1 Przewodnik Solec-Zdrój i okolice In and Around Solec-Zdrój Więcej informacji More information 2 3 Nida N Biała Nida Raków Nagłowice 7 15 J.Chańcza 78 Jędrzejów 21 Chmielnik Kije 14 765 14 78 19 Szydłów 7 765 Staszów 10 73 17 756 768 Nida Pińczów 757 Wodzisław Mierzawa 23 Wschodnia 16 BUSKO-ZDRÓJ 766 767 Ważniejsze miejsca przedstawiane w przewodniku oraz w portalu www.kurort24.pl: 21 16 Oleśnica 73 Stopnica Places of interest presented in the guide and the site www.kurort24.pl: Chroberz 21 9 776 973 Pacanów 79 zabytki architektury sakralnej 17 21 zabytkowe pałace, zamki 768i dwory 14 Solec-Zdrój inne zabytki architektury i muzeaDziałoszyce 79 12 73 znaleziska archeologiczne 770 22 Wiślica 771 776 Wisła cenne założenia parkowe Skalbmierz 768 Szczucin Nida Nowy Korczyn Odległości pomiędzy miejscowościam w km: 10 Distance between towns, kilometers: 21 Kazimierza Wielka 776 22 Opatowiec Więcej informacji More information Więcej informacji More information 4 5 Solec-Zdrój i okolice – przewodnik dla kuracjuszy In and Around Solec-Zdrój – the guide for the spa visitors Spis treści Przewodnik ten jest elementem projektu "Stworzenie portalu informa- [contents] cyjnego Uzdrowiska Świętokrzyskie" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regional- Wstęp – Introduction nego. Jest narzędziem informacji dla kuracjuszy, a jego celem jest pro- 7 Solec-Zdrój i okolice – spacery piesze – walking trails mocja uzdrowisk Busko-Zdrój i Solec-Zdrój. Uzupełnieniem treści tego 8 Spacerem przez uzdrowisko [Walking around Solec-Zdrój] przewodnika jest portal internetowy znajdujący się pod adresem: 8 Przez ziemie Tarnowskich [The Tarnowski Estate] www.kurort24.pl 15 Ponidzie [Ponidzie Country] 20 Wstęp [introduction] Projekt jest realizowany przez firmę: 21 Przyroda [Nature] „Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Rafał Kliś” 24 Historia [History] 28-100 Busko Zdrój, ul. Waryńskiego 31 28 Trasy rowerowe [Cycle Routes] e-mail: [email protected], tel. 41 378 78 78 33 Do Szczaworyża i Stopnicy [Towards Szczaworyż and Stopnica] 34 Trasy samochodowe [Car Routes] Wydawca/Publisher: Multimedialna Agencja Wydawnicza Appen 45 Białe miasteczka w łagodnym krajobrazie 05-806 Komorów, ul. Długa 4, 41 [White Towns in Gentle Landscape] www.appen.pl, e-mail: [email protected] 50 Wapień, siarka, piasek [Limestone, Sulphur, Sand] 53 Czerwony gotyk lessowych wzgórz [Red Ghotic of Loess Hills] Tekst: Sławomir Kubisa 63 Informacja Turystyczna [Tourist Information] Opracowanie graficzne i kartografia: Szymon Kubisa 71 Tłumaczenie: Katarzyna Reszka Foto: Appen – oraz Wikipedia Druk: Grafmar sp. z o.o., 36-100 Kolbuszowa Dolna, ul. Wiejska 43 www.grafmar.com.pl Październik 2010 ISBN 978-83-926874-7-4 Więcej informacji More information Więcej informacji More information 6 7 Solec-Zdrój Ta niewielka, położona pośród pól i la- Solec is a picturesque village, lying sów, miejscowość to obdarzone wyjąt- amid fields and forests, which is also kowymi walorami uzdrowisko. Pierw- an attractive spa resort. The first baths sze łazienki wybudował tu już 1837 were built here in 1837 by the owner roku, ówczesny właściciel Solca, hrabia of Solec, count Godefroy, who exploit- Godefroy, wykorzystując bogate źró- ed the mineral rich waters that con- dła wód mineralnych z jonami chloru, tained chlorine, iodine, bromine and jodu, bromu i siarki. Zwłaszcza wyso- sulphur ions. The high concentration kie stężenie