Ontdek het Rubenshuis Wat je moet Weten voor je het museum binnen gaat: ■■ Heb je een grote tas, rugzak of paraplu bij je? Deze mag je niet meenemen naar binnen en moet je achterlaten aan de balie. Hiervoor zijn kastjes voorzien die afgesloten kunnen worden. ■■ In het museum staan veel kostbare voorwerpen. Je mag de kunstwerken bekijken, maar je mag ze niet aanraken. ■■ Zet even je gsM op stil of schakel hem uit. Krijg je toch telefoon, ga dan naar buiten. Zo stoor je de andere bezoekers niet. ■■ In het museum zelf mag je geen foto’s nemen of filmen. In de tuin mag dit wel. ■■ Is je huisdier ook fan van Rubens? Jammer, maar dieren mogen niet mee naar binnen. Geleidehonden zijn wel toegestaan. ■■ In het museum is het verboden te roken, te eten of te drinken. ■■ Sommige doorgangen in het Rubenshuis zijn smal. Een kinderwagen mag daarom niet mee in het huis. ■■ Volg alsjeblieft de aanwijzingen van het museumpersoneel. ■■ De wc’s van het Rubenshuis bevinden zich op het einde van het museum, als je het atelier verlaat. huisRegels 2 Welkom in het Rubenshuis! Dadelijk stap je het huis van Peter Paul Rubens binnen. Hier heeft de beroemde kunstenaar 25 jaar geleefd en gewerkt. Hij woonde hier met zijn gezin en had hier zijn schildersatelier. Rubens verzamelde schilderijen, beeldhouwwerken en andere kunstvoor- werpen en bracht ze onder in dit huis. Nu is het een museum. We willen je iets vertellen over het huis. De architectuur is namelijk erg speciaal. De woning van Rubens leert ons bovendien iets over hoe rijke mensen vroeger, in de 17de eeuw leefden. Tijdens je bezoek maak je kennis met Rubens zelf. Je zal merken dat hij eigenlijk meer was dan alleen een schilder. In het huis kan je vele schilderijen en andere kunstwerken bewonderen. Een aantal werken zijn van Rubens zelf. Maar er hangen ook veel schilderijen van andere kunstenaars. Als bezoeker maak je een reis door de tijd. Deze brochure is jouw gids. In de brochure vind je informatie , weetjes () en een kijkwijzer ( ). Met deze kijkwijzer kan je leuke dingen ontdekken. Wij wensen je een aangenaam bezoek! WelkoM 3 TIJDlIJN Het leven van Peter Paul Rubens 1577 Op 28 juni wordt Peter Paul Rubens geboren in Duitsland. 1587 Rubens is 10 jaar wanneer zijn vader sterft. 1589 Rubens’ moeder, Maria Pypelinckx, keert met haar kinderen terug naar Antwerpen. 1591 Rubens gaat in de leer bij landschapschilder Tobias Verhaecht. Zijn tweede leermeester is Adam van Noort. In 1594 gaat Rubens in de leer bij Otto van Veen. 1600 Rubens is 23 jaar en vertrekt naar Italië. 1608 De moeder van Rubens sterft. Rubens keert terug naar Antwerpen. 1609 Rubens wordt aangesteld als hofschilder van de aartshertogen Albrecht en Isabella. In hetzelfde jaar trouwt hij met de Antwerpse Isabella Brant. 1626 Rubens’ vrouw, Isabella Brant, sterft aan de pest. 1630 Rubens trouwt op 53-jarige leeftijd opnieuw met de 16-jarige Helena Fourment. 1640 Rubens is heel erg ziek. Door pijnlijke jichtaanvallen kan hij niet meer schilderen. Hij overlijdt op 30 mei 1640. We zien in deze tijdlijn dat Rubens acht jaar in Italië is geweest. Italië is op dat ogenblik het centrum van de kunst. De ideale school voor schilders. Rubens ging ernaartoe om zijn opleiding af te maken. Hij bestudeerde er de meesters van de klassieke oudheid. Deze Grieks- Romeinse kunst was in de renaissance, 14de-16de eeuw, opnieuw erg populair in Europa. Je zal tijdens je bezoek merken dat Rubens’ reis naar Italië duidelijk een invloed heeft gehad op zijn werk. Tijdlijn 4 BINNENPlaats Peter Paul Rubens (1577-1640) Portiek Rubens koopt het huis in 1610. Hij voert vijf jaar lang verbouwingen uit. In 1615 komt hij hier wonen samen met zijn vrouw en zijn 2 kinderen. Als je aan de ingang staat, met je rug naar de straatkant dan heb je een heel mooi zicht. Door de portiek met de drie bogen kan je de prachtige tuin zien, met helemaal achteraan een bijgebouw of paviljoen. Boven op de portiek staan twee Romeinse goden. Het zijn Mercurius, de god van de handel en Minerva, de godin van de wijsheid. Aan de linkerkant zie je het woongedeelte. Het is een typische woning uit de 16de eeuw. Rechts zie je het atelier. Dit deel van het huis heeft Rubens zelf ontworpen. Het lijkt wel een Italiaans paleis. Je kan goed zien dat Rubens’ verblijf in Italië een grote invloed heeft nagelaten. Rubens en zijn vrouw Isabella Brant hebben tijdens de verbouwingen bij de ouders van Isabella gewoond. BinnenPlaaTs 5 SPREEKKAMER Jacob Harrewijn (ca. 1640–na 1732) het Rubenshuis te antwerpen 1684 en 1692 Herken je deze prenten? Het zijn de oudste bekende afbeeldingen van deze woning. Het Rubenshuis werd pas een museum in 1946. Er was veel veranderd