytek wpisany do rejestru, który uległ zniszczeniu w stopniu powodującym utratę jego warto- ści historycznej, artystycznej lub naukowej albo którego wartość będąca podstawą wydania decyzji o wpisie do rejestru nie została potwierdzona w nowych ustaleniach naukowych, zostaje skreślony z rejestru. 2. Przepis ust. 1 stosuje się do skreślenia z rejestru części zabytku. 3. Z rejestru skreśla się otoczenie zabytku, w przypadku skreślenia z rejestru tego zabytku. 4. Z rejestru skreśla się również zabytek, który: 1) (uchylony); 2) został wpisany do inwentarza muzeum; 3) wszedł w skład narodowego zasobu bibliotecznego. 5. Skreślenie z rejestru następuje na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 6. Postępowanie w sprawie skreślenia zabytku z rejestru wszczyna się z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy. Art. 14. 1. Na podstawie decyzji o skreśleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewódzki konserwator zabytków występuje z wnioskiem o wykreślenie z księgi wieczystej wpisu, o którym mowa w art. 9 ust. 4. 2. Na podstawie decyzji o skreśleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewódzki konserwator zabytków, występuje z wnioskiem o wykreślenie z katastru nieruchomości wpisu, o którym mowa w art. 9 ust. 5. 3. Na wniosek wojewódzkiego konserwatora zabytków informację o skreśleniu zabytku nieruchomego z rejestru ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym. 4. Wykreślenia, o których mowa w ust. 1 i 2, są wolne od opłat. Na podstawie art. 36 ww. pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wymagają nw. prace przy obiektach wpisanych do rejestru zabytków: 1) prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru; 2) wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku; 3) prowadzenie badań konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru; 4) prowadzenie badań architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru; 6) przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru; 7) trwałe przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem ustalonego tradycją wystro- ju wnętrza, w którym zabytek ten się znajduje; 8) dokonywanie podziału zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru; 9) zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania z tego zabytku; 10) umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru urządzeń technicznych, tablic, reklam oraz napisów, z za- strzeżeniem art. 12 ust. 1; Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 42 – Poz. 1058

11) podejmowanie innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub zmiany wyglądu zabytku wpisanego do rejestru. Pozwolenia, o których mowa w ust. 1, mogą określać warunki, które zapobiegną uszkodzeniu lub zniszczeniu zabytku. 4. Wojewódzki konserwator zabytków może uzależnić wydanie pozwolenia na podejmowanie działań, o których mowa w ust. 1 pkt 6, 9 i 11, od przeprowadzenia, na koszt wnioskodawcy, niezbędnych badań konserwatorskich, architektonicznych lub archeologicznych. Egzemplarz dokumentacji badań jest przekazywany nieodpłatnie wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków. 5. Pozwolenia, o których mowa w ust. 1, wydaje się na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiąza- niowego. 6. Pozwolenie na prowadzenie badań archeologicznych wydaje się na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadającej tytuł prawny do korzystania z nieruchomości, wynikający z prawa własności, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowiąza- niowego. 7. Pozwolenie na prowadzenie badań konserwatorskich i architektonicznych przy zabytku wpisanym do rejestru albo badań archeologicznych lub poszukiwań ukrytych bądź porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków archeologicznych, wydaje się również na wniosek osób fizycznych albo jednostek organizacyjnych zamierzających prowadzić te badania lub poszukiwania. W przypadku nieuzyskania zgody właściciela lub po- siadacza nieruchomości na przeprowadzenie tych badań lub poszukiwań stosuje się odpowiednio przepisy art. 30 ust. 1 i 2. 8. Uzyskanie pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na podjęcie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru nie zwalnia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, w przypadkach określonych przepisami Prawa. 1) Obiekty wpisane do rejestru zabytków: 1 Besiekiery Ruiny zamku Decyzja 1.08.1967 r. nr 66/243 2 Byszew Zespół dworsko- Byszew 43 Decyzja 14.05.1984 r. parkowy/dwór, b. nr 48/306 oficyna, park 3 Grabów Kościół parafialny Decyzja 25.07.1967 r. p.w. św. Stanisława nr 443/253 bpa biskupa i męczen- nika 4 Jastrzębia Zespół dwor- Decyzja 14.05.1984 r. ski/dworek ob. Dom nr 51/309 nr 14, spichlerz, budynek gospodarczy, resztki parku - pojedyncze drzewa i staw 5 Pieczew Kościół pw. św. Roza- Decyzja 9.08.1967 r lii z dziedzińcem nr 527/255 przykościelnym 6 Smolice Dwór i park Decyzja 14.05.1984 r. nr 49/307 7 Nowa Sobótka Zespół kościoła Ma- Decyzja 21.05.1984 r. riawitów (kościół, nr 52/310 plebania) 8 Stara Sobótka Kościół pw. św. Mate- Decyzja 21.05.1984 r. usza nr 50/308 9 Srebrna Dwór i park Decyzja 16.11.1993 r. nr 232/491 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 43 – Poz. 1058

Kolejną formą ochrony zabytków są ustalenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W koncepcji planów, o których mowa w ust. 1,w szczególności: 1) uwzględnia się krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami; 2) określa się rozwiązania niezbędne do zapobiegania zagrożeniom dla zabytków, zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytków do jak najlepszego stanu; 3) ustala się przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzględniające opiekę nad zabytkami. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się, w szczególności ochronę: 1) zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytków nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków; 3) parków kulturowych. W planie, o których mowa, ustala się, w zależności od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmujące obszary, na których obowiązują określone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, mające na celu ochronę znajdujących się na tym obszarze zabytków. Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego podlegają uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków w zakresie kształtowania zabudowy i zagospodarowania terenu. Obiekty ujęte w Gminnej Ewidencji Zabytków, które zostaną objęte ochroną poprzez ujęcie ich w planach zagospodarowania przestrzennego. - Bugaj - cmentarz ewangelicki, - Byszew - ogrodzenie w zespole dworskim, - Grabów - układ urbanistyczny, - Grabów - ogrodzenie z bramą, cmentarz przykościelny, cmentarz grzebalny, plebania w zespole kościo- ła parafialnego p.w. św. Stanisława Biskupa, - Grabów - synagoga obecnie magazyn, - Grabów - dom w zespole synagogi, - Grabów - cmentarz żydowski, - Grabów - cmentarz ewangelicki, - Grabów - park, - Grabów - domy mieszkalne przy ulicy Kościuszki 15, 16, - Grabów - domy mieszkalne przy ulicy Mickiewicza 9, 39, - Grabów - cegielnia, - Grabów - dom w zespole cegielni, - Janów - cmentarz ewangelicki, - Kadzidłowa - kościół filialny p.w. przenajświętszego sakramentu, - Kadzidłowa - dom parafialny w zespole kościoła filialnego, - Kępina - cmentarz ewangelicki, - Kobyle - cmentarz ewangelicki, - Kotków - dwór w zespole dworsko-folwarcznym, - Kotków - spichlerz w zespole dworsko-folwarcznym, - Ksawerów - cmentarz ewangelicki, - Leszno - cmentarz ewangelicki, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 44 – Poz. 1058

- Nowa Sobótka - cmentarz w zespole kościoła parafialnego p.w. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty, - Osiny - cmentarz ewangelicki, - Pieczew - dzwonnica, cmentarz przykościelny, brama w zespole kościoła parafialnego p.w. św. Rozalii i św. Stanisława biskupa, - Pieczew - cmentarz rzymskokatolicki, - Polamy - cmentarz ewangelicki, - Rochów - cmentarz ewangelicki, - Rochów Kolonia - cmentarz ewangelicki, - Sławęcin - dwór, - Sławęcin - kapliczka w zespole dworskim, - Sławęcin - park w zespole dworskim, - Srebrna - spichlerz w zespole dworsko-folwarcznym, - Stara Sobótka - dzwonnica w zespole kościoła parafialnego p.w. św. Mateusza - Stara Sobótka - cmentarz rzymskokatolicki, - Stara Sobótka - kaplica p.w. św. Rocha na cmentarzu rzymskokatolickim, - Wygorzele - cmentarz ewangelicki. 5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków W gminnej ewidencji zabytków ujęto 59 zabytków nieruchomych – architektury. Z czego 15% jest wpisanych do rejestru zabytków. Najliczniejszą grupą zabytków 32,1% stanowią cmentarze. Najwięcej w Gminnej Ewidencji Zabytków jest cmentarzy ewangelickich (Bugaj, Grabów, Janów, Kępina, Kobyle, Ksawerów, Leszno, Osiny, Polamy, Ro- chów, Rochów Kolonia, Wygorzele). Ujęto cmentarze rzymskokatolickie w: Grabowie, Sobótce Nowej, Pie- czewie i Sobótce Starej oraz jeden żydowski w Grabowie. 10% stanowią parki w miejscowościach: Byszew, Grabów, Jastrzębia, Sławęcin, Smolice i Srebrna. Park w Byszewie z końca XIX w. jest w stylu krajobrazowym angielskim, który charakteryzują swobodne grupy drzew, założenie oparto głównie na jesionach, lipach, kasztanowcach, grabach, wiązach, dębach. rozległe polany, samotniki sędziwych drzew i system wodny o naturalnych liniach brzegowych bezodpływowy. Park w Smolicach powstał prawdopodobnie pod koniec XIX w., w stylu krajobrazowym (angielskim) opar- to głównie na gatunkach pochodzenia rodzimego. Większość drzew szkieletowego układu przestrzennego za- chowała się. Układ przestrzenny założenia parkowo-dworskiego w Srebrnej zachowany jest dosyć dobrze. Czytelne są granice parku krajobrazowego. Zachowały się główne elementy kompozycyjne zieleni choć w różnym stopniu, w zależności od części parku. Założenie pochodzi z II połowy XIX w. Dwory stanowią 8,5%. Znajdują się w miejscowościach: Byszew, Kotków, Sławęcin, Smolice i Srebrna. Dwór w Byszewie został zbudowany w 2 połowie XIX wieku, nawiązuje do stylu romantycznego. Dwór w Smolicach został wybudowany w stylu klasycyzującym z II połowy XIX w. W 1910 r. pobudowano przy głównej bramie od zachodu oficynę - mieszkanie dla ogrodnika i rządcy. Dwór w Srebrnej jest w stylu klasycyzującym z II połowy XIX w., w tym samym czasie powstaje park jak i folwark, prawdopodobnie w wyniku zabiegów inwestycyjnych Jana Stępowskiego. Kościoły stanowią również 8,5 % zabytków ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków. W Grabowie parafia była erygowana przez arcybiskupa Wojciecha Jastrzębca w XV w. Poprzedni kościół p.w. Wszystkich Świętych został spalony w 1760 roku. Następny z fundacji Mariana Kraśnickiego, właściciela Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 45 – Poz. 1058

Grabowa został rozebrany w 1838 roku. Obecny wzniesiony w 1838 roku w stylu neoklasycznym i konsekrowany przez sufragana włocławskiego Józefa Goldmana. Kościół wzniesiony w 1838 roku jest jednonawowy zbudowany na planie prostokąta, murowany, otynkowany, wejście znajduje się od strony północnej, prezbiterium od południowej. Dach dwuspadowy kryty blachą. W elewacji frontowej portyk w formie płaskiego ryzalitu, w którym umieszczono kwadratową wieżę z krzy- żem, krytą dachem namiotowym. W Nowej Sobótce kościół Mariawitów p.w. św. Rocha i św. Mateusza. Kościół w stylu neogotyckim wzniesiony 1907 roku. W Pieczewie kościół parafialny p.w. św. Rozalii. Konsekrowany w 1747 roku przez prymasa Krzysztofa Szembeka. Wieku XIX odbudowano fragment nawy. W Sobótce Starej kościół parafialny p.w. św. Mateusza. Czas powstania kościoła to około 1879 roku. Ko- ściół jest pobudowany w stylu eklektycznym. Domy w Grabowie przy Pl. Kościuszki 15, 16 i 39 stanowią 5% zabytków ujętych w GEZ. 5% to spichlerze w: Jastrzębiej, Kotkowie i Srebrnej. 3,5% obiektów stanowią ogrodzenie zespołu dworskiego w Byszewie i ogrodzenie z bramą w zespole kościoła parafialnego p.w. św. Stanisława Biskupa. 3,5% - plebanie w Grabo- wie i Sobótce Nowej. 3,5% to dzwonnice w Pieczewie i Starej Sobótce. Zamek w Besiekierach stanowi 1,7% wszystkich zabytków. Został wzniesiony przez wojewodę łęczyckiego Wawrzyńca Skokołowskiego na siedzi- bę rycerską w końcu XV wieku. 1,7% to układ urbanistyczny obejmujący centrum wsi Grabów. Pozostałe obiekty liczące po 1,7% to: brama w zespole kościoła parafialnego p.w. św. Rozalii i św. Stanisława Biskupa w Pieczewie; kapliczka w zespole dworskim Sławęcinie; oficyna (stróżówka w zespole dworskim) w Byszewie; synagoga, dom w zespole synagogi, młyn, cegielnia, dom w zespole cegielni w Grabowie, dom parafialny w Kadzidłowej oraz kaplica p.w. św. Rocha na cmentarzu rzymskokatolickim w Starej Sobótce. Drugą częścią gminnej ewidencji zabytków jest zbiór 407 kart adresowych stanowisk archeologicznych. Najstarsze stanowiska datowane są na epokę kamienia: paleolit schyłkowy w m. Kadzidłowa Borki, mezolit i neolit. Obszar gminy stanowił dogodne miejsce do osadnictwa. Wybrała je w pradziejach ludność kultury amfor kulistych (1%), kultury pucharów lejkowatych (4%), kultury pucharów dzwonowatych/iwieńskiej (0,2%), kultur stref leśnych (0,3%), kultury ceramiki sznurowej (0,8%), kultury trzcinieckiej (6%), kultury trzcinieckiej/iwieńskiej (0,5%), kultury przedłużyckiej (0,2%), kultury łużyckiej (17%), kultury pomorskiej (0,2%) kultury przeworskiej (18,3%).Występują również stanowiska archeologiczne datowane na okres pra- dziejowy bez określonej przynależności kulturowej (12%). Obszar gminy zamieszkiwano przez cały okres śre- dniowiecza (21,2%) i nowożytności (18,3%) po czasy współczesne. W znacznej większości zlokalizowane stanowiska są osadami bądź śladami osadnictwa znajdującymi się w sąsiedztwie osad. Stosunkowo niewielka ilość zewidencjonowanych cmentarzysk nie świadczy o ich nieobecności. W czasie prospekcji terenowej trud- no jest je zlokalizować jeśli głęboka orka nie wydobędzie na powierzchnię fragmentów kości. Cmentarzyska pradziejowe w niektórych kulturach przykrywane były brukiem kamiennym co chroni je dodatkowo. Na obszarze gminy znajduje się również kurhan w m. Bugaj. Zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami podstawą do sporządzania progra- mów opieki jest gminna ewidencja zabytków. Podstawowymi obiektami wymagającymi ochrony są: dwór w Smolicach i spichlerz w miejscowości Ja- strzębia. Powinny być kontynuowane prace związane z zabezpieczeniem ruin zamku w Besiekierach. Obiekty są w różnym stanie technicznym. Od b. dobrego tu należy wymienić kościoły do ruin. Z oceny stanu otoczenia obiektów zabytkowych należy stwierdzić: - są zachowane strefy ekspozycji na obiekty zabytkowe z przylegających dróg, - nie występują dominanty konkurujące z budynkami zabytkowymi. Oceniając stan parków należy stwierdzić: - znaczny udział starodrzewu z dużym prześwietleniem zadrzewień, - brak istotnych działań odtwarzających (odmładzających drzewostan), Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 46 – Poz. 1058

- ograniczone zabiegi dla utrzymania pierwszego poziomu roślinności (dzikie zakrzaczenia). Obiekty wymienione wskazane są do ochrony lub odtworzenia w celu zachowania walorów krajobrazo- wych, a w szczególności formy i skali zabudowy wiejskiej i podworskiej. W obiektach zabytkowych i ich otoczeniu ochronie podlegają: - gabaryty i detal architektoniczny obiektów, - obszary ekspozycji od strony terenów przyległych, - zgrupowania starodrzewu, - funkcje użytkowe budynków nawiązujące do funkcji pierwotnych lub funkcji zbliżonych, - obszary występowania stanowisk archeologicznych. Cele kulturowe obejmują: - zachowanie tożsamości kulturowej obszaru, - zachowanie otwartych przestrzeni o wybitnych walorach krajobrazu przyrodniczo-kulturowego, - poprawa kondycji środowiska kulturowego, - rozszerzenie zakresu prawnej ochrony obiektów i zespołów zabudowy. 5.5. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy Najcenniejszym zabytkiem architektury, ale jednocześnie i zabytkiem archeologicznym jest zamek w Be- siekierach w wpisany do rejestru zabytków. 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń Zabytki na terenie gminy znajdują się w dobrym stanie z wyjątkiem dworu w Smolicach i spichlerza w Ja- strzębiej. Obiekty architektury są remontowane i nie tracą swoich pierwotnych walorów architektonicznych. Nie występują zagrożenia dla stanowisk archeologicznych wymuszające przeprowadzanie ratowniczych badań wykopaliskowych. Zasadą rozwoju przestrzennego gminy będzie ochrona tych wartości kulturowych, które podnoszą jego atrakcyjność i promują rozwój funkcji turystyczno-krajoznawczej. Najbardziej cenne elementy zagospodarowania skupione są w miejscowościach, w których występują zabytki wpisane do rejestru: zamek, założenia dworsko-parkowe oraz kościoły. Obszary te jak i obszary położone w otoczeniu obiektów zabytkowych podporządkowane są rygorom ochrony konserwatorskiej. Do najważniejszych zasad, jakie winny obowiązywać należą: ochrona obiektów wpisanych do rejestru zabytków oraz ujętych w gminnej ewidencji zabytków. W ustaleniach planów miejscowych należy zastosować poniższe zasady kształtowania zagospodarowania terenów: a) dla utrzymania ciągłości historycznej użytkowania obiektów wpisanych do rejestru zabytków i objętych ochroną konserwatorską, najbardziej właściwe jest ustalenie przeznaczenia nawiązującego do pierwotnych funkcji użytkowych, b) parki zabytkowe winny stanowić niepodzielną działkę ewidencyjną z przeznaczeniem pod zieleń parkową z zachowaniem lub odtworzeniem zabudowy dworskiej, c) dla zabytków należy określić strefy ekspozycji rysunkiem planu miejscowego, w których ograniczona zo- stanie zabudowa a istniejąca podporządkowana warunkom ekspozycji, d) na obszarach cmentarzy warunki zagospodarowania dotyczą: - zachowania formy użytkowania, - porządkowania i rewaloryzacji, - rozplanowania terenów grzebalnych z uczytelnieniem osi i układów wewnętrznych, Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 47 – Poz. 1058

- budowy ogrodzeń z wykluczeniem prefabrykatów betonowych, - ochrony drzewostanu, e) wszelkie działania na terenach i w obiektach wpisanych do rejestru (ewidencji) zabytków wymagają nadzoru konserwatorskiego wynikającego z przepisów szczególnych, f) ograniczenie inwestycji na obszarach występowania stanowisk archeologicznych. Realizację robót ziemnych lub dokonywanie zmian charakteru dotychczasowej działalności na stanowisku archeologicznym regulują przepisy odrębne, g) na sąsiadujących ze stanowiskami archeologicznymi terenach obejmujących obszar: - 1,6 ha w zakresie stanowiska z epoki kamienia, - 1,5 ha dla epoki brązu i żelaza, okresu wpływów rzymskich, średniowiecza oraz określanego jako pradzieje będącego śladem osadnictwa lub cmentarzyskiem, - 9 ha dla epoki brązu i żelaza, okresu wpływów rzymskich, średniowiecza oraz określanego jako pradzieje będącego osadą, obowiązuje zasada, że w przypadku robót ziemnych lub dokonywania zmian charakteru dotychczasowej działalności (na terenie strefy ochrony archeologicznej) nakazuje się przeprowadzenie badań archeologicznych w formie nadzorów. Podstawowymi dokumentami sterującymi procesem zagospodarowania terenów są miejscowe plan zagospodarowania przestrzennego. Zasady ochrony oraz zagospodarowania obszarów i obiektów zabytkowych, a także analiza ustaleń dotyczących ochrony środowiska przyrodniczego są zgodne z zapisami w studium i gwarantują ich ochronę. 7. Założenia programowe 7.1. Priorytety programu opieki Priorytet I: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Kierunki działań: 1. Zahamowanie procesu degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania. Zadania: 1. Prowadzenie prac remontowo-konserwatorskich przy obiektach zabytkowych stanowiących własność gminy (w ramach opracowanego planu remontów). 2. Opracowanie długofalowego, uwzględniającego kompleksowość działań planu remontów obiektów zabytkowych znajdujących się w zasobach komunalnych). 3. Dofinansowanie prac rewaloryzacyjnych przy obiektach niebędących własnością gminy w postaci sto- sownej uchwały dotyczącej dotacji na prace remontowo konserwatorskie przy zabytkach ruchomych i nieruchomych). 4. Zabezpieczenie obiektów zabytkowych przed pożarem, zniszczeniem i kradzieżą (montaż instalacji prze- ciwpożarowej i alarmowej, zabezpieczeń przeciw włamaniom, znakowanie i ewidencjonowanie zabytków ruchomych, itp.). 5. Opracowanie planu systematycznych kontroli stanu utrzymania i sposobu użytkowania obiektów zabytkowych znajdujących się w zasobach komunalnych. Podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków na potrzeby społeczne, turystyczne i edukacyjne: 1. Prowadzenie bieżących prac porządkowych przy zabytkowych zespołach zieleni: dawnych parkach dworskich( pozostałościach), itp.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 48 – Poz. 1058

Priorytet II: Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego. Kierunki działań - Zintegrowana ochrona dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego. Zadania: 1. Konsekwentne egzekwowanie zapisów dotyczących działalności inwestycyjnej na obszarach objętych ochroną określonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (głównie w zakresie wysoko- ści zabudowy, jej charakteru i funkcji). 2. Umieszczanie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zapisów mających na celu ochronę dziedzictwa kulturowego i środowiska przyrodniczego. Priorytet III: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu toż- samości. Kierunki działań: 1. Szeroki dostęp do informacji o dziedzictwie kulturowym gminy. Zadania: 1. Udostępnienie informacji o zabytkach gminy na stronie internetowej gminy. Edukacja i popularyzacja wiedzy o regionalnym dziedzictwie kulturowym: 1. Organizowanie szkoleń związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego i udział w nich. 2. Organizowanie i wspieranie realizacji konkursów, wystaw i innych działań edukacyjnych. 3. Wprowadzenie i upowszechnienie tematyki ochrony dziedzictwa kulturowego do systemu edukacji przedszkolnej i szkolnej poprzez organizowanie i wspieranie zajęć, konkursów, itd. Specjalistyczne rozpoznanie badawcze poszczególnych obiektów, zespołów oraz obszarów zabytkowych związane z przygotowywanym lub realizowanym procesem inwestycyjnym: 1. Prowadzenie monitoringu i weryfikacji obiektów uwzględnionych w gminnej ewidencji zabytków. 2. Cyfryzacja Gminnej Ewidencji Zabytków. 3. Promocja regionu poprzez prezentację twórczości artystów zamieszkujących obszar Gminy Grabów. 4. Promocja regionu poprzez organizowanie Święta Palanta i Dnia Cebulowego. 7.2. Kierunki działań programu opieki Kierunki działań programowych są zgodne z priorytetami zawartymi w punkcie 7.1. Ponadto będzie pro- wadzona aktualizacja wpisów do ewidencji np. z sołtysami. 7.3. Zadania programu opieki W ramach przyjętych kierunków działań zostały wskazane zadania wyznaczone na 4 lata obowiązywania programu opieki. Możliwy jest podział realizacji zadań na podokres w powiązaniu z ustawowym obowiązkiem złożenia po 2 latach przez władze gminy sprawozdania z wykonania programu opieki. 8. Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami Co dwa lata wójt sporządza sprawozdanie z realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami i przedstawia je radzie gminy. Wykonanie sprawozdania powinna poprzedzić ocena poziomu realizacji gminnego programu uwzględniająca: a) wykonanie zadań przyjętych do realizacji w okresie czteroletnim obowiązywania gminnego programu opieki nad zabytkami, b) efektywność ich wykonania. W rozdziale należy wskazać kryteria i wskaźniki oceny realizowanych zadań.

Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 49 – Poz. 1058

Przykładowe kryteria prowadzenia oceny realizacji programu opieki. W ramach priorytetu I: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno- gospodarczego gminy Poziom (w %) wydatków budżetu gminy na ochronę i opiekę nad zabytkami: 1. Wartość finansowa zrealizowanych kompleksowych programów rewaloryzacji i rewitalizacji oraz liczba (bądź inne mierniki) obiektów poddanych rewaloryzacji w ramach tych programów. 2. Wartość finansowa wykonanych prac remontowo-konserwatorskich przy zabytkach oraz liczba obiektów poddanych ww. pracom. 3. Zakres współpracy z organizacjami pozarządowymi. 4. Inne. W ramach priorytetu II: Ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego: 1. Poziom (w %) objęcia terenu gminy wykonanymi miejscowymi planami zagospodarowania Przestrzen- nego. 2. Liczba utworzonych parków kulturowych. 3. Liczba wniosków o wpis do rejestru zabytków obszarów, obiektów i zespołów zabytkowych. 4. Liczba wniosków o uznanie obiektów i obszarów za pomniki historii. 5. Zakres współpracy z organizacjami pozarządowymi. 6. Inne. W ramach priorytetu III: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja służąca budowaniu tożsamości: 1. Liczba opracowanych prac studialnych (studia historyczno-urbanistyczne, studia krajobrazowe, katalogi typów zabudowy regionalnej i detalu architektonicznego). 2. Liczba zrealizowanych konkursów, wystaw, działań edukacyjnych na terenie gminy. 3. Liczba utworzonych szlaków turystycznych, tras rowerowych, konnych, wodnych. 4. Liczba opracowanych, wydanych wydawnictw (w tym folderów promocyjnych, przewodników). 5. Liczba utworzonych, zmodernizowanych elementów infrastruktury służących funkcjonowaniu rozwojo- wi turystyki kulturowej. 6. Liczba osób zwiedzających muzea, skanseny, izby regionalne, itp. 7. Liczba szkoleń lub liczba pracowników biorących udział w szkoleniach związanych z ochroną dziedzictwa kulturowego. 8. Inne. 9. Źródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami Przykładowe możliwości finansowania ochrony i opieki nad zabytkami na terenie gminy z uwzględnie- niem środków: - publicznych (np. budżet państwa, budżety jednostek samorządów terytorialnych wszystkich szczebli, środki Unii Europejskiej, inne źródła zagraniczne), - prywatnych (osób fizycznych, fundacji, osób prawnych, kościelnych. itp.). Informacje o zasadach i kryteriach dotyczących możliwości pozyskiwania środków finansowych na zadania związane z ochroną i opieką nad zabytkami znajdują się na podanych poniżej stronach internetowych: 1. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Promesa Ministra Kultury” – www.mkidn.gov.pl. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 50 – Poz. 1058

2. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Dziedzictwo kulturowe” – www.mkidn.gov.pl. 3. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Fundusz wymiany kulturalnej” – www.mkidn.gov.pl. 4. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Innowacyjna gospodarka”, projektu nr 6.4. Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym – www.fundusze-turystyka.pl. 5. Informacje dotyczące programów operacyjnych „Regionalne programy operacyjne” – www.funduszestrukturalne.gov.pl. 6. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Kapitał ludzki” – www.mrr.gov.pl. 7. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Infrastruktura i środowisko” – www.mrr.gov.pl. 8. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Europejskiej współpracy terytorialnej” – www.mrr.gov.pl. 9. Informacje dotyczące programu operacyjnego „Fundusz dla organizacji pozarządowych” – www.funduszngo.pl. a) Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2014-2015, www.rpo.lodzkie.pl, b) Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 10. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków Gmina zobowiązuje się do pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych oraz podejmowania uchwał w budżecie dotyczących finansowania prac remontowo - konserwatorskich przy zabytkach ruchomych i nieruchomych. 11. Załączniki I. Ewidencja obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków II. Ewidencja zabytków nieruchomych ujętych w Gminnej Ewidencji Zabytków III. Ewidencja zabytków archeologicznych

Załącznik nr 1

EWIDENCJA OBIEKTÓW NIERUCHOMYCH WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW

Miejsco- Lp. Obiekt Adres Nr Data wpisu wość 1 Besiekiery Ruiny zamku Besiekiery, dz. ew. nr 169 Decyzja nr 66/243 1.08.1967 r. 2 Byszew Zespół dworsko-parkowy Byszew 43, dz. ew. Decyzja nr 48/306 14.05.1984 r. /dwór, b. oficyna, park nr 176/10, 176/5, 176/7 3 Grabów Kościół parafialny p.w. św. Grabów ul. 1 Maja dz. ew. Decyzja 25.07.1967 r. Stanisława biskupa i Mę- nr 118/1 nr 443/253 czennika 4 Jastrzębia Zespół dworski/dworek ob. Jastrzębia, dz. ew. nr 81/4 Decyzja nr 51/309 14.05.1984 r. dom nr 14, spichlerz, budynek gospodarczy, resztki parku - pojedyncze drzewa i staw 5 Pieczew Kościół p.w. św. Rozalii z Pieczew, dz. ew. nr 212 Decyzja 9.08.1967 r. dziedzińcem przykościelnym nr 527/255 6 Smolice Dwór i park Smolice, dz. ew. nr 187/8, Decyzja nr 49/307 14.05.1984 r. 187/7, 187/1 7 Nowa Zespół kościoła Mariawitów Sobótka Nowa, dz. ew. nr 79 Decyzja nr 52/310 21.05.1984 r. Sobótka (kościół, plebania) 10 Stara Kościół p.w. św. Mateusza Sobótka Stara, dz. ew. Decyzja nr 50/308 21.05.1984 r. Sobótka nr 179 11 Srebrna Dwór i park Srebrna, dz. ew. nr 9/37 Decyzja nr 16.11.1993 r. 232/491 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 51 – Poz. 1058

Załącznik nr 2

EWIDENCJA ZABYTKÓW NIERUCHOMYCH UJĘTYCH W GMINNEJ EWIDENCJI ZABYTKÓW

Źródło Informacja informacji Lp. Miejscowość Obiekt Adres o wpisie o wartościach od rejestru zabytkowych 1 Besiekiery Ruiny zamku dz. ew. nr 169 Decyzja Karta GEZ nr 66/243 z dnia 1.08.1967 r. 2 Bugaj Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 94 Karta GEZ 3 Byszew Dwór Byszew 43, dz. ew. Decyzja Karta GEZ nr 176/10 nr 48/306 z dnia 14.05.1984 r. 4 Byszew Oficyna (stróżówka) Byszew 43, dz. ew. Decyzja Karta GEZ w zespole dworskim nr 176/10 nr 48/306 z dnia 14.05.1984 r. 5 Byszew Park w zespole dwor- Byszew 43, dz. ew. Decyzja Karta GEZ skim nr 176/10, 176/5, 176/7 nr 48/306 z dnia 14.05.1984 r. 6 Byszew Ogrodzenie w zespole Byszew 43 Karta GEZ dworskim 7 Grabów Układ urbanistyczny Karta GEZ 8 Grabów Kościół parafialny Grabów ul. 1 Maja, dz. Decyzja Karta GEZ p.w. św. Stanisława ew. nr 118/1 nr 443/253 z dnia Biskupa 25.07.1967 r. 9 Grabów Ogrodzenie z bramą w dz. ew. nr 118/1 Karta GEZ zespole kościoła parafialnego p.w. św. Sta- nisława Biskupa 10 Grabów Cmentarz przykościel- Grabów ul. 1 Maja, dz. Karta GEZ ny w zespole kościoła ew. nr 118/1 parafialnego p.w. św. Stanisława Biskupa 11 Grabów Cmentarz grzebalny w dz. ew. nr 120/1 Karta GEZ zespole kościoła parafialnego p.w. św. Sta- nisława Biskupa 12 Grabów Plebania w zespole Grabów ul. 1 Maja 8, Karta GEZ kościoła parafialnego dz. ew. nr 33/3 p.w. św. Stanisława Biskupa 13 Grabów Synagoga ob. magazyn Grabów ul. Składowa, Karta GEZ dz. ew. nr 154/1 14 Grabów Dom w zespole syna- Grabów ul. Składowa, Karta GEZ gogi dz. ew. nr 154/1 15 Grabów Cmentarz żydowski dz. ew. nr 229 Karta GEZ 16 Grabów Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 230 Karta GEZ 17 Grabów Park dworski Grabów, ul. 1 Maja, dz. Karta GEZ ew. nr 57/11 18 Grabów Dom Grabów, Karta GEZ pl. Kościuszki 15 19 Grabów Dom Grabów, Karta GEZ pl. Kościuszki 16 20 Grabów Dom Grabów Karta GEZ ul. Mickiewicza 39 21 Grabów Młyn Grabów, Karta GEZ ul. Mickiewicza 9 Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 52 – Poz. 1058

22 Grabów Cegielnia Grabów, ul. Dąbska 39, Karta GEZ dz. ew. nr 166/1 23 Grabów Dom w zespole Grabów,ul. Dąbska 39, Karta GEZ cegielni dz. ew. nr 166/3 24 Janów Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 33 Karta GEZ 25 Jastrzębia Spichlerz w zespole dz. ew. nr 81/4 Decyzja Karta GEZ dworskim nr 51/309 z dnia 14.05.1984 r. 26 Jastrzębia Park w zespole dwor- dz. ew. nr 81/4 Decyzja Karta GEZ skim nr 51/309 z dnia 14.05.1984 r. 27 Kadzidłowa Kościół filialny p.w. dz. ew. nr 250 Karta GEZ przenajświętszego sakramentu w zespole kościoła filialnego 28 Kadzidłowa Dom parafialny w dz. ew. nr 250 Karta GEZ zespole kościoła filialnego 29 Kępina Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 79 Karta GEZ 30 Kobyle Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 55 Karta GEZ 31 Kotków Dwór w zespole dwor- dz. ew. nr 3/10 Karta GEZ sko-folwarcznym 32 Kotków Spichlerz w zespole dz. ew. nr 3/10 Karta GEZ dworsko-folwarcznym 33 Ksawerów Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 87 Karta GEZ 34 Leszno Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 319 Karta GEZ 35 Nowa Sobótka Kościół parafialny p.w. dz. ew. nr 79 Decyzja Karta GEZ św. Mateusza Apostoła nr 52/310 z dnia i Ewangelisty 21.05.1984 r. 36 Nowa Sobótka Plebania w zespole Sobótka Nowa 18, dz. Decyzja Karta GEZ kościoła parafialnego ew. nr 25 nr 52/310 z dnia p.w. św. Mateusza 21.05.1984 r. Apostoła i Ewangelisty 37 Nowa Sobótka Cmentarz w zespole dz. ew. nr 77 Karta GEZ kościoła parafialnego p.w. św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty 38 Osiny Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 73 Karta GEZ 39 Pieczew Kościół parafialny p.w. dz. ew. nr 212 Decyzja Karta GEZ św. Rozalii i św. Stani- nr 527/255 z dnia sława Biskupa 9.08.1967 r. 40 Pieczew Dzwonnica w zespole dz. ew. nr 212 Karta GEZ kościoła parafialnego p.w. św. Rozalii i św. Stanisława Biskupa 41 Pieczew Cmentarz przykościel- dz. ew. nr 212 Decyzja Karta GEZ ny w zespole kościoła nr 527/255 z dnia parafialnego p.w. św. 9.08.1967 r. Rozalii i św. Stanisła- wa Biskupa 42 Pieczew Brama w zespole ko- Karta GEZ ścioła parafialnego p.w. św. Rozalii i św. Stanisława Biskupa 43 Pieczew Cmentarz rzymskoka- dz. ew. nr 91 Karta GEZ tolicki 44 Polamy Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 12 Karta GEZ 45 Rochów Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 59 Karta GEZ 46 Rochów Kolonia Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 223 Karta GEZ 47 Sławęcin Dwór w zespole dwor- dz. ew. nr 50 Karta GEZ Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 53 – Poz. 1058

skim 48 Sławęcin Kapliczka w zespole dz. ew. nr 50 Karta GEZ dworskim 49 Sławęcin Park w zespole dwor- dz. ew. nr 50 Karta GEZ skim 50 Smolice Dwór w zespole dwor- dz. ew. nr 187/8 Decyzja Karta GEZ skim nr 49/307 z dnia 14.05.1984 r. 51 Smolice Park w zespole dwor- dz. ew. nr 187/8, 187/7, Decyzja Karta GEZ skim 187/1 nr 49/307 z dnia 14.05.1984 r. 52 Srebrna Dwór w zespole dwor- dz. ew. nr 9/37 Decyzja Karta GEZ sko-folwarcznym nr 232/491 z dnia 16.11.1993 r. 53 Srebrna Park w zespole dwor- dz. ew. nr 9/37 Decyzja Karta GEZ sko-folwarcznym nr 232/491 z dnia 16.11.1993 r. 54 Srebrna Spichlerz w zespole dz. ew. nr 9/37 Karta GEZ dworsko-folwarcznym 55 Stara Sobótka Kościół parafialny p.w. dz. ew. nr 179 Decyzja Karta GEZ św. Mateusza nr 50/308 z dnia 21.05.1984 r. 56 Stara Sobótka Dzwonnica w zespole dz. ew. nr 179 Karta GEZ kościoła parafialnego p.w. św. Mateusza 57 Stara Sobótka Cmentarz rzymskoka- dz. ew. nr 138 Karta GEZ tolicki 58 Stara Sobótka Kaplica p.w. św. Ro- dz. ew. nr 138 Karta GEZ cha na cmentarzu rzymskokatolickim 59 Wygorzele Cmentarz ewangelicki dz. ew. nr 100 Karta GEZ 60 Stanowiska archeologiczne – wg załącznika nr 3

Załącznik nr 3

EWIDENCJA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH

Nr stanowiska wg Obszar Lp. Miejscowość AZP Funkcja Kultura Chronologia AZP obszar/ miejscowość 1 Stara Sobótka 57 - 47 1 (1) 1. cmentarzysko przeworska Okres Wpływów ciałopalne Rzymskich 2. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 3. osada Średniowiecze 2 Stara Sobótka 57 - 47 2 (2) 1. cmentarzysko pomorska Okres wczesnola- ciałopalne teński 2. osada Późne średniowie- cze - nowożytność I połowa - XV- XVI w. 3 Stara Sobótka 57 - 47 3 (3) cmentarzysko Wczesne średnio- szkieletowe wiecze 4 Radzyń 57 - 47 4 (1) 1. ślad osadnictwa pucharów Neolit środkowy lejkowatych 2. ślad osadnictwa ceramiki Neolit późny - Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 54 – Poz. 1058

sznurowej wczesna epoka brązu 3. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 4. osada Wczesne średnio- wiecze VI-IX w. 5 Radzyń 57 - 47 5 (2) 1. cmentarzysko łużycka Epoka brązu IV ciałopalne okres 2. osada Nowożytność I połowa - XVI- XVII w. 6 Radzyń 57 - 47 6 (3) folwark Nowożytność XVI-XVIII w. 7 Nowa Sobótka 57 - 47 34 (1) ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 8 Nowa Sobótka 57 - 47 35 (2) 1. osada Wczesne śre- dniowiecze XI-XII w. 2. ślad osadnictwa Późne średniowie- cze XV w. Nowożytność 3. ślad osadnictwa XVI-XVII w. 9 Stara Sobótka 57 - 47 36 (4) 1. ślad osadnictwa przeworska? Neolit 2. osada Okres Wpływów Rzymskich 10 Wygorzele 57 - 47 37 (1) 1. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVII w. 11 Nowa Sobótka 57 - 47 38 (3) ślad osadnictwa Pradzieje 12 Wygorzele 57 - 47 39 (2) 1. ślad osadnictwa przeworska Neolit 2. osada Okres Wpływów Rzymskich 3. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 13 Kotków 57 - 47 40 (2) ślad osadnictwa Nowożytność XVII-XVIII w. 14 Kotków 57 - 47 41 (3) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVI w. 15 Kotków 57 - 47 42 (4) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. osada Nowożytność II połowa - XVI- XVII w. 16 Kotków 57 - 47 43 (5) 1. osada łużycka? Epoka żelaza 2. ślad osadnictwa Nowożytność I połowa - XVI w. 17 Radzyń 57 - 47 44 (4) osada Nowożytność XVI-XVII w. 18 Radzyń 57 - 47 47 (5) ślad osadnictwa Nowożytność I połowa - XVI w. 19 Nowa Wieś 57 - 47 51 (1) osada Nowożytność II połowa XVI w. - I połowa XVII w. 20 Nowa Wieś 57 - 47 52 (2) ślad osadnictwa Nowożytność XVI w. 21 Kadzidłowa- 57 - 47 53 (1) 1. ślad osadnictwa Trzciniecka Wczesna epoka Borki /iwieńska brązu 2. osada Epoka brązu 22 Kadzidłowa- 57 - 47 54 (2) 1. ślad osadnictwa pucharów lejko- Schyłkowy Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 55 – Poz. 1058

Borki watych paleolit 2. ślad osadnictwa trzciniecka /iwieńska 3. osada Wczesna epoka brązu 4. ślad osadnictwa Epoka kamienia 5. znalezisko luź- 1811 rok ne 5 groszy 23 Nowa Wieś 57 - 47 55 (3) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze XIV-XV w. 24 Stara Sobótka 57 - 47 56 (5) 1. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. ślad osadnictwa Średniowiecze I połowa - XII-XIII w. 3. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 25 Sobótka - Kolonia 57 - 47 57 (4) 1. ślad osadnictwa łużycka Wczesna epoka żelaza 2. ślad osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 3. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 26 Nowa Sobótka 57 - 47 58 (4) 1. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. ślad osadnictwa Średniowiecze I połowa - XII-XIII w. 3. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 27 Kotków 57 - 47 59 (6) ślad osadnictwa Nowożytność XVII-XVIII w. 28 Rochówek 57 - 47 60 (1) 1. ślad osadnictwa przeworska Neolit - wczesna epoka brązu 2. osada Okres Wpływów Rzymskich 3. osada Wczesne średnio- wiecze XI-XII w. 29 Kotków 57 - 47 61 (7) 1. ślad osadnictwa łużycka Epoka żelaza 2. ślad osadnictwa przeworska? Okres Wpływów Rzymskich 3. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 30 Kotków 57 - 47 62 (8) 1. osada łużycka Epoka żelaza 2. osada Wczesne średnio- wiecze XI-XII w. Nowożytność 3. ślad osadnictwa XVI-XVII w. 31 Rochówek 57 - 47 63 (2) 1. ślad osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze XI-XII w. Nowożytność 3. ślad osadnictwa XVI-XVIII w. 32 Kotków 57 - 47 64 (9) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 33 Rochówek 57 - 47 65 (3) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze XI-XII w. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 56 – Poz. 1058

Nowożytność 3. ślad osadnictwa XVII-XVIII w. 34 Jastrzębia 57 - 47 66 (1) ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 35 Jastrzębia 57 - 47 67 (2) 1. osada Wczesne średnio- wiecze I połowa - XI-XIII w. Średniowiecze 2. osada /późne średnio- wiecze XIV/XV-XVI w. 36 Jastrzębia 57 - 47 68 (3) 1. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze I połowa - XII-XIII w. Średniowiecze 2. osada /późne średnio- wiecze XIV/XV-XVI w. 37 Jastrzębia 57 - 47 69 (4) osada Późne średniowie- cze XV-XVI w. 38 Jastrzębia 57 - 47 70 (5) 1. ślad osadnictwa Neolit 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 39 Jastrzębia 57 - 47 71 (6) ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 40 Kępina 57 - 47 72 (1) ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVIII w. 41 Radzyń 57 - 47 73 (6) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze - nowożytność XV-XVI w. 42 Radzyń 57 - 47 74 (7) osada Nowożytność II połowa - XVI-XVII w. 43 Radzyń 57 - 47 75 (8) ślad osadnictwa Nowożytność XVII-XVIII w. 44 Radzyń 57 - 47 76 (9) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. osada Wczesne średnio- wiecze XI-XII w. Nowożytność 3. ślad osadnictwa XVI-XVIII w. 45 Kotków 57 - 47 77 (10) 1. osada Trzciniecka Wczesna epoka /iwieńska brązu 2. osada łużycka Epoka żelaza 3. osada Nowożytność XVII-XVIII w. 46 Stara Sobótka 57 - 47 78 (6) 1. osada łużycka Epoka brązu IV okres 2. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 3. ślad osadnictwa Średniowiecze II połowa - XIII-XIV w. 4. ślad osadnictwa Nowożytność XVII-XVIII w. 47 Stara Sobótka 57 - 47 79 (7) 1. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze XI-XII w. Nowożytność 2. osada XVI-XVII w. 48 Stara Sobótka 57 - 47 80 (8) ślad osadnictwa Nowożytność XVI w. Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 57 – Poz. 1058

49 Stara Sobótka 57 - 47 81 (9) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze XV-XVI w. 50 Stara Sobótka 57 - 47 82 (10) 1. ślad osadnictwa Neolit/epoka brązu Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 3. ślad osadnictwa XVI-XVII w. 51 Stara Sobótka 57 - 47 83 (11) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVI-XVII w. 52 Stara Sobótka 57 - 47 84 (12) 1. osada Średniowiecze I połowa - XII-XIII w. 2. osada Późne średniowie- cze XV-XVI w. 53 Stara Sobótka 57 - 47 85 (13) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVI w. 54 Rochówek 57 - 47 86 (4) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVI w. 55 Nowa Sobótka 57 - 47 87 (5) ślad osadnictwa Nowożytność I połowa - XVI-XVII w. 56 Stara Sobótka 57 - 47 88 (14) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. osada Późne średniowie- cze XIV-XV w. Nowożytność 3. osada XVI w. 57 Stara Sobótka 57 - 47 89 (15) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVI w. 58 Stara Sobótka 57 - 47 90 (16) 1. ślad osadnictwa łużycka Epoka brązu /wczesna epoka żelaza 2. ślad osadnictwa Nowożytność XVII w. 59 Ostrówek 57 - 47 91 (1) ślad osadnictwa Nowożytność II połowa - XVI w. 60 Ostrówek 57 - 47 92 (2) ślad osadnictwa Nowożytność XVII-XVIII w. 61 Nowa Wieś 57 - 47 93 (4) 1. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze IX-X w. Późne średniowie- 2. ślad osadnictwa cze - nowożytność XV-XVI w. 62 Nowa Wieś 57 - 47 94 (5) 1. osada? ceramiki sznuro- Neolit/wczesna wej? epoka brązu 2. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze IX-X w. Nowożytność I 3. osada połowa - XVI w. 63 Nowa Wieś 57 - 47 95 (6) fortyfikacja polo- Nowożytność wa XVII w. 64 Żrebięta 58 - 46 126 (1) osada łużycka 65 Pieczew 58 - 46 127 (1) ślad osadnictwa przeworska 66 Pieczew 58 - 46 128 (2) ślad osadnictwa przeworska 67 Pieczew 58 - 46 129 (3) osada Nowożytność 68 Pieczew 58 - 46 130 (4) 1. osada Późne średniowiecze 2. osada Nowożytność Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 58 – Poz. 1058

69 Besiekiery 58 - 47 1 (2) osada łużycka 70 Besiekiery 58 - 47 2 (3) ślad osadnictwa Pradzieje 71 Besiekiery 58 - 47 3 (4) osada łużycka 72 Besiekiery 58 - 47 4 (5) ślad osadnictwa łużycka 73 Besiekiery 58 - 47 5 (6) osada pucharów Wczesna epoka dzwonowa- brązu tych/iwieńska 74 Besiekiery 58 - 47 6 (7) osada? łużycka 75 Besiekiery 58 - 47 7 (8) ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 76 Besiekiery 58 - 47 8 (9) 1. ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 77 Bugaj 58 - 47 9 (6) kurhan Pradzieje 78 Besiekiery 58 - 47 10 (10) osada łużycka 79 Besiekiery 58 - 47 11 (11) 1. osada łużycka? Średniowiecze 2. osada 80 Besiekiery 58 - 47 12 (12) osada? Późne średniowie- cze 81 Besiekiery 58 - 47 13 (13) Ślad osadnictwa przeworska? Pradzieje 82 Besiekiery 58 - 47 14 (14) osada Wczesne średnio- wiecze 83 Besiekiery 58 - 47 15 (15) ślad osadnictwa Nowożytność 84 Besiekiery 58 - 47 16 (16) osada Średniowiecze 85 Besiekiery 58 - 47 17 (17) osada Wczesne średnio- wiecze 86 Janów 58 - 47 18 (1) ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 87 Janów 58 - 47 19 (2) ślad osadnictwa Pradzieje 88 Ostrówek- 58 - 47 20 (1) osada przeworska Kolonia 89 Bugaj 58 - 47 21 (7) obóz trzciniecka? Epoka brązu 90 Ostrówek- 58 - 47 22 (27) 1. ślad osadnictwa Pradzieje Kolonia 2. ślad osadnictwa Nowożytność 91 Ostrówek- 58 - 47 23 (2) 1. obozowisko trzciniecka? Epoka brązu Kolonia 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 92 Ostrówek- 58 - 47 24 (3) 1. ślad osadnictwa Pradzieje Kolonia 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 93 Ostrówek- 58 - 47 25 (4) 1. osada? łużycka? Pradzieje Kolonia 2. ślad osadnictwa Nowożytność 94 Besiekiery 58 - 47 26 (18) 1. ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 95 Besiekiery 58 - 47 27 (19) osada przeworska 96 Besiekiery 58 - 47 28 (20) osada Średniowiecze 97 Srebrna 58 - 47 29 (1) 1. osada łużycka 2. osada przeworska 98 Olszewa 58 - 47 30 (1) 1. osada łużycka Nowożytność 2. ślad osadnictwa 99 Olszewa 58 - 47 31 (2) osada łużycka 100 Olszewa 58 - 47 32 (3) 1. osada łużycka 2. ślad osadnictwa przeworska? 101 Olszewa 58 - 47 33 (4) osada łużycka 102 Olszewa 58 - 47 34 (5) osada przeworska 103 Pociecha 58 - 47 35 (1) osada łużycka 104 Pociecha 58 - 47 36 (2) 1. ślad osadnictwa amfor kulistych? Neolit 2. osada przeworska 3. ślad osadnictwa Nowożytność 105 Besiekiery 58 - 47 37 (21) 1. ślad osadnictwa ceramiki sznuro- Średniowiecze wej 2. osada łużycka 3. osada przeworska 4. ślad osadnictwa Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 59 – Poz. 1058

106 Besiekiery 58 - 47 38 (22) osada łużycka 107 Besiekiery 58 - 47 39 (23) osada łużycka 108 Ostrówek- 58 - 47 40 (5) osada przeworska? Kolonia 109 Ostrówek- 58 - 47 41 (6) 1. osada przeworska Średniowiecze Kolonia 2. osada 110 Ostrówek- 58 - 47 42 (7) osada łużycka Kolonia 111 Ostrówek- 58 - 47 43 (8) osada łużycka Kolonia 112 Besiekiery 58 - 47 44 (24) ślad osadnictwa łużycka 113 Ksawerówek 58 - 47 45 (1) ślad osadnictwa Pradzieje 114 Sobótka - Kolonia 58 - 47 46 (1) 1. ślad osadnictwa pucharów lejko- Pradzieje 2. ślad osadnictwa watych 115 Sobótka - Kolonia 58 - 47 47 (2) osada łużycka 116 Sobótka - Kolonia 58 - 47 48 (3) osada Średniowiecze 117 Kurzjama 58 - 47 49 (1) osada Późne średniowie- cze 118 Łyżki 58 - 47 50 (1) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 119 Olszewa 58 - 47 51 (6) 1. osada łużycka 2. osada przeworska 120 Olszewa 58 - 47 52 (7) 1. ślad osadnictwa łużycka Epoka kamienia /epoka brązu 2. ślad osadnictwa 121 Olszewa 58 - 47 53 (8) ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 122 Ksawerów 58 - 47 54 (1) 1. osada łużycka Średniowiecze 2. ślad osadnictwa 123 Ksawerów 58 - 47 55 (2) ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 124 Kurzjama 58 - 47 56 (2) ślad osadnictwa łużycka 125 Ksawerów 58 - 47 57 (3) osada łużycka 126 Ksawerów 58 - 47 58 (4) osada łużycka 127 Ksawerów 58 - 47 59 (5) 1. ślad osadnictwa pucharów lejkowatych 2. obozowisko trzciniecka 128 Ksawerów 58 - 47 60 (6) ślad osadnictwa Pradzieje 129 Kurzjama 58 - 47 61 (3) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 130 Kurzjama 58 - 47 62 (4) ślad osadnictwa amfor kulistych? 131 Ksawerów 58 - 47 63 (7) ślad osadnictwa łużycka? 132 Ksawerów 58 - 47 64 (8) osada łużycka 133 Bugaj 58 - 47 65 (1) ślad osadnictwa Pradzieje 134 Bugaj 58 - 47 66 (2) ślad osadnictwa przeworska Pradzieje 135 Bugaj 58 - 47 67 (3) ślad osadnictwa Epoka brązu ? 136 Besiekiery 58 - 47 68 (25) ślad osadnictwa amfor kulistych? 137 Ostrówek- 58 - 47 69 (9) ślad osadnictwa Nowożytność Kolonia 138 Ostrówek- 58 - 47 70 (10) 1. ślad osadnictwa przeworska? Pradzieje Kolonia 2. osada Wczesne średnio- wiecze 139 Ostrówek- 58 - 47 71 (11) 1. ślad osadnictwa amfor kulistych? Neolit? Kolonia 2. osada łużycka? 140 Pociecha 58 - 47 72 (3) 1. osada łużycka Średniowiecze 2. osada 141 Ostrówek- 58 - 47 73 (12) ślad osadnictwa Późne średniowie- Kolonia cze/nowożytność 142 Ostrówek- 58 - 47 74 (13) 1. ślad osadnictwa pucharów lejko- Kolonia watych ? 2. osada łużycka Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 60 – Poz. 1058

143 Ostrówek- 58 - 47 75 (14) osada łużycka Kolonia 144 Ostrówek- 58 - 47 76 (15) 1. ślad osadnictwa łużycka Mezolit Kolonia 2. osada przeworska 3. osada 145 Ostrówek- 58 - 47 77 (16) Ślad osadnictwa Nowożytność Kolonia 146 Ostrówek- 58 - 47 78 (17) 1. osada łużycka? Kolonia 2. osada przeworska 147 Ostrówek- 58 - 47 79 (18) 1. osada łużycka Kolonia 2. osada przeworska 148 Ostrówek- 58 - 47 80 (19) 1. osada łużycka Kolonia 2. osada przeworska 149 Ostrówek- 58 - 47 81 (20) osada łużycka Kolonia 150 Ostrówek- 58 - 47 82 (21) osada przeworska Kolonia 151 Ostrówek- 58 - 47 83 (22) osada Okres lateński? Kolonia 152 Ostrówek- 58 - 47 84 (23) 1. ślad osadnictwa łużycka? Epoka brązu Kolonia 2. osada 153 Ostrówek- 58 - 47 85 (24) osada łużycka Kolonia 154 Ostrówek- 58 - 47 86 (25) ślad osadnictwa Średniowiecze Kolonia 155 Ostrówek- 58 - 47 87 (26) 1. ślad osadnictwa łużycka? Epoka brązu? Kolonia 2. ślad osadnictwa Okres lateński 156 Rybnik 58 - 47 88 (1) ślad osadnictwa 157 Srebrna 58 - 47 89 (1) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 158 Srebrna 58 - 47 90 (2) osada przeworska 159 Rybnik 58 - 47 91 (8) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 160 Rybnik 58 - 47 92 (9) 1. ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 161 Rybnik 58 - 47 93 (2) 1. ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 162 Rybnik 58 - 47 94 (10) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 163 Rybnik 58 - 47 95 (3) 1. osada trzciniecka Nowożytność 2. ślad osadnictwa 164 Rybnik 58 - 47 96 (4) osada łużycka 165 Besiekiery 58 - 47 97 (26) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 166 Besiekiery 58 - 47 98 (27) 1. ślad osadnictwa Pradzieje? 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 167 Besiekiery 58 - 47 99 (28) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 168 Besiekiery 58 - 47 100 (29) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 169 Besiekiery 58 - 47 101 (30) 1. osada łużycka Średniowiecze 2. osada 170 Grabów 58 - 47 102 (7) ślad osadnictwa Okres lateński? 171 Grabów 58 - 47 103 (3) osada pucharów lejkowatych 172 Grabów 58 - 47 104 (4) 1. ślad osadnictwa pucharów lejkowatych 2. osada trzciniecka 173 Rybnik 58 - 47 105 (5) osada? trzciniecka? Epoka brązu Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 61 – Poz. 1058

174 Grabów 58 - 47 106 (5) osada trzciniecka 175 Grabów 58 - 47 107 (6) 1. ślad osadnictwa pucharów lejko- Wczesna epoka watych brązu 2. obozowisko 176 Rybnik 58 - 47 108 (6) 1. osada łużycka? 2. osada przeworska 177 Rybnik 58 - 47 109 (7) osada łużycka 178 Pusta Wieś 58 - 47 110 (1) 1. osada łużycka Wczesne średnio- 2. osada wiecze 179 Grabów 58 - 47 111 (1) ślad osadnictwa Nowożytność 180 Czajki 58 - 47 112 (1) ślad osadnictwa Nowożytność 181 Bowętów 58 - 47 113 (1) osada amfor kulistych 182 Bowętów 58 - 47 114 (2) 1. ślad osadnictwa pucharów lejko- Epoka brązu watych 2. osada trzciniecka? 3. ślad osadnictwa przeworska? 183 Bowętów 58 - 47 115 (3) osada Wczesne średnio- wiecze 184 Bowętów 58 - 47 116 (4) 1. osada przeworska Średniowiecze 2. osada 185 Bugaj 58 - 47 117 (4) osada łużycka 186 Celinów 58 - 47 118 (1) osada? Epoka brązu 187 Celinów 58 - 47 119 (2) 1. osada? pucharów lejko- Wczesna epoka watych brązu 2. ślad osadnictwa 188 Goszczędza 58 - 47 120 (6) obozowisko Wczesna epoka brązu 189 Goszczędza 58 - 47 121 (2) obozowisko Wczesna epoka brązu 190 Goszczędza 58 - 47 122 (3) ślad osadnictwa Epoka brązu 191 Goszczędza 58 - 47 123(4) obozowisko trzciniecka 192 Bowętów 58 - 47 124 (5) ślad osadnictwa łużycka 193 Goszczędza 58 - 47 125 (5) osada łużycka 194 Besiekiery 58 - 47 126 (31) ślad osadnictwa Pradzieje 195 Bugaj 58 - 47 127 (5) ślad osadnictwa Epoka brązu? 196 Bugaj 58 - 47 128 (8) 1. ślad osadnictwa łużycka? Okres lateński? 2. osada Średniowiecze 197 Besiekiery 58 - 47 129 (1) zamek XVI w. 198 Sławęcin 58 - 48 11 (6) osada? Średniowiecze 199 Sławęcin 58 - 48 12 (7) 1. osada ? łużycka Późne średniowie- 2. ślad osadnictwa cze 200 Sławęcin 58 - 48 13 (8) ślad osadnictwa Okres Wpływów Rzymskich 201 Sławęcin 58 - 48 14 (9) osada przeworska 202 Sławęcin 58 - 48 15 (10) 1. ślad osadnictwa ? 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 203 Sławęcin 58 - 48 16 (11) ślad osadnictwa Średniowiecze 204 Sławęcin 58 - 48 17 (12) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 205 Sławęcin 58 - 48 19 (13) ślad osadnictwa Średniowiecze 206 Pociecha 58 - 48 20 (4) 1. obozowisko? pucharów lejko- Neolit watych 2. ślad osadnictwa trzciniecka 207 Sławęcin 58 - 48 21 (14) osada przeworska 208 Pociecha 58 - 48 22 (5) ślad osadnictwa przeworska 209 Pociecha 58 - 48 23 (6) osada łużycka 210 Pociecha 58 - 48 24 (7) ślad osadnictwa Nowożytność 211 Odechów 58 - 48 28 (1) ślad osadnictwa Nowożytność 212 Szłapy 58 - 48 49 (10) ślad osadnictwa Średniowiecze Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 62 – Poz. 1058

213 Nagórki 59 - 47 1 (2) osada przeworska 214 Nagórki 59 - 47 2 (3) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 215 Nagórki 59 - 47 3 (4) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 216 Nagórki 59 - 47 4 (5) ślad osadnictwa przeworska 217 Nagórki 59 - 47 5 (6) osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 218 Nagórki 59 - 47 6 (1) osada Średniowiecze 219 Nagórki 59 - 47 7 (2) ślad osadnictwa Średniowiecze? 220 Nagórki 59 - 47 8 (3) 1. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 221 Piaski 59 - 47 9 (1) osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 222 Piaski 59 - 47 10 (2) 1. ślad osadnictwa przeworska Neolit/epoka brązu Okres Wpływów 2. osada? Rzymskich 223 Nagórki 59 - 47 11 (4) 1. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. osada Średniowiecze 224 Nagórki 59 - 47 12 (7) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 225 Nagórki 59 - 47 13 (8) ślad osadnictwa przeworska? 226 Piaski 59 - 47 14 (3) 1. ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 2. osada przeworska 3. osada Średniowiecze 227 Piaski 59 - 47 15 (4) 1. osada łużycka 2. osada przeworska 228 Nagórki 59 - 47 16 (5) osada Wczesne średnio- wiecze 229 Nagórki 59 - 47 17 (9) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 230 Piaski 59 - 47 18 (7) osada łużycka 231 Piaski 59 - 47 19 (6) ślad osadnictwa Pradzieje 232 Nagórki 59 - 47 20 (10) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 233 Nagórki 59 - 47 21 (11) osada przeworska 234 Nagórki 59 - 47 22 (12) osada przeworska 235 Nagórki 59 - 47 23 (13) ślad osadnictwa przeworska? 235 Nagórki 59 - 47 24 (14) cmentarzysko? łużycka Epoka brązu 237 Nagórki 59 - 47 25 (15) osada przeworska 238 Nagórki 59 - 47 26 (16) osada przeworska 239 Nagórki 59 - 47 27 (17) osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 240 Nagórki 59 - 47 28 (18) ślad osadnictwa przeworska? 241 Nagórki 59 - 47 29 (19) osada przeworska 242 Nagórki 59 - 47 30 (20) ślad osadnictwa Nowożytność 243 Nagórki 59 - 47 31 (21) ślad osadnictwa przeworska 244 Nagórki 59 - 47 32 (22) ślad osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 245 Nagórki 59 - 47 33 (23) ślad osadnictwa przeworska 246 Smolice 59 - 47 34 (10) ślad osadnictwa przeworska 247 Teofilki 59 - 47 35 (1) 1. ślad osadnictwa ceramiki sznurowej 2. cmentarzysko trzciniecka 3. cmentarzysko łużycka 248 Teofilki 59 - 47 36 (2) 1. osada pucharów lejko- Neolit watych Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 63 – Poz. 1058

2. osada trzciniecka 249 Teofilki 59 - 47 37 (3) 1. ślad osadnictwa pucharów lejkowatych 2. ślad osadnictwa trzciniecka 250 Teofilki 59 - 47 38 (4) 1. osada pucharów lejkowatych 2. ślad osadnictwa trzciniecka 251 Teofilki 59 - 47 39 (5) ślad osadnictwa Pradzieje/epoka brązu? 252 Nagórki 59 - 47 40 (25) 1. osada pucharów lejkowatych 2. obóz trzciniecka 253 Byszew 59 - 47 41 (4) ślad osadnictwa Nowożytność 254 Nagórki 59 - 47 42 (26) osada przeworska 255 Nagórki 59 - 47 43 (27) osada przeworska 256 Nagórki 59 - 47 44 (6) osada przeworska 257 Gać 59 - 47 45 (1) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. ślad osadnictwa Nowożytność 258 Gać 59 - 47 46 (2) 1. ślad osadnictwa przeworska? Wczesne średnio- 2. osada wiecze 259 Smolice 59 - 47 47 (1) cmentarzysko łużycka 260 Smolice 59 - 47 48 (3) osada? łużycka? 261 Byszew 59 - 47 49 (5) ślad osadnictwa Średniowiecze 262 Smolice 59 - 47 50 (4) 1. obóz Epoka brązu 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 263 Smolice 59 - 47 51 (5) 1. ślad osadnictwa amfor kulistych? Neolit 2. ślad osadnictwa Neolit/wczesna epoka brązu 264 Gać 59 - 47 52 (3) osada przeworska 265 Gać 59 - 47 53 (4) osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 266 Gać 59 - 47 54 (5) ślad osadnictwa Średniowiecze 267 Teofilki 59 - 47 55 (6) 1. osada pucharów lejko- Neolit watych 2. cmentarzysko łużycka? 268 Teofilki 59 - 47 56 (7) ślad osadnictwa trzciniecka? 269 Grabów 59 - 47 57 (1) ślad osadnictwa Nowożytność 270 Nagórki 59 - 47 68 (28) osada łużycka 271 Nagórki 59 - 47 69 (29) osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 272 Nagórki 59 - 47 70 (30) 1. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 273 Nagórki 59 - 47 71 (31) ślad osadnictwa Średniowiecze 274 Nagórki 59 - 47 72 (32) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 275 Nagórki 59 - 47 73 (33) osada Średniowiecze 276 Nagórki 59 - 47 74 (7) 1. osada łużycka Średniowiecze 2. ślad osadnictwa 277 Nagórki 59 - 47 75 (34) 1. ślad osadnictwa przeworska Neolit 2. osada 278 Byszew 59 - 47 76 (1) 1. osada łużycka 2. ślad osadnictwa przeworska 279 Gać 59 - 47 77 (6) osada łużycka 280 Gać 59 - 47 78 (7) 1. osada łużycka 2. osada przeworska 281 Gać 59 - 47 79 (1) cmentarzysko przedłużycka 282 Nagórki 59 - 47 80 (35) obóz łużycka? Pradzieje 283 Nagórki 59 - 47 81 (24) 1. osada łużycka Średniowiecze Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 64 – Poz. 1058

2. ślad osadnictwa 284 Gać 59 - 47 82 (8) osada przeworska 285 Gać 59 - 47 84 (9) osada łużycka 286 Gać 59 - 47 85 (10) osada przeworska 287 Gać 59 - 47 97 (11) osada Epoka brązu 288 Gać 59 - 47 98 (12) osada trzciniecka 289 Gać 59 - 47 99 (13) 1. obóz pucharów lejko- Wczesna epoka watych brązu 2. osada 290 Gać 59 - 47 100 (14) osada trzciniecka 291 Smolice 59 - 47 101 (6) ślad osadnictwa Średniowiecze 292 Smolice 59 - 47 102 (7) 1. ślad osadnictwa pucharów lejkowatych 2. osada trzciniecka 293 Smolice 59 - 47 103 (8) osada trzciniecka 294 Smolice 59 - 47 104 (9) 1. ślad osadnictwa trzciniecka Nowożytność 2. ślad osadnictwa 295 Byszew 59 - 47 105 (2) osada Wczesne średnio- wiecze 296 Byszew 59 - 47 106 (6) 1. osada przeworska Średniowiecze 2. ślad osadnictwa 297 Byszew 59 - 47 107 (7) ślad osadnictwa Późne średnio- wiecze 298 Byszew 59 - 47 108 (3) 1. osada łużycka Średniowiecze 2. ślad osadnictwa 299 Byszew 59 - 47 109 (8) 1. osada? łużycka Późne średniowie- 2. ślad osadnictwa cze Średniowiecze 3. cmentarz Średniowiecze - 4. Kościół nowożytność 300 Byszew 59 - 47 110 (4) 1. cmentarzysko? Okres lateński 2. osada Wczesne średnio- wiecze 301 Byszew 59 - 47 111 (9) osada? Średniowiecze 302 Byszew 59 - 47 112 (10) ślad osadnictwa Średniowiecze? 303 Byszew 59 - 47 113 (11) ślad osadnictwa przeworska? Pradzieje 304 Byszew 59 - 47 114 (12) 1. ślad osadnictwa łużycka? Pradzieje 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 305 Byszew 59 - 47 115 (13) osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 306 Byszew 59 - 47 116 (14) 1. ślad osadnictwa przeworska? Średniowiecze 2. ślad osadnictwa 307 Byszew 59 - 47 117 (15) osada łużycka 308 Byszew 59 - 47 118 (5) ślad osadnictwa Średniowiecze 309 Byszew 59 - 47 119 (16) ślad osadnictwa przeworska? Pradzieje 310 Byszew 59 - 47 120 (6) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 311 Byszew 59 - 47 121 (7) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 312 Leszno 59 - 47 122 (1) 1. osada łużycka Okres Wpływów 2. osada przeworska Rzymskich? 313 Leszno 59 - 47 123 (2) osada łużycka 314 Leszno 59 - 47 124 (3) ślad osadnictwa Średniowiecze 315 Leszno 59 - 47 125 (4) osada trzciniecka? Epoka brązu 316 Leszno 59 - 47 126 (5) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 317 Leszno 59 - 47 127 (6) osada? Średniowiecze 318 Leszno 59 - 47 128 (7) ślad osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich? Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 65 – Poz. 1058

319 Byszew 59 - 47 129 (17) osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 320 Byszew 59 - 47 130 (18) 1. osada przeworska Nowożytność 2. ślad osadnictwa 3. cmentarzysko łużycka 321 Byszew 59 - 47 131 (8) osada przeworska 322 Byszew 59 - 47 132 (19) ślad osadnictwa przeworska 323 Byszew 59 - 47 133 (20) ślad osadnictwa przeworska 324 Byszew 59 - 47 134 (21) ślad osadnictwa przeworska 325 Byszew 59 - 47 135 (9) ślad osadnictwa Późne średniowie- cze 326 Byszew 59 - 47 136 (10) ślad osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich? 327 Byszew 59 - 47 137 (22) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. osada Średniowiecze 328 Piaski 59 - 47 138 (5) ślad osadnictwa Pradzieje 329 Teofilki 59 - 47 139 (8) osada trzciniecka 330 Byszew 59 - 47 140 (23) 1. ślad osadnictwa strefy leśnej Neolit 2. ślad osadnictwa Średniowiecze 331 Byszew 59 - 47 141 (11) osada trzciniecka? 332 Byszew 59 - 47 142 (24) 1. ślad osadnictwa Pradzieje 2. osada Późne średniowie- cze 333 Celinów 59 - 47 143 (1) 1. obóz pucharów lejko- Mezolit 2. ślad osadnictwa watych trzciniecka 3. osada 334 Byszew 59 - 47 144 (25) ślad osadnictwa trzciniecka? Epoka brązu 335 Byszew 59 - 47 145 (12) osada łużycka Epoka brązu 336 Byszew 59 - 47 146 (13) 1. osada pucharów lejko- Neolit watych 2. osada łużycka 337 Byszew 59 - 47 147 (14) osada trzciniecka 338 Byszew 59 - 47 148 (15) osada trzciniecka / wczesna faza kultury łużyckiej 339 Byszew 59 - 47 149 (16) ślad osadnictwa Neolit 340 Byszew 59 - 47 150 (17) ślad osadnictwa Trzciniecka Epoka brązu /łużycka 341 Byszew 59 - 47 151 (18) osada łużycka Epoka brązu 342 Celinów 59 - 47 152 (2) osada trzciniecka 343 Celinów 59 - 47 153 (3) ślad osadnictwa Pradzieje 344 Celinów 59 - 47 154 (4) ślad osadnictwa Pradzieje 345 Celinów 59 - 47 155 (5) 1. ślad osadnictwa pucharów lejkowatych 2. obozowisko trzciniecka 346 Grabów 59 - 47 156 (2) ślad osadnictwa łużycka? 347 Celinów 59 - 47 157 (6) ślad osadnictwa ? 348 Celinów 59 - 47 158 (7) ślad osadnictwa Epipuchary /kultury ceramiki sznurowej 349 Celinów 59 - 47 159 (11) ślad osadnictwa łużycka 350 Celinów 59 - 47 160 (8) ślad osadnictwa Pradzieje/epoka brązu 351 Celinów 59 - 47 161 (9) osada trzciniecka 352 Stary Besk 59 - 47 162 (1) osada przeworska 353 Celinów 59 - 47 163 (10) 1. ślad osadnictwa pucharów lejko- Późny neolit watych /epoka brązu 2. obóz amfor kulistych Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 66 – Poz. 1058

lub trzciniecka 354 Byszew 59 - 47 164 (19) osada trzciniecka 355 Byszew 59 - 47 165 (20) 1. osada pucharów lejkowatych 2. osada łużycka 356 Byszew 59 - 47 166 (21) ślad osadnictwa strefy leśnej Późny neolit/wczesna epoka brązu 357 Byszew 59 - 47 167 (22) obozowisko trzciniecka 358 Brudzeń 59 - 47 168 (1) ślad osadnictwa trzciniecka 359 Nowy Besk 59 - 47 169 (1) ślad osadnictwa Epoka brązu? 360 Nowy Besk 59 - 47 170 (2) 1. ślad osadnictwa pucharów lejkowatych 2. ślad osadnictwa amfor kulistych 361 Byszew 59 - 47 171 (26) ślad osadnictwa Pradzieje 362 Byszew 59 - 47 173 (2) gródek stożkowy Średniowiecze 363 Byszew 59 - 47 174 (3) 1. ślad osadnictwa pucharów lejko- IV-V okres epoki watych brązu 2. cmentarzysko łużycka 364 Sławęcin 59 - 48 1 (4) punkt osadnictwa przeworska? Okres Wpływów Rzymskich? 365 Sławęcin 59 - 48 2 (5) ślad osadnictwa Epoka kamienia 366 Szłapy 59 - 48 3 (1) punkt osadnictwa łużycka ? 367 Szłapy 59 - 48 4 (2) punkt osadnictwa Wczesne średnio- wiecze 368 Szłapy 59 - 48 5 (3) punkt osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 369 Szłapy 59 - 48 19 (4) 1. ślad osadnictwa Epoka kamienia 2. ślad osadnictwa Pradzieje 370 Borucice 59 - 48 20 (1) punkt osadnictwa Nowożytność 371 Borucice 59 - 48 21 (2) punkt osadnictwa Średniowiecze - nowożytność 372 Szłapy 59 - 48 22 (5) punkt osadnictwa Wczesne średnio- wiecze 373 Szłapy 59 - 48 23 (6) punkt osadnictwa Nowożytność 374 Szłapy 59 - 48 24 (7) 1. punkt osadnic- trzciniecka II okres epoki twa brązu 2. osada przeworska Okres Wpływów Rzymskich 3. punkt osadnictwa Nowożytność 375 Borów 59 - 48 25 (15) ślad osadnictwa przeworska ? 376 Borów 59 - 48 26 (16) 1. ślad osadnictwa przeworska? Okres Wpływów Rzymskich? 2. punkt osadnictwa Nowożytność 377 Borów 59 - 48 27 (3) punkt osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 378 Borucice 59 - 48 28 (3) 1. punkt osadnic- Wczesne średnio- twa wiecze 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 379 Szłapy 59 - 48 29 (8) 1. punkt osadnic- Średniowiecze twa 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 380 Szłapy 59 - 48 30 (9) 1. punkt osadnic- przeworska Późny Okres twa Wpływów Rzym- skich 2. punkt osadnic- Wczesne średnio- Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 67 – Poz. 1058

twa wiecze 3. punkt osadnic- Nowożytność twa 381 Borucice 59 - 48 31 (4) 1. ślad osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 2. punkt osadnictwa Średniowiecze 382 Borucice 59 - 48 32 (5) 1. punkt osadnic- przeworska Okres Wpływów twa Rzymskich 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 383 Borów 59 - 48 42 (4) punkt osadnictwa Wczesne średnio- wiecze 384 Borów 59 - 48 43 (5) 1. punkt osadnic- przeworska Epoka kamienia twa 2. osada Późny okres lateń- ski/Okres Wpły- wów Rzymskich Wczesne średnio- 3. osada? wiecze

4. punkt osadnic- Nowożytność twa 385 Borów 59 - 48 45 (6) 1. punkt osadnic- przeworska Okres Wpływów twa Rzymskich 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 386 Borów 59 - 48 46 (7) punkt osadnictwa Nowożytność 387 Borów 59 - 48 47 (8) 1. punkt osadnic- przeworska Okres Wpływów twa Rzymskich 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 388 Borów 59 - 48 48 (9) osada wiejska Nowożytność 389 Borów 59 - 48 49 (10) punkt osadnictwa Nowożytność 390 Borów 59 - 48 50 (11) punkt osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 391 Borów 59 - 48 52 (12) 1. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 392 Borów 59 - 48 61 (13) 1. ślad osadnictwa trzciniecka II okres epoki brązu 2. ślad osadnictwa Nowożytność 393 Chorki 59 - 48 62 (1) 1. punkt osadnic- przeworska Okres Wpływów twa Rzymskich 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 394 Chorki 59 - 48 63 (2) 1. ślad osadnictwa Trzciniecka II okres epoki /przedłużycka brązu 2. punkt osadnic- przeworska Okres Wpływów twa Rzymskich 395 Borów 59 - 48 64 (14) 1. ślad osadnictwa przeworska ? 2. punkt osadnic- XVI-XVII w. twa 396 Golbice 59 - 48 65 (1) 1. punkt osadnic- przeworska Okres Wpływów twa Rzymskich 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 397 Golbice 59 - 48 66 (2) 1. punkt osadnic- przeworska Okres Wpływów twa Rzymskich Dziennik Urzędowy Województwa Łódzkiego – 68 – Poz. 1058

2. punkt osadnic- Nowożytność twa 398 Golbice 59 - 48 67 (3) punkt osadnictwa Nowożytność 399 Golbice 59 - 48 68 (4) punkt osadnictwa przeworska Późny okres lateń- ski 400 Chorki 59 - 48 69 (3) punkt osadnictwa Nowożytność 401 Golbice 59 - 48 70 (5) 1. ślad osadnictwa Wczesne średnio- wiecze 2. punkt osadnic- Nowożytność twa 402 Chorki 59 - 48 71 (4) ślad osadnictwa łużycka ? 403 Golbice 59 - 48 72 (6) punkt osadnictwa Nowożytność 404 Golbice 59 - 48 73 (7) osada Wczesne średnio- wiecze 405 Chorki 59 - 48 79 (5) punkt osadnictwa przeworska Okres Wpływów Rzymskich 406 Golbice 59 - 48 82 (8) punkt osadnictwa Nowożytność 407 Golbice 59 - 48 83 (9) punkt osadnictwa Wczesne średnio- wiecze