związków siarki sprawia, of sulphur compounds is what makes że jest to najsilniejsza woda lecznicza these waters best in Poland and in Eu- w Polsce i w Europie. Specyficzny mi- rope for medicinal baths. The unique kroklimat okolicy oraz bliskość natu- microclimate in the region and being ralnej przyrody to dodatkowe czynniki close to the nature are also conducive sprzyjające skutecznej terapii. to effective treatment. Obecne obiekty zdrojowe, w większo- The modern spa buildings were ści wybudowane zostały na początku erected mainly at the beginning of XX wieku – Sanatorium Świt i Jasna, the 20th century: the sanatoria „Świt” wille Prus oraz Irena oraz Łazienki łączy and „Jasna”, the villas „Prus” and „Irena”, zabytkowa aleja zdrojowa z ze starymi and the Baths. All of them are situated lipami, platanami, krzewami magnolii. along the historic spa avenue, deco- Odkryte w ostatnich latach w rejonie rated with old linden, plane trees and Solca nowe źródła mineralne posiada- magnolia bushes. The mineral springs ją niespotykane gdzie indziej w świecie recently discovered near Solec have stężenie siarkowodoru. Źródło „Malina” exceptionally high concentration of dało podstawę do budowy w Solcu hydrogen sulphide. With the discov- Zdroju nowoczesnego trzygwiazdko- ery of the „Malina” spring, a modern wego hotelu zdrojowego „Malinowy three-star spa hotel „Malinowy Zdrój” Zdrój” i znacznego wzrostu ilości przy- was built and the number of visitors jeżdżających tu kuracjuszy. increased. Więcej informacji More information Więcej informacji More information 8 9 Spacerem 1 Sanatorium „Świt” Ten spacer zaczyna się przy sanatorium This walk starts at the sanatorium „Świt.” przez uzdrowisko „Świt”. Przy wejściu do Parku Zdrojowe- When you enter the Spa Park, your atten- Walking around Solec-Zdrój go zwraca uwagę niewielki stylowy bu- tion will be drawn to the small elegant dyneczek, w którym mieści się obecnie building that now houses the Spa Custom- Biuro Obsługi Klienta Uzdrowiska. Ten er Service. This park pavilion was built in Podłoża: asfalt, teren miejski. Surface conditions: asphalt, pavement. pawilon parkowy wzniesiony w 1910 1910 and used to serve as a porter’s lodge Długość 5 km, czas przejścia ok. 2 godzin. Distance: 5 km, time: ca 2 hours. roku i wykorzystywany jako portiernia, and a hairdressing salon. It fully preserved a także gabinet fryzjerski, zachował w its original appearance. The park itself was Ten spacer prowadzi najpierw przez Park The second trip takes you to Zdrojowy pełni swój oryginalny wygląd. Sam park created even earlier. It covers almost 14 hec- Zdrojowy z jego zabytkowymi willami do Park and the Baths, and then its route powstał nieco wcześniej. Na powierzchni tares and there are numerous plants grow- Łazienek, a stamtąd do lasu, na ścieżkę leads through the forest track. blisko 14 hektarów rosną świerki, topole, ing: spruces, poplars, birches, and some rare przyrodniczą. brzozy, a także gatunki rzadsze, jak stare species such as ancient limes, plane trees, On the way back the route runs around lipy, platany, modrzewie, sosny wejmut- larches, white pines, a Kentucky coffee tree W drodze powrotnej z lasu trasa kieruje the lake and back to Solec-Zdrój centre, ki, kłęk kanadyjski, magnolia. and a magnolia. się wokół zalewu z terenem rekreacyj- passing thorough St Nicholas Church, in nym i wraca do centrum Solca Zdroju mi- which you can admire e.g. a gravestone Istotą tego parku jest szeroka aleja ze The wide avenue is the central point of jając kościół pw. św. Mikołaja w którym, on which a magnate Samuel Zborowski szpalerem wysokich drzew, sprawiająca the park; it seems to be leading to some między innymi zobaczyć można rene- is depicted. wrażenie, jakby prowadziła do całkiem faraway place. There is a similar spot in the sansową płytę nagrobną przedstawiają- odległego celu. W uzdrowisku Ilidża pod resort „Ilidža” near Sarajevo – Velika Avenue, cą magnata Samuela Zborowskiego. Sarajewem, jest bardzo podobne miej- which leads to a beautiful park situated by sce – Velika Aleja, którą dochodzi się do the mouth of the Bosna river. The both av- 6 pięknego parku u źródeł rzeki Bosny. enues were probably built at the same time; 1 Obie powstały chyba w podobnym cza- at the beginning of 20th century pretty sim- Solec-Zdrój sie i na początku wieku XX widziały bar- ilar kinds of people were riding along them 2 dzo podobne towarzystwo w powozach in carriages and britzkas, heading for the 5 3 4 Więcej informacji More information Więcej informacji More information 10 11 i bryczkach udające się do wód. Tamta waters. The avenue in Bosnia and Herze- jest niezwykle cenna solanka chlorko- able chloride-iodine-sodium-bromide- liczy sobie kilka kilometrów, tu na szczę- govina is a few kilometres long, but the wo-jodkowo-sodowo-bromkowo-siarcz- sulphide brine that is helpful in curing ście dochodzi się znacznie szybciej do one here is fortunately shorter so you can kowa, lecząca choroby narządów ruchu, rheumatic diseases, musculoskeletal dis- mineralnych źródeł i łazienek, ale po dro- get to the mineral springs and the baths reumatyczne, ortopedyczno-urazowe order, orthopaedic and post-traumatic dze, też mija się stylowe wille z początku much faster, passing period villas from the oraz choroby skóry. conditions and skin diseases. XX wieku. early 20th century along the way. Dalej, po lewej stronie alei, w cieniu Then, to the left of the park alley, there wielkiej magnolii stoi kolejna pamiątka is another villa, „Irena”, standing in the z czasów początków uzdrowiska w Sol- shadow of a large magnolia tree. It also 2 Park Zdrojowy cu – willa „Irena”, również związana z ro- remembers the beginnings of the health dziną Daniewskich. Kwitnąca magnolia, resort in Solec-Zdrój and was connected Pierwszą willą jest „Prus”, pierwotnie „Prus” is the first villa; originally it was the okrywająca na wiosnę kwiatami willę, with the Daniewski family. The blooming siedziba właścicieli uzdrowiska, rodziny residence of the owners of the health stała się głównym motywem graficznym magnolia whose flowers cover the villa in Daniewskich. Nazwa związana jest z ich resort, the Danielewski family. The name Solca-Zdroju. the spring, has become the main graphic herbem rodowym. Pokoje na piętrze refers to the family crest. The rooms on theme of Solec-Zdrój. służyły jako pokoje gościnne dla specjal- the first floor were for special guests in nych gości uzdrowiska. W sierpniu 1944 the spa. In August 1944, the German roku budynek zajęli Niemcy na kwaterę army occupied the building and used 3 Łazienki Zdrojowe dla dowództwa. Obecnie znajdują się it as the command headquarters. At tu mieszkania pracowników uzdrowiska present, the villa houses the flats for the Równolegle do głównej alei parko- Parallel to the main park avenue, a path oraz pokoje dla kuracjuszy.