in de 300 jaar tussen de dood van Ru- bens en de opening van het museum. Deze prenten waren dan ook een belang- rijke bron van informatie om het huis zo goed mogelijk te herstellen. Als je goed kijkt naar de afbeelding uit 1692, dan zie je dat om de mooie ateliergevel te laten zien, de portiek is weggelaten op deze prent sPReekkaMeR 6 SPREEKKAMER Goudleer 17de eeuw De muur van deze kamer is bekleed met goudleer. Deze leren vellen met figuren van bladzilver zijn afgewerkt met goudlak. Dit soort muurbekleding kwam uit Spanje. Het was erg duur. Het toont dat Rubens een rijk man was. Atelier van Rubens het slotpark te ekeren Rubens had ook twee andere buiten- verblijven op het platteland. Eén daarvan zie je hier. Het koppel dat je ziet zijn Rubens en zijn tweede vrouw Helena Fourment. Zij kijken naar de spelende jonge mensen. Helena Fourment blijft na de dood van Rubens nog vijf jaar in het huis wonen. Daarna komt lord Cavendish hier wonen. Hij maakte er een paardrijschool van. sPReekkaMeR 7 KEuKEN KEuKEN Alexander Adriaenssen (1587–1661) stilleven met dode vogels Alexander Adriaenssen was een vriend en buurman van Rubens. Hij was goed in het schilderen van dode vissen en vogels. Dit schilderij was vroeger waarschijnlijk ook al in het bezit van Rubens. De vogels die je ziet op het schilderij werden ook alle- maal opgegeten. Haardzwaarden 17de eeuw Vuur is onmisbaar in de keuken. Vroeger had men nog geen kookplaat zoals nu, maar kookte men in de open haard. Met behulp van een haardzwaard konden de potten hoger of lager gehangen worden. In de schouw werden worsten en vis gehangen om gerookt te worden. Het licht aandoen is nu heel makkelijk. Je moet gewoon op een knopje drukken. Dat was in de tijd van Rubens niet zo. Er moest vuur in de haard branden. Zo kon je dan een kaars of olielamp aansteken. Als er geen vuur brandde, dan moest je naar de buren om vuur te gaan halen. keuken 8 KEuKEN Wildkroon 17de eeuw De wildkroon diende om konijnen en vogels op te hangen. Majolica antwerpen, 16de – 17de eeuw Majolica of faience is aardewerk dat met een ondoorzichtige witte laag geglazuurd is om het op Chinees porselein te laten lijken. Als je twijfelt of een stuk aardewerk van porselein is of van faience, kan je kijken of er een scherfje af is. Is het aardewerk van binnen bruin of beige, dan is het faience. De scherf van porselein is altijd wit. Hier in deze keuken zie je enkele potten en kruiken van deze beschilderde majolica. Aan de muur zie je mooie witblauwe tegels. Er worden verschillende beroepen op afgebeeld. Kan je er een paar herkennen? keuken 9 DIENKAMER Deze kamer is de dienkamer. Het is een kamer tussen de keuken en de eetkamer. Hier stond waarschijnlijk het eetservies. Eigenlijk zijn we niet zeker dat deze kamer de dienkamer was. Deze onzekerheid geldt voor de meeste kamers in het Rubenshuis. We hebben daarnet al verteld dat het huis pas een museum werd in 1946. Dat is meer dan 300 jaar na de dood van Rubens. Ondertussen hebben hier nog andere mensen gewoond. Zij hebben het huis veranderd en verbouwd. Het is dus heel moeilijk om te weten welke functie een kamer vroeger had. Het herstellen van het huis was een hele klus. We hebben daarnet al de tekeningen gezien die geholpen hebben bij het herstellen van het huis. In de 18de eeuw heeft een bezoeker ooit een plattegrond getekend met de indeling van het huis. Ook dit was een belangrijke bron van informatie. dienkaMeR 10 DIENKAMER Glazen drinkhoorns 17de eeuw Dit zijn drinkhoorns. Ze zijn heel mooi. Vroeger dronk men uit hoorns, maar deze twee drinkbekers dienden als versiering. Atelier van Jacob Jordaens (1593–1678) Meid met fruitmand en een vrijend paar Dit is een schilderij van Jacob Jordaens. Het schilderij gaat over liefde en geluk. Een mooie jonge vrouw kijkt ons lachend aan. Ze staat voor een raam. Achter het raam is een verliefd koppel te zien. De papegaai, die naast de vrouw staat, is een symbool voor lust. De fruitschalen en fruitmanden stellen de vruchtbaarheid voor. De gloed van de kaars kan een verwijzing zijn naar het vuur van de liefde. Jacob Jordaens, Antoon van Dyck en Peter Paul Rubens zijn de drie belangrijkste Antwerpse schilders uit de 17de eeuw dienkaMeR 11 EETKAMER EETKAMER Anoniem, Antwerpse school helena Fourment? Rubens trouwde twee keer. Zijn eerste vrouw was Isabella Brant. Hij hield heel erg veel van haar. Zij stierf aan de pest. Deze jonge vrouw is waarschijnlijk Helena Fourment. Zij is zijn tweede echtgenote. Rubens trouwde met haar toen hij 53 was en zij 16. Ze was heel mooi. Dit schilderij is van een onbekende kunstenaar. Rubens schilderde zijn jonge vrouw ook vaak zelf en gebruikte haar als